Ekonomiks 9 yunit 1 aralin 1
- 1. PAMANTAYAN NG PAGKATUTO PAMANTAYANG PANGNILALAMAN PAMANTAYANG PAGGANAP Naipamamalas ng mag-aaral ang pagunawa sa mga pangunahing konseptong Ekonomiks bilang batayan ng matalino at maunlad na pang-arawaraw na pamumuhay Naisasabuhay ang pag-unawa sa mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng matalino at maunlad na pang- araw-araw na pamumuhay. EKONOMIKS YUNIT 1 MGA PANGUNAHING KONSEPTO NG EKONOMIKS (ANG EKONOMIKS BILANG ISANG AGHAM) ARALING PANLIPUNAN 9
- 2. Page1 YUNIT 1 MGA KONSEPTO NG EKONOMIKS ARALIN 1 LAYUNIN: Sa pagtatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang: 1. Nailalapat ang kahulugan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay bilang isang mag- aaral, at kasapi ng pamilya at lipunan. 2. Natataya ang kahalagahan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay ng bawat pamilya at ng lipunan. PANIMULA Ang matalinong paggamit ng ating pinagkukunang-yaman ang isa sa pangunahing paraan upang makamit ang kaunaran ng isang bansa. Ngunit paano natin mapapamahalaan ang mga limitadong likas na yaman? Isang siyensyang panlipunan ang ekonomiks dahil pinag-aaralan nito kung paano nakikipag-ugnaan ang tao sa kanyang kapwa at grupo ngmga tao sa lipunan, gamit ang kaparaanang makaagham at mahigpit na mga basehan at amga pundamental na ebidensya sa pag- aaral ng sangkatauhan. Sa araling ito, mabibigyan ng mas malalim na pang-unawa sa mga mag-aaral ukol sa mga konsepto at prinsipyo ng ekonomiks. Mabibigyang-pansin ang mga kahalagahan ng matalinong paggamit ng mga pinagkukunang yaman upang makamit ang hinahangad na kaunlaran. OVER SLEPT Suriin ang larawan at bigyan ito ng sariling interpretasyon. Pamprosesong Tanong: 1. Ano ang ipinapakita sa larawan? 2. Nalagay ka na ba sa sitwasyong katulad ng nasa larawan? Sa anong uri ng sitwasyon? Ipaliwanag. 3. Paano ka gumagawa ng desisyon kapag nasa gitna ka ng maraming sitwasyon at kailangan mong pumili? Ipaliwanag GAWAIN 1
- 3. Page2 READ, THINK, AND DECIDE Suriin ang bawat aytem sa una at ikalawang kolum. Pagpasyahan kung ano ang pipiliin mo sa Option A at B. Isulat sa ikatlong kolum ang iyong desisyon at sa ikaapat na kolum ang dahilan ng iyong naging pasya. OPTION A OPTION B DESISYON DAHILAN 1. Pagpapatuloy ng pagaaral sa kolehiyo Pagtatrabaho pagkatapos ng high school 2. Paglalakad papunta sa paaralan Pagsakay ng jeep o tricycle papunta sa paaralan 3. Paglalaro sa parke Pagpasok sa klase 4. Pananaliksik sa aklatan Pamamasyal sa parke 5. Pakikipagkwentuhan sa kapitbahay Paggawa ng takdangaralin Pamprosesong Tanong: 1. Bakit kailangang isaalang-alang ang mga pagpipilian sa paggawa ng desisyon? 2. Ano ang naging batayan mo sa iyong ginawang desisyon? Naging makatuwiran ka ba sa iyong pasya? BAITANG NG PAG-UNLAD Isulat sa kahon sa kanan ng larawan ang pauna mong kaalaman kung ano ang kahulugan at kahalagahan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay bilang isang mag-aaral, kasapi ng pamilya, at lipunan. Makikita at sasagutan mo rin ang katanungang ito pagkatapos ng lahat ng gawain at babasahin sa bahaging TALAKAYIN. Inaasahang makita sa gawaing ito ang pag-unlad ng iyong kaalaman sa mga paksang aralin. GAWAIN 2 GAWAIN 3 Ano ang kahalagahan ng ekonomiks sa iyong pang-araw-araw na pamumuhay bilang isang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan? EKONOMIKS INITIAL NA KAALAMAN
- 5. Page4
- 6. Page5 KAKAPUSAN isang suliranin. Likas na yaman ay nauubos. Walang Katapusang pangangailangan ANO ANG MGA DAPAT GAWIN? Ang kakapusan na pinagtutuunan ng pag-aaral ng ekonomiks ay pang-arawaraw na suliraning kinakaharap hindi lamang ng pamayanan at sambahayan, kundi ng bawat indibidwal pati ang mga mag- aaral na katulad mo. TANDAAN ANG MGA MAHAHALAGANG TANONG SA EKONOMIKS.
- 7. Page6 MATALINONG DESISYON Mag-isip ng isang pangyayari sa iyong buhay na kailangan mong pumili sa iyong kagustuhang gawin. GAWAIN 4 DALAWANG GUSTO MONG GAWIN: NAPILI MONG GAWAIN: ANO ANG ISINAKRIPISYO MONG GAWIN? KABUTIHANG NAIDULOT NG IYONG NAPILING GAWIN: PAMPROSESONG TANONG: 2. NAHIRAPAN KA BA SA IYONG GINAWANG PAG DEDESISYON? BAKIT? 1. KAILANGAN MO BANG MAG-ISIP SA TUWING IKAW ANG GAGAWA NG ISANG DESISYON? BAKIT? 3. ANO ANG MAAARING MANGYARI SA IYO KUNG HINDI TAMA ANG IYONG DESISYON? Ang pag-pili (Ingles: decision making) ay maituturing bilang isang prosesong mental (prosesong kognitibo) na nagreresulta sa pagpili ng isang kurso ng kilos mula sa ilang mga kapalit o alternatibong mga eksena. Bawat proseso ng pagdesisyon ay nakagagawa ng isang pinal o hindi na mababago pang pagpili. Ang kinalabasan ay maaaring isang galaw o aksiyon o kaya isang napiling opinyon. ( https://tl.wikipedia.org/wiki/Pagpapasya )
- 8. Page7 Pamprosesong Tanong: 1. Paano nakatutulong sa matalinong pagdedesisyon ang mga konsepto ng trade-off, opportunity cost, incentives, at marginal thinking? 2. Sa iyong palagay, kailan masasabing matalino ang pagdedesisyong ginawa ng tao?
- 9. Page8 Bago dumating ang ika-18 siglo, walang pormal na pag-aaral ang ekonomiks. Mayroon lamang mga kaisipan ang ekonomiks na ginagamit sa pag-aaral ng batas at pamahalaan. Ang mga kaisipan sa ekonomiks ay unang sumikat sa sinaunang Greece. Samantalang ang interest sa pag-aaral ng ekonomiks ay mula pa sa panahon nina Aristotle at Thomas Aquinas. Ang mga Physiocrat ang itinuturing noon na mga ekonomista. (Ekelund & Herbert, 1997) SAAN NAGSIMULA ANG PAG-AARAL NG EKONOMIKS? Tinatayang unang tinalakay ang kaisipan ng oikonomia sa aklat na Oeconomicus na sinulat ng pilosopong si Xenophon (circa 430 B.C.E.). Layunin sa kaisipan na tumugon ang pinuno sa mga pangangailangan ng nasasakupan. Si Plato ang nagsimula ng pagsusulat sa diyalogo at diyalektikong porma sa pilosopiya. Lubalabas na si Plato ang tagapagtatag ng Kanluraning pilosopiyang politikal, sa kanyang Republic, and Laws na ilan lamang sa mga diyalogo na kanyang naisulat, na nagbibigay sa ilan sa mga pinakamaagang pagtalakay ng mga katanungang politikal mula sa isang pilosopikal na perspektibo. Espesyalisasyon at division of labor Private property - pagkakaroon ng pribadong pag-aari ng mga mamamayan upang maging masipag at ganado na magtrabaho dahil alam nilang ang kanilang kasipagan ay para sa kanilang sariling kapakanan. Topics and Rhetoric Paglikom na yaman sa paggamit ng mga likas na yaman tulad ng lupa, ginto at pilak
- 10. Page9 Pagbibigay halaga sa kalikasan at paggamit nang wasto sa mga likas na yaman. Tableau Economique – nagpapakita ng paikot na daloy ng produkto at serbisyo sa ekonomiya. Marami pang mga kaisipan ang sumibol upang higit na makilala ang larangan ng ekonomiks. ANG ESPESYLISASYON AY PAGHAHATI NG MGA GAWAIN SA PRODUKSYON AYON SA KAAPASIDAD AT KAKAYAHAN SA PGGAWA. AMA NG MAKABAGONG EKONOMIKS SUMULAT NG AKLAT NA “ANG INQUIRY INT THE NATURE AND CAUSES OF THE WEALTH OF NATIONS” DOKTRINANG LAISSEZ-FAIRE O LET ALONE POLICY ANG NAGPAPALIWANAG NA HINDI DAPAT MAKIALAM ANG PAMAHALAAN SA PAGPAPATAKBO NG EKONOMIYA NG PRIBADONG SEKTOR. BAGKUS, PAGTUUNAN NG PANSIN ANG PAGPAPANATILI NG KAPAYAPAAN NG BANSA. LAW OF DIMINISHING MARGINAL RETURN – ANG PAGTULOY NA PAGGAMIT NG TAO SA MGA LIKAS NA YAMAN AY MAGIGING DAHILAN NG PAGLIIT NG NAKUKUHA MULA SA MGA ITO. LAW OF COMPARATIVE ADVANTAGE- PRINSIPYO NA NAGSASAAD NA HIGIT NA KAPAKI-PAKINABANG SA ISANG BANSA NA MAGPRODYUS NG MGA PRODUKTO NA HIGIT NA MURA ANG GASTOS SA PAGGAWA (PRODUCTION COST) KAYSA SA IBANG BANSA.
- 11. Page10 Pamprosesong Tanong: 1. Paano nagsimula ang kaisipang ekonomiks? 2. Sa mga pilosopo at mga ekonomista, sino ang hinahangaan mo at bakit? BINIGYANG-DIIN ANG MGA EPEKTO NG MABILIS NA PAGLAKI NG POPULASYON. MALTHUSIAN THEORY – ANG POPULASYON AY MAS MABILIS LUMAKI KAYSA SA SUPPLY NA PAGKAIN NA NAGDUDULOT NG LABIS NAKAGUTUMAN SA BANSA. SUMULAT NG AKLAT NA “ GENERAL THEORY OF EMPLOYMENT, INTEREST AND MONEY. ANG PAMAHALAAN AY MAY MAS MALAKING GAMPANIN SA PAGPAPANATILI NG KABALANSEHAN SA EKONOMIYA SA PAMAMAGITAN NG PAGGASTOS NG PAMAHALAAN. FATHER OF MODERN THEORY OF EMPLOYMENT SUMULAT NG “COMMUNIST MANIFESTO” KASAMA NI FRIEDRICH ENGLES NANINIWALA NA ANG ESTADO ANG DAPAT NA NAGMAMAY-ARI NG MGA SALIK NG PRODUKSYIN AT GUAMGAWA NG DESISYON UKOL SA PRODUKSYON AT DISTRIBUSYON NG YAMANG NG BANSA. ISINULONG NA ANG REBOLUSYON NG MGA PROLETARIAT ANG MAGPAPATALSIK SA MGA KAPITALISTA. NANINIWALA SA PAGKAKAROON NG PAGKAKAPANTAY NG TAO SA LIPUNAN SUMULAT NG AKLAT NA “ DAS KAPITAL” NA NAGLALAMAN NG MGA ARAL NG KOMUNISMO AMA NG KOMUNISMO
- 12. Page11 3. Pamprosesong Tanong: 1. Ano ang kahalagahan ng ekonomiks? 2. Bakit dapat matutuhan ng isang mag-aaral ang ekonomiks at ano ang kaugnayan nito sa paggawa ng desisyon? Ipaliwanag.
- 13. Page12 BAITANG NG PAG-UNLAD Isulat sa kahon sa kanan ng larawan ang iyong nalaman tungkol sa kahulugan at kahalagahan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay bilang isang magaaral at kasapi ng pamilya at lipunan. Nakita at nasagutan mo na ang katanungang ito sa bahaging TALAKAYAN. Ngayon ay muli mo itong sasagutan upang maipakita ang pag-unlad ng iyong kaalaman. Muli mong sasagutan ang katanungang ito sa susunod na bahagi ng aralin, ang PAGBUBUOD. SITWASYON AT APLIKASYON Pag-isipan ang sumusunod na sitwasyon: Si Mat at Tam ay pareho mong kaibigan. Si Mat ay isang negosyanteng nagmamay-ari ng malawak na palaisdaan at manukan sa inyong komunidad, at si Tam ay isang sikat na basketball player at nagmamay-ari ng isang kilalang kainan sa kaparehong komunidad. Kung may kakayahan ang inyong pamilya na magtayo ng negosyo, ano ang maaari ninyong itayo? Kapareho ba ng mga negosyo nina Tam at Mat o hindi? Ilahad ang iyong sagot sa pamamagitan ng iyong kaalaman sa mga konsepto, kahulugan, at kahalagahan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay bilang mag-aaral, kasapi ng pamilya, at lipunan. GAWAIN 5 EKONOMIKS REVISED NA KAALAMAN Ano ang kahalagahan ng ekonomiks sa iyong pang-araw-araw na pamumuhay bilang isang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan?
- 14. Page13 BAITANG NG PAG-UNLAD Ngayong natapos mo na ang lahat ng mga gawain sa araling ito ay muling magmuni-muni at pag- isipan ang iyong mga nalaman at naunawaan sa aralin. Muling sagutan ang BAITANG NG PAG-UNLAD at sa pamamagitan nito ay ibigay ang kahulugan ng ekonomiks at ang kahalagahan nito sa iyong pang-araw- araw na pamumuhay bilang isang mag-aaral, kasapi ng pamilya, at lipunan. GAWAIN 6 EKONOMIKS REVISED NA KAALAMAN Ano ang kahalagahan ng ekonomiks sa iyong pang-araw-araw na pamumuhay bilang isang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan? Ang ekonomiks ay nagmula sa salitang oikonomia na ang ibig sabihin ay ‘pamamahala ng sambahayan.’ Ang ekonomiks ay nakatuon sa pagtugon sa hamong dulot ng kakapusan sa pinagkukunang-yaman at walang katapusang pangangailangan at kagustuhan ng tao. Mahalagang isaalang-alang ang paggawa ng matalinong desisyon sa pamamagitan ng pagsusuri sa trade-off, opportunity cost, incentive, at marginalism ng mga pamimilian o choices. Ngayon ay inaasahang batid mo na ang kahalagahan ng pagaaral ng ekonomiks bilang sandigan ng matalinong pagpapasya, bilang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan sa pang-araw-araw na buhay. Lubos mo namang mauunawaan ang konsepto ng kakapusan o scarcity sa susunod na aralin.
- 15. Page14 Mga sanggunian: 1. EKONOMIKS 9 ( DEPED STUDENTS BOOKS ) 2. LERA, M., CRUZ, E., FONTILLO, F., LABRADOR, G. BILASADO, J. ( 2015 ). EKONOMIKS. QUEZON CITY: EDUCATIONAL RESOURCES CORPORATION 3. IMPERIAL, C., ANTONIO, E., DALLO, E., SAMSON MC., SORIANO, C. KAYAMANAN ( EKONOMIKS ) MANILA, REX BOOK STORE 4. https://tl.wikipedia.org/wiki/Pagpapasya 5. PICTURES ( www.google.com ) Inihanda ni: MARY LOVELLA QUIJANO DE LA CRUZ AP – TEACHER Iwinasto ni: MAY D. CATUBIG, MAeD Area Chairaman – AP Pinagtibay ni: MARLO FIEL P. SULTAN, ED. D Principal II