Giáo trình thương mại điện tử hiện đại - Lưu Đan Thọ, Tôn Thất Hoàng Hải
0 likes1,499 views
Tài liệu bàn về lý thuyết và ứng dụng của thương mại điện tử và marketing mối quan hệ tại Việt Nam, nhấn mạnh sự cần thiết của việc ứng dụng kiến thức vào thực tế. Các giáo trình hiện tại chủ yếu mang tính lý thuyết, thiếu thực hành và không phù hợp với bối cảnh kinh doanh trong nước. Tác giả kêu gọi sự cần thiết phải biên soạn sách giáo khoa phù hợp với thực tiễn Việt Nam, nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo cho sinh viên ngành quản trị kinh doanh.
![Chương 1 : Tổng quan vể thương mại điện tử. 31
Có thể tạo ra một không gian “tự sướng” ừong nhà hàng cho khách hàng
chụp ảnh; hoặc nên có chương trình ưu đãi cho khách hàng “check-in” trên
Pacebook... Ngoài ra, công ty cũng có thê sử dụng các tính năng miễn phí của
mã QR Code, Microsoft 2D Tags... để lập danh thiếp điện tử, chèn địa chi
website, các thông điệp bao gồm hình ảnh và nội dung gửi tới khách hàng để
khách hàng có thê quét mã và truy cập ngay lập tức, vừa gia tăng sự sành điệu,
vừa thêm sự trài nghiệm thú vị cho khách hàng.
6. ủng dụng cho thiết bị di động (apps)
Các công ty Việt Nam có thể xây dựng các ứng dụng dùng trên điện thoại
di động và cho phép khách hàng tải về dùng miễn phí. Thông qua những ứng
dụng này, công ty có thể bán hàng di động thông qua chính các ứng dụng bán
hàng hoặc ứng dụng giới thiệu sản phâm, dịch vụ của công ty tới khách hàng.
Có thể ứng dụng di động chỉ đơn thuần là một cẩm nang về sản phấm, như là
một catalogue điện từ, một trò chơi gắn kết khách hàng với thương hiệu...
Mặt khác, với các nền táng ứng dụng phổ biến như Andi'oid, ios,
Windows Phonc, công ty Việt Nam có thể khai thác dịch vụ quảng cáo di động
để tiếp cận hiệu quả hơn khách hàng.
7. VVeb markcting
'ẳ ^ LdcaL.com 'Y a H O O I
« ) C ; õ 's e a r c / 7
c r a i g s l i s t .c o m
s I I
ĩ]
t
lacebbok
LinkedOĨI
.......
(ỉroađc.ist Yourscư ■
backpage.com
t D i n q-M ____ >
o n
Quảng cáo qua wcbsitc vẫn là hình thức đưọ'c ưa chuộng nhất. Song,
vói tỷ lệ ngưòi lướt wcb qua điện thoại di động ngày càng nhiêu, các công
t>' Việt Nam cần chú ý trong việc thiết kế giao diện cho phù hợp.](https://image.slidesharecdn.com/giaotrinhthuongmaidientuhiendai-luudantho-tonthathoanghai-191031145723/85/Giao-trinh-th-ng-m-i-di-n-t-hi-n-d-i-L-u-Dan-Th-Ton-Th-t-Hoang-H-i-72-320.jpg)
![Chương 1 : Tông quan vê thương mại điện tử. 33
TMĐT phi kinh doanh : số lượng các tổ chức phi kinh doanh đang tăng dần
lên như các viện hàn lâm, các tô chức phi lợi nhuận, các tô chức tôn giáo, các tô chức
xã hội và các đơn vị chính phủ đang sử dụng TMĐT để giảm chi phí của họ hoặc để
thúc đẩy các hoạt động chung hoặc dịch vụ phi kinh doanh của họ.
EC2 : Hạ tầng TMĐT toàn còu .
• An toàn
• Thanh toán điện từ
• Ngân hàng điện từ «
• Các vấn dẻ ]uật pháp
• Hình thành thị tnrìmg điện tử
• Giao diện Người - Mảy
• Hạ tầng thông tin quổc gia vá toàn cầu
t
EC5 : Liên kết vói nhà cung ứng ECl : Ọuán trị doanh nghiệp EC4 : Liên kict ờ i nhà phân phối
•Nguồn sản phẩm
• Thu thập thông tin về sản pliẩm
• Quản lý quả trình mua hàng
• Quàn lý các nhà cung ứng
• Quản lý quá trình thanh toán
• Phát triển sản phẩm-
• Hậu cần vá hồ trợ
chuồi cung ímg
• Quàn trị nhàn sự
• Dào tạo, trao đồi ý kiến
• Quàn trị vận hành
• Kc toán
• Lộp ké hoạch tài chính
• lìiông tin phàn hồi lù thị trường
• Bổ sung lượng dự trừ
• Phân phổi thông tin về sản phẩm
^ ^ • Đáp ímg các don dặt hàng
• Quản lý, kiém tra giao nhận
• Quản lý các h(,ĩp dồng
• Quản trị dịch vụ
t
EC3 : Giao điện vói khách hàng
• Markcling ưèn Inlcmcl
• Cửa hàng diện tir
• Thông tin và các dịch vụ trirc luyến
• Chăm sóc khách hàng
• Mua bán trong các thị trường ảo
• Quàn iý bán hàng và các dịch vụ khách hàng
• I hông tin trị inrờng, thu thập thông Un
về khách hàng
Hình 1.4 : Phạm vi hoạt dộng của thu’0’ng mại điện tử.
(Source : ER & DCl (Electronic Commerce ; State of the Art).
4. Các hình thức hoạt động chủ yếu của thưong mại điện tứ
4.1. Thư điện tử (El-mail)
Các công ty, các cơ quan Nhà nước, các cá nhân... sử dụng thư điện tử đe gửi
thư hay thông tin cho nhau một cách “trực tuyển” thông qua mạng, gọi là thư điện tử
(electronic mail, viết tất là e-mail). Thông tin trong thư điện tử không phải tuân theo
một cấu trúc định trước nào.
Đối với nhiều người sử dụng Internet, email là khía cạnh quan trọng nhất và là
một phương tiện được người ta sử dụng nhiều nhất. Các thông báo email có thể giống
như các biên bản ghi nhớ hơn là thư bưu điện. Một thông báo có thê dê dàng được sao
chép sang những người sử dụng khác. Và khi nhận được một thông báo đên, người sử](https://image.slidesharecdn.com/giaotrinhthuongmaidientuhiendai-luudantho-tonthathoanghai-191031145723/85/Giao-trinh-th-ng-m-i-di-n-t-hi-n-d-i-L-u-Dan-Th-Ton-Th-t-Hoang-H-i-74-320.jpg)
![' ClnrơfiíỊ 2 : TMDT : Thị trường, cấu trúc, kỷ thuật và công cụ. 181
1 . I - I .1 l . . | . I I ỉ I
67,4%
n g u ũ i t i ỉ ư d ư n g tư b o q u y c t
đ in h m ư ò h d n g l t y ! t b in h q u a n
t u 2 2 n g h iê n c u J k h a c n h a u ]
/ W : :
/ tỉgtliAMttàipíiiỉo
PUỈtingký
thinhvỉèntnìik
Uilnukii} dMmhlii
ỉ*4'>9^y nuỉhingqvii
kMdi!.thanhYÌán
74' I!i-I5»v;bl‘'iirụw 'í;(’nlJV’cí4>-‘Ulihirị
ii‘ì ]lyiriaì',!i'.IrnIIJI|i;),)IIIÍ'iÍ)I fi'í),) -r I
V I S A O H O T U B Ó ?
M ó t n g h iê n c ư u d à t h u c h ie n k h a o s a t 1 ,2 0 0
n g ư o i t ie u d u n g t f U ( t u y e o d e t im h ie u ly d o
b õ m o t d o n m u a h a n g t r o n g q u a t r in h m u a
i r u í t u y e n .
Sd đien Ihoai khang đuoc tung tap Irén trang W ỉb.
l% L y d n l!h a c .
(k (hi t iítiị Yietgia« hang không to tang.
i/i tao gua tnnh dat mua hang gua keo dai ( 0 anh huong den
quyet dịnh mua hang?
1 sũ í bu;Ki dod.ii truX b;r*1íU.1g:i'i t(n ;?íi :ĩ .I,ỉ l a i 3íu a 'H
IM':C'iti't !ru,'.’í ' 11'IJ; lị '7r ! y !« '!)!! U‘ 'ih ir 'I r 'Iál
• l].v1Vil' da' i:;u ‘un'-;i!i r.i.T »tíi ỉ i^.■nglO!ú'ai
+ Í-Ma' gjmT/ IIJJry r ihait ‘lati;ÌƯỈIC■>r. 4 Vj' Art lliyj-ngni,;,'jiín|JU1J á'J■|‘Ị1I0.:i';uklia:U;>
mua harg barq taih d uiìo nang dang »yíh n h (urq mu! thang t r drr- tia lir
ViẹrnhyÍ'KItuy11')!' kVu'hharg(I)qi.yỶc(Ịirgkỵ
Ihanh.'-tíihra>:kíionq lícri](https://image.slidesharecdn.com/giaotrinhthuongmaidientuhiendai-luudantho-tonthathoanghai-191031145723/85/Giao-trinh-th-ng-m-i-di-n-t-hi-n-d-i-L-u-Dan-Th-Ton-Th-t-Hoang-H-i-222-320.jpg)
![182 Chương 2 : TMDT : Thị ínrờng, cấu trúc, kỹ thuật và CÔUÌỊ cụ.
PHAN LOAI NHÚNG KHACH HANG Tư BOVIEC MUAHANG TRƯC TƯYÉN
l.i lh.-i.fl 11'.,) I■..l lư I.! r.,j.(■ U'1 :fii'i I t.r. Ir'ij u: v'
42%
'anh.ir-^ÌIỊUVIĩJ ,in r.ìn'.híuiínẹ.i V.) ÌÌI.;T ] 'í .onq lỊrqtkT
Ì!'>. '|i.l 'líl lí’ii lĩ -ih :r::0 f;.1i ■)
rf í-uh.ỊrMi!
K h fl(h h a n g0
đo tuoi 25 44
IJ"I:r :| rị.,;. (.;i■hjí'.):'.;fi.'MV1‘;
1 .!.ihi.ir)i,ọr!,v
DO 16%
1,1ri.ii') iiKỊ.h! ;hi 1'ir. ;h-i li-íi' ,ứ:';l.-.v i!ì,i ;hi!.i iO y íiiri
r r;jh .n c n jr UI
I.!.ih,.ir)i.ọr!r 0"o 10'.. 20'-,. iO'•' 40 50'••
BAN TINĐIÊN TU Bl QUYÊT GIAM tỷ lê KHACH hang tu bó ĐAT
MUA HANG
• XiM tM (A rnm iiw 90'li5í<hhan5h,nh<IcKiq lf?)i(iih w n g (lin iô
Q -. 1'UỈMI' i' l ' ji : iim i’):,(n p H .i'.n (in 9 d io k h j(tilo n q v í(lij{n irg iu ilu n q r.u t
0 I '0 iy‘ihJ|'Oiii I'I ỒỉniVltííP^tưOiỊSOOíđiltRluanai^ í-é-ÌUÍu^ià-aLa
Ir-niMT.urínqlí.ín”;íhou-.>fh
• Ihe hítm Ikanli W n d j d íl m ui khich tiáng b ifĩ được tv)
/ V / ✓ ^ ^ d a iiq c b tó íM o tro n q q iia u in liiiiu ih iig . Q
A ( 0-' iy
'■ 0 liin11 m> VJcu. g 1.1 nfiur-:| rg u ' kh Dnq • Domũián IvM quy t'inh ĩu jn Ihu nqu»fa li< KISS K e«) n S-bO'1 ỉn d
r iiiii; C-ÌV)ky líc .I.jnr, /.••r: Sim plíl iưc láni cho quy tnn5 đ j! fT-J3 hang ngdn gon, don gun va>0
caniị dc' khath Itìig Lving bi phan lan.
n.i Mr f>ihr.ngh-T.Ịin.iiỊíhíkhiíh
I:íl •V-,iỊfii>da í JiJí IJ líoiiq d,Ịiọ ky
32% l'‘■''''f'■lỵn!^
Cảu hói ciinịỉ cố kiến (húc :
* (o H!il 'Quay lai’ 0 ting bi»c íé (ho ph<f khach hanq tro Yf rrang
irooc đifu (binh rhưnq Ihóiiq tin h,i) CỈII íi « (in ìh iít
lic<Hjđcnh,hng(i;aho.
1. Tôc dộ va thiôt kê cùa trang wcb anh hướng dcn anh hưcmg quyct dịnh mua
hàng trực tuycn cLia kliách hàng Việt Nam như the nào. Giái thích.
2. Khách hàng VN thường nhận xét như thế nào về san phẩm ‘?Giải thích.
Bạn có nhận xét gì về những con số thống kè khi khách hàng từ bó quyết
định mưa hàng trực tuyến ? Giải thích. .
4 Bạn có nhận xét gi về việc phân loại các khách hàng từ bó quyết dịnh mua
hàng trực tuyển ? Giái thích.](https://image.slidesharecdn.com/giaotrinhthuongmaidientuhiendai-luudantho-tonthathoanghai-191031145723/85/Giao-trinh-th-ng-m-i-di-n-t-hi-n-d-i-L-u-Dan-Th-Ton-Th-t-Hoang-H-i-223-320.jpg)
![(looglc, rac-cbook, (ỉlí, !’&(] và Neslc dều sử dụng Canvas dê quán lý chiến lược và
tạo ra những dộng hrc tăng trưởng inới; trong khi đó những công ty còn non trò lại sử
dụng mò hình kinh doanh Canvas trong việc tạo dựng một mô hình kinh doanh phù
hợp. Mục tiêu chính cua Canvas nhăm giúp các công ty bước ra khỏi tư duy vC' chiên
lược tập trung vào sán phấm và hướng Vcào thiết kế mô hình kinh doanh. Môi yêu tô
trong 9 yổu to dirứi dây, dồu bao hànĩ những giá thuyết về mô hình kinh doanh cùa
Chương 3 ; Mỏ hình kinh àoanh và thièt kê trang W'eb hiệu quả._______
côntỉ tv.
M Ô H ÌNH KINH D O A N H G O O G L E
f><Hlarchutru ('ácho^i đvngchuru Mụrnru trị Ợiinnhị kháchhiiiig Phânkhúckhầchhàng
K&l) 1tp«>sanphâinnM'rí,
cui(hícnsanphâni hi^nhừu
TỉmkiềmWcb,Gmaìl,
Gonclc*
Tựdộng(khápmri)
NgưtHdùngInternet
Dimtai'phâiipluM
QuanIrịcusơhylàniiIT
QuắnscãomụctiỈMilùnK
.A<lwnrtl4(CPCỊ
NAlựchanhàngvAi%ỉt
luimgl(hi
Nhàquảngcáo
* Đfilýquàngcảo
Chhỉ'n(lichquángcAnmớrộng
đủngAdscnsr
ThAnhvlỄnmyng
Google
l.irnmÌMÌit)»faIhoyirmr Niỉtiùnlãi Iigusênchúsru Kênh
OEMMcbutbiéthi
ChromrOS)
ĩruni:tỉmliúrliýu
Quầngciotrungbả)
dịchvyMgmtSersicn Độingữhôtrựtàhánhàng
toAnrảu
Ngvùl%ởhfru(biÀbj
Mnbile
IPs.Ihưirnchivu
os ti cAcÚnchtri:
Android,Chruiiiros LựvItnmgbánhàngda
sanphàm
CấcnhiIhiétlập
Câutrúcchíphi DbngdoanhIhu
ChiỊihitruynhịp
CÀI'huụidừnt:cuairuni;lâm
{lừli^u
ChiphiR^tD
(chti>IỈUnhinsự)
DoanhIhu(|uingcio•
Hi-lMitccùaGìm>kIc
DoaahIhsquàngcáo•
tvcbsitccúaG<N»gk
Miỉnphi
Vi dụ sau dây là mỏ hình kinh doanh của hãng Apple dổi với thiết bị nghe nhạc
iPod và kho nhạc iTunes.
^ Các công ty cùa Việt Nam dù có kinh doanh thương mại điện tử hay không
cùng nên học hỏi và áp dụng các mô hình kinh doanh hiện dại tùy theo điều kiện, khả
năng và hoàn canh cụ thê cùa còng ly mình. Các mô hình này có lính ứng dụng rất
cao, hoàn toàn cỏ thè thực hiện và áp dụng trong hoàn cánh và môi trường kinh doanh
dặc thù cua Việt Nam. Không thê chi hô khâu hiệu suông mà có thé làm được những
kỳ tích. Chựng ta thường nghe các quan chức Việt Nam luôn miệng nói Phái ứng
dụng, cái tiên nàng cao năng lực”, nhưng hại chăng thây nói đến việc nghiên cứu và áp
dụng các lý thuyêt hiện dại nào. Chi nhai di nhai lại các học thuyết cũ rích thì làm sao
nâng cao năng lực cạnh tranh dược ? Ỉ9ÍCU dó là bất khà thi.](https://image.slidesharecdn.com/giaotrinhthuongmaidientuhiendai-luudantho-tonthathoanghai-191031145723/85/Giao-trinh-th-ng-m-i-di-n-t-hi-n-d-i-L-u-Dan-Th-Ton-Th-t-Hoang-H-i-228-320.jpg)
![đặt chuyến cho khách hàng, một hộ thống điến hình về mạng máy tính như vậy là hệ
thống Sabre. '1’ravelocity thuộc Sabre là hãng du lịch nối tiếng thế giới dã sử dụng hệ
thống này, bên cạnh dó cũng phái kế đen Hxpedia cứa Microsoít và cua Việt Nam là
Saigontourist hay đặc biệt nối bật là Victravel.
212 Chương 3 : Mô hình kinh doanh và thiết kế trang weh hiệu quả.
MANGRAN1I?JClUVtNsc1lAiVII-1NAA/,
tr a v e l « c o r u.vn
GIỈĨĨ
IKỌĨRựt S
@1 lẼISI
ITiacưul)Oộkiti(]ỊTiactru(liemthannvién§m
Du lịch theo chú đề
Vi sao chọn travel.com.vn
MẠNG BÁN TOUR SO 1 VIỆI NAM
."Ị 3iíf>5c-^5 ir-5i rhit
SÀN PHÀM OA DẠNG, CHÁT LƯỢNG
Cs;í^Ì!tưonỊtítnhí'
THANH TOÀN AN TOÁN VÀ LINH HOẠT
w*èr *ít ,51CÍC ti :h j: t*i cNi-r
OẠT TOUR DÉ DÁNG VA NHANH CHÓNG
Đ ảttcu Cht V3- J evot
LUÓN CÓ Mưc GIÁ TÓI NHÁT
BáoíimJAItít
HÓ TRỢ 2AIÌ
H0>nt s -ổ n-otrvc tv,é‘‘
Vietravel đứng đầu ngành du lịch về giải thưởng “Thương mại điện từ
TPIỈCM” ECAvvard lân VI, năm 2015 với hạng mục “Wcbsite thương mại diện từ
chuyên ngành du lịch, lừ hành tiêu biểu”. Với tính năng vượt trội, hồ trợ tối đa, klrông
giới hạn phạm vi địa lý, hình thức thanh toán đa phương thức rất thưận tiện cho kliách
hàng, mạng bán toưr trực tuyển vvww.travcl.com.vn đã góp phần tạo thói quen tiêu
dùng trực tuyên cho nguời Việt Nam với sô lượng giao dịch không ngừng gia tăng
trong các năm qua.
Được thiết kế đẹp mắt, chuyên mục phong phú, www.travel.com.vn còn có ưu thế
vê tôc độ tim kiêm không quá 5 giây, quy trình booking đăng ký đơn giàn, mang lại sự](https://image.slidesharecdn.com/giaotrinhthuongmaidientuhiendai-luudantho-tonthathoanghai-191031145723/85/Giao-trinh-th-ng-m-i-di-n-t-hi-n-d-i-L-u-Dan-Th-Ton-Th-t-Hoang-H-i-253-320.jpg)
![lệnh trực tuyến; Xcm chi tiết từng lệnh khớp cùa toàn thị trường, xu hướng mua bán
cua thị trường và giá binh quân gia quyền ciia cố phiếu; '1'ạo nhiều watch list, top
ranking, quán lý danh mục đầu tư theo giá thị trường; Tự thay đòi thông tin cá nhân
mà không cần den ScASccurities; Sứ dụng biếu dồ phàn tích với nhiều tính năng hồ
trợ... và nhiều tính năng vượt trội khác. Dc sứ dụng dịch vụ, các nhà dầu tư hoàn toàn
có thể dăng ký trực tuyến dể sứ dụng tiện ícli cua ScASccuritics.
'.I s SI ( Kll ^ONLINE
214 Chương 3 : Mó hình kinh doanh và thiết kế traníỊ weh hiện qná.
T tm Ị tM CMIMệa Ttolúc Itm Q ìẾ m ^éH Ê tìầ sền plÌMi A D|cti«« H&bvoModldi < k iỉi lỷ d n li BI«Ca k Q M h ệ c ò M a t
wCÌKO d ịch (nrc tuyén
•BAnGGiiimrcniTãi
^ I>|< b ^ỊI dụ li luyt'11 qu.i |ilniM lUHtn s lia tk
Dich VU ttỉ.io djcli tjuc tuvéỉi STi.ide lá diclì u gí.io dich tnh: ntẽn tój im cho pliep khnch
lianạ co Ihô ilíco dòi diroc rhõm? un câp Iih.ũ 'ẻ thi tnrcnií; dnmc khorm .1 ilutc hiên cac
ọiao diclỉ cl«nw kho.iu theo ihoi ạtan tluK- lai SeASecunties tnoi hic UỈOI noi b.lnữ cach tniv
cãpáo uebsne http VAV se,i‘>c com ì> Bẽn c.inh tmh n.liw theo dỏt thoiiữ tni STí.ide
con ỗiup kliacli hánp co thé Dat léiili va theo dòj tiAuc thai lênh tntc tuvén Xem chi Iièt
nntfi lénh khO]) cua toán rhi inioiiB NU luioiis mua han cua thi Iiucm9 a 9ia bmh <.{11011 0 ia
ipivèn aia cõ pluẻu Tao nhiéu uaich livi lop laukiuo quan Iv danh muc dáu tu theo 9ia thi
Inrorns Tu Ihav doi thónọ tm ca niiãu ma khoiw can dèn SeASecuiìtiev Su duu9 bieu dó ^
phan tich oi nhiên tini) naiiB hỏ tio a nhiẽu tinli nan» urot liõi khac Đè sú duu9 dich ~
UI. cac nha đâu m hoàn loan co thè đans kv H1^' mvèn su dunẹ tien ích cua SeASecunties
TÓ NG BAiBArm M
Chi nhm h HCM
• TXtnuỦNG
Mô hình doanh thu thông qua thu phí dịch vụ cung cấp (Fcc-l'or-scrvice
Rcvcnuc Models)
Khá giống với mô hình tạo doanh thu thông qua thu phí giao dịch, các công ty
sứ dụng mô hình tạo doanh thu thông qua thu phí dịch vụ cung cấp cũng tiến hành thu
phi hoa hồng từ các dịch vụ mà khách hàng dà sir dụng. 'I'uy nhiên theo mô hình này
nhà cung cấp sẽ không thực hiện giao dịch cho khách hàng mà tiến hành cung cấp dịch
vụ trực tuyến cho khách hàng tự sỉr dụng. Mức phi dược xác dịnh dưa trên giá trị cùa
dịch 'ự cung câp. Các loại hình kinh doanh llurờng su dụng mỏ hình này như trỏ chơi,
giai trí tiạrc tuyến, tư vân tài chính, tư van luật,
Trò choi trực tuyến : Không chí trên thế giới mà ngay tại Việt Nam, dịch vụ
trò choi trực tuyến dã có sự phát triến rất mạnh mẽ. Ncu chi tính riêng ớ Mỹ, hàng
năm có hơn khoảng 10 tý USD được sứ dụng cho ngành công nghiệp giải trí này. Đê
có thế tham gia vào các trò chơi, hoặc người chơi phái liến hành mua các phần mềm
trò chơi này sau dó cài đặt vào máy tính cá nhân cua minh, hoặc trà phí dăng ký tham
gia vào trò chơi trên mạng Internet. Một số còng ty phát triên các phần mềm trò chơi
nôi tiếng có thê kê dến như MicrosoO (với MSN Games) hay Sony (với Sony Play
Station trcMi Stalion.com)](https://image.slidesharecdn.com/giaotrinhthuongmaidientuhiendai-luudantho-tonthathoanghai-191031145723/85/Giao-trinh-th-ng-m-i-di-n-t-hi-n-d-i-L-u-Dan-Th-Ton-Th-t-Hoang-H-i-255-320.jpg)
Giáo trình thương mại điện tử hiện đại - Lưu Đan Thọ, Tôn Thất Hoàng Hải
- 1. Lưu ĐAN THỌ - TÔN THẤT HOÀNG HẢl LÝ THUYẾT VÀ TÌNH HUỐNG THựC HÀNH ỨNG DỤNG CỦA CÁC CÒNG TY VIỆT NAM • Marketing mối quan hệ (Relationship marketing). • Marketing điện tử (Digital marketing). • Email Marketing. • Marketing truyền thông tích họp (Intergrated media marketing). • Marketing truyền thông xã hội (Social media marketing). • Thương mại điện tử (E-Commerce). • Quản trị thương mại điện tử (E-Commerce management). • Quản trị quan hệ khách hàng (Customer relationship management). • Quản trị quan hệ đối tác NHÀ XUẤT BẢN TÀI CHÍNH
- 2. Lưu DAN THỌ - TÔN THẤT HOÀNG HẢI THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ HIỆN ĐẠI (LÝ TIIUYLT VẢ TÌNH HLÓNG ỦNG DỤNG CỦA CẢC CÔNG TY VĨỆT NAM) MarkctinịỊ mối quan hộ (Kelationship marketinỊỊ). 1arketinỊ> điện tủ'(OÌỊỊÍtal markctinỊ>). Kniail Marketíiiị>. Markctino truyền thôiiỊỊ (ích họ'p (Intcrj>ratcd mcdia markcting). MarketinỊỊ truyền thôiiịỉ ã hội (Social mcdia markctiiiịỊ). MarkctlnịỊ mạnị> lu'ó'i (Netvvorkinị; marketinị>). ■|'hu'0'njỊ mại điện tủ'(K-Commercc). Quản trị thu'o'nị> mại diện tủ'(K-Commcrce manaị>emcnt). Quán trị quan hộ khách hànị> (Customcr rclatíonship manaị>cmcnt). Quản trị quan hệ dối (ác (Partncr relationship managcmcnt). NHÀ XUẤT BẢN TẢI CHÍNH
- 3. IV ỈÀri nói đâu. doanh trên mạng (hi các công ty cần phái có những hicu bicl nhất dinh vỏ thinrng mại diện lư, một số ycu cầu cũng như một số kỹ thưật kinh doanh tròn mạm>... dc dưa ra nhừm> qưyct dịnh kinh doanh dứng dăn. lliộn nay dừ dã có một số tài liộư vc thương mại diộn tu' (dô cho gọn chứng tôi hay dừng nguycn gốc : c-busincss) và markcting diộn tư (c-markcting) dược giới ihiộư vói bạn dọc trong ca nước; các tài liộu này cỏ nhicii cách ticp cận khác nhaư. l'uy nhiên, trong quá trình giáng dạy và nghiên cứư. chúng lòi nhận SỊI' thicư văng các lài liệu dược giái thích chi tiêl, thicu văng những tinh huông thực ticn trong cuộc sông - lấy bối cảnh môi trường kinh doanh dặc thù cứa Viột Nam làm ncn táng, do chính các công ty Việt Nam vận hành và thực hiện e-busincss và c-markcting. Dày là một yêu câu quan trọng đô nghiên cứu, học tập và ứng dựng dôi với môn học có tính thực hành ứng dụng cao như mòn c-bưsincss và c-markcting. lliộn nay cỏ hai xu hướng vồ vict sách giáo trinh dại học dang tôn lại ơ Viột Nam mà khi xcm xét thì xu luróng nào cũng có van dc và Ixìl c;ĩp. Xu InrớniỊ thử nhai, một so tác giá dà nồ lục bicn dịch lir các sách quan li Ị á markcling cưa nước ngoài. Tuy vậy, việc sư dụng các lý thưycl và tinh hưông cua nước ngoài trong học tập, giang dạy và úng dựng không cao vi nỏ quá xa lạ với thực tc và môi trường kinh doanh cua Việt Nam. Người thay giáo, người học và người làm c- bưsincss và c-markcting thật khỏ ticp thư những tinh luioiiịỊ, trong nhùng dicu kiộn thị trướng hoàn toàn khác bict với diỏư kiộn cứa Viột Nam. Dicư này gây khó khăn rãl kVn cho những ai muốn tim hiôư và vận dựng kicn thức c-bưsincss và c-markcting ào thực tc. dặc biột là các bạn sinh viên, những người chưa từng trai nghiựm thực tò. Ngoài ra như Ycvgcny Ycvlushcnko tìmg nói răng “dịch văn cùng như' phụ nữ. ncư ban dịch dẹp thì nó không dứng ý nghĩa cưa ban gốc, ncư ban dịch trung tliỊrc với ban gốc thi nỏ chắc chắn không dọp”. (,'hính vi ihc các chuycn gia ngoại ngừ thư'ờng canh báo ràng dịch là phan, ('ó nhiồu giang vicn có Ic xưât phát từ ý dò lôt mưòn dịch những quycn sách tiêng Anh dê chia sc với dồng nghicp và giang dạy cho sinh icn. Nhưng nếu bản dịch không chuyên tái trọn vcn dư'ực ý nghĩa cưa ban gòc thi có kha năng biến bàn dịch thành một thứ văn vò dụng và có ihc nguy hicm. Trong học thuật, dịch một quyên sách khoa học có khi còn khó hon icl. Dịch một cách cấn thận dòi hoi người dịch không chi am hicư sâu .săc ân dô, am hicư licng Anh, mà còn phai bict rộng vc thuật ngữ. Nhung có rất nhicu thuật ngữ kinh lè và quan trị mới hoàn toàn không cỏ trong từ vựng ticMig Viộl. Những khó khăn dó dan dcn một thực lố là dôi khi dọc ban ticng Anh cua 111ỘI quycn sách cỏn dc hicu hcrn dọc bán dịch ticng Vict cùa một dịch gia nào dỏ. Ticu bicu à hậu qua cho linh trạng này là nhicu sai sót không dáng có trong những quycMi sách vồ quan trị dirợc dịch thuật trong thòi gian gan dây o nước ta. Xu hirớnẹ thử hai, dáng buồn hơn, cái gọi là sách giáo trình, nhan nhan trong các trường dại học cua Viột Nam thật sir chi là các dc cưtrng bài giang gạch dầu dòng, loàn là lý thuyết suông, không cỏ lấy một thí dụ minh họa. Dô cưtrng bài giang chí là
- 4. lÀri nói đâu. nhĩnm dàn ý (oullinc) tóm tắt hoàn toàn khác xa với một quyến sách dược nghiên cứu nghicm túc và bicn soạn công phu, hoàn chinh. Theo lời GS Nguyền Lân Dũng phê binh :“Sách giáo trinh dại học hiện nay cua Việt Nam ta "mong như lười mèo” - diều không he thay ở bắt cứ nirức nào trên thế giới, ("ác nước ngày nay, ngay cá nước nglièo như Ncpan nhưng sách giáo trình dại học cua họ cũng rất dày, rất hay.” ("hí học lý thuycl chay như vậy thì làm sao biết vận dụng vào thực te. Hau hết sinh viên sau khi ra trường vào làm việc ư các công ty dổu phai được dào tạo thực hành lại; gây hao tôn công sức và thời gian ciia toàn xã hội. Còn vỏ tồn lại và bất cập trong cách thức giang dạy thi cỏ nhiều trường đại học cua Việt Nam và nhiỏu giang viên bè nguyên xi sách tiếng Anh vào giáng dạy. Ngay chinh các học gia Anh, Mỹ cũng khuyên chúng tòi, những người nhicu năm du học tại ,Anh. Mỳ là nôn dọc các quyên sách mà họ vict chung với CÍIC học giá Ả châu chứ không nên dọc các an ban toàn càu (intcrnational vcrsion) mà họ viết riêng cho các quốc gia phát Iriòn. TrcMi các quyên Siách cua các học giá Anh, Mỹ nôi tiếng dều có địa chi mail cua họ, bạn hãy vicl thư hỏi họ xem có dứng như vậy không thì sẽ kiêm chửng dược tinh xác thực từ thòng tin mà chúng tôi vừa nói dên. ("ai cách giáo dục thì sách giáo khoa phái di tmớc một bưcVc. ("ó thể nói, chưa bao giò như bây giò nen giáo dục cùa Việt Nam cần có những quyên ,sách giáo khoa dược Việt Nam hóa “kicn thức toàn cầu, am hicu dịa phương”; nghĩa là biết ứng dụng các lý thuyết và các mô hình tiên tiến ciia thế giới; “rỉiết nhận ra động lực chu dạo của phát trièn : khai sáng (cnlightcnmcnt).“Khai sáng là sự khai mở mạnh mẽ về tư duy, là sự dũng cám tháo bỏ sự lạc hậu, sự khao khát học hỏi tri thức tinh hoa cùa nhân loại.” (Vũ Minh Khương, Dại học Quốc Gia Singapore). Những quycMi sách giáo khoa dược Việt Nam hóa dó không chi mang tính hiện đại, mà tnrớc hết, phái biết chắt lọc những lý thuyết và kiến thức hiện đại nào phù hợp và có khá năng ứng dụng vào hoàn cảnh thực tế của Việt Nam, và kế đến, trình bày theo trật tự và hệ thống sao cho dề dọc, dỗ hiếu và đặc hiệt là dề ứng dụng đối với độc gia Việt Nam. ơ dây nòi lên tầm quan trọng và vai trò không thé thiếu của người thầy là người biết chọn lọc và dưa dường dẫn lối cho sinh viên. Vấn dề là mình hiếu nhưng trình bày the nào de cho người khác hiêu lúc nào cũng hết sức cần thiết. rhời an nhàn cùa kinh doanh à Việt Nam đă qua rồi. Không còn những ngày tháng thoải mái, dỗ chịu khi sản phấm được thiết kế và tung ra hàng loạt đê phục vụ nhu cầu số đỏng cùa người tiêu dùng, còn các nhà sản xuất có thê kết hợp những phương thức phân phoi hàng loạt, bán hàng trực tiếp và quảng cáo đại chúng. Trước dây, công việc kinh doanh khá đơn giản. Neu bạn là lứià kinh doanh có sản phâm tốt, bạn chỉ cần giới thiệu rầm rộ là có thế bán được hàng. Dù bạn có thê vừa làm vừa điều chinh dôi chút nhưng bạn vần có thổ thành công, riểc thay tình thế ngày nay đă thay dôi. ("ác giáo trình c-busincss và e-markcting nặng tính lý thuyết, thiếu tính thực tiền mà các bạn sinh viên học ớ Việt Nam có thời từng là "kim chi nam” thi nay đang bám bụi thời gian bới từ khi ra trường va chạm với thực tế, phải giái quyết các vấn đê trong thực te thì bạn không bao giờ dụng den chúng nữa.
- 5. VI AÒ7 nói đâu. I.à nliữnụ nmrời nhiêu năm uăn bỏ .sụ' miliiệp. cuộc dởi của mình với ntiành Sìiáo dục, dirnt’ Imức yêu cầu cấp bách ứng dụng thương mại diệ'n tư vào nền kinh Ic dấl nước, chúng tỏi quycl dịnh viêt quvcn sách “ i hương mại diện lư hiện dại - I.ý thuyẽl và linh liuong ứng dụng cua các còng ty Việt Nam” dê ra măt bạn dọc. n lý lừ) nêu trùn, quyên thương mại diện tử và c-marketing này dược biên soạn nhầm mục dích cung cấp nliừng kiến thức nồn táng về c-busincss và c-markcting chơ nluìng sinh viên quản trị kinh doanh nói chung và đặc hiệt là sinh viên chuyên ngành thương mại diện tử và e-marketing nói riêng, những dơanh nhân và những nhà quán trị c-busincss và e-marketing trong tương lai. Không chi giới thiệu các khái niệm, các lý thuyết một cách chung chung, chúng tôi di sâu vào phân tích, lý giái tửng khái niệm, lừng lý thuycl dê làm sáng tỏ van dê. (dnìng tôi không hê ngan ngại mà mạnh dạn bàn luận nhiồu vân dề nhạy cám và gai góc dê chi ra cái hay, cái dộc dáo cua các van dò. Nội dung cua một khái niệm có liên quan dcn nhiêu chimng thi ơ từng chưtyng, kiên thức licn quan, chùng tôi dcu bỏ sung thcMii phân tích và minh họa dê bạn dọc thây dược một bức tranh loàn diện vê khái niệm dó. Quan diêm viêt xuyôn suỏt từ dâu dên cuôi cùa chúng tòi là xây dựng một câu trúc chặt chè, ý tương thông nhát và licMi hệ hìru cơ với nhau "Vièt trước iuỊhĩ dân sau. viữt doạn sau soi lại doạn trước' rức là chăm> có câu nào. doạn nào là iy5râm mà câu nào. doạn nào cùmị có dinn> r ca. ('ác thí dụ minh họa trong mồi chirong là những tinh huông c-busincss và c-markcting diên hình. (’ác lý thuycl dõu dược giới ihiộu một cách cô dọng, xúc tích kcm theo là những phân tích, binh luận thau dáo dcn cot lòi cua van de. Dè bạn dọc dỗ cam nhận và dề tiep thu, chúng tỏi dà diễn dạt bang cách hành văn chặt chè, trong sáng, gian dị và giàu hình ánh. Quan diêm cua chúng lôi là co găng giới thiệu những lý thuyèt c-business và e-marketing căn ban lan kinh nghiệm à bí quyết thực hành. l'ới nhữniỊ nội dung như vậy, chúng tôi hy ọng rang tài liệu nàv sẽ giúp người dọc lĩnh hội không nhùng kiến thức thương mại diện tu' và e-marketing mà còn phát tricn dược những kỹ năng thực hành, vì dặc thìi cua lình vạrc tlurong mại diệ‘n từ và e-marketing vừa là khoa học vừ;i là nghệ thuật, ừa Iv thuyet ửa thục hành. Một quyên sách viêt vê e-business và e-markeling cân phai làm nôi bật rinlì /;g/;ẹ llìuặr cua thương mại diện tứ và e-marketing cìmg như việc llụrc hành ung cỊting trong dièu kiện và hoàn canh cụ thế cùa Việt Nam. Mặc dù dây chí là quyên nguycMi lý thuYTng mại diện tir và c-markcling nhung chúng tôi thường xuyC'n dê cập và minh họa băng những kiè'11 thức mói mc nhâl a quan trọng nhat cua thương mại diện tư và c-markcling hiện dại. dó là marketing moi quan hệ (relationship inarketiiig), markctiiìg số (digilal markctiiig), c-mail markcting, markcting truvềii thông lích họp (inlergratcd nicdia markcting), quan trị quan hệ khách hàng (ciistomcr rclationship markcling), (Ịiián trị quan hệ doi lác,... Dặc biệt, chúng tòi dưa vào các thi dụ minh họa sư dụng markcting tirơng tác và markcting qua mạng xà hội dê xây dụng moi quan hẹ với khácli hàng trong dicu kiệr. công nghệ Internet phát trièn mạnh ngày nay.
- 6. ỈÀ)i nói đàu. vii Kiến ihửc rhinyiHỊ mại diện tứ ẹan liền với dịch vụ và e-marketing như hình với hóng không thê tcich rời. Do dỏ, đê cỏ thẻ lĩnh hội tót kiên thức trong quyên scich này. người dọc cần có kiên thức tôi thiêu vé inarketing. ('ònti imhộ danu cluiycn từ thế giới cơ khí máy mc')c sang thế giới số - Internet, máy vi tínli. diện thoại di dộmi, và truyền thông xã hội những thứ gây tác dộng sâu săe dèn hành vi cua các nhà sán xuàl cĩmi> nhir người tiêu dùng Việt Nam. Nhữnu tliav dôi này cùng vcVi nhiều thay dôi khác cần đen một SỊt lột xác vê tư duy thươnu mại diện lư và e-marketing. Giờ dày, e-business và e-marketing hiện dại là xây dụiui mối quan hệ bền vừng với khách hànii và chúng la chứng kien SỊI' lèn ngôi cua marketing hướng dồn các giá trị. rhay vì xem khách hàng như người tiêu dùng thuần túy. các chuyèm gia e-busincss và e-marketing tiếp cận họ như những con người hoàn chinh vói trái tim, trí óc và dừi sống tinh thần. Cấu tnìc và kiến thức cùa quyen sách dược xây dựng theo tính hộ thống và tính kế thừa; nghĩa là phai dọc theo tuần tự từ dầu đen cuối. Kiến thức lý thuyết nào chưa minh họa ó các chương taróc sẽ được minh họa ứng dụng trong thực hành o các chương sau; kien thức nào ớ chương sau dà dược trình bày ơ Cík' chương trirớc thi không trình bày lại nữa mà người dọc phái tự xem lại. Nội dung cua quyên sách gom 6 chưong, hăl dàu từ những vân dê chung nhát cua e-business và e-marketing cho dèn cách thức thực hành ứng dụng từ các công ty Việt Nam trong thục tế. Mồi chuxrng dược trinh bày theo ket cấu giong nhau gom các phân chính như : mục tiêu, nội dung, lỏm lược, câu hoi ôn tạp và lình huỏng thực hành e-business và e-marketing. • Phan mục tièu cho biet bạn dọc sẽ dược trang bị các kiên thức, kỹ nâng gi sau khi dọc hèt clurong. • Phàn nội dung là phan chính yeu nhất sẽ trình bày vè lý thuyết và kinh nghiệm thực tiền cưa e-business và e-markcting cua các công ty dang hoạt dộng trên thị trường Việt Nam giúp cho bạn dọc có cái nhìn tông hợp ve những àn de căn bán 'à quan trọng nhất cùa e-business và e-markcting. Do chú trọng den ihirc hành ứng dụng nên chúng tỏi giai thích rất chi tiết, và giới thiệu rất nhiều tình huống minh họa dê bạn dọc hiêu rò hơn cách thức ứng dụng trong thực tế. Việc nghiC’n cứu các lình huống e- busincss và e-marketing diêm hình này sẽ tạo cơ hội cho người dọc tìm hiêit, phàn lích và tháo luận vê các quan diêm, cách thức giai quvet ;in de dối với những trường hợp diên hình trong e-busincss và e-marketing. Dù chúng tôi dà phân tích, lý giai rát kv càng và chi tiet. nlnrng trong khoa học nói trắng ra cho tráng, dơn UI cho den qua thật là chuvện khó. ơ dâv dìi dà phân tích kỹ luông "n ó i trang ra cho trang nhưng trên thực tã vàn là dcn". Do dó. iệc phàn lích à thao luận thC'm 'è các quan diê’m, cách thức thực hành írng dụng trong thực lẽ cua bạn dọc vần hết sức cần thiết. • Phàn tóm tăt à càu hoi ôn tập giúp cho bạn dọc phàn biệt dược những vấn dề CÒI yêu và những vân dê hồ trợ, lỊi’ kiêm tra lại các kic'11 thức cua minh và xác định xem vằn de nào can tiếp lục nghiên civu.
- 7. VIll Lời nói đáu. • Phần nghiên cứu tinh huống lạo cơ hội cho ngirời dọc tham gia tìm hiêu, có duợc cám nhận và trái nghiệm thục tế và thục hành ímg dụng với các vấn dồ da dạng và phức tạp trong thực tiòn e-busiiTCss và e-marketing. Chuơng 1 tập trung trinh bày các khái niệm căn bản quan trọng nhất cua c- business và e-marketing nhăm cung cấp cho bạn đọc cái nhìn tống quan về thuơng mại điện tử và e-marketing hiện đại ; Là việc thục hiện một phần hay toàn bộ quá trinh hoạt động kinh doanh điện tử thông qua các phuơng tiện điện tứ. Sự khác nhau giũa thuơng mại điện tử và thuơng mại truỵên thông thông qua hinh thức giao dịch, phạm vi hoạt dộng, vân ctê thị tnrờng, chú thê tham gia, mạng luới và hệ thống thông tin,... Đê ứng dụng và phát triển thuưng mại diện từ cần luu ý tới một số vấn dề nhu sau : nhận thức, nhân lục, hạ tầng cơ sơ côiiệ nghệ thông tin và truyền thông, hạ tầng pháp lý, hệ thông thanh toán điện tứ và vân dê an ninh, an toàn. Thuong mại diện tu có vai trò quan trọng dối với công ty trong việc thu thập thông tin, giam chi phí, cái thiện chât luợng phục vụ khách hàng, tănệ doanh thu, tạo lợi thô cạnh tranh cho công ty. C'ác dặc thù cua san pham cùng nhu van dề công nghệ và thỏi quen tiêu dùng Việt Nam khi ứng dụng thuơng mại điện tử. Có nhiều mô hình img dụng thuơng mại diện tu nhu B2B, B2B2C, 1Ì2(. B2G,... và một công ty có thè úng diing nhiêu mô hình khác nhau vào hoạt dộng kinh doanh cụ thê của minh. Chuơng này do vậy dóng vai trò nhu một mô hình khung mà từng phần của nó sẽ đuọc tricn khai và phân tích ()• các chưong sau. Cuối cùng rất nliiều tình huống minh họa về email marketing, digital markcting, relationship marketing, social mcdia markcting và bu/.z markcting,... phong phú giúp nguừi dọc làm quen với các cách thục hành thuơng mại diện tứ và c-markcting trong thục tc Việt Nam. (.'huưng 2 giúp nguời dọc biết duợc các yếu tố cấu thành dặc trung cua thị truờng thuơng mại diện tứ. Thí dụ như, hiêu duực chi tict tiến trình mua hàng bàng nhiều cách thúc khác nhau; nhận ra duợc các san phấm và dịch vụ phù hợp với kinh doanh trôn mạng; biêt dirực các trung gian (Intennediaries) trong 'l'MỈ>T; các loại hình thuừng TMĐ1 bao gồm thị truờng một bên (one-side) và thị trường nhiều bên (many-sidc); biết dược các kỹ thuật mua hàng chù yếu như ; cứa hàng điện tứ trên mạng, siêu thị điện tứ, các loại cửa hàng và siêu thị tiạrc tuyến,... Ngoài ra còn biết dược các công cụ mạng xà hội, cơ ban là các công cụ cho hệ sinh thái ao licMi kết những người dùng có các dicm chung nào đó lại với nhau và ứng dụng của mạng xã hội trong bán lò tmc' luyến. Có thê nói, tình huống c-business và e- markcting dè minh họa ớ chương này khá phong phú và sinh dộng. Bạn dọc sẽ thấy như có bóng dáng minh trong đó và như chính bạn có liên quan mật thiết đến từng sự kiện, từng tình huống. Bởi vi mạng xã hội thi gần gũi liên quan mật thiết dến văn hóa, lối sổng, hành vi ứng xứ, sớ thích, thị hicu... của mọi người chúng ta. Sau cùng là tinh huống thương mại điện tử và e-marketing liên quan dến hàng loạt công ty giúp người đọc phân tích và hiểu rõ hơn cách thức vận dụng trong thực tế của các công ty Việt Nam tiên phong trong lĩnh vực này.
- 8. Lời nói đầu. IX ('hương 3 Irinh bày lầm quan Irọng thế nào là mô hình kinh doanh nói chung và mô hình kinh doanh thưírng mại diện tử nói riêng cũng như từng yếu lố cùa mò hình. Mõ hình kinh doanh là lý luận dần dường hay thực hicMi các hoạt dộng kc hoạch hóa nhăm mục dích thu lợi nhuận trên thị tmờng. Mò hình kinh doanh thương mại diộn tư nhăm mục dích khai thác và tận dụng các dặc trưng riêng có cua Internet và vvcb. Không chi giới thiệu từng yếu lo mà van dẻ là phân tích, lý luận vò học thuật và niỊic dich chính là chi ra cách thức ứng diing từng ycu lố trong thực tiền kinh doanh, à minh họa băng thực te cùa các còng ty Việt Nam. Phan ứng dụng quan trọng nhất cùa chương là việc giới thiệu và chi ra cách thức vận dụng vào thực te c-busincss tại Việt Nam là các mô hình doanh thu thương mại diện tứ phô bicn là : mô hình quáng cáo, mò hình đăng ký (subscription modcl), mô hình phí giao dịch, mô hình bán hàng và mô hình liên kết bang hàng loạt các minh họa thực tế cùa các còng ty Việt Nam dê người dọc học tập và thực hành trong dời thực. Hơn nữa còn có sự phoi hợp và pha trộn giữa các mô hình de tạo ra hiệu ứng tông hciTỊi khi ứng dụng vào thirc le từ chính các công ty Việt Nam vận dụng sáng tạo trong mòi trường c-busincss dặc thù cùa Việt Nam. ('hương 4 thao luận chi tiết vè bán le diệ'n tử (c-tailing) là gi và thương mại diện tir dã thâm nhập vào the giới bán le như the nào; các phưcrng pháp marketing liên quan trực tiếp dcn c-lailing; mò hình khác là bán lé đa kC-nh Omni (.'hanncl vừa tiạrc tuycn vừa ngoại tuyến tương thích với mòi trường Việt Nam; thuận lợi và khó khăn cua bán lè diện tư. Ngoài ra người dọc nhận ra dược xu the thời dại showrooming. Việc ímg dụng các công cụ markcting hỗ trự c-tailing là vvcbsitc bán hàng, mạng xã hội và thiết bị di dộng. ('hương 5 bàn về thương mại diện tử B2B và bốn loại hình giao dịch diện tir B2B như giao dịch ben bán, giao dịch bên mua, sàn giao dịch và chuỗi cung ứng và thương mại hợp tác dế ímg dụng vào thực tế Việt Nam. Bạn sẽ hiểu được tại sao nên có sàn giao dịch; mục dích cùa các công ty tham gia rMĐ'l' B2B; cách thức quán trị chuỗi cung ứng điện tứ ừong 1MĐ'ĩ B2B; hiêu được lợi ích cùa rMĐ T B2B và khá năng ứng dụng cùa 'I MĐT B2B ớ Việt Nam. Việc trao đồi dữ liệu diện từ (lìlectronic Data Interchangc - HDl) là gì, phương thức hoạt dộng, lợi ích và ứng dụng cùa Internet liDl trong giao địch B2B. riếp đến là kiến thức toàn diện về đấu giá trực tuyến từ cách thức tạo doanh thu, các mô hình dau giá phò bién, các dặc diêm, các hình thức và dịch vụ liên quan cùa đâu giá trực tuyến. ('hương 6 giúp người dọc hièu rõ marketing diện tứ là gì và sự cân thiết cùa markcling diện từ dê vận dụng vào kinh doanh trong thực tế; làm rõ những đicm khác biệt chú yếu cua markcting diện tứ so với markcting truyền thống.
- 9. Lời nói đâu. riicm vào dó, chúng tôi giới thiệu các chiến lược markcting điện từ; trình bày việc thict ke và xây dựng vebsite hiệu quà : những kicn thức cần cỏ. nhĩrnti yêu cầu cần phái có dê xây dựníí một vvcbsitc hiệu quá troniì kinh doanh tlimrnu mại diện tư. Nnưòi dọc bicl nuhiên cứu thị trườnu qua mạmi, phân doạn lliỊ Irườnii, xác dịnh thị Irườim mục tiêu và dịnh vị sán phâm (S l'P) tronu markctinii diện lir. (ioi cùng là việc giới thiệu các chicn lưạc vỏ san phàm, dịch vụ; chicn lược vc liiá; chicn lược vỏ phân phối; chicn lược vồ xúc tiến và hồ trợ kinh doanh cua markctinii diệ'n tứ dê írnii dụnii trom> thực tố. Ban tháo cua quycMì “Ihirong mại diện tư căn ban" này là 24 clurơng, xap xi 2.000 trami uiây nhimư chúng tỏi chi dám xuàt ban có 6 chironi’. Bạn dọc nào muon hiên bièl thòm hãy tim dọc các ciiỏn sách có cùm> lòn mà lác liiti icl cluiim ứi miười khác sò thay dược bức tranh loàn canh vc mòn học này. Mặv cíìi dà có nliicii co uănt> dc hoán thành tài liộii này nhưmt vói nhừnti nội dnim râl rộnu à nhiêu thay dôi cua lĩnh vực thuíyng mại diện tư à c-markcting. một nuànli khoa học non trc danu phát tric'11, chứng tòi niihĩ ranu không thè tránh khoi những hạn chc nhàt dịnh. 'Llìỡm vào dó. hiện nay các thuật ngũ' ihirưng mại diện tư và c-markcting vần chưa cỏ sự thông nhãt vè mặt dịch thuật cũng là dicu khó khăn không nho dôi với người viêt. (7 vậy. chứng tỏi rât mong nhận dược sự thông cam cua bạn dọc. llon thế nữa. chúng tôi hy vọng sẽ nhận dược những góp ý chân thành cua tất ca bạn dọc và các dong nghiệp nhăm giúp chúng tôi ngày càng lioàn chinh lum quyên sách thirơng mại diện lư và c-markcting này cho những lân tái ban sau. l)c vict quycm sách này, chúng tôi tham khao nhicu quycm giáo trình hiện dại khá cập nhật cua các lác gia Anh, Mỹ. Chi phân nho bó là những trai nghiệm trong tlụrc ticn mà chúng lòi dủc kèt do quan sát lừ cách thức vận diing cùa các công ty ứng dụng thirtrng mại diệm lu' à c-markcting trong mỏi Iririmg kinh doanh cùa Việt Nam. Không cỏ một quycm sách nào là công trinh ricMig cua một người mà là sự kc thùa kicn thức nghiên cứu cua rât nhiêu ngirừi di trước và dirryng thời. Quycn sách này cùng khône phai là ngoại lộ. Không cỏ các lý thuvct khai phá mơ dưìnig mà các học gia dà dày công nghiên cứu, không có các chuyên gia thưyyng mại diện tứ và c- markcting tài ba dã vận dimg sáng tạo vào thực tiền thưong mại diện tu' và c- markctmg t;ii Việt Nam thi không có chât liệu sông dê viòl nôn tỊLiyên sách ihươmỉ mại diệ'n tu' và c-markcting này. 17 ihẽ. chúng tôi bày to lòng tri ân dcMi họ. ('húng tôi cùng không qucm cam ơn hàng trăm công ty Việt Nam dã tài trự dô quyên sách có thê dến tay bạn dọc. Chúng tôi không làm vi lợi nhuận. Do dó, các giang viên hay trường dại học nào can mua sẽ dược nhà sách l uan Minh chict khau tối da (giá rc như photo) dê hồ trợ việc học tập cua sinh viên. Chúng tỏi xin chân thành cám ưn tat cá các tác giá có tên trong phần tài liệu tham khao. Những lài liệu mà các tác gia này xuất bán dà cung càp cho chúng tòi những tu liệu tham khao râl quý báu trong việc hoàn thành quvcn Síích nho bc này.
- 10. Mục lục tõm íăt. XI MỤC l.ụ c TÓM TẢT 1.ỚI nói đau ...........................................................................................................iii Mục lục lỏm tắt ...........................................................................................................xi Mục lục chi tict .........................................................................................................xiii Danh niỊic bám> minh họa sô liệu..........................................................................xxxvii Danh mục hộp minh họa nội dung ..................................................................... xxxviii Danh mục hình anh minh họa................................................................................. xxxix (MIƯONG 1 : TỔNG QUAN Vl‘: Tlll.rONG MẠI Dil;N r i ' ................................1 ('im ONG 2 : 1IIIÁÍNG MẠI D11.;N l [i :HIỊTRUỜNG, CẢU riUÌG, KỲ HIUẠT VẢ (X')NG CỤ llỏ I R Ợ .................... 72 CllC()N(i2 : Mỏ IIÌNII KINH DOANH 'A 11111 1 K1-: vvidỉsrn- HlhU ỌGA.............. 182 CHIIONG 4 : HAN l.l': DIHN 11' VA MARKl.HNG HIƯƠNG MẠl DIHN 1lí H2C...... .................................................................................269 CHI ONG 5 : 1Hl'ONG MẠi DIHN II' H2H VẢ DAC GIA DICN r u ......292 CHUONGC) ; MARKI-HING Dll.N ru . Illli;i Kr; VẢ MARKirriNG v r H s r r r ................ 457 l AI 1 iru 1HAM KHAO................................................................................................
- 11. xii Mục lục tóm tắt. ị tóm í' '- vi-ìi- lỉriỄt kv li' ■' ư b ĩvi'’’?”í’ K' ỉ / r ' ĩ . ' i ò í '^> Ì J ị í ỉ ... ■ ‘ , 1 ■ 1/ . . • ' i 11'(■i (11,1 ín.' p. 1 . ' 1 : , 1 , ' ‘ I Ĩ s. / A i ì w •-•vi r , . ■ r.| íil ' 1 i ^ 1 ' l l í . ^ ' 1 .1.'- >■,' 1 ,' i i l f 4 A ' , , ..-1. .. . f.n. ’ • ■ • ■ ỉ*p*. i 1 ........ ■• ■' % ' ' I ' •!. ' V - í ^ 1, .. í ' t| .'ỉ 1» ' »ỉ= ' : ’ iíu ' ■ ỉ ' , ’ - '. ỉ / , / 1 . , , í 1 ‘{ A ■■ s ,1) ; ^ ' . fíỉ ì 'ỉ I ilí) !,. . TU , ,!■, '1', 1 »;• f Vv' ' * 1, , ' F/ ) T •' ■1. ' ^ ; i i í ‘ ư ! - - / ; . . í? ; i; l í - ^ i U l / , Ị U l ỉ,m "‘ ì ' '1. _ ■^^|'íjỊ "ĩ t ■ -TV, - ; II I .I . ■■ 1 :ĩ 'ií- iK i i v : , . 1 Ị’ ỉ ' J / M ' h ■ . i ' 1 í r. V i Ý J " A *- ' f ' . W ' ' " . ' 1 Ì ' , . . ; ; 1 .., -.r., 1' ^ . )'>■ í. ,> } ' y ‘v ’ ■lír „ J / | Ỉ r A > ì h ; / ' t í •ìí I ’ . /' i K) •'11 1 V.' 1 '|',I / ' V ::i V;ì |_ ’ . V _ ■' ■ . ■■ ^1 “m I ni r l| r r t' ■ ' ' . . . 1 I 1■ J l ■ ,1' ■■■ ,l.-< ■ ’ • > ■ . l< ' ■ ế ■■ í* 1 T 1*' ' * ' V ' i", '1 ^ ' 1 1, 1 ' ,' ■; 1 ■■ '1 > '■ ‘ L ■ ' iT i 1 ■* 1 L 'íiiM ' ■ . . 1 * .-..r ,'■1 ,i>i ' ' I ’’ '*‘l ,- ' 1>• M.i i'j ' Ịi' - 1 > ■ ■'htiiTi I I v i ■T' ■I, - ' ,,
- 12. Mục /ục chi tiêt. xiii MỤC Ỉ.ỤCCIII TĨÉT 'I ranu ( III (ÍNC; 1 : K )N (; QUAN VẺ H ILƠ N ÍỈ MẠI DIKN rO ...................................I H ỉl ()N(; MẠI DIKN lử V À C O IIỌI ÚNC; l)ỤN(;KIM i DOANH.....................1 I. I huoiiỊ' mại điện lử (Klcctronic commcrcc- K(') là «ì ?................................. 10 1.1. Kliái Iiiộm TMI) 1'tlico nghĩa hẹp..................................................................10 1.2. Khái niệm TMD l'thcc) nghĩa rộng.................................................................10 1.?>. Kinh doanh diện tư (c-hiisincss).....................................................................11 1.4, Khái niệm I MITr theo một sỏ tỏchức qưòc te :...........................................11 rhco lỉNCH AI) (Uy ban I.iên Hiệp CỊiiốc ve riuronii mại và Phát triên) :.. 13 Theo 1-U (Uê-n minh chân  u)......................................................................... 13 Iheo OI .CI) ('l ò ehứe Hợp tác à Phát Iriên kinh le) : .................................13 rheoW 10: ....................................................................................................... 13 Iheo AIX' (Assoeiation Ibr lileetronieCommeree) : ......................................13 Pheo UNCI TRAl.................................................................................................13 II. Dặc diểin ciia (hiroìig mại điện lii’....................................................................... 16 Nỏn kinh tế Internet và TMl) 1..........................................................................20 III. r o só ílc phái Irieii IMDI và các loại hình giao (lịch I MD I .................... 21 3.1. Ca sơ dè phát IrièMi lhii(ynu mại diện lư..........................................................21 3.2. Cáe loại hình giao dịch ihươna mại diệ'n tư ...................................................23 3.2.1. 1Ml) 1 (H2H) : l.oại hình giao dịch TMiyr ưiùa eõnti ly với e(')iig ly.... 23 I MD l e(')im iv-eòim ly-ngưừi liêu dìmii (1Ì2H2C) : Một trường hợp dặc biệt .......................................................................................................................................24 3.2.2. TMl) 1 (1Ì2(') : I.oại hình TMD r giữa công ty và người liêu dừng....2.3 1'MI) 1' ('2(' (Consưmer-to-eonsiimer).......................................................25 Ciie ứnti dựng chia sè trực tiep giũa m>ưừi dừng (peer-to-peer) : .......... 25
- 13. l ỉVlDl' di dộm> (Moblic commcrcc) : ........................................................26 riiiixviit> mại họp tác (('oll;iboralic commorcc) : .................................... 32 TMI) 1' phi kinh doanh : ...............................................................................33 l . ( ác hình thức hoạt dộnj* chú ycii ciia thuo’ii» mại diện tử ..........................33 4.1. Thư diện lư (li-mail)........................................................................................ 33 4.2. Thanh toán diện tư (Idcctronic paymcnt)...................................................... 36 4.3. Trao dôi dữ liộii diộn tư...................................................................................37 4.4. 'TrưyCm dưnti liệư..............................................................................................38 4.5. Qưanti cáo vcbsitc thương mại diộn tư..........................................................38 4.6. Mưa bán hàm> hóa trực tiiycn..........................................................................40 . Lọi ích và hạn chế cùa thuong mại điện tử....................................................... 40 5.1. l.ợi ích cưa thưong mại diện tư .......................................................................40 5.1.1. 1,ợi ích cưa 'TM1)'T doi với các còng ly..................................................41 a. Ticp cận loàn câư 'à thu thập dược nhiôư thông tin..............................41 b. (ìiam chi phí san .ưât...............................................................................46 Hoàn ihiộn chuồi cmiư ửnii : ...................................................................... 48 Xây dựng à Cíii ihicn mõi qưan hộ với dôi tác và khách hàng :..............48 5.1.2. l.ợi ich cưa 'TMDT doi vói muròi licưdừng............................................49 5.1.3. I.ợi ích cưa 'TMD Tdoi với .ã hội.......................................................... 50 5.2. Hạn chc cưa 'TMI)'T..........................................................................................51 5.2.1. Các trơ nuại công nghộ...........................................................................51 'Trớ ngại vc cơ sơ hạ tâng :...........................................................................51 5.2.2. Các trơ ngại phi cỏnii nghệ.................................................................... 57 Trcr ngại vcdặc thừ sán phàm : ....................................................................57 'Trò' ngại dothói qưcn ticu dừng :................................................................ 57 'Tro' nuại vcvân dc ngôn ngữ ; .....................................................................58 Iro' ngại vc văn hỏa : .............................................................................58 xiv Mục lục chi tiêl.
- 14. C'ác Irơ miỊii Iiội lại lừ chínli các công ty 'I MD1' gây cho người dùnu : ..59 I. Sụ khác biệt giũa thirong mại điện lir và Ihinnig mại truyền thong.........60 II. Dánh giá cơ hội của công ty tham gia vào rMD I'.......................................64 l õm tắt chu'0'iig 1...................................................................................................65 ('âu hỏi ôn lập và tháo luận : ..............................................................................66 lì.Àl TẠI’ TÌMI IIU()1(;.................................................................................... 67 rình huống 1 : 'I huong mại diộn lử Việt Nam ticni năng như thố nào ?... ...............................................................................................................................67 lình huống 2 : 6 xu huóng công nghộ sô thay đổi ngành bán lií Việt Nam...................................................................................................................................... 69 ( III (ÍNC 2 : I III (ÍN(; MẠI DIKN I L : HIỊ IlU ()N(Í, ( .IJ n u (', KỸ IIII Ạ I À ( (")N(; ('Ụ ll(') n u .) ......................................................................... 73 I. I hị trưòng trong thưong mại diộn lú ..................................................................73 I.I. Khái niC'm và ban chất ihị trườnii Imnu thưong mại cliệ'n tư .......................73 1.2. C'ác chèm khác bicl giữa thị trường tmycn thống và thị trường tliộn lư ...76 II. ('ác yốu lố cấu thành dặc trung thị trường thưong mại dÌỊMi tú...................76 2.1. Khách hàng (c-cưstomcr) : .............................................................................. 76 2.2. Ngưòá bán hàng (c-scllcr) :..............................................................................78 2..5. l icn trình niiia hàng trên mạng.......................................................................79 Dối với ngưỏi mua hàng 'iộl Nam càn hrư ý các thông tin như’sau :......... 81 a. Kicm tra thõng tin vc ngưìri bán à ,san phàm............................................,81 b. Kicm tra dộ ưy tín cưa ngư’ò’i bán trôn mỏitrường trực tưycn.................... 81 c. Dọc kỹ các diồư khoan, C|ưy dịnh và chính .sách bán hàng........................ 81 d. Dam bao các thict bị sư diing lá an loàn......................................................81 c. I.ựa chọn phưong thức thanh toán an toàn...................................................81 f. Kicm tra sao kc tài khoan ngân hàng saư khi giao dịch........................... 81 Miu: hu: chi tièt.
- 15. g. Lưu giữ thông liii giao dịch đầy du..............................................................82 h. Jlạn ché chia sc thông tin cá nhân trcn môi trường trực tuyến..................82 2.4. Các dịch vụ và các sán phàm ; ....................................................................... 82 2.5. (’(Tsở hạ lầniì :..................................................................................................91 Các licn dicn (1'iont-cnd) Trước khi bán......................................................... 92 ('ác hậu diộn (lỉack-cnd) Sau khi bán...............................................................92 2.6. Các trunu gian..................................................................................................93 2.6.1. Các loại nhà môi uiứi (brokcrs) : ...........................................................93 liuy/Scll l•ulíìllmcnt - Mua/lỉán trọn gói ;.................................................93 Virtual Mali - Sicu thị áo : .......................................................................... 94 Mclamcdiary - (’hự áo cỏ xư lý uiao dịch :.................................................94 ('omparision agcnt Dại lý so .sánh giá : .................................................94 Shopping facililator - Nhà hỗ trợ kinh doanh : ..........................................94 Matchinu Services - ('ác dịch vụ phù hợp ;................................................94 2.6.2. Nhà cunu ứmi và kiêm soát luồim thônii tin (Iníomcdiarics)..............94 III. ('ác loại hình thị truửng thưoìig mại điện tú (e-markctplacc) ...................96 3.1. Thị Irirờim một bcMi (onc-sidc) hay ricMU’ (Privatc c-markctplacc).............. 96 Các phươiui pháp mua săm trực luycn mà cônti ty cỏ thè thực hiện :........... 97 3.2. ThỊ lrưừiu> nhiêu bên (many-sidc) hay chunii (Public c-markctplacc)....... 97 Sàn í>iao dịch I MDT chung.............................................................................. 99 Sàn uiao dịch TMD r chuyên niiành Consortia............................................ 99 Sàn giao dịch rMI) 1' ricmi do một cônu tysơ hữu : ....................................... 99 IV. (’ác kỹ thuật mua hàng chủ yếu........................................................................99 4.1. ('ửa hàníi diện tư trên mạntỉ (Llcctronic storclìonts) :.................................99 4.2. Siêu thị diện lử (c-malls)...............................................................................100 4.3. Các loại cưa hàiui và siêu thị trực tiiycMi...................................................... 101 General Stores, malls : Cứa hàm>/sicu thị diện tư da san phàm :..................101 xvi Mục lục chi tiêí.
- 16. Spccializcd stơrcs/malls : Cứa hàng/siêu tliỊ chuyên dụng : ....................... 101 Rcgional vcrsus global Stores : Cửa hàng từ khu vực đến toàn cầu :......... 101 Purc-play vcrsus click-and-mortar Stores : Cứa hàng vừa hữu hình vừa trực tuyến hoặc chi kinh doanh trực tuyên ;.......................................................................... 101 ('ôni> thônu tin (Portal).................................................................................101 V. ('ác công cụ hỗ trọ' bán hàng (mcrchant Solutions)....................................102 5.1. Catalogs diện tứ ('atalogs diện tứ ;................................................................102 5.2. ('ông cụ tìm kiếm Scarch engines.................................................................102 5.3. Phần mèm thông minh (Intelligent Software).............................................103 5.4. ('âu hói và trả lời trực tuyến (Ọuestions & Answers Online)....................103 5.5. Tìm kiếm qua giọng nói (Voice-Powered Seareh).....................................103 5.6. (jìỏ hàng áo (Shopping carts).......................................................................103 VL Dấu giá, trao đoi và thu'0'ng thảo trực tuyến................................................105 6.1. Dau giá Giài thích minh họa : ......................................................................105 Dịnh giá dộng (Dynamic Pricing) ;.................................................................106 ('ác ứng dụng vào thực te cua định giá dộng :...............................................107 a. Ung dụng vào mô hình khách hàng dinh giá.............................................107 b. Ung dụng vào mô hình so sánh giá cá ...................................................... 107 c. Ung dụng vào mô hình giá cá theo nhu cầu .............................................107 d. ưng dụng vào mô hình trao dồi.................................................................108 e. líng dụng vào mỏ hình giám giá................................................................109 f. Ung dụng vào mó hình miền phí sán phầm và dịch v ụ ...........................109 6.2. Một số hình thức dấu giá...............................................................................110 6.2.1. Một người bán, một người mua.......................................................... 110 6.2.2. Một người bán, nhiều người mua tiềm năng...................................... 110 6.2.3. Một ngưòi mua, nhiêu người bán tiềm năng ..................................... 110 l)au giá ngược (reverse auctions) : .......................................................... 110 Mục lục chi tiết. __________________________________ xvii
- 17. Mô liinh khách hàng dịnh giá (The Namc-Yoiir-()vvn-l’ricc Modcl) 11 1 6.2.4. Nhicii người bán, nhiêu người mưa.......................................................I I 1 6.2.5. Dấu giá xu (Pcnny Auction).................................................................. I I I Dấu giá xu trực tuyến - tham gia như the nào ? ...................................... 112 6.3. Trao dôi trực tuyến (Online bartcring)..........................................................114 Trao dôi trực tuyến...........................................................................................I 14 6.4, Thương thao trực tuycn (Online negotiation)..............................................114 II. C'ác công cụ mạng xã hội................................................................................ 115 7.1. Blogging (Veblogging).................................................................................115 Viel blog nhằm xây dựng một trang blog hiệu qua dê kinh doanh ; .......... 116 7. 2. Tvvilter.........................................................................................................119 7.3. Wiki.................................................................................................................124 7.4. Các kỳ thuật hỗ trự cho Wcb 2.0.................................................................. 124 7.4.1. Tag..........................................................................................................124 7.4.2. T'olk.sonomv (tag hợp tác).................................................................... 124 7.4.3. Mashups ( Trang veb ghép các trang lại thành một)..........................124 7.4.4. Social lĩookmarking..............................................................................125 VIII. Mạng xã hội trực luyến (Online Social Nclvorks).....................................126 Mục tiêu của việc xây dirng mạng xà hội : .....................................................126 (ỉiái thích bán chat cua mỏ hình ;................................................................... 127 8.1. Mạiíg xã hội dịnh hướng kinh doanh (lìusiness-oriented Social Networks),.. 128 8.1.1. Mạng xã hội 'Tvvitter..............................................................................128 8.1.2. Mạng xã hội I.inkedln...........................................................................129 8 1.3. Mạng xã hội YouTube......................................................................... 130 8.1.4. Mạng xà hội l-acebook......................................................................... 131 8.1.5. Mạng xã hội Googlel .......................................................................... 131 xviii Mục lục chi tiêt.
- 18. 8.1.6. Một sô nhỏm mạm> .à hội chia se khác :............................................132 PintcTcsl - Mạm> xà hội liình ánh............................................................. 132 Mạnu Instaụram ......................................................................................... 133 Mạne Mickr..................................................................................................133 Mạim rnmblr ..............................................................................................134 Mạne l.icỉ"....................................................................................................134 Mạne /inuM c..............................................................................................134 8.1.7. So sánh uiừa social nctvork vàsocial mociia ;.................................... 136 l)iC'm mạnli cua Social Mcdia ...................................................................137 Diêm ycn cua Social Mcclia Social nctvvork: .......................................... 137 IX. N<jhiêii cửu thị trii(Vnj> (Innniịì mại diện tú ..................................................142 Mục clich cua nyhiên cửu thị truòne Imnu TMn i' : ....................................142 Xác dụili dõi luợnu à liànli i mua hánii cua kliách hànu mục ticu :........ 142 TÌC'U hành các cuôc diêu tra qua khach hàm> quen thuộc..............................143 Câu lạc bộ trục tuycn. phònẹ “chat", à các dicn dàn................................... 143 Tạp chí diệ‘11 tu'..................................................................................................143 Phàn lích cạnh tranh......................................................................................... 144 Theo dõi khách hàiiíi truy cập......................................................................... 144 b. 1. riiưonu mại diệm lu' là một nụuỏn tài nuuycMi khỏm> lô..............................144 9.2. Cách thức cunu càp và khai thác thông tin trC'11 mạnu................................. 14.'> 9.3. Các imuỏn tluvm 1111 mihicMi cửu thị trưòim diện lư trcn Internet .............146 (’ác cònu dó dirợc liệt kê ra làm 3 loại :........................................................ 146 Phục Ị1 CỘIIC dôim (Service Communitics) :................................................146 Các cõnu san phàm (Product Portals) : ......................................................... 146 Các côim quôc eia hic dịa (country/reiiional pcirtals) : ................................146 Một ái llii dụ diên hình nhu :........................................................................146 9.4. Các dịa chi có thè lìm những thông tin có ích trên mạng.......................... 147 Mục lục chi tiết.
- 19. XX Mục lục chi tiếl. Các địa chỉ mà bạn có thé tìm những thông tin về các ticu chuấn kỹ thuật, các bản yêu cầu về kiếm dịch thực vật, các yêu cầu về mỏi trường và bào vộ người tiêu dùng đôi với sán phâm của bạn ; ....................................................................................147 9.5. Cách thâu tóm thông tin trên mạng............................................................... 148 9.5.1. rim kiếm thông tin trên Internet .......................................................148 l.ời khuyên................................................................................................... 149 'l im kiếm thông tin ở dâu ? .........................................................................149 Những dịch vụ mới ; ................................................................................... 150 Báo chí .........................................................................................................150 Tạp chí..........................................................................................................151 Nhóm tháo luận............................................................................................151 Cập nhật hàng ngày bảng danh sách dịa chi nhận thông tin : ................151 9.5.2. Những nguồn thông tin có thể tìm kiểm ve các dối thú cạnh tranh ,. 152 Những nguồn sơ cấp : .................................................................................152 Metal Bulletin : ............................................................................................152 The Groccr ; .................................................................................................152 Những nguồn thứ cấp ;................................................................................152 Nguồn thông tin về các thị trường nước ngoài : .......................................153 9.6. Nhũng nơi dê tiếp cận thị trường phục vụ lĩnh vực hoạt dộng cứa bạn .... 154 9.7. Nghiên cứu thòng tin trực tuyến.................................................................... 155 9.8. Quàn trị quan hệ khách hàng CRM ............................................................. 158 Khách hàng là trung tâm - diêm khới đ ầ u .....................................................160 Chu kỳ mối quan hệ khách hàng....................................................................161 Sử dụng thư diện tứ trong giao dịch diện tứ..................................................162 9.9. Quảng cáo trong TMĐT.................................................................................163 9.9.1. Lựa chọn vị trí quãng cáo phù hợp........................................................165 9.9.2. Một số hình thức quăng cáo trênmạng..................................................168
- 20. l'óm lắt chiro'iiị> 2 .................................................................................................171 ('âu hói ôn tập và (hảo luận : .............................................................................175 BÀI l Ạl’ TÌNH HUONG...................................................................................177 rình huốnịị 1 : Nguòi mua và ngưòi bán trực tuyến...............................177 rình huốnịỊ 2 : ('ác vếu tố ảnh hu'ớnị> đến quvct dịnh mua hànịị (rực tuyến...................................................................................................................................178 ( IIUONí ; 3 : M(‘) HÌNH KINH DOANH VÀ TIHÈT KÉ WEBSITE HIỆU QUẢ..............................................................................................................................183 M(') HÌNH KINH DOANH VẢ M() HÌNH KINH DOANH TMDT..............183 I. ('ác ycu (ố CO' bán cùa một mô hình kinh doanh...........................................184 1.1. Các ycii lo cấu thành mô hình kinh doanh ('anvas.................................. 184 1. Cuslomcr Scgmcnt (CS Phân khúc khách hàng) ; ................................184 2. Valuc Propositions (VP Mục tiêu giá trị) ; .............................................185 .T Channcls (('II - Kênh) : ...............................................................................185 4. ('ustomcr Rclationships (('R Mối quan hộ với khách hàng) : ..............185 5. Rcvcnuc Strcams (R$ - Dòng doanh thu) : ...............................................185 6. Kcy Resources (KR ('ác nguồn lực chu yeu) : ...................................... 185 7. Key Activities (KA - ('ác hoạt dộng chu yeu) : ......................................185 8. Kcy Partncrships (KP - (’ác dối tác chu yếu) : ..........................................186 9. ('osl Structure (('$ - ('au trúc chi phí) : .................................................... 186 1.2. ('ác ycu to cau thành một mò hình kinh doanh khác...................................... 189 1.2.1. Mục liêu uiá trị (value proposilion)....................................................191 1.2.2. ('ác mỏ hình doanh thu thương mại diện tứ....................................... 193 1.2.3. Cơ hội thị trường....................................................................................193 1.2.4. Môi trường cạnh tranh.......................................................................... 193 1.2.5. I.ơi thc canh tranh..................................................................................194 Mục lục chi tiếí.
- 21. 1.2.6. Chiến lược ihịtrường.............................................................................. 195 1.2.7. Sự phát Iriên có tố chức....................................................................... 196 1.2.8. Dội ngũ quán trị....................................................................................196 II. Một số mô hình doanh thu thương inại điện lú phố biến .........................197 2.1. Mô hình doanh thu quánii cáo (Advcrti.sing-supportcd Rcvcnuc Modcl). 198 Công thông tin : ................................................................................................200 Một số trang tập trung các dối tượng truy c(ip nhai dịnh : ..........................201 Báo diện tứ : .....................................................................................................202 Mô hình những trang vàng (Yellovv Pagc Modcl)....................................... 203 2.2. Mô hình doanh thu thuê bao (Subscription Rcvcnuc Modcl)....................207 Mô hình pha trộn giữa thuê bao và quang cáo (Advcrtising-Subscriplion Mi.xcd Rcvcnuc Modcl)....................................................................................................208 2.3. Mõ hình phí giao dịch (l'cc-ror-transaclion Rcvcnuc Modcls).................21 1 ('ác công ty du lịch : .......................................................................................211 ('ác hãng phân phối xc hơi : ...........................................................................213 ('ác công ty môi giới dịch vụ tài chính .........................................................213 Dịch ụ giao dịch trực tuycn qua phan incin s Tradc :.................................213 Mỏ hình doanh thu thòng qua thu phí dịch vụ cung cấp (l'cc-for-scrvicc Rcvcnuc Modcls).............................................................................................................. 214 Irò choi trục tuyên : ........................................................................................ 214 Giai trí trực luycn khác (xem phim, nghe nhạc trực luycn...) : .................215 Các tư vần u'ii chính, tư vấn luật.....................................................................216 2.4. M(3 hình doanh thu bán hàng(Sale Rcvcnuc Model).................................217 Mò hình bang hiệu (Poster/Billboard Modcl)................................................217 Mò hình cuốn sách hướng dẫn dicu khiên (('yber Brochure Model)......... 220 Mỏ hình doanh thu bàng danh miic sán phàm Ircn wcb (Wcb Calalog Revcnue Model)................................................................................................................222 Máy vi tinh à diệm tư tiêu dùng.................................................................... 224 xxii Mục lục chi tièt.
- 22. Min-ìục chi liừí. xxiii Sách....................................................................................................................227 ('ác nhà bán Ic quần á o ...................................................................................231 1loa và quà........................................................................................................233 Các cònu ty uiám uiá chunti........................................................................... 234 2.5. Mô hình doanh thu licn kcl (AITiliatc Rcvcnuc Modcl)...........................234 III. ('ác niô hình kinh doanh chú ycu (roiiị) thuon^ mại dicn tii ị>iữa cônị> (y và n«>iiòi ticii dùn<> (H2Cc-comincrcc)................................................................. 236 3.1. Còim ihõnu tin (portal).................................................................................. 239 3.1.1. Phân loại cõng Ihòim tin (portal) :.......................................................240 Còtui ihònu tin còng cộng (Public portals) : ..........................................240 Công thông tin công ty (“('oiporatc Dcsktops") : ................................. 240 ('ông giao dịch diện tử (Markctplacc portals) : .....................................241 (’òng thông tin úng dụng chuycn biệt (Spcciali/ed poitals) : .............. 241 3.1.2. Các tính năng CO' ban cua còng thòng tin portal.................................241 Khá năng cá nhân hóa (Custonii/ation hay Pci'sonali/alion) :...............241 l ích họp và licn kCi nhicu loại thòng tin (Conlcnt aggrcgation) : ....... 241 Xuât ban thông tin (Contcnl syndication) : .............................................241 Ilồ trợ nhicu mòi trường hicn thị thông tin (Mulli-dcvicc suppon) : ....241 Kha năng rlăng nhập một làn (Singlc Sign On) : ...................................242 Ọuan ti'Ị portal (Portal admini.stralion) : ..................................................242 Quan trị nguôi dùng{Porlal uscr managcmcnl) : ...................................242 Mua săm trực luyòn................................................................................... 243 About.com.................................................................................................. 243 3.2. Nhà bán Ic diộ'11 tư (c-lailer)..........................................................................243 3.3. Nhà cung câp nội dung (conlcnt providcr)...................................................246 3.4. Nhà trung gian giao dịch (transaclion brokcr)............................................. 247 3.5. Nhà lạo thị triròng (markct crcator).............................................................. 247
- 23. 3.6. Nhà cung cấp dịch vụ (scrvicc providcr)......................................................248 3.7. Nhà cung cấp cộng dồng (community providcr).........................................249 IV. Các mô hình kinh doanh chú yếu trong thưong mại diộn tù giữa các công ly (B2B e-commcrcc).................................................................................................251 4.1. Thị trường Sở giao dịch.............................................................................251 4.2. Nhà phân phối điện tử (e-distributor)..........................................................254 4.3. Nhà cung cấp dịch vụ B2B............................................................................ 255 4.4. Nhà môi giới giao dịch B2B.......................................................................... 256 4.5. Trung gian thông tin.......................................................................................256 Tóm tắt chuông 3 .................................................................................................258 Câu hỏi ôn tập và tháo luận : ..................................................:........................259 BÀI TẠI’ rÌNII IIUÒNC...................................................................................261 Iình huống 1 : ('ác dịch vụ Online lọi dụng bộ não chúng ta dc moi tiền nhu thế nào ?....................................................................................................................261 'Hnh huống 2 : Kinh nghiệm lập kế hoạch bán dồ handmade trực tuyến. ................................................................................................................... 266 CIIƯƠNC; 4 : BÁN l i : DIKN l ủ VẢ MARKKHNC rilLlONí; MẠI DIKN TỬB2C........................................................................................................................ 269 I. 'l ong quan về bán Ic điện tử (e-retailing)....................................................... 269 1.1, Markcting trực tiếp (dircctmarketing) ........................................................273 I.ựi ích của marketing trực ticp :.....................................................................274 ('ác lợi ích markcting tiạrc liêp mang lại cho ngưừi bán ;........................... 274 Mục liêu cua markcling trựcliòp.....................................................................275 Một số hình thức cua markcting trực tiếp : ....................................................275 Các yếu lố quyct dịnh sự thành còng cùa markcting trực ticp : ...................276 Cư sở dữ liệu (Databasc)..................................................................................276 Lời chào hàng (OíTer)......................................................................................276 x xiv Mục lục chi tiêt.
- 24. Sáng tạo (Creative)...........................................................................................276 Phưưng tiện Iruycn lliỏng (Media)................................................................. 276 'l'ô ehứe tliựe hiện (Oruani/ing)......................................................................276 DỊeh vụ kháeh hàng (('ustomer serviee) và Cal! center ..............................277 1.2. Cáe phirơng thứe markeling và eliiên lirọe luÌLi dụng cho bán le diện lư..277 Markeling trực lièp khác vói marketing gián tiêp ........................................277 Marketing ao hoàn toàn khác với marketing ao một phàn..........................278 Nhà phân phối diện lư khác vói người trưng gian diện tứ .......................... 278 Các cưa hàng diện tứ khác với khư mưa bán diện tử (hay siêư thị diện lư) 278 (?ác khư mưa bán diện tứ/cừa hàng diện tư tông hợp khác vói các khu mưa bán diện tư/cưa hàng diện tư chưycMt biệt......................................................................279 Loại hình chicn lược hành dộng trước khác ới chiên lược phan hòi hướng tới markcting áo................................................................................................................ 279 Markcting toàn câư khác với markcting dịa phưong....................................279 Dịch vự bán hàng khík với dịch vự khách hàng........................................... 280 1..2. I’hân loại các mỏ hình bán Ic qưa các kcMih phàn phối................. 280 1.7.1. Markcling IIỊIC liếp theo dơn dặt hàng qưathư diện tư (Dircct markctmg by mail ordcr rctailcr.s thai go Online).........................................................281 Iliệư qưa cua iệc sư' dựng calalogưc trong markcting trực ticp.................281 1.3.2. Markcting trực ticp từ nhà san xuất (l)ircct markcling by manuiacUircrs).................................................................................................................. 282 Lợi ích khi nhà sán xưât dong thời là người bán Ic trực tiêp....................... 283 1.3.3. Nhà bán Ic diệ‘n tư thưân tứy (Purc-play c-tailcrs)............................ 283 1.3.4. Nhà bán Ic diện lư lai ghép (Click-and-mortar rctailcrs) ................ 284 1.3..''. rrung tàm mua sam trực tuycn (cmall)............................................ 289 1.3.6. Bán Ic da kcMih ()miii Channcl ............................................................289 Bán Ic da kênh Omni Channcl là gi ?............................................................ 289 (ìiá trị cua kênh Omni-Channcl với nhà bán Ic............................................290 Mục lục chi tiết.
- 25. XXVI Mục lục chi tiết. Mư rộnẹ phạm i kinh doanh :....................................................................... 291 Nam bầl thị liườni> mọc tiên...........................................................................291 Sư dụm> C)mni-('hanncl dô liia tănti doanh số cho nhà bán Ic.....................291 I.ý do nôn sư dụim hình thức ()mni-('hanncl tại Việt Nam : ......................292 ('ác côim Iv 'iột Nam nên áp dựng vừa trực' tuyốn ừa ngoại tuycn......... 293 (Yic lợi ích cụ thô cưa mỏ hình ()mni-('hanncl ở Việt Nam ......................293 II. 'I huận lọi và khó khăn của báii Ic diện tu ...................................................... 294 2.1. Thưận lợi cưa bán Ic diộntư:.........................................................................294 2.2. Khó khăn cưa bán Ic diộnUi’:........................................................................302 Bán Ic Irưycn ihòne van có sức mạnh ricnii cưa nó...................................... 303 2.3. l.ựa chọn hanu hóa. dịch vự hiộư qưa trong bán Ic diộn lư........................ 304 ('ác hàng hóa cự thô tạo ra sự thành còng cưa c-tailing : ............................. 309 Giày dcp là một sán phàm cực kỳ phừ hợp cho bán Ic diộn tư.....................309 rhòi tranư cừng làm ncn thành công cho nhicư vcbsitc bán Ic.................. 310 III. Ọiiy mô thị trưòiig thuong mại diện tu B2(' cùa iệl Nam su vói m()t số nuúc trên thê giói..................................................................................................... 331 3.1. Iloa K ỳ.............................................................................................................331 3.2. 1làn qưồc..........................................................................................................332 3.3. Trưnu qưôc...................................................................................................... 332 3.4. Ấn l)ộ...............................................................................................................333 3.5. Indonesia..........................................................................................................334 3.0. Uc ....................................................................................................................335 3.7, Việt Nam........................................................................................................335 IN4 Múc độ úng dụng thirong mại diện tii trong cộng dồng 'iệl N am ..........336 4.1. Mức dộ sư dựng Internet...............................................................................337 4.2. 'i inh hình tham gia bán lé diện tứ trong cộnti dong.................................... 339 4.3. Iliệư qưa ứng dựng bán le diện tư' trong eộng tlõng.................................... 341
- 26. . ('ác côiiị* cụ hỗ trọ' bán lé diện tú.....................................................................344 5.1. Tối iru lióa vcbsitc cho các cônu cụ tìm kiòm............................................344 Bicn Iranti vvcb thành noi dề thu tliập thòim tin ...........................................346 l ừ nmì là nôn laniỊ cho SI X).......................................................................... 347 I.ựa cliọn các lừ khóa liiộii qua.......................................................................347 Phàn tích dôi thu cạnh tranh........................................................................... 348 l ập truim vào từng trang một..........................................................................349 Mồi trang vvcb theo một chú dô dộc dáo........................................................350 ('họn tiêu dỏ trang cấn thận.............................................................................350 Nàng cao ihíi hạng trên công cụ tìm kiêm.....................................................351 Nội dung - yếu tố quan trọng nhất ircMi trang wcb cua bạn..........................351 Nội dung và các công cụ lìm kiêm..................................................................352 'icl nội dung nhu' thè náo ? ........................................................................... 352 l ợi ich cua thưong hiệu khi 'ự uàt ban nội dung cho cbsitc...................352 Càn bang giữa nội dung à lừ khóa.................................................................354 Cac từ khỏa vẽ nội dung...................................................................................356 Các liên kct tằm quan trọng chi dửng thứ haisau nội dung........................356 5.2. Markcling Iruycn thông xã hội hồ trợ bán lo diện tu'.................................. 358 rruycn thõng xà hội là gi ............................................................................ 359 5.2.1. Ung dụng markcling truyền thông xã hội trong bán le diện tư .........361 5.2.2. I)ặe diêm cùa markeling kênh truyền thông xà hội diện tứ................363 5.2.3. rác dộng cùa markelmg các kênh triiyèn thông xà hội diện lư dem hoạt rlộng marketing ủ kinli doanh cua công ly ứa và nlio...............................................364 5.2.4. Các còng cụ marketing các kênh truyen thòng xà hội diện tứ ..........365 5.2.5. lỉài học sổng dộng cho các công l vừa và nho Việt Nam.................367 5.3. Thiel bị di dộng hồ trọ bán le diện lư........................................................... 370 5.3.1. rhúc dây hoạt dộng bán le..................................................................370 Mục lục chi tiẻt. _ ___ ____ _
- 27. xxviii Mục lục chi tiết. 5.3.2. Mở rộng ứng dụng di dộng có nliicii lợi thc về người dùng...............372 5.3.3. I’hál tric'11 dịch vụ thanh toán diện tư tiên di dộng..............................373 5.3.4. Dịch vụ ngân hàng diộn tư trcMi nC'n tang thict bị di dộng..................374 5.3.5. Dịch vụ tương tác trcMi di dộng.............................................................376 Dịch vụ dặt chồ laxi...................................................................................376 Dịch vụ ciing càp voiichcT. coưpon, thc thanh vicn................................377 Kinh doanh nội diing số trC'n thicl bị di dộng...........................................378 Ióni tăl chương 4 ..................................................................................................379 ('âu hói ôn tập và tháo luận : ............................................................................383 IÌ.I r,p rÌNn IIU()N(;............................................................................. 386 'l ình huống 1 : VinKcom Việt Nam xây dựng sân choi Online...............386 Tình huống 2 : Những khó khăn mà VinKcom phái dối mặt.................388 ( III ()N(Ỉ 5 : H IL ()N(; MẠI DlkN ri; K2IỈ À DẢI' (;iÁ DIKN n : ...... 393 I. l ong quan về thirong mại diện tứ IÌ21Ì.............................................................393 1.1. Khái niệm và các hình thức giao dịch diộn lư li2B.................................... 395 (ìiao dịch bcMi bán (Scll-sidc) : ...................................................................... 396 (ìiao dịch bC'n mua (Biiy-sidc) : ..................................................................... 396 Sàn giao dịch hay trao dôi (líxchangc) : ...................................................... 400 Chuôi cung ứng à ihmnig mại hợp Uic ; ..................................................... 400 Ọuan trị chuồi cung ứng diện tử cua các công ty trong1'MD 1 B2B............403 1.2. ('ác dặc diCmi cùa thưong mại diện tứ B2B..................................................403 ('ác bcn trong giao dịch : Người bán, người mua và trung gian ................403 Các công tv mua gi trong giao dịch B2B ? ..................................................404 ('ác loại nguycMi 'ật liộu : các công tv mua gi ? ............................................ 404 Vlục dich cua các công ly tham gia giao dịch TMD r B2B là :....................406 Chiêu huớng giiio dịch :..................................................................................407
- 28. II. C'ác hình thúc ị>iao dịch chú ycu ciia thị truòiiịỉ điện (ii B2IÌ.....................407 2.1. Ilình thức uiao dịch bcMi bán : Một bC'n bán và nhiồu bên imia ............... 409 2.2. Hình thức uiao dịch bcn mua : Một bèn mua và nhicu bcn bán ............... 409 Dấu tiiá mỉ,ược lại t>iao dịch bc'u mua (buy-sidc c-markclplaccs) .............. 412 Vận hành dấu giá ngược : ...............................................................................415 (’ách thức dấu giá ngược ;...............................................................................416 Tiến hành dau giá ngược :...............................................................................416 Lợi ích cùa đau giá ngược :............................................................................ 416 Dấư giá ngược theo nhóm.............................................................................. 417 ('ác hình thức mua sắm diện tứ khác .............................................................417 Mua hàng theo nhóm - tích hợp ben trong :...................................................418 Mua hàng theo nhóm - tích hợp bên ngoài :...................................................418 Mua từ nhà phân phoi diện tư : .....................................................................418 Mua hàng hóa trục ticp (Dircct goods) : ....................................................... 418 Trao dôi diện tứ hàng lấy hàng (c-bartcring) : ..............................................418 Lợi ích cùa mua hàng diện tử B2IỈ.................................................................419 2.3. Hình thírc sàn giao dịch : Nhiều bèn mua và nhiều bên bán.....................420 III. Quy trình giao dịch điệii tử theo mô hình B2B............................................423 3.1. Sự khác biệt chính giữa B2C và B2B......................................................... 425 IV. Trao dổi dũ' liệu điện tử (Kl)l) ....................................................................... 426 4.1. Phưưng thức hoạt động cua HDI..................................................................426 Những ích lọi L'DI mang lại cho các công ty :..............................................426 Lý do nên sứ dụng LDl trong giao dịch B2B :............................................. 427 ('huấn trao dôi dữ liệu diện tứ (LDl) ........................................................... 428 Internet LDI và việc phân loại ..................................................................... 428 a. Truyền filc.................................................................................................... 428 b. Kiêu w w w ..................................................................................................429 Mục lục chi tiết. _ _ ______ ______ _
- 29. Dấu ị>iá (rục (iiyến...............................................................................................430 Mõ hinli dâu uiá trực Uiycn cua cBav............................................................430 5.1. Cách thức tạo doanh lliLi lừ dịch vụ dấu liiátrực tuycn................................431 5.2. Các m(‘) hìnli dấu uiá trục luycn phò bicn ................................................... 43 I l)ãu uiá kiôu .Anh : ......................................................................................... 432 l)ắu uiá kicu llà Lan ; ....................................................................................432 Các liình thức dâu uiá khác : .......................................................................... 432 5.3. Các dặc liicm CO' ban cua dâu uiá trục tuycn................................................432 I. iMột số hình (húc kinh doanh liên quan dên dâu ị>iá trực (u ên..............433 6.1. Mô hình dau liiá trực tuyôn cua eBay và Yahoo!........................................ 433 b.2. Mỏ hình doi lượiui khách hàniì tập trunu cua uBid ít Stubllub............... 435 6.3. Dàii uiá ụiữa các cônu ly (B2B Auctions)...................................................436 6.4. Các dịch ụ liõn quan dc'ii dâu liiá trực luycn ............................................ 437 6.5. Kinli doanh dịch vụ Internet tròn các thiôt bị didộnu..................................43S 6.6. l inh hìnli dấu liiá trực luycn tại V'iệl Nam...................................................430 6.7. Sự hình thành cộim dònii ao trèm mạm;........................................................ 444 Cộng dònu ao W14 .L - Dicn dàn Internet - liình lliánh à phátirièm...........445 Các hoạt dộim kinh doanh cân ihicl troim một dự án B2B : ........................446 l ỏm tăt chưonu 5 : ................................................................................................ 446 Càu hoi ôn tập và thao luận :.................................................................................450 lìÀI TẬP IÌMI IILIÒNC;...................................................................................452 l ìiili huống 1 : Sàn giao dịch NNcmart.com..............................................452 l ình huống 2 : oo.vn - mô hình dấu giá kiêul',ba> dã có ó iệt Nam.... ....................................................................................................................454 Iình huong 3 : Wcbsi(c dấu giá o Niệt Nam :Kinh doanh hay trò choi ?. ....................................................................................................................455 XXX Mục lục chi tiờl.
- 30. CHUƠNC. 6 : MARKEHNC DÍỆN TỦ, T H IÉ r KÉ VẢ MARKEHNC WEBSH E ............................................. 457 I. Tổng quan về markeling điện lử ...................................................................... 457 1.1. Khái niệm mai'keting diện tử ........................................................................458 Sự cần thiết phải marketing wcbsite cùa công ty..........................................459 Mục tiêu của marketing diện tử ....................................................................459 Các diểm khác biệt của e-marketing so với marketing truyền thống :....... 460 Các lợi thế mà Internet đem lại cho marketing : ........................................... 461 Các lợi ích mà marketing diện tử mang lại cho nguừi tiêu dùng: .............. 462 Các hình thức phát tricn của marketing điện tử : .........................................462 II. Xúc tiến và các công cụ xúc tiến thưoTig mại điện tử ...................................463 2.1. Xúc tiến thương mại điện tử ........................................................................ 463 2.2. Các công cụ xúc tiến thương mại điện tử.................................................... 463 Quáng cáo banner Ads ...................................................................................464 Quáng cáo pop-up ..........................................................................................464 Quáng cáo trung gian (interstitial ads) ..........................................................465 Quáng cáo dộng (active ads) ..........................................................................465 Quáng cáo qua e-mail......................................................................................465 Quáng cáo qua các công cụ tìm kiếm (search engine) .................................465 Quáng cáo lan tỏa (viral marketing) ; ........................................................... 465 Các ưu - nhược điểm khi markcting bằng thư điện tứ ; ...............................466 Các cơ hội và thách thức khi sử dụng thư diện tử dế quàng bá : ................. 466 III. Thiết kế và inarkcting vvebsite hiệu quả........................................................467 3.1. Wcbsite và những kiến thức cần có về website........................................ 467 Định nghĩa vebsite..........................................................................................467 Dặc diổm tiện lợi của vebsite : .....................................................................467 Vebsite và trang web..................................................................................... 468 Mục lục chi tiết.
- 31. Các bước cơ bản để có một vvebsite...............................................................468 Các khái niệm kỹ thuật : Domain, host, vận hành.........................................468 Domain : ...........................................................................................................468 Đăng ký tên miền (Domain)........................................................................... 468 Chi phí thiết kế website cũng là vấn đề đáng quan tâm : ............................469 Dịch vụ lưu trữ (hosting, hay host): .............................................................470 Thuê chỗ đặt trang web (Hosting)...................................................................470 Các thông tin cần chú ý klii lựa chọn hosting : ..............................................470 Máy chủ web : ..................................................................................................470 Hệ điều hành: ..................................................................................................470 Vị trí đặt máy chủ : .........................................................................................470 Gói dịch vụ : .....................................................................................................471 Các dịch vụ cộng thêm : .................................................................................471 Các hạn chế : ....................................................................................................471 Dịch vụ hỗ trợ khách hàng : ........................................................................... 471 Chi phí : ............................................................................................................ 471 Dung lượng host và dung lượng truyền (transfer): ......................................471 Vận hành : .........................................................................................................471 Hai xu hướng kỹ thuật: mã nguồn mờ, và trên nền Windows. So sánh :...471 Các bước xây dụng website : .......................................................................... 471 Các rủi ro có thể xáy ra cho websilc, thiệt hại tối đa, cách phòng ngừa và khác phục sự cố : ............................................. 473 Bị tấn công từ chối phục vụ (DoS : Denial of Service); .............................473 Bị cướp tên miền : ........................................................................................... 473 Bị xâm nhập host hoặc dừ liệu trái phép : .....................................................473 Một số chức năng thường gặp ở các Nvebsitc, mục đích sừ dụng ;.............. 473 Trang chủ : .......................................................................................................473 x xxii Mục lục chi tiết.
- 32. Trang liên hệ : .................................................................................................474 Trang thông tin giới thiệu về công ty (About u s): ....... 475 Thí dụ nguyên văn về trang About us của ANZ tại Việt Nam ;...................475 Trang giới thiệu về sản phẩm hay dịch vụ : ................................................. 475 Cách tạo danh mục sán phấm.........................................................................476 Thêm mò tả cho danh mục sàn phâm............................................................ 477 Thèm tin liên quan cho danh mục sản phâm................................................. 479 Trang hướng dẫn hoặc chính sách : ............................................................... 479 Diễn đàn (forum): ...........................................................................................479 Dăng ký nhận bán tin điện tử từ vvebsite : .................................................... 480 Thông báo, tin tức mới ; ................................................................................. 481 Gió mua hàng (shopping cart) : ......................................................................482 Download miễn phí : .......................................................................................482 Thành viên : .....................................................................................................482 Quàn trị trang web............................................................................................489 Quáng bá trang w eb.........................................................................................489 3.2. Cách thức chọn nhà cung cấp dịch vụ tèn miền, thiết kế vvebsite và duy tri website...............................................................................................................................489 Tránh chọn dịch vụ lưu trữ miễn phí : ......................................................... 489 'Tránh chọn host quá rẻ : ................................................................................. 490 Nên tách riêng việc mua tên miền và việc host: ..........................................490 Các kỹ thuật thiết yếu để có một website hiệu quả cao : .............................490 Những yêu cầu tống quát nliất đối với một website :................................... 490 3.3. Xây dựng website hướng đúng đến đối tượng khách hàng mục tiêu....... 491 3.4. Nhận ra các mục tiêu cho việc hiện diện wcbsite....................................... 493 Còn khi xây dựng một vvebsite, làm thế nào để sự hiện diện cùa công ty trên Internet có hiệu quà ? .......................................................................................................493 Mục lục chi tiết.
- 33. 3.4.1. Tạo ra sự hấp dẫn để thu hút khách hàng............................................496 3.4.2. Trang bị nội dung đầy đủ và khác biệt cho vvebsite và quan tâm tới trai nghiệm khách hàng...........................................................................................................507 3.4.2.1. Trang bị nội dung đầy dù và kliác biệt cho websitc cùa bạn ..507 3.4.2.2. Quan tâm tới trải nghiệm khách hàng trên vvebsite................508 3.4.3. Sự hiện diện của website cần nhất quán với hình ảnh của công ty : .512 Khác biệt hóa hay là chết...........................................................................512 Ilòa hợp việc thiết kế với chức năng hoạt dộng cụ thể :.........................513 3.4.4. Đáp ứng được nhu cầu mong mói cùa khách hàng............................513 Ngoài ra, dể đáp ứng dược nhu cầu của khách hàng thì cần phải giúp khách hàng vưựt qua được những trở ngại về kỹ thuật.................................................514 Giải thích về băng thông : .........................................................................514 Tầm quan trọng ciia tốc độ tài trang ; .......................................................515 3.4.5. Xây dựng mối quan hệ và lòng trung thành khách hàng trụrc tuyên..517 IV. Cách thức marketing website kết nối vói khách hàng..............................519 4.1. Bàn chất giao tiếp của website..................................................................... 519 Tmyền thông xã hội (Mcdia mass) : .............................................................521 Tiếp xúc cá nhân (Personal contact): ...........................................................522 Phân tích việc hicu dược hành vi khách hàng...............................................522 1lành dộng trong thực tế..................................................................................523 Thích nghi trong hoàn cành mới.....................................................................523 Website : .......................................................................................................... 526 4.2. Khác biệt hóa vebsite....................................................................................526 Khác biệt hóa dc nâng cao tính khá dụng cứa websile................................. 527 Tạo sự khác biệt cho vvebsite : ...................................................................... 527 Nắm bẳt và phục vụ yêu cầu cùa người sử dụng : ........................................527 Trung thành và tạo lòng tin ; ..........................................................................527 x x x iv Mục lục chi tiêt.
- 34. Thường xuyên đánh giá website : .................................................................528 Trang web nhà hàng cần module gì ?............................................................. 528 Trang web bán hàng cần module gì ?............................................................. 529 'Trang wcb bất động sản cần module gi ? ...................................................... 530 Những module nào nên có cho một trang web du lịch ?..............................530 Ket quả của việc này :.....................................................................................531 'Trang wcb khách sạn cần module gi ? ...........................................................531 V. Nghiên cửu thị trưòìig qua mạng, phân đoạn thị trưòng, xác định thị trưòng niục tiêu và định vị sản phấm (STP) trong marketing điện tử ........... 532 5.1. Các hình thức nghiên cứu thị trường qua mạng ......................................... 532 5.2. Nghiên cứu thị trường được ứng dụng qua mạng....................................... 532 Phỏng vấn nhóm khách hàng (Tocus group) :................................................532 Phóng vấn các chuyên gia (Indcpth Interview):...........................................533 Diều tra bàng bàng câu hỏi qua mạng :..........................................................533 5.3. Phân tích hành vi mua săm của khách hàng qua mạng ............................. 534 5.4. Phân doạn thị trường trong marketing điện tử ............................................ 535 Chi phi và ty lệ thành công khi thu hút và duytrikháchhàng qua mạng...537 Những nét mới trong việc xác dịnh thị trườngmục tiêu cúa e-markct : ..... 537 Sir khác biệt khi dịnh vị sán phấm trong marketing điện tử........................ 538 5.5. Chiến lược marketing điện từ....................................................................... 538 Các dặc điểm chiến lược marketing điện tử ..................................................538 Các dặc diêm chiến lược markcting điện từ tập trung vào khách hàng...... 538 Khác biệt về chiển lược sản phẩm trong e-marketing so với tmyền thống.539 Anh hưởng ciia Internet và web có tác dụng gì dối vói chính sách nghiên cứu và phát triên sản phấm.....................................................................................................540 Những sán pham phù hợp với môi trường Internet :.....................................540 'Tác động của Internet dến chính sách giá của công ty..................................541 Mục lục chi tiết.
- 35. Tác động Internet và web đối với chính sách phân phối cùa công ty ........ 541 Tóm tắt chưong 6 .................................................................................................542 Câu hỏi ôn tập và thảo luận : .............................................................................543 BÀI TẬP TÌNH HUỐNG ..................................................................................545 Tình huống 1 : Kinh doanh dịch vụ cần một trang web như thế nào 7545 Tình huống 2 : Các dịch vụ Online lọi dụ n g bộ não ch ú n g ta dể m oi tiền n h ư thế nào ?.................................................................................................................... 551 Tình huống 3 : Kinh nghiệm lập kế hoạch bán đồ handmadc trực tuyến. .................................................................................................................... 555 Tình huống 4 : Xác định thị trưòng mục tiêu trên Internet.................. 558 TÀI LIÊU THAM KHẢO..................................................................................603 x x x v i Mục lục chi tiêt.
- 36. Danh mục bàng. x x x v ii Bàng 1.1 Bảng 1.2 Bảng 1.3 Bảng 1.4 Bảng 2.1 Bảng 2.2 Bảng 2.3 Bàng 2.4 Bảng 2.5 Báng 3.1 Bảng 3.2 Bàng 3.3 Bàng 3.4 Bảng 3.5 Bàng 3.6 Báng 3.7 Bảng 3.8 Báng 4.1 Bàng 4.2 Bàng 4.3 Bảng 4.4 Bàng 5.1 Báng 5.2 Bảng 6.1 Bàng 6.2 DANH MỤC BẢNG MINH HỌA số LIỆU Các đặc điểm chính của nền kinh tế điện tử ............................................ 20 Tóm lược các yếu tố hỗ trợ để phát triển TMDT.....................................23 Sự khác biệt ^iữa công ty thương mại điện tứ (e-company) và công ty hữu hình truyền thống .............................................................................. 61 Khác biệt về tiến trình mua bán trong thương mại điện tử và thương mại truyền thống.................................................................................................63 Các chức năng của e-marketplace..............................................................74 Tóm lược các thị trường e-marketplace chính.........................................98 Lợi ích của đấu giá điện tử...................................................................... 113 Các công cụ đa năng của mạng xã hội....................................................122 Các khà năng và dịch vụ mà mạng xã hội cung ứng..............................136 9 yếu tố của mô hình kinh doanh Canvas................................................186 Các yếu tố cơ bản của mô hình kinh doanh........................................... 189 So sánh các câu hỏi dành cho mọi mô hình kinh doanh và mô hình thưcmg mại điện từ nói riêng................................................................... 190 ........................................ 210 điện tử B2C.......................237 ........................................... 245 điện tử B2B.......................252 Năm mô hình doanh thu chù yếu............... (?ác mô hình kinh doanh trong thương mại Các hình thức cứa hàng ảo khác nhau........ Các mô hình kinh doanh trong thương mại Các mô hình kinh doanh đặc trưng khác của TMĐT............................257 Tóm lược các hàng hóa có đặc điểm sau dễ dàng thành công hơn trong e-tailing.....................................................................................................309 So sánh bán lẻ truyền thống và bán lẻ điện tử....................................... 329 Các liên kết đến nguồn quản trị web cho các công cụ tìm kiếm...........345 Các bẫy bot : Các đặc điểm thiết kế có thể ảnh hưởng tiêucực đến khả năng hiển thị của vvebsite trên công cụ tìm kiếm..................................346 Tóm tắt các đặc diểm của B2I3............................................................... 406 Các chức năng của sàn giao dịch điện tử............................................... 422 Tông kết các chức năng thường gặp trong website................................483 Một số chức năng để có được một xvebsite hấp dẫn..............................495
- 37. XXXV lll Danh mục hộp. DANH MỤC HỘP MINH HỢA NỘI DUNG Hộp 1.1 : Cơ hội ứng dụng của TMĐT và marketing điện tử...................................2 Hộp 1.2 : Mười cách tăng doanh số cho công ty nhờ mobile..................................27 Hộp 1.3 : Internet đưa công ty nhỏ vươn ra thị trường lớn..................................... 42 Hộp 1.4 : Công ty Việt Nam và thị trường toàn cầu ngày nay................................44 Hộp 1.5 : Bán lẻ trực tuyến Việt Nam còn nhiều trừ ngại....................................... 54 Hộp 2.1 : Những kiểu kinh doanh Online nhạy bén..................................................88 Hộp 2.2 : Những lợi ích từ việc sử dụng Tvvitter.................................................... 120 Hộp 2.3 : Các trang mạng xã hội Việt ngày ấy bây giờ ra sao?............................ 139 Iỉộp 2.4 : Bảy buớc giúp bạn phát huy tối đa vị trí quàng cáo đã mua.................166 Hộp 2.5 : Bảy hình thức quảng cáo trên mạng hiệu quả........................................ 169 Hộp 4.1 : Khi thương mại điện tử thâm nhập thế giới bán lẻ................................271 Hộp 4.2 : Buy Online Pick-up in Store (BOPS) : Xu hướng mới của bán lẻ trực tuyến...........................................................................................................285 Hộp 4.3 : Tăng doanh thu bán lè điện từ, bằng phương pháp bán thêm (Upsell) và bán chéo (Cross sell).................................................................................295 Hộp 4.4 : Shovvrooming nồi ám ảnh của các nhà bán lẻ truyền thong................. 298 1lộp 4.5 : Lựa chọn hàng hóa để dropshipping....................................................... 305 Hộp 4.6 ; Thời trang trực tuyến : Những quyền lực mới....................................... 310 Hộp 4.7 : Bảy bước để mở một shop quần áo Online hiệu quà..............................318 Hộp 4.8 : Bán lè điện từ mặt hàng gì hiệu quả nhất tại Việt Nam ? .....................323 Hộp 4.9 : Những diêm tưong đồng giữa bán lé truyền thốngvà bán lẻ điện tứ...327 Hộp 5.1 : Minh họa về thương mại điện tứ theo mô hình B2B............................393 Hộp 5.2 : Những điều cần biết về sàn giao dịch điện từ........................................396 Hộp 5.3 :Công ty General Motors tổ chứcđấu giá diện tử B2B từ mạng nội bộ của mình.................................................................................................... 413 Hộp 5.4 ; Quy trình giao dịch trong giao dịch e-B2B............................................424 Hộp 5.5 : Cách thức vận hành vvebsite đấu giá trực tuyến....................................439 Hộp 6.1 : Các bí quyết để tạo ra một website hấp dẫn.......................................... 496 Hộp 6.2 : Thiết kế website chọn thẩm mỹ hay chức năng.....................................503 Hộp 6.3 : Tăng sự trải nghiệm của khách hàng bằng phần mềm hỗ trợ trực tuyến live chat......................................................................................................508 Hộp 6.4 :I.àm the nào tiếp xúccá nhân hiệu quả....................................................524
- 38. Danh mục hình ảnh. xxxix DANH MỤC HÌNH ẢNH MINH HỌA 1.3 Hình 1.1 Hình 1.2 Hình Hình 1.4 Hình 1.5 Hình 1.6 Hình 1.7 Hình 1.8 Hình 1.9 Hình 1.10 Hình 1.11 Hình 2.1 Hình 2.2 Hình 2.3 Hình 2.4 Hình 2.5 Hình 2.6 Hình 2.7 Hình 2.8 Hình 2.9 Hình 2.10 Hình 2.11 Hình 3.1 Hình 3.2 Hình 3.3 Hình 3.4 Mức độ số hóa của thương mại điện tử................................................. 15 Khuôn mẫu chuẩn mực cho thương mại điện tử...................................22 Phân loại các giao dịch thương mại điện tử........................................... 24 Phạm vi hoạt động của thương mại điện từ............................................33 Các hình thức thanh toán chủ yếu tại Việt Nam...................................37 Các hình thức quảng cáo website TMĐT cho đển tháng 09/2.015......39 Các hình thức quảng cáo website qua các năm gần đây của các công ty Việt Nam...................................................................................................39 : Các luồng lưu chuyển vật chất và thông tin khá phức tạp trong giao dịch thương mại quốc tế.......................................................................... 52 : Các yếu tố người mua hàng quan tâm khi mua sắm trựctuyến............ 59 : Những trở ngại nội tại từ các công ty TMĐT Việt Namgâycho người mua sắm trực tuyến..................................................................................59 Lý do người dân chưa tham gia mua sắm trực tuyến........................... 60 Các yếu tố cấu thành thị trường thương mại điện tử ............................ 77 Các thành phần tham gia và các yếu tố cấu thành thị trường TMĐT. 79 Tiến trình mua hàng trong thị trường TMĐT........................................80 Top 5 nlióm mặt hàng được giao dịch nhiều nhất trên vvebsite...........86 Tỷ lệ mua thường xuyên các loại hàng hóa/dịch vụ..............................91 Các thành phần tham gia thị trường thương mại điện tứ...................... 95 Hệ thống thương mại điện tử...................................................................96 Các hình thức thị trường thương mại điện tử B2B................ .............. 98 Một cống thông tin hoạt động như thế nào...........................................102 Đấu giá diện tứ ngược (rcverse auction).............................................. 111 Mô hình biếu diễn mạng xã hội............................................................127 Mô hình kinh doanli Canvas.................................................................. 184 Các mô hình kinh doanh điện tử chủ yếu............................................ 197 Ba chiến lược cho mô hình doanh thu quảng cáo...............................200 Thị tnrờng việc làm trên mạng....................................... ............201
- 39. xxxx Danh mục hình ảnh. Hình 3.5 : Mô hình hỗn hợp giữa thuê bao và quảng cáo thu phí........................210 Flinh 3.6 ; Ket hợp các kênh marketing : 2 mô hình bán lẻ.................................. 230 Hình 3.7 : Mô hình doanh thu liên kết hay hội thương......................................... 235 Hình 4.1 : Bán lẻ trong thương mại điện từ B2C...................................................280 Hình 4.2 : Doanh số TMĐT B2C cùa Hoa Kỳ tính đến quý 3 năm 2015........... 331 Hình 4.3 ; Doanh số TMĐT B2C của Hàn quốc tính đến quý 3 năm 2015........332 Hình 4.4 : Doanh thu thương mại điện tử bán lẻ Trung quốc 2013-2018........333 Hình 4.5 ; Tốc độ tăng trưởng doanh thu bán lẻ tại Ấn Độ 2012 - 2017............334 Hình 4.6 : Tốc độ tăng trưởng doanh thu bán lẻ tại Indonesia 2012 - 2017.......334 Hình 4.7 ; Tốc độ tăng trường mua bán trực tuyến của úc năm 2015................ 335 Hình 4.8 : ước tính doanh số TMĐT B2C của Việt Nam năm 2015.................. 336 Hình 4.9 : Tỷ lệ thời gian truy cập Internet trung bình mỗi ngày.........................337 Hình 4.10 : Thời điểm truy cập Internet trong ngày thường xuyên nhất...............338 Hình 4.11 : Các phương tiện tniy cập Internet của người dân Việt Nam..............338 Hình 4.12 : Địa điểm truy cập Internet......................................................................338 Hình 4.13 : Tần suất sử dụng Internet cho các hoạt động.......................................339 Hình 4.14 ; Tỷ lệ người dân tham gia mua sam trực tuyến.....................................339 Hình 4.15 : Tỷ lệ mua thường xuyên các loại hàng hóa/dịch vụ............................340 Hình 4.16 : Các hình thức mua sắm trực tuyến cùa người dân...............................340 Hình 4.17 : Các hình thức thanh toán chủ yếu......................................................... 341 Hình 4.18 : Mức độ hài lòng của người mua hàng trực tuyến................................341 Hình 4.19 : ước tính số lượng sản phẩm/dịch vụ mua sấm trực tuyến trung binh mỗi cá lủiân năm 2015.......................................................................... 342 Hình 4.20 ; ước tính giá trị mua sẳm trực tuyến mỗi cá nhân năm 2015.............342 Hình 4.21 : Các yểu tố người mua hàng quan tâm khi mua sắm trirc tuyến........343 Hình 4.22 : Những trở ngại khi mua sắm trực tuyến tại Việt Nam........................343 Hình 4.23 : Lý do người dân Việt chưa tham gia mua sắm trực tuyển..................343 Hình 4.24 : Tiếp tục mua hàng qua mạng hay dừng................................................344 Hình 4.25 : Nhu cầu chuyển - nhận tiền của người dân năm 2015....................... 373 Hình 4.26 : Nhận thức của người dùng về thanh toán trên di dộng năm 2015.....373 Hình 4.27 ; Loại hình ứng dụng thanh toán qua di động người dùng ưa chuộng. 374
- 40. Danh mục hình ảnh. x x x x i Flinh 4.28 : số lượng ngân hàng triển khai dịch vụ ngân hàng điện tử trên nền tàng thiết bị di động tại Việt Nam năm 2015...............................................374 Hình 4.29 ; Tỳ lệ sừ dụng ngân hàng điện từ trên máy tính so với di động của Việt Nam......................................................................................................... 375 Hình 4.30 : Tỳ lệ phân bố thị trường ímg dụng gọi taxi.........................................376 Hình 4.31 ; Xu hướng tìm kiếm dịch vụ đặt chỗ taxi của cộng đồng mạng từ tháng 6 - 8 , năm 2015......................................................................................376 Hình 4.32: Giao diện ứng dụng di động của phần mềm Muachung........................377 Hình 4.33 ;ứng dụng Immia VIP cho phép người dùngtìmkiếm các kliuyến mại quanh vị trí người dùng......................................................................... 377 Hình 4.34 :ưng dụng Toody với tính năng e-Card.............................................. 378 Hình 5.1 ;Các hình thức thương mại điện tử B2B....................................395 Hình 5.2 :Các thành phần cúa B2B........................................................... 403 Hình 5.3 ;Cư cấu giao dịch bên bán trong B2B......................................407 Hình 5.4 :Quá trình mua hàng truyền thống......................................................... 411 Hình 5.5 :Các phương thức mua sắm điện tử....................................................... 412 Hình 5.6 :Quá trình đấu giá ngược.........................................................................415 Hình 5.7 :Quá trình mua hàng theo nhóm.............................................................417 Ilình 5.8 : Cộng đồng của sàn giao dịch ; Luồng và dung nạp nguồn thông tin.421 Hình 5.9 ; Mô hình trao đổi dữ liệu theo cách truyềnfile trongchuẩn EDI.........428 Hình 5.10 : Mô hình trao đổi dữ liệu theo w w w trong chuẩnEDI....................... 429 Hình 6.1 : sắp xếp các vebsitetrên trục thiết kế................................................... 506 Hình 6.2 ; Mô hình giao tiểp kinh doanh................................................................521
- 41. I l [ ! 1. 1 i' ■ ■ 1 ' I Ị ■ , i . ( . ; ''■ « ■ 'I ì . -•!; Ị; ■ ; t.'■' 1 - " J I i r , ■■ : ■ " ' i ỉ f II :y.Gl. , ' i ‘ ■r ‘'í' <■■■■' ' , i i ., .,'(ỉC !' 11. ! , • • • ! ! ^ ' 1.1 / . I i | ' I , i ’ ị- , 17. ■!’ 1'! ■; ■■ ' , 1."| !. '■ I ; i ' . ( ' ' ‘ . . I i ■•;r. ^■í^ r . : , " : c / f ,ỌI- j.. . ’:ii t,>_; lỊ'. ■ !' íii';! >,VJ . 1 . r . I' • ' . |! lU - ; , -1 'ỉ f i v I . , . l ĩ I I lí ; a : '■>.L,■ : '. ' ‘liUt. *!Ì.'Ti' .'ll' -.1 . ;' 1‘.;■... t; . •- : ' n 1 . ‘ : . ;n ■ •: ' ĩ . .. . ^ij' ' .. 'r ' ị l / ,■ / J ‘- ||. 1|. ,í| ' i l ;).^.ụ |>^W|^SIJÌ lỊUD lỊUÍlỊ OflW lỊUDQ
- 42. Chương I : Tổng quan về thương mại điện tử. Chương 1 TỔNG QUAN VÈ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ iloàn thành chưong này, người đọc có thể : o Iliểu rõ về thương mại điện tứ và cơ hội ứng dụng trong kinh doanh bằng các thí dụ minh họa sống động trong thực tế của thương mại điện từ và marketing điện tử của các công ty Việt Nam tiên phong trong môi trường trực tuyến. © Biết rõ, giải thích được các khái niệm thương mại điện tử theo nghĩa hẹp, nghĩa rộng và theo nhiều tổ chức quốc tế. © Hiểu rõ đặc điểm của thương mại điện tử để có thể vận dụng vào thực hành và kinh doaiứi trực tuyến trong thực tế. o Biết được cơ sở để phát triển thương mại điện tử và các loại hình giao dịch thương mại điện tử qua các thí dụ minh họa thực hành sống động từ các công ty Việt Nam. © Biết được các hình thức hoạt dộng chủ yếu cùa thương mại điện tử từ các công ty kinh doanh trực tuyến của Việt Nam.__________ © Hiếu được lợi ích và hạn chế cùa thương mại diện từ đối với công ty, người tiêu dùng và toàn xã hội. THƯƠNG MẠI DIỆN TỬ VÀ c ơ HỘI ỦNG DỤNG KINH DOANH May mấn được sổng trong thế kỷ XXI, mọi người chúng ta dang được tận mắt chứng kiên tôc độ phát triên nliư vũ bão cùa khoa học công nghệ ; một ngày băng cà một năm, một năm bằng cà ngàn năm trước đây. rất cả chúng ta đang được trái nghiệm một trong những thay dối quan trọng nhất trong cuộc sống hàng ngày - một sự vận động lớn lao chưa từng thấy - mọi sự vận động của toàn xã hội dựa trên nền tảng Internet. Theo Tô chức Thông kê toàn câu vê Internet (Internet World Statistics) đên cuối năm 2.015 đã có trên ba tỳ người dùng Internet trên toàn thế giới. Con số người dùng Internet sử dụng điện thoại di động (cellphone) truy cập Internet hàng ngày cũng đã vượt quá hai tỳ người. Ngay cả số người dùnẸ máy tính xách tay (desktop) cũng gia tăng rât lớn. Và các thiêt bị cung ứng đê kêt nôi Internet cũng ngày càng rẻ phù hợp với túi tiền cùa hầu het mọi người.
- 43. Chương 1 : Tổng quan về thương mại điện tử. 'ĩrước đây, việc trao đối dữ liệu điện từ và thư tín điện tử (e-mail) đã được nhiều cá nhân và các công ty trên thế giới thực hiện trên các mạng nội bộ (intranet) của mình, thí dụ như, việc tự động hóa trong ngành công nghiệp dịch vụ tài chính bắt đầu hình thành và phát triển, chẳng hạn như quá trình xử lý séc ra đời vào những năm 60 cùa thế kỷ XX, tiếp theo là quá trình xử lý thẻ tín dụng và chuyến tiền điện tử. Tiếp đó là sự ra đời của các trạm giao dịch tự động cho phép khách hàng có thé thực hiện giao dịch và truy cập trực tiếp tới các thông tin về tài khoản của minh. Vào những năm 80 của thế kỷ XX, nhiều hệ thống giao dịch tự động được dưa vào hoạt động V(ýi việc sử dụng các thiêt bị giao dịch tir động (ATMs - Automatic Teller Machines) và các thiết bị điếm bán hàng (Point-of-Sale machines). Khái niệm chuyển tiền sổ hóa hay chuyên tiên điện tử giữa các ngân hàng và các tổ chức tài chính ra đời và phát triển cho đến ngày nay. 'l'uy nhiên, khi nói tới sự hình thành và phát triển của thương mại điện tứ, trước hết người ta gắn nó với sự ra đời và phát triển của Internet. Internet là mạng lưới máy lính rộng lớn gồm nhiều mạng máy tính nằm trái rộng khắp toàn cầu; từ các mạng lớn và chính thòng như mạng của các trường đại học, các viện nghiên cím, các công ty lớn như Microsoĩt, AT&T, Digital Equipment,... đến các mạng nhó và không chinh thống khác (của các nhóm hoặc của một cá nhân nào đó). Ngày càng có nhiều mạng máy tính ở mọi nơi trên thê giới được kêt nôi với Internet.tmn ơ mọi nơi tren tne giơi được ket noi VƠI Internet. Thế kỷ XXI đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ và ứng dụng của công nghệ thông tin trong tât cả các hoạt động kinh doanh, dặc biệt là thương mại điện tư và marketing điện tử (e-marketing). Dù chỉ được áp dụng phô biến trên thế giới vài thập kỷ gần dây.điện tử (e-marketing). Dù chỉ được áp dụng phô biên trên thê giới vài thập kỷ gần dây, nhưng các ứng dụng cùa thương mại điện từ và marketing diện tử đang thúc dấy và xúc tiên mạnh mẽ quá trình mua bán hàng hóa, không những trên những thị trườníỉ ảo (Virtual), mà ngay cả trên những thị trưòng truyên thống (traditional market). Ngày nay, tất cả các công ty muốn thành công trên thị trường toàn cầu đều phải chú trọng đên thương mại điện tử và marketing diện tử. Đơn giản là vì thương mại điện từ và marketing điện tử ' là công cụ hiệu quả và nhanh chóng nhất giúp công ty và sàn phẩm cùa họ tiêp cận với người tiêu dùng toàn câu. Hộp 1.1 : Cơ hội ứng dụng của TMĐT và markcting điện tử. Trong thời đại ngày nay, sẽ là một sai lầm lớn, nếu các nhà kinh doanh không quan tâm đến marketing mối quan hệ, marketing truyền thông xã hội, và đặc biệt là thương mại điện tử và marketing điện từ để tận dụng cơ hội do Internet mang lại mà có được thành công trong cạnh tranh. Suốt một thập ký *Người làm thương mại diện tử hôm nay bắt buộc phải có kiến thức căn bân tối thiểu vê marketing, đặc biệt là marketing mối quan hệ, marketing truyền thông xã hội và marketingvẽ marketing, đặc biệt là marketing môi quan hệ, marketing truyên thông xã hội và marketing điện tó (digital marketing). Các bạn hãy tìm đọc “Marketing hiện đại - Lý thuyết và tình huống ímg dụng cùa các công ty Việt Nam”, NXB Tài chính, năm 2.015 và quyền “Marketing mối quan hệ và digital marketing, NXB Tài chính, năm 2.015 cùa cùng tác giả Lim Đan Thọ.
- 44. Chương I : Tổng quan về thương mại điện tử. qua, thương mại điện tử và markcting điện tử đã và đang trở thành một công cụ tiên phong để có được thành công trên Internet. Thực tế là. Internet đã tạo ra thưong mại điện tử và marketing điện tử (c-markctỉng) đưa người mua và người bán lại gần nhau hơn; và thúc đẩy quá trinh này diễn ra nhanh hơn, hiệu quả hơn bao giờ hết. Chì với vài giây đồng hồ và vài cú nhấn chuột. Internet cách mạng hóa toàn bộ các khía cạnh cúa cuộc sống. Nhiều thuật ngữ mới đã ra đời như shopping blog (blog mua sắm), RSS (really simple syndication), - định dạng dữ liệu theo chuẩn XML, giúp chia sè tin tức trên web, VoIP (voice over Internet protocol) - giao thức thoại Internet và XML (extensive markup language) - ngôn ngữ đánh dấu mở rộng. Nhiều từ ngữ mang ý nghĩa mới, mà trước đó vài năm khó ai hình dung ra : web (mạng), network (mạng lưới), surfer (lướt nct), server (máy chủ), banner (dải quáng cáo), brovvser (xem lướt - trình duyệt), twcet (câu trạng thái trên trang Tvvitter, twitter (tiểu blog), Online (trực tuyến), offlinc (ngoại tuyến),... Kinh doanh điện tử (e-business) chi hình thức kinh doanh qua Internet, thị trường ào hoạt động 24/24 h, cung cấp gần như mọi thứ, ở bất kỳ đâu, cho tất cả mọi người, bao gồm quần áo, đồ ăn, dịch vụ giải trí, thuốc và thông tin,... Bạn có thể thanh toán hóa đơn điện thoại, đặt tour du lịch, đăng hồ sơ cá nhân lên bảng tin điện tử cùa nhà tuyển dụng, hoặc mua một chiếc xe đã qua sử dụng - với mức giá có thể rc hơn so với mua trực tiếp. Người làm marketing trên Internet có thể tiếp cận khách hàng cá nhân và khách hàng tô chức mục tiêu trên khăp thê giới, thông qua máy tính và nhiêu công nghệ truyền thông khác nhau. Chỉ trong vài năm trở lại đây, đã có hàng trăm ngàn công ty lớn, nhó kết nối với các kênh thương mại điện từ. Quy mô và phạm vi cùa hoạt động kinh doanh điện từ khó có thể coi nhẹ. Kinh doanh điện từ không chi đơn thuần là mua bán hàng hóa, dịch vụ. Một số khảo sát cho thấy trang wcb là môi trường trung gian số một, cung cấp thông tin về sản phẩm mới, ưu việt hơn hăn catalog, quàng cáo trên báo và triển lãm thương mại. Internet cho phép các nhà bán Ic và nhà cung cấp trao đổi những thông tin quan trọng, cải thiện hoạt động cung ứng và phân phối tổng thể, giảm chi phí và gia tăng lợi nhuận. Ngày càng có nhiều công ty Việt Nam tiếp nhận thông tin và tin tức từ blog, thav vì các phương tiện truyên thông như truyên hình và báo giây. Do đó, ngày càng nhiều công ty sử dụng blog để tạo diện mạo con người cho minh và truyền thông trực tiếp tới khách hàng. Hiện nay, kinh doanh điện tử dược dùng để mô tả các hoạt động đa dạng, diễn ra trên các ứng dụng Internet như e-mail và giò hàng ảo (Virtual shopping cart). Hoạt động kinh doanh diện tử có the dược chia thành năm nhóm lớn như sau : (1) bán lẻ điện từ (e-tailing) hay còn gọi là cửa hàng ảo (Virtual storefront) trên các trang wcb; (2) giao dịch giữa các khách hàng tổ chức; (3) trao đôi dữ liệu điện tử (electronic data intcrchange - EDI), trao đổi giữa các khách hàng tô chức; (4) e-mail, tin nhắn nhanh, blog, podcast,... cũng như việc sử dụng chúng
- 45. Chương ỉ : Tổng quan về thương mại điện tử. làm phương tiện tiếp cận khách hàng hiện tại và triển vọng và (5) thu thập, sừ dụng thông tin cá nhân, thông tin sản phẩm và các thông tin khác qua các mối liên hệ trên web. Thành phần mà người làm thương mại điện tử và marketing đặc biệt quan tâm trong hoạt động kinh doanh điện tử là marketing điện từ (electronic marketing hay e-marketing), quá trình chiến lược nhàm tạo ra, phân phối, xúc tiến và định giá hàng hóa cũng như dịch vụ tới thị trường mục tiêu, thông qua Internet hoặc các công cụ kỹ thuật số như điện thoại thông minh. Marketing điện từ là phương tiện để thực hiện kinh doanh điện tử. Một số thí dụ về marketing diện tử cụ thể như các hoạt động sau : • Xem video mới nhất của ban nhạc mà mình yêu thích trên YouTube; • Đặt vé máy bay tới Hà Nội dự hội chợ việc làm qua trang timvieclam.com; • Tim hiếu máy ảnh kỹ thuật số Canon trôn trang vinavvebdesign.vn, rồi đặt hàng trên trang mạng Peacesoft.net; và là sinh viên bạn có thể : • Truy cập trang nghiên cứu thị trường lnfoQ Việt Nam thông qua mạng máy tính ở trường, cho phép bạn làm bài tập và tim kiếm thông tin về các căn hộ cho thuê. ửng dụng công cụ kỹ thuật này vào hoạt động markcting giúp giảm đáng kể chi phí, đong thời gia tăng sự hài lòng cùa khách hàng, bàng cách tăng tốc độ và tính hiệu quả cùa các tương tác marketing. Cũng như kinh doanh điện từ là một trong những chức năng chính cúa Internet, markcting điện tử là thành phần không thê thiếu của hoạt động kinh doanh điện tử. Có liên quan mật thiết nhưng hẹp hơn markcting điện tử là markcling trực tuyến (online marketing). Trong khi marketing điện tử bao gồm các công nghệ kỹ thuật số từ DVD đến quầy tương lác khônẹ cần máy tính, markcting trực tuyển lại chỉ những hoạt động markctinp kết nối người mua và người bán qua phương tiện điện tử, thông qua các hệ thống máy tính tương tác. Các cơ hội trong thương mại điện tử cũng như hoạt động marketing điện tử mang lại vô số cơ hội tiếp cận người tiêu dùng, thí dụ như ; • Tiếp cận toàn cầu (global reach) ; Mạng Internet xóa bỏ mọi giới hạn và ngăn cách về địa lý của hoạt động kinh doanh cục bộ, và mang lại cho các công ty nhỏ của Việt Nam một lượng công chúng đông đáo h(Tn. Có một thời ở Việt Nam, các nhà làm phim độc lập rất khó thiết lập quan hệ với các nhà phân phối truyền thống của Nhà nước chì mua quyền chiếu phim và tiến hành quảng bá nếu thấy phù hợp (hầu hết là là phim đặt hàng vào dịp lễ lạt đê tuyên truyền). Vi vậv, đổi tượniỉ khán giả của các hãng phim tư nhân này rất hạn chế. Thế nhưng, hiện nay, Internet cho phép các nhà làm phim cá nhân tự tổ chức chiếu phim, gửi thông điệp quảng bá tới những cộng đồng trực tuyến quan tâm và bán DVD trực tiếp trôn trang web.
- 46. Chương 1 ; Tông quan về thương mại điện tử. • Khả năng marketing theo yêu cầu (personalization). Martin, hãng xe đạp chất lượng cao có uy tín của Việt Nam theo sản xuất đorn đặt hàng riêng, sử dụng trang web để giới thiệu với những người đi xe đạp quy trinh thu thập thông tin mở rộng, giải thích các tiêu chuẩn kỹ thuật và kích thước theo quy định, đưa ra lịch trình thực hiện đơn đặt hàng và cung cấp phiếu đặt hàng để khách hàng Việt Nam có thể in ra và gửi tới cửa hàng bán lẻ mà họ lựa chọn. • Marketing tương tác (interactive marketing). Sứ dụng khái niệm có tên gọi markctinẸ tương tác (Interactive markcting), irrV9 hợp tác với trang mạng xà hội truyền thông MCV cùng với các chuyên gia ẩm thực phát sóng lúc 16h30 thứ bảy hàng tuần, tích họp các chương trình TV giới thiệu đến khán già những địa chì nhà hàng đáng tin cậy trong chuyên mục Quán Ngon Cuối Tuần. Với 60 phút mỗi tập, qua sự dẫn dắt khéo léo của hai MC Thanh Tháo Hugo và Khương Ngọc, cùng các ý kiến bỉnh luận thắng than của các vị khách mời uy tín, Tạp Chí 360 cùa trang mạng xã hội truyền thông MCV sẽ giúp khán giả có cái nhìn cụ thể hơn về sự chuyển động, về đời sống văn hóa, giải trí đang diễn ra xung quanh mình. Bên cạnh đó, chương trình cũng giới thiệu đến khán giả các địa điểm ăn uống uy tín qua chuyên mục Quán Ngon Cuối Tuần. Quán Ngon Cuối Tuần là một tiểu mục trong chương trinh Tạp Chí 360. Theo đó, trong môi kỳ phát sóng, chuyên gia âm thực Võ Quôc (người sáng lập ra tạp chí Món Ngon Việt Nam, giám khảo của nhiêu cuộc thi âm thực uy tín) và anh chàng Adi (chàng Tây chcm gió trong chương trinh Bây Giờ Làm Sao ?) sẽ đến thẩm định một nhà hàng bất kỳ được chương trình lựa chọn. Qua các tiêu chí chấm điểm vồ chất lượng món ăn, cách trình bày, không gian quán, ý kiến thực khách, mức độ vệ sinh an toàn thực phấm... mà Tạp Chí 360 đề ra, hai vị giám khảo sẽ cùng nhận xét, đánh giá và trao giấy chứng nhận danh hiệu Quán Ngon Cuôi Tuần, nếu nhà hàng đạt được 8/10 diêm trở lên.
- 47. Chương 1 ; Tông quan về thương mại điện tử. “Với chuyên mục Quán Ngon Cuối Tuần, mọi người để lại nội dung cho người khác tìm kiếm, như thông tin mách nước về món ăn ngon nhất ờ một nhà hàng,” CEO của trang này cho biết. “Với nhừng chương trình gấn với địa điểm thực tế, ở các thành phố thực khắp Việt Nam, việc củng cố thông tin này bằng nội dung từ các khách mời và giám khảo của chuyên mục Quán Ngon Cuối Tuần khiến chương trinh trờ nên thú vị và hấp dẫn hơn.” I(rilliw. 08. M>SO. 01000, os/. /03 liư r ^ 8 *1ll<rilKW. 08. M>80. 7846 01606. os/. /63 H Ỉ iKr SaigonCom3/n ^NH* 3ACH rn /s MAHỉĩ rữt (h.M co w đAng nTvio IM to Ou <M<'116.100d 04 m 12.900<l(10%| t* n t« nuj» horig v.t mr>mo lãi < ĩu i lMi> l.in II) |Na«y<>n iy tJt >.limh hirii (lan C.4IXA ''Mtr.v /9.6>0đ Ịprff~— fiiin| NganhaoQ‘1*'tu.can>H» l(j<. nghicm Dai Ul>. (>jt giat kr luaii tai • ntiih (tat lian CáiaMa■ <itaivin1M.?000 >aVm 16.8000(10%) hmh 71 (Ta< ÌMM lân 7) li V I<>uvv( va hai lapi Kii l»an tliirtmg t.ư t>.wi 87.8000 (him 9.7000(10%) ề ồ lCMn l.w (hmh lOhàn ỉ> K« loan ilãu Itr lai • liHih u 1 Ilniyal va (i>n 1a<i) 1.1M.1 ■ O .IIU -' /S.GOOO '•><8.4000(10% ) IvOm-iiItuKưomy<tufi<u khnaii (Song tigir Ann Vu-t) 0 «ab a - (>aban 167.000(1 18.0000(10%) ----.7^ * 1U4Taaioagno Hp Dtúng van b.tn I)uy phain lii.il chn m/h< hoc nnap iuai Oat Vimng Ó a M - 36.4000 G.Vn9.1000(20%) iKXiNNMỈUtr. ^ cAnoán:ỉc IIIhiiih(iiMtn |l'«An 2 ) (liMnn Iighivii (‘4n (t.a uVi 74.7MO (h><8.2M0(10%) 7HU0NC8HA8 NCHltN CƯU KINH TC i■hmmu piiAit nghiait 1 ini kmh lý> Kián llxĂ f(t Ibin IKIUM kmh |>tièl liNvn) lâia b-a - • 0 4 ban 88.7000 9.8000(10%) Kinli (r VI Iik<' Iiiino ran iHai bnr) G J b*a ' • (.a b a - 106.7000 <(•>> 11.8000(10%) • Marketing đủng thời điếm (right-time markcting). Các nhà bán lè trực tuyến, như Saigoncom.vn, có thể cung cấp sản phẩm, đặc biệt là các loại sách
- 48. Chương 1 : Tông quan vể thương mại điện tử. học thuật chuyên sâu về : kinh tế, tài chính, ngân hàng, kế toán, quản trị,... cho sinh viên, giảng viên hay các nhà nghiên círu ờ Việt Nam và các loại sách khác cho độc giả và du học sinh Việt Nam khắp nơi trôn thế giới vào đúng thời điem, và tại đúng địa điếm mà khách hàng mong muốn. • Marketing tích hợp (integratcd markcting). Internet cho phép phối hợp tất cả các hoạt động xúc tiển và truyền thông để tạo ra một thông điệp định hướng khách hàng nhất quán. Ngoài các lợi ích kể trên, sự hiện diện trực tuyến hiệu quả có thổ nâng cao kốt quả cùa các hoạt động markcting truyền thống. Các cuộc khảo sát người tiêu dùng Việt Nam gân đây cho thây, dù mua hàng trực tuyên hay trực tiêp, thì có hơn 50% khách hàng vẫn tiến hành tìm hiểu về sản phẩm trên mạng trước khi mua. Trong một cuộc khảo sát gân đây, 60% người mua săm trực tuyên cho biết việc tìm hiểu về sàn phẩm sẽ tiếp tục là yếu tố then chốt để ra quyết định mua hàng trong năm tới, và 1/3 sẵn sàng từ bỏ các trang web bán hàng không hoạt động tốt. Do vậv, Internet có sức mạnh định hình hành vi kliách hàng, mặc dù đó hiếm khi là con đường duy nhất mà người tiêu dùng sử dụng để tìm kiếm thông tin về sản phẩm. Trong khi đỏ, với doanh thu bán hàng trực tuyến tăng hơn 10% mồi năm, còn doanh thu từ các cửa hàng bán lẻ không đồi, các cửa hàng truyền thống sẽ phải cạnh tranh lại bằng cách mang đến những tùy chọn bô sung mà người bán hàng trực tuyến không thể cung cấp. Mồ hình kinh doanh trên weh Ngày nay, gần như tất cả mọi công ty đều có trang web riêng. Các trang wcb này có thổ cung cấp thông tin tổng quan, hỗ trợ mua hàng trực tuyến và các chương trình khuyến mại như các trò chơi, các cuộc thi, phiếu giảm giá khi mua hàng trực tuyến. Chỉ cần nhập địa chỉ Internet cùa công ty, trang chủ cùa trang web sẽ xuât hiện trên màn hình máy tính của bạn. Cớ hai kiếu trang web cho công ty. Nhiều công ty xây dựng trang wcb công ty (corporatc vvebsitc) đê tăng sự hiện diện, quảng bá sản phẩm và cung câp thông tin cho các bôn quan tâm. Thay vì trực tiếp bán hàng hóa và dịch vụ, các ưang này tìm cách lấy thiện cảm cùa khách hàng, và hỗ trợ hoạt động marketimỉ của các trung gian phân phôi. Vi dụ, trang wch của Burgcr .King Viét Nam cung cấp thòng tin về thực đơn, thành phần dinh dưỡng, vị trí cửa hàng, video và các thông tin xúc tiên khác. Ngoài việc sử dụng trang web dể truyền thông về sản phẩm và xây dựng quan hệ với khách hàng, nhiều công ty còn sử dụng trang web của công ty cho nhiêu mục đích khác, như công bố thông tin tài chính cho nhà đầu tư, tạo điều kiện để nhân viên triển vọng nộp đơn tuyển dụng trực tuyên và cung câp kênh truyên thông cho khách hàng, cũng như các bên quan tâm khác qua e-mail, blog và diễn đàn trực tuyến. Mặc dù cũng cung cấp thông tin về lịch sử phát triển, sản phẩm, địa điểm, cơ hội nghè nghiệp và thông tin tài chính của công ty, song mục đích của trang web markcting (marketing vvebsite) là tăng cường hoạt động rm hàng của
- 49. Chương ỉ : Tổng quan về thương mại điện tử. khách truy cập. Ví dụ, trang wcb của chuồi cafc Trung Nguyên có mọi thông tin có thể tim thấỵ trên trang wcb công ty, nhưng ngoài ra trang này còn có một cửa hàng trực tuyến, bán tất cả mọi thứ từ đủ loại cà phê, đến máy pha cà phê. ^TRUNBN6UYtN IMMXI IKNHT %tm MinieMQuAH «ta ni*r« gutanun TMÌMÕC«H«» IMMiKint* u v ru fN*a M«VQ«CW>tM lauMiMVTt* DMM MMMNMM THỐNGTRINỘIĐỊA-CHINHPHỤCTHỄGIỎI T» TrvAQ ckd>toc'>Km«Q (• *<«o<wng"Hung<ỉnx m*«> b4( •«’ mvc Kb nor^l/e'^ Hao<K«k. nae uv>9«00 đt <:An^ Va Ui vepka> c6ng ilAng'AuKg n^^ưoi »e <Jvnn>4re ph* tang <00n ■><*iHặg>e>iHinkvugng »0bAnvvTig 0 0 Nhiều trang web markcting cố gắng lôi kéo người tiêu dùng tham gia những tương tác đưa họ đến gần hơn với hoạt động thuyết minh sàn phẩm, tham quan thử nghiệm, mua hàng và các kêt quả marketing khác. Một sô trang wcb marketing như Canon.com có hệ thống rất phức tạp. Khách truy cập có thê so sánh các mẫu máy ành kỹ thuật số và các sản phấm khác cùa công ty, lựa chọn ba sản phẩm mỗi lần để so sánh tính năng chi tiết, cũng như tim kiém dịch vụ đăng ký và hỗ trợ sản phẩm, đăng ký nhận tin tức và các chương trình khuyến mại, hay tìm vị trí của một đại lý Canon. Tuy nhiên, không phải tất cá các sản phâm đêu có thê bán trên Internet. Đặc biệt lờ, với những sán phàm phức tạp hay những sán phẩm đòi hỏi phủi thuyết minh hoặc thìr nghiệm sàn phẩm, hình thức bán hàng trực tiềp có lẽ ,sẽ hiệu quả hơn. Một sô công ty hiện cũng phát triển quan hệ với các đôi tác, như đại lý bán hàng và đại lý nhượng quyên thương hiệu bán sản phâm cho họ như Phở 24, cà phê Trung Nguyên,... Phờ 24 là một chuỗi nhà hàng Việt Nam thuộc công ty Việt Thái Quốc Te (VTI), chủ sớ hữu của Highlands Coffee, Hard Rock Cafe, Emporio Armani, Swarovski, Aldo, La Vie En Rose, Debenhams, Coorslight, Orangina... Nhờ biết truyền thông xã hội trực tuyến và phát triển quan hệ với các đối tác, như đại lý bán hàng và nhượng quyên thương hiệu mà Phở 24 đã mờ được 70 cửa hàng với 70% các cửa hàng nội địa tọa lạc tại các tỉnh thành lớn như : Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nằng, Nha Trang, Bình Dương, và 30% các cửa hàng quốc tể tại Jakarta (Indonesia), Manila (Philippincs), Phnom Penh (Campuchia), Ma Cao - Hồng Kông và Tokyo (Nhật Bản). Phở 24 có kê hoạch dùng wcb marketing trực tuyên đê mở thêm cửa hàng ở tât cà các thành phô lớn của Việt Nam cũng như tại thị trường nước ngoài, nơi có số lượng lớn người châu Ả.
- 50. Chương 1 : Tông qiían về thưcmg mại điện tử. Bôn cạnh phở nóng, Phớ 24 đã quảng bá trực tuỵến sàn phẩm Phở 24 ăn liền, một sán phầm thật tiện lợi khi đi xa hoặc chế biển tại nhà, khi đi du lịch cũng như làm quà tặng. Hiện nay, Phở 24 ăn liền hương vị bò đã đến với thực khách và nhận được nhiều phản hồi tích cực. Ngoài ra, Phở 24 hương vị pà hiện đang trong quá trình nghiên cứu và sc xuất hiện trong tương lai gần nhẩt. Bạn có thể tìm thấy Phở 24 ăn liền tại nhiều hệ thống siêu thị như : Maximark, siêu thị Hà Nội, Shop and Go, Citimart, Pamily Mart, Circlc K. ( E M m ) s«*ar<t)R*»m»H 'J-' E.-.o V- t rv- 3<-.!ví' A.v .-S-' *•' • 'V..- Ví' ‘ K .. M.. Ị.UAt.i t A*-c-í ! M.. , ..í *,-- C'f,. Ví- i. t' :; íVí-r, »A. ..rH»ro<, k p A"; c.v: : V.vr«>ỉ„, ,S..-A S*VIC » V ÌTỈ f CKV ỉ t c i . » ‘ J‘U 0< » ‘triA* T íjn s»v* Tm,' lOA.aor So 6, *>Vm* iu *t . ? *• S* ■•' ì'^ v o , Av4>» ^ •> ^ '•V^.o -» 0T>’í,rino f i ì . . ,*• aU*n ; .-•i'.' V p<VyVi.4 Ai ., •« f CJ'yW.i»f Ban, MiViC «.or; {'ĨĨ2'8 TbA TĐA TRA Tt(A t0 2 i; 5 THA THA T6A T(ịA )4V„ ư , lntẨ>«r’ i 1 u . I nt'-T-S.4 V.1• £>ú Cwr.-'V4' H j Kv/y; tivvqkf>T)ộ U. It«dOfW4 JiO*n M4-Tl4.P-ìHhCNlVO Chúng ta sẽ gặp lại mô hình kinh doanh được trình bày chi tiết ở chương 3. 'lac dộng cúa TMD'ĩ không chỉ dừng lại ở việc tạo ra một kênh bán hàng trên web, mà còn tạo cơ sở thiết lập một cấu trúc kinh doanh mới. Dường như đây là một cuộc cách mạng mang dến vô vàn những cơ hội cũng như ẩn chứa nhiều rủi ro. Vì thế các công ty Viột Nam nhạy bén cần nhận thức được điều này, phái kliông ngừng phát triên những sản phàm và dịch vụ thương mại điện từ, Internet của mình và đi trước các mô hình kinh doanh dã lỗi thời của các dối thủ cạnh tranli. Lưu ý là cạnh tranh hiện nay không chi về sàn phâm, dịch vại mà còn cà về mô hình kinh doanh. Và có lẽ lĩnh vục kinh doanh mạo hiếm nhất, sôi động nhất hiện nay là trên web.
- 51. 10 Chương ỉ : Tổng quan về thương mại điện tử. I. Thương mại điện tử (Electronic commercc - EC) là gì ? Thương mại điện tử là một khái niệm dùng đế mô tả quá trinh giao dịch mua bán sàn phẩm, dịch vại và thông tin qua mạng máy tính, chù yểu là Internet. Thương mại điện tử còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như Tíhưong mại trực tuyến - Online trade", “thương mại không giấy tờ - paperless commerce”, hay “kinh doanh điện tử {e-husiness)". Dù được hiểu lẫn lộn và sử dụng thay thế cho nhau, “thương mcii điện từ" vẫn là một tên gọi phổ biến hcm cả. Thi dụ như, một số ứng dụng trong giao dịch của BC là mua và bán cổ phiếu và vé máy bay qua mạng Internet, dang phát triển rất nlianh chóng, doanh số của nó dă vượt quá giao dịch ngoại tuyển (offline) truyền thống. Tuy nhiên, EC không chì dơn thuần là mua và bán, mà nó còn là phương tiện dể giao dịch diện tử, chia sẻ và khám phá; nó cỏ thế là giáo diic diện tứ (e-learning), chinh phủ điện tử (e-govcrnment), mạng xã hội (social networks), và... vô vàn các ứng dụng khác nữa. 1.1. Khái niệm TMĐ l' theo nghĩa hẹp 'ĩheo quan điểm hẹp, thương mại điện tử {EC) là quá trình mua, hãn, chuyên giao trao đổi sàn phẩm, dịch vụ và thông tin qua mạng máv tinh, chú yếu là Internet và mạng nội bộ (iníranets). Theo nghĩa hẹp, thương mại điện từ bắt đầu bằng việc các công ty sử dụng các phương tiện điện tử và mạng Internet để mua bán hàng hóa, dịch vụ của công ty mình, các giao dịch có thể giữa công ty với công ty (B2B) hoặc giữa còng ty với khách hàng cá nhân (B2C), và cá nliân với nhau (C2C) v.v... 1.2. Khái niệm TMĐT theo nghĩa rộng Theo nghĩa rộng, thương mại điện tử là việc sử dụng các phương tiện diện tử đê làm thương mại kinh doanh. Nói cách kliác, thương mại điện từ là thực hiện các quy trinh cơ bàn và các quy trình kliung cành cùa các giao dịch thương mại bằng các phương tiện điện tử, cụ thể là trên mạng máy tính và viền thông một cách rộng rãi, ở mức độ cao nhât có thê. Các quy trinh cơ bàn của một giao dịch thương mại gồm : tìm kicm (mua gì, ở đâu,..), đánli giá (có hợiT với minh không, giá cà và diêu kiện ra sao,..), giao hàng, thanli toán, và xác nhạn. Các quy trình ichung cành cua một giao dịch thương mại gồm : diền tá (mô ta hàng hóa, dịch vụ, các điều khoản cùa hợp đồng), hợp thức hóa (làm cho thỏa thuận là hợp pháp), uy tín và giải quyết tranh chấp, rất nliiên có những quy trình không thê tiến hành trên mạng như việc giao hàng hóa ờ dạng vật thể (máy móc, thực phấm,...), song tất cả các quá trinh của giao dịch nếu có thể thực hiện trên mạng thì dều có thể tiến hành bàng các phương tiện điện tử. Tuv nhiên trong thực tể, khái niệm EC thường được hiêu lan lộn với khái niệm kinh doanh điện tử (e-business). Thuật ngữ thương mại điện tứ thường được nhiều người hiêu chi là các giao dịch mua bán giữa các dôi tác kinh doanh; họ dồng nghĩa
- 52. Chương ỉ : Tổng quan về thương mại điện tử. 1 1 EC với e-trade. 'ĩuy nhiên, hiểu như vậy là quá hẹp, không chuyển tải trợn vẹn ý nghĩa của từ này. Vì thế, các chuyên gia thương mại điện tử đã dùng một khái niệm mang ý nghĩa rộng hơn là kinh doanh diện tử (e-tuisiness). 1.3. Kinh doanh diện tử (e-busincss) Kinh doanh diện tử là một thuật ngừ mang ý nghĩa rộng hơn cúa EC, đó không chi là quá trình mua và bán mà còn là phục vụ khách hàng, kết nối các dối tác kinh doanh, tổ chức giáo diic và huấn luyện qua mạng cũng như thực hiện các giao dịch điện tử trong phạm vi của một tổ chức. Thương mại điện tử bắt đầu bằng việc mua bán hàng hóa và dịch vụ thông qua các phương tiện điện tử và mạng viễn thông vào mọi hoạt dộng của mình, từ bán hàng, marketing, thanh toán đến mua sắm, sản xuất, đào tạo, phối họp hoạt dộng với các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng, với các đối tác, khách hàng,... khi dó thương mại điện tử phát triển thành kinh doanh điện tử, công ty ứng dụng thương mại diện tử ớ mức độ cao được gọi là công ty điện tử. Như vậy, có thề hiổu kinh doanh điện tử là mô hình phát triển của công ty khi tham gia thương mại điện tử ở mức độ cao và ứng dụng công nghệ thông tin chuyên sâu trong mọi hoạt động cúa công ty. Ngày nay, kinh doanh điện tử ngày nay phải được xem xét một cách toàn diện từ “chu kỳ kinh doanh, tốc độ kinh doanh, toàn cầu hóa thị trường và toàn câu hóa quá trinh sản xuất, nâng cao năng suất, khác biệt hóa sản phẩm và dịch vụ, tiếp cận khách hàng mới, chia sẻ kiến thức giữa các tổ chức nhàm đạt được lợi thế cạnh tranlr” (Lou Gerstner, IBM’s CEO). 1.4. Khái niệm rMDT ^theo một số tố chức quốc tế : Theo UNCi rAD (ủy ban Liên Hiệp quốc về Thưong mại và Phát triển) : Thương mại điện tử bao gồm các hoạt động cùa công ty, theo chiều ngang :“TMĐ T là việc thực hiện toàn bộ hoạt động kinh doanh bao gôm marketing, bán hàng, phân phối và thanh toán (MSDP) thông qua các phương tiện điện tử” Kliái niệm này đã đề cập đến toàn bộ hoạt động kinh doanh, chứ không chỉ giới hạn ờ riêng lĩnh vực mua và bán, và toàn bộ các hoạt động kinh doanh này được thực hiện thông qua các phương tiện điện tử. Khái niệm này dược viết tắt bởi bốn chừ MSDP, trong đó : M : Marketing (Có trang web, hoặc xúc tiến thương mại qua Internet). s ;Sales (Có trang wcb có hỗ trợ chức năng giao dịch, ký kết hợp đồng). D : Distribution (Phân phối sản phẩm số hóa qua mạng). " Trong giáo trình này, chúng tôi thường xuyên dùng các chữ viết tắt là EC hay TMDT dể chỉ thương mại điện tử.
- 53. 12 Chương I ; Tổng quan về thương mại điện tử. p : Payment (Thanh toán qua mạng hoặc thông qua bên trung gian như ngân hàng). Như vậy, đối với công ty, khi sừ dụng các phương tiện điện từ và mạng vào trong các hoạt động kinh doanh cơ bàn như marketing, bán hàng, phân phối, thanh toán thì được coi là tham gia thương mại điện tử. Dưới góc độ quản lý nhà nước, theo chiều dọc : thương mại điện tử bao gồm các lĩnh vực : I : Cơ sờ hạ tầng cho sự phát triển TMDl' (I). M : Thông điệp (M). B : Các quy tắc cơ bàn (B). s : Các quy tắc riêng trong từng lĩnh vực (S). A ; Các ứng dụng (A). Mô hình IMBSA này đề cập đến các lĩnh virc cần xây dựng và phái có đê phát triển TMĐT : I : ỉnĩrastructurc : Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông. Một ví dụ điển hình là dịch vụ Internet băng thông rộng ADSL. Tại nước ta, theo thống kê năm 2.015 của Vụ Thương mại điện tử, hơn 90% công ty đã sử dụng dịch vụ này để truy cập Internet với tốc độ đủ cao để giao dịch qua mạng. Suy cho cùng, nếu không phổ cập dịch vụ Internet thì không thề phát triển thương mại điện tử được. Chính vì vậy, UNCTAD đưa ra lĩnh vực đầu tiên cần phát triển chính là cơ sờ hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông, tạo lớp vó đầu tiên cho TMĐ r. M : Message : Các vấn đề liên quan đen thông diệp dừ liệu. Thông điệp chính là tất cả các loại thông tin được truyền tài qua mạng, qua Internet trong thương mại điện tử. Ví dụ như h(;yp đồng diện tử, các chào hàng, hỏi hàng qua mạng, các chứng từ thanh toán điện từ... đều được coi là thông diệp, chinh xác hơn là “thông điệp dừ liệu”. Tại các nước và tại Việt Nam, những thông diệp dữ liệu klii dược sừ dụng trong các giao dịch TMDT dêu được thừa nhận giá trị pháp lý. Điều này được thể hiện trong các Luật mẫu cùa Liên Hiệp quốc về giao dịch điện tư hay Luật TMD Tcùa các nước, cũng như trong Luật Cỉiao dịch diện lử cùa Việt Nam. B : Basic Rules : Các quy lắc cơ bàn điều chình chung về TM D1' ; Chính là các luật điều chỉnh các lĩnh vực liên quan đến 'ĨMDT trong một nước hoặc khu vực và quốc tế. Ví dụ : ở Việt Nam hiện nay là Luật Giao dịch điện từ, Luật Công nghệ Thông tin. Trên thế giới có các Hiệp định khung về TMĐT của các khu vực như EU, ASEAN,... Hiệp định về Công nghệ thông tin của WrO, về Bào hộ sở hữu trí tuệ, và về việc thừa nhận giá trị pháp lý khi giao dịch xuyên “biên giới” quốc gia.
- 54. Chương 1 : Tông quan về thương mại điện tử. 13 s : Sectorial Rulcs/Specific Rules : Các quy tắc riêng, điều chinh từng lĩnh vực chuyên sâu của TMĐ r, như : chứng thực điện tử, chừ ký điện từ, ngân hàng điện từ (thanh toán diện tứ), rhê hiện dưới khía cạnh pháp luật ở Việt Nam có thể là các nghị địnli chi tiết về từng lĩnh vực. Hay các tập quán thương mại quốc tế mới như Quy tắc về xuất trình chứng từ điện tử trong thanh toán quốc tế (e-UCP), hay quy tắc sứ dụng vận dơn điện tử (cúa Bolero). A : Applications : Được hiểu là các ứng dụng TMĐT, hay các mô hình kinh doanh thương mại diện tứ cần được điều chỉnh, cũng như đầu tư, khuyến khích để phát trièn, trên cơ sớ đã giải quyết được bốn vấn đề trên. Ví dụ như : Các mô hình cổng TMĐT quốc gia (ECVN.gov), các sàn giao dịch TMĐT B2B (như Vnemart.com) cũng như các mô hình B2C (golmart.com.vn, Amazon.com), C2C (đấu giá Ebay.com), hay các vvebsite cùa các công ty XNK... đều được coi chung là các ứng dụng TMĐT. Theo EL' (Liên minh châu Âu) : TMĐr bao gồm các giao dịch thương mại thông qua các mạng viễn thông và sử dụng các phương tiện diện tử. Nó bao gồm TMD r gián liép (trao đổi hàng hóa hữu hình) và TMĐI' trực tiếp (trao đối hàng hóa vô hình). TMDT cũng dược hiểu là hoạt dộng kinh doanh điện tứ, bao gồm : mua bán điện tử hàng hóa, dịch vụ, giao hàng trực tiếp trên mạng với các nội dung số hóa được; chuyển tiền điện tử - El"r (elcctronic fund transíer); mua bán cố phiếu điện tử - EST (electronic share trading); vận dơn diện tứ - E B/L (electronic bill of lading); đấu giá thương mại - Commercial auction; hợp tác thiết kế và sản xuất; tim kiếm các nguồn lực trực tuyến; mua sắm trực tuyến - Online procurement; marketing trực tiếp, dịch vụ khách hàng sau khi bán... Theo OECl) ('I'ổ chức Họp tác và Phát triển kinh tế) : TMDT gồm các giao dịch thương mại liên quan đến các tổ chức và cá nhân dựa trên việc xử lý và truyền đi các dữ kiện đã được số hóa thông qua các mạng mớ (như Internet) hoặc các mạng đóng có cống thông với mạng mở (như AOld- TMĐ1' là việc làm kinh doanh thông qua mạng Internet, bán những hàng hóa và dịch vụ có thê được phân phối không thông qua mạng hoặc những hàng hóa có thể mă hóa bằng kỹ thuật số và được phân phối thòng qua mạng. Ihco WTO : 1'hương mại điện tứ bao gồm việc quáng cáo, sản xuất, bán hàng, phân phối sản phấm, dược giao dịch và thanh toán trên mạng Internet, nhưng việc giao nliận có thế hữu hình hoặc giao nhận qua Internet dưới dạng số hóa. 'I hco AEC (Association l‘or Electronic Commerce) : TMĐT là việc kinh doanh có sử dụng các công cụ điện tử. Định nghĩa này rộng, coi hau hết các hoạt dộng kinh doanh từ đơn giàn như một cú điện thoại giao dịch dên những trao đổi thông tin EDI phức tạp đều là TMĐT. Theo UN(rrriTL (UN ConPerence for International Trade Law), Luật mẫu về Thương mại điện từ (UNCrrRAL Model Law ơn Electronic Commerce) :“Thương
- 55. 14 Chương ỉ : Tổng quan về thương mại điện tử. mại điện tử là việc trao đổi thông tin thương mại thông qua các phương tiện diện từ, không cần phải in ra giấy bất cứ công đoạn nào của toàn bộ quá trình giao dịch”. Định nghĩa này giải thích tương đôi đầy dú và rõ ràng nhât. “Thông tin” dược hiêu là bất cứ thứ gi có thể truyền tái bang kỹ thuật điện tư, bao gồm cả thư từ, các file văn bản, các cơ sở dữ liệu, các bàng tính, các bàn thiét ké, hình đồ họa, quảng cáo, hỏi hàng, đơn hàng, hóa đơn, bảng giá, hợp đồng, hình ánh động, âm thanh... “Thương mại” được hiêu theo nghTa rộng, bao quát mọi vấn đề nảy sinh từ mọi mối quan hệ mang tính thương mại, dù có hay không có hợp đồng. Các mối quan hộ mang tính thương mại bao gồm, nhưng không giới hạn ớ các giao dịch sau đây : bất cứ giao dịch nào về cung cấp hoặc trao đối hàng hóa hoặc dịch vụ; dại diện hoặc đại lý thương mại; ủy thác hoa hồng; cho thuê dài hạn; xây dựng các công trinh; tư van; kỹ thuật công trình; đầu tư cấp vốn; ngân hàng; bào hiểm; thỏa thuận khai thác hoặc tô nhượng; liên doanh và các hình thức khác về hợp tác công nghiệp hoặc kinh doanh; chuyên chở hàng hóa hay hành khách bằng dường biến, dường kliông, đường sắt hoặc đường bộ. Như vậy có thể thấy rằng phạm vi của thương mại diện tứ rất rộng, bao quát hầu hết các lĩnh vực hoạt động kinh tể. Việc mua bán hàng hóa và dịch vụ chi kà một trong hàng ngàn lĩnh vực áp dụng thương mại diện tử. Tóm lại, theo nghĩa rộng, thương mại điện tử gồm các hoạt dộng mua bán hàng hóa và dịch vụ qua phương tiện điện tứ, giao nhận các nội dung kỹ thuật số trên mạng, chuyển tiền điện tử, mua bán cổ phiếu điện tử, vận đơn diện tử, đấu giá thương mại, hợp tác thiết kế, tài nguyên mạng, mua sắm công cộng, markcting trực tuyến tới người tiêu dùng và các dịch vụ sau bán hàng. '1'hương mại điện tử được thực hiện đối với cá thương mại hàng hóa (ví dụ như hàng tiêu dùng, các thiết bị y tế chuyên dụng) và thương mại dịch vụ (ví dụ như dịch vụ cung cấp thông tin, dịch VỊI pháp lý, tài chính); các hoạt động truyền thống (như chăm sóc sức Idiỏe, giáo dục) và các hoạt dộng mới (ví dụ như sièu thị ảo). Thương mại điện tử đang trớ thành một cuộc cách mạng làm thay đổi cách thức mua sắm cúa con người. Như vậy Nhà nước, khu vực tư nhân, cộng đồng những nhà chuyên môn, những người tiêu dùng - tất cá đêu cho rang thương mại điện tử là phương thức cách mạng trong việc thực hiện giao dịch thương mại ngày nay. Thương mại diện tứ là một quá trinh dang phát triên mạnh mẽ và tiên hóa liên tục. Trong giáo trình này, thuật ngừ “thương mại điện tử” đirực hiểu theo nuhĩa rộng, là tất cả các hoạt dộng kinh doanh nhằm tạo dược lợi thế cạnh tranh cho các công ty trên thị trường cạnh tranh khốc liệt ngày nay. Nghĩa là, thương mại diện tư (e- commerce) được xem như dồng nhất với kinh doanh diện tử (e-business). riêu chí cua người viết quyển “Thương mại điện tử” này là đế thực hành ứng dụng. Vì thế, phạm vi nghiên cứu của quyển sách này khá rộng, bao trùm nhiều vấn dề từ các mô hình dến
- 56. Chương 1 : Tông quan vê thương mại điện tử. các phương cách thirc hành ứng dụng kinh doanh diện tử trong môi trường kinh doanh diện tứ thirc tê ớ Việt Nam. Mục đích cúa cuốn sách này là mô tả TMĐl' được tiến hành và quản trị ra sao, và từ dó chi ra những thuận lợi, khó khăn và những lợi ích, những vấn đề, những rủi ro cùa TMĐT. Cưôn sách này dược viết dưới góc dộ thực hành quản trị. TMĐT là một lĩnh vực liên ngành, vỉ the mà nó cần dành dược sự quan tâm của các nhà quán trị và các chuyên gia trong mọi lĩnh vực chức năng cúa kinh doanh. Tất cà mọi người dù đang làm việc trong lĩnh vực chính trị, giáo dục, y tể và các lĩnh vực khác nữa vẫn thây có ích khi nghiôn cứu TMUr. Ngày nay, TMDT và kinh doanh điện tử dang trong giai đoạn củng cố mà trong đó sự CỊuan tâm dcn công nghệ và ý tướng mói luôn dược đi kèm vói sự chú ý đặc biệt vê chiến lược, việc thực hiện và lọi ích. Da số mọi người dều nhận thấy rằng kinh doanh điện tứ có hai phân, nó kliỏng chỉ là về công nghệ mà còn về thương mại. Fìfraim Turban và David King (2.012) dã xem xét thương mại điện tử theo nghĩa rộng là kinh doanh diện tử (e-business) dưới cáe góc độ nliư sau : Sản phẩm áo Ả Thưong mại điện tử mức độ thấp Thương mại điện tử mức độ cao Hình 1.1 : Mức độ số hóa của thiiong mại điện tử. (Source : E - Commerce, Eíraim Turban, David King, 2012, page 39, Prentice Hall) • Xem xét từ mức độ số hóa : Thương mại diện tử có the thực hiện dưới nhiêu
- 57. 16 Chương 1 : Tông quan vê thươmỊ mại điện tứ. hình thức phụ thuộc vào mức độ số hóa của các sán phấm/dịch vụ mua bán, quá trình mua bán, vận chuyển và giao nhận hàng hóa. Hình 1.1. cho thay mức dộ số hóa cua thương mại điện tứ. Một sán phàm có thê là sàn phấm vật chíìt hoặc sán phàm sỏ hóa; một tổ chức có thê là một cư quan cụ thế hoặc một cơ quan so hóa; và một quá trình cũng có thể là quá trình vật chất hay số hóa. Diều này lạo nên tám hình khối, mỗi hình khối có ba khía cạnh. Trong thương mại truyền thống, tất câ các khía cạnh này dèu là hữu hình (Hình khối phía dưới bèn trái). Trong thương mại diện tứ thuần túy, tất cá các Idiía cạnh này dều là số hóa (Hình khối phía trên bôn phải). Tất cá các hình kliối còn lại đều là hỗn hợp của thương mại truyền thống và thương mại điện tử thuần túy; tùy thuộc vào mức độ số hóa của các hoạt động trong các giao dịch mà có thc .em đó là giao dịch thương mại truyền thống hay giao dịch thương mại diện tử. Chăng hạn như, mua hàng thông qua mạng nhưng việc giao hàng lại được thực hiện bằng phương tiện vận tải truyền thống thi dó không phái là thương mại diện tử thuần túy nhưng nếu việc mua hàng, giao nhận hàng và thanh toán dồu dược số hóa thì dó là thưcĩng mại diện tứ thuần túy. • Xem xét từ ẹóc độ các lình vực kinh doanh : 'I hưưng mại diện tử diễn ra ớ hầu khắp các lĩnh vực kinh doanh, thúc dây Ccic lĩnh vục dó phát tricn dông thời tạo nôn bàn sắc mới cùa hoạt động kinh doanh trên phạm vi nền kinh tế thế giới. • Từ ^óc độ kinh doanh viễn thông : Thương mại diện tứ là việc chuycn niao thông tin, sản phấm hay dịch vụ hoặc thanh toán thông qua điện thoại, mạng máy tính hoặc bất kỳ phương tiện điện tứ nào khác. • 'Từ góc dộ qnv trình kinh doanh : Thương mại diộn tử là việc ứng dụng công nghệ dế lự' dộng hóa các giao dịch kinh doanh và các dòng chu chuycn sản phấm. • 'Từ góc dộ kinh doanh dịch vụ : Thương mại diện tử là phương tiện dế các công ty, người ticu dùng và nhà quàn trị cắt giảm chi phí dịch vụ trong khi vẫn nâng cao chất lượng hàng hóa, tăng tốc dợ chuyến giao dịch vụ. • 'Từ góc dộ hỗ trợ trực tiivén : Thương mại diện tử cung cấp khả năng mua và bán sàn phẩm và thông tin trên Internet và dịch vụ trực tuyến khác. II. Dặc điếm của thưong mại diện tử Thứ nhất, 'TMĐ'T là một phương thức giao dịch thương mại .sư dụng các phương tiện diện tứ (P'TD'T) dê tiến hành các giao dịch thương mại. Việc sử dụng các p l'D 1' cho phép các bên thực hiện các hoạt dộng mua, bán, chuyến giao, trao dôi các nguồn “thông tin” về san phâm, hàng hóa, dịch vụ... dễ dàng. Các nguòn “thông tin" được hiểu là bất cứ thứ gì cỏ thế truyền tài bằng kỹ thuật diện từ như thư diện tư, thònii diệp diện tủ, các tập tin văn bán (text-based file), các cư sở dừ liệu (database), các báne, tính (sprcadsheet), các bàn vẽ thiết ke bằng máy tính diện tứ (computer-aid desiim ; CAD), các hình đồ họa (graphical image), quàng cáo, chào hàng, hóa đơn, biếu giá, hcrp đòng, hình ảnh động (flash), video clip, âm thanh, v.v... Việc trao dối “thông tin” qua mạng máy tính và Internet giúp các bôn tham gia giao dịch cung cấp, truyền tải các nội dung giao dịch và không cần phải in ra giấy trong bất kỳ còng đoạn nào cùa toàn bộ quá trình giao dịch. Ví dụ như : Trang mạng Saigoncom.vn kinh doanh rất
- 58. Chương Ị : Tổng quan về thương mại điện tử. 17 nhiêu sán phâm như văn phòng phàm, băng dĩa nhạc... nhưng chủ yếu là các loại sách và hoàn toàn không cỏ bất cứ một cửa hàng vật lý nào. Việc bán sách của công ty được thực hiện trực tiếp qua mạng Internet, hoạt dộng cung ứng dược thực hiện trên cơ sớ phối ht;ifp trực tiếp giữa Saigoncom.vn với các nhà sách lớn mà thôi. Thứ hai, TMDl' có hên quan mật thiết với thương mại truyền thống (TMTT), và phụ thuộc .yựphát triên mạng máy tinh và Internet. 'I MD r có liên quan mật thiết với TM TT; các giao dịch TMD r dược thực hiện trèn cơ sở các giao dịch rM TT, nhiều công việc và quá trinh giao dịch thương mại diện tử có liên quan dến thương mại truyồn thống. Tuy nhiên, khác với các giao dịch TM I r được tiến hành trên giấy, qua điện thoại, nliững người dưa tin, băng xe tái, máy bay và các phương tiện khác, các giao dịch TMĐT chú yếu được tiến hành trên các mạng máy tính điện tử. Vì thế, giao dịch TMĐr phụ thuộc sự phát triến mạng máy tính và Internet. Tuy nhiên, khi xây dựng các mô hình giao dịch trên mạng máy tính và Internet, một số yếu tố, chủ thế, quy trình kinh doanh trong rM lT có thể dược diều chinli, những ưu điếm và lợi ích cùa ('NT l' được ứng dụng trong TMD'!' cho phép giao dịch TMĐT linh hoạt hơn (có thể thực hiện 24/7, phán hồi nhanh chóng...) đồng thời loại bỏ những hạn chế cùa TMT r (cản trớ vật lý, dịa lý, thông tin...). 'Thứ ha, 'TMUT dược nghiên cứu gồm hôn nhóm hoạt dộng chủ yêu tà mua, hem, chuyên giao và trao dôi CCIC doi tượng sán phâm, dịch vụ và thòng tin. Ngoài ra, nó còn bao gồm các hoạt dộng hồ trợ các hoạt dộng trên như : marketing, quang cáo, xúc tiến trên mạng, thanh toán diện lư, an toàn mạng giao dịch, dâu giá, dịch vụ hỗ trợ CN TT, hỗ trợ việc chào bán, cung cấp các dịch vụ khách hàng hoặc tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình thông tin, liên lạc giữa các dối tác kinh doanh. 'Thứ tư, “thưcmg mại diện tử” là thuật ngừ mang tính lịch sứ. Không thê có dịnh nghĩa duy nhất về TMĐT bcri các công nghệ mới thường xuyên ra dời và được khai thác trong kinh doanh. Và ngay dối với những công nghệ hiện lại, chủng ta cũng chưa chắc dã khai thác và ứng dụng hết những khá năng mà nó mang lại. Một cách chi tiết hơn so với các hoạt dộng thương mại truyền thống, thương mại diện từ có một số dicm khác biệt cơ bán như sau : Không cần tiếp xúc tnrc tiếp và hiêt nhau từ trước : (/ác bên liến hành giao dịch trong thương mại điện tử không tiếp xúc trực tiếp với nhau và không dời hỏi phải biết nhau từ trước. Trong thưcrng mại truyền thống, các bên thường gặp gỡ nhau trực tiếp đê tiến hành giao dịch. Các giao dịch dược thực hiện chù yếu theo nguyên tẳc vật lý như chuyến tiền, séc hỏa dơn, vận dơn, ệửi báo cáo. Các phương tiện viền thông như ; íầx, telcx,... chi được sử dụng dê trao doi số liệu kinh doanh. 'ITiy nhiên, việc sử dụng các phương tiện diện tử trong thương mại truyền thống chi dê chuyến tải thông tin một cách trực tiếp giữa hai dối tác của cùng một giao dịch. Thương mại diện tứ cho phép mọi người cùng tham gia từ các nơi xa xôi “dèo heo hút gió” den ngay các trung tâm dô thị lớn, tạo diều kiện cho tất cả mọi người ờ
- 59. 18 Chương I : Tông quan về íhương mại điện tứ. khấp mọi nơi đều có cơ hội ngang nhau tham gia vàơ thị trường giaơ dịch tơàn cầu và không đòi hòi nhất thiết phcái quen biết với nhau từ trước. Phạm vi hoạt động : ("ác giao dịch thương mại truyền thống dược thực hiện với sự tồn tại của khái niệm biên giới quốc gia, còn thương mại diện tử được thực hiện trong một thị trường không biên giới (thị trường thống nhất toàn cầu). Thương mại diện tử trực tiếp tác động tới môi trường cạnh tranh toàn cầu. Thương mại điện tứ càng phát triổn, thì máy tính cá nhân trở thành cửa số cho công ty hướng ra thị trường trôn khắp thế giới. Với thương mại diện tư, một doanh nhân Việt Nam dù mới thành lập công ty dã có thể kinh doanh và có ngay khách hàng ớ Nhật lĩàn, Đức và Chi Lê..., mà không cần phái bước ra khỏi nhà, một công việc trước kia băt buộc phcài mất nhiều năm. Chù thê tham gia : 'Trong hoạt dộng giao dịch thương mại diện từ dềii cỏ sự tham gia cua ít nhất ba chú thể, trong đỏ có một bên không thổ thiếu dược là người cung cấp dịch vụ mạng, các co quan chứng thực. 'Trong thương mại diện tứ, ngoài các chù thể tham gia quan hộ giao dịch giống như giao dịch thương mại truyền thống đã xuất hiện một bên thứ ba dó là nhà cung cấp dịch vụ mạng, các co quan chứng thực... là những người tạo môi trường cho các giao dịch thương mại diện tử. Nhà cung cấp dịch vụ mạng và co quan chứng thực có nhiệm vụ chuyển di, lưu giữ các thông tin giữa các bên tham gia giao dịch thương mại điện tử, dồng thời họ cũng xác nhận dộ tin cậy của các thông tin trong giao dịch thương mại diện tứ. Ilệ thông thông tin trong thương mại diện tử là thị trường ; Dối với thương mại truyền thống thì mạng lưới thòng tin chi là phương tiện dê trao đôi dừ liệu, còn đôi vói thương mại điện tứ thi mạng lưới thông tin chính là thị trường. 'Thông qua thương mại diện từ, nhiều loại hình kinh doanh mói dược hình thành. Ví dụ : các dịch vụ gia tăng giá trị trên mạng máy tính hình thành nên các nhà trung gian áo làm các dịch vụ môi giới cho giói kinh doanh và tiêu dùng; các siêu thị áo dược hình thành dế cung cấp hàng hỏa và dịch vụ trên mạng máy lính. (^ác trang wcb khá nôi tiêng như Yahoo ! America Online hay Google dóng vai trò quan trọng cung cấp thông tin trên mạng, (kic trang wcb này dã trớ thành các “khu chợ” không lồ trên Internet. Với mỗi lần nhấn chuột, khách hàng có khá năng truy cập vào hàng ngàn cứa hàng ào khác nhau và tý lệ khách hàng vào hàng ngàn các cứa hàng áo khác nhau và tỷ lệ khách hàng vào thăm rồi mua hàng là rất cao. Người tiêu dùng dã băt đầu mua trên mạng một số các loại hàng trước đây dược coi là khó bán trên mạng. Nhiều người sẵn sàng trà thêm một chút tiền còn hon là phái di tói tận cứa hàng. Một số công ty dã mòi khách may do quân áo trên mạng, tức là khách hàng chọn kiểu, gửi số do theo hướng dẫn tói cửa hàng (qua Internet) rồi sau một thòi gian nhât
- 60. Chươìĩg ỉ : Tông quan vê thương mại điện tử. 19 dịnh nhận được bộ quần áo theo đúng yêu cầu của mình. Diều tưcmg như không thể thực hiện được này cũng có rất nhiều người hưỏng ứng. Ngay cá chủ của các cửa hàng bình thường nhỏ cùa Việt Nam ngày nay cũng đang dua nhau đưa thông tin lên wcb dế tiến tới khai thác máng thị trường rộng lớn trên web băng Ccách mở ra các cửa hàng áo. về hình thức giao dịch : Giao dịch thương mại diện tử hoàn toàn có thể thực hiện qua mạng, rhưưng mại điện tử không thổ hiện các văn bản giao dịch trên giấy (papcrless transaction.s). Tât cả các văn bàn dcu có thể thirc hiện bằng các dữ liệu tin học, các băng ghi âm, hay các phương tiện diện từ khác. Đặc trưng này làm thay đối căn bản văn hóa giao dịch bới lẽ dộ tin cậy không còn phụ thuộc vào cam kết bằng giấy tờ mà bằng niềm tin lẫn nhau giữa các đối tác. Giao dịch không dùng giấy cũng làm giảm đáng kể chi phí và nhân lực để chu chuyển, lưu trữ và tìm kiếm các văn bàn klii cần thiết. Người sứ dụng thông tin có thê tìm kièm ngay trong ngân hàng dừ liệu cùa minh mà không cần người khác tham gia nên bảo vệ dược bí mật ý tướng và cách thức thực hiện ý đò kinh doanh. Giao dịch không dùng giấy dòi hỏi kỹ thuật bảo đám an ninh và an toàn dữ liệu mới. Đó là an ninh và an toàn trong giao dịch thương mại diện tử. Thirơng mại diện tứ gíữ? liên với .sựphát triên cùa ICT : '1'hưưng mại diện từ phụ thuộc công nghệ và trình dộ công nghệ thông tin cùa người sứ dụng. Đe phát tricn thương mại diện tứ cần phải xây dựng và không ngừng nâng cao trinh độ công nghệ thông qua phát triển cư sở hạ tầng kỹ thuật của thương mại điện tử như mạng máy tính và khà năng tiếp nối qua mạng với các cơ sớ dừ liệu thông tin toàn cầu. Cùng với cư sớ mạng, thương mại điện tứ can có dội ngũ nhân viên không chỉ thành thạư vê công nghệ mà còn có kiên thức và kỹ năng vê thương mại nói chung, và marketing nói riêng. 'íhương mại diện tứ phụ thuộc vào mức dộ so hóa {ihirơng mại so hóa) : Tùy thuộc vào mức dộ số hóa của nền kinh tế và khả năng hội nhập số hóa với nền kinh tế toàn cầu mà thương mại diện từ có thê dạt được các câp độ từ thâp dên cao. Cấp độ thấp nhất là sứ dụng thư điện tử, sau đó sứ dụng Internet đê tìm kiêm thònc tin mà dặt hàng trực tuyến và dich vụ trực tuyên, tiêp dên là xây diing các website cho hoạt dọng kinh di.-.-itúi và Ciiòì cùng !ả áp dụng các giai pháp toàn diện vê thương mại điện tứ (thương mại diện tử thuân túy). Thương mại diện tứ cỏ tốc dộ nhanh chóng : Nhừ áp dụng kỹ tliuật số nên tất cá các bước cùa quá trinh giao dịch dèu dược tiến hành thông qua mạng máy tính. Ngôn ngữ của công nghệ thông tin cùng cho phép rút ngắn dộ dài của các “văn bàn” giao dịch. Các dịch vụ phân mêm ngày càng hoàn hảo, tốc dộ đường truyền nhanh, các phương tiện diện từ có khả năng tự động hóa cao cho phép rút ngắn thời gian soạn thảo, giao tiếp và ký kết các yăn bản giao dịch điện từ. Tất cà những điều này đã làm cho thương mại điện tử đạt tôc dộ nhanh nhât trong
- 61. 20 Chương 1 : Tổng quan về thương mại điện tứ. các phương thức giao dịch, tạo nên tính cách mạng trong giao dịch thương mại. ❖ Nen kinh tế Internet và TMD I' Bảng 1.1 : Các đặc điểm chính của nền kinh tế điện tử. Phạm vi (Arca) • Toàn cầu (Globalization) • Hộ thống số (Digital S y s t e m ) • Tốc độ (Spccd) • Việc tải thông tin xuống từ mạng và tìm kiếm thông minh (Intbrmatiun overload & intelligcnt search) • Thị trưòng • Việc số hóa (Digitization) • Phưong thức và mô hình kinh doanh (Business modcls & processes) • Sự cải tiển (Innovation) • Sự lỗi thòi nhanh (Obsolcsccnce) • Các tổ chức • Cơ hội • Chiến tranh Mô tả (Dcscription) Hợp tác và giao dịch toàn cầu, cạnh tranh và thị trường điện tử (trực tuyến) toàn cầu. Từ hộ thống TV, điện thoại, các thiết bị analog được chuyên đôi sang hệ thống số. Nhờ vào các tài liệu, sản phấm, dịch vụ số, các giao dịch xảy ra gần như dồnti thời (rcal-time). Mặc dù số lượng thông tin rất đa dạng và phong phú nhưng nhờ vào các công cụ dò tìm thông minh giúp cho người dùng có thế tìm được những thông tin gì mình cần. Thị trường ngày càng hướng đến trực tuyến, thay thế cho thị trường hữu hình truyền thống. Các thị trường mới đang xuât hiện, làm gia tăng sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Âm nhạc, sách vở, hình ảnh, videos là các sản phấm được số hóa nhanh hơn và việc phân phổi ngày càng ré hơn. Các mô hình và phương thức kinh doanh mới ngày càng được hoàn thiện đã tạo cơ hội cho lất cả các công ty, đặc biệt là các công ty nhỏ và các ngành nghề. Sự cải tiến số hóa dựa trên nền tàng Internet đang tiếp tục phát triển với tốc độ nhanh chóng. Chưa bao giờ bằng phát minh sáng ché được cấp nhiều như bây giờ. Vì phát minh được sáng tạo ra quá nhanh nên tỷ lệ các thứ lồi thời ngày càng nhanh hơn. Các tổ chức ngày càng trớ thành các tổ chức số hóa dựa trên nền táng Internet. Cơ hội đến với tất cà mọi khía cạnh của cuộc sống và hoạt động kinh doanh. Chuyển từ cục bộ sang chiến tranh mạng (cyberw'ars).
- 62. Cìnrơng 1 : Tông quan vể thương mại điện íử. 21 Nền kinh tế Internet có khái niệm rộng hưn so với TMDT và KDD T. Nó bao gồm cả TMD I' và KDD1’và các yếu tố khác. Có bốn lớp của nền kinh tế Internet : Lớp hạ tầng Internet ; Ngirừi chuấn bị hạ tầng kỹ thuật cho xây dựng nền kinh le Internet bao gồm các công ty cung cấp phần cứng, phần mềm, thiết bị mạng Internet. Lớp hạ tầng ứng dụng Internet : Người xây dựng hạ tầng ứng dụng hạ tầng Internet (phần mồm hỗ trự giao dịch qua web, thiết kế web, dịch vụ tư vấn). L(ýp trung gian Internet : Người cung cấp hạ tầng hỗ trợ và tạo điều kiện hạ tầng thương mại Internet (Liên kết người mua, người bấm, cung cấp nội dung trang web, tạo thị trường mạng). LcVp thương mại Internet : Bán, mua sán phấm dịch vụ giữa ; công ty-công ty- ngưừi tiêu dìing (các công ty dot.com). Dây là lớp cao nhất cúa nen kinh tế Internet, các công ty khai thác ba lớp cấp dưới dể thực hiện giao dịch thương mại. III. Co’sỏ' để phát triển TMI) r và các loại hình giao dịch IMI) r ,1. 1. (?0' sỏ' đê phát triển thưong mại diện lử De phát triên TMD'r cần phai có hội đú một số yếu tố như sau : • Hạ tầng kỳ thuật Internet phải dủ nhanh, mạnh đám báo truyền tài các nội dung thông tin bao gồm âm thanh, hình ảnh trung thục và sông dộng. Dê áp diing thương mại diện tứ trong các công ty, cần kết hợp dầy dù các yếu tố thuộc hạ tâng công nghệ và kỹ thuật như hạ tầng mạng Internet, website thương mại, các phần mcMTi hỗ trợ quá trình kinh doanh điện tử. Một hạ tầng Internet mạnh cho phép cung cấp các dịch ạj như xem phim, xem TV, nghe nhạc v.v... trực tiếp. Chi phí kết nối Internet phải ré đe đàm báo sổ người dùng Internet phài lớn; • Hạ tầng pháp lý : Yếu tố luật pháp thương mại điện tứ đóng vai trò kiến trúc thượng tầng tạo môi trường và hành lang cho các chú thể tham ẹia tích cực vào thị trường diện tử (thị trường của thương mại diện tử). Phải có luật vê TMĐT công nhận tính pháp lý cùa các chứng từ điện tứ, các hợp dồng điện tứ ký qua mạng; phải có luật báo vệ quyên sở hũii trí tuệ, báo vệ sự riêng tư, bão vệ người tiêu dùng v.v... dê điêu chinh các giao dịch qua mạng; • Phải có cơ sở thanh toán điện tử an toàn bảo mật : Thanh toán điện tử - bộ phận cấu thành cùa thương mại điện tử, giúp cho các giao dịch mua bán diện lừ hoàn thiện. Thanh toán diện tứ qua thè, qua tiền điện tử, thanh toán qua LDI. ("ác ngàn hàng phai triên kliai hê thống thanh toán diện tứ rộng khăp; • Phai có hệ thống cơ sờ chuyến phát hàng nhanh chóng, kịp thời và tin cậy; Phái có hệ thống an toàn bảo mật cho các giao dịch, chống xâm nhập trái phép, chống virus, chống thoái thác; an ninh thương mại điện tử - bảo vệ người dùng và công ty trong môi trường kinh doanh số hóa; • Phải có nhân lực am hiểu kinh doanh, công nghệ thông tin, thương mại điện tứ đê triển khai markcting, quảng cáo, xúc tiến, bán hàng và thanh toán qua mạng. Đây chính là lực lượng quan trọng và quyết định nhất đến việc xây dựng kế hoạch, trien khai và đánh giá hiệu quả sự phát triển hay không của ngành thương mại điện tử.
- 63. 22 Chương I : Tông quan vê thương mại điện tử. ữ n g d ụ n g c ủ a th u -o n g m ạ i <ỉ.i'n ti'r : M a rk c tin g trự c liế p , tim k iếm v iệc làm , n g ãi, h à n g trự c lu y ến , c h in h p h u đ iệ n tử , m u a sa m trự c lu y ến , ư a o đ ổ i, B 2 B . Ihưcm g m ại đ iệ n tử , thưoTỉg m ạ i x ã h ộ i, h p c tậ p trrc lu y ến , ih ư cm g m ại đ iộ n tư đi đ ộ n g , đ ấ u g iá, d u lịc h , x u ấ t b ản trự c tu y ến , đ ịch v ụ k h á c h h à n g , ihưcTTìg m ại h p p lác. C o n n g ư ù ô : ( P c o p le ) N gười bán. ngirứi m ua. các Inm g gian p hân phói, các chuyên gia kỳ thuật và hộ t h ^ g thông tin. các chuyên gia hỗ Irư... L tU iU í ỉ 0 1 í ĩ C h in h sá ch c ù a c h ín h p h ủ : (P u b lic P olicy) Cá«r chinh sách vè q u y dịnỉi hỉậi pháp, thí dụ bảo m ật th ô n g t>n cá níiân. thuế, b an h ành các ú ê u cìuiấn kỹ thuật... M a rk c tìn g và q u ả n g c á o : (Markcting andAdvc^tiM^menl) N g h iên cứu thị trư ờ n g , kh u y ến m âi. nội d im g w cb. và m ark ctin g m ục liêu... J J J j ; j j ; CÁC DỊCH VỤ HỎTRỢ (Support Services) C á c d ịch v ụ h ỗ tr<r : (S u p p o rt S erv ices) H oiin Ihiộn dcm hàng, logistics. thanh toán, nội d u n g vả bào m ật hộ thống... J Lf. ũ 1’ ỊC á c d ổ i tá c k in h d o a n h ; (B u sin ess P a rtn e rsh ip s ) C h ư ơ n g ư ìn h hỗ ư ợ . liên d o an h , trao dổ i. Ihị (nrờng trực tưycn vồ lién m inh tam Uỉởi... U J J J J J O ) K in h d o a n h th ô n g th ư ờ n g (C o m m o n b u stn c ss) C ơ sở Ita tầng đ ịch v ụ (b ao m ài. ihc thông m inh, ch ứ n g thực, thanh toán đicn lừ, hru irừ, phàn cứ n g , sán phẩm m au h ỏng....) (2) C ơ sỡ h ạ tầ n g p h â n p h ồ i v à c h u c h u y ề n th ô n g tin ) (INtcs.sagỉng a n d d is trib u tỉo n in fra .stru c lu re ) E D I .-m ail. siêu v ăn b ản , phỏng c h á ' . (3) C ơ s ữ m ạ n g v à n ội <iung tro v c n th ô n g xâ hội (M u ltim e d ia c o n te n l a n d n e m o r k p u b iish ín g in tra s tru c tu rc ). H T M L , JAVA. X M L , V R M L (4) C ơs<y h ạ tầ n g m ạ n g lusíi (N e tw o rk in fra s tru c tu re ) T elecom , truyền h ình cúp không đây. Internet, W A N . L A N . V A N . inlranct. cx iranct. thu nhận. W ifi. W im ax. (Đ iộn Ihoợi di dộng). (5) C ơ s<y h ạ tầ n g tu tm g tác (In tc rfa c ỉn g in fra s tru c tu rc ) (V ớ i c ơ sở d ử liộu, dối lác kính doanli. các im g d u n g , các d ịch vụ w cb, ER P), c ơ SỜ HẠ TÀNG QL.ÃN 1 RỊ t l ì n h 1 . 2 : K h u ô n m ẫ u c h u ấ n m ự c c h o t h i r o i i g m ạ i đ i ệ n tú*. (S o u rce : E - C o m m ercc, E fraim T urban, D avid K ing, 2012, page 41, P renticc H all)
- 64. Chương I : Tông quan vê thương mại điện tử. 23 Báng 1.2 : Tóm lược các yểu tố hỗ trợ đễ phát triền TMĐT. • Con ngưòi (Pcopie) : Người bán, người mua, các nhà trung gian phân phôi, các chuyên gia inarketing, các chuyên gia kỹ thuật và hệ thống thông tin, các chuyên gia hỗ trợ,... • Chính sách của chính phủ (Public policy) : Các chính sách và các quy định về luật pháp, thí dụ như bảo mật thông tin cá nhân, thuế, ban hành các tiêu chuẩn kỹ thuật,... • Markcting và quảng cáo : Giống như các lĩnh vực kinh doanh khác, EC đòi hỏi sự hồ trợ từ markcting và quáng cáo, như nghiên cứu thị trường, khuyến mãi, xây dựng nội dung và hình ảnh trang web, thị trường mục tiêu,... Đây là yếu tổ đặc biệt quan trọng, đặc biệt trong giao dịch trực tuyến B2C khi mà người bán và người mua không biết nhau. • Dịch vụ hỗ trọ' : TMDT cần rất nhiều dịch vụ hỗ trợ, từ thiết kế nội dung, hoàn thiện đơn hàng, thanh toán đến phân phối,... • Đối tác kinh doanh : Các liên doanh (joint ventures), trao đổi (exchanges), cũng như các đối tác kinh doanh khác nhau rất là phổ biến trong EC. Các hoạt động phối hợp được thực hiện xuyên suốt giữa công ty, nhà cung ứng, khách hàng và các đối tác khác,... 3.2. Các loại hình giao dịch thưong mại diện tữ Trong TMĐ r có ba chủ thê tham gia ; Công ty (Business) giữ vai trò động lực phát trièn TMDT, người tiêu dùng (Consumcr) giữ vai trò quyết định sự thành công cùa TMDT và chính phủ (Government) giữ vai trò dịnh hướng, diều tiết và quản lý. Từ các môi quan hệ giữa các chú thế trên ta có khá nhiều các loại giao dịch TMĐ r : B2B, B2C, B2G, C2G, C2C... trong dó B2B Vcà B2C là hai loại hình giao dịch TMD1' chù yêu và quan trọng nhất. 3.2.1. T’MDT (B2B) : Loại hình giao dịch TMDT giũa công tv vói công ty 'TMDT B2B (Busines.s-to-business) : Dược hiểu don giàn là việc thực hiện các giao dịch giữa các công ty với nhau trên mạng. Các giao dịch B2B chủ yếu được thực hiện trên các hộ thống ứng dụng thương mại điện từ như mạng giá trị gia tăng VAN, SCM, các sàn giao dịch thương mại điện tứ B2B (e-markctplaces),... Các công ty có thê chào hàng, lìm kiếm nhà cung ứng, dặt hàng, ký kết hợp dồng, và thanh toán qua hệ thống này. ơ mức dộ cao, các giao dịch này có thế diễn ra một cách tự động vi dụ như vvw.rakiitcn.com. cùa Nhật lìàn. Thương mại diện từ B2B dem lại lợi ích thực tẽ rât lớn cho các công ty, dặc biệt là giúp cat giám chi phí về thu thập thông tin tim hièu thị trường, quàng cáo, marketing, dàm phán và tạo ra cơ hội kinh doanh. Mặc du sô lượng giao dịch B2B tuy nhỏ, nhưng tồng giá trị từ loại hình giao dịch này khá lớn, chiêm tới trên 80% doanh số thương mại điện tử trên toàn cầu và ngày càng trở nên phô bicn. Loại hình giao dịch này đã giúp hỗ trợ rất nhiều cho các công ty Việt Nam
- 65. 24 Chương 1 : Tổng quan về thương mại điện tử. trong việc kinh doanh với các công ty nước ngoài dựa trên các lợi ích mà nó đem lại. Một trong những mô hình điển hình trên thế giới đã thành công trong hoạt động theo mô hình B2B là Alibaba.com của Trung Quốc. Trong TMĐT B2B, các bên tham gia giao dịch B2B gồm : Người trung gian trực tuyến (ảo hoặc click-and-mortar), người mua và người bán. Các loại giao dịch B2B gốm : mua ngay theo yêu cầu khi giá cả thích họp và mua theo hợp đồng dài hạn, dựa trên đàm phán cá nhân giữa người mua và người bán. Lim V là có một trường hợp đặc biệt là thương mại điện tử công ty-công ty- người tiêu dùng (B2B2C) : Ngưòi tiêu dùng (Consumers) f Kinh doanh (Businesses) B2G r G2B ------------ Intrabusine^ Nhân viên (Employees) Chính phủ (Government) 1»:- Hình 1.3 : Phân loại các giao dịch thưong mại điện tử. TMDT công ty-công ty-ngưòi tiêu dùng (B2B2C) : Một trường hợp đặc biệt của B2B. Một công ty cung cấp một số sản phẩm hoặc dịch vụ cho một khách hàng là một công ty khác. Công ty khách hàng tiêp theo sẽ cung câp những hàng hóa hoặc dịch vụ đó cho khách hàng của họ, cũng có thê là nhân viên của họ mà không có bò sung giá trị. Một ví dụ cho hình thức này là một công ty sẽ trả cho AOL đe tất cà các nhân viên cùa công ty có thể truy cập được vào Internet thay vì mỗi công nhân phải tự trà cho AOL. Một ví dụ khác, các hãng hàng không và du lịch - chuyên cung câp các dịch vụ du lịch như vé máy bay, phòng nghi khách sạn - sẽ bán cho các dối tác kinh doanh như các đại lý du lịch, đế rồi sau đó, các dại lý này sẽ bán các dịch ại đó cho
- 66. Chương I : Tông quan về thương mại điện tử. 25 khách hàng. Sau cùng là ví dụ, công ty bánh kẹo Kinh Đô bán sô cô la cho các công ty khách hàng. Các công ty này sẽ biến những thanh sô cô la đó thành những món quà cho nhân viên của mình hoặc cho các công ty khác. Như vậy, thuật ngữ B2B còn bao hàm cả B2B2C. 3.2.2. TMĐT (B2C) : Loại hình TMĐT giũa công ty và ngưòi tiêu dùng Đây là mô hình bán lẻ trực tiếp đến người tiêu dùng. Trong TMĐT, bán lẻ điện từ có thê từ nhà sản xuất, hoặc từ một cửa hàng thông qua kênh phân phối. Sản phẩm bán lẻ trên mạng thường là hàng hóa, máy tính, đồ điện từ, dụng cụ thể thao, đồ dùng văn phòng, sách và đĩa nhạc, đồ chơi, sức khoẻ và mỹ phẩm, giải trí v.v... Mô hình kinh doanh bán lẻ có thể phân loại theo quy mô các loại hàng hóa bán (tông hợp, chuyên ngành), theo phạm vi địa lý (toàn cầu, khu vực), theo kênh bán (bán trực tiếp, bán qua kênh phân phối). Một số hình thức các cứa hàng bán lẻ trên mạng : Brick-and-mortar là loại cửa hàng bán lè kiểu truyền thống, không sử dụng Internet, click-and-mortar là loại cửa hàng bán lẻ truyền thống nhưng có kênh bán hàng qua mạng và cừa hàng ảo là cửa hàng bán lẻ hoàn toàn trên mạng mà không sử dụng kênh bán truyền thống. Trên đây là hai loại giao dịch chính, chủ yếu và cơ bán của TMĐT. Ngoài ra trong TMDT, người ta còn sử dụng các loại giao dịch khác nữa : (ỉovemcnt-to- Busincss (G2B) là mò hình TMDT giữa công ty với cơ quan chính phù. Trong loại hình này, cơ quan Nhà nước dóng vai trò như khách hàng và quá trinh trao dổi thông tin cũng được tiến hành qua các phương tiện điện tứ. Cơ quan Nhà nước có thể lập website, đãng tài những thông tin về nliu cầu mua sắm cũng như lựa chọn nhà cung ứng; ví dụ như hài quan điện tử, chứng nhận xuất xứ điện tử, đấu thầu điện tử, mua bán trái phiếu Chính phủ,... Cụ thể là Government-to-citizens (G2C) là loại hình TMĐT giữa các cơ quan chính phủ và công dân còn gọi là chính phủ điện từ. TMĐ r C2C (Consuincr-lo-consumer) là loại hình TMĐT giữa các cá nhân với nhau. TMĐ T đã tạo cơ hội cho các cá nhân có thể tham gia với tư cách là người bán hay người mua. Cá nhân giờ dây có thể tự thiết lập trang web hoặc thông qua một trang web chuyên dụng để kinh doanh những mặt hàng tự làm ra hoặc đấu giá các món hàng mình có. Ví dụ về loại này là một cá nhân nào dó muốn bán tài sản riêng cùa họ, như bất động sản, ô tô, tranh nghệ thuật, đồ cổ hay bất cứ một hàng hóa nào đó,... thi họ thường quáng cáo nó trên các trang web chuyên dụng. Quáng cáo các dịch vụ cá nhân thông qua trang web hay việc bán kiến thức và kinh nghiệm chuyên môn là ví dụ khác về C2C. Các ứng dụng chia se trực tiếp giữa người dùng (pcer-to-peer) : Các ứng dụng này còn dược gọi là các ứng dụng ngang hàng. Công nghệ ngang hàng có thể được sử dụng trong B2B, ("2C và B2C. Công nghệ này cho phép các máy tính ngang hàng dã dược kết nối có thể chia sẻ các thư mục dữ liệu và xử lý trực tiếp với các máy kliác. Vi dụ, trong việc ứng dụng ngang hàng C2C, mọi người có thể trao dổi file âm nhạc, video, phần mềm và các sán phẩm số hóa khác bằng phương tiện điện tử.
- 67. 2 6 Chương 1 : Tổng quan về thương mại điện tử. Các ví dụ ứng dụng peer-to-peer vào đời sống tương đổi khá nhiều : Đầu tiên là các ứng dụng về chia sẻ thông tin trên mạng (như Napster, Bittorrent...). Người dùng Internet Việt Nain thay vì muốn tải một file dữ liệu phải thông qua một vvebsite có chức năng lưu trữ và bán thông tin thì có thể tải trực tiếp từ máy tính của nhau. Các ứng dụng này đã tạo ra một cuộc cách mạng về cách thức chia sẻ thông tin, đặc hiệt là các file âm nhạc và phim, khiến hàng loạt công ty bán dữ liệu gặp vấn đề lớn, thậm chí phá sán. Nhưng đó mới chì là sự khởi đầu của xu thế mới : xu thế chia sẻ trực tiép giữa các người dùng (gọi là peer-to-peer). Gần đây, xu thế này tấn công khá mạnh vào hai ngành công nghiệp lớn và lâu đời của thể giới là du tịch và vận tái. Làn sóng này giờ đã dến với Việt Nam la. Thí dụ khác trong ngành vận tải, các ứng dụng mới của Internet cho phép m>ười thuê xe hơi có thể kết nối trực tiếp với những người có xe hơi và không có nhu cầu sử dimg tại một số thời điểm (như RelayRides, Buzzcar, Gctaround...). Dây là một thách thức lớn với các công ty cho thuê xe chuyên nghiệp, vi một lẽ tương tự là giá cho thuê theo mô hình peer-to-peer rẻ hơn khá nhiều so với giá cùa các công ty chuyên cho thuê xe hơi truyền thống (như Budget, Hertz...). Một trường hợp đình đám gan đây nhất tại Việt Nam là dịch vụ taxi Uher. Uber cũng là một ứng dụng đi theo hướng này, nhưng thay vi cho thuê xe không bao gồm tài xế, nó cho phép người thuê xe thuê theo hành trình, bao gồm cả tài xế. Những người có xe hơi và muốn kiếm tiền từ dịch vụ taxi ngắn hạn có the làm việc này rất dơn giản. Ubcr sẽ giúp hành khách muốn đi taxi kết nổi nhanh chóng với các lái xe Uber. Giá cước taxi Uber, cũng giống như các dịch vụ peer-to-pcer khác, ré hơn những dịch vụ vận tái taxi truyền thống, chưa kế chủng loại và chất lượng xc cũng tốt hơn. Vì thế Ubcr mà xuất hiện ớ dâu thi rất nhanh tạo ra một cơn bão tại dó. Người dùng hồ hỡi tim kiếm trải nghiệm mới với chất lượng dịch vụ tốt hơn và giá ré hơn. Các hãng vận tải taxi truyền thống thì tìm cách chông lại băng hàng loạt vụ kiện, dặc biệt liên quan dến cạnh tranh không lành mạnh, chống dộc quyền và báo vệ quyền lợi của các nghiệp đoàn lái xe taxi. Trong khi đó, các nhà quán lý Việt Nam hiện tại thi lúng túng đề ra các cơ chế mới dể kiểm soát loại hình kinh doanh vận tái mới này. TMDT di động (Moblie commcrcc): Giao dịch TMDT và các hoạt động dược thực hiện hoàn toàn hoặc một phần trong môi trường không dây được xem như là thương mại di động. Thí dụ như người ta có thế dùng điện thoại di động có kết nối với Internet để giao dịch với ngân hàng hay đặt mua một cuốn sách ớ trang mạng Saigoncom.vn. Rất nhiều ứng dụng của thương mại di động liên quan đen các thict bị di động. Nếu các giao dịch như vậy được hướng đến những cá nhân ở các vị trí cụ thể, tại thời điểm cụ thể thì chúng được xem như thương mại trên cơ sớ dịnh vị. Một số người dịnh nghĩa thương mại di động như là những giao dịch dược thực hiện khi không ở nhà hay ở cơ quan. Những giao dịch như vậy dược thực hiện trên cả hệ thốns không dây hay có dây. Sau đây là minh họa ứng dụng cùa mobilc commcrcc.
- 68. Chương ỉ ; Tông qiian vê thương mại điện tử. 27 Hộp 1.2 : Mưòi cách tăng doanh số cho công ty nhờ mobile. Điện thoại di động (cellphone) là vật bất ly thân của hầu hết người tiêu dùng Việt Nam ngày nay. Các công ty thương mại điện tử có thể tận dụng đặc điểm này để tiếp cận với khách hàng, bán sản phẩm. Những cách kiếm tiền dề dàng qua smartphone : Trên the giới, số điện thoại di động đang có mặt trên thị trưỏrng đã gần bằng dân số toàn thế giới. Thống kè của mạng xã hội Pacebook cho thấy một nửa số thành viên thường xuyên truy cập từ các thiết bị di động. Khi ra khỏi nhà, bạn có thố quên ví tiền, nhưng không thể thiếu điện thoại di động. Với việc thị trường quảng cáo nói riêng và markcting di động nói chung (mobile marketing) đang bước vào thời kỳ phát triển nhanh, mạnh và có tính ứng dụng cao. Các công ty Việt Nam vừa và nhỏ, những người buôn bán kinh doanh nhó lè sẽ có thêm một hình thức tiếp cận khách hàng không quá tốn nhiều chi phí và có thể đem lại hiệu quà bất ngờ cho doanh số. 1. SMS/MMS markcting : Quảng cáo qua tin nhắn điện thoại đang là hình thức hữu hiệu đưọ'c nhiều công ty Việt Nam sử dụng. Các công ty Việt Nam giờ đâỵ có the sừ dụng dịch vụ SMS/MMS (tin nhấn/tin nhắn đa phương tiện) để tiếp cận khách hàng thông qua việc gửi tin
- 69. 28 Chương ỉ : Tổng quan về thương mại điện tư. nhắn giới thiệu về sản phẩm, dịch vụ chương trinh khuyến mại, sự kiện bán hàng... của mình. Việc lựa chọn đúng khách hàng tiềm năng là một điều quan trọng đối với chiến dịch sử dụng công cụ này. Hơn nữa, công ty nên lưu trữ thông tin khách hàng hiện tại, khách hàng tiềm năng của mình để phục vụ khách hàng trước-trong và sau khi bán tốt nhất qua SMS/MMS. Một tin nhắn chúc mừng sinh nhật khách hàng nhân dịp sinh nhật của khách hàng, cũng có thể gây ấn tượng và thu hút sự chú ý của khách hàng. Công ty có thể sừ dụng dịch vụ tin nhắn thương hiệu hoặc tin nhắn đầu số từ các dịch vụ uy tín trên thị trường hiện nay. Nhưng cũng nên lưu ý, tránh lạm dụng dịch vụ này quá mức, sẽ gây ra khó chịu, sự phản cảm, phản tác dụng và vi phạm pháp luật về quảng cáo. Ngoài tin nhắn SMS, các công ty Việt Nam và những người kinh doanh TMĐT cũng có thể gửi đến khách hàng tin nhắn dạng MMS kèm theo hình ảnh hoặc âm thanh, video ngăn. Dạng tin nhăn này giúp khách hàng ân tưọTig hơn với thông điệp mà bạn muốn chuyển tải đến họ. 2. Telesalcs K l I í ▼V, " Sỉ 1 í Các công ty Việt Nam nên chú ý đến việc chăm sóc khách hàng qua điện thoại, đây cũng là một kênh bán hàng phù họp. Một trong những ứng dụng kinh điển nhất của mobile marketing vẫn là telesales (bán hàng qua cuộc gọi điện thoại). Công ty có thê chào hàng khách hàng, đối tác thông qua hình thức các cuộc gọi. Chăm sóc khách hàng sau bán
- 70. Chương I : Tông quan về thương mại điện tử. 29 hàng bằng cuộc gọi thăm hỏi cũng rất hiệu quả, làm cho khách hàng ghi nhớ và ấn tượng về công ty hơn. Sau khi khách hàng mua sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn, bạn có thể gọi điện cảm ơn khách hàng đã ưu ái sử dụng, hỏi thăm về cảm giác và tác dụng của sản phẩm khi mới sừ dụng... hoặc định kỳ 6 tháng, 12 tháng gọi điện hỏi thăm khách hàng một lần, điều này sẽ làm cho khách hàng cảm nhận về sự tận tụy cùa công ty và người bán hàng. Bạn sẽ thấy được hiệu quả đáng kinh ngạc của những cuộc gọi điện thoại chăm sóc khách hàng như thế này. 3. Email marketing Khi khách hàng ghé thăm website của công ty, mua hàng của công ty, hãy khuyên khích họ đăng ký làm thành viên hoặc xin địa chỉ email của khách hàng, vì hiện nay hầu hết những người sử dụng điện thoại di dộng thông minh đều có sử dụng email trên điện thoại. Tỷ lệ tiếp cận khách hàng qua email trên điện thoại thậm chí còn cao hơn so với việc khách hàng sử dụng email bằng máy tính đê bàn hoặc máy tính xách tay. ít E-MAIL M A R K E T I N ổ ồ a n a Đ Q ả ' □ Q Q Q Ị Q B ũ in ! Nhò’có điện thoại, việc chcck mail đã trở nên dễ dàng hon và đây cũng trỏ' thành kênh hữu hiệu để công ty quảng bá. Công ty có thể gìri email marketing cảm ơn khách hàng, giới thiệu các chương trinh khuỵên mại, ưu đãi, các bài viết liên quan đến sản phẩm, dịch vụ hoặc là các bài viết liên quan đến chính khách hàng. Nên tối ưu hóa thông điệp và hình ảnh qua email bởi thiết bị di động hạn chế từ kích thước man lunh và
- 71. 30 Chương 1 : Tổng quan về thương mại điện tử. đôi khi là tốc độ đường truyền. Cũng cần tuân thù luật quảng cáo và tránh hiện tượng “spam email”. 4. Tìm kiếm di động Khi khách hàng sừ dụng công cụ tim kiếm trên điện thoại di động hoặc thiết bị di động có nghĩa là họ đang có nhu cầu tim kiếm các dịch vụ, sản phẩm, địa điểm ở ngay gần đó hoặc họ đang rất có nhu cầu tìm hiểu. Công ty có thê quan tâm đến dịch vụ mSEO (tối ưu hóa tìm kiếm đi động) và tim kiếm trả tiền Google Advvords. Hiện nay, khách hàng có nhu cầu tìm kiếm trên di động rất lớn bởi sự thuận tiện của nó. Vì vậy, việc thương hiệu của bạn xuât hiện trên công cụ tim kiếm (Google) trên di dộng là một lợi thế cạnh tranh không nhò. 5. Mạng xã hội Ngày nay, mọi thứ đều có thể sẻ chia trên mạng xã hội. Hầu hết các khách hàng sử dụng điện thoại di động đêu đang “chơi” một hoặc một vài dịch vụ mạng xã hội nào đó, thí dụ như tại Việt Nam hâu hêt khách hàng đang sử dụng Pacebook, Google+, Youtube, Skype, Viber... và đăng nhập các dịch ại này thường xuyên trên điện thoại di động hoặc các thiêt bị di động khác. Hãy tận dụng hết tính năng của chiêc điện thoại di động thông minh của khách hàng, biến điện thoại di động của khách hàng và khách hàng trớ thành một nhà quảng cáo đầy tin cậy cho thương hiệu cùa công ty. Coca Cola đã có chiến dịch markcting thành công thông qua chia sc lon nước ngọt in tên chính khách hàng lên mạng xã hội.
- 72. Chương 1 : Tổng quan vể thương mại điện tử. 31 Có thể tạo ra một không gian “tự sướng” ừong nhà hàng cho khách hàng chụp ảnh; hoặc nên có chương trình ưu đãi cho khách hàng “check-in” trên Pacebook... Ngoài ra, công ty cũng có thê sử dụng các tính năng miễn phí của mã QR Code, Microsoft 2D Tags... để lập danh thiếp điện tử, chèn địa chi website, các thông điệp bao gồm hình ảnh và nội dung gửi tới khách hàng để khách hàng có thê quét mã và truy cập ngay lập tức, vừa gia tăng sự sành điệu, vừa thêm sự trài nghiệm thú vị cho khách hàng. 6. ủng dụng cho thiết bị di động (apps) Các công ty Việt Nam có thể xây dựng các ứng dụng dùng trên điện thoại di động và cho phép khách hàng tải về dùng miễn phí. Thông qua những ứng dụng này, công ty có thể bán hàng di động thông qua chính các ứng dụng bán hàng hoặc ứng dụng giới thiệu sản phâm, dịch vụ của công ty tới khách hàng. Có thể ứng dụng di động chỉ đơn thuần là một cẩm nang về sản phấm, như là một catalogue điện từ, một trò chơi gắn kết khách hàng với thương hiệu... Mặt khác, với các nền táng ứng dụng phổ biến như Andi'oid, ios, Windows Phonc, công ty Việt Nam có thể khai thác dịch vụ quảng cáo di động để tiếp cận hiệu quả hơn khách hàng. 7. VVeb markcting 'ẳ ^ LdcaL.com 'Y a H O O I « ) C ; õ 's e a r c / 7 c r a i g s l i s t .c o m s I I ĩ] t lacebbok LinkedOĨI ....... (ỉroađc.ist Yourscư ■ backpage.com t D i n q-M ____ > o n Quảng cáo qua wcbsitc vẫn là hình thức đưọ'c ưa chuộng nhất. Song, vói tỷ lệ ngưòi lướt wcb qua điện thoại di động ngày càng nhiêu, các công t>' Việt Nam cần chú ý trong việc thiết kế giao diện cho phù hợp.
- 73. 32 Chương 1 : Tông quan về thương mại điện tử. Đối với website bán hàng của công ty, khi tiếp cận với kliách hàng thông qua chiến lược marketing di động thì cần phải được tối ưu hóa về dung lượng vvebsite, dung lượng hình ảnh, nội dung bài viết, tối ưu hóa về video. Đặc biệt, cần phải thiết kế giao diện tùy biến thông minh, có khả năng nhận biết các thiết bị các nền tảng hệ điều hành, loại kích thước màn hình, thiết bị di động và tự tương thích với các thiết bị đó một cách tối ưu nhất; có khả năng hỗ trợ thao tác email, đặt hàng qua điện thoại thật đơn giản và thuận tiện cho khách hàng... 8. Quảng cáo và PR Thiết bị di động thông minh có thể cho phép hiển thị quảng cáo dạng banner, pop-up, pop-under; quàng cáo giữa bài viết hoặc quảng cáo trước - sau một bài viết mà người dùng đang đọc trên thiết bị di động; hoặc quàng cáo hiển thị trên các trang mạng xã hội Pacebook, YouTube; hoặc quảng cáo ngay trên ứng dụng... một cách bình thường thông qua các trình duyệt web di động. Vì thế, công ty và những người làm kinh doanh TMĐT cũng cần lưu ý loại hình công cụ marketing điện tử này. Với số lượng người đọc truy cập vào một số báo điện tử, báo tin tức hàng đầu hiện nay có thể lên tới hàng chục triệu lượt truy cập mồi ngày, thi việc sử dụng các hình thức quảng cáo và quan hệ công chúng (PR) qua báo điện tử vẫn rất có hiệu quả. 9. Thanh toán di động Nói đến marketing di động và thương mại di động, không thể không nói đến thanh toán di động. Thử tưởng tượng, nếu một người dùng Việt Nam đang ngồi uống café và lướt Pacebook, họ nhìn thấy quảng cáo cùa cônẸ ty bạn, họ click vào quảng cáo, họ truy cập vào Nvebsite của bạn, mọi thứ đều rất thuận tiện; họ đặt hàng và dùng ứng dụng thanh toán ngay, và rồi sau 12-24 giờ khách hàng nhận được hàng của công ty, còn điều gì tuyệt vời hơn nữa ? 10. Dịch vụ hỗ trọ’ Nên có các dịch vụ hồ trợ cho kliách hàng sử dụng điện thoại động và thiết bị di động để gia tăng sự khác biệt và trải nghiệm cho khách hàng, wifi miễn phí tốc độ cao, điểm chụp hình đẹp, chương trình check-in mi đãi, sử dụng coupon điện tử giảm giá cho khách hàng... Nguyễn Phan Anh Thương mại họp tác (Collaborative commerce) : Khi các cá nhân hoặc các nhóm trao đổi hoặc họp tác trực tuyến^ họ đã tham gia trong thương mại hợp tác. Ví dụ, các đối tác kinh doanh ở các địa điểm khác nhau có thể cùng nhau thiết kể sàn phẩm, sứ dụng cầu truyền hình, quản lý hàng tồn klro trực tuyến như là trong trường hợp của Dell Cornputers, hoặc cùng nhau dự đoán nhu cầu sản phẩm như Marks & Spencer làm với các nhà cung ứng của họ trong chuỗi cung ứng.
- 74. Chương 1 : Tông quan vê thương mại điện tử. 33 TMĐT phi kinh doanh : số lượng các tổ chức phi kinh doanh đang tăng dần lên như các viện hàn lâm, các tô chức phi lợi nhuận, các tô chức tôn giáo, các tô chức xã hội và các đơn vị chính phủ đang sử dụng TMĐT để giảm chi phí của họ hoặc để thúc đẩy các hoạt động chung hoặc dịch vụ phi kinh doanh của họ. EC2 : Hạ tầng TMĐT toàn còu . • An toàn • Thanh toán điện từ • Ngân hàng điện từ « • Các vấn dẻ ]uật pháp • Hình thành thị tnrìmg điện tử • Giao diện Người - Mảy • Hạ tầng thông tin quổc gia vá toàn cầu t EC5 : Liên kết vói nhà cung ứng ECl : Ọuán trị doanh nghiệp EC4 : Liên kict ờ i nhà phân phối •Nguồn sản phẩm • Thu thập thông tin về sản pliẩm • Quản lý quả trình mua hàng • Quàn lý các nhà cung ứng • Quản lý quá trình thanh toán • Phát triển sản phẩm- • Hậu cần vá hồ trợ chuồi cung ímg • Quàn trị nhàn sự • Dào tạo, trao đồi ý kiến • Quàn trị vận hành • Kc toán • Lộp ké hoạch tài chính • lìiông tin phàn hồi lù thị trường • Bổ sung lượng dự trừ • Phân phổi thông tin về sản phẩm ^ ^ • Đáp ímg các don dặt hàng • Quản lý, kiém tra giao nhận • Quản lý các h(,ĩp dồng • Quản trị dịch vụ t EC3 : Giao điện vói khách hàng • Markcling ưèn Inlcmcl • Cửa hàng diện tir • Thông tin và các dịch vụ trirc luyến • Chăm sóc khách hàng • Mua bán trong các thị trường ảo • Quàn iý bán hàng và các dịch vụ khách hàng • I hông tin trị inrờng, thu thập thông Un về khách hàng Hình 1.4 : Phạm vi hoạt dộng của thu’0’ng mại điện tử. (Source : ER & DCl (Electronic Commerce ; State of the Art). 4. Các hình thức hoạt động chủ yếu của thưong mại điện tứ 4.1. Thư điện tử (El-mail) Các công ty, các cơ quan Nhà nước, các cá nhân... sử dụng thư điện tử đe gửi thư hay thông tin cho nhau một cách “trực tuyển” thông qua mạng, gọi là thư điện tử (electronic mail, viết tất là e-mail). Thông tin trong thư điện tử không phải tuân theo một cấu trúc định trước nào. Đối với nhiều người sử dụng Internet, email là khía cạnh quan trọng nhất và là một phương tiện được người ta sử dụng nhiều nhất. Các thông báo email có thể giống như các biên bản ghi nhớ hơn là thư bưu điện. Một thông báo có thê dê dàng được sao chép sang những người sử dụng khác. Và khi nhận được một thông báo đên, người sử
- 75. 34 Chương 1 : Tôngqiian về thương mại điện tử. dụng có thế đính kèm thư trả lời của mình vào nó hoặc chuyến nó sang một người thứ ba. Người sử dụng cũng có thề đính kèm các tài liệu và các filcs đồ họa vào các thông Kór Í»TV»C»i1báo email. Sớ dĩ email được im ái như vậy là bời vì nỏ mang lại sự thuận tiện, nhanh chóng, ré tiền cùng với sự tin cậy cho người sừ dụng. Thật vậy, khi người sừ dụng gửi một thông báo nào dó, thường nó sẽ dược gửi đi ngay lập tức và hầu như không ton chi phí nào cà hoặc nếu có thì rất nhỏ. Các phần dính kèm có thc làm giảm di tòc dộ các hoạt động trên mạng kliác cúa người sứ dụng, nhưng dù sao sứ dựng cmail cũng là một cách rẻ tiền dổ gửi đi các tài liệu, rhêm vào đó, can phải nói thêm rằng email là tương đối đáng tin cậy. Thường thì cmail rất ít khi gặp sự co trong việc truyền tải thông tin. Neu người sừ dụng phạm một sai sót nào đó trong khi gửi thông báo thi nó sẽ gửi trà lại người sử dụng thông báo đó, trừ klii việc sai sót trong khi diền địa chi nhận đã biến nó thành một địa chì thật của một người sử dụng khác. Ngày nay, mỗi cá nhân có thể dùng email từ nhiều nguồn : hoặc là dùng email miền phí của các nhà cung cấp tài klioán email miễn phí (điến hình là hai “đại gia” Yahoo và Hotmail), hoặc nếu cá nhân dó có vvebsite riêng thi họ có thể tạo cho mình những cmail có dịa chỉ tên miền (domain) là tên miền cùa vvcbsile cùa minh, nàng cách này, cá nhân hoặc công ty đã tận dụng dược cơ hội tốt dé quáng bá tên miền cùa wcbsite cứa minh. Có thể nói, thư điện tử là phương tiện phồ biến nhất trên Internet. Chỉ cần nhìn vào hoạt động của Internet là thây dù tất cà. Nó dã bùng nô cá về kich cỡ và việc sử dụng. Nó cũng đã bùng nô cá trong việc lạm dụng. Dicu quan trọng dối với nhà kinh doanh thương mại điện tú là cần thực hành marketing thư điện tử trone khuôn khô đạo đức; nghĩa là không biến chúng thành những thông diệp rác. Dặc biệt dối với hầu hết các công ty nhỏ của Việt Nam, các chiến dịch marketing qua thư điện tử trên cơ sở khách hàng cho phép là cách thức hiệu qua và dề nhớ nliất trong việc tiêp cận khách hàng mục tiêu. Việc này có thê bao gồm các ban tin điện tử hay thông điệp tùy biến có định hướng. Marketing trên cơ sờ thư điện tứ có thể là công cụ để tạo lập thương hiệu, phan hồi trực tiếp và xây dựng mối quan hệ với các khách hàng. Dây là một công cụ ré, dề sừ dụng và gần như tất cả nlrững người lướt web đều có địa chi thư điện tử. Marketing trên cơ sở thư điện từ có nghĩa là tất cả những thư điện tứ gừi tới các khách hàng tiềm năng. Việc này bao gồm gửi thư diện tử mang tính quảng cáo trực tiếp tới các khách hàng tiềm năng quan tâm và cung cấp thông tin cho họ nhàm thu hút thêm khách hàng mới hoặc bán hàng cho các khách hàng cũ. (Ting có thê sử dụng marketing qua thư điện tử dê giữ liên lạc với các khách hàng, khuyến khích tạo dựng sự trung thành cùa khách hàng và củng cố thêm mối quan hệ với họ. Có thể thực hiện việc này thông qua thông diệp thư diện tứ trực tiếp, bán tin điện tử (e-zine) hay quảng cáo trực tuyến. Một diêm khác nữa trong mối liên hệ này với hình thức marketing trên cư sớ in ấn kà ờ chỗ chi dược gứi thư diện từ dến khi được phép. Một sổ hình thức marketing trên cơ sở in ấn gây khó chịu và vì vậy bị khách hàng bỏ qua. Một sự khác biệt nữa dó là markcling thông qua thư diện tứ có thể
- 76. Chương I : Tổng quan về thương mại điện tử. 35 mang tính phản hồi. Các nhà e-marketing thích sừ dụng thư điện tử vì nó vận hành theo nguỵên tắc sừ dụng thời gian, năng lượng và trí tưỏmg tượng. Gửi thư điện từ không tôn kém nhiều và gần như là kliông mất chi phí. 'ĩhư điện tử có nhiều mục đích đáng giá. Neu sừ dụng lứiư “mồi câu” thì sự phản hồi sẽ cao hom thư bìnli thường, riãy giữ lời hứa và tuân theo các quy tẩc. Thực hiện diều đó sẽ khiến chúng ta luôn trở thành người chiến thắng trong marketing. Trước khi gứi thư điện tử cho các khách hàng mục tiêu, hãy lưu ý : • Phát triến chiến lược cho chiến dịch của tổ chức, cũng giống như với chiến lược cho chiến dịch quảng cáo qua gửi thư trực tiếp. • Phát triển nội dung và bán sao. Nhớ nguyên tắc AIDA (Chú ý - Quan tâm - Khát khao - Hành động (Attention, Interest, Desire và Action)) và giá trị. Lưu ý là khoảng thời gian chú ý của một trình duyệt wcb ngan hơn nhiều so với bản in. • Hãy đảm bảo là danh sách có dịnh hướng và dược khách hàng cho phép. • Dưa ra “mồi câu marketing” đế có tý lệ phán hồi tốt hơn. Đây có thế là thông tin, một bản báo cáo, phần để tải, đĩa CD hoặc khóa học trực tuyến miền phí. • Đám bảo là đang tim kiếm khách hàng mục tiêu. Họ có sử dụng Internet kliông ? Các khách hàng tiềm năng sẽ mua hàng còn những người không quan tâm sẽ phớt lờ. • Vạch kế hoạch dề ước tính và tim xem trình duyệt đến từ đâu. • Hiêu dược họ làm gì khi họ đến với trang web. Họ dừng lại ở những trang nào ? Họ ớ đó trong bao lâu ? Họ nhấp chuột vào cái gì ? • Theo duổi và hoạch dịnh các thư diện tứ tiếp theo. Hãy nhớ là mất bao nhiêu thời gian để có được một khách hàng tiềm năng tới mua hàng của ta. • Có hệ thống chăm sóc khách hàng. Nắm chính xác minh sẽ làm gì khi nhận được phản hồi đối với việc marketing. Lưu ỷ đối với thư rác : Hình thức marketing qua thư điện lử có trách nhiệm dựa trên cơ sở khách hàng cho phép. Đây là vấn đồ thuộc về luật pháp và đạo đức. Quan điểm chung này có nghĩa là cần được người nhận thư điện tử cho phép trước khi gửi thư điện tử quảng bá .sản phẩm hay dịch vụ. Nếu không được phép, những thư điện tử ta gừi kliông được phép gụi là thư rác. Dừng bao giờ ệửi thư rác. Hiện nay, một sô quôc gia dang có quy định pháp lý đôi với các thư rác sô lượng lớn. Những người làm marketing du kích cần chơi dứng luật. Chẳng nên gửi các thư điện từ mà không dược sự cho phép của khách hàng. Kỹ thuật này không những giúp ta có thổ tiếp cận được khách hàng tiềm năng, mà còn có thể giữ liên lạc với những khách hàng hiện tại với nội dung được thiết kế nội dung mcri lạ, hấp dẫn, nhằm cung cấp những thông tin mới về sán pham, dịch vụ
- 77. 36 Chương I : Tổng quan về thương mại điện tử. hay chương trình kliuyến mãi của công ty. Nếu so sánh với hình thức marketing trực tiếp truyền thống như gọi điện, gởi thư, thư điện tử marketing giúp ta cắt giảm được khoản chi phí in ấn và tiểp cận khách hàng. Có được một cơ sờ dữ liệu chất lượng, phù hợp với chương trình (ví dụ về độ tươi, thu nhập, trình độ, v.v...), đồnệ thời hiểu rõ thói quen sử dụng thư điện tử cùa từng kliu vực địa lý cũng như dự kiến trước những sự cố kỹ thuật phát sinh sẽ mang đến cho ta chiến dịch thư điện tử marketing thành công. 4.2. Thanh toán điện tử (Electronic payment) Thanh toán điện tử là việc thanh toán tiền thông qua bức thư điện tử (electronic message). Ví dụ như, trả lương bằng cách chuyển tiền trực tiếp vào tài khoản, trà tiền mua hàng bằng thẻ mua hàng, thẻ tín dụng v.v... thực chất đều là dạng thanh toán điện tứ. Ngày nay, vói sự phát triển của TMĐT, thanh toán điện tử đã mớ rộng sang các lĩnh vực mới đó là : a. Trao dôi dữ liệu điện tử tài chính (Pinancial Electronic Data Interchange, gọi tắt là FEDI) ; Chuyên phục vụ cho việc thanh toán điện tử giữa các công ty giao dịch với nhau bằng điện tử. b. Tiền lẻ điện tứ (Internet Cash) : Là tiền mặt dược mua từ niột nơi phát hành (ngân hàng hoặc một tô chức tín dụng nào đó). Sau đó được chuyên đôi tự do sang các đồng tiền khác thông qua Internet, áp dụng trong ca phạm vi một nước cũng như giữa các quốc gia; tất cà đều dược thực hiện bằng kỹ thuật số hóa. Vi thế tiền mặt này còn có tên gọi là “tiền mặt số hóa” (digital cash). Tiền lé điện tử đang trên đà phát triển nhanh chóng, nó có các ưu điếm nổi bật như sau : • Dùng để thanh toán những món hàng giá trị nhó, thậm chí ngay cá tiền mua báo (vi phí giao dịch mua hàng và chuyển tiền rất thấp); • Có thể tiến hành giữa hai con người hoặc hai công ty bất kỳ, các thanh toán là vô danh; • Tiền mặt nhận được đám bào là tiền thật, tránli được tiền già. c. Ví điện tử (electronic purse) : Là nơi đề tiền mặt Internet, chú yếu là thè thông minh (smart card), còn gọi là thẻ giữ tiền (stored valuc card), tiền được trà cho bất kỳ ai đọc được thè đó; kỹ thuật của ví diện tứ tương tự như kỹ thuật áp dụng cho “tiền lẻ điện tử”. Thẻ thông minh, nhìn bề ngoài như thè tín dụng, nhưng ở mặt sau ciia thé, có một chíp máy tính điện từ có một bộ nhó dế lưu trữ tiền số hóa, tiền ấy chi được “chi trả” khi sử dụng hoặc thư yêu cầu (như xác nhận thanh toán hóa don) dược xác thực là “đúng”. d. Giao dịch điện tử của ngân hàng (digital banking) : Ilệ thống thanh toán điện tử của ngân hàng là một hệ thống lớn gồm nhiều hệ thống nhó ; • Thanh toán giữa ngân hàng với khách hàng qua điện thoại, tại các điếm bán lẻ, các kiôt, giao dịch cá nhân tại các gia đình, giao dịch tại trụ sớ khách hàng, giao
- 78. Chương ỉ : Tổng quan về thương mại điện tử. 37 dịch qua Internet, chuyển tiền điện tử, thẻ tín dụng, thông tin hỏi đáp,... • Thanh toán giữa ngân hàng với các đại lý thanh toán (nhà hàng, siêu thị,...) • Thanh toán nội bộ một hệ thống ngân hàng. • Thanh toán liên ngân hàng. Tại Việt Nam, theo khảo sát tháng 09/2.015 của VECITA, Cục TMĐT Việt Nam, tiền mặt vẫn là hình thức thanh toán chủ yếu trong các giao dịch mua bán trực tuyến chiếm 64%, giảm 10% so với năm 2014. Hình thức chuyến khoản qua ngân hàng cũng giám từ 41% năm 2014 xuống còn 14% năm 2015. Thay vào đó, số lượng người sử dụng ví điện tử lại tăng từ 8% năm 2014 lên 37% vào năm 2015. I 74% I M% 12014 '2015 37“ 41% Tien mặt khi nhận liàng 8"'o Vi diộn lư ịịịuoi. Chuyên khoan qua ngân hànii Ọ0/Jl% 11“„ Thô cào l°.i The thanh toán 0 Pliưtnm thức khác Hình 1.5 : Các hình thức thanh toán chủ yểu tại Việt Nam. 4.3. Trao đoi dũ' liệu điện tử Trao đối dữ liệu điện từ (electronic data interchange, viết tắt là EDI) là việc trao đổi các dữ liệu dưới dạng “có cấu trúc” (stuctured form), từ máy tính điện tử này sang máy tính điện tử khác, giữa các công ty hoặc đơn vị đã thỏa thuận buôn bán với nhau. Theo Uy ban Liên Hiệp quốc về Luật Thương mại Quốc tế (UNCrrRAL), “Trao đổi dừ liệu điện tử (EDI) là việc chuyển giao thông tin từ máy tính điện từ này sang máy tính điện tử khác bằng phương tiện điện tử, có sử dụng một tiêu chuẩn dã được thòa thuận dể cấu trúc thông tin”. EDI ngày càng được sử dụng rộng rãi trên toàn cầu, chủ yếu phục vụ cho việc mua và phân phối hàng (gứi đơn hàng, các xác nhận, các tài liệu gứi hàng, hóa đơn v.v...), người ta cũng dùng cho các mục đích khác, như thanh toán tiền klrám bệnh, trao đôi các kết quá xét nghiệm v.v... Trước khi có Internet đã có EDI, khi dó các công ty dã dùng “mạng giá trị gia tăng” (Value Added Netvvork, viết tắt là VAN) dế liên kết các đối tác EDI với nhau; cốt lõi của VAN là một hệ thống thư điện tử cho phép các máy tính diện tứ liên lạc được với nhau, và hoạt động như một phương tiện lưu trữ và tìm kiếm; khi nối vào
- 79. 38 Chương ỉ : Tông quan vê thương mại điện tử. VAN, một công ty có thể liên lạc với nhiều máy tính điện tử nằm ớ nhiều thành phố trên khắp thế giới. Ngày nay, EDI chủ yếu được thực hiện thông qua mạng Internet. De phục vụ cho buôn bán giữa các công ty thuận lợi hơn với chi phí truyền thông không quá tổn kém, người ta dã xây dựng một kiểu mạng mới gọi là “mạng riêng ào” (Virtual private nelvvork), là mạng riêng dạng intranet của một công ty nhưng được thiết lập dựa trên chuẩn trang web và truyền thông qua mạng Internet. Công việc trao dôi EDI trong 'rMĐI' thường bao gôm các nội dung sau : (1) Giao dịch kết nối; (2) Dặt hàng; (3) Giao dịch gửi hàng; (4) 'I hanh toán. Vấn đề này đang được tiếp tục nghiên cứu và xừ lý, dặc biệt là buôn bán uiừa các nước có quan diêm chính sách, và luật pháp thương mại khác nhau, dòi hỏi phải có một pháp lý chung trên nền tảng thống nhất quan điếm vồ tự do hóa thương mại và tự do hóa việc sử dụng mạng Internet, chi như vậy mới bảo dàm dược tính khá thi, lính an toàn, và tính có hiệu quà cùa việc trao đôi dữ liệu điện tử (liDI). 4.4. Truvền dung liệu Dung liệu (contcnt) là nội dung ciia hàng hóa số, giá trị của nó không phái trong vật mang tin và nằm trong bản thân nội dung của nó. Màng hóa so có thê dược giao qua mạng. Ví dụ hàng hóa số là : Tin tức, nhạc phim, các chương trinh phát thanh, truyền hình, các chương trình phần mềm, các ý kiến tư vấn, vé máy bay, vé xem phim, xem hát, hợp dồng bảo hiểm, v.v... 'lYước dây, dung liệu được trao đôi dưới dạng hiện vật (physical form) bằng cách đưa vào dTa, vào băng, in thành sách báo, thành văn bân, dóng gói bao bì chuyến dốn tay người sử dụng, hoặc đến điểm phân phối (như cứa hàng, quầy báo v.v...) đê ngưòi sứ dụng mua và nhận trực liếp. Ngày nay, dung liệu dirực số hóa và truyền gửi theo mạng, gọi là “giao gửi số hóa” (digital delivery). Các tờ báo, các tư liệu công ty, các catalog sản phàm lần lượt dưa lèn vveb, người ta gọi là “xuất bàn diện từ” (electronic publishing hoặc web publishing), hàng ngàn từ báo dã dược dưa lên wcb gợi là “sách điện tử”; các chương trình phát thanh, truyền hình, giáo dục, ca nhạc, kế chuyện v.v... cũng dược số hóa, truyền qua Internet, người sử dụng tai xuống (dovvnload); và sử dụng thông qua màn hình và thiết bị âm thanh cua máy tính diện tư. 4.5. Quáng cáo websi(e thuong mại điện tử C’ó nhiều hình thức dè tiến hành quảng cáo ví dụ như : dài phát thanh, truyền hình, quáng cáo điện tứ ngoài trời. Internet v.v... Công ty có thê hình thành một vvebsite riêng, dặt đường dẫn websitc của mình tại những trang web có nhiều người xem, đăng hình quảng cáo tại những trang wcb thông tin lớn hay trực liếp gửi thư điện tử tới từng khách hàng, dối tác tiềm năng... Chi phí quàng cáo trên các trang web thấp hơn nhiều so với việc quàng cáo trên các phương tiện truyền hình, đài phát thanh. Vi vậy, việc tiến hành quãng cáo trên những vvebsite có số lượng truy cập lớn cũng dang trớ thành một chiến lược quan trọng của nhiều công ty Việt Nam.
- 80. Chương ỉ : 7ong quan về thương mại điện tử. 39 Khi nghiên cứu cần biết được các số liệu điều tra và kliảo sát gần nhất tại Việt Nam. Sau đây là dẫn chứng các số liệu (tháng 09/2.015) của VECITA, Cục TMĐT về quảng cáo website cùa các công ty thương mại điện tử Việt Nam : Các hình thức quàng cảo wehsite íhưong mại điện tử : Mạng xã hội với ưu điếm số lượng người sử dụng cao, chi phí thấp đã trớ thành một công cụ hữu hiệu nên các công ty Việt Nam đã và đang sử dụng để quảng bá vvebsite TMĐT của nừnh (50%). Tiếp đến là công cụ tìm kiểm (47%) và báo điện tử (35%). l'uy nhiên, khi được hỏi về hiệu quà của việc quảng cáo website TMĐT qua các hình thức, 39% công ty Việt Nam đánh giá cao việc quảng cáo qua các công cụ tìm kiếm, tiếp theo là mạng xã hội (28%). Chua quãng bá Các phương tiện khác ủng dụng di động Tin nhắn/Email quáng cáo Các công cụ TK Mạng XH Truyền hình Báo điện tứ Báo giấy 21% 10% 24% 47% ■ 50% 15% 35% 24% "Hỉnh l.è Ttác hình tìưicquang cảo 2015 «2014 «2013 7 4 # 50% ( Hìnhl.7 : Các hỉnĩỉthức quảng caõ^vi^sỉ^q^ũa cẫc nam g®*đâ7của - ... ...... .
- 81. 4 0 Chương 1 : Tổng quan về thưong mại điện tử. Lưu ý : Việc trình bày lý thuyết cần được minh họa bằng các số liệu nghiên cứu cụ thể thì mới có căn cứ và có tính thuyết phục. Tháng 09/2015, Cục TMDT và CNTT - Bộ Công Thương tiến hành khảo sát tình hình ứng (lụng TMĐT với hơn 900 cá nhân có sừ dụng Internet trong phạm vi cả nước, ỉlình thức kháo sát phần lớn là tra lòi trực tuyên và điên phiếu trực tiếp. Toàn bộ số liệu và phân tích mà chúng tôi sứ dụng minh họa trong quyển sách này được rút ra từ kết quả kháo sát mới nhất nói trên. 4.6. Mua bán hàng hóa trực tuyến Cho đến nay, danh sách các hàng hóa bán lẻ qua mạng đã mớ rộng, từ hoa tới quần áo, ôtô và xuất hiện một loại hoạt độnệ mói là “mua hàng diện tử” (elcctronic shopping), hay “mua hàng trên mạng”, ờ hầu hết các nước trên thế giới hiện nay, Internet đã trở thành công cụ để cạnh tranli bán lẻ hàng hóa hữu hình và vô hình (Retail of tangible & intangible goods hay e-tailing). Tận dụng tính năng đa phưcmg tiện (multi-media) của môi trường web và Java, người bán trực tuyến xây dựng trên mạng các “cửa hàng ảo” (Virtual shop). Sớ dĩ gọi là ảo bới vì, cửa hàng thi có thật trên mạng nhưng không có thực ngoài đời; và ta chì xem dưcrc toàn bộ quang cành cửa hàng và các hàng hóa chứa trong đó trên từng trang màn hình một. Đe có thể mua - bán hàng, khách hàng tìm trang web của cửa hàng, xem hàng hóa hiển thị trên màn hình, xác nhận mua và trả tiền bàng thanh toán diện từ. Lúc khởi đầu (giai đoạn một), việc mua bán như vậy còn ớ dạng sơ khai : người mua chọn hàng rồi đặt hàng thông qua mẫu đơn (form) cũng đặt ngay trên web. Nhưng có trường hợp muốn lựa chọn giữa nhiều loại hàng ờ các trang web khác nhau (cúa cùng một cửa hàng) thì hàng hóa miêu tả nằm ờ một trang, đơn đặt hàng lại nằm ó trang khác, íiây ra nhiều phiền toái. Để khắc phục, giai đoạn hai, xuất hiện loại phần mềm imVi, cùng vói hàng hóa của cửa hàng trên màn hình đã có thêm phần “xe mua hàng” (shopping cart, shopping trolley), giỏ mua hàng (shopping basket, shopping bag) giong như giỏ mua hàng hay xe mua hàng thật mà người mua thường dùng khi vào cứa hàng, siêu thị. Xe và giỏ mua hàng này đi theo người mua suốt quá trình chuyển từ trang wcb này dên trang web khác để chọn hàng, khi tìm được hàng vừa ý, người mua ân phím “Hãy bó vào giỏ” (Put in into shopping bag); các xe hay giò mua hàng này có nhiệm vụ tự động tính tiền (kể cả thuế, cước vận chuyển) để thanh toán với khách mua. Vì hàng hóa là hữu hình, nên tất yếu sau đó cửa hàng phải dùng tới các phương tiện gửi hàng theo kiểu truyền thống để đưa hàng đến tay người tiêu dùng. 5. Lọi ích và hạn chế của thưong mại diện tử 5.2. Lọi ích của thưong mại điện tử TMĐT đã và đang góp phần đẩy mạnh các quá trình thương mại thông thường và mờ ra các cách làm ăn mới, các cách tổ chức công việc kinh doanh mới. Lợi ích mà thương mại điện từ đem lại được xem xét trên ba góc d() : lọi ích dối với công ty, lợi ích đối với người tiêu dùng và lợi ích dối với xã hội.
- 82. Chương ỉ : Tông quan về thương mại điện tử. 41 5.2.1. Lọi ích của TMĐT đối vói các công ty Lợi ích của TMDT với các công ty thì rất nhiều nhưng nếu tóm gọn trong một câu thì đó là “mở rộng thị trường toàn câu, gia tăng doanh số và cắt giảm chi phí”. a. nếp cận toàn cầu và thu thập đưọ’c nhiều thông tin TMD'J' mớ rộng thị trường đến phạm vi quốc gia và quốc tể : Với một lượng đâu tư vôn không lớn, một công ty có thê dễ dàng và nhanh chóng xác định các nhà cung ứng tôt nhât, nhiêu khách hàng hơn, các đối tác kinh doanh phù hợp nhất trên thế giới. Việc mớ rộng cơ sở khách hàng và nhà cung ứng cho phép tổ chức mua được rẻ hơn và bán dược nhiêu hơn. Ngay cả một công ty nhỏ như trang mạng bán sách Saigoncom.vn nhưng nhờ biêt c^uảng cáo ấn tượng trên web giờ đây đã có khách hàng là người Việt ở khăp nơi trên thè giới, tỷ lệ doanh thu từ thị phần khách hàng Việt kiều là hơn 30 %, một tỳ lệ khá lớn đối với một công ty nhỏ. Khá năng mơ rộng đàng kinh ngạc ; Không phái hãng kinh doanh trực tuyến nào cũng dễ dàng thành công với tốc độ phát triên theo câp sô nhân. Có một số công ty Việt Nam khi mới bắt đầu kinh doanh trực tuyên nghĩ răng khách hàng sẽ tự động sẽ tìm thây họ trên Internet và doanh thu sẽ đô ào ào vào túi. Mọ cho răng một vài bài đăng trên Pacebook hay Tvvitter sẽ biến việc kinh doanh trực tuyên thành máy cô máy thu tiên ảo. Thật ra, mở rộng quy mô kinh doanh kliông dê dàng, cho dù đó là một công ty trực tuyển. Tuy nhiên, kinh doanh trực tuyên có lợi thê hơn khi không bị giới hạn bởi vị trí địa lý. Họ có thể tiếp cận mọi khách hàng trên loàn thê giới dề dàng hơn so với cách tiếp cận truyền thống. Vi vậy, một khi chiến lược markcting có mục tiêu thành công, các công ty kinh doanh trực tuyên có thê dê dàng mở rộng mục tiêu của mình và tăng ngân sách đê phát triên nhanh chóng. Dê tiếp cận thị trường thế giới : Diều thú vị cúa kinh doanh trực tuyến là khả năng vận hành 24/7 ớ bất cứ đâu. Kliộng có ranh giới dịa lý và kliông có giờ giấc hoạt động cụ thể, kinh doanh trực tuyên có thê tạo ra lợi nhuận trên từng giây, ngay cả trong lúc bạn đang ngú. Kinh doanh trực tuyến có thể phát triển mạnh mẽ thông qua việc xây dựng kế hoạch truyỗn thông trên mạng xã hội, tôi ưu hóa công cụ tìm kiêm và các chiên lược quảng cáo trả tiền. Việc tiếp cận bất cứ quốc gia nào trên thế giới chi ở trong tầm tay cúa bạn. Giới hạn mục tiêu vào các quôc gia, các khu vực và các nước cụ thê sẽ mang lại lợi thế cho việc kinh doanh trực tuyến. Sự lự do không giới hạn : Nhiều doanh nhân lựa chọn kinh doanh trực tuyến vì sự tự do, thoải mái mà loại hình kinh doanh này mang lại. Công nghệ hiện đại, máy tính xách tay, máy tính bảng, các ứng dụng hiện dại cho phép họ điêu hành công ty từ bất kỳ địa diểm nào. Bạn sẽ
- 83. 4 2 Chương ì : Tông quan vê thương mại điện tử. rất dễ dàng bắt gặp một doanh nhân vừa ngồi nhấm nháp café ở Trung Nguyên vừa làm việc chỉ bằng chiếc máy tính hoặc thiết bị có kết nối wifi. Kinh doanh trực tuyến có lợi thế không bị ràng buộc về thời gian lẫn địa điểm làm việc. Nhiều người coi tự do là động lực để làm việc chàm chì hơn. Tuy nhiên, đừng nhầm lẫn khái niệm tự do và để cho thời gian trôi qua lãng phí. Doanh nhân thực sự là người tôn trọng tự do và sẽ làm việc chàm chi để có nhiều thời gian hơn dành cho gia đình và tham gia hoạt động bên ngoài - những điều họ đã bỏ lỡ khi có một công việc hành chính. Hộp 1.3 : Internet đưa công ty nhỏ vưon ra thị trưò'ng lớn. Cách đây khoảng 20 năm, nếu muốn tiếp cận khách hàng ờ nước ngoài, cần phải thiết lập văn phòng kinh doanh tại quốc gia đó. Điều này không dễ thực hiện và rất tốn kém. Ngày nay, thông qua Internet, các nlià kinh doanh có thể tiếp cận khách hàng ở bất cứ đâu trên thế giới một cách dễ dàng... Internet mang đến những công cụ hữu dụng giúp công ty Việt Nam cạnh tranh, mớ rộng kinh doanh tại địa phương và trên toàn cầu, giúp nâng cấp “sân chơi” cho các công ty nhỏ và địa phương ờ bất kỳ thị trường nào bằng hai phương thức sau : Đầu tiên là khả năng đo lường. Quảng cáo trực tuyến với kliả năng đo lường hiệu quả giúp mọi thứ được đong đếm một cách rõ ràng, từ mức độ tăng doanh số, lợi nhuận, lượt đăng ký cho đến lượt truy cập trang web mà vẫn đảm bảo chi phí hợp lý. Nghĩa là, các công ty Việt Nam nhỏ có thể thông qua quàng cáo trực tuyến để đẩy mạnh sức tiêu thụ sàn phẩm và dịch vụ, nắm rõ hiệu quả nó mang lại. Thứ hai. Internet gia tăng khà năng được tìm thấy của công tv, giúp cõng ty tiếp cận những thị trường mới và khách hàng mới ở hất kỳ quốc gia nào trên thể giới, ngav đúng lúc họ đang tìm sàn phàm công ty cung cấp. Tăng trưởng doanh số của các công ty nhỏ ngày càng cao hơn, cũng như độ tin cậy của người tiêu dùng ngày càng tăng lên, TMĐT hứa hẹn một cơ hội béo bở cho cơ sờ Trần Luận cũng như các công ty vừa và nhỏ tận dụng các lợi thế quang bá Online để đến với người tiêu dùng. Các công ty vừa và nhó dã ứng dụng thành công TMĐT trong kinh doanh, đưa được sán phẩm rộng rãi đến với người tiêu dùng trong nước, thậm chí cả xuất khẩu. Tiêu biểu cỏ thể kể đến cơ sở Thatứi Hằng (Kiên Giang) và Cá kho Trần Luận tại Hậ Nam. Cá kho Trần Luận là một trường hợp thành cônẸ điển hình của một công ty gia đinh Việt Nam kinh doanh sản phẩm truyền thống nhờ vào QCTT. Nếu như trước đây, mỗi năm Cá kho Trần Luận bán ra từ 100 - 350 sản phâm, thì nay đã tăng lên 3.300 sản phẩm nhờ vào QCTT. Công ty dân được mờ rộng với nhiêu lao động hơn, đông thời cũng nhận được rât nhiêu đơn hàng từ khách du lịch trong và ngoài nước.
- 84. Chương 1 : Tổng quan về thương mại điện tử. 43 nhinit iUU' /<»».’ ảf rlừ ».7giu ịit rhị' iK>t (ỉnnh Im lừnf tiliư chnoi S ĩỉ' p.v Ho,Vìt MCịthoii: an lnx bxì’ hu Ch: Pheo - Thl Sò »’un Lt> Hii( t}:iè hi.’Ợĩlg cuo co tihữ t>i liẽĩ st XiUii (ú ú um loỉ nòi tiiình 7i>f mon ản iiniit quóe ^71 qitôc rii - «•7 H o .<177? Ỉ7i Ì Ì kV 4*0 SO T iò iỉ L i io n UEN HE MUACA-347 8 0 9 0 8 .9 9 9 .$ ? $ CAMKCT CHATLƯ094C ‘ CiakACiaâluc^ •9«(Mâ ' CiM kJ7f t« ktaf 4«tf 1 « ‘Oi« ‘PIKV«?4? ■ -N t % Nku c« kho 3 $ KG 9M0M 0M VNB Nieu ca kho 2 KG MMM.MO vwe ề % Nièu c* kho 4 KG IIM M O .m VNĐ Ntau Cằ kho 3 KG •N HI.OM VMĐ Nièu ca kho 2.6 KG mm.mVMd Moti Cú kho .v/i<ifi Hàu iui con 1.1( a kho lanỊi /)(ii ỉlotìng <Akho InuỊỊ I Mi>ỹi. rù kho lỉa .am. til c.t I^uhiị: Icn ịrụi (tcti đcii oinc lỉ mon cx Uk.>co inr.ai C1U '|| Oại (ỉn tcii làn Ikx - tà) cu u l:m){ 1'hti Ho.ìn^t. nay u lm(! Nhàn HfU. hm'ải ỉ.ỷ Nh.'m. Tiui) Ma >aui .Mưn C.711)0 co tni>cn nny 3.1 IKUticu2 Lliip um uat tỉvu toan quoc 'a C04) .xaiĩ khau rj nircK UỊỈOAI NĨÓII cn kl)0 tuy rài l>ict Ixn u r« kho BO) ib i ucu luòn n^m) l)on Ivllniỉ CACkuỉ UOI Iduc. tỉui cn citU)i chảc. mn)ịt CJ xỏp mcm. CÁco huong 1) lat !iip tuii ã kỈHi4i)( koa mm i.uJi tltou^t thưvmg CU.IC3 MoB ra kho uc«u uayđưcM. cbe tHÔt iii ky CvBiịt 4 kbo tuvks thoi giou fát ỉan kỉ)o.uts 1 1 tia) tục CXCIK' cn gỉa I'i co tnỌ)en cun Lui^ IKU co hunng 1ị ràt (tỉc tnm|t- ('ó tlic Itiihìịỉ ỉ)nii rẳnịỉ tuon ri kbo .Vhao Hịu ro vơ 1rao I.oiỹu u mon c.«kho ngvB) u)ut Vict N.-BU Cltic chẳu bát ky M «Ỉ4 nms dm;c tìiuoniỉ ilitic mon co iUc tnct nay ỉ Un la ve mivSu 4t^1c ihunng tlnrc ti)ai) nlncu Imt mr.ỉ _____________________ kho Nhàn tỉé» tựằào ấ mòề cá kho ãỹOỂ Êầ£ ViậtNÊtol Các công ty nhỏ như Cá kho Trần Luận thường rất eo hẹp về thời gian hay tiền bạc, nên những mô hình quảng cáo như tự phục yụ có vẻ khá phức tạp. Có thể nói, những công ty đã biết đến QCTT sớm nhận ra một điều là họ thường lo lang thái quá, vì thực tế đơn giản hơn nhiều. (Sophie Trần, giám đốc Marketing Việt Nam, Google châu Á - Thái Bình Dưcmg.) Kinh doanh điện tử là cơ hội lớn để các công ty Việt Nam mở rộng tầm nhìn toàn cầu (global Vision) và marketing với thị trường toàn cầu.
- 85. 44 Chương 1 : Tông quan vê thương mại điện tử. Hộp 1.4 : Công ty Việt Nam và thị trường toàn cầu ngày nay. Có một số yếu tố buộc những người kinh doanh thương mại điện tử và người làm marketing điện tử tại Việt Nam phải mở rộng các quan sát về mặt kinh tế, và tính tới các sự kiện vượt ra khỏi biên giới lãnh thổ của đất nước hình cong chữ s này. Trước hểt là những thỏa thuận quốc tể đạt được thông qua đàm phán nhằm mờ rộng hoạt động thương mại giữa các quốc gia. 7'hứ hơi, sự tăng trường của hoạt động kinh doanh điện tử và công nghệ máy tính liên quan, cho phép các quốc gia từng bị cô lập, cấm vận như Việt Nam có thể tham gia vào thị trường người mua và người bán toàn cầu. Thứ ba, sự phụ thuộc lẫn nhau cùa các nền kinh tế thế giới là một thực tế, vì chẳng có quốc gia nào có the tự sản xuất tất cả các nguyên vật liệu thô và hàng hóa hoàn thiện mà công dân của đất nước mình cần, cũng như tiêu thụ tất cả sản phẩm đầu ra, mà không xuất khẩu sang một vài nước khác. Bằng chứng cho sự phụ thuộc này được minh họa qua việc sử dụng đồng tiền chung Euro nhằm thúc đẩy thương mại giữa các quốc gia trong Liên minh châu Âu, và sự ra đời của các hiệp định thương mại như Hiệp định ThươnẸ mại Tự do Bắc Mỹ (North American Frcc Tradc Agrcemcnt - NAFTA) và Tổ chức Thương mại Thế giới (World Trade Organization - WTO) và TPP - Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược xuyên rhái Binh T>xơng{Trans-Pacịfĩc Strategic Economic Partnership Agreement), vừa được ký kết ngày 5/10/2015, một hiệp định liên kết toàn diện về nhiều mặt. Sự tăng giá xàng dầu liên tục vào tháng 06/2015 đã tác động dến mức giá mà người tiêu dùng Việt Nam trả cho gần như mọi loại hàng hóa/dịch vụ khác - ngoài xăng dầu. Các công ty của Việt Nam buộc phải tăng giá sản phẩm Icn 20% để theo kịp chi phí năng lưọTig khi Chính phú Việt Nam đánh thuế môi trường từ tháng 6/2.015. Trong đó những công ty lớn cùa Việt Nam như, Pctrolimex chuyên cung cấp nguyên vật liệu cho các công ty thuộc nhiều ngành nghề khác nhau, từ nông nghiệp tới chăm sóc sức khòc, vì vậy tất cả các đối tượng này đều chịu tác động của đợt tăng giá. Các hãng hàng không cũng đang phải tìm cách đối phó với tình trạng chi phí nhiên liệu cho máy bay tăng gần gấp đôi. Vietnam Airlines bắt đầu tính phí khi khách hàng muốn quy đối dặm bay thưởng, trong khi đó hãng Vietjct Air phải tăng phí lên đối với hành lý ký gửi đầu tiên, và tăng thêm phí nữa đối với hành lý ký gửi thử hai. Đe duy trì lợi thế cạnh tranh, các công ty Việt Nam phải liên tục tìm kiếm địa điểm sản xuất hiệu quả nhất và f!ÍỊ trường sinh lợi nhất cho sản phẩm. Không chỉ tìm thấy nhiều cơ hội phục VỊI khách hàng truyền thống ở các quốc gia công nghiệp phát triển, Nga, Đông Âu, giới kinh doanh thương mại điện từ và marketing điện tử của Việt Nam hiện nay còn tìm thấy cơ hội to lớn ờ Đông Nam Á lân cận và những nền kinh tế đang nổi lên ở Trung Âu, Trunẹ Đông, châu Ả và châu Phi; tại các nơi này, mức sống cao hơn đã tạo ra nhu cầu ngày càng tăng đối với những sản phẩm mới nhất. Việc mở rộng hoạt động vượt ra
- 86. Chương 1 : Tổng quan về thương mại điện tử. 45 khòi thị trường Việt Nam mang lại cho các công ty Việt Nam khả năng tiếp cận 7 tỷ khách hàng quôc tê. Trung quôc hiện là thị trường lớn thứ hai trên thê giới, chi sau Mỹ. Khách hàng Trung quôc, An Độ với hơn 1 tỷ dân ở môi nước là các thị trường to lớn cho các công ty Việt Nam. Vì thế, các công ty Việt Nam phải biết mở rộng địa bàn hoạt động tới Trung quốc và Ân Độ. Ngoài ra, các công ty ở những nền kinh tể mới nổi cũng bắt đầu tiến hành cạnh tranh trên quy mô toàn cầu. Trong hai năm trở lại đây, do là công xưởng của thế giới, nên hàng hóa xuất khẩu của Trung quốc sang thị trường Mỹ đã tăng hơn 32% trong khi tổng lượng hàng nhập khẩu của Mỹ chì tăng 17%. Tuy nhiên, điều thú vị là có nhiều các dấu hiệu cho thấy nền kinh tế ngày càng thịnh vượng của Trung quốc đang bị suy giảm sức hấp dẫn trên phương diện là nguồn lao động giá rẻ. Theo thông tin từ Phòng Thương mại Hoa Kỳ và Nhật Bản, chi phí tàng cao đã buộc một số nhà sàn xuất phải rút khỏi Trung quốc. Mexico trớ thành đất nước dần đầu các quốc gia sản xuất gia công có chi phí thấp, Ấn Độ và Việt Nam lân lượt giữ vị trí thứ hai và thứ ba; còn Trung quôc tụt lại đứng ở vị trí thứ sáu. Công ty dịch vụ cũng dóng vai trò quan trọng trong thị trường toàn cầu ngày nay. Các hăng viễn thông như MTN của Nam Phi, Millicom International của Luxembourg và Orascom Telecom Holding của Hy Lạp cũng bắt đầu đưa sản phâm ra thị trường toàn cầu, theo gương đi trước của Nokia - hãng điện thoại Phần Lan, một trong các hãng công nghệ cao đi đầu trong việc sàn xuất những chiếc điện thoại bền với giá cả phù lụrp, được thiết kế riêng cho các thị trường mới nổi (Vậy mà giờ đây thời điểm chúng tôi viết quyến sách này, Nokia cũng đã buộc phái bán lại cho Microsoft). Cơ hội cho những nhà tiên phong trong dịch vụ viễn thông sẽ tiếp tục phát trièn, chừng nào máy tính cá nhân lệ thuộc vào nguồn điện vẫn nằm ngoài tầm với của hàng triệu người ở các quốc gia đang phát triển. “Giống như nhiều người có cuộc gọi điện thoại đầu tiên là bằng diện thoại di động, họ cũng sẽ có trải nghiệm đầu tiên với Internet trên thiết bị di động”, một chuyên gia phân tích trong ngành nhận định. Xét theo quy mô thị trưòng và tiêu chuẩn sống cao của người tiêu dùng, Mỹ vẫn là thị trường hấp dẫn đối với các đối thủ cạnh tranh nước ngoài. Nhiều công ty như Nissan, Sony và Sun Life Canada có cơ sở sản xuất, phân phối, dịch vụ và bán lè ở Mỹ. Ngày càng có nhiều đối tác nước ngoài tham gia sở hữu các công ty Mỹ. Pillsbury và MCA là hai công ty nổi tiếng, có công ty mẹ là công ty nước ngoài. Mặc dù phan lớn chiến lược marketing toàn cầu về cơ bản là giống chiến lược được sử dụng trong thị trường nội địa, nhưng ngày càng có nhiều công ty Việt Nam dã biêt tim cách diêu chỉnh hoạt động marketing cho phù hợp với nhu cầu và sở thích của người tiêu dùng tại thị trường của từng quốc gia. Ngay cả việc sừ dụng chuẩn xác một tên thương hiệu trên phạm vi toàn cầu cũng không đơn giản tý nào đối với mọi công ty chứ không riêng gì công ty Việt Nam. Ví
- 87. 4 6 Chương I : Tông quan vê thương mại điện tử. dụ, người Nhật thường thích đặt tên hoa hoặc những cái tên nữ tính cho các dòng ô tô - như Bluebird, Bluebonnet, Violet và Gloria. Trong khi đó, người Mỹ lại thích những cái tên hướng ngoại, gai góc như Chevy Tahoe, Jeep Cherokee và Dodge Challenger. Tóm lại, TMĐT giúp các công ty Việt Nam tham gia thu được nhiều thông tin về thị trường, đối tác, giảm chi phí marketing và giao dịch, rút ngắn thời gian sản xuất, tạo dựng và củng cố mối quan hệ bạn hàng. Các công ty nắm dược thông tin phong phú về thị trường, nhờ đó có thê xây dựng được chiến lược sản xuất và kinh doanh thích hợp với xu thể phát triển cúa thị trường trong nước, khu vực và quốc tế. Diều này đặc biệt có ý nghĩa dối với các công ty vừa và nhó, hiện nay đang dược nhiều nước quan tâm, coi là một trong những dộng lực phát triến kinh tế. Cập nhật hóa tư liệu công ty : Bất kỳ tư liệu nào trên web, như giá cả trong các catalog đều có thế điều chinh trong giây lát. Thông tin về công ty luôn được duy trì một cách cập nhật. b. Giảm chi phí sản xuất Chi phí thấp và lợi nhuận cao : Kinh doanh trực tuyến cho phép loại trừ những chi phí khống lồ mà các công ty thường phải gánh chịu, như chi phí thuê văn phòng, cửa hàng hay những rủi ro khi tích trừ kho hàng. Thỏa thuận bò qua khâu vận chuyển (drop shipping), hay thỏa thuận sản xuất theo đơn đặt hàng có thể giảm tối đa các nguy cơ về tài chính và cho phép duy trì lợi nhuận phù hợp với chi phí trà trước ít hơn. Giả sử có một công ty bán mũ với các màu khác nhau : đó, xanh dương, xanh lá cây, màu vàng và màu cam... Neu bán ỡ những cửa hàng thông thường, bạn sẽ phái giữ tât cả các màu trong kho bời vì bạn không biết khách hàng sẽ lựa chọn màu nào. Neu không bán được mũ màu vàng, bạn buộc phải giảm giá và chịu lỗ. Tuy nhiên, thông qua drop-shipping, bạn sẽ không nhất thiết phải có sẵn hàng hóa ớ trong kho. Do vậy sẽ giảm được rủi ro nếu không bán được hàng. Công việc cúa bạn chi là marketing cho sản phẩm đó và tiếp nhận dơn hàng. Sau đó, bạn sẽ chuyến đơn hàng cho các đại lý kết nối với bạn. Họ sẽ đảm nhận trách nhiệm vận chuyên sản phẩm cho khách hàng. Còn bạn sẽ nhận lấy phần chiết khấu. TMĐT giúp giảm chi phí sản xuất, trước hết là chi phí văn phòng. Giảm chi phí tạo lập, xử lý, phân phối, bảo quản và hiển thị thông tin : TMDT tạo khả năng giảm chi phí tạo lập, xử lý, phân phối, lưu trữ, bảo quản và hiển thị thông tin vốn dĩ trước đây dựa trên cơ sở giấy tờ. Các chi phí cao của việc in, gửi qua bưu chính được giảm thiếu hoặc loại bỏ. Các văn phòng không giấy tờ (paperlcss office) chiếm diện tích nhó hơn rất nhiều, chi phí tìm kiếm chuyển giao tài liệu giám nhiều lần (trong dó khâu in ấn hầu như được bó hăn); theo số liệu của hãng General Electricity cùa Mỹ, tiết kiệm theo hướng này đạt tới 30%. Điều quan trụng hơn, với góc độ chiến lược, là các
- 88. Chương 1 : Tổng qnan về thương mại điện tử. AI nhân viên cỏ năng lực dược giải phóng khói nhiều công đoạn sự vụ đế tập trung vào nghiên cứu phát triến, sẽ đưa đến những lợi ích to lớn lâu dài hcm. Chi phí truyền thông trên cư sờ Internet cũng rẻ hơn nhiều so với chi phí truyền thông qua các mạng giá trị gia tăng. Giàm chi phí bán hàng, marketing, quànẹ cáo và giao dịch : rMD 1' giúp giảm thấp chi phí bán hàng và chi phí marketing. Hang phương tiện Interneưweb, một nhân viên bán hàng có thổ giao dịch được với rất nhiều khách hàng, catalogue diện tứ (electronic catalogue) trên web phong phú hơn nhiều và thường xuyên cập nliật so với catalogue in ấn chì có klĩuôn khổ giới hạn và mau chóng lỗi thời. Theo số liệu của hãng máy bay Boeing của Mỹ, dã có tới 50% khách hàng đặt mua 9% phụ tùng qua Internet (và nhiều các đơn hàng về lao vụ kỹ thuật), và mồi ngày giám bán được 600 cuộc gọi điện thoại. Chi với vài chục đô-la Mỹ mỗi tháng, bạn đã có thể đưa thông tin quảng cáo của bạn đến với vài trăm triệu người xem từ các nơi trên thế giới. Đây là điều mà chỉ có thương mại điện tử làm được cho công ty của bạn. Thử so sánh với một quảng cáo trên báo Tuổi Trẻ với vài triệu độc già, mỗi lần quảng cáo bạn phải trả ít nhất 50 đô-la Mỹ, còn nếu bạn có một wcbsitc cúa mình, bạn có thê quảng cáo thông tin 24 giờ mỗi ngày, 7 ngày mỗi tuần, và lượng độc giả cùa bạn là hàng trăm triệu người từ mọi nơi trên thế giới. Chi phí cho vvebsite của bạn mỗi tháng ước tính (kinh tế nhất) là : 5 đô-la Mỹ chi phí lim trữ trực tuyến (hosting), 10-20 đô-la Mỹ trá cho chi phí quảng cáo (liệt kê địa chỉ web của bạn trên một dạng danh bạ công ty điện tử. DT nhiên, đây chi là chi phí tối thiểu cho wcbsite của bạn. Neu bạn có khả năng tài chính, bạn có thể thuê quàng cáo với chi phí cao hơn để cỏ thể quảng cáo tốt hơn. TMDT qua Internet/wcb giúp người tiêu thụ và các công ty giảm đáng kể thời gian và chi phí giao dịch (giao dịch được hiểu là từ quá trình quảng cáo, tiếp xúc ban đầu, giao dịch đặt hàng, giao dịch thanh toán,...), rhời gian giao dịch qua Internet chi bằng 7% thời gian giao dịch qua fax, và bằng khoảng 0,5 phân nghìn thời gian giao dịch qua bưu diện chuyên phát nhanh, chi phí thanh toán điện tử qua Internet chi băng từ 10% đến 20% chi phí thanh toán theo lối thông thường lâu nay. Giam chi phí xâv dựng, diiv trì và quàn lý các cứa hàng hữu hình tniyên thông : Tác động lớn nhất về chi phi khi áp dụng thương mại diện tứ là cho phép công ty có thể thay thế hàng loạt các cứa hàng hữu hình truyền thống (cừa hàng thực), bằng những cứa hàng áo trên cơ sở các vvebsitc. Các vebsite hoạt dộng 24/24 giờ 1 ngày, 7 ngày/1 tuần mà không dồi hoi tốn chi phí ngoài giờ và các chi phí phụ trội khác. C’ông ty có thể phục vụ một số lượng khách hàng dông dáo hơn mà không cân phải xây dựng, tô chức hay phân loại các cư sở hữu hình cùa mình. So với việc quán lý nhiêu cửa hàng, việc quán lý một cửa hàng ảo cho phép công ty căt giám được nhiêu chi phí trong khâu quán lý, dặc biệt là chi phí kiem kê hàng hóa. Với thương mại điện từ, bạn không phải tốn kém nhiều cho việc thuê cửa hàng, mặt bàng, đông đảo nhân viên phục vụ, bạn cũng không cần phải đầu tư nhiều cho kho
- 89. 48 Chương ỉ : Tông quan vê thương mại điện tử. chứa... Chỉ cần khoảng 10 triệu đồng xây dựng một vvebsite bán hàng qua mạng, sau đó chi phí vận hành wcbsite mỗi tháng không quá một triệu đồng. Neu vvebsite cùa bạn chỉ là trưng bày thông tin, hình ảnh sản phâm, bạn tiết kiệm được chi phí in ấn brochure, catalogue và cả chi phí gửi bưu điện những ấn phấm này. Đặc biệt là, nếu công ty bạn làm hàng xuất khẩu, bạn có thế ngồi ở nhà và tìm kiếm khách hàng qua mạng, không cần phải tốn kém nhiều cho những chuyến đích thân “xuất ngoại”. Giảm chỉ phỉ xử lý và quàn trị đơn hàng : Một tác động khác của thưoTig mại điện tử tới chi phí tiêu thụ là làm tăng tính hiệu quả trong cấu trúc các đơn đặt hàng. Điển hình là trường hợp cùa hai công ty lớn trên thế giới, General Electric (GE) và Cisco Systems. Trước khi áp dụng hình thức đặt hàng qua website, cả hai công ty này đều có tới gần 1/4 các đơn đặt hàng cùa họ phái sừa lại vì các lỗi, cụ thể đối với GE, số lượng này là trên 1.000.000 đơn hàng, rừ khi cho phép khách hàng đặt hàng trực tiếp qua wcbsite, tý lộ các đơn đặt hàng lồi cùa cả hai công ty đêu giảm xuống đáng kê, như của Cisco, tỳ lệ này chỉ còn khoảng 2%. Tiết kiệm chi phí thông qua việc áp dụng các hình thức thanh toán trực tiếp qua web cũng là con số đáng kể đối với các công ty kinh doanh điện tứ. Mặc dù khoan phi dịch vụ ngân hàng cho việc thanh toán bằng séc giấy giữa các ngân hàng và người bán là khá nhỏ, trung bình khoảng 1,20 USD cho một giao dịch thanh toán, thanh toán bàng thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ trung bỉnh chi khoảng 0,40 USD đến 0,60 USD, song chi phí cho quá trình thanh toán diện tử qua Internet có thể giám xuống còn khoang 0,01 USD hoặc thâp hơn nữa. Rút ngắn thời gian triến khai ỷ tướng : TMỈ3 r làm giám thời gian từ khi bắt dầu một ý tướng dến khi thương mại hóa ý tưởng đó nhờ các quá trình truyền thông và hợp tác được cái thiện. Tống hợp tất cả các lợi ích trên, chu trình sán xuất (cyclc timc) dược rút ngắn, nhờ đó sàn phâm mới xuất hiện nhanh và hoàn thiện hơn. Hoàn thiện chuỗi cung ứng : Một số kliâu kém hiệu quá của chuỗi cung ứng, như tồn kho quá mức, sự chậm trễ trong phân phối có thể được tối thiểu hóa với 'rMDT. Ví dụ, bằng việc trưng bày catalog và nhận đơn đặt hàng ô tô qua mạng thay cho phòng giới thiệu sán phẩm (showroom) của các đại lý, ngành công nghiệp ô tỏ có the tiết kiệm hàng chục tỷ đô la chi phí tồn kho mỗi năm. Xây dựng và cải thiện moi quan hệ vói dối tác và khách hàng : TMDT tạo điều kiện cho việc thiết lập và cùng cố mối quan hệ giữa các thành viên tham gia vào quá trình thương mại diện tử : thông qua mạng (Interneưweb) các thành viên tham gia (người tiêu thụ, công ty, các cơ quan Chính phủ...) có thể giao tiếp trực tiếp (liên lạc “trực tuyến”) và liên tục với nhau, có cảm giác như không có khoáng cách vê không gian và thời gian nữa; nhờ đó sự hợp tác và sự quản lý đêu được tiên hành nhanh chóng một cách liên tục : các bạn hàng mới, các cơ hội kinh doanh mới
- 90. Chương Ị : Tổng quan về thương mại điện tử. 4 9 được phát hiện nhanh chóng trên phạm vi toàn quốc, toàn khu vục, toàn thế giới, và có nhiều cơ hội dê lựa chọn hơn. Dịch vụ tôt hơn cho khách hàng : Với thương mại điện tử, bạn có thể cung cấp catalogue, brochure, thông tin, bảng báo giá cho đối tượng khách hàng một cách cực kỳ nhanh chóng, bạn có thể tạo điều kiện cho khách hàng mua hàng trực tiếp từ trên mạng v.v... Nói tóm lại, thương mại điện từ mang lại cho bạn các công cụ để làm hài lòng khách hàng, bới trong thời đại ngày nay, yếu tố thời gian thực sự là vàng bạc, không ai có đủ kiên nhẫn phải chờ đợi thông tin trong vài ngày. Hơn nữa, ngày nay chất lượng dịch vụ và thái độ phục vụ là những yếu tố rất quan trọng trong việc tìm và giữ khách hàng. Neu bạn không xử lý yêu cầu thông tin của đối tượng quan tâm một cách nhanh chóng, họ sẽ không kiên nhẫn mà chờ bạn, trong khi đó có biết bao đối thù cạnh tranh đang săn đón họ. Củi thiện moi qiian hệ khách hàng : TMĐT đem lại khả năng cho các công ty tương tác chặt chõ hơn với các khách hàng, kể cả trong trường hợp phải thông qua các trung gian. Diều này cho phép cá nhân hóa (personlization) truyền thông, sản phấm và dịch vụ, cải thiện quàn trị quan hộ khách hàng (CRM) và gia tăng lòng trung thành của khách hàng. Đáp ứng nhu cầu cả biệt cùa khíich hàng : TMĐT cho phép nam bắt nhu cầu, sàn xuất hàng hỏa và dịch vụ theo dơn dặt hàng của khách hàng với chi phí không cao (cao hơn không đáng kế so với sản xuất hàng loạt), qua đó tạo nên lợi thế cạnh tranh cùa các công ty theo đuổi chiến lược này (Ví dụ công ty Dell). Xây dựng các mô hình kinh doanh mới đê phục vụ tốt hơn : TMDT tạo điêu kiện ra đời các mô hình kinh doanh sáng tạo, tạo nên các lợi thế chiến lược hoặc lợi thế cạnh tranli cho công ty. Chuvên môn hóa người bán hàng ; TMĐT cho phép chuyên môn hóa ở mức độ cao, điều bất khả thi về mặt kinh tế trong thực tế. Ví dụ, một cửa hàng chuyên bán đồ chơi cho chó (Dogtoys.com) có thế tồn tại trong kliông gian ảo (mạng Internet), nhưng trong thế giới vật lý một cửa hàng như vậy có thể không có đủ khách hàng. Tâng hiệu quà mua hàng : TMDT tạo khá năng mua sắm điện tử (e- procurement). Mua hàng diện tử dến lượt mình làm giảm các chi phí hành chính đến 80% hoặc hơn nữa, giám giá mua từ 5 đến 10%, và giám chu trình thời gian mua hàng tới 50%. Các lợi ích khác ; Các lợi ích kliác bao gồm cái thiện hình ảnh của công ty, cải thiện dịch vụ khách hàng, dễ dàng tìm kiếm các đối tác kinh doanh mới, dơn giàn hóa các quá trình, nâng cao nănệ suất lao động, giảm thiểu công việc giấy tờ, tăng cường tiếp cận thông tin, giảm thiểu các chi phí vận tải, tăng cường tính mềm dẻo và linh hoạt trong thực hành tác nghiệp,... 5.2.2. Lọi ích của TMDT đối vói người tiêu dùng TMĐT đem lại các lợi ích như sau đối với người tiêu dùng :
- 91. 50 Chương ỉ : Tổng quan về thương mại điện tử. Tính rộng khắp : TMĐT cho phép người tiêu dùng có thể mua hoặc thực hiện các giao dịch khác suốt cả năm, tất cà các giờ trong ngày và từ bất cứ một địa điểm xa xôi hẻo lánh nào trên toàn thê giới. Nhiều sự tựa chọn ; TMDT cho phép người tiêu dùng sự hra chọn từ nhiều người bán hàng, nhiều sản phẩm và dịch vụ hơn. Sán phẩm và dịch vụ theo yêu cầu riêng hiệt và rẻ hơn : Người tiêu dùng có diều kiện đặt và mua hàng hóa và dịch vụ (chúng loại đa dạng, từ dôi giày đến chiếc ô tô) theo các yêu câu riêng của mình với giá cả không cao (cao hơn không dáng kê so với hàng hóa dịch vụ bình thường). Thêm nữa, TMD r mang đến cho người tiêu dùng khả năng mua hàng hóa và dịch vụ rẻ hơn vì người tiêu dùng có thể tìm mua tiến hành so sánh nhanh chóng hàng hóa và dịch vụ ở nhiều người bán khác nhau. Phân phoi nhanh chóng : Trong trường hợp sản phẩm số, thời gian phàn phối là không đáng kê. Thông tin san tìm ; Người tiêu dùng có thể định vị thông tin sẵn có và chi tiết về hàng hóa và dịch vụ trong giây lát, khác với trong môi trường truyền thống phải mất hàng ngày, hàng tuần lễ. Tham gia dấu giá : rM Dl’ dem đến cho người tiêu dùng khả năng tham gia trong các hoạt động đâu giá ảo. Điêu này cho phép người bán bán nhanh hàng hóa, người mua có thế xác định các bộ sưu tập hàng hóa cần tìm kiếm. Cộng dông diện từ : l'MĐT cho phép các khách hàng này tương tác với các kliách hàng khách trong cộng đồng điện tử, chia sỏ các ý tưỏrng cũng như các kinh nghiệm thực tế. 5.2.3. Lọi ích của TMD'I' đối vói xã hội Thông tin liên lạc được cái thiện, nhờ vậy ngày càng nhiều người có thể làm việc tại nhà, giám thiểu việc di lại tới nơi công sớ và đi dến các cửa hàng mua sẳm, giám ách tắc giao thông và ô nhiễm không khí. Góp phần tạo mức song cao hơn : Một số loại hàng hóa có thể bán với giá thấp hơn, cho phép những người thu nhập thâp mua được nhiêu hàng hóa, dịch vụ hơn, nhờ vậy nâng cao được mức sống. Những người sống ở nông thôn, với thu nhập thấp. Nhờ 'TMĐT có thể tiếp cận và thụ hường các loại hàng hóa và dịch vụ trước kia chưa thể có ờ nơi họ sống. Các hàng hóa và dịch vụ này bao hàm cả các chương trình giáo dục, đào tạo kiên thức cơ bàn và chuyên nghiệp. Nãn^ cao an ninh trong nước : Công nghệ TMDT nâng cao an ninh nội địa nhờ hoàn thiện truyền thông, sự phối hợp thông tin và hành động... Tiếp cận các dịch vụ công dễ dàng hơn : Các dịch vụ công như chăm sóc sức khoé, đào tạo, các dịch VỊI hành chính cùa chính phù có thê được thực hiện và cung ứng với chi phi thấp, chất lượng được cải thiện. Ví dụ, 'TMDT mang đến cho các bác sỹ, y tá nông thôn khả năng tiếp cận các thông tin và công nghệ mới, nhờ đó họ có thể
- 92. Chương ỉ : Tổng quan về thương mại điện tử. nâng cao tay nghề đc chừa bệnh tốt hơn. Tạo điều kiện sớm tiếp cận kinh tế tri thức :Trước hết, TMĐT sẽ kích thích sự phát triển cùa ngành công nghệ thông tin tạo cơ sở cho phát triển kinh tế tri thức. Lợi ích này có một ý nghĩa lớn đối với các nước đang phát triển như Việt Nam ; nếu không nhanh chóng tiếp cận nền kinh tế tri thức thì sau khoảng một thập kỷ nữa, các nước đang phát triển có thể bị bỏ rơi hoàn toàn. Khía cạnh lợi ích này mang tính chiến lược công nghệ và tính chính sách phát triển cần cho các nước đang tiến hành công nghiệp hóa như Việt Nam. 5.2. Hạn chế của TIMDT Các hạn chế đối với TMDT có thể được phân loại thành các trở ngại công nghệ và các trờ ngại phi công nghệ, đặc biệt là trớ ngại về đặc thù sán phấm. 5.2.1. Các trỏ' ngại công nghệ 'ĩham gia vào lĩnh vực thương mại điện từ không thể không nhắc đến yếu tố công nghệ. Một thực tế là ngày nay con người đang dần dần bị lệ thuộc vào công nghệ. Bạn hãy tường tượng một công ty kinh doanh điện tứ thông qua việc xây dựng một vvebsite trên mạng khi hệ thống bị trục trặc kliông vận hành được do lỗi của công nghệ thi sẽ gây khó khăn như thế nào cho công ty, điều này có thế dẫn đến mất khách hàng. Một vấn đề nữa là hiện nay công nghệ thay đổi rất nhanh chóng và để theo kịp điều đó bắt buộc công ty phải có sự đầu tư và theo đuổi cho phù hợp. Neu không có sự đầu tư cho nhân viên trong công tác đào tạo thi có thể sẽ gây ảnh hướng đến hoạt động kinli doanh của công ty một khi công nghệ đã thay đổi. Một vấn đề klrác mà các công ty muốn thực hiện kinh doanh trên Internet phải đôi mặt dó chính là sự klió khăn trong việc tích hợp cơ sở dữ liệu hiện có và phân mềm xừ lý các nghiệp vụ kinh doanh vốn được thiết kế cho thương mại truyền thống với các phần mềm chuyên dùng cho thương mại điện tử. Mặc dù một số công ty cung cấp dịch vụ tư vấn và thiết kế phần mềm hứa hẹn sẽ gắn chặt các hệ thống hiện tại vào trong hệ thống kinh doanh trực tuyến mới, thi các dịch vụ này cũng sẽ rất tốn kém. Trở ngại về cư sỏ’hạ tầng : Các công ty đã và đang phải dối mặt với những khó khăn do sự khác nhau và sự không tương xứng trong cơ sở hạ tầng hỗ trợ Internet trên toàn thế giới. Cư sở hạ tầntỉ cùa Internet bao gồm các máy tính và các phần mềm được kết nối lới Internet và các mạng liên lạc mà qua đó các gói thông tin truyền đi. Tại một số quốc gia như Việt Nam, ngành viễn thông hoặc là của Chính phủ hoặc là do Chính phú quy dịnh một cách chặt chẽ. Trong nhiều trường hợp, các quy định cùa những nước nàỵ có thể gây hạn chế đầu tư cho sự phát triển của cơ sờ hạ tầng viễn thông hoặc hạn chế sự mờ rộng của những cơ sở hạ tầng đó đến mức mà kliông thể hỗ trợ cho sự truyền đi các gói dữ liệu trên Internet một cách đáng tin cậy.
- 93. 52 Chưomg ỉ : Tông quan về thương mại điện tử. Hình 1.8 : Các luồng lưu chuyển vật chất và thông tin khá phức tạp trong giao dịch thương mại quốc tế. (Source ; E - Commcrce, Gary. p. Schneidcr, 9"' Edition, 2012, pagc 41, CENGAGE Leaming) Bên cạnh đó, chi phí kết nối địa phương thông qua các mạng điện thoại dang tôn tại ở một sô quôc gia tương đôi cao hơn so với chi phí tại các quôc gia phát triên khác cho việc truy cập tương tự. Điều này có thể có ánh hưởng sâu sắc đến phàn ứng của nliững người tham gia TMĐT. Ngoài ra, những luồng thông tin trong giao dịch thương mại quốc tế vẫn còn lệ thuộc khá nhiêu vào giây tờ và nhiêu thủ tục phức tạp đòi hòi phải chung tay nỗ lực cải tiến. Hầu hết các công ty có giao thương quốc tể phải trông cậy vào các công ty
- 94. Chương 1 : Tông qnan vê thương mại điện tử. 53 vận chuyển, nhà môi giới thủ tục hải quan, công ty giao nhận quổc tể, kho ngoại quan (bonded vvarehouse),... Các nhà nhập khẩu phải hoàn thành hàng dổng giấy tờ dể đáp ứng yêu cầu của các chính phù và các quy định về bảo hiềm,... Giao dịch thưong mại nội địa thường chi bao gồm người bán, người mua, ngân hàng liên quan, và chi một nhà chuyên chở. Tuy nhiên, giao dịch thương mại quốc tế đối với các hàng hóa hữu hình luôn đòi hỏi buộc phải có nhiều nhà giao nhận vận tài, phải lưu trừ tại các kho bãi của nhà vận tải giao nhận trước khi vận chuyến quốc tế, phải lưu trữ tại các kho ngoại quan ớ quốc gia được vận chuyển dến (destination country), Việc xử lý và lưu kho đòi hỏi tuân theo sự hướng dẫn (monitoring) về thú ựic hải quan cũng như sự chi định cùa người bán, người mua theo tập quán giao dịch nội địa. Giao dịch thương mại quốc tế yêu cầu các nỗ lực phối họp của các nhà môi giới hãi quan và các dại lý giao nhận vận tài bới vì các quy định và các thú tục hưóng dẫn giao dịch thương mại quốc tế vô cùng phức tạp. về cơ bản, freight forward là bèn trung gian, nhận vận chuyến hàng của chú hàng, hoặc gom nhiều lô hàng nhò (consolidation) thành những lô hàng lớn hơn, sau đó lại thuê người vận tải (hãng tàu, hãng hàng không) vận chuyến từ diếm xuất phát tới địa diêm dích. Lấy ví dụ, một công ty ở Mưng Yên muốn xuất khấu 1 Container 40’ hàng thiết bị sang rdixstoNV, Anh. Công ty freight forwardcr sẽ thu xếp ký hợp đồng vận tải nhận chuyển lô hàng này với công ty kia. Sau đỏ, sẽ tìm hãng tàu nào phù hợp (chăng hạn Schenker Shipping) đổ thuê vận chuyển Container này tới càng đích. Ngoài các tuyến quốc tế, cũng có thế dịch vụ forwarding chỉ diễn ra ữên tuyến nội địa. Hàng hóa được đóng trong Container rồi vận chuyến nội địa từ phía Bấc qua cảng Hài Phòng, đưa vào phía Nam qua cảng Sài Gòn, hoặc theo chiều ngược lại. Thực tế, các forwarder chú yếu làm hàng đóng trong Container, mặc dù những loại hàng không dóng Container vẫn có thể thực hiện được nhưng ít thấy hơn. về mặt dịch vụ, cũng có người nói hơi quá ràng freight forwarder thực ra cũng chi là một dạng “cò”, “buôn nước bọt”, nghĩa là chăng bo ra gì mấy, chỉ đứng giữa ăn chênh lệch. Không phải “vơ đũa cá nắm”, nhưng điều này thực tế cũng phản ánh dược ^ Dù kinh doanh thương mại điện tử nhưng khi chuyển giao hàng hóa hữu hình bạn vẫn phải hợp tác và nhờ cậy vào các freight forwarders nên chúng tôi trinh bày dài dòng đôi chút về các công ty này.
- 95. 54 Chương ỉ : Tông quan về thương mại điện tử. ít nhiều thực trạng các công ty forwarding ở Việt Nam. Những công ty này có quy mô nhỏ, dễ thành lập và cũng dễ dàng... giải thổ, có khi được lập ra chi dể pliỊic vụ một vài mối hàng nào đó... Thật ra, nói như vậy không phải là tất cả các forwardcr dều nhỏ bé. Việt Nam hiện cũng có nhiều công ty kinh doanh kliá thành công trong lĩnh vực này. Những tên tuôi như Vinatrans, Sotrans, Vinalink, Vitranimex... cũng là những công ty uy tín và có nhiều năm kinh nghiệm trong ngành vận tái giao nhận. Các luồng thông tin và việc chuyên chở các sản phẩm hữu hình trong giao dịch thương mại quốc tế hết sức phức tạp được minh họa trên Ilình 1.8 ở trang 52. Tóm lại, các hạn chế công nghệ của TMĐT có thể liệt kê như sau : • rhiếu vắng các tiêu chuẩn chung về chất lượng, an ninh và độ tin cậy; • Băng thông viền thông không đù rộng, đặc biệt cho TMĐT di động; • Sự phát triên các công cụ phần mềm mới bắt đầu triồn khai; • IChó tích hợp Internet và các phần mềm TMDT với một số ứng dụng sẵn có và cơ sở dữ liệu (đặc biệt liên quan den luật); cần thiết có một số máy chú web bố sung cho các máy chủ mạng, diều này làm tăng chi phí ứng dụng TMD T; • Việc thực hiện các đơn đặt hàng B2C trên quy mô lớn đòi hoi có các kho hàng tự dộng hóa chuyên dùng. Hộp 1.5 : Bán Ic trực tuyến Việt Nam còn nhiều trỏ’ngại. Các công ty Việt Nam thường nhỏ, không đù vốn lẫn kính nghiệm đế đầu tư, trong khi niềm tin người tiêu dùng Việt Nam vào thương mại điện tử còn thấp khiến không ít đơn vị thất bại chì một thời gian ngắn sau khi khai trương. Cuối năm 2.015, không chi công ty lớn, nhiều công ty Việt Nam cỏ quy mô nhỏ cũng bắt đầu đầu tư vào các Nvebsite bán lè để tăng kênh kết nối đến với khách hàng, tìm kiếm thêm cơ hội phát triển kinh doanh vi nhìn thấy được tiềm nàng ứng dụng vào kinh doanh của thương mại điện từ. Theo báo cáo Thương mại điện tử Việt Nam 2.015 của Cục Thương mại điện từ và Công nghệ thông tin (VECITA, Bộ Công Thương), doanh thu ước tính của thương mại điện tử Việt Nam vào năm 2.015 sỗ dao động từ 3,7 đến 4,3 tý USD. Với dân sổ trẻ có mức thu nhập ngày càng tăng và số người dùng Internet lớn (trên 34 triệu người tiêu dùng trẻ), Việt Nam được đánh giá có điều kiện tốt đế phát triển thương mại điện tử. Tại Việt Nam, nhiều công ty tham gia kinh doanh trong lĩnh vực này nhưng không phải đơn vị nào cũng gặt hái được thành công. Một số chỉ hoạt động cầm chừng hoặc sớm phải rời bỏ thị trường. Trưòmg hợp thất bại của Bita.vn là một ví dụ điển hình. Thành lập đầu năm 2.012, Bita chọn sách làm mặt hàng kinh doanh vì sản phẩm dễ tiêu thụ, ít
- 96. Chương 1 : Tông cỊuan về thương mại điện tử. 55 lo tồn kho, không như đồ thời trang hay điện tử và những chàng sinh viên sáng lập từng có kinh nghiệm làm việc tại một công ty có mảng xuất bản sách. Có trong tay đâu môi từ các nhà xuât bản cùng chính sách ưu đãi khách hàng, Bita tự tin khi bước chân vào thị trường bán lẻ trực tuyến. ymangxanh http. /manyxanti vn "yỉiuíi K Ỉư itt/i (<fịn íiá iU í4 • Đâiig nhàp mién phi bâng lâi khodn Pacebook ' Tạo cửa hàng, đáng sár) phầm mién phi ' Giao lưu kếl ban Chat trén Mạng Xanh ' Hàng hóa đa dang chắt lượng đám báo ' Cố thè chia sé. Iike hay binh luận vè SP ban muốn mua ' Chia sẻ trang thái, tám trang, ánti k Z ^ '* ••• Bán lẻ trực tuyến vẫn chưa thật sự có được chồ đứng vừng chắc trong lòng người tiêu dùng Việt Nam. Thời gian đầu, đcm vị được đánh giá tốt nhờ sở hữu những đầu sách khó tỉm, giao hàng nhanh, đúng hẹn và bảo quản và gói sách chu đáo. Tuy nhiên, quá trình thực tiễn hoạt động mới nảy sinh những điều mà nhóm sáng lập chưa tính tới : chi phí vận hành và lợi nhuận. Sách dễ bán nhưng là mặt hàng có biên lợi nhuận thấp, trong khi muốn đáp ứng khách hàng tốt, họ phải chi nhiều tiền cho phí chuyển hàng, bảo quản (bọc) sách. Đcn cuối 2.012, Bita đã phải đóng cửa. Thanh Bùi, đồng sáng lập Bita từng chia sẻ trong bài viết của mình trên một trang thông tin về công nghệ thông tin và khởi nghiệp như thế. Hay một công ty khác ra đời vào tháng 9/2.010, đến nay tuy chưa đến mức phái đóng cửa hoàn toàn nhưng cũng lâm vào cành khó khăn, kinh doanh àm đạm, trái ngược với những ngày đầu mới ra mắt rầm rộ. Theo một nhân viên tại đày, lãnh đạo công ty đã bị điều chuyển sang dự án khác, một số lao động đã phải nghỉ việc.
- 97. 56 Chương 1 : Tổng quan về thương mại điện tử. Cá biệt hơn là MuaBán24 (MB24), đơn vị núp bóng thương mại điện tử để kinh doanh theo mô hình đa cấp, lừa đảo khách hàng. MB24 lợi dụng niềm tin của người tiêu dùng để trục lợi, làm giàu cho nhóm lãnh đạo thay vì kinh doanh như một công ty Online thực thụ. Những kè cầm đầu bị bắt, công ty phái đóng cửa nhưng MB24 để lại tác động tiêu cực tới tâm lý người tiêu dùng Việt đối với hoạt động thương mại điện tử nói chung. Theo VECITA, các trang web bán lẻ hàng hóa, dịch vụ là kênh mua sắm trực tuyến được người Việt sử dụnẹ nhiều nhất (61%), đứng thứ 2 là mô hình mua hàng theo nhóm (Groupon, chiêm 51%). Tuy nhiên, chì có 5% người dùng từng mua sắm trực tuyến tỏ ra rất hài lòng, 62% cảm thấy bình thường và 4% không hài lòng. Nguyên nhân lớn nhất là khó kiểm định chất lượng hàng hóa (59%), không tin tưởng đơn vị bán hàng (41%) và người dùng không được cung cấp đủ thông tin về sàn phẩm để có thể đưa ra quyết định (38%)... về nguyên nhân chưa thành công của các công ty, theo một chuyên gia về thương mại điện từ nhận định ;“Hiện nay công ty Việt Nam chú yếu vừa và nhỏ, nhiều đơn vị vốn đầu tư thấp nhưng muốn tiến vào lĩnh vực bán lè trực tuyến với hy vọng sớm thành công. Tôi e rằng làm vậy thành công ít mà thất bại thi nhiều. Dầu tư vào lĩnh vực này tường chừng không cần nhiều vốn nhưng thực ra lại yêu cầu rất nhiều và dài hạn nếu đầu tư bài bản và muốn có chỗ đứng trên thị trường. Đây là điều khó khăn”. Trên thế giới, “gã khổng lồ” ngành bán lẻ trực tuyến Amazon cũng phải mất hàng tỷ USD trong 7 năm đầu lư mới đạt đến điểm hòa vốn. Bên cạnh đó, sức mua và tliị phần của bán lò trực tuyến còn rất nhỏ và hạn chế bởi thói quen của người tiêu dùng vẫn thích mua hàng theo phương thức truyền thống, thu nhập thấp cũng là một nguyên nhân. “Cuộc sống tại Việt Nam chưa công nghiệp hóa đên mức quá bận rộn đê phái click mua hàng trên mạng”, (Nguyễn Phan Anh). Ngoài ra còn nhiều vấn đề khác như niềm tin khách hàng, chính sách an ninh và bảo mật thông tin, dịch vụ hỗ trợ... Hiện tại, các công ty Việt Nam kinh doanh trong lĩnh vực thương mại điện tử hầu hết chi cung cấp dịch vụ ở mức khiêm tổn, đơn giàn đê tránh chi phí tăng cao, nên “lúc này thương mại điện tử vẫn chưa phải là lợi thể bới quy mô thị trường và sức mua chưa đủ lớn”, vị chuyên gia nhận định. Cũng theo Nguyễn Phan Anh, các công ty muốn tránh thất bại cần kiềm soát chi phí hoạt động nhưng cũng phải đầu tư mạnh mẽ cho các công cụ marketing điện tử đê xây dựng thương hiệu, gây dựng niêm tin với khách hàng, cung cấp nhiều giá trị gia tăng cho họ... “Công ty phải hiểu rất rõ về mô hình kinh doanh, mô hình doanh thu, những yếu tố thành công, quãn trị rủi ro và tài chính, hiểu sâu về khách hàng và nhu cầu, am hiểu ngành hàng, pliân khúc thị trường...”. Ông Trần Hải Linh - Tổng giám đốc Scndo, một công ty bán lé trực tuyến cho rằng thanh toán điện tử và dịch vụ vận chuyển chưa phát triển là rào càn lÓTi cho sự đột phá của lĩnh vực. “Tuy nhiên việc các nhà đầu tư nước ngoài từ Đức,
- 98. Chương 1 : Tổng quan về thương mại điện tử. 57 Na Uy, Nhật Bàn, Trung Quốc muốn tham gia vào cho thấy niềm tin của họ đối với thị trường bán lẻ trực tuyến Việt b^m”, ông nhận định. Bên cạnh đó, mạng xă hội ngày càng đóng vai trò quan trọng trong tương tác đôi bên mua-bán. “Việc sử dụng mạng xã hội hiệu quả đã cho phép công ty đến gần với khách hàng hơn bao giờ hết, với chi phí vô cùng thấp. Và qua đó đã xây dựng được cộng đồng người mua, bán”, lãnh đạo Sendo chia sẻ thêm. Ông Nguyễn Kỳ Minh, Phó giám đốc Trung tâm phát triển Thương mại điện từ EcomViet nhận định :“Doanh thu, thị phân của thương mại điện tử còn khá khiêm tốn so với tổng mức bán lè hàng hóa và dịch vụ trong nước nhưng tiềm năng thị trường lại là một động cơ thể hiện qua nhãn quan đầu tư của các nhà đầu tư nước ngoài”, ông cho rằng các mô hình thương mại điện tử rất giỏi nám bắt nhu cầu của khách hàng nhưng lại chưa thực sự sáng tạo về giải pháp vận dụng trong thực tiễn mà mới chỉ dừng lại ở mức học hỏi và sao chép lại các mô hình sẵn có của nước ngoài để áp dụng vào Việt Nam. Anh Quân 5.2.2. Các trỏ' ngại phi công nghệ I rỏ' ngại về đặc thù săn phấm : Trên thực tế có một số loại hình hoạt động khiến công ty không thể thực hiện được thông qua ứng dụng thương mại diện từ. Ví dụ như, các loại thực phấm dễ hư, sàn phàm dắt tiền, hàng “độc”, nũ' trang tự thiết kế,... khó có thẻ xem xét, kiếm tra từ xa, cho dù là tương lai có xuất hiện những phát minh nào mới đi chăng nữa. Rât nhiều loại sán phấm, dịch vụ mong muốn phần lớn các khách hàng tiềm năng cúa minh dược trang bị dầy đù kiến thức và sằn sàng mua hàng, sử dụng dịch vụ qua mạng Internet. Ví dụ, cửa hàng tạp phâm trực tuyến như Peapod chì cung cấp dịch vụ giao hàng trong một vài thành phố. Do ngày càng nhiều khách hàng tiềm năng của Peapod truy cập Internet và cảm thấy thoái mái khi mua hàng trực tuyến, công ty này đã có thê mở rộng công việc kinh doanh sang nhiêu vùng khác. Nhưng ngay cả khi các cừa hàng tạp phàm trực tuyên dã phát triên tới mức bão hòa; thì hâu hêt các cửa hàng này lại tập trung vào việc đóng gói và dán nhãn hàng hóa trong nỗ lực kinh doanh của minh. Các sản phâm dê hư như trái cây, rau quả, rât khó bán trực tuyến vì khách hàng muôn kiêm tra và lựa riêng những thứ vân còn tươi ngon. Trổ' ngại do thói qucii tiêu dùng : 1hực tế hiện nay di mua sắm là thói quen và sở thích'cùa rất nhiều người, đặc biệt là phụ nữ Việt Nam. Ilọ có thê mât hàng giờ lang thang trong các siêu thị, trung tâm thương mại đê tìm cho mình sản phàm ưa thích hay thậm chí chỉ là để tiêu khiển, lỉọ thích dược nhìn, sờ, thừ hàng hóa mà mình định mua hơn là xem chúng trên Internet. Nhiêu công ty còn phải đôi mặt với các rào càn vê văn hóa và luật pháp trong việc thực hiện thương mại diện tử. Một sô khách hàng vẫn còn e ngại trong việc gửi những thông tin vê thẻ tín diing cùa họ lên Internet và mua hàng trực tuyến, những mặt
- 99. 58 Chương 1 : Tổng quan về thương mại điện tử. hàng mà họ chưa có nhiều thông tin, chưa nhìn thấy tận mắt. Bên cạnh đó còn một bộ phận không nhỏ các công ty Việt Nam vẫn còn ưa thích hình thức giao dịch trực tiếp vì nó tạo cho họ sự tin cậy, tâm lý e ngại khi tiếp xúc với các đối tác mình chưa gặp bao giờ cũng là một thực tế của nhiều công ty. 'I'rở ngại về vấn đề ngôn ngữ : Phần lớn các công ty đều nhận thấy chi có một cách để tiến hành kinh doanh có hiệu quả trong các nền văn hóa khác nhau là phải thích ứng v(Vi các nền văn hóa đó. Thành ngữ “suy nghĩ mang tính toàn cầu, hành động mang tính dịa phương” thường được sử dụng để mô tả về cách tiếp cận này. Các nlià nghiên cứu cho thấy rằng các kliách hàng khó có thề mua các hàng hóa và dịch vụ từ các vvebsite bằng ngôn ngữ riêng của Nvebsite nước ngoài và thậm chí ngay cà khi họ có thể đọc tiếng Anh rất tốt. Bước đầu tiên mà một công ty kinh doanh trên Internet thường dùng để tiếp cận được các khách hàng tiềm năng tại các quốc gia khác nhau và với các nền vãn hóa khác nhau thì nên dưa ra các phiên bản ngôn níỉữ địa phương trên chính vvebsite của họ. Diều này có nghĩa là tốt nhất chuyến một website sang ngôn ngữ klrác hoặc tiếng địa phương. Ví dụ : Công ty cung cấp các bản dịch Lcrnout & llauspie, Idiom Technologies... Irỏ’ngại về văn hóa : Một số sai sót nảy sinh từ các tiêu chuẩn về vấn đề ngôn ngữ và văn hóa tinh tế đã trở thành những ví dụ điển hình được sử dụng thường xuyên cho việc dào tạo những chuyên gia kinh doanh quốc tế. General Motors có thể khôn^ hiếu tại sao loại Chevrolet Nova của họ kliông bán được tại châu Mỹ La tinh cho den tận khi một số người chỉ ra rằng “no va” nghĩa là “nó sẽ không chạy” trong tiếng Tây Ban Nha. Chiến dịch quảng cáo “đi tới sự sống” cùa Pepsi đã bị tai tiếng tại Trung quốc do thông điệp của nó tinh cờ có nghĩa là “Pepsi mang tố tiên của bạn quay trở lại từ nơi chôn vùi cúa họ”. Một số khu vực trên thế giới có môi trưòng vãn hóa không sẵn sàng cho việc khới xướng về TMĐT. Như một bản báo cáo được công bố cách dày vài năm cùa Human Rights Watch đã chi ra rằng nhiều nước ở khu vực trung Dông và Bắc Phi đã miền cưỡng cho phép công dân của họ truy cập một cách lự do vào Internet. Ngay cá hiện nay, một số chính phù trên thế giới như Trung quốc, Vcne/.uela,... thường xuyên hạn chế người dân nước minh trong việc tự do ngôn luận và dã tiến hành một số biện pháp cụ thể để ngăn cản việc trao đổi thông tin ra vượt khỏi tầm kiếm soát cùa quốc gia. Ảrập Xê út, Yemen và Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhat thường sử dụng các proxy server đổ lọc nội dung. Jordany đã đặt ra mức thuế tức là đặt ra chi phí cho việc truy cập Internet bên ngoài các phương tiện cho phần lớn người Jordany. Jordany cũng thông qua luật cấm xuất bản bàng bất kỳ phương tiện nào mâu thuẫn với các giá trị truyền thống văn hóa của các nước hồi giáo.
- 100. Chương ỉ : Tông quan vê thương mại điện tử. 59 Với một số nirớc, dù họ không cấm hoàn toàn TMĐT, nhưng vẫn có những yêu cẩu khẳt khe về văn hóa đã được tìm thấy cách thức của họ trong những điều luật công ty nhà nước thực hiện. Tại Pháp, việc quảng cáo cho một sản phẩm hoặc dịch vụ phải bằng tiếng Pháp. Do đó, một công ty tại Mỹ quảng cáo sản phẩm của họ ừên web và sẵn sàng vận chuyến hàng đó tới Pháp phải cung cấp một phiên bản bằng tiếng Pháp của những trang đó. Nhiều trang TMĐT của Mỹ có danh sách các quốc gia mà từ đó họ sẽ chấp nhận đưn đặt hàng thông qua vvebsite của mình. Bằng việc hạn chế kinh doanh theo cách này, các công ty hy vọng hạn chế việc vướng vào những frách nhiệm pháp lý tại các quốc gia ngoài danh sách đó. Các trỏ’ngại nội (ại từ chính các công ty TMĐT gây cho người dùng : Theo kháo sát thực tế của VECITA cuối năm 2015, uy tín của website bán hàng chính là yếu tố người mua sắm trực tuyến Việt Nam quan tâm nhất, 740 (trong số 900 người được hỏi) đã lựa chọn yếu tổ này, tưong ứng với tỷ lệ 81%. Yếu tố giá cả cũng được tới 80% người mua quan tâm, theo sau là cách thức đặt hàng, thanh toán và giao nhận hàng hóa (68%), và thương hiệu của sản phám, dịch -vụ (64%). 80% 64% 81% 68% Giá cá 23% Thưcmg hiệu cùa sán Uy tin cùa người Cách thức đặt Thiết kế của vebsite phânt/dịch vụ bán/wcbsite bán hàng hàng, thanh toán và giao nhận hàng hóa Hình 19 : Các yếu tố người mua hàng quan tâm khi mua"sắmí^Ệ^^|Ìỉl^^'' Theo kháo sát, cũng cho thấy vấn đề sản phấm kém chất lượng so với quảng cáo tiêp tục là trở ngại hàng đầu trong mua sắm trực tuyến (81%). Tiếp đến là trớ ngại về dịch vụ vận chuyên và giao nhận còn yếu (51%), giá cả không thấp so với mua trực tiếp/không rõ ràng (46%), thông tin cá nhân bị tiết lộ (42%), và website thiết kế chưa chuyên nghiệp (29%). Khác Wcbsile thiết kế chưa chuyên nghiệp Dịch vụ vận chuyên và giao nhận Mắt hóng tin cá nhản bị tiết lộ Cách thức đặt hàng trực luyến quá rac rối Sàn phấin kém chất lượng so với quáng cáo Giá cá 5% 29% .‘>1% 42% 27% 81% 46% 'Hình 1.10 ; Những tĩT^n^flìọrfậĩtCr-căc,côiàg ty 'ì^ tìl^ ^ íệ t Nam gẫy chó ' ngưàl mưa sắmstựe tụỵặBụ, ^ ^ ,
- 101. 6 0 Chương ỉ : Tổng quan về thương mại điện tử. Lý do khiến người dân Việt Nam chưa tham gia mua sắm trực tuyến bao gồm như sau : khó kiếm định chất lượng hàn^ hóa (78%), không tin tường người bán hàng (57%), không có đủ thông tin đê ra quyêt định (46%), không có thẻ tín dụng hoặc các loại thè thanh toán qua mạng (42%), cảm thấy mua ở cửa hàng dễ dàng và nhanh hơn (38%), cách thức mua hàng trực tuyển quá rắc rối (26%). Không có nhu cẩu mua bán Không có đù thông tin đố ra quyết định Khó kiếm định chất lượng hàng hóa Không tin tướng đcm vị bán hàng Kết nối Internet chậm Mua hàng tại cứa hàng de dàng và nhanh hơn Cách thức đặt hàng trực tuyến quá rắc rối Không có thé tín dụng hoặc các loại the., I Không sứ dụng được chức năng mua săm I Không bao giờ thứ I 20% 46% 78% 57% 7% 38% 26% 42% 8% 17% ,, ^ H ìnFỊ.ÍỈ : doiigillửl dân chưa tham ^ a mua săw trụĩỉ ^ Tóm lại, các hạn chế phi công nghệ của TMĐT có thể liệt kê như sau ; • Các vấn đề an ninh và bí mật riêng tư hạn chế khách hàng thực hiện việc mua hàng; thiếu niềm tin vào TMĐT; nhiều vấn đề pháp luật và chính sách công, bao gồm cả vấn đề đánh thuế trong TMĐT chưa được giải quyết; • Các quy định về guản lý quốc gia và quốc tế đối với TMĐT nhiều khi ờ trong tình trạng không thống nhất vi tinh thế “hống đánh xuôi, kèn thổi ngược”; • Còn khó đo đạc được lợi ích (hiệu quả) của TMĐT, ví dụ hiệu quả của quảng cáo trực tuyến. Các công nghệ đo lường chín muồi chưa được thiết lập; • Một số khách hàng còn có tâm lý muốn nhìn thấy, sờ thấy trực tiếp sản phẩm, ngại thay đổi thói quen từ mua hàng ở các cửa hàng “vữa hồ và gạch”; • Người dân còn chưa tin tưởng lắm vào môi trường phi giấy tờ, giao dịch không theo phương thức mặt đối mặt. Trong một số trưcmg hợp số lượng người mua- bán trong TMĐT còn chưa đủ, hạn chế hiệu quả ứng dụng TMĐT; • Sự lừa đảo ừên mạng có xu hướng tăng; khó tìm kiếm được tư bàn đầu tư rùi ro do nhiều công ty dot.com bị phá sản. 6. Sự khác biệt giữa thưoìig mại điện tử và thương mại truyền thong Phần II Đặc điểm cùa thương mại, chúng ta đã chỉ ra khá nhiều sự khác biệt nên tiếp sau chi ừình bày thêm một vài điểm chính. Nói chung, thương mại điện tử có sự khác biệt với thương mại truyền thống về các phương diện như : đặc diêm thị ữường, cách thức marketing và tiến trình mua bán hàng hóa.
- 102. Chương ỉ : Tổng quan về thương mại điện tử. 6 1 Bảng 1.3 ; Sự khác biệt giữa công ty thương mại điện tử (e-company) và _____ công ty hữu hình truyền thống (brick-and-mortar company)._____ Công ty hữu hình truyền thống gạch và vữa (Brick-and- Mortar) Kênh bán hàng tại các cửa hàng truyền thống hữu hình. Thời gian bán hàng giới hạn. Khu vực bán hàng giới hạn. Cách thửc bán hàng dựa trên cách trưng bày hàng hóa thực tế. Bán sản phẩm hữu hình. Thu thập thông tin khách hàng qua khảo sát thị trường và nhân viên bán hàng. Thông tin phải nhập lại. Dự trữ nội bộ/kể hoạch sản xuất. Thị trường hữu hình và phân cách. Catalog giấy. Dùng điện thoại, fax, mạng VAN, và EDI truyền thống. Đấu giá trực tiếp không thường xuyên. Hỏa đon bằng giấy. Xu hướng giấy tờ là chính. Sản xuất theo kiểu cung ứng đẩy, bắt đầu bằng dự báo nhu cầu. Sàn xuất hàng loạt (sản phẩm tiêu chuẩn). Làm markcting và quảng cáo rộng rãi, thu lợi ích vật chất, Công ty thương mại điện tử (e- company) Kênh bán hàng là trực tuyến. Thời gian bán hàng là 24/7. Khu vực bán hàng trên toàn thế giới. Cách thức bán hàng dựa trên không gian mạng, dựa trên thông tin và hình ảnh. Bán sản phẩm số hóa. Thu thập thông tin khách hàng qua Internet. Dữ liệu số, không cần nhập lại. Dự báo dự trữ họp tác trực tuyến. Thị trường trên không gian trực tuyến, thị trường là cộng đồng. Catalog điện tử thông minh. Dùng máy tính, điện thoại thông minh, Internet, và extranets. Đấu giá ừực tuyến mọi nơi, mọi lúc. Hóa đơn trực tuyến. Xu hướng trực tuyến là chính, Sản xuất theo kiểu cung ứng kéo, bắt đầu bằng từ đơn hàng của khách hàng (nhờ xây dựng mối quan hệ với khách hàng). Tùy chinh theo nhu cầu riêng của từng cá nhân (nhờ xây dựng mối quan hệ với khách hàng). Làm marketing ảo và liên kết (affiliatcd) có mục tiêu, tương tác
- 103. 62 Chương 1 : Tổng quan về íhirong mại điện tứ. một chiều đến khách hàng. Cỏ khoảng trễ thời gian trong hỗ trợ nhu cầu khách hàng, có khoảng trễ thời gian trong nắm băt nhu câu khách hàng. Giao dịch bằng miệng, quảng cáo chậm và có giới hạn. Chuỗi cung ứng tuyến tính. Vốn đầu tư lớn để sản xuất hàng loạt nhằm tạo lợi thế về quy mô. Chi phí cố định lớn để vận hành nhà máy. Giá trị dành cho khách hàng thường khỏ đạt được (mismatched) (chi phí lớn hom giá trị) Mô hình giao tiếp một với nhiều người. Tư duy thiên về phía cung. Khách hàng là mục tiêu. Nhăn hiệu trên hàng hóa. Sử dụng trung gian. một-một, thông qua giao tiếp hai chiều. Hỗ trợ trực tuyến nhu cầu khách hàng, nắm bắt nhu cầu trực tiếp. Marketing truyền khấu bùng nổ, đặc biệt là dùng mạng xã hội. Chuỗi cung ứng dựa vào trung tâm (hub-based). Vốn đầu tư nhỏ nhưng chú trọng xây dựng mối quan hệ (nhờ xây dựng mối quan hệ với khách hàng), có thể nhận được tiền trước khi giao hàng. Chi phí cố định nhỏ. Đạt được hay hài hòa giữa giá trị dành cho khách hàng và chi phí bò ra (chi phí = giá trị). Mô hình giao tiếp nhiều người với nhiều người. Tư duy thiên về phía cầu. Khách hàng là đối tác. Giao tiếp, mô tả. Không sử dụng trung gian hoặc sứ dụng trung gian kiểu mới. Thương mại điện tử làm thay đổi bàn chất thị trường ; Thị trường truyền thống (trong điều kiện không gian và thời gian cụ thể) không tồn tại trong thương mại điện từ và được thay thế bằng thị trường điện tử. Trong thị trường điện từ (e-market), hàng hóa được chuyển giao trực tiếp đến người mua khi hành vị mua được hoàn thành cho hiệu quả hơn. Những sản phâm dựa trên nền tảng số hóa như phần mềm, fde âm nhạc, dữ liệu, sách điện tử (e-book), thông tin đã thay đổi nhanh chóng. Tại Việt Nam, tuy tỷ lệ còn nhỏ nhưng các sảnphâm số hóa được chuyền giao qua Internet đã làm giảm nhu câu vê mô hình phân phôi truyên thông. Những mô hình bán hàng mới như phần mềm tự nguyện (sharevvare), phần mềm miễn phí (freeware),
- 104. Chương 1 : Tông quan về thương mại điện tử. 63 phân mêm phải trả tiền khi sử dụng (pay-as-you-use) đang được ứng dụng rộng rãi làm tăng tiêm năng ứng dụng và phát triên cùa Internet. Mặc dù các mô hình bán hàng mới chì phát triên ớ một số khu vực thị trường như phần mềm và xuất bản nhưng sẽ mau chóng lan qua các thị trường mới khác. Thương mại diện tử cũng làm thay đối cách thức giao tiêp trên thị trường, giao tiêp không dôi mặt và có thể thực hiện đồng thời giữa nhiêu người trên không gian trực tuyên làm khá năng giao tiếp. Hon nữa, thương mại điện tử góp phân tạo nên những sản phẩm mới và đối mới các sản phẩm hiện tại cho phù hợp hơn với rủiu cầu ngày càng cao của khách hàng. Điều đó làm thay đôi nhiệm vụ của tô chức và cách thức hoạt động trên thị trường. Thương mại điện tử Bảng 1.4 : Khác biệt về tiến trình mua bán trong thương mai điên tử và thương mại truyền thống. Tiến trình mua bán Thương mại điện tử Thương mại truyền thống 1. Thu nhận thông tin Trang wcb, catalog trực tuyến Tạp chí, tờ rơi, catalog giấy,... 2. Mô tả hàng hóa Các mẫu biểu điện tử, e-mail,... Thư và các mẫu biổu in trên giấy,... 3. Kiểm tra khả năng cung ứng và thỏa thuận giá cả E-mail, web, EDI,... Điện thoại, thư, fax,... 4. Tạo đơn hàng (oder fulfílment) Đơn hàng điện từ Đơn hàng trên giấy in sẵn. 5. Trao đổi thông tin E-mail, EDI,... Thư, fax,... 6. Kiểm hàng tai kho Các mẫu biểu điện tử, e-mail, EDI,... Các mẫu biểu in sẵn, fax,.... 7. Giao hàng Chuyên hàng trực tuyến, phương tiện vận tải. Phương tiện vận tải. 8. Thông báo E-mail, EDI,... Thư, fax, điện thoại,... 9. Chứng từ Chứng từ điện tử Chứng từ in trên giấy. 10. Thanh toán EDI, tiền điện tử, giao dịch ngân hàng số hóa. Cheque, hối phiếu, tiền mặt, thanh toán qua ngân hàng.
- 105. 6 4 Chương I : Tổng quan về thương mại điện tử. 7. Đánh giá CO' hội của công ty tham gia vào TMĐT Một công ty bắt đầu ứng dụng TMĐT thi nên bắt đầu từ đâu ? Nói chung, đề ứng dụng TMĐT một cách có hiệu quả, công ty cần làm rõ một số vấn đề sau : Lựa chọn mô hình phù hợp : Công ty cần phải xác định mô hình phù hợp để ứng dụng TMĐT để từ đó vạch ra cho mình một sô các giải pháp phù hợp cho việc ứng dụng TMĐT như xây dimg website, tham gia vào các sàn giao dịch trong và ngoài nước... Đầu tư về cơ .rà' hạ tầng cho ứng dụng TMDT: Công ty nhất thiết phải có sự đầu tư về cơ sở hạ tầng cho việc ứng dụng TMD1' như cơ sờ hạ tầng về công nghệ (các trang thiết bị phần cứng, phần mềm, đường truyền cho công ty), cơ sở hạ tầng nhân lực (nhân lực về nghiệp vụ và kỹ thuật), công ty cũng cần lưu ý các vấn đề về thanh toán, bảo mật, an ninh, an toàn và hiểu biết các vấn đề pháp lý có liên quan để chuẩn bị sẵn sàng cho việc ứng dụng TMĐT. Lập kế hoạch kinh doanh với TMĐT: Cần phải xây dựng một kế hoạch kinh doanh cho ứng dụng TMĐT vào trong hoạt động của công ty đê đảm bào cho sự thành công và phù hợp với mô hình hoạt động mới đồng thời tránh dược các rủi ro không đáng có xẩy ra. Dù lợi thế của thương mại điện tử là vô cùng lớn nhưng công ty có buộc phải tham gia vào TMĐT băng mọi giá hay không ? Hoàn toàn không. Bởi vi có 'thể khẳng định rằng 'ĨMĐT không thể thay thế hoàn toàn thương mại truyền thống chính vi thế mà công ty Việt Nam cần phải xem xét, đánh giá sự phù hợp của công ty minh 'trong việc triển kliai ứng dụng TMĐT để tránh sự lãng phí và đầu tư không hiệu quả. Công ty cũng cần cân nhắc thời điếm ứng dụng '1'MĐT một cách phù hợp đê đem lại sự thành công trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và tránh được những thất bại không đáng có. cần tránh sự tham gia một cách 0 ạt theo phong trào mà không đánh giá đúng các lửiân tố đảm bảo sự thành công trong ứng dụng TMĐT. Và ngay cà một công ty rat nhỏ, van rất nên tham gia vào TMĐT. l,ý do là TMĐT đem lại những lợi thế so sánh rất lớn so với thương mại truyền thống mà một trong những lợi thế đó là giúp cho công ty nhỏ có thể cạnh tranh được với các công ty lớn. Đã có khá nhiều mô hình các công ty thành lập ra với sự đầu tư rất khiêm tốn. Họ chi có một văn phòng nhỏ, với vài nhân viên sử dụng máy tính và mạng để xây dựng và phát triến website của công ty mình và quảng bá các sán phẩm, hàng hoá mà họ có các đối tác là các cơ sở sản xuất cung cấp hàng hóa cho họ. Sau khi nhận được các đơn hàng từ nước ngoàĩ thông qua các cơ sở sản xuất họ gom hàng và xuất cho đối tác. Như vậy với việc ứng dụng TMĐT họ đã bỏ qua hầu hết các khâu trung gian và tiết kiệm được chi phí. vấn đề của họ là làm sao quảng bá và tìm kiếm được khách hàng thông qua mạng Internet.
- 106. Chương 1 : Tổng quan về thương mại điện tử. 65 Thực tế tại Việt Nam với tính năng động và khả năng tài chính hạn hẹp rất nhiều công ty vừa và nhỏ thậm chí rất nhỏ đã ứng dụng một cách có hiệu quả TMĐ I' vào trong hoạt động kinh doanh trong khi nhiều công ty lớn do họ đã có sằn đối tác hoặc do mô hình cồng kềnh đã chưa có sự nhạy bén trong việc tiếp cận với loại hình kinh doanh mới mẻ này. Và mặc dù tại Việt Nam hiện nay còn thiếu nhiều điều kiện :ần thiết cho TMĐT phát triển, các công ty vẫn rất nên tham gia TMĐT. Đúng là tại Việt Nam hiện nay chúng ta còn thiếu nhiều điều kiện cần thiết cho ĨMĐT phát triến như : nhận thức của công ty về TMĐT còn hạn chế, chưa hìrưi thành một cách hoàn chinh cơ sở pháp lý, vấn đề thanh toán còn chưa hoàn thiện, vấn đề bảo mật, an ninh, an toàn còn bỏ ngỏ, chưa phát triến nhiều các dịch vụ TMĐT cho công íy. Tuy nhiên, việc nhiều công ty Việt Nam tiên phong đã gặt hái dược thành công trong ứng dụng TMĐT hiện nay đã minh chứng một diều nhiều công ty đã biết cách ủmg dụng TMĐT một cách phù hợp với mô hình hoạt động của mình và biết cách khắc shục các rào cản hiện nay của TMĐT tại Việt Nam. Thực tế việc ứng dụng rMƠI’ là theo nhiều cấp độ khác nhau và đem lại hiệu Ịuà cũng ở các mức độ khác nhau. Bên cạnh đó các công ty có thế tham gia vào môi rường TMĐT quốc tế một cách dề dàng khi tham gia vào hoạt động kinh doanh tại :ác mô hình TMĐT trên thế giới. Hơn thế nữa, chúng ta vẫn khắng dịnh TMDT không hể thay thế hoàn toàn thương mại truyền thống do đó việc ứng dụng TMĐT ớ các cẩp ìộ, các mô hình và thời điểm khác nhau sẽ đem lại các hiệu quả ớ các mức độ khác ihau cho công ty và cũng cần phải có sự đầu tư dài hạn cho mô hình kinh doanh mới mẻ này. Có như vậy nó cũng sẽ tạo hiệu ích tích cực tác động ngược trở lại để nhằm loàn thiện hơn nữa các điều kiện, các cơ sở cho sự phát triền TMĐT nước nhà. Tóm tắt chưong 1 Thương mại diện tử (e-commerce) hiện nay được hiểu theo nghĩa rộng là việc hực hiện một phẩn hay toàn bộ quá trình hoạt động kinh doanh thông qua các phương iện điện từ và chính là kinh doanh điện từ. Theo nghĩa hẹp thì phương tiện tử ở đây ;hi là Internet. Có thể thấy sự khác nhau giữa thương mại điện tử và thương mại ruyền thống thòng qua hình thức giao dịch, phạm vi hoạt động, vấn đề thị trường, chú hể tham gia, mạng lưới và hệ thống thông tin,... Đê ứng dụng và phát triến thương mại điện tử cần lưu ỷ tới một số vấn đề như ;au ; nhận thức, nhân lực, hạ tầng cơ sở cônệ nghệ thông tin và truyền thông, hạ tầng )háp lý, hệ thống thanh toán điện tử và vấn đề an ninh, an toàn. Thương mại điện tử có vai trò quan trọng đối với công ty trong việc thu thập hông tin, giảm chi phí, cải thiện chất lương phục vụ khách hàng, tăng doanh thu, tạo ợi thế cạnh tranh cho công ty. Bên cạnh đó, cũng cần lưu ý các đặc thù của sản phẩm :ũng như vấn đề công nghệ và thói quen tiêu dùng khi ứng dụng thương mại điện tử rong các công ty Việt Nam. Có nhiêu mô hình ứng dụng thương mại điện tử như
- 107. 66 Chương l : Tông quan về thương mại điện tử. B2B, B2B2C, B2C, B2G,... và một công ty có thể ứng dụng nhiều mô hình khác nhau vào hoạt động kinh doanh cụ the của mình. Tuy thương mại điện tử có vai trò quan trụng đối với công ty, nhưng khi ứng dụng công ty cần cân nhấc lựa chọn mô hình phù hợj-) với đặc điểm và khà năng riêng cùa công ty, đầu tư xây dựng cơ sơ hạ tầng và xây dựng một kế hoạch kinh doanh thương mại điện tử cho riêng mình, tránh tình trạng chi chạy theo phong trào, Thương mại điện tử giúp cho các công ty nhỏ của Việt Nam có thể cạnh tranh bình đẳng với các công ty lớn. Mặc dù, Việt Nam hiện nay còn dang tronậ quá trình hoàn thiện cơ sở hạ tầng đàm bảo cho thương mại điện từ phát triển thì điều đó cũng không cản trớ các công ty Việt Nam bắt tay ngay vào và đẩy mạnh phát triển thương mại điện tử vào hoạt động sản xuất kinh doanli của mình. Câu hỏi ôn tập và thảo luận : 1. Thương mại điện từ và cơ hội ứng dụng kinh doanh trong thực tế. Giải thích và minh họa bàng thực tế của các công ty Việt Nam. 2. Trình bày vắn tắt mô hỉnh kinh doanh trên web. Giải thích và minh họa bằng thực tế của các công ty Việt Nam. 3. Đặc diểm của thương mại điện tử. Giải thích và minh họa bằng thực tẻ cùa các công ty Việt Nam. 4. Cơ sở để phát triển thương mại diện tử và các loại hình giao dịch thương mại điện tử. Giải thích và minh họa bằng thực tể của các công ty Việt Nam. 5. Trình bày một thí dụ minh họa về TMĐT C2C (chia sẻ trực tiếp giữa người dùng peer-to-peer). Trình bày một minh họa tăng doanh số nhờ mobile. 6. 'Trình bày các đặc điểm chính của nền kinh tế TMĐT. 7. Các hình thức hoạt động chủ yếu của thương mại điện từ. Giải thích và minh họa bằng thực tế của các công ty Việt Nam. 8. 'Trình bày lợi ích của thương mại điện từ. Giải thích và minh họa bằng thực tế của các công ty Việt Nam. 9. Trình bày hạn chế của thương mại điện từ. Giải thích và minh họa bằng thực tế của các công ty Việt Nam. Bán lè điện tứ Việt Nam còn nhiều trớ ngại như thế nào ? Giải thích và minh họa bàng thực tế của các công ty Việt Nam. 10. Internet đưa công ty nhở vươn ra thị trường lớn như thế nào ? Giải thích và minh họa bằng thực tế của các công ty Việt Nam. 11. Sự khác nhau giữa công ty thương mại điện tử (e-company) và công ty hữu hình truyền thống (brick-and-mortar company). 12. Đánh giá cơ hội để các công ty Việt Nam tham gia vào thị trường thương mại điện từ. Theo bạn, các thuận lợi và hạn chê e-market là gì ?
- 108. Chương l : Tổng quan về thương mại điện tử. 67 BÀI TẬP IÌNH IIUÓNC Tình huống 1 : Thưong mại điện tử Việt Nam tiềm năng như thế nào ? Các chuyên gia về TMDT trong và ngoài ngành đều cho rằng thương mại điện từ Việt Nam như một con sư tử đang ngủ yên chưa được đánh thức. Ai cũng bàn về một năm 2015-2016 bùng nố của thị trường 'I MĐT. Như vậy chúng ta nhìn vào một chút các số liệu thị trường đế hiếu TMĐ TViệt Nam tiềm năng như thế nào ? 1. Market SÌ7X> (Dung lưọng thị trưòng) Đối với TMĐ r, số lượng người có khả năng kết nối Internet liên hệ sống còn đến sự phát triển. Giống như một quốc gia cần có dân số mới mộ được lính, mới thu được thuế. Càng nhiều người có khả năng kết nối Internet, khả năng bán được hàng cũng theo đó tăng lên. Dựa vào sô liệu trên của EuroMonitor, chúng ta thây trong vòng 5 năm ngăn ngùi, sô người dùng Internet của Việt Nam đã tăng hơn gâp rưỡi, từ 28 triệu lên 43 triệu (153%). ước tính dạt trên 40% dân số. Một mức tăng có thể nói là tốt nhất nhì khu vực. Diều đó có nghĩa là miếng bánh của thị trưcmg TMDT cũng vi thế mà tăng theo, hệ số tăng này tuyệt dối không nhỏ hơn 153%. D ân $ổ VN n im 2 0 1 5 T ỷ lệ dân số sử dụ ng In ternet ư ớ c tinh giá trị m ua hàng trực tuvến của 1 ngư òi năm 2015 T ỷ lệ truy cập Internet tham gia m ua sắm trực tuyến ư ớ c tính doan h số thu đư ợ c từ T M Đ T B2C năm 2015 90,73 triệu 49% 160 USD 58% 4 tỷ USD dân ưVvc tính doanh số TMDT B2C của Việt Nam năm 2015. 2. Tỷ trọng TMDT (cCommcrce Pcnctration) eCP là một chi số quan trọng trong TMDT, nó được đo bằng tý trọng của TMD r so với thị trường thương mại truyền thống. Chúng ta hãy cùng nhìn sâu hơn vào sự phát triên cùa thị trưmig bán lẻ trực tuyên (sô liệu này không bao gôm mảng dịch vụ) : Theo kết quà diều tra kháo sát tháng 9/2015 của Cục TMD l' và CNT T, giá trị mua hàng trực tuyến cùa một người trong năm ước tính dạt khoảng 160 USD và doanh số thu từ TMDT B2C dạt khoảng 4 tý USD, chiếm 2,12 % tông mức bán lẻ hàng hóa cả nước. Con sô này hoàn toàn trùng kliớp với sir phát triên của xu thê bán lé trực tuyến klri Nguyền Kim dặt kế hoạch doanh số eC/ommerce năm 2015 là trên 200 tý, thegioididong.com là trên 1.000 tỷ, FPT Rctail là trên 500 tý... Bên cạnh đó, sàn TMDT Sendo.vn vừa tuyên bố sẽ chiếm lĩnh vị trí sô một trong màng C2C, hiện tại
- 109. 68 Chương 1 : Tổng quan về thương mại điện từ. giao dịch đo qua hệ thống của họ (nếu giữ ở mức hiện tại) trên dưới 500 tỷ trong năm 2015. Chưa kể đến 123mua.vn của VNG đang chuyển mình rất mạnh mẽ với xu hướng vận hành mới và một Project LANA gọn gàng, nhiều sức sống hơn. Neu nhìn vào quy mô thị trường, chưa cần đến sự xuất hiện cùa VinEcom, TMĐT Việt Nam thì trong năm 2016 vốn dĩ đã vô cùng sôi động và sẽ chứng kiến những cuộc “xác lập kỷ lục” ngoạn mục hơn nữa. 3. Bức tranh thị trưòng đầu 2016 Như vậy vào tháng 1 năm 2016, dân số Việt Nam vượt ngưỡng 92 triệu người với khoảng 50 triệu người dùng Internet (chiếm 54% dân số). Trong đó có những so liệu rất lạc quan là hơn phân nứa số người dùng Internet sớ hữu tài khoán Pacebook với hơn 20 triệu tài khoan và cứ 1 người Việt thì có trung bình 1,45 SIM card (con số này tương đươnu Singapore với 1,48 sim/người). Với sổ lượng người cỏ khả năng kết nối khổng lồ như vậy và còn tăng mạnh trong những năm tiếp theo, thị trường TMĐT Việt Nam có quyền tự tin nếu có sự đầu tư dũng mực, thì tiềm năng là vô cùng to lớn. 4. Kinh doanh ngành hàng nào ? (Online Categorics) Rõ ràng là tiềm năng rồi, nhưng nếu kinh doanh thi kinh doanh cái gì ? Để trà lời câu hỏi này chúng ta hãy diêm qua số liệu các sản phẩm trên các sàn TMĐT đê có câu trá lời chính xác nhất. Như vậy dựa trên số lượng sản phẩm trên các sàn TMĐT và .số lượng giao dịch ta thấy hai loại mặt hàng phố biến nhất vẫn là ; 'rhừi trang (Tashion) và công nuhệ (bao gồm diện thoại, diện tử và đồ gia dụng). Hai loại mặt hàng này chiếm trên 80% tỷ trọng danh mục (listing) và dĩ nhiên, trên 50% doanh sổ. số liệu của Euromonitor dự đoán đến cuối 2016, doanh số của ba nhóm ngành hàng chính này sẽ tăng trưcVng qần như gấp dôi. 5. Xu liưóng Mobile Commercc (iii(,"ommcrcc) Trong khi eCommcrce vần còn trong giai doạn dò dẫm từng bước một trong giai đoạn “tiền bùng nổ”, niìười ta dã nói dến một xu thế tiếp theo cùa nó : Mobile eCommerce (mCommerce). Chúng ta hãy điếm qua một số con số dè khăng định xu thế này. Như vậy 34% dân số Việt Nam tại thời dicm tháng 9/2015 có khả năng lên Internet bàng thiết bị di động. Như vậy 90% khả năng truy cập Internet cùa Việt Nam đến từ các thiết bị di động. Và thời gian Online bằng di dộng chiếm 30% so với tống thời gian trung bình Online bằng Laptop/Desktop. Trong dó số lượng người sớ hữu điện thoại thông minh chiếm khoáng 20% và 60% dùnệ smartphone dể mua sắm (trong khi có dến 95% số người dùng smartphone để tim kiếm thông tin về sản phẩm). Ket luận lại, chúng ta nhìn thấy tiềm năng của TMĐ'T Việt Nam sẽ phát triến với tốc độ hai con số từ đây dến cuối 2016. Thị trường đã sôi động và còn sôi dộng hơn nữa với hàng loạt sự dầu tư của những tên tuôi lớn : Cdiscount, Rakuten, VinEcom...
- 110. Chương 1 : Tổng quan về thương mại điện tử. 69 Bên cạnh đó, dối với những đơn vị khởi nghiệp (start-up) thương mại diện tử, các bạn kinh doanh thương mại điện tử ở Việt Nam nên tham dự vào những mảng sau để có thể “đi tắt đón đầu” xu thế công nghệ và xu thế TMĐT : 1. TMĐT trên mobile : Rao vặt, bán hàng cũ, sàn trao đổi hàng hóa... 2. Các sản phẩm hỗ trợ TMĐT : Thanh toán, giao hàng, giải pháp tích hợp... 3. Các sàn phẩm “thông minh” để hiểu xu hướng ; Data mining & BI, Social listening, Social ID mining. 4. Sán phẩm hỗ trợ người bán : I,àm vebsite kiểu shopiíy, phần mềm POS I kiêm soát tồn kho (inventory control)... Câu hỏi củng co kiếii thức : 1. Bạn đánh giá thị trường TMĐT Việt Nam hiện dang phát triển ra sao ? Diểm nôi bật đáng nhăc dến trong vài năm qua cũng như xu hướng và triển vọng cùa những năm săp tới là gì ? 2. l'ừ tiềm năng phát triển như thế của Việt Nam e-market, theo bạn cư hội cho ứng viên mong muốn làm việc trong lĩnh vực TMĐT thời gian tới sẽ ra sao ? Dâu là những vị trí tiềm năng và có nhu cầu cao hơn cả ? 3. Rõ ràng 'I MD r là “mảnh đất” màu mỡ, sôi động và dầy tiềm năng. l uy nhiên, nhìn vào quá khứ cùa hoạt động kinh doanh TMĐT tại Việt Nam, bên cạnh các giai đoạn phát triển “cực thịnh” đã không tránh khỏi những thời điểm hết sức khó khăn. Với thị trưcmg còn nhiều biến động như thế, liệu những ai muốn thử thách bước vào kinh doanh TMĐT phải chuẩn bị như thế nào ? 4. Xu hướng phcát tricn Mobilc Commerce (mCommerce) trong năm 2016 và những năm tiếp theo sẽ như thế nào ? Và khi đó môi trường làm việc của công ty 'ĨMDT sẽ thay dôi như thế nào ? rình huống 2 : 6 xu hướng công nghệ sẽ thay đổi ngành bán lẻ Việt Nam. Ranh giới giữa thương mại diện từ và bán le dang dần biến mất, và thương mại điện tứ cùng kinh doanh trực tuyến sẽ trớ thành một phần thiết yểu cua thế giới bán lé. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi ràng xu hướng công nghệ sẽ thay dối ngành bán lé Việt Nam như the nào trong tương lai. Chuyện gì sẽ xảy ra với những cứa hàng “bang xương bàng thịt” hai bên dường phố Saigon hay Hà Nội ? Loại hình kinh doanh nào sẽ thành công ? Ai sẽ “sông sót” và ai phải “bỏ mạng” ? Chi chãc chăn một điêu : Kinh doanh bán lẻ ở Việt Nam sẽ vô cùng khác trong 10 năm tới. Doanh số bán lẽ ờ thị trường Việt Nam vẫn còn thấp so với trước khi xảy ra khủng hoảng và suy thoái tài chính. Cùng lúc đó, chi phí nhân sự tăng đột biến trong khi giá dâu và các nguyên liệu thô khác cũng giảm sút không phanh vào thời diêm tháng 9/2015. Nó gây nên tỉnh trạng các nhà bán lẻ Việt Nam phải cạnh tranh nhau trong một “cái ao làng” dang dần bị thu hẹp lại.
- 111. 70 Chương 1 : Tổng quan về thương mại điện từ. Nhiều công ty Việt Nam đã cố tăng thị phần và cạnh tranh với các đổi thù khác bằng việc thu hút khách hàng với các đợt giảm giá kliuyen mài. Mau chốt ở đây là bạn phải lớn mạnh thì mới thành công được. Các hãng lớn chịu chi phí sản xuất thấp hơn, các cửa hàng và trung tâm thương mại lớn sẽ thu hút lượng khách hàng nhiều nhất. Trong nhiều trường hợp, chiến lược này khá liều lĩnh, vì thị trường quá tập trung và trướng thành sẽ không phù hợp với những sự thay dổi “phi tuyến tính”. Sự tăng trưởng 2 con số của doanh thu bán lè trực tuyến ớ Việt Nam và một số quốc gia khác cũng góp phần vào sự thay đoi này. Bán lé trực tuyến đang dần phát triển nhằm giảm bớt chi phí thuê cửa hàng của thị trưỏmg bán lè truyền thong. Xu hướng này diễn ra cùng lúc khi nền sản xuất công nghiệp Việt Nam đang khốn đốn càng thúc đẩy sự thay đôi diễn ra rõ nét hơn. Đây không dơn gián chi là câu hỏi ve việc thương mại điện từ sẽ thay thế các cửa hàng truyền thống, mà còn liên quan tới một quá trình phức tạp với nhiều xu hướng tương tác khác nhau. Đe thay đổi được, ta cần có một hỗn hợp “cocktails” của dòn bẩy tài chính và tiết kiệm chi phi trong thời kỳ kinh tế tăng trướng chậm chạp, sự thay dổi kỳ vọng và lối ứng xử cùa kliách hàng Việt Nam, kết hợp với công nghệ mới và sự dổi mới mang lính xã hội. Những xu hướng công nghệ sẽ thay đồi ngành bán lé ; 1. Sự già hóa và am hiếu về công nghệ Nhu cẩu cho các cơ hội buôn bán qua mạng dang tăng cao khi các the hệ am hiểu vồ công nghệ đang có xu hướng già hóa. 'Theo lờ 'The Hconomist, '/) khách hàng ớ Việt Nam trong dộ tuồi 24-35 cố 'Á lượt mua bán là qua mạng Internet. Các con số được dóng góp bởi thế hệ Y (những người sinh trong thập niên 80 dầu thập niên 90) và z (những người sinh sau năm 1990) dang dần tăng và sẽ sớm chiêm phần lớn lượng khách hàng. Diều này làm tăng doanh số bán hàng trực tuyến và sẽ tiếp tục lăng trong 10 năm tới. Cùng lúc đó, thế hộ “baby boomer” (những người sinh ra trong thời kỳ bùng nổ dân số) với mức lương hưu đang dược dề nghị gia tăng khá cũng đang dến tuổi về hưu. Họ không có ỷ định tiết kiệm cho con cháu như các thế hệ trước mà dùng sổ tiền này để nâng cấp cuộc sống cùa bản thân. Diều này rất dề thấy ớ trong những năm gần đây, khi chi tiêu xa xi tại Việt Nam trong các năm 2012-2016 tăng gấp 3 lần ớ các cặp vợ chồng trên 60 tuổi, so với các hộ gia đinh trung binh () Saigon hay llà Nội. Họ hay sử dụng smarlphone, máy tinh và Internet hơn bố mẹ họ. Họ cũng sử dụng phương thức giao hàng thirờng xuyên vì ngày càng già đi và cần đến sự hỗ trợ khi vận chuyển dồ dạc về nhà. 2. Mang về nhà - đáp ứng kịp thòi nhu cầu cá nhân Có bằng chứng cho thấy số người Việt Nam không buồn dặt chân ra dưtmg dê mua đồ đang ngày càng gia tăng. Chỉ vài năm trước, hàng loạt cửa hàng dịch vụ tiỊrc tuyến của Việt Nam mớ dịch VỊI thuê băng đĩa trực tuyến sau dó gửi bưu phấm tận nhà cho khách hàng. Và thật bất ngờ là nhiều khách hàng Việt Nam thích dịch vụ này hơn là phải xuống phố tìm cửa hàng băng đĩa. Nó cho thấy một chiều hướng mới trong thái
- 112. Chương 1 : Tông quan về thương mại điện tử. 71 độ cùa khách hàng. Họ chỉ cần Online và đặt hàng mà không phải hối hả lái xe tới cửa hàng để mua món đồ nào đó. Xu hướng này còn tồn tại trong cả kinh doanh thực phẩm, khi dồ ăn và rau quả tươi có thể được đưa tới tận cửa nhà bạn. 3. Thuòng xuyên Online Trước đây không lâu, rất dề để ta tách biệt hoạt động Online với các hoạt động thực tế bên ngoài. Việc con người sử dụng Internet thế nào có thể thấy được rõ. Người sừ dụng Internet của Việt Nam lên mạng vào buôi sáng, tới trưa thi giảm đi, ròi chiêu lại Online. Sau giờ làm, thời gian sử dụng ít hơn vì họ còn phải ăn tối, rồi sau đó mới Online thêm vài tiếng nữa. Giờ thi việc này dã biến mất vì có quá nhiều người Việt Nam sừ dụng máy tính bảng và smartphone. Việc đầu tiên một người sẽ làm vào buổi sáng là lên Pacebook, và việc cuối cùng vào buổi tối là check proTiles của mình. Họ không bận tâm tới việc gõ một dịa chi trực tuyến hay tra Google nữa, mà họ sẽ chi nhớ tới bạn khi bạn sản xuất ra một ứng dụng “hay ho” nào đó. 4. Bán lẻ qua di dộng (Thuong mại di động) Mobile retailing hay là m-commerce, đang tăng trướng nhanh hơn bất cứ loại hình bán lè nào khác. Doanh thu bán hàng qua di động cùa đang gia tăng khá cao trong thời gian qua. Năm 2016, dự báo con số này gần tăng hơn 2 lần nữa. ở Mỹ, thương mại di dộng chiếm 9,8% doanh thu của thương mại điện tử trong 1 ngày (số liệu dự báo năm 2016), theo IBM Core Metrics, con số này gấp 3 lần năm 2015. Một xu hướng mới là người ta ngày càng thích mua hàng qua các ứng dụng điện thoại. Họ cũng thích các dịch vụ di động liên quan tới những địa điểm mua sắm ưa thích. Trong đó khách hàng Việt Nam có thẻ tích lũy trên điện thoại và ứng dụng quét mã vạch để so sánli giá cá. 5. Thuo ng mại xã hội Thương mại xã hội (Social commcrcc) ra đời khi các mạng xã hội và'các nhóm hoạt động dược kết hợp với thương mại điện tử và (hoặc) bán lẻ trực tiếp. Mấu chốt cùa thương mại xã hội là tạo sự vui thích cho khách hàng để họ tuyên truyền cho những người khác thông qua mạng xã hội. Điều này được nhiều công ty Việt Nam áp dụng cho chiên lược kinh doanh và đã thànli công. Một ví dụ điển hình là Groupon, họ cung cấp cho khách hàng các ưu đãi khi có nhiều người khác cùng tham gia mua. 6. Bán le đa kênh Oinni-Channcl Bán lẻ đa kênh Omni-Channel là một xu hướng mạnh mẽ và dễ phát triển. Phần lớn các nhà bán lẻ truyên thông Việt Nam đang chuyển sang, hoặc buộc phải chuyển sang xu hướng này trong tương lai gân. Bán lẻ đa kênh tồn tại rứiờ 5 xu hướng trên. Nhưng có một số nhà bán lẻ nhỏ ờ Việt Nam sẽ vẫn phải phụ thuộc vào cửa hàng “băng xương thịt” của minh trong 10 năm tới. Dù vậy ta vẫn hy vọng những nhà bán lè giá phải chăng như các cừa hàng bình ổn giá ớ Saigon hay Hà Nội sẽ mãi tiếp tục bày bán những sản phàm giá rè cho chúng ta. Còn ở những mặt hàng xa xỉ hơn, các công ty Việt Nam cũng đang dần đưa sản phẩm của mình lên mạng trực tuyến,
- 113. 72 Chương I : Tông quan về thương mại điện tử. điều mà trước đây không hề có. Một ví dụ là VinMart, giờ hụ đang bán những chiếc nhẫn kim cương giá 10.000 USD qua mạng, việc mà chỉ vài năm trước khó ai ớ Việt Nam mà nghĩ tới. Kết luận Những gian hàng truyền thống có lẽ sẽ vẫn tồn tại trong 10 năm tới, nhưng sẽ không giống như bây giờ. Nhiều nhà bán lẻ Việt Nam sẽ biến mất bời sự cạnh tranh khốc liệt và chi phí thuê mặt bằng ngày càng tăng. Chi phí thuê mặt bằng đã giết chết ngành bán lẻ ở Việt Nam, Những người khác sẽ không đù kliả năng để chuyển sang kieu bán hàng đa kênh và sẽ thất bại. Cuối cùng thì người chiến thắng trong cuộc cạnh tranh sẽ là người nắm bắt tương lai một cách nghiêm túc và biết thích nghi với cái mới. Nó có thể giống với thừ nghiệm của Tesco với gian hàng ảo ò các trạm tàu điện Hàn Quốc, nhắm vào những người đang đợi tàu. Họ gắn những hình ảnh các mặt hàng lên tường như một cửa hàng thật. Có mã QR cho mọi mặt hàng, người mua có thê quét và bỏ vào giỏ hàng “ảo” của minh trong chốc lát. Thử nghiệm này đã tăng doanh thu gấp 130 lần trong 3 tháng, biển Tesco thành hãng bán lè thành công nhất ơ Hàn Quốc. Dó chì là một minh họa tuyệt vòi cho việc biết kết họp gian hàng thực và áo. Vấn đề ở đây là có hàng trăm cách dế các nhà bán lè Việt Nam khám phá ra các cách thức kinh doanh mới và thành công trong tương lai : không cân phải trực tuyên hoàn toàn, mà chi cần nắm bắt thói quen và sở thích của khách hàng đê thích nghi mà thôi. Câu hỏi củng cố kiến thức : 1. Hãy trình bày nhận xét và hiểu biết của bạn về từng xu hướng công nghệ sẽ thay đối ngành bán lẻ qua các phương diện : Sir già hóa và am hiêu vê công nghệ, Mang về nhà - đáp ứng kịp thời nhu câu cá nhân, Thường xuyên Online, Bán lẻ qua di động (Thương mại di động), Thương mại xã hội, Bán lẻ đa kênh Omni-Channcl. 2. Dựa vào kết luận của tình huống này, bạn hãy tìm các thí dụ minh họa trong sách để chứng minh cho từng nhận xét sau ; a. Những cửa hàng truyền thống có lẽ sẽ vẫn tồn tại trong 10 năm tới tại Việt Nam, nhưng sẽ không giống như bây giờ. Nhiêu nhà bán lè Việt Nam sẽ biên mât bơi sự cạnh tranh khốc liệt và chi phí ngày càng tăng. Những người khác sẽ không đù khã năng để chuyển sang kiểu bán hàng đa kênh và sẽ thât bại. Chi phí thuê mặt băng dã giết chết ngành bán lẻ ở Việt Nam như thê nào ? b. Người chiến thắng trong cuộc cạnh tranh về thương mại diện tử sẽ là người nắm bắt tương lai một cách nghiêm túc và biết thích nghi với cái mới. c. Hãy giải thích và chứng minh nhận định : Có hàng trăm cách đề các nhà bán lẻ Việt Nam khám phá ra các cách thức kinh doanh mới và thành công trong tương lai : không cần phải trực tuyến hoàn toàn, mà chi cần nắm bắt thói quen và sờ thích của khách hàng để thích nghi mà thôi.
- 114. Chiĩơng 2 : TMDT: Thị trường, cẩu trúc, kỹ thuật và công cụ. 73 Chương 2 THUƠNG MẠI ĐIỆN TỦ : THỊ TRƯỜNG, CẨư TRỦC, KỸ THUẬT VÀ CÔNG CỤ HỖ TRỢ Iloàn thành chương này, người đọc có thể : o Hiểu được thị trưòfng TMĐT và bản chất của thị trường TMĐT; điêm khác biệt giữa thị trường truyền thống và e-market. © lìiết dược các yếu tổ cấu thành thị trường TMĐT. © Biết được tiên trình mua hàng trên mạng gồm những bước nào; hicu rõ tường tận các sàn phẩm và các dịch vụ chủ yếu nào phù hợp được kinh doanh trên mạng. o Cơ sở hạ tầng để hỗ trợ và phát triển thương mại điện tử; thí dụ như các mạng diện tử, phần cứng, phần mềm, các tiền diện, hậu diện và các yếu tố khác. © Các trung gian trong TMĐl'. © Các loại hỉnh thị trường TMDT như thị trưòmg một bên (one- side) hay nhiều bên (many-side). o Các kỹ thuật mua hàng chủ yếu thí dụ như cửa hàng trên mạng, siêu thị điện tử (e-mall). 0 Các công cụ hỗ trợ bán hàng. Các hình thức đấu giá và thương thảo trực tuyển. Các công cụ mạng xã hội. Mạng xã hội trực tuyến. Và nghiên cứu ứng dụng thị trường TMĐT. I. rhị trường trong thưoiig mại diện tử 1.1. Khái niệm và bản chất thị trường trong thương mại diện tử Theo quan điểm truyền thống, thị trường đóng vai trò trung tâm trong nền kinh tế, làm thuận tiện việc trao đổi thông tin, hàng hóa, các dịch vụ và thanh toán. Trong quá trình trao đôi, chúng tạo ra giá trị kinh tế cho người mua, người bán, trung gian thị trường và cho toàn xã hội.
- 115. 74 Chương 2 : TMDT: Thị trường, cấn trúc, kỹ thuật và công cụ. Thị trường có ba chức năng chính : Là nơi người bán và người mua “gặp nhau”; làm thuận tiện việc trao đổi thông tin, hàng hóa, dịch vụ và thanh toán liên quan tới các giao dịch trên thị trường; và cung cấp một hạ tầng cấu trúc cũng như một khung pháp lý và quy chế trong đó có các chức năng hiệu quả cùa thị trường. Bảng 2 .1 : Các chứ c năng của e-m arketplace. Hài hòa nhu cầu giữa người bán và ngư ời m ua Thúc đẩy giao dịch m ua bán Cấu trúc hệ thống • T h ự c h iệ n v iệ c g iớ i • Logistics. • L uậ t p h á p th iệ u sản p h ẩ m . C ung cấp th ô n g tin , sản Đ iề u kh o ả n Các đ ặ c tín h sản p h ẩ m của p h ẩ m và d ịc h vụ đ ế n th ư ơ n g m ạ i, n gư ờ i bán. kh ách hàng. lu ậ t h ợ p đ ồ n g , K ết h ợ p các sản p h ẩ m kh ác • T h a n h to á n ch o n g ư ờ i g iả i q u y ế t tra n h n ha u. bán. ch ấ p , bảo vệ sở • T im k iế m n g ư ờ i m ua • N iề m tin h ữ u tr í tu ệ . ch o n g ư ờ i b án và n g ư ờ i Hệ th ố n g tín d ụ n g , d a n h • Các q u y đ ịn h bán ch o n g ư ờ i m ua . tiế n g , các tổ ch ứ c đ á n h L u ậ t lệ và q u y T h ô n g tin về sản p h ẩ m và giá th í dụ C o n s u m e r đ ịn h , h ư ớ n g giá cả. R e p o rts, tà i k h o ả n đ ả m d ẫ n , c h ế tà i. Tố ch ứ c đ ấ u th ầ u và tra o bảo th a n h to á n và các tố • C ung cấ p th ô n g đ ổ i. ch ứ c kh ảo sá t n iề m tin tin , th í dụ n h ư Hài hòa n h u cầu g iữ a n gư ờ i tiê u d ù n g . cạ nh tra n h , q u y n gư ờ i bán và n g ư ờ i m ua . • G iao tiế p đ jn h c h ín h • Đ ịn h giá Q uá tr in h và k ế t q uả tro n g v iệ c xác đ ịn h giá cả. Đ ư a lên m ạ n g yêu cầu của kh ách hàng. phủ ... Thị trường điện tử {e-market) là thị trường ào. nơi người mua và người bán gặp nhau đê trao đoi hàng hóa, dịch vụ, tiền hoặc thông tin. Thị trường diện tứ là thị trường được phát triển trên cơ ,sở ứng dụng công nghệ Internet, dỏ là các dịa diêm trên xa lộ thông tin đẻ người mua và người hán có thê "s:ập nhau". Các thị trường điện từ, thị trường riêng hoặc công cộng có thể lối da hóa hiệu quả trao đối thương mại, giúp cho các thành viên có thể cạnh tranh trên toàn cầu. Hầu hết các thị trường điện từ đòi hỏi sự họp tác của các công ty khác nhau, thậm chí là hợp tác với đối thủ cạnh tranh. Khi thương mại điện tử được nhìn nhận như thị trường : Giải thích : Chức năng của thị trường là mang người mua và người bán cùng với sản phấm/dịch vụ lại với nhau trên thị trường. Trước đây thị trường được hiểu là nơi thu thập các thông tin, so sánh giá cả, thu thập các lời khuyên hay mang người mua và người bán lại với nhau. Nhìn nhận thương mại điện tử như một thị trường bao
- 116. Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 75 hàm một cách nhìn khác hẳn về thị trường, chú trọng hơn tới khái niệm một nơi đế thông báo và trao đối giữa các bên, các người mua, cố vấn và tìm kiểm các người mua trong tương lai. Chức nàng của thị trường được nâng cao trong cộng đồng các khách hàng diện tứ (còn được gợi là cộng đồng ào). Sự phát triển bùng no cúa mạng Internet đã biến môi trưòng ào này trở thành một thị trường thực sự, đầy tiềm năng với khá năng tiếp cận toàn cầu và có đặc thù riêng về đối tượng sừ dụng là các công ty, người tiêu dùng trí thức và phần nào có thể nói là có thu nhập cao. Tính công khai của thông tin cũnạ là một điểm mạnh của thị trường này vì tính cạnh tranh cao và khả năng tìm kiêm đối tác, khách hàng mới. Thị trưòng trong TMĐT là một cái nhìn hoàn toàn khác so với thị trưòng thương mại truyền thống. Một thị trường TMĐT đơn giản truyền thống chi được coi là nơi thu thập thông tin, những lời khuyên, nhận xét hay so sánh giá cả giữa những sản phâm với nhau. Vô hình chung, thị trường đã tạo ra một mối liên kết giữa các bên đối tác với nhau. Thị trường 'I'MD 1' có một im điểm tuyệt đổi so với thị trường truyền thông, ớ đây không còn khái niệm biên giới giữa các quốc gia với nhau, thị trường này trực tiếp tác dộng tới khá năng cạnh tranh toàn cầu. Thị trường 'I'MĐT không chú trọng tới các thực thổ trung gian, mà chỉ tập trung tới khái niệm nơi để thông báo và thời điềm giữa các bên, các người mua cố vấn và tìm kiếm khách hàng của minh trong tưcmg lai. Vì vậy chức năng ciia thị trường được nâng cao trong cộng đồng điện tứ hay chính là thị trường ào. Thị trường ớ dâv chinh là mạng lưới thông tin. Dưới tác độnệ của còng nghệ thông tin. Internet giờ đây đã trở thành một thị trường thực sự, đầy tiềm năng với khả năng liên kêt thành công và có đặc thù riêng về dối tượng người sử dụng chính là các công ty, cá nhân, công dân trí thức hay nói một cách khác là những cá nhân, tập đoàn có thu nhập lớn. Một đặc điếm dặc biệt của thị trường TMĐT tạo nên điểm mạnh của nó đó là tính công khai ciia thông tin trong thị trưòng, cho phép kliá năng tìm kiếm đối tác và khá năng cạnh tranh cao. R-markct tạo ra kênh làm việc mới liên tục cả ngày lẫn đêm. Đây là kênh làm việc trực tiếp tới kliách hàng với quy mô rộng, tốc độ rủianh tạo ra khả năng kinh doanh liên tục 24/24 giờ. Kênh làm việc này không cần phải có nhân viên giám sát trực tiếp khách hàng như các trung tâm thương mại, siêu thị, chợ truyền thông v.v... Không cần thuê địa điểm bán hàng, không cần hệ thống kiểm tra, giới thiệu sản phẩm, hệ thống thanh toán tiền... tất cả đều do website thực hiện tự dộng, nhanh chóng. Các thị trường điện tử có thể theo mô hình B2B, các thị trường B2C hoặc C2C căn cứ vào dấu hiệu các bên trong giao dịch, tùy thuộc vào đối tưcmg các bên là còng ty hay khách hàng cá nhân. Và việc hình thành hoặc tạo ra những thị trường điện tử không chi còn từ phía công ty hoặc khách hàng là người tiêu dùng mà còn từ cả hai phía. Ngày nay, có nhiêu công ty chuyên xây dựng các thị trường điện tử cụ thê đê người mua và người bán có thể gặp nhau trao đổi thông tin, mua bán hàng hóa và các hoạt động thanh toán.
- 117. 76 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. I. 2. Các điểm khác biệt giữa thị trường truyền thống và thị trường điện tử về chức năng, thị trường điện tử cũng gắn với chức năng thị trường truyền thống. Tuy nhiên, trong thị trường diện tử, việc thể hiện nó qua các công cụ thị trường có những khác biệt cơ bản : • Thị trường truyền thống gắn với không gian địa lý cụ thể, trong khi thị trường điện tử là môi trường ảo không giới hạn kliông gian. Nó có thể vượt qua bất kỳ vị trí địa lý nào để vươn tới bất kỳ kliách hàng nào nếu khách hàng đó có nhu cầu giao dịch và có thể được thực hiện các yêu cầu. • Thị trường truyền thống hoạt động theo thời gian làm việc, trong khi thị trường điện tử hoạt động theo thời gian thực. • Trong thị trường truyền thống, đối tượng khách hàng là mục tiêu để tạo thị trường trong khi thị trường điện tử xem xét khách hàng như đối tác. • Thị trường truyền thống như là một phương tiện trung gian cho các khách hàng tiêm năng và người bán hàng tiêm năng trao đôi hàng hóa, dịch vụ và thông tin trái lại thị trường điện tử là thị trường mà các trao đôi được kiêm soát băng phương tiện điện tử giữa người mua, người bán và các lực lượng hỗ trợ thị trường. • Các thị trường điện từ có tính hiệu quả cao hơn bới chúng tăng số lượng thông tin, tăng tốc độ truyên gừi thông tin đê có thê dân tới giao kêt từ đó có thê giám bớt các dòng lưu chuyển hàng hóa vật lý mà vẫn có thể đáp ứng nhu cầu tiêu dùng, có lợi tới tổng thế nền kinh tế. Vì thế, không chi các công ty tham gia tích cực vào xây dựng thị trường điện tử mà các chính phủ cũng đang nỗ lực để xây dựng các thị trường điện tử cho phát triển thương mại điện tử trong thời điểm hiện nay. II. Các yếu tố cấu thành đặc trưng thị trường thưoìig mại diện tử 2.1. Khách hàng (e-customer) : Là người tham gia vào thị trường điện tử với tư cách là người mua hàng hóa, dịch vụ hoặc thông tin. Là người đi dạo trên web tìm kiểm, trả giá, đặt mua các sàn phẩm. Khách hàng là tổ chức, công ty chiếm 85% hoạt động cùa TMĐT. Khách hàng có thể là người mua hàng hiện hữu hoặc người mua hàng tiềm năng. Bất kỳ ai cũng có thể trở thành khách hàng điện tử, tuy nhiên để trờ thành kliách hàng điện tử phải là người mua hàng có sử dụng các phương tiện điện từ. Có nhiều yếu tố để xác định khách hàng điện từ ta dựa vào mức độ sẵn sàng tham gia của khách hàng trong thị trưòrng thương mại điện tử như : mức độ sẵn sàng trực tuyến, mức độ phồ biển của việc sử dụng thẻ thanh toán điện tử, mức độ sẵn sàng mua hàng trực tuyến, kinh nghiệm mua hàng điện tử, lòng trung thành cùa khách hàng đối với nhà bán lẻ điện tử.
- 118. Chương 2 : TMDT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 77 Hình 2.1 : Các yếu tố cấu thành thị trường thưoTig mại điện tử. (Source : E - Commerce, Eữaiiĩi Turban, David King, 2012, Prentice Hall) Nhu cầu và mong muốn của khách hàng cá nhân phải nói là hết sức đa dạng. Đe kinh doanh điện tử thành công và tìm hicu sâu hơn ’ về khách hàng cá nhân TMĐT, có thế thực hiện các bước phân tích, nghiên cửu như sau : Nghiên cứii thị trưòng và khách hàng tiêm năng trong bán lẻ điện tử. Các vấn đề chung : Ai sẽ là khách hàng tiềm năng đối với các sản phẩm của nhà bán lẻ điện tử ? Nhà bán lé điện tử sẽ địnli hướng tới dải khách hàng rộng lớn hay phân khúc thị trưcmg hẹp ? Phần lớn khách hàng của bạn có gì ? Liệu khách hàng của bạn có cần đến sản phẩm cúa bạn kliông ? Liệu có cần tuyên truyền phố biển cho họ về giá trị cũng như sự tồn tại của sản phẩm đó không ? Liệu họ có phải là các khách hàng mua lặp lại nhiều lần không, hay chi cần mua sàn phẩm cùa bạn một lẩn trong đời ? Các vấn đề đặc thù : Khách hàng cúa bạn đã sẵn sàng trực tuyến hay sẽ nhanh chóng sẵn sàng trực tuyến hay không ? Cái gì sẽ thúc ép họ chuyển sang trực tuyến nếu họ chưa sẵn sàng ? rhị trưởng mục tiêu dã cỏ và đã sử dụng thé tin dụng để mua hàng hay chưa ? *Dể hiểu sâu hưn về nhu cầu và mong muốn cúa khách hàng điện tử và làm thế nào đê các công ty Việt Nam thòa mãn được các mong muốn đó, các bạn hãy tim đọc “Digital marketing”, Lưu Đan Thọ, NXB rài Chính, năm 2.015.
- 119. 78 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. Mức độ săn sàng của người sử dụng thẻ tín dụng đê mua hàng như thê nào ? Có các loại site, cũng nliư các cửa hàng bán lẻ điện tử tưcmg tự và các loại khác như thế nào ? Các thành viên của thị trưòng mục tiêu có thăm viếng thường xuyên hay không, hay thăm viếng một cách tình cờ ? Việc nghiên cứu các vấn đề như vậy giúp phân khúc thị trường tiềm năng tổng quát thành nhiều loại hình và nghiên cứu tiếp tục trong tưong lai. Phân tích những người dùng web : Người đơn giản {SimlỊfier): Chi viếng thăm một số ít các site chọn lọc, không viếng thăm tràn làn. Người đon giản xác định các site bán lè mà họ thích, rất ít tìm kiếm các địa chi mua sam mới. Thích sự thuận tiện đến cùng, không ưa thích các đặc trưng bổ sung (như phòng chat, quàng cáo pop-up...). Người lướt sóng {Siirfer) : Chi phí rất nhiều thời gian yà tiền bạc trên web. Chiếm 8% trong số người dùng tích cực, nhưng chiếm tới 32% tổng thời gian trực tuyến. Người lướt sóng liên tục tim kiếm kinh nghiệm mua săm mới, thông tin mới. Người kết nối (Connector): Luôn muốn thử nghiệm với web. Chiếm khoảng 36% số người dùng tích cực; 42% trong số họ là đã mua hàng trực tuyến. Có xu hưóng tìm những thương hiệu nối tiếng mà họ đã biết và tin cậy khi họ dự địnli mua hàng trực tuyến. Người mua bủn kiếm lời (Bargainer) : Sử dụng wcb trước hết dê săn tìm phi VỊI mua bán, đồ mua bán trao tay thỏa mãn thú vui săn tìm. Đe hấp dẫn lôi kéo người săn đồ rẻ, site cần đáp ứng yêu cầu của họ mua đê bán, kiếm được giá cao, thân thiện với họ. Nhóm người này chiếm tới 50% tổng số người dùng ở eBay. 2.2. Người bán hàng (e-seiler) : Người bán hàng điện tử là một khái niệm chung dùng để mô tà nhũ'ng người tham gia vào việc cung cấp hàng hóa, dịch vụ và thông tin trên mạng Internet. Có hàng trăm ngàn cửa hàng trên web thực hiện quảng cáo và giới thiệu hàng triệu các websites. Người bán có thể bán trirc tiếp từ website hoặc qua chợ điện tử. Những người bán hàng điện tử có thể là người bán lé diện tử (e-tailer), người bán tạp phẩm (e-grocer), các nhà phân phối điện tử (e-distributor) hoặc các nhà bán buôn điện tử (e-wholesaler). Người bán lẻ điện tử là những người bán hàng trên mạng Internet. Người bán tạp phám (e-grocer) là những người cung cấp hàng hóa hoặc giao hàng hóa hàng ngày hoặc định kỳ hoặc trong phạm vi một thời gian ngắn trực tuyến. Nhà phân phối điện tử (e-distributor) : Là những trung gian kiên ket nhà sàn xuất (nhà cung ứng) với người mua bởi thỏa thuận đặt e-catalogue của các nhà sản xuất lên trang web của trung gian.
- 120. 2.3. Tiến trình mua hàng trên mạng Khách hàng mua hàng trên mạng bằng nhiều cách thức khác nhau. Cách phố biển nhất là mua hàng từ catalog điện tử với giá xác định. Đôi khi giá cà có thể thương lượng hoặc giảm giá. Một cách khác để xác định giá là định giá động, nghĩa là giá cả có thể thaỵ đổi ở các thị trường đấu giá hoặc tài chính. Tiến trinh mua hànệ trên mạng bàt đâu bằng cách khách hàng truy cập vào trang web và đăng ký (nếu cần thiết) và xem hàng trên catalogs điện tử. Catalogs điện tử ^ thường rất rộng lớn vi thế cần có sự hỗ trợ bang các kỹ thuật tìm kiếm (search mechanisms). Khách hàng có thể so sánh giá cả. Có các trang web so sánh giá cà của họ với các đối thủ cạnh tranh. Khách hàng có thể rời trang wcb đế so sánh giá cả trước khi dừng lại ớ một trang web cụ thể nào đó. Neu hài lòng, họ có thế chọn một vài sản phẩm nào đó rồi đặt chúng vào giỏ mua hàng (shopping cart or bag). Kliách hàng có thế quay trớ lại catalog đế chọn thêm các sàn phâm khác nữa. Mỗi sản phẩm được chọn đều được đặt vào giỏ mua hàng. Khi việc mua sắm kết thúc, khách hàng có thể thoát ra qua trang xuất (checkout page). Sự chọn lựa hình thức thanh toán có sẵn trên trang web. Thí dụ, Saigoncom.vn cho phép bạn thanh toán bằng thỏ tín dụng của Paypal, hoặc bằng séc sau khi ký hóa dơn (billing),... Sau khi kiếm tra lại tính chính xác, người mua hoàn thành việc mua hàng. Chương 2 : TMĐT : Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 79 Các giao dịch B2B ---------------► Các giao dịch nội bộ Các giao dịch B2B, B2C, B2G Hình 2.2 : Các thành phần tham gia và các yếu tố cấu thành thị trưòng TMĐT. (Source ; K- Commcrcc, KlVaiin l urban, Duvid King, 2012, pagc 8.t, Preiuict' Hall) ^ Mục tiêu của quyển sách này là thực hành ứng dụng trong thực tế. Neu chúng tôi giới thiệu mà chưa minh họa thì sẽ minh họa ở các chương sau.
- 121. 80 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. Hình 2.3 : Tiến trình mua hàng trong thị trưòng TMĐT. (Source : E - Comnierce, Efraim Turban, David King, 2012, page 84, Premice Hall)
- 122. Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 81 Dối vói ngưòi mua hàng Việt Nam cần lưu ý các thông tin như sau : a. Kiểm tra thông tin về ngưòl bán và sản phẩm • Kiểm tra thông tin về người bán như : tên công ty hoặc thương nhân, thông tin đăng ký kinh doanh, địa chỉ trụ sở giao dịch, thông tin liên hệ, số điện thoại cố định, đường dây nóng, email, các tài khoản hỗ trợ ừực tuyến. • Có thể ệọi điện hoặc kiểm tra chéo các thông tin này thông qua website của các cơ quan thuế, cơ quan cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. • Thông tin sản phẩm được bày bán phải được công bố chi tiết, đầy đủ, rõ ràng. b. Kiểm tra dộ uy tín của ngưòi bán trên môi trường trực tuyến • Tham khảo ý kiến cứa bạn bò, người thân về dộ uy tín của người bán. • Tìm kiếm thông tin liên quan tới người bán bằng các công cụ tìm kiếm với các từ khóa như : “công ty X”, “lừa đảo”, “bán hàng giá”... • Đọc các đánh giá (review) cùa khách hàng - những người đà từng mua hàng trên website đó để có thêm thông tin về người bán. Đặc biệt kiểm tra kỹ với những trường hợp giá bán rẻ hơn nhiều so với giá chung cùa thị trưcmg. • Có thể tra cứu mức độ uy tin của website thông qua các tồ chức dánh giá tín nhiệm như SafeWeb.vn. c. Dọc kỹ các điều khoản, quy định và chính sách bán hàng • Dọc kỹ các điều khoản liên quan tới bảo vệ thông tin cá nliân của khách hàng; các điều khoản giao dịch như phương thức thanh toán, giao hàng, chính sách đổi trả hàng, điều kiện hoàn tiền, phí vận chuyển, bảo hành và các dịch vụ sau bán hàng... d. Dảm bảo các thiết bị sử dụng là an toàn • Tién hành giao dịch trên máy tính hoặc thiết bị di động an toàn, bào mật. Neu sứ diing mạng không dây, nôn kiếm tra việc mã hóa đường truyền đế dãm bão bcn thứ 3 không the thu thập trái phép dữ liệu của bạn. • 1'rường hợp sử dụng máy tính lạ (nơi công cộng, máy dùng chung...), cần đăng xuất (log out) khỏi tài khoán sau khi sử dụng; xóa lịch sử trình duyệt web, cookie, cache... c. l.ựa chọn phưong thức thanh toán an toàn • Với những giao dịch lần đầu hoặc giao dịch có giá trị lớn, hạn chế chuyển hết tiền cho người bán trước khi nhận hàng. • Khi tiến hành thanh toán trực tuyến, cần chắc chắn người bán đang cung cấp một kênh giao dịch mã hóa an loàn với biểu tượng “https://” trên thanh địa chi cùa trinh duyệt web (giao thức SSL). f. Kiểm tra sao kê tài khoản ngân hàng sau khi giao dịch
- 123. 8 2 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cẩu trúc, kỹ thuật và công cụ. • Sử dụng dịch vụ thông báo giao dịch qua tin nhắn điện thoại để nám được các giao dịch phát sinh bằng tài khoản của mình. • Nên lưu tâm tới việc sử diing cách thức xác thực thanh toán bang hai lớp mật khấu với mật khâu dùng một lần (one time password). g. l.ưu giữ thông tin giao dịch đầy dú • Lưu giữ mã số đơn hàng, số hiệu giao hàng và các chứng từ trong quá trình giao dịch trực tuyến. Những thông tin này có thể được sử dụng làm bằng chứng dể giải quyết các tranh chấp (nếu có) trong giao dịch. h. Hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân trên môi trường trực tuyến • riiận trọng với các quãng cáo qua email, bài viết hoặc các chia sè trên mạng xã hội. • Không nên tin vào những email đề nghị cung cấp tên tài khoản, mật khẩu, thông tin cá nhân, thông tin tài chính; các email có gửi kèm đường link và dề nghị bạn nhân vào đưcmg link đó... 2.4. Các dịch vụ và các sản phâni : Ve nguyên tắc, những gì bán được ớ các cửa hàng truyền thống thì có thế bán được qua các kênh trực tuyến. Tuy nhiên, phụ thuộc vào khá nhiều điều kiện (hạ tầng công nghệ thông tin trực tuyến, hạ tầng sản xuất, phân phối, vận tải,...), mức độ phù hợp cúa các loại hàng hóa đối với bán lẻ điện tử kliông phải là như nhau. Trong thực tế, hànẸ hóa là các sản phẩm vật thể, hay số hóa, dịch vụ cơ sở hạ tầng ; phần cứng, phần mềm, mạng Internet thì dễ dàng hơn trong kinh doanh điện tứ. Nói cách khác, không giống như markcting thông thường, khách thế trong e- marketing có thề là hàng hóa và dịch vụ số hóa. Chúng thường được phân phổi dưới Sán phăm phù hợp với thương mại diện tứ : Nói chung, dó là nhìỉng sàn phârn, dịch vụ cỏ tinh phô hiến (commodity items). Một sán phâm phổ biển là sán pham có dộ tiêu chuấn hóa cao, được thể hiện thông qua các thông số kỹ thuật giúp người mua dễ dàng dánh giá toàn diện và có ý niệm tưcmg đối đầy đủ về sản phâm mà không cần giám định một cách trực quan. Sàn phẩm, dịch vụ phổ biến là các sản phấm, dịch vụ rất khó phân biệt với các sán phấm, dịch vụ cùng loại kliác. Sự kliác biệt duy nhất giữa các sản phẩm phổ biến có lẽ chi là giá cà. Xăng, vật dụng văn phòng, xà bông, máy tính, vé máy bay, sách, CDs... là các thí dụ về sàn phâm phố biển. Người mua không cần phải trải nghiệm các đặc dic*m vật chất cụ thế trước klii mua nó, không cần phái quan tâm vồ tinh vừa vặn. tươi mới, hay các đặc tính chất lượng khác... ('ác sán phẩm phù họp với EC phải dề dàng vận chuyển và bao gói,... Sàn phẩm dó cần có tỷ lệ giá trị cao so với chi phí vận chuyển. DVD là một thí dụ tuyệt vời về một sản pham như thế. Sản phẩm đó cần phải phù hợp về kích cỡ, kiêu dáng, trọng lượng dề dàng và ít chi phí hơn khi lưu trữ và vận chuyển.
- 124. Chương 2 : TMDT: Thị trường, cẩu trúc, kỹ thuật và công cụ. 83 các hình thức như : các tài liệu (văn bán, sách báo...), các dừ liệu (số liệu thống kê...), các thông tin tham kháo hay các phần mềm máy tính v.v... Quá trình phát triển của bán lẻ điện tử cho thấy, thời gian đầu tiên, bán lẻ điện tử chù yếu dược thực hiện đôi với các sán pham thuộc các nhóm hàng phù hợp với thương mại điện tử như : sách, nhạc và phim DVD, tạp phẩm, trò chơi và phần mềm, thiết bị điện tử và máy tính, du lịch, quàn áo. về sau, bán lẻ điện tử dân lan rộng sang các nhóm hàng hóa và dịch vụ kliác. Với sự phát triên của thương mại điện tử, các phần mềm, báo và đĩa CD âm nhạc rồi sẽ không cần thiết phải dóng gói và phân phối tới các klio hàng, các kiốt bán hàng hay đến nhà nữa, chúng có thể hoàn toàn được phân phổi qua mạng Internet dưới dạng hàng hỏa số. Tuy còn hạn chế nhưng các ngành khác như dịch vụ tư vấn, giải trí, ngân hàng, bào hiểm, giáo dục và y te... cũng dang sừ dụng Internet đề làm thay đổi phương thức kinh doanh của họ. Những người đi nghi dưỡng giờ đây có thê tìm thấy thông tin về các thành phố mà họ dự định đên thăm trên các trang web, từ những thông tin hướng dẫn giao thông, thời tiết cho đen các sổ diện thoại, địa chỉ Một thương hiệu có tiếng tăm, thí dụ máy quay hình Kodak, thì dễ bán trên mạng hơn là một thương hiệu vô danh. Bởi vì danh tiếng thương hiệu làm giảm sự lo lắng về chất lượng khi mua một món hàng mà chưa được “tận mắt sở thị”. Đồ nữ trang mắc tiền tuy có tỳ lệ giá trị cao, nhưng nhiều người vẫn ngần ngại mua trực tuyến mà chưa được xem trực tiếp kỹ lưỡng trừ khi dược bán bởi một nhà phân phối tiếng tăm và chính sách đổi trà hàng thoải mái sẵn sàng hoàn tiền lại. Một sản phẩm khác rất phù họfp với EC là truyện tranh khôi hài có sức thu hút rộng rãi mọi đối tượng độc giả trên toàn thể giới. Ngược lại với thương mại diện tử, thương mại truyền thống rất phù hợp hơn với việc bán những hàng hóa đòi hỏi nhiều kỹ năng bán hàng cá nhân. Thí dụ như, bán một bất động sản giá trị lớn dòi hói phái có mức độ tin tướng lẫn nhau cao. Mặc dù bất dộng sàn kinh doanh được rao bán trên mạng, nhưng vẫn thường có sự gặp gỡ trực tiểp cá nhân dể thương lượng về giá cả. Rất nhiều công ty ngày nay đã kết hợp hài hòa hình thức tiếp xúc cá nhân nhưng gia tăng sự. hiện diện trực tuyến dể quảng bá và bán những hàng hóa có giá trị cao như quần áo thời trang, đồ cổ và các loại thực phấm chức năng,... Hình thức kết hợp hài hòa giữa trực tuỵến và các chiến lược kinh doanh truyền thống là tốt nhất khi quá trinh kinh doanh bao gồm vừa hàng hóa vừa tiếp xúc cá nhân. Thi dụ lủiư, người ưiua tìm thông tin ưêii we'u về các xe hơi mới và đà qua sử dụng cân nhắc về kiểu dáng, mẫu mã sau đó gặp gỡ trực tiếp đề ngã giá. Trong trường hợp xe hơi đã qua sử dụng, EC ậiúp người mua cơ hội để biết về kiểu dáng, màu sắc tính năng, giá cà,...; tức là có đủ thông tin đáp ứng chính xác nhu cầu của họ và giúp tiết kiệm dược thời gian tìm kiếm.
- 125. 84 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỳ thuật và công cụ. v.v Những khách sạn có thể mô tả về vị trí cùng với các bức ảnh về tiền sảnh, phòng khách và các phòng ngủ của họ. Các hãng kinh doanh bán vé máy bay có thê cung cấp các công cụ đặt chỗ thông qua các trang web cho khách hàng sử dụng v.v... Một nghiên cứu chuyên sâu khác của Torester Research đã chia thị trường bán lẻ trực tuyến thành ba loại mua bán : Ilàng hóa tiện dụng, hàng hóa và dịch vụ nghiên cứu bổ sung và hàng hóa thông thường. Những hàng hóa tiện dụng được mua bán như là sách, âm nhạc, quần áo và hoa. Các chuyên gia dự báo là sir đa dạng cùa hàng hóa diện tử sẽ tăng lên, sự xuất hiện của dịch vụ gửi hàng và sự xúc tiến bán lẻ rộng rãi sẽ làm tăng sự thông dụng của việc buôn bán hàng hóa này trên mạng. Những hàng hóa bổ sung được mua bán pho biến hơn, chang hạn như hàng tạp hóa, hàng cá nhân, những mặt hàng này tuy có giá thành trung bình nhưng lại là thiết yếu do trớ ngại từ việc thiếu một hệ thống phân phối khả dĩ và sự bắt nhịp chậm chạp vồ thương mại điện tử của khách hàng. Vì thế, các chuyên gia đánh giá thị trường này chủ ycu phát trien trong một số lĩnh vực nhất dinh như hàng dặc dụng, hàng dược phàm. Chi phí của hàng hóa và dịch vụ liên quan dến nghiên cứu cao hơn nhiều so với hai chung loại hàng hóa trên và là những mua bán dược sắp dặt tiirớc theo khuynh hướng thông tin; Loại này bao gồm vé máy bay, máy tính, ô tô. Việc cung cấp các nguồn thông tin trực tuyến và doanh số của loại này dang có xu hướng tăng lên dáng kê. Những sản phâm thông thường có the mua qua mạng : Các sán phẩm máy tinh, sách, đĩa CD, đồ điện tử, các tour du lịch, phim ánh, các tạp chí thường kỳ v.v... Những dịch vụ sau đây là những dịch vụ có the triển khai thành công trên mạng ; Ke toán, quảng cáo, giáo dục đào tạo mang tính thương mại, các phần mềm và dịch vụ máy tính, môi giới hải quan, các dịch vụ tài chính, y tế, chăm sóc sức khoe từ xa, bào hiêm, nghiên cứu thị trườnạ, tìm kiếm lao động, thông tin và truyền thông, các dịch vụ lữ hành, dịch thuật, thiết kế và bào tri trang web, tư vấn quản lý, giáo dục, dịch vụ in ấn và đồ họa, các dịch vụ đấu giá, các dịch vụ viết thuê,... Các chuyên gia dự tính rằng các lĩnh vực tăng trưởng chính trong thương mại điện tử sẽ là truyền thông toàn cầu và các ngành công nghiệp giái trí, du lịch (bao gồm khách sạn và hàng không), các dịch vụ chuyên nghiệp và tài chính, bào hiềm và bán lẻ. Nghiên cứu này đã chi ra rằng các nhân tố thành công của các sản pham nhất định bao gồm các yếu tố : thương hiệu mạnh, sàn phẩm đặc trưng và chào giá cạiứi tranh. Cần lưu ý rằng hiện vẫn chưa có một nghiên cứu hoàn chỉnh nào về khía cạnh tâm lý của khách hàng trên mạng để xác định tại sao có một số màng khách hàng hoặc công ty lại mua sản phẩm và dịch vụ này trong khi số khác thi không. Có vé như sir e ngại của khách hàng, ở một mức độ nhò hơn là của công ty để tìm kiếm và mua hàng hóa và dịch vụ qua mạng đã vưcrt ra ngoài những lo ngại vổ vấn dề an ninh, tài chính cùa các giao dịch. Một nghiên cứu giới hạn đã được tiến hành đê tìm ra những nhân tố này. Một câu hỏi khá thú vị là mức độ của việc thay đối thói quen mua hàng của khách hàng và công ty. Có lẽ các công ty sẽ dễ dàng thay đối hơn dể cắt giãm chi phí, cải thiện thời gian giao hàng, liên lạc với nhà cung cấp, và đon giản chì là tăng hiệu quà cùa việc dặt hàng, gửi hàng và giao hàng. Ilơn nữa có lẽ hình thức mua bán giữa các công ty fỉ2B tăng lên bởi vì nó có đặc điểm khác với những thói quen mua hàng cá nhân truyền thống. Điều quan trọng là phải đặt ra câu hỏi có phải do đặc trưng cùa
- 126. Chương 2 : TMDT: Thị tìiường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 85 người mua hàng muốn trực tiếp đi dạo qua các gian hàng, các cửa hiệu, các trung tâm thương mại, các cửa hàng bách hóa hay là họ muôn mua hàng qua mạng đê tiêt kiệm thời gian cho những hoạt động khác như thể thao, giải trí, v.v... Nghiên cứu cần hiểu sâu hơn nên tiêp sau đây là kháo sát chi tiêt vê các hàng hóa và dịch vụ cụ thê. Phần cứng, phần mềm và mạng mảy tính : Người ta mua trực tuyến số lượng rất lớn phần cứng, phần mềm và mạng máy tính. Đây là loại sản phâm bán trực tuyên nhiêu nhât. Tỷ lệ người mua hàng trực tuyên phàn cứng, phân mêm và mạng máy tính ờ Việt Nam vào tháng 9/2.015 theo theo khảo sát của VECITA, Cục TMĐT là 43%. Diện thoại và thiết bị diện tử dân dụng : Theo Hiệp hội điện tứ dân dimg (Mỹ), khoảng 10-15% tổng số sản phẩm diện tử dân dụng được bán trực tuyến. Các máy quay phim, máy in, máy quét và các thiêt bị không dây (bao gôm các thiêt bị trợ giúp cầm tay - PDA và điện thoại di động) là một số trong những sản phâm điện tử dân dụng được mua bán trực tuyến phổ biến. Tỷ lệ hàng điện thoại và thiết bị điện tử dân dụng ở Việt Nam vào tháng 9/2.015 theo khảo sát của VECITA, Cục TMĐT là 41%. Hàn^ điện lạnh vù thiết bị gia dụng : Tại Việt Nam, khí hậu oi bức, nóng nực nên hàng diện lạnh có doanh số khá tốt, dặc biệt là vào mùa hè. Tỷ lệ là 25%. San phàm trang bị văn phòng ; Tại Việt Nam thì chúng tôi chưa có số liệu nhưng trên thể giới thi kliá cao. Chi riêng doanh thu sán phàm trang bị văn phòng cùa hãng OfticeDepot.com dạt trên 20 tỷ USD năm 2.015, theo dự báo tăng 12% so với năm 2.014. Cả TMDT B2C và B2B dối với nhóm hàng này đêu phát triên nhanh chóng trên khắp thế giới và ngay cả tại Việt Nam và hầu hết các công ty bán sản phấm trang bị văn phòng dều có lập trang web bán hàng qua mạng. Hàng thế thao : Hàng thể thao có thể bán rất tốt trên Internet. Tuy nlriên, rất khó đo đạc được chính xác doanh thu, vì rất ít nhà bán lẻ điện tử nào chi bán riêng các sản phẩm thề thao trực tuyến mà còn bán kèm theo các hàng hóa khác nữa. Sách và âm nhạc : Các sán phấm này có đặc điểm là dễ vận chuyển, được mua bán thường xuyên khăp nơi trên thê giới, mặt hàng phong phú, có nhiêu lựa chọn, và giá tương đối thấp. Amazon.com và Barnesandnoble.com là các nhà bán sách lớn (khoảng 10 tỷ USD năm 2.015), tuy nhiên cũng có rât nhiêu nhà bán lẻ điện tử trên thê giới có bán sách, đặc biệt là các sách chuyên môn hóa (sách kỹ thuật, sách cho trẻ em...). Tại Việt Nam có rất nhiều trang bán sách nhưng hai trang mạng bán nhiều loại sách học thuật nghiêm túc và có doanh số cao là bookface.vn và Saigoncom.vn. 'Pheo khảo sát tháng 9/2015 của VECITA, Cục TMĐT tỷ lệ này là 25%. Dồ chơi : Trên thế giới, hai công ty Toys “R” Us : thiên đường của đồ chơi trẻ em và Amazon.com dần đầu thị trường, tiếp theo là Kbtoys.com. Người tiêu dùng cũng ưa thích mua trực tuyến đồ chơi ớ các cửa hàng có chiết khấu như Target, Wal- Mart, các quầy hàng hoặc trực tiếp từ các nhà sản xuất. Là nhà bán lè đồ chơi toàn cầu, Toys “R”Us vẫn luôn tiếp tục theo dõi các số liệu mua sấm đồ chơi trực tuyến từ nhiều diễn đàn trên thế giới đe có thể dẫn đầu trong việc định dạng và định hướng các xu hướng đồ chơi. Toys “R”Us cung cấp một
- 127. sự lựa chọn tuyệt vời bao gồm các lọai đồ chơi mới, các đồ chơi truyền thống, các sàn phấm đặc biệt cùa Toys “R”Us và nhiêu giá trị tuyệt vời khác trong cùng một cửa hiệu. Với đội ngũ các nhân viên được huấn luyện kỹ và am hièu về dồ chơi dể luôn luôn sẵn sang phục vụ klrách hàng trên toàn the giới. Toys “R”ưs là chuyên gia ệiủp bạn tỉm kiếm món đồ chơi hoàn hảo nhất. Khi các định nghĩa truyền thống về đồ chơi thay đối, Toys “R”Us đã trừ thành công ty hàng đầu trong việc cung cấp các lựa chọn về sản phẩm sáng tạo cho một thế hệ tré em am hiếu về kỹ thuật hiện đại và phân phối trực tuyến. Từ các sán phấm máy chụp hình kỹ thuật số đến các phụ kiện ipod, hay các loại nhạc cụ,... Toys “R”Us là nhà phân phối trực tuyển hàng đầu về các sản phấm diện tử mới và hợp thời cho tré em. Tại Việt Nam, doanh thu bán đồ chơi đang tăng trưcing rất khà quan nhờ áp dụng dạng thức kinh doanh hỗn hợp “click and mortar”. Hiện nay, các trang mạng có địa chi như kidsccnter.vn, deca.vn, khuvuichoichotrecm .cuin, lingo.vn/do-choi-tre- em đã trở thành các địa chi ưa thích cho trẻ em cũng như người lớn với bộ sưu tập ấn tượng về đồ chơi, game, đồ thể thao, đồ diện tử, phần mềm, các sản phẩm cho trẻ sơ sinh, quần áo trẻ em và đồ nội thất cho thanh thiếu niên. Tại Việt Nam, theo khảo sát cùa VIÌCITA, Cục TMDT vào tháng 09/2.015 về các sàn phẩm, dịch vụ được mua bán và giao dịch nhiều nhất trên các vebsite cung cấp dịch vụ thương mại diện tứ là nhóm 5 mặt hàng : thời trang (44%); máy tính và mạng (43%); quần áo, giày dép, mỹ phâm (43%); điện thoại (41%); hàng điện lạnh, thiết bị điện tử gia dụng (25%). 86 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 43% 41% Thời trang Máy tính và mạng Quần áo, giày dép, mỹ phẩm Điện thoại và thiết bị điện từ Hàng điện lạnh, thiết bị gia dụng Hình 2.4 : Top 5 nhóm mặt hàng được giao dịch nhiều nhất trên vvebsite. (Nguồa,; yECrrA,-Cục Tìyff)T, Q9^2.a:i5) Sàn phẩm chăm sóc sức khóe, làm đẹp và irang phục và quản áo : Sán phàm chăm sóc sức khỏe, tàm đẹp là nhóm sản phâm có cơ cấu mặt hàng rất phong phú, bao gồm từ các vitamin, hàng mỹ phấm cho đến đồ nữ trang, được nhiều nhà bán lè điện từ lớn và các cửa hàng trực tuyến kinh doanh trên mạng. Đoi với trang phục và quần áo, nhờ khả năng mua được những chiếc áo sơ mi, quần âu và ngay cả dày dép may đo qua mạng, kinh doanh trực tuyển nhóm hàng này cũng đang có xu hướng tăng. Tỷ lệ mua hàng mỹ phâm, quần áo giày dép ờ Việt Nam khá cao, theo khảo sát cùa VECITA, Cục TMĐT vào tháng 09/2.015 là 44%. Sàn phâm giải trí : Đây là một khu vực khác, bao gồm hàng chục sàn phẩm, từ
- 128. Chương 2 : TMDT: Thị tmờng, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 87 vé tham dự sự kiện (tickctmaster.com), đến các trò chơi trả tiền, thu hút hàng chục triệu người dùng mạng. Đồ trang sức : Tiếp theo thành công của việc bán hàng qua các kênh truyền hình, một số cửa hàng hiện hay triển khai các kênh bán hàng qua Internet. Trong tổng số dt)anh thu là hàng trăm tý USD mỗi năm, doanh thu bán đồ trang sức trực tuyến chiếm khoảng 15 tỷ USD năm 2.015, với các hãng hàng đầu là Blue Nil.Inc., Diamond.com, lce.com, tiếp theo là Amazon.com và eBay.com. Dự đoán rằng kinh doanh dồ trang sức sẽ vươn lên vị trí thứ 6 trong các nhóm hàng bán trực tuyến. Ồ tỏ ■. 0 tô mới chì bắt đầu dược bán qua mạng, nhưng dự đoán trong vài năm sãp tới ò tô sẽ vươn lên một trong các vị trí đầu tiên. Gần như hầu hết các nhà sản xuất, bán lè, các trung gian môi giới cung cấp các dịch vụ liên quan đến ô tô, kể cả các loại hình công ty hỗn hợp (“click and mortar”) lẫn các công ty thuần túy Internet đang xúc tiến triển khai kênh bán hàng này. Một thị trường nhiều tỷ dô la, bao hàm cả ô tô mới và cũ, ô tô chờ thuê và ô tô cho thuê, phụ tùng ô tô. Thị trưỏmg bao gồm cả B2B, B2C, C2C và G2B. Khách hàng ưa thích mua ô tô mới có các tính năng riêng theo đơn đặt hàng, tuy nhiên cà thị trường ô tô cũ cũng có ưu thế và tăng trưởng nhanh. Thị trường bán đấu giá ô tô cổ, ô tô cũ, kể cả ô tô mới cũng đang tăng trưởng. Các dịch vụ đi kèm được thực hiện trực tuyến như dịch vụ hỗ trợ tài chính, bảo hành, bào hiểm cũng phát triến mạnh. Các dịch vụ : Doanh thu trong các ngành dịch vụ, đặc biệt là du lịch, mua bán chứng khoán, ngân hàng điện tử, bất động sán và bảo hiếm tăng tên nhanh chóng, trong một số trường hợp nhân lên hai lần mỗi năm. Một trong các hoạt động TMĐT phô biến là ngân hàng trực tuyến và thanh toán hóa đơn trực tuyến. Riêng ở Mỹ có tới hơn 90% (năm 2.015) người dùng Internet sử dụng các dịch vụ này, có tới 87% số người mua vé trực tuyến. Các hàng hóa khác : Rất nhiều các sản phấm khác, từ thuốc chừa bệnh theo đơn bác sỹ cho tới dịch vụ nhận dặt đóng giày đã được cung ứng qua Internet. Ngày càng nhiêu nhà bán lẻ diện tứ tham gia vào thị trường trực tuyến. Rất nhiều sán phẩm chuyên môn hóa hoặc phục vụ thị trường ngách (niche Products). Lưu ý là dù Internet tạo ra một một thị trườnẸ mang tính mở và toàn cầu nhưng vẫn không thay thế được các nhà bán lẻ truyền thống muốn bán các sản phẩm rất đặc thù, ví dụ các lon Coca Cola cô (Antiquebottle.com), hoặc dầu cây trà (Tcatree.co.uk). Việc kinh doanh hàng hóa hay dịch vụ gì trên mạng là cả một nghệ thuật, dựa vào sự nhạy bén cùa những người kinh doanh, và đặc biệt là phải căn cứ vào môi trường kinh doanh rất đặc thù của Việt Nam. Không thể trình bày cho hết một lần. Xuyên suốt trong quyến sách này tương ứng với nội dung của từng phần và mỗi mô hinli kinh doanh mà chúng tôi chỉ ra cách thức ứng dụng trong thực tế. Học không chỉ là để biết mà quan trọng hơn là để làm. Sau đây là một minh họa về những hàng hóa và dịch vụ linh tinh từ các cách làm rất sáng tạo cùa những người buôn bán nhỏ lé ờ Việt Nam và khá đặc thù trong môi trưòng kinh doanli của Việt Nam.
- 129. 88 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. Hộp 2.1: Những kiểu kinh doanh Online nhạy bén. Một chút lanh lẹ, táo bạo cùng khoản tiền đầu tư nho nhỏ, nhiều người Việt đã trở thành ỏng chủ, bà chù trẻ mà không cần nhiều vốn. Bán đồ linh tinh Online Nhiều cá nhân kinh doanh nhỏ nẹười Việt đã biết chớp thời cơ mờ Pacebook, website để bán quần áo, mỹ phẩm, đặc sản, đồ tự làm... Khách hàng ban đầu thường là đồng nghiệp, bạn bè rồi dần dần có thể lan tỏa ra tới các tinh, thành khác. Cách làm này cũng dẫn đưòrng mở lối cho thương mại điện tử xâm nhập vào Việt Nam, vốn đánh vào tâm lý muốn được hưởng một dịch vụ rè mà không cần phải đến tận nơi. Thậm chí, nhiều công ty Việt Nam hiện nay cũng phải mở riêng một mục bán hàng qua mạng khi dân văn phòng ngày càng bận rộn mà các tiện ích thanh toán Online ngày càng phát triển. Nga, một nhân viên ngân hàng bán quần áo Online cho biết công việc này phù hợp với những người có dam mê kinh doanh song vẫn muốn một cônệ việc ôn định. Chi phí cho lân thử sức này cũng không quá lớn khi Nga chi cân 15 triệu đồng để nhập hàng từ mối quen biết, không mất tiền thuê cửa hàng cũng như thuê nhân viên do bạn và người thân tự phân chia nhau giao hàng. Cà phê t a k c a w a y O n lin e Nhiều dân công sở bắt đầu buổi sáng bằng cốc cà phê, nhưng việc nhâm nhi thư giãn ở một quán ven đường trờ nên xa xi khi thời gian làm việc ngày càng ệấp gáp, tại nhiều vàn phòng cũng chưa trang bị máy pha cà phê. Nắm bất nhu cầu này, nhiều quán cà phê take away đã ra đời. Chi mất khoảng 3 phút, khách hàng sẽ có một cốc cà phê gọn nhẹ mang đi, giá thành 12.000-20.000 đồng. Thậm chí, nhiều cửa hàng để cạnh tranli còn đưa ra thời gian khá sốc, chỉ ạ,- ■ . ’‘í' 1 '■ r ' Kinh doanh cà phê take away - một phương thức phù hợp với sự năng động của giới trè. Ành : Hồng Châu.
- 130. Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 89 Trung - sinh viên trường đại học Mở TP HCM đã góp 5 triệu đồng cùng bạn mở quán cà phê take away trên đường Nguyễn Trãi (TP HCM) nhằm thỏa mãn đam mê được làm ông chủ. Trung chia sẻ, nếu mở một quán cà phê tử tế, chi phí ít nhất cũng phải 10 lần số trên, trong khi xu hướng hiện nay là cần phải nhanh và tận noá, điều mà nhiều quán cà phê kiểu cũ không làm được. Lẩu tại nhà Online Ngoài giờ làm việc hay trong các dịp đặc biệt, dân văn phòng người Việt rât thích tụ tập liên hoan, song, do ngại đi xa, quán ăn chật chội, khách đên phải chờ hay mùi thức àn nồng nặc khiến nhiều người e ngại. Từ đây, cơ hội tốt cho dịch vụ lâu tại nhà ra đời, “vừa tiện vừa lợi”. Chia sẻ trên diễn đàn, chủ một nhà hàng hàng lẩu tại nhà trên pỉiố Thái Hà (Hà Nội) cho biết, khách hàng chỉ cần lên website của quán chọn món và gọi đồ trước 2-3 tiếng, nhà hàng sẽ giao đồ đến tận nơi, kèm theo cho mượn cả bát đũa, bếp từ, nồi... Sau khi dùng xong, nhà hàng đến và thu dọn lại các dụng cụđũa, bêp từ, nôi... Sau khi dùng xong, nhà hàng đên và thu dọn lại các dụng cụ này. Phản hồi cho thấy hình thức kinh doanh này đang được nhân viên công sở ủng hộ, giá một nồi lẩu vào khoảng 300.000-500.000 đồng và không mất tiền phí vận chuyền. ___________ ____ ______ Dân công sở tìm kiếm dịch vụ lẩu tại nhà khi có dịp liên hoan. Ảnh minh họa :Âm thực 365. Kinh doanh đồ ký gửi Online Theo thời gian, một bộ quần áo hay đồ dùng sẽ không được sử dụng nữa, lý do không phải vì đã rách mà đơn giản chỉ là người chủ thấy nó không họp nữa hoặc quá chật, rộng. Do vậy, nghề bán quần áo cũ đã phát triển từ nhiều năm nay, thậm chí tại Hà Nội còn có những con phố chuyên bán đồ “hàng thùng” và bây giờ lại biết phối hợp nhịp nhàng với kinh doanh đồ ký gửi Online. Tuy nhiên, mô hình Online này cũng đòi hỏi người bán phải có vốn nhất định cũng như nhiều mối quan hệ để nhập hàng.
- 131. Do vậy, gần đây đã xuất hiện một mô hình kinh doanh mới là nhà kho ký gửi. Khách hàng có thể mang quần áo, đồ dùng cá nhân đến các thực phẩm sạch, đặc sản quê đến “nhà kho” để gửi bán. Người ký gửi tự định đoạt giá sản phâm, nhà kho có nhiệm vụ đem trưng bày trên mạng và rao bán lại để ăn chia lợi nhuận. Món đồ bán được càng sớm, người ký gửi sẽ nhận được nhiều tiền hom. Với hìtửi thức này, cả hai bên đều có lợi, thậm chí khi đồ đã hết thời hạn ký gửi mà chưa bán được cũng sẽ được đem làm từ thiện. Người nhận ký gửi ngoài chi phí nhà kho sẽ không mất vốn để nhập hàng, đặc biệt là không lo bị ế. Trong khi đó, người kỵ gửi lại có thể kinh doanh được những món đồ mình không sử dụng nữa, nhât là lại được tự định giá. Đi chợ thuê Online Dịch vụ đi chợ thuê Online này ra đời nhằm thỏa mãn những phụ nữ có công việc bận rộn, ngại thuê người giúp việc nhưng vẫn muốn đảm bảo cho gia đình bữa ăn ngon với các thực phẩm tưoi mới. Chi cần 10-15 phút mỗi ngày để nghĩ xem hôm nay ăn món gì, các bà riội trợ sẽ có tửiững nguyên liệu cho bữa toi qua một cuộc điện thoại hay vài lần click trên mạng. Với thực đom được khách hàng yêu cầu, người cung cấp dịch vụ sẽ đi chợ, sơ chế các món ăn và giao đồ đến cơ quan hay bất kể địa chỉ nào tiện lợi nhất. Chị Mai (Hà Nội) tranh thủ thời gian chưa tìm được việc mới đã mở dịch vụ đi chợ thuê. Trao đối trên diễn đàn, chị cho biết nếu khách yêu cầu mua đồ ttong siêu thị, số tiền thanh toán sẽ được ghi rõ ràng trên hóa đơn cộng với phí dịch vụ 30.000 đồng một lần, công vận chuyển khoảng 10.000-30.000 đồng tùy vào quãng đường. Trong khi đó, chủ một trung tâm cung câp dịch vụ đi chợ thuê Online cho biết giá mỗi loại thực phẩm sẽ được niêm yết trên vvebsite (đã bao gồm phí dịch vụ) và khách hàng chỉ việc vào đây chọn món, hệ thống sẽ tứứi toán luôn giá một lần đi chợ cộng với phí giao hàng tính trên giá trị hóa đơn (từ 5.000-15.000 đồng). Dịch vụ drive-thru Nhanh chóng hom dịch vụ take away, drive-thru (mua hàng không cần đỗ xe) đang manh nha xuất hiện tại Việt Nam, trong hoàn cảnh tìm một chỗ để xe họp lý ứên những con phố chật chội là điều khó khăn và lắm lúc đem lại sự bực mình. Trong kế hoạch mở hình thức này vào đầu năm 2016 tại Việt Nam, McDonald’s được coi là đom vị tiên phong áp dụng hình thức này tại Việt Nam khi khách hàng có thể mua hàng ngay frên xe và không cần bước vào nhà hàng. Theo ông Nguyễn Huy Thịnh - Giám đốc điều hành McDonald’s Việt Nam, drive-thru sẽ giúp khách hàng bận rộn có thêm thời gian thưởng thức bữa ăn và ừải nghiệm cung cách phục vụ khác biệt so với những nhà hàng khác. Mặt khác, hãng cũng có thể khai thác được lợi thế lim lượng xe lớn trên vòng xoay Điện Biên Phủ - Nguyễn Bỉnh Khiêm, cửa ngõ phía Đông TP Saigon, nơi đặt cửa hàng đầu tiên. Trên thế giới, loại hình dịch vụ này áp dụng phổ biến từ khá lâu tại các trạm nghi, hay nơi đổ xăng. Huyền Thư 90 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ.
- 132. Clnroiiịị 2 : TXÍtyr : Thị íriimnỊ, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 91 1'ại Việt Nam, tôm; họp lại nhiêu loại mặt hàng theo khào sát cua VBCÍTA, Cục IM u r vào tháng 09/2.015. Loại hàng hỏa dược mua lạrc tuyến phô biến nhất là dồ cõni; nuhệ và điện tir chiếm 60%, tăng 25% so với năm 2014. Các mặt hàng được nuuòi tiõu dimu ti Ịic tuyên ira chuộng khác là quan ÍH), giày dép, mỹ pham (60%), sau dó dôn dò ma dụng (,^4‘’'o), sách và văn phòng phàm (3 1%)... Dich vụ chuyên mòn (dào tạo, tư v á n ...) Dịch vụ spa và làm đẹp N hac/ V ideo/ D V D / Game Đạt chỏ khach san/ Tour du lịch Vé xem phim, ca nhạc... Sách, vân phòng phầm Thực phầm Vó niav b,i> Đô gia dung Đỏ cóng nghệ Quán áo, giày dép, mỹ phầm lO",. 2014 '2015 20" n lS"o 20"., tl"„ 25" 52",. 55",. 60" „ 60" „ I 62".. Ilìiih 2.5 : 'l’ỷ lệ mua thường xuyên các loại hàng hóa/dịch vụ. 2.5. ('o' sỏ’hạ tầng : Ilạ tâng thị triàmg bao gồm các mạng diện tử, phần cứng, phần mềm và các yếu tò khác. (Ại thê như, cơ SỞ hạ tang cấu thành thị trường thương mại điện tứ bao gồm cơ sơ hụ ỉâiiỊ> itịch vụ kinh doanh thỏnv, thirờnìị (common business Services inlVastruturc) nhu’ : bao mật, thc thòng minh, chửng thực, thanh toán diện tử, lưu trữ....; cơ sơ hạ tâniỊ phân phôi và chn chuyên thỏny Un (mcssaging and information dislribution inlVastruturc), thí dụ lỉDI, e-mail, sicu văn bán, phòng Chat,...; cơ sớ hạ lâng nụing và íniyên thông xã hội (multimcdia contcnt and nctwork publishing inlVastruturc), thí dụ H TML, JAVA, XML, VRML,...; cơ sớ hạ tầng mạng lưới (netvvork inữastruture) như telcom, truyền hình cáp không dây, Internet, WAN, LAN, VAN, intranet, cxtranct, thu nhận (access), Wi-Fi, Wilmax, điện thoại di động,...; cơ sớ hạ tầng tương tác (intcrfacing inữastruture) với cơ sớ dữ liệu, dối tác kinh doanh, *
- 133. 92 Chương 2 ; TMDT : Thị trường, cẩu trúc, kỳ thuật ^'à còngcụ^ các ứng dụng, các dịch vụ web, F,RP. Việc (rinh bày về cơ sờ hạ tầng dã dược đúc kết và minh họa trong Hình 1.2 ở trang 22, chương 1, bạn dọc hãy tự xcin lại. Các tiền diện (Front- end) Trước khi bán : Khách hàng tương tác với thị trường thông qua các front-cnd. Front-end là các bộ phận cúa quá trình kinh doanh của người bán hàng tương tác với các người mua hàng trực tuyển, bao gồm các cổng bán hàng điện tứ, các e-catalogue, các giỏ mua hàng điện tử, các công cụ tim kiếm và các công thanh toán điện tử. Giải thích : Các nhà c-markcting dùng thuật ngữ “tiền diện” (front-cnd) khi tháo luận về nhừnệ dicm khác nhau trong một kênh bán hàng (kế hoạch hoặc thành tích thực té biến những khách hàng triển vọng thành doanh số). Tiền diện đề cập dến lời chào hàng ban đầu hoặc sản phấm ban đầu. Lời chào hàng ban đầu là điều bạn quáng cáo hoặc khuyến mại trên trang web để hướng tới thị trường cùa bạn lời chào hàng chinh là thứ ban đầu thu hút mọi người vào trang vvcb và gia nhập danh sách opt-in cúa bạn. Các hậu diện (Back-cnd) Sau khi bán : rất cá các hoạt dộng hỗ trợ trực tuyến các hoạt động sau khi mua bao gồm xử lý và thực hiện đơn dặt hàng, quán trị dự trữ, mua hàng từ nhà cung ứng, quản lý kho, nhập hàng từ các nhà cung câp, xứ lý thanh toán, dỏng gỏi và giao hàng. _____ ___________________________________ Giai thích : Hậu diện đê cập dên những lời chào hàng mà bạn tạo ra ticp theo sau giai đoạn bán hàng ban đầu. Giờ chúng ta cần làm rõ hơn về hậu diện và lý do tại sao nó quan trọng đến vậy. Khi mới bắt đầu, lời chào hàng ban dầu sẽ dẫn khách hàng vào trang web của bạn. Tuy nhiên, doanh sô bán hàng tiên diện sẽ kliông mang lại cho bạn thu nhập lớn. Phần lớn thu nhập cùa bạn sẽ được tạo ra từ việc chào hàng hậu diện. Chúng ta hãy xem xét một ví dụ. Giá sứ vào một thời diêm bạn là nhà liên kết quảng cáo trực tuyến cho một cuốn sách ve thưcmg mại diện tứ giá 27 đô-la. Đây là một cuốn sách hay và bạn có một lời chào hàng hâp dần. llơn nữa, giá thấp khiến việc bán hàng trớ nên dề dàng hmi và việc bán hàng dề dàng có nghĩa là phần lớn những khách hàng tiềm năng trong danh sách opt- in có thể chuyến thành khách hàng (hực sự. C'ỏ hai điều can làm rõ ; • Bạn sẽ không thố trở nên giàu có với phần trăm hoa hồng của một cuốn sách giá 27 đô-la. • Khách hàng hiện tại có nhiều kha năng tiep lục mua hàng cùa bạn nêu bạn giới thiệu với họ một lời chào hàng khác. Dó chính là vai trò cúa hậu diện. Ncu bạn muốn kiếm dược thu nhập thực sự từ công việc kinh doanh trên Internet, bạn cần tiếp lục theo duổi những khách hàng hiện tại. Khi một số người mua một sán pliấm thông qua bạn thi có khá năng họ sẽ mua các sán phấm khác... nểu bạn đưa cho họ lời chào hàng thích họp. Bạn cần phải làm cho lời chào hàng hậu diện có ý nghĩa quan trọng hơn. '1’rong những lời chào hàng tiếp theo, các sán phâm hoặc dịch vụ được dưa ra phái luôn cỏ giá cao hơn sán phẩm ban dầu hoặc cỏ hình thức khác săn
- 134. Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cẩu trúc, kỹ thuật và công cụ. 93 phẩm ban đầu. Chẳng hạn sau một cuốn sách điện tử giá 27 đô-la, bạn có thể chào bán một phân mêm giá 47 đô-la với lãi thực gâp đôi sô hoa hông của cuôn sách kia. Sau đó, bạn có thể tiếp tục với lời chào hàng cho một trang web thành viên hoặc một sàn phẩm khác tưong tự để tạo ra thu nhập đều đặn. Hãy cùng xem điều gì sẽ xảy ra nếu bạn đảm bảo doanh số một 100% một tháng vói bất kỳ lòi chào hàng nào. Chúng tôi có ý muốn nói là mỗi tháng bạn thu được 25% doanh số với lời chào hàng ban đầu, 25% cho lời chào hàng thử hai và 50% cho lời chào hàng tiếp theo. Nếu vậy cơ cấu hoa hồng của bạn sẽ như sau : 1) Sản phẩm ban đầu - 15 đô-la/sản phẩm. 2) Hậu diện 1 - 30 đô-la/sản phẩm. 3) Hậu diện 2 - 9,95 đô-la/tháng (lặp lại). Vậy tổng thu nhập hàng tháng của bạn sẽ là 1.622,50 đô-la, trong đó hơn 400 đô-la là nguồn thu nhập thụ động (lặp lại). Bây giờ nếu trong công việc kinh doanh trên Internet bạn không có một loạt lời chào hàng hậu diện thì hàng tháng bạn sẽ chi có doanh số từ việc bán sản phẩm ban đầu. Tức là chỉ có 15 đô-la cho mỗi sản phẩm, điều này không thể giúp bạn tiến xa. Đốn đây chúng tôi hy vọng là bạn đã hiểu tại sao không thể chi dựa vào bán hàng tiền diện (hay bán hàng một lần). Một mô hình kinh doanh thành công đòi hỏi bạn phải tối ưu hóa lợi nhuận của mọi khách hàng trong thời gian họ mua sản phẩm bằng cách xây dựng một loạt chương trình hậu diện bền vững trong kênh bán hàng của bạn. Nếu không, bạn sẽ bỏ phí lợi nhuận tiềm năng mà đáng lý ra bạn có thê có. 2.6. Các trung gian Các trunẹ giạn ựntermediaries) : Trung gian (trong marketing) là bộ phận thứ ba hoạt động kết nôi người bán với người mua. Các trung gian cung cấp các dịch vụ ưên web. Vai trò của các trung gian điện tử khác với các trung gian truyền thống. Các trung gian trực tuyên tạo ra và quản lý các thị trường trực tuyến. Chúng giúp người mua người bán gặp nhau, cung câp các dịch vụ hạ tâng, giúp người mua hoặc người bán hoàn thiện các giao dịch. Các trung gian cũng hỗ trợ số lượng lớn các giao dịch tồn tại trong cung cấp các dịch vụ. Hầu như các trung gian trực tuyến hoạt động như một hệ thông máy tính điện tử. Các trung gian, thí dụ như các nhà môi giới, đóng một vai trò rất quan trọng trong EC bời họ cung ứng các dịch vụ và các hoạt động giá trị gia tăng cho cả người bán lân người mua. Có nhiều loại trung gian, nhưng có hai loại chính là nhà môi giói (brokcr) và nhà cung ứng và kiểm soát luồng thông tin (Inĩomcdiaries). 2.6.1. Các loại nhà môi giói (brokers): Buy/Scll Fulfíllmcnt - Mua/Bán trọn gói : Những người tham gia phải đặt mua hoặc bán và người môi giới thu lệ phí của người bán hoặc người mua cho mỗi giao dịch.
- 135. 94 Chương 2 : TMDT : Thị triíờng, câu trúc, kỹ thuật và công cụ. Virtual Mali - Siêu thị áo : l,à mộl ucbsitc trơ lliànli nơi liội tụ cua nhiêu người bán hàng. Doanh tliu từ các phí hàní> thám> cho các giao dịch, tc'ii cưa hàng và cài dặt. '1'liành công cua một chự áo sẽ nhiêu hon nữa khi kct họp chặt chẽ vói một sitc thông tin hoặc các dịch vụ xư lý các giao dịch tụ' dộng hoặc các co hội markcting. Mclamediarv — C'họ’áo có xứ lý giao dịch : (ỉiong như chọ ao, nhưng người tố chức còn phái thực hiện thêm việc xư lý các giao dịch và cung cap thC-mcác dịch vụ báo vệ khách hàng. Trong mô hình này, người ta thu phí thict lập hệ thong và phí trên mỗi giao dịch. Comparision agcnl — Dại lý so sánh giá : Còng ty giúp khách hàng so .sánh giá cá và hàng hóa và dịch vụ tại các cứa hàng khác nhau (thí dụ bi/ratc.com). Shopping Tacilitator — Nhà hỗ trọ' kinh doanh : Công ty hồ trọ người ticu dùng mua hàng tại các cứa hàng trực tuyến bàng cách dôi ngoại tệ, dịch thuậT, phương tiện thanh toán, cách thức phân phối, đặc biệt là tạo môi trưÌTng tưmig tác thuận lựi giữa khách hàng và người bán,... Các nhà hỗ trọ kinh doanh cỏ thê là các nhà giao nhận, các đại lý vận tái cũng sứ dụng mạng Internet dê hrr}') tác liên kẽl giữa các nhà cung cấp dịch vụ trong chuỗi giá trị. Các dịch vụ hỗ trọ da dạng, thay dôi từ các dịch vụ chứng thực tới các dịch vụ cung cấp nội dung, dịch vụ tư van vê tài chính, luật... (thí dụ puntomio.com). Matching Services — ('ác dịch vụ phù họp : (,'ác dịch vụ này khá phong phú từ việc mo cửa hàng trực tuyên, giới thiệu và len lịch hẹn vớỊngtuVi mua,... 2.6.2. Nhà cung ứng và kỉcm soát luồng thông tin (Iníomcdiarics) 'Trong không gian áo, có nhứng nhà trung gian là ngựừi cụng ứng và kiêm soát luông thông tin (inTormation floW), và được gọi lộ iníonicdiarics. Luông thông tin từ người bán đến người mua và ngược lại thông qua inTomcdiarics. InTomcdiaries là. những vvebsite tô chức thu thập và chứa một lượng dữ liệu thông, tin râl lớn và làm trung gian đứng giữa những người muốn cố thông tin Và những ai muốn cung cấp thông tin (xem webopedia.coin/TERM/I/infomcdỊarv.htnil). Có hai loại infomediơries chinh ; Loại ihứ nhát cứng câp thông tjn cụ thê vê công ty và sản phẩm trước khi khách quyết định liiua sam (thí dụ-như autobytel.com và bizrate.com). Loại thứ hai thì không phái là websitcv(oại này cling câp thông tin khách hàng cho những người bán hàng giúp họ mở rộng thị trưmig băng cách thu thập thông tin rồi bán lại cho các công ty cân thông tiri. C'ác trung gian thường cung ứng hai loại dịch vụ : (1) Cung cấp các thông tin liên quan về mong muốn, nguồn cung ứng, giá cà và các yêu cầu da dạng khác. Qua đó dáp ứng hài hòa nhu cầu giữa người bán và người mua; (2) 'Tạo ra các dịch vụ giá trị gia tăng thi dụ như chuyên giao sán phâm, các hình thức thanh toán, lài khoan đám bao thanh toán (escrovv), tư vẩn, hoặc hỗ trợ tìm dối tác,... Nói chung, loại trung gian thứ nhất dược thực hiện tự động hóa hoàn toàn vì thế hoàn toàn có thê thực hiện bới không gian áo, các nhà cung ứng và kiếm soát thông tin (inTomediaries), và các cống thông tin miền phí hoặc phí thấp.
- 136. Clnrơng 2 : TMiyr : Thị trường, câu trúc, kỳ thuật và công CỊL 95 Loại trunti uian tlúr hai clòi hoi chuvcMi môn, thí dụ nhir kiòn thức vô ngành nnhô, san phâni, và xu hưóng còng imhệ nc'11 chi có tliô ụr dộnu lióa một phân. ('ác trung gian chú yếu cung càp loại hình dịch vụ thứ nhài cỏ thê bị loại bỏ; hiộn tuợiu> (phcnomcnon) nàv dirực gọi là loại bo iruim uian (disintcrmcdiation). Một thí dụ là ntiành hànc không và viộc nhanh chỏnu chuycn sanu hình thức sư dụng vó diộn lư. rừ nhicu năm qua, hâu hcl các hàng hàng khôim lrC’n thò giới thưònii yõu câu khách hànii tra thcm .“í USD ncu họ mua vc lừ dại lý hoặc qua diện thoại. Sô ticn này thi dụ la imanh lianc khong va viọc nhanh chonu chuycn sanu hmh thuc sir dụng vc diộn lư. Tứ nhicu năm qua, hâu hcl các hàng hàng khôim lrC’n thò giới thưònii yõu câu khách hànii tra thcm .“í USD ncu họ mua vc lừ dại lý hoặc qua diện thoại. Sô ticn này tương duxrm; vói khoan phí hoa hồng tra cho dại Iv. Khi hành xư như thô, các hàmi hàm> không gân như' muốn loại bo Ciic dại lý bán vó máy bay truycMi thỏm> khoi tiCm trinh bán vé. Một thi dụ khác, các nhà môi giới chửng khoán nhận chiết khấu theo quy trinh thú còng tiần nhu’dang bicn mâl. 1uy nhicn, cac nha moi giưi quan t i Ị trung gian tnưoiig mạt dicn tư Kiioim những tồn tại mà còn dang gia tăng và ăn nen làm ra (thí dụ như Pricclinc và Victravcl trong lĩnh vạrc kì hành, và SSI trong lĩnh vực mua bán chứng khoán). Hiện tirợnu này, lập trong Imli vạrc lữ lianli, va SSl trong linh vực mua han chưng khoan), lliẹn tirợnu nay trong dỏ nltùng ngirời mỏi nôi lên dang dóng vai trò trung tiian dirợc gọi là thiêt IẠị trunti ưian iIkVì (rcinlcrmcdiation) vì loai trunii liian cũ dà lồi thời phai loai bo. ('ỎItrung gian iIkVì (rcinlcrmcdiation) vì loại trunii gian cũ dà lỏi thời phai loại bo. ('òn disinlcrmcdiation ihưỏng xuất hiện trong chuồi cung ứng chuồi giá trị. Thật vậy, nèu không có trung gian tronii thironii mại diện tư. người mua và nuưừi bán sè liặp rất nhiều khỏ khăn, do họ bị giới hạn bvri chi phi tim kicm thông tin c“ao, thicu kha nănư bao mật, thông tin bất doi xứng, rui ro trong việc ký kct h(.r[-) dồng và thiêu ccy sư dịnh giá hợp lý. M L, oo Nhà phân phôi HilỊ' Tljẽ giới kinh doanh thực lẽ í / . B I Xi nghiép & công ly Internet í ệ ệ ề Cứa háng áo Thi trường diện tư Cơ quan hành chinh li Cơ quan tài chinh Ể Ể f ^ ^ Chinh phú Hình 2.6 : Các thành phần thum gia thị trường thưung niụi diện tử.
- 137. 96 Chưovg 2 : TMDT: Thị trường, cẩu trúc, kỳ thuật và công cụ. Dồi tũc Nhà (S (M ) kliácli hàni: lluych tlịnh n|*uồn lực công ty (KRP) Khủcti hanc. Nha cung ứng Nhà cung img Hình 2.7 : Hệ thống thưong mại diện tử. (Source : E - Commerce, Efraim Turban, David King, 2012, Prentĩce Hall) III. ('ác loại hình thị trưòng Ihuong mại điện tủ (c-marketplacc) l.oại hình thị trưmig e-marke(placc dược chia làm hai loại chính : thị tnrcmg một bèn hay riêng (privatc) hoặc thị trườnu nhicu bên hay chung (public). 3.1. rhị truòng một bên (une-side) hay riêng (Privatc c-niarkclplacc) Thị tnùmg inộl bên (one-side) hay riêng (prívate) là thị trưởng dược sớ luhi liav diểii hành bới một công ty. Một bên có the là bên bán (sell-sidc) hoặc bên mua (buy- side). Trong thị tnrờng bên bán, một thí dụ của Việt Nam là công ty gốm sứ cao cấp Minh bong chuyên bán các sán phàm tiêu chuân và tùy chinh theo yêu cầu của khách hàng cá nhàn (B2(') hoặc dến còng ty (B2B); loại hình này dược gọi là một đến nhiều (onc to many). Thị trưcmg bên bán tương tự như là một chợ diện tứ bên bán; là một cái chợ dựa trên một vebsitc và trong dó một công ty sẽ bán cho nhiều người mua thông qua cataloge điện tứ, thông qua đấu giá trên mạng. (?ó ba phương pháp bán trực tiếp bán từ cataloge điện tử; bán thông qua đấu giá thuận; và bán trực tiếp. Những người bán hàng trong chợ điện tử thường là các nhà chê tạo hoặc các nhà trung gian click-and-mortar, các nhà phàn phối hoặc các nhà bán buôn. Quá trình mua hàng của khách có the mô ta như sau : Khi khách hàng vào thăm, vvebsite hướng dần cho khách hàng cách sứ dụng vebsite. Nếu khách hàng đăng ký, khcách hàng có thê băt dầu có the tìm kiếm các sàn phàm cần mua bằng cách di dạo qua các catalogc diện tư hoặc tìm kiem qua các dộng cư tim kiếm. Sau dó khách hàng có thê sử dụng giỏ mua hàng dê dặt hàng và thanh toán. Người sừ dụng có thổ trá bằng tiên mặt, séc khi giao hàng hoặc thông qua các lệMih chuyên tiên tự dộng, hoặc thông qua thè tín dụng, thè mua hàng. Khách hàng có thế trá thông qua tiền diện tứ hoặc thé
- 138. Chicưng 2 : TMDT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 97 tín dụng hoặc chuyên khoản qua ngân hàng. Khi nhận được đơn đặt hàng, còng ty lập kế hoạch giao hàng cho kliách. Chúng ta sẽ gặp lại Private c-marketplacc ớ chuông 4 Bán lè diện tử và thuong mại diện tú' B2C. Trong thị trường bôn mua, một công ty mua hàng từ nhiồu nhà cung ứng; loại hình mua sam này thường dược gọi là nhiều dcn một (many to onc) và thường là các hoạt dộng B2B. 'Thí dụ như khách sạn Ncw World Saigon mua hàng từ rất nhà cung ứng trên mạng. 'Thị trường riêng thường chi m(ý cho một số dối tưựng khá giới hạn trong ngành và không công bố rộng rãi. 'Thị trường bên mua tưcmg tự như là một cái chợ bên mua : nhiều đến một (many to onc), là một wcbsitc cùa một công ty sứ dụng đau giá ngược, dàm phán, mua hàng theo nhỏm hoặc bât cứ một phương pháp mua săm nào khác. Đây chính là quá trình mua săm cua còng ty. ('ác phưong pháp mua sam trực tuycn mà công ty có thế thực hiện ; Mua từ nhà ché tạo, nhà bán buôn hoặc các nhà bán lé qua cataloge cùa họ và có thê có dàm phán. Mua từ catalogc cùa một nhà trung gian họ dã tông hợp các catalogc cúa người bán hoặc mua tại các siêu thị công nghiệp. Mua từ catalogc nội bộ cùa người mua, trong dó catalogc cùa người bán dã được người bán duyệt giá cá. 'Ticn hành tò chức dấu thầu (dấu giá ngược) trong hệ thống ờ dó có những nhà cunu cap cạnh tranh lần nhau. Mua tại các vvcbsite dấu giá riCmg hoặc chung, trong đó các tô chức tham gia như một trong những người mua, Tham gia vào hệ thống dặt mua theo nhóm và sẽ tống hợp các yêu cầu cùa các người tham gia và dê tạo ra một lượng hàng dặt mua Urn hơn. 1U.TỊ") tác với các nhà cung cấp dè chia se các thông tin về việc bán hàng, kho hàng, dê có thê giâm dirợc các chi phi về tồn kho và mớ rộng cái thiện dược việc giao hàng dũng thời hạn. 3.2. Thị truòng nhiều bên (many-side) hay chung (Public c-markctplace) 'íhị trường clĩimíi thường tà thị trường B2B, nỏ thường dưực S(ý hữu bới một hên thứ ha (thirdpartv) (không thuộc bèn hàn hav hên nnia) mà thuộc một nhóm mua hàng hav bán hàng. Cùng lúc Public e-markctplacc phục vụ rất nhiều người bán và người mua. Thường được mớ rộng rãi cho tất cá các dối tượng cùng như được sớ hữu và điều hành bới Chính phú hay các sớ giao dịch. Thị trường chung thường là các sàn giao dịch hay hình thức thuong mại diện tử họp tác (collaborativc e-commcrce). Tại Việt Nam thì hình thức thương mại hợp tác vẫn chưa phát triên.
- 139. 98 Chương 2 : TMDT : Thị truờng, câu trúc, kỹ thuật vù công cụ. Bảng 2.2 : Tóin lược các thị trưòng c-markctplacc chính. Thị trường một bên Privatc c-markctplacc Bên bán — (một bên bán nhicu bên mua (onc to many)) trong đó một côniỉ ty xây dựng trang wcb đô bán hàng. Bên mua — một bôn mua - nhiêu bôn bán (manv to onc). Công ty cần mua sắm vật tư, nguyên liệu phục vụ quá trình san xuất. Còng ty đưa yêu cầu mua sắm lên vcbsitc hoặc lên mạng, các công ty bán tìm đến chào hàng. 1 hị trường nhiều bên Public c-markctpiacc Sàn giao dịch — nhicu bôn bán - nhiều bên mua (many to many). Sàn giao dịch thường do một bèn thứ ba sở hữu và vận hànli; nó là nơi nhiều người mua, nhiều người bán sẽ gặp nhau trên mạng, buôn bán trao đồi với nhau nên người ta còn gọi là sàn giao dịch thương mại. Thương mại điện tứ họp tác — Các đối tác liên kct nhau, chia sé thông tin, chia sc thiết ké và phối họp với nhau đê cùng kct hợỊ") với nhau trong quá trình thiết kế chế tạo sản phẩm. Nmrơi bán NỊỊirời nm;i Còiit; ly A Còim ly B rỏiiịỊ ly c Cỏm: ly D Nj:irới bán (a) Bèn bán B2B Dịch ự C T l L _J Nj;irới mun Sàn t^iao dịch Chinh plm Npirái bán cỏnii ty A Còni; ly B Còiiị: ly c còim ly D I X I I c l C Ị Người mun ___Nhà quàn trị--------Người bún h'un^ tâm ỵ / ' Hiộp hội 1 liọc ngànhnghề ^ . ,1 Nhi* uuiìn th • Cộng dòng-— ■ írướim dại liọc ( c ) Simg i n o d ị c h h o ỹ c I h ư ơ n g m y i d i g n l ử ircn m y n g (d) Tlurơng mni diện lư hợp Inc Hình 2.8 : Các hình thức thị truòng thuong mại diện tủ’ B2B.
- 140. '1'hỊ trưòim chunti Public c-markcfplacc thườmỉ là một sàn giao dịch TMD r. là một chợ diện tư trong dỏ nliiôư còng ly mua và bán gặp nhau dê trao đôi, dàm phán và mua bán hàng hỏa trôn mạng, thirừng do một công ty hoặc một tô chức dứng ra sư hữu. ('ỏ thò phàn ra ba loại sàn giao dịch rMD 1' : Sàn giao dịch chung là một chợ B2B thường do một bên thứ ba dứng ra lô chức lập hợp các bên bán và mua dè trao dôi mua bán 'ỏ'i nhau, rhưòng là sàn giao dịch da ngành, là sàn giao dịch mà trong dó người mua và ngiròi bán trao dôi với nhau nhiòu loại hàng hóa khác nhau, Sàn giao dịch 'l'MD 1' chuyên ngành - (ừ)nsortia là tập hợp các người mua và bán trong một ngành công nghiệp duy nhất. Sàn giao dịch chuyên ngành là sàn giao dịch ở dó ngưòi mua và nguời bán chi trao dôi với nhau hàng hỏa và dịch vụ cua một ngành công nghiệp nào dó ví dii như săt thóp, giày da... Sàn giao dịch riMD I' ricMig do một công (V sb' luTu : ( ông ty bán các san phâm liêu chuàn và san phàm may do theo yêu cầu cua cõng ty íló. ('ông ly mua là các còng ty dặt mua hàng lìr công ty bán. ỉ.o ạ i lìin h u à ' th ư ờ in ’ íí/; d ụ n o fí CÔIHÌ íy lớn. Một sàn giao dịch liuròng thực hiện các chức năng sau : I.àm cho ngưứi mua và nguởi bán gặp nhau, hồ trợ các giao dịch và dám bao CO' SO' hạ tàng, duy tri diêu lộ sàn giao dịch. Irong sàn giao dịch thiròng hình thành CO' chõ giá dộng, tức là giá sẽ du'ực hình thành trimu quá trình dám phán, dàu thâu trcn sàn. Một còng ly muôn mua/bán một san phàm sẽ gưi thu' mòi thau. Các công tỵ khác trên mạng hu'0'ng ứng sò gưi dcn các ban chào hàng. Còng tv sõ hra chọn chào hàng thích họp và ticp tỊic dàm phán các dicu kiện hợp dõng thirtrng mại. Kèt thúc dàm phán, hai bc'n sò ký hợp dồng ihưong mại qua mạng và tlụrc hiện quá trình giao hàng và thanh toán. Ilãu hcl, sàn giao dịch ihưòng do một công ty trung gian dửng ra tỏ chức. 'Hni nhập cua sàn giao dịch chu ycu dựa vào phí giao dịch, phí dịch ụ, phí hội viên, phí quang cáo và các nguôn thu nhập khác. Alibaba.com là ví dụ vô một sàn giao dịch dicMi hình, khá thành công, dóng vai trò cầu nối quan trọng giữa các cõng ty rrung quỏc với các công tv khác trên thè giói. Do không thò trinh bày hct một lân nên chúng ta sò gặp lại Public c- markclplacc o clunriig 5 rhu'0'ng mại điÍMi lú IÌ2B. IN. ('ác kỹ thuật mua hàng clui yếu 4.1. ('ửa hàng diện tú trcMi mạng (Klcctronic stordronts) : Việc hiróng t()'i lhu'0'nu mại diện lư mang lại nhicu lọi ích. cìmg nhu' nhicu ihu' thách, Việc ,âv liụng một cira hàng diện tử trên mạng hay mò hinii cua hàng diộn tu' là lừ mà nhicu ngirói nghĩ tỏ'i khi nghe dcn "thirong mại trực tuycn". Mô hình cưa hang diện tu' kct hợp .ư lý giao tác, thanh toán trục tuyên, an toàn và lu'u trữ thông tin dê giup cho các tlurong uia bán san phàm cua họ qua mạng. Mò hình này là dạng ctr ban cho thu'0'iig mại diệm tu' trong dó, ngưòi mua và ngưòi bán tưong lác trực ticp. Một cưa hàng diện lư (Hlcctrt)nic slorcfronts) hoặc một cưa hàng wcb dồ c(ip tứi Cliirơnụ 2 : T M iyr ; Thị trường, câu trúc, kỹ thuật và công cụ. 99
- 141. một trang web cùa một công ty nơi sản phẩm và các dịch vụ dược bán. Cứa hàng có thể thuộc sớ hữu cua một nhà sản xuất (ví dụ wvvw.dell.com) hoặc một nhà bán lé diện tử (www.walmar(.coni) Một cứa hàng diện tử bao sồm một số kỹ thuật (mcchanisms) cần thict cho kièm soát và quan lý việc bán hàng hiệu qua. C'ác kỹ thuật (mcchanisms) phô biến nhất là catalog diện tư, công cụ tìm kiốm (scarch cnginc) hỗ trự khách hàng tìm kiếm hàng hóa trong catalog, gio hàng diện tứ (clcclronic cart) lưu giữ hạng mục hàng hóa dốn khi thoát khỏi màn hình (chcck out); các công cụ hỗ trợ dấu giá diện tử (e-auction ỉacilitics), công thanh toán (payment gateway), ga vận chuyến dè chuyên hàng (shipmcnt court), các dịch vụ khách hàng bao gồm thòng tin sán phấm và báo hành (warranly), l)c xây dirng cưa htàng điện tử, ngiròi bán cân phai tô chức các danh mục trực tuycn vc các san phàm, dịch VỊI dặt hàng qua trang wcb của hụ, châp nhận chi tra an toàn, gứi các món hàng dến khách hàng và quán lý dữ liệu khách hàng (như : hồ sư khách hàng, sở thích, thói quen mua sắm..,) Họ còn phái markcting dịa chi của họ dên các khách hàng tiềm năng. Một số các công ty thành công nhất trong thương mại diện tư dã sứ dụng mô hình cứa hàng trực tuyến. Rất nhiều công ty hàng dầu theo mô hình cưa hàng trực tuyốn là các công ty B2C’. Chăng hạn, Morc.com là một dịa chi thưong mại trực tuvên vê các sán phâm y lô và làm dẹp, dã sứ dụng gio mua săm diộn tư cho phép khách hàng xem, mua sam và săp dặt việc giao hàng. San phâm cua nỏ bao gôm các san phàm chăm sóc da, măl, duọc phâm và nhiêu san phàm chăm sóc sức klu)c khác. Movicidne.com sừ diing mạng Internet dô cai tiên dịch VỊI khách hàng không trục tuyên cua nó. Qua trang wcb, khách hàng có thê truy xuât các vé xem phim, xcm tóm tẩl. và xem lại các dụan phim lưu trữ... Movicldnc sử diing công nghệ gio mua hàng dê bán vé, một hệ thong cơ sờ dữ liệu cao câp dè lu'u trừ dừ liệu khách hàng à kru kho và một cơ sơ hạ tầng hỗ trợ mạnh mẽ cho các hoạt dộng trè'n Internet cua nó. 4.2. Siêu lliị diện lú (e-inalls) l.à một trung làm bán hàng trực tuyên trong dó có nhiêu cưa hcàng diện tư. Người la có thê phân loại : Siêu thị tông hợp - là một chợ diện tử trong dỏ bán tât ca các loại hàng hỏa, siêu thị chuyên dụng chi bán một số loại sán phcdn hoặc cưa hàng/siêu thị hoàn tt)àn trục tuyến hoặc kết hợp. 100 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỳ thuật và công cụ. Chúng tôi rất nhiều lần dề cập dcn cửa hàng trên mạng cũng như một số mò hình khác trong quvên sách này. Không thc nói cho hết một lẩn vi như thế làm ngirời ilọc bị dội và ngợp. Mồi lần lặp lại chúng tôi lại dề cập den một khía cạnh khác cua nỏ hoặc lá trinh bày kien thức chuyên môn sâu Iktii. kỹ hơn. Học cần hièu sâu chứ khônu nên "cưõi ngụa xem hoa", Và qua thật là chúng tôi dã cỏ chu ý làm như ậy.
- 142. Chương 2 : TMDT : Thị trường, câu trúc, kỳ thuật và cõng cụ. 101 ('ác siêu thị mua săm trực tuyến lỉiứi thiệu với người tiêu dùng khá năng chọn lựa rộng rãi về các san phâm và dịcli vụ. Chúng tạo sự tiện lợi hơn cho người dùng so uVi khi tìm kicm và mua sam ớ các cửa hiệu trực tiếp dem lé. Chăng hạn, người tiêu diing có thò tim tliay sán phấm từ rất nhiều nhà cung cấp, và thay vì phái thực hiện vài lân mua săm ricm> le, họ có thê sứ dụng công nghệ gio mua săm của siêu thị dê mua các món hànti từ nhiều cửa hiệu trong cùng một giao dịch, riiường thi, các siêu thị mua săm trực tuycn này hoạt dộng như một cômi mua sam, dịnh hướng lưu thòng dcn các cưa hiệu bán Ic hàng đầu vồ một sán phàm nào dó. Một ví dụ vồ sicu thị mua săm hànỉi dãu là Mall.com, mà dặc trưng là có rât nhiều nhà bán lé không trực tuyến, những nhà cung cấp mà bạn gặp ở các trụ sớ bang gạch tại dịa phưcrng, như là Jcrew, rhc (ìap (« ww.gap.com), The Sport Authority, và Sharpcr Imagc. Những siêu thị trực tuycn khác là wvw.Shopnow.com và www.l)calShop.com. 4..^. ('ác loại cửa hàng và siêu (liị trực (uycn (Icncral slorcs/malls : CTia hàiig/siêii tlìị diện (li đa sán pham : Loại cưa hàng siòu thị này có tâl cà các loại san phâm, thi dụ nhu' Ama/.on.com và (TViệt Nam là llotdcal.vn 'à các còng thõng tin giao dịch thi dii nhu' nhiingtrangvang.com.vn. ('ác cua hàng trực luycn tông họp và giam giá cũng thuộc loại này. .Spcciali/cd storcs/malls : ('lia hàng/sicii thị chuytMi dụng : ('hi bán các san phàm dặc biệt thí dụ giày, sách, hoa, ruợu, ,xc h(íi, thict bị diệMi lư và dỏ choi tre em, thi dụ như nhà sách trên mạng Saigoncom.vn hay giày Dỏng llai shopdonghai.com hay www.giiardian.com.vn là trang vcb chuvcn vê sức khoe à chăm sóc sức khoe cua còng ty (ìuardian Việt Nam. lỉạn cỏ thè dìmg gio mua hàng từ cưa hàng trục tuyên cua (ìuardian dè mua săm các san phàm bao gôm chăm sóc da mặt, mỹ phâm. chăm sóc da, chăm sóc cá nhân, chăm sóc sức khoe và ihuoc... rât tiệ'ii lợi. Kcgional vcrsiis glohal Stores : ( lia hàng lìi khu vực dcn loàn cầu : Một ài cua hàng thi dụ nlur cưa hàng lạp phàm hay cưa hàng chuyên bán dô gồ nặng nê chi phục ụ khách hàng ơ các khu vực làn cận, chăng hạn nhu Hoàng Anh (iia Lai (hagl.com.vn) bán do gồ chi phục ụ cộng dong ngưói Việt Nam trong nước. Trong khi dó. có các cưa hàng trực luycn lại phục ụ khách hàng trôn toàn thê giới nêu khách hàng chịu tra chi phi vận chuvcn. bao hièm thi dụ như cá kho 'Trân Luận, trang vvcb cakhocotruycn.org hay cakhidangMidai.vn l*urc-play vcrsus click-and-moiiar Stores : ('lia hàng vừa hĩrii hình vừa trục (uycn hoặc chi kinh doanh trực (uycn : Một so cưa hàng chi kinh doanh trực tuyên trong khi một so khác thi tận dụng triệt dô ca hai hình thức, ('húng ta sò gặp các loại cưa hàng này ơ chirong 4 : 'I huong mại diện tu IÌ2('. Công thông tin (Portal) là một diê'm truy cập thông tin duy nhât dô thông qua trinh duyệt có thê thu nhận các loại thòng tin tii' bèn trong một lô chức. Người ta có thê phân loại công thòng tin là noi dê tỉm kiC‘m thòng tin càn thiêt, còng giao licp là nói các còng ty có thè gặp gò’và trao dôi mua bán hàng hóa và dịch vụ và cao nhãt là còng giao dịch trong dỏ còng ty có thè lây thòng tin, lièp .xúc và liên hành giao dịch. Khái
- 143. 102 Clìiroiì^^ 2 : TMÌ2T : Thị trirờng. câu trúc, kỹ thuật và công cụ. niệm cònti (hông tin nliấn mạnh nhicii vc mức tự dộng hỏa băng CN'I'T, ban chất thương mại thì nỏ cũng là một sàn giao dịch IMDT. Ví dụ : C'òng thòng tin llà Nội, công thông tin Bộ riiương mại. còng thông tin Viột rmng (VC('I). chànmừniỉkháchhànc (CH nhân hóỉi) Tình(rụii}!lunkhu cunỊỉ ừiiu Tinh(rHMỉ>(iẠthHn^ CUH khỉich hàniỉ ỉ)ừIÌ('Uchiniỉ:khuán Tinhhìnhhọi)ỉác Oicmbúotintừc Tìnhhìnhthừiỉict Bựóc 1 Kêt họpvà xirlý IhôiiỊỉ tin từcác nguồn hên trong và hẻn ngoÀi Bước 2 Kel hựp nội dung thành khuôn niảu sống dộng theo yẻu cầu cũn kh^ích hàng Biróc 3 Ngưòi dùng dược chiêm ngiròìig inộl trang ucb cập nhật, cá nhân hóa và hài hòa / Hình 2.9 : Một cổng thông tin hoạt dộng nhu' thế nàu. (Source : 1: - Commerce, Efraim Turban, David Kinị!, 2012, paye 91, Premice Hall) V. Các công cụ hỗ ĩrọ' bán hàng (m crchant Solutions) 5.1. Catalogs diện (ú C'a(alogs diện tứ ; Là việc trinh bày thông tin và sán phâm trong hình thức thmrng mại diện tư; .xương sông cưa các vvcbsitc. (’atalogs diện tư bao gôm danh mực san phàm, danh bạ và chức năng trinh bày,... Mực tiòư cưa catalogs diện tư dỏi với thưong mại là dc qưang bá san phàm và dịcli vụ; dôi vói khách hàng là dò cưng câp thông tin. ('alalo.gs diộn tư cỏ thò tim kiêm dề dàng nhờ các công cự lìm kicm cỏ tính lưong tác cao. Thí dự nlnr aocuoimoc.vn/ hay vi-M i.raccbook.com/oiilstud cho phóp bạn nạp hình anli cưa mình ròi chinh sưa kicư tóc, màư tóc cho dcn khi nào bạn hài lòng ói kiòư lóc mói. Calalogs diệ'11 tử ihưỏng có dưng lượng ràl lớn chứa hàng triện dừ liộư thí dự như' catalog cưa Ama/on. Calalogs diộn lư làm cho nội dưng và hình anh Iro' nên sõng dộng, cá nhân hỏa và ihưận ticMi hon cho iệc mưa bán nhở vào các còng cự như gio hàng ao, cách thức dặt hàng, và phưmig tiện thanh lr)án. ('atalogs diện tư có thê bao gôm vidco clips. 5.2. Công cụ tìm kicm Scarcli cngincs là một chưong trình cỏ thò thư nhận dĩr liộư từ các ngưon
- 144. ClurovỊỊ 2 ; TMDT Thị trường, cấu trúc, kỹ thiiộl và công cụ. 103 Internet và intranet, tìm kicni thòng tin cụ thồ, từ khóa và báo cáo kết cỊuã. Thí dụ như. khách liàng hoi thông tin vê sán phâm và giá ca. Loại yên cân này thường .xuyên lặp lại nến phai dùng nhân lực trà lời thì chăng bao giờ cỏ thê tra lời cho hêt dirọc. iia tổn kém thoi gian vừa lốn kém chi phí. Công cụ tìm kiêm ví như là một câm nang có thê giai toa dirợc những khó khăn dỏ băng cách dira ra các cân hỏi mân rồi găn ket VỚI các càn tra lòi có sẵn. Một thí dụ cnng cấp cnng càp công CỊI lim kiềm phò biến nhâl là (ìoogle. Ngoài ra còn có sằn các công cụ tìm kiêm dặc biệt dnọc thiềl ke dè tra lòi eáe càn hoi tưưng ứng dáp ứng nhn cần tim kiêmi trong một lình vực hay ngành nghe cụ thê nào dó. Hàng ngàn công cụ tìm kiêm khác nhan có sẵn trẽn trang veb searclKMigineguidc.cưm 5.3. Phan mềm thông minh (Inteliigent Sot'twarc) Không giống như công cự tìm kiếm, phần mềm thông minh có thể hữu ích nhiẽn hon trong việc “tim kiê'm và dáp ứng”; nó cỏ kha năng thực hiện các công việc hàng ngày. Thi dii nhir, các ehuyCm dộng cna màn hình dê kiêm tra xem khách hàng có bị lạc dirờng vào các khn VỊIC mà khách hàng không cân den hay không ? Nôn diên dỏ xay ra, nhà cnng ứng có thế thông báo với khách hàng và cung câp sự hỗ trợ. Phần mềm thông minh có thê dược dùng trong thưong mại điện tư dê hỗ trợ các công việc tim kiêm phức tạp. thí dụ như so sánh giá ca, giai thích thông tin. hướng dan hoạt dộng. Người dừng có thè chat hay họp lác với các nhà cung ứng phần mèm thòng minh, nưi mà các dại diện là các biên lượng “avatar” và dược hiên như là các giao diện ngôn ngữ tự nhicMi. Dè biẽt thẽmi chi tiet. bạn dọc hãy xem dịnh nghĩa, phàn loại, và các àn dè liên quan tại cn.wikipcdia.()rg/vviki/Intelligcnt_agents. 5.4. ( âu hói và tra lòi trực tuvếti (Ọucstions & Ansvvcrs Online) Phàn mèm thông minh có thè tra lời các câu hoi của người dừng. Một vài còng cụ lim kiêm thí dii nhir Ask.com thực hiện dicn này. Ask.com cung cấp khoang 500 triện càu hoi và tra lời. Hay dịch vụ Q&A có thê đưa ra dịch vụ gắn IT1 eàu tra lời. Một thí dụ khác, trang vveb A&ọ, bao gồm VVikiAnsvvers và sân choi ReỉenccAnswers (càn hòi liên quan). 5.5. l ìm kiếm qua giọng nói (Voicc-Povvercd Scarch) Dê dề dàng tim kiếm, dặc biệt với smartphone. Google đã giới thiệu còng cụ tìm kiè-m qna giọng nói giúp bạn bỏ qna công cụ bàn phím. Một sán phàm nhừ thế là một phần công cụ tìm kiếm của thiết bị di động iPhone. Nó cho phép bạn nót vào điện thoại, hòi bât cử cân hoi gi, và ket qnà sẽ hiên thị trên màn hình cùa bạn. Thêm nữa, khi nói c<ân hoi vào Iphone, bạn có thể lắng nghe kết qưà. Thí dụ như, công cụ Bing có các dặc tính tìm kiêm lòi thoại cho phép bạn có thè nghe nhiều hơn 5 triện bàn nhạc một cách trọn vẹm qna dịch vụ âm nhạc Time cùa Microsolt. 5.6. (ỉió hàng áo (Shopping carts) .Shopping cart còn dược gọi là shopping bag hay shopping basket, là một liên kêt dưa khách hàng đen một máy chù mà ớ đó khách hàng có thể chọn sán phẩm mnốn mna. Phàn mêm cưa shopping carts cho phép khách hàng chọn lựa S" Ịihấm, xem lại
- 145. 104 Chương 2 : TMDT : Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và côníỊ cụ. ^ r' trước khi chọn lựa thật SỊV, thay đôi và cuối cùng là lèn danh sách các món hàng muốn mua. Shopping carts ớ B2C khá đcm giản nhưng B2B thi phức tạp hoTi. Sau đây sẽ mô tá một cách chi tiết hơn như sau : Các shopping cart sử dụng các cookies đề xác định danh sách các sản phẩm mà khách hàng ^ đã chọn mua. Khi kliách hàng chọn mua các mặt hàng trong shopping cart cùa minh, giao dịch chuyên sang máy chù an toàn. Nẻu công ty chi có một vài sản phẩm có sằn, bạn có thể đơn giản hóa thù tục dặt hàng, Khái niệm phần mềm bán hàng rất dtm giản. * Các khách hàng duyệt dê mua trên một site kháo i hàng trực tuyến. Khi thay một cái gi dó cần quan tâm, họ click vào biểu tượng shopping cart nằm trôn màn hình dó. Dộng tác này bô sung mặt hàng dó vào một shopping cart áo. Bất cứ lúc nào khách hàng cũníi có thố xem nội dung của shopping cart bàng cách click vào bicu tượng “vicvv shopping cart”. Các shopping cart không yêu cầu phần mềm giao dịch an toàn. Chúng thực tế là một phần của site khảo hàng trực tuyến. Có hai cách mà một công ty cỏ thè thiết lập cookies (Giải thích : Cookic là một bộ nhắc nhỏ mà vvcbsitc lưu trừ ơ trẽn máy tính của bạn có thê định danh cho bạn). Cách thứ nhất lủ sao lưu từng giao dịch shoppmu cart vào một cookie ớ máy tính cùa khách hàng. Cách thứ hai là gắn một ID khách hàng và lưu ID này ở trong một cookie. Lira chọn của khách hàng dưọc lưu ờ máy chù của người bán và được truy nhập bời khách hàng từ ID được lưu tronti cookie cua họ. Khi klrách hàng yêu cầu xem shopping cart cùa mình, thông tin từ cookie được sư dụng đê hiến thị sự lựa chọn của khách hàng cùng với giá lựa chọn. Khách hàng có thể điều chinh thông tin đã hiển thị trên biếu dặt hàng tại bất cứ lúc nào. Khi khách hàng muốn mua các mặt hàng trong shopping cart của mình, họ có thè click một nút có tên là “purchase” (mua). Hành dộng này sẽ chuyến phiên liên lạc đến máy chủ an toàn. Thông tin shopping cart sẽ dược chuyên từ cookie sang phần máy chủ an toàn của chu trình. Tuy nhiên, nếu công ty cua bạn có chưa dến 10 sản phấm thì không nhất thiết phải tạo ứng dụng shopping cart. Sẽ dề dàng hơn nếu chúng ta lập một biếu đặt hàng dơn gian. Các biếu dặt hàng có the nằm trên máy chu an toàn hay ở site khảo hàng trực tuyến diêu này phụ thuộc vào thiết kế của site và vào việc mò tá tương tác cúa mặt hàng cần den mức nào. Biểu dặt hàng bao gồm các trưcrmỉ số lượng, sản pham và giá. Phần mềm người bán hàng bán sằn có thè bao gồm các biêu đặt hàng trực tuyến và các ứng dụng shopping cart. Shopping cart là một phần mềm ứng dụng chạy trên scrver, chức năng cùa nó là cho phép kliách hàng thực hiện các “hành dộng” tương tác với vvcbsite như tìm kiếm
- 146. Chinmg 2 : TMDT: Thị tnrờng, cấu trúc, kỳ thuật và công cụ. 105 san phấni theo catalog, chọn sản phầm, xóa sản phấm khỏi danh sách chọn và đặt lệnh thanh toán (lệnh mua). Shoppimi cart phai kết nối với các thành phần kliác cùa website. về mặt nội duim một shoppinii cart phái bao gồm : • Dừ liệu thôim tin chi tict về san phàm, về khách hàng, vồ đơn hàng... * • Cìiao diện thê hiện thông tin vc kho hàng cho khách vào xem. • Klui 'ụ'c cỊuan lý cho phép người quan lý kiếm soát các thông tin trên. 1. Daii giá, trao dôi và thirong thảo trực tuyến 6.1. Dấu giá Dâu giá là một kỹ thuật thị trường bàng cách dùng tiến trinh cạnh tranh; trong dó. người bán thực hiện và thúc dày việc dấu giá liên tục từ người mua (đấu giá thuận - tbrrvard aiictions) và người mua thúc dây dâu giá từ người bán (đấu giá backrvard auctions). thuận nguọc Dắu giá là hình thức thưong mại dược thict lập dê thúc dây giao dịch, thường áp dụng với các san phàm, dịch vụ mà các kênh markcting thông thường không hiệu qua à hiệu suât. Dâu giá giai quyêt, giái phỏng các mặt hàng cân tính thanh khoan và bán hàng nhanh chỏng; thi dụ như, tiên căc, tcm, và dô cò,... thưtmg dược dâu giá. Dâu giá xúc ticMi cạnh tranh 'à tạo hiệu suât thị trường và là cư ché trực tuyến phô biến trên loàn thè giói. (Dâu giá sè dirực trinh bày kỹ lưỡng hcrn ơ chưo’ng 5.)_______________ Đấu giá truvcn thống vói đấu giá điện tử : Đấu giá truyền thống : Cách định giá này vẫn còn tương đối phổ biến và lâu đời nhất, thí dụ như thương thao (negotiation) và trà giá (bargaining). Tuy nhiên dung lượng đấu giá điện tử ngày càng lớn và gia tăng. Đấu giá điện tử : Đấu giá điện tử tương tự như đấu giá truyền thống (offline auctions) ngoại trừ yêu tố trực tuyển. Xem thêm tại en.vvikipcdia.org/wiki/online_auctions_tools. (ỉiai thích minh họa : Trcn wcb có rât nhiêu loại dịa chi dấu giá, cộng với các dịa chi mà tim kicm trên các dịa chi dâu giá khác dê tìm ra giá thâp nhất cho một món hàng. Thông Ihirờng. các trang dâu giá hoạt dộng như một diễn dàn. ơ dỏ người dùng Internet có thè dóng vai là người bán hoặc người dấu giá. Là người bán, bạn có thô gới một món hàng mà bạn muôn bán, giá lối thiêu bạn dùi hoi dê bán món hàng cùa bạn, á hạn chót dè dóng một phiêm dâu giá. Một số dịa chi cho phép bạn thêm các đặc trưng như là một bức anh hay là mô ta vồ diều kiện của món hàng. Là người dấu giá, bạn có thè tìm kicm trè'n trang những món hàng mà bạn dang càn, xcm các hoạt dộng
- 147. 106 Chương 2 : TMDT: 77// trường, câu trúc, kỳ thuật và CÔHÌỊ cụ. dấu giá và dặt một giá nào dỏ, thường là dirợc thiết kc tăng dần. Một sô dịa chi cho phcp bạn dưa ra giá dàư caơ nhất và một hệ lliông tự dộng sõ ticp tỊic daư giá cho bạn. (,'ỏng nghệ dâu giá dưực giai thích sâu hơn qua các dặc tínli cua vvv.cBay.c()in. Mô hình dâu giá ngược cho phép người mua thicl lập một giá, mà người bán cạnh tranh với nhau dc phù hợp, hay thậm chí dánh bại. Một ví dụ vc dịa chi dâu giá ngược là I.iquidPricc.com, nỏ xư lý giá bạn dặt ra trong vòng 2 ngàv. Một tùy chọn là người nhanh hơn sc thang, khi người mua cho một giá dặt trước,. Giá dặt trước là giá thap nhất mà người bán sc chap nhận. Người bán cỏ ihc thici lập giá dặt trước cao hơn giá dàu tôi thicu. Ncu không cỏ giá nào dcn dược giá dặt trước thi coi nhii' phicn dàu giá thài bại. Ncu người bán thict lập một giá dặt trước ở VVVW.I.iquidPricc.com. người bán sõ nhận dược một loạt các giá dâu trong vòng 6 giờ sau khi gơi, theo túy chọn nhanh lutn, ncu một giá dấu thành công dược lập, người mua và ngirời bán phai cam kct vói nhau. Mặc dìi, các dịa chi dâu giá thường dõi hoi ty lộ hoa hồng tìr phía người bán, nhũng trang này chi là một dicn dàn giữa nguôi mua và ngirời bán mà thôi. Khi một phicn dâu giá kct thúc thành còng, ca người mua và người bán dcu dược thông báo, và phương thức chi tra và giao hàng se dirợc thực hiện bơi 2 phía. Ilầu hcl các trang dâu giá dêu không licMi quan dcMi việc chi tra và giao hàng, nhưng họ se làm nèư dịch vụ chi trá và phàn phối cỏ the dược dùng dê mang lại doanh thu và lợi nhuận. Dấu giá còn dược áp dụng bơi các trang vvcb B2B (busincss to busincss công ty với nhau), rrong các dâu giá này, người mua và nguời bán là các còng ty. ('ác công ty sư dụng dâu giá trực tuvên dê bcán các hàng vưọ'1 quá sức chửa cua kho và lìm dèn các khách hàng mới và nhạy cám với giá. Ba ví dụ diên hình c dịa chi dâu giá B2B mà các còng ty Việt Nam có thê học hoi là DovcBid (wvvw.dovcbid.com). Vorld('all B.vchangc (www.worldcallexchangc.com) và lJ-Bid-It.com, Khi nói về dấu giá thi không thè bỏ qua một dặc diêm chính và quan trọng nhất cua dâu giá dó là dâu giá dộng. Dó là lý do tại sao chúng tôi trinh bày rât kỹ lưỡng dịnh giá dộng và cách thức ứng dụng vào thực tè, ❖ Dịnh giá dộng (l)ỵnamic Pricing) : M<’t dặc diêm chinh cua dân g/i' iù dịnlỉ iịici dộiiíỊ. Dịnh g/ti dộno hàm ú g/i/ ca khôno cồ dinh mà thay dài theo nhu cau vá nỵiion cinn’ ưng Iren thị trimnự. Tiái lại, giá ca cua calalog thi khònị> thay dôi, thi dụ như giá tại cửa hàng bách hóa, siêu thị và hầu hết cưa hàng trực tuycn. Dịnh giá dộng xuât hiện ứ một sô hình thức, ('ác hình thức lâu dời nhất có lẽ là thương thào (ncgotiation) và trá giá (bargaining) dicn ra tại các thị trường ngoài trời (open-air). Khi ứng dụng dịnh giá dộng vào thực te thì mô hình dịnh giá dộng (dynamic- pricing modcl) này se mang lại lợi ích cho người sư dụng trong việc mua dược một món hàng với giá ré nhất. Khách hàng có the so sánh giá ca cua các c-shop dè khách hàng có thổ mua hàng ơ nơi ré nhât, có thê là họ gom nhiêu người có cùng nhu cầu mua một loại san phấm lại dê dược hương ưu tiên mua SI với giá re hơn... Ihu nhập
- 148. Chương 2 : TMDT: Thị (rường, cấn (rúc, kỹ thuật và còng cụ. 107 cua các wcbsilc' này chu yêu là từ lièn của níiirời bán. ('át 1111« dụn« vào thục tế ciia dịnh í*iá dộiiịí : Tmmi quá kliử, những nmrời săn liiá phai tìm kiêm các món hời băng cách ghé tliăm nhicu nhà bán Ic và bán SI (Vdịa phưcrim. Tronti phân này, ta mô tá sâu hơn c các cácli dịnh uiá sáng tạo dirợc dùm> dô thực hiện công việc. Phần nhiều các pluronti pliáp này kliỏng thỏ dìmti dược ncu không cỏ Internet. Một sô công ly cho phép kliách liàng dịnh uiá mà họ sẵn lòim trá cho một cluiycn du lịch, mua nhà, mua c liay ciio một món liànu tiêu dùng. Việc mua ói so lirọng lón thường kéo giá ,ưống, và hiện này có những trang cb clio pliép bạn mưa liàng giá thâp bàng cách liên kct vói các người mua hàng khác de mua san phàm ó'i so lượng lởn. Một chicn lược giá cá khác dược sứ diing bới nhiêu nhà kinh doanh trực tuyên là cung cấp san phâm và dịch vụ miễn phí. Băng cách hình thành các dôi tác chicn luọc và bán quáng cáo, nhiều còng ty có thê cung cấp sản phàm vói mức giá dirọc giam ràl nhiêu, á ihưòng là miền phí. Trao dôi và giam giá là những cách khác mà các công ty dùng de giữ giá thâp o trôn Internet. Trang vvcb còn hồ trọ rất nhicu lợi ích cho khách hàng trong việc so sánh giá giữa các nhà cung cap, Những trang nhu' Dcja.com và boltomdollar.com tông họp thông tm giá ca ircn một phạm i rộng các san phàm dược bán trên vvcb. Sau dây sẽ minh họa chi liòl các nhận ,ct tông quát ve các ứng dụng vừa nêu. a) l 11« dụng vào mô hình khách hàng dịnh giá Mõ hình kinh doanh “dặt giá cua bạn" tăng kha năng cua người dùng băng cách cho phép họ nói giá mà họ sẵn lòng tra cho san phàm hoặc dịch vụ. Nhicu công ty cunii câp dịch ụ nay dà hình thành dôi tác V Ó I các nhà lành dạo cua các nên công nghiệp khac nhau, nlur : du lịch, cho ay, bán le..,. Những nhà lành dạo công nghiệp nay nhận dirọc giá ca mong muôn cua khách háng từ các công ly. ihưòng hoạt dộng nhu don vị trung gian. a quyêt dịnh có bán hay không các san phâm hay dịch vụ theo gia khách hàng muon. Ncu dirọc châp nhận, khách hàng băt buộc phai mưa san phâm. ■Xem tièp (Vmục 6.2.3. b) r Iig dụng vào mô hình so sánh giá cá Mõ hình so sánh giá ca cho phép người dùng bo phiêu cho nhiêu người bán và lìm ra một san phàm ha dịch vụ mong muôn vói giá thàp nhât (xem dặc trung của BottoniDollar.com). Những trang nàv thưởng tạo ra doanh thu nhò họp lác vói những người bán hàng nào dỏ. Bạn cân phai càn thận khi sư dụng những dịch vụ này, vi bạn có the không cân ihièl phai có dirọc giá lol nhai trên loàn bộ vvcb. c) L Iig dụng vào mô hình giá cá (heo nhu cầu 'Trang veb cho phép khách hàng dòi hoi các dịch vụ tôt hon, nhanh hem vỏ'i giá re hon, Nó còn cho phép ngiròi mua xem háng trong các nhóm líVn dê cỏ dược giam giá theo nhóm, 'i' tirong dâng sau mò hình kinh doanh giá theo nhu cầu dó là càng nhiêu ngiròi mua một san pliàm trong một làn mua sam. thì giá ca trên mồi ngiròi sẽ
- 149. 10 8 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cân trúc, kỹ thuật và cóng cụ. càng giam. Việc bán sàn pliấm một cách riêng lẽ có thể là mắc vì người bán phai dịnh giá một sản phâm đè bao gồm cả giá bán và chi phí toàn bộ, sao cho vẫn tạo ra lợi nhuận. Khi kliách hàng mua số lượng lớn, chi phí này dược chia sò với các sán phàm khác và biên giói lợi nhuận sẽ tăng lên. Mercata (www.mercata.coni) bán các săn phâm gia dụn^, diện tử, máy tính và thiết bị ngoại vi sử dụng mô hình định giá theo nhu cầu. Xem tiếp ư mục 6.4. MobShop (www.mobshop.com) cung cấp các dịch vụ có thè so .sánh. Hởi vi giá cả và sản phẩm khác biệt giữa nơi này và nơi khác, hoặc trong cùng một địa chi, nên khách hàng cần ghé thăm một vài địa chi trước khi mua hàng. Mỏ hình giá củ theo nhu câu có tên gọ/ rãi và quen thuộc nhút lù mỏ hình mua theo nhóm (Groupon). Mô hình mua theo nhóm ((ỉroupon) Groupon vốn là từ ghép giữa “group” (nhóm) và “coupon" (phiêu giám giá), dcm lại cho các khách hàng trực tuyến những cơ hội giam giá cho các san phàm hay dịch vụ. Khâu hiệu cúa họ là : Hãy nhanh tay, cơ hội này chi kéo dài trong vài giờ. Dó là một lời chèo kéo khá quen tai, nhưng di kèm với nó là một diều kiện hoàn loàn mới me : Bạn chỉ có thê dược mua hàng giám giá nêu một số lượng nhât dịnh khách hàng cùng mua loại hàng đó vào cùng một ngày dó. Dây là một hình thức kổt hợp giữa coupon và “con cuồng” mua săm theo hiệu ứng dám dông. Nói một cách đon giản, là khi lông số người tham gia mua dạt duợc một con sô lối thiếu nào đó đã dược đua ra trước từ nhà cung ứng, người mua sè dược S(T hữu món hàng với một mức giá hời (giám giá cao, trung binh lừ 2()-9()"'o). Hình thức này dã đánh trực tiếp vào tâm lý thích mua hàng giá re cua người liêu dìmg. Dối với người bán, nó là một công cụ marketing san phâm khá tot, dồng thời giúp công ty có dược một lượng lớn khách hàng mới chi sau một thòi gian ngan (thường là 24h). Một sỏ công ty sử dụng còng cụ này dê giài quyết hàng tồn kho hay bán háng trong mìia thấp diêm (nhà hàng, khách sạn.) Bạn sẽ thây dược ứng diing ihièt thực ciia mò hình Groupon khi xem xét việc mua hàng cho các còng ty ớ cliu'0'ng 5. d) ủng dụng vào mô hình trao doi Một phưcmg pháp phô biến khác đè tien hành kinh doanh qua mạng là trao dôi. hay dưa ra một món này dê dôi láy một món khác. lJbarler.com là một dịa chi cho phép các cá nhân và các công ty muốn bán một san phàm gơi món hàng lên danh sách. Người bán tạo ra các món hàng ban dầu với một ý dịnh trao dỏi dè di dến thoa thuận cuôi cùng với người mua. Có ràt nhiêu sán phâm và dịch vụ san sàng dê trao dôi. Neu một công ty tim kiếm người đê bán hết các sán phấm qụá định mức, iSolve (www.isolve.com) có thê giúp họ bán chúng. Các san phâm có the dược bán trực tiếp hay trên một nền táng trao đôi. Các khách hàng tiềm năng gởi các giá mà họ muốn cho người bán, đè họ lượng giá có nên bán hay không. C'ác thoa thuận thường là một phan trao đôi và một phan tiền mặt. Ví dụ về các món hàng thường dirực trao dôi là các
- 150. Chương 2 : TMDT: Thị trường, câu trúc, kỳ thuật và công cụ. 109 món quá sức chứa cua kho, Scàn xuất tliìra và các tài sán không cần thiết. Xem tiếp ỏ’ mục 6.3. e) r ng dụng ào mô hình giám giá (iiam uiá có thê giúp dể thu hút khách hàng đến dịa chí cứa bạn. Nhiều công ty ciiiii’ càp “”iá thap quanh năm” và các khuyến mãi đế giữ kliách hàng quay lại. cl3atc.com là một dịa chi mua sắm, nơi mà khách hàng nhận dược giảm giá cho mọi lan mua. «wv.eliate.com hình thành đối tác với các nhà bán si và lé mà đưa ra giảm ỉiiá; còim ty chuyCm các lý lệ chiết khau đến các khách hàng dưới dạng giám giá. Bằng việc thCmi giá trị cho các lần viống thăm của khách hàng, eBatc xây dựng sự thỏa mãn và trung thành cua khách hàng, cBatc có được một phần tích lũy. wvv.eC'entivcs.com cung cấp một dịch vụ tương tự. Trong suốt tiến trinh dăng ký c('cntivc, khách hàng dưọc ycu câu mô tá mối quan tâm, sớ thích, nhu câu cua họ,... 'Thông tin này cho phép c('cntivcs.com diều chinh các khoan giam giá và khuycn mãi san phàm trực tièp tới ngirời dùng. Địa chi này cùng hình thành đối tác 'ới các nhà cung cấp, những người sẽ dưa ra CÍIC khoán giám giá và khuyến mài trên trang vcb. 0 I ng dụng ào mô hình miễn phi saii phâm và dịch vụ Nhiòu công ly Việt Nam dang hình thành mò hình kinh doanh xoay quanh dòng doanh thu hưóng quang cáo. Mạng truycn hình, dài phát thanh, tạp chí, và phương tiện in àn sir dụng quang cáo lủ nguon kinh phí cho hoạt dộng cua họ và tạo ra lợi nhuận. Các dia chi duợc nói dcn lix)ng phàn này cung Cíìp san phàm miền phí trên wcb. Nhiêu dịa cln còn hình thành dôi tác với các công ly dè trao dôi sán phàm và dịch vụ lây không gian quang cáo à ngược lại. Ilollyvvood Stock líxchangc (rvvvw.hsx.eom) là một dịa chí trò chơi miền phi, nơi mà khách icng thăm trở thành những người bán cô phiêu giai trí và các trái phiếu ngôi sao liollyw'ood. Hãng phim tư nhân Phước Sang cua Việt Nam cũng đang làm như thô. Người bán cỏ thc theo dõi giá trị phim của họ, giá trị trái phiếu và cỏ phiêu âm nhạc khi chúng lèn xuống. 'Trưong miic mạnh nhất sẽ dược tặng giải thướng. Dicm hay là dù không cỏ tiên thực dược mua bán, nhung giái thưong là thực, ("ông ty có thê cung Cíìp dịch vụ cua nó miền phí là nhờ bán quang cáo cln) các nhà tài trợ. www.iV'on.com là một dịa chi công giao ticp, nỏ thương cho người dùng các diêm xỏ sò khi họ duyệt qua nội dung cua trang iVVon.com có diện mạo cua một công cụ tìm thòng tin truycn thòng, dưa ra các kết nôi dèn trang tin tức, thè thao, thời tict, và các chu dê khác. 'Tuy nhiên, người sư dụng dăng ký và lưót qua trang có thê được chọn cho các phan thirơng hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng, và hàng năm. Mọi quang cáo và licMi kct có 1 giá trị diòm, và khi dicm tích lũy lại thì cơ hội doạt giái cua họ cùng tăng lc'11. iVVoii.com cung cap các cuộc thi miền phi cua nó nhừ vào doanh thu quang cáo Và dôi lác. ww'w.T'reelolto.eom còn cung cấp các cuộc thi miền phí dược hỗ trợ b(ri doanh thu quang cáo. Sau khi dăng kv với Trcelotto.com, bạn có thè nhập vào 1 con sô miễn
- 151. 10 Chương 2 : TMDT : Thị trường, cáu trúc, kỹ thuật và cóng cụ. phí. Iheclbtto thướng 10 người với các tiiai tlurớmi trị t>iá liànti Iriộu ciôla tiòn mặt qua hộ thống xổ số trực tuyến. Tuy nhiên, bạn phai uhc thăm traim vcb cua nhà tái trợ mứi có lổi vào cuộc thi lùcclotto.com mồi ngày. Doanh thu cua lúcclollr) cỏ duực từ các nhà tài trợ này. wvv.Frecmerchant.com cung càp một chồ thuê micn phí, một cỏnu cụ xày dựng cưa liiộu diện tư miền phí, một gio hàmi, các cônii cụ theo dõi liru lliône miồn phí, công cụ dấu íiiá miền phí và tât cá các ycu tô cân thiòt dè vạn hànli một cua hiệu hay một diêm dấu uiá trực tuyên. 1'rccmcrchant.com kiêm ticMi từ các dõi tác chiên lược cua nó và các tham chiếu. Các dối tác cua 1'rccmcrchant com là các còmi ty cỏ thô uiúp cho các côni> ty nho tạo sự hiện diện trên wcb. Các dỏi tác nàv cunti càp dịch ụ miền phi dè dôi lây quane cáo. ci vww.S(artsampling.com bạn cỏ thê kicm các uiai ihưonu nhò' thu' và phò binh các san phàm. DỊa chi này cho phép bạn vcu càu các mau thư miền phí từ cònu ty Ircn toàn quốc, ('ác dịa chi vvcb cung c;ìp các dịch vụ tirơnu lỊi' là tVccprom ams.coni. tVccstufTccntcr.com và cma/im>.com. 6.2. Một su hình (hức đan giá 6.2.1. Một ngu(Vi hán, một ngu'ò'i inna () loại hình này, cỏ thê thương lượng, tra uiá hoặc trao dôi. (iia ca là kct qua dược xác dịnh bơi kha năng mặc cá, nhu câu và kha năiui cunu ứim cua mồi bòn trên thị trường san phâm và mời tru'(Vng kinh doanh. 6.2.2. Một ngnòi hán, nliiên ngnìri mua tiêm năng o loại hình này, người bán dùng dâu giá thuận, loại dãu giá mà ngirới bán muờn có các mức giá tứ nhicu người mua (bơi vì dâu giá thuận la hình thức phỡ bicn à Iruyên thông nhãt). Có hôn hình thức dàn g/ớ ỉhnụn chính, itò tà dàn g/ớ kii-n .ính. kiên Mỹ. tronị!, dh g/(í dãn thân tãniỊ .san moi lãn dàn g/ớ; kiừn Hà l.an ÙI kiờn lự do thi g/ớ dãn ihân íỉiain Iromỉ Hèn trình dàn g/ớ. Minh họa chi tict ơ cluroiig 4 Mơi miỳl kiêu dâu giá dược dùng chơ mục dich thanh khơan hay hiệu qua cua thị trirờng. 6.2..4. Một nguòi mua, nhiều ngiròi hán tiềm năng llai loại hình dâu giá mà trong dó chi cỏ một người mua à nhicu ngiròi bán tiêm năng là dân íỊÌá iHỉnirc (rcvcr.se anction.s lcndcriint) à dán g/ớ theo niò hình khách hàng dinh giá. Oau giá nguọc (rcvcrsc auctions) ; 1'rong dâu giá ngược, người mua dặt san phàm mà minh muốn mua rlõ dâu giá ngược (tcndcr) trên hệ thông ycu câu báo giá (rcc/nc.st lor qnotc .sv.sicni). Cac nhà cung ứng tièm năng có thô ra giá doi với san phàm, và giam giá liên tục. Trong hình thức dâu giá ngirợc cua dau giá diện lư. cớ thè có ài vòng dằii giá cho don khi giá dirợc giám dèn mức người mua mong muốn. Ngườ'i cung img thắng thầu là ngirời ra giá thâp nhàt. Dâu giá ngirọc chu yêu là H2B và G21T
- 152. ChưonỊị 2 ; 'Ỉ'MDT: Thị íriíớng. câu trúc, kỹ llniậl vù công cụ. liìiili 2.10 : Dấu «iá (liộn tir Iigirục (revcrse auction). (Souicc : r. - Comineice, Elìiiim Tuiban, David Kinụ, 2012, Preiitice itall) .Mô lìình Uhiich h àii” (lịiih '^iá ( I hc .Naiiic-V onr-()>vn-l’ricc M o(k'l) : Lá một loại liình dịnh uiá kliá sámi lạo khi kliácli hàiui cỏ kha nănu lia bàl cư uiá nào mà họ muôn ilc cỏ cliựvc một san pliãm liay một dịcli ụ nào iló. 1’ricclinc.com là nhá licn phoim Iroim loại hình này. Ihi dụ nlnr dịnh uiá phònự khách san. Vá khi khách hanư ilàu má dc co iluọc một loại phòiui nào dó cho chnycn tli imhi (.luòim cua họ cao hon mức ưiá ma 1’iicclinc.ci'm dira ra thì ựiao dịch dưọc thục hiậi. 'I ât nhicn là Priceline.com tiiu dirọc khoan chênh lệch lừ uiá má khách hanu chi tra vá tử má mà khach sạn chào bán cho Pricclinc. Dây là loại hình chu vcu là C'2IL 6.2.4. M iiêii II^IIÒÌ báii. nhiều iiỊịiròi Iiuia K.hi có nhiòu nmròi bán a nhiêu nụuới mua thi nmròi mua ủ uiá rlàu thâu cua họ ph;u dáp irnu dirọc vcu càu cua nmrởi bán dira trẽn sò lirợmi cua ca hai bôn. '1hị Iruờiui hàm> hỏa á thị Iruóiiụ tài chinh lá các thí dụ diên hình cua loại hình này. Nuuòi bán và nmròi mua có thè là cá nhân hoặc cõnu tv. Loại dàn uiá nhu' thò uọi la dân uiá kép (,Kcm CI1.>>iki|)C‘dia.or<>/viki/Dmibk‘ .Vuc(ioiis). 6.2.5. Dân Jíiá n ( l’enny .nction) Dâu uiá, dirói ky nmiyèn cua Internet dà có nhữim bu(Vc phát trièn nuVi mà cụ thê chinh là hình thúc rlàu uiá .u trục tuyên (onliuc pcnny auclion).
- 153. Chương 2 : TMDT : Thị triiờng, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. Dầu uiá Irục tuycn không chi dcm lại cho bạn CO' liội ilirọc SO' hữu liàim hỏa với niá rc bat nuờ mà còn dirực dành liiá là trò cho'i gamc Online hàp dan vỏ'i nhiêu dộ tuôi. cuscsort.com là vcbsilo dau íiiá xu trực tuycn dâu tièn cua Việt Nam. Dấu giá u trục luyến - thain gia nhu Ihố nào ? Dấu giá xu trực luycn là một hình thức mới cua dâu giá trực tuyến. Dè tham gia dấu giá xu trực tuyến, các bidder (người tham gia dâu giá) phai trá một lệ phi dô mua don vị dấu giá. Mỗi san phấm dâu giá sẽ có một ihừi gian quy dịnh nhât dịnh. khi mỗi biddcr dặt thèm giá cho san phâm lá thời gian lại dirợc cộng thêm (khoang thòi gian dược cộng thêm tùy vào mỗi wcbsitc dâu giá). rỏ'i lúc nào dó, khi dông hô dừng lại ơ những con số 0, khi đỏ người dặt giá cuòi cìing là người chiên thăng. Thòng tlurỏng, dè mua don vị tỉâu giá, ngu'ò'i choi sè phai bo ra một lượng liêm thật. 'Tuy nhicMi, giá cua những khoan liền này là vô cimg re, eó những u ebsite dâu giá. chưa lói 1$ bạn cỏ thê mua cho mình hàng chục lưọ'1 dấu giá. 'Tham gia dàu giá, ngưò'i cho'i không bị giới hạn Ixri thòi gian. Việc rao san phàm sè dưọ'c lien hành trưóc phiên dâu giá vài ngày dên 'ài giờ dê ngirời chơi cỏ thè lìm kiem. quvel dịnh à dặt giá, 'Tính từ thời diêm san phàm dưcyc rao, ngu'0'i chơi sẽ không ràng buộc thò'i gian. hệc dặt giá có thê tlụrc hiện bâl kỳ lúc nào miền là các bidder mong muôn SO' hữu dưọc san phâm. San phàm ihưòng ô cùng phong phú và hâp dần. có thè là vé xem phim. é ea nhạc, các gói dơn vị dau giá cho ló'i hàng công nghệ cao như diện thoại 1I'TC', iPad. 'Tii IMasma, laptop Vaio, máy cho'i games PS.’Í... 'Tham gia dầu giá, người cho'i không bị ràng buộc bo'i yếu to dịa lý. Những ngirời dâu giá có thê tham gia dâu giá từ bất kỳ nơi nào có thè truy cập Internet (tât nhiên thêm điêu kiện eó eác còng cụ thanh toán cho việc mua dơn vị dâu giá). Hiện tại O' Việt Nam. với việc tận dimg thanh toán qua hệ thong the tin dụng, the A TM á the cào diện thoại, việc thanh tr)án cho các don vị dùng dê dâu giá này càng trơ nê'n dề dàng và tât nhiên càng khiên cho việc tham gia dâu giá cục kỳ tiện lọ'i. (’ác chuơng ĩ, 4 và 5 tièp theo, chúng lôi sẽ làm rò hon nữa những gi dã trinh bày tri)ng hai chirmig 1 'à 2 này. Nhưng không thè giai thích, phân tích à dặc biệt là nói tât tân tật c lhu'0'ng mại diện lư và mô hình kinh doanh trong quyê'n sách này vi nguơi dọc Vicl N';im ngay ca giới chuvcMi môn cùng ihirờng ngán ngại dọc những quyên sách thật dô sộ. DÌI chúng lòi dà trình bày Iv ihuyèl 'à ừng diing ràt chi tiêt nhưng những gi trinh bày trong quvèn sách này vân chi là những kiên thức căn ban. Không thê trinh bàv hèt mọi vàn dê trong một quyên sách. Bạn nào cân kiên thức chuyên sâu hơn dê 'ận diing ào kmh doanh diện tử O' Việt Nam. hãy tìm dọc quycMi sách "Oimn trị tliiroini mại diện tư và mờ lìinh kinh doanh : clìiàn lược, thực hiện, và ứni> dniiíị (B-Business and li- ('ommerce Management - Slralegy, Implementalion and 1’racliee)", nhà xuat ban Tài Chính, năm 2015, l.ưu Dan 'Thọ. Những kiên thức chuycMi sâu à nâng cao sè dưọ'c giới thiệu và minh họa chi tiẽl lnrn trong quyên sách Quan trị Thưong mại diện tứ này.
- 154. Chương 2 : TMDT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 13 Bâng 2.3 : Lợi ích của đấu giá điện từ . Lợi ích đối vớ i ngư ời bán Lợi ích đối với người bán Lợi ích đối với e- auctíons • D oa nh th u gia tă n g d o m ở rộ n g p h ạ m vi đ ấ u giá và rú t ngắn th ờ i g ia n b án h àn g. Có thê’ b án trê n to à n th ế g iớ i. • Cơ h ộ i bán đ ư ợ c giá cao h ơ n th a y vì p h ả i b án vớ i m ộ t giá cổ đ ịn h . Có thê’ bán b ấ t kỳ lú c n à o và có th ê ’ tố chứ c th ư ờ n g x u y ê n . • Giá cả có triể n v ọ n g cao h ơ n vì đ ư ợ c đ ịn h giá khách q u a n b ờ i th ị trư ờ n g (nhi'êu n gư ờ i m u a và nhi'êu th ô n g tin h ơ n ). • N gư ờ i b án có nhi'êu kh ách hàng h ơ n và g iả m đ ư ợ c chi phí tru n g g ia n . • Số lư ợ n g g ia o d ịc h lớ n hơ n và tín h th a n h k h o ả n cao hơ n n h ấ t là ở th ị trư ờ n g B2B. • Cải th iệ n và gia tă n g m ố i q u a n hệ vớ i kh á ch hàng. • Cơ hội m ua đ ư ợ c các sản p h ẩ m đ ộ c đ á o và q u ý h iế m . • Hào hứng hơn : N gư ờ i th a m gia đ ấ u giá đ ư ợ c th a m gia trò chơ i g iả i tr í và th ư g iãn. • Thuận tiện : N gư ờ i th a m gia đấu giá từ m ọ i nơ i trê n th ế g iớ i. T hí d ụ, m ộ t n g ư ờ i V iệ t N am là P hạm Đ ình N g u yê n đã làm đ ư ợ c nhi'êu đi'êu kh iế n kh ô n g ít n gư ờ i m ơ ước. K hông ch ỉ n ổ i d a n h ở q u ê h ư ơ n g , g iờ anh đã là chủ n h ả n của th ị trấ n n h ỏ B u fo rd của nư ớ c M ỹ sau khi đ ấu giá đ iệ n tử th à n h công vớ i số tiề n gần 1 triệ u USD. • Có thê’ trả giá khi m ua hàng. • V iệ c m ua bán có thê’ lặp lại th ư ờ n g x u y ê n vớ i m ứ c độ n gà y càng cao hơ n. • Khách hàn g có k h u y n h h ư ớ n g ớ lại th ă m v iế n g tra n g w e b lâu h ơ n , nhi'êu khả n ăn g q u a y trở lại cao h ơ n , khả năn g th u h ú t đ ư ợ c q u ả n g cáo đê’ th u đ ư ợ c p h í q u ả n g cáo cao h ơ n rấ t n h i’êu so vớ i các tra n g w e b có giá cố đ ịn h . • Dễ d à n g m ở rộ n g khả năng đấu giá đ iệ n tử đê’ gia tă n g g ia o d ịch m ua bán hơ n. rrcn tliực tỏ, mỏ hình dấu giá xu đã chinh thức có mặt ớ Viột Nam khoang cuối năm 2010 trên dịa chi Ibid.vn. C'ho dù còn nhicLi mỏi mc nhưng với dặc trưng mang lại nhicu giá trị cho ngirời chơi (kha năng giao dịch thưong mại, lính tưong tác, cộng dồng, cam giác hưng phấn như tham gia gamc Online), dấu giá xu trục tuycn dã thu hút dược không ít sự tham gia cúa công chúng, ngoài việc mới lạ dộc dáo và giàu giá trị cho người tiêu dùng, cĩmg kèm theo nỏ một bài toán lớn cua thuưng mại diện lư Việt Nam. dó là niC'm tin cua khách hàng. Mỏ hình dắu giá này còn cỏ cái lên khác là “mua săm giai trí" vì nỏ là sự hòa quyện cua ca thuxrng mại diện lừ lần gamc Online. vvvvvv.lbid.vn tuy vừa mới ra dời, nhưng cũng dã nhện dưọc các phan ứng tích cực cua khách hàng Việt Nam. Dã rất nhicu nguừi choi thăng cuộc và dà nhận dược
- 155. I 14 Cluroinị 2 : TMDT ; riỉị trường, cân trúc, kỹ thuật và công cụ. Iihữim san phàm thirợnu hạne như iPaci. 'l'V. smarlphonc, l’S3, v.v... với sò tiên lict kiộm lên tới 80% giá thị Irirừng. Dây chính là diCmi hàp dần nhát cua mô hình này. vvv.lbi(l.vn cũng là một gamc Online nhừ tính lưo'nỉ> tác cao ciia các phicMi dâu í>iá. '1'hcm vào dỏ, các san phàm dược dira ra dâu giá thirờng là nhìrnu mặt hànn duực yêu thích, lăng thêm sụ sôi dộntỉ và kịch lính cua cuộc choi. Ví dụ, vừa qua. Ibid.vn sẽ tung ra chicn dịch “Tháng Apple" với một loạt các siêu phâm nhu iPad 2, iPhone 4. Macbook ỉho. Apple rv, il’od, v.v... nham thoa màn thị hièu cua giói tre Việt Nam hiện nay với các mặt hàng sành diệu. Một thí dụ khác, 24bid. n là trang vcb dấu giá trục luycn hoạt dộng dua trẽn mỏ hình dâu giá xu dang rât phát tricn ircn thè giói và iKiy mõ hình này dirợc dua vào llụ truỏng Việt Nam. Ong Nguycn Dửc l.âm giám (lòe 24bid.M i cho biết, “chủng len xãy dụng licing dàn giá xu tiỊic tuyên 24bid.vn nhăm mang dêm cho C()ng dc')ng mạng Việt Nam những trai nnhiệm dâu giá m(Vi lạ 'à hãp dần. Tại 241)id.vii, bât cú ai dcu C(’) CO' h(}i tro' tltành chu so hữu các san phàm hàng hiệu chàt Im.vng (Vi giá CỊ1'C re trong ni()l sân cho'1 C(')iig bâng à minh bạch, ('húng K)1 hmVng dèn IHỊIC tiêu phát iricn lâu dài lại Việt Nam, tro thanh m()t ihuong hiệu uy tin". Trang dãn má nà (lánh mạnh vào mang san phàm hàng hiệu nhung C('> múc giá tháp hon so c'vi thị liu'0'ng bán le C(S thê lên tó'i 2 ,'''’ o. Kẽmh thanh toán Iruc tuyên sè giup ngu'0'i tham gia dàu giá tại 24bid.vn tiện len hon trong iệc mua don vị dâu giá... 6..3. Irao dôi (rục (uyến (onliiic barlcring) Trao d()i san phàm và dịch VỊI là hình thúc trao dôi làu d(')'i nhâl. Ngày na d(') van là hình thúc chu yếu giũa các tei chức. Vãn dè khó khăn trong trao d(')i iruyên lh(^)ng là khc) dáp úng nhu cầu cua các d(“)i lác thuong mạt. ('(') quá nhieu hình thúc quang cáo nhung C(')iig ty và cá nhân mu(“)n quang cáo lutai phân vàn lu'('vng lụ nêm ch()n hỉnh thúc quang cáo nào cho hiệu qua nhàt ? I.úc ày vai IreS cua nhà trung gi;m phát huy tác (ÌỊing. nhung phi hoa hcmg phai tra khá cao. và hiệu suàt quang cáo tlunVng C('i (1(3 tre nhài dịnh. Trao (1(0 trục tincn lá trao diii diễn ra trên kh(')ng gian ao. cỏ thè dáp úng hài luKi và hâp dân các d(ìi lác hon. ('ác hàng hóa lhu'('vng du'(.)'c trao d(')i IrỊic tuyên là kh('mg gian văn ịvlumg. kho bãi. khòng gian nltà máy, các tiện nghi; lục lircTiig lao dcỳng. san phfnn và bang quang cáo (banncr íids). 1rao d('M ihuong duẹyc thục hiện lại c;'ic sàn giao dịch (bartcriiig cvcliange). một ch(V;io trong d(') các trung gian dàn xcp các giao dịch. Các chẹT iio nàv râl hiệu qua. thi du nhu o-ccliangc.coin. snapacc.coin, Các hoạt d(3ng dicn ra nhu sau : rrU()c lict. C(')ng ty vêu càu sàn giao (ÌỊch dăng lai những gì lu.) mu(Mi bán. Sau d(’). sàn giao dịch (lánh giá giá trị cua san phâm, dịch vụ lại các mirc giá (ccrtain points). Căn cử vào các múc gi;’i này, Ciic C(vng ty mua hàng xem C() thoa dáng de mua kh(')ng ? 6.4. riurong (liáo (rục tiiy en (onlinc ncgotia(ion) Dinh giá d()ng C(’) the tlụrc hiện băng thuemg thao. Dịnh giá thirong thao là
- 156. phươim thức phô biên cho các san phâm chiiycn dụnu và măc ticn, và cho các uiao dịcli có sô lu'ợnt> lỏn. (iiônụ: nlnr dan í>iá, dịnli tiiá llnrcrim ihao là kct qua cua lironii tác à tra iiiá uiữa ntiuời bán và miuời mua. 'l limynu thao cũne cỏ ihc áp dụng clio các yòu tô kliõnu tlic ilỊnh giá nhu' plnrivim tliửc llianh toán, thòi tiian Liiao hàng, và tin cÌỊing. riiưonu thao là quá trinh phô bicn tronti thc aió'i lliỊic (thi dụ như bãt dộntỉ san. mua săm ,c ho'i, thoa thuận hợp dõmi làm viộc,...) riiôm vào dỏ. trong các Irườim hợp khòiuì cỏ licu chuãn khăl khc dc dinh giá, thì vần có kha nănu dinh uiá san phâm à dich vụ trực tuyOn duọc. Khi dó, các cá nhàn cỏ ihc tiiy chinh theo ý muốn và dịnh uiá một cách linh dộng lại các mức giá khác nhau, rhí dụ như, khi muôn >iiai phỏng hàng tôn hay hànti lồi, các cônu tv có thò bán với nhicu múc tiiá khác nhau cho nhicu tàng lớp khác nhau Ironti xà hội. VII. ('ác công cụ mạng xã hội 7.1. Blogging (N chlogging) “Blog” là một thuật luuì có nuuòn gòc lừ cặp tìi' “Wcb l.ou” hay “Wcblog” diinii de chi một tạp san cá nhàn trục tuyên, một quyên nhật ký cá nhân dira trôn nên wcb ha một ban tin trục tuycn nham thông báo những sự kiện xay ra hànti nuáy vè một vãn de ui dó. Blou có thê là kòl qua giao ticp hai chiêu, họp tác và thao luận nhóm,... Nội dunu và chu dò cua “blog” thì rât da dạng, nhưng thông thư'ờng là nhữnu câu chuvện cá nhãn, ban tin, danh sách các liên kêl vcb. nhũng bài tưòng thuật, phe binh một bộ phim hay tác phàm văn học mỏ'i uat ban hoặc là việc binh luận sôi nôi cua khách hàng vè các diêu yêu thích hay uhct bo noi một san phàm hav một dịch vụ nào dó.... Một blou diên hình, bao uôm nội dunu. hình anh, và dirờng dan lới các blou hay các tranu cb khác hay bàl cử một phu'0'ng tiện truycn thõne xã hội nào liC'n quan dcMi chu rlê cua blou. Trcn the uiới. binh quàn mồi uiây có một trang blog mới ra dời. Cử mồi .‘ĩ tháim. sỏ lượim blog lăng lèn gâp dôi. Cỉân dây, giới báo chí truycMi thòng, nhât là giới kinh doanh diện tứ thường nói nhiêu vè “blog”. riiậm chi, người ta gọi blog là loại hình trang nhà (homcpagc) cùa the ky 2 1. Vậy tlụrc ra '‘blog” là gi 'I hôntì thường thi một blog se dược ihièt ke dựa trên cách tỏ chức như S'iư : những tin moi nhat sè nam trcii cung, cic ngưòi xem blog uề theo dõi va cập nhật tlìúnu tin. Mồi “post" (ban tin) sẽ gồm cỏ ba thuộc tính chinh : tiêu de ( Tiltle) giong như lựa cưa mồi bài báo, cho bièt chung ve nội dung ban tin, thời dièm gừi bài (Datc/l ime) cho biêt miày giừ ban tin dirợc mri hay cập nhật thông tin, và dT nhicMi không thè thieu phân nội dung ban tin (Main) nói lèn thông tin muốn gưi den mọi người. Do tính chàt cá nhân cua blog, nên những ý kien hav câu chuyện này thường dược viết theo kiêu ‘' Theo ý kiến tôi”, hay " Tôi thay rang”... Ngoài ra, một phần nữa dược xem là một dặc tính cưa “blog”, dó là "('omment” mang những thòng tin phán hồi từ người dọc tin và dinh licn vứi mồi ban tin. Chương 2 : ThíDT Thị triròiiíỊ, cân trúc, kỳ thuật và cômị cụ. 115
- 157. Cliirưiĩg 2 : TMDT : Thị trườug, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 'iết blog nliầm xâv dựiiị> một traiiị> bl()Ị> hiệu quá dê kinh doanh : Việc thiết kế blotỉ ngày càng dỗ dàniỉ, Kliông liian blog dược miền phi nhưng dicii quan trọng và can thièt hơn licl cỏ lè là việc viôt lácli trôn blog.________________ Vict blog nói chuiiíỉ là gì ? Trước hết là hai íiợi ý ban dầu. Trước khi chiinu ta băt tay vào làm bât cứ điêư gì thi hiên nhiên chúng ta cần bict tại sao lại làm việc đó. Viết blog cùng không ngoại lộ, nếu muốn blog phát tricn lâu dài và vững chăc thì dicu dầu tiên chúng ta can hièu là vi sao chúng ta lại viôt blog ? Vict blog mang lại lợi ích gi ? Vict blog có thc là một sở thích, dam mô hay vì một lý do khác nữa dó là viết blog dô kiếm ticn. Kiếm tiền từ blog không có gì là xâu và đó hoàn toàn có thô coi là một nghề nghiệp chân chính sử dụng những kỹ năng chuyC-n biệt. Trước tiên, đò có thô lự định hướng được chúng ta viết blog đc làm gi thì cần hicu rõ bán chất cơ ban cua việc viết blog theo hai gợi ý sau đây : 1. Xác dịnh tam ánh hướng đốn người dùng Nghe tiêu đê thì có vè vĩ mô và có phần khó hiêu, nhưng neư suy ra cho cùng thì da phần blog ứ Việt Nam hiện na^ deu viết theo hướng này. Viet blog có thổ tác động tích cực hoặc ticu cực đến tâm lý, hoặc sự lựa chọn cúa độc già. Một số người chọn đục blog thay vì đọc các bán tin thõng thường vi nó có tính chất chuyên sâu hơn, ở đỏ họ sẽ nhộn đuợc những lời phân tích, dánh giá sắc sáo từ chính kinh nghiệm và kicn thức sâu sắc cùa các bloggcr. Ví dụ, bạn đang viết blog về những lợi ích cùa thực phấm chức năng và các lợi ích cùa nó đối với sức khoe, từ chính từ cách trình bàv ấn tượng mà bạn thuyết phục được độc giã nhiềư ưu đicm của thực phấm chức năng. Ve phương diện kiếm tiền từ hướng viết blog này, thi về lâu dài khi bạn đã tạo lòng tin nhất định vào các độc già thông qua những bài viết chất lượng có chiều sâu và có càm xúc. Rất có the họ sẽ ủng hộ và tin dùng các san phàm cùa bạn nếu bạn triên khai các hình thức bán hàng qua blog. 2. Vict về những điều có thật trong cuộc sống Ngày nay có ve như tìm được một blog viết bài theo hướng thiên về cam xúc hay nhận xét những sự kiện có liên quan mật thiết với đời sống hàng ngày có phần khó khàn hơn những nãm về trước. Lúc đó rất nhiều người viét blog như một phương thức chia sỏ cảm xúc và giái tỏa những vấn đề có trong họ. Bạn đã từng thấy rất nhiều blog chuyên viết về những kỷ niệm thời thơ ấu, nhật ký cá nhân hay “ném đá, quăng tạ” vồ vấn đề kinh tế trong nước chẳng hạn, đó là hướng viết về những điều có thật trong cuộc sống. Suy ra cho cùng, viết blog hiểu theo một nghĩa chân chính đó là bày tò cám xúc, chia sè suy nghT cùa bạn về một vấn đề nào đó mà bạn muổn cho mọi người cùng đón nhận.
- 158. Chương 2 : TMDT: Thị trường, câu trúc, kỹ thuật và công cụ. 17 ' i ế t h l o g nhii' t h c n à o đ ể đ ạ t h i ệ u s u ấ t k i n h d o a n h ? Có rất nliièu lợi ích trirc tiếp từ blotỉ tích hợp trên vcbsitc kinh doanh, quan trọim là cách bạn viết blog như thé nào đô đạt được 5 lợi ích này thôi. Blou không phai chi dành cho cá nhân, chúng còn có ihc là những công cụ kinh doanh mạnh mẽ. Các công ty thành công và các công ty nhỏ cùa Việt Nam có thc sư dụng blog dè thúc dấy nhận thức vồ thương hiệu, và tạo ra lòng trung thành và bán hàng. Từ kc chuyện cho đổn những ý tướng chia sc, một blog có thô thu hút thèm nhiều khách hàng bàng cách giúp truy cập tương tác tốt hơn với các công ty cùa bcỊu. Dưới đây là 5 yếu tố hướng dẫn viết blog phục vụ kinh doanh như thế nào đố đạt hiệu quá : 1. Tạo nội dung không liên quan tới bán hàng Nội dung blog kinh doanh cùa bạn nôn tập trung nhicu hơn vào các vân đê liên quan dến công ty cùa bạn và đừng đồ cập tới iộc trực tiốp bán- san phàm. Đã có Scần những công cụ khác như cmail markcting. Googlc ads hoặc Pacebook ads lo việc bán hàng dó rồi. Dù viết blog dô phục vụ kinh doanh nhưng blog cua bạn chi nôn có một lượng nhát định (khoànẸ 30%) các bài viết trực tiếp tới việc thê hiện việc bán hàng hoặc giới thiệu vồ các phiên bán sán phấm mà vvcbsitc bạn kinh doanh. Các nội dung nên đơn gián, phù hợp với những gì các công ty kinh doanh sán phâm hoặc dịch vụ, trong đó bao gồm các thông tin mà người dùng muốn đọc. Các blog có thồ dần dat khách hàng tiềm năng đến trang sản phẩm cua vcbsite nếu như họ đến từ nguồn scarch organic. 2, Thề hiện sự thú vị thương hiệu và hình ảnh sân phẩm trên thực tế Khách hàng muốn xcm những gì bạn có đổ cung cấp, và blog là chỗ tuyệt vời cho việc trưng bày hỉnh ánh sản phẩm của bạn được sừ dụng trong mòi trường thực tế như thế nào, Vây vict blog nên như thế nào ? Hãy sừ dụng các bài viết từ đội ngũ markcting nội dung cùa công ty, các câu chuyện hoặc hình ảnh từ các khách hàng đã sử dụng, và dùng chính bộ sưu tập ánh của minh đổ trình bày sản phẩm trong càng nhiều bài viết càng tốt. Tất nhiên là phải khéo léo, đừng sử dụng blog của mình một cách “thô” quá, có thổ sẽ phán tác dụng. Hình ánh cùa sàn phấm chụp từ thực tế có thế không đẹp như những ành đà xừ lý qua Photoshop. Nhưng những hình ảnh này lại mang lại độ tin cậy rất cao đối với khách hàng. Khi khách hàng xem sản phẩm, họ có nhiều khà năng để tương tác với nó và nhận thức tốt về thương hiệu cua công ty.
- 159. 18 Clìirong 2 : TMDT : Thị íriròm>, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 3. Tạo mối quan liộ với kliách hàng Một số công ty sử diing blog đê xây dựim môi quan hệ với khách hàim và nhân vicn, vcbsitc bán hàng cùa bạn lại càng nên làm diồu này. Một blog cỏ thô giúp tạo ra các kct nối bang cách dô cho mọi người bict những sự kiộn gì dà - dang - sap dicn ra tại vcbsitc/công ty cua bạn à họ có thè tham gia ’ào sự kiện này. Một blog kinh doanh hấp dần có thè tạo ra một cám giác kct noi với thuxmg hiệu, ngay cá đối với người dọc không cỏ môi licn kôt trực tiếp dcn san phấm cứa công ty bạn cưng câp. Tạo được môi quan hệ, xây dụng lòng tin cua những khách hàng tiềm năng là một ycu tò thè hiện rõ nhât sự thành còng trong viộc xây dựng blog trôn vvcbsitc cua bạn. 4. Tạo ra một câu chuyộn và kc nó trôn blog cua bạn Mọi nguời thích chú ý tói những càu chuvộn thú ị và nó sẽ lan toa ra cộng đòng nếu càu chuyện đó chạm đcn sự quan tâm của nhiều người. Câu chuyện "Uớc mơ cua Thúy” là một minh chứng tuyệt vời cho điou này, nó cho thấv sức mạnh của viộc kế một câu chuyện có thố làm. Điếm khơi dầu là một blog gòm những càu chuyện và hình ánh cua một cô gái bệnh tật tôn Thúy nhưng thật giàu nghị lực sống. Kc ca khi Thúy qua đời, các công việc và ước mơ dang dờ cùa Thúy vần đang dược nhicu người thực hiện đc hồ trợ vồ tinh thần cho các bệnh nhi có thòm nghị lực chiên dâu với bệnh tật. Hãy xua tan di những linh cầu thương daư ! Saư deí câu chuvộn "Uức mơ cua Thúy” đã bùng nô thành một hiện tượng quỏc gia và cuòi cùng dược vict thành hãn một cuốn sách lay dộng lòng người Viột Nam. Bạn có thố ííp dụng các kỹ thưật kc chuyện cùng với blog kinh doanh cua bạn. Dicu gì làm cho công ty của bạn đặc biệt và duy nhất ? Những người dửng sau hậu trường là ai ? Những gi thú vị về sán phẩm ciia bạn mà không nhiồu người biết ? 5. Tạo văn hóa công ty Blog kinh doanh cùa bạn nên có một bán săc thương hiệu mà mọi người muốn quan tâm tới. Hinli ảnh nào, phong cách nào hay một ý tưcVng tốt nhất đại diện cho công ty cùa bạn ? Ví dii ; Những người kinh doanh thời trang thường tạo ra một trang blog về phong Cíách song cho người mua sarn. Các câu chuyện, tiìnli ảnh, văn phong cùa các bài viết tròn blog thường trẽ trung, hiện đại và gần gũi với mọi sự kiện diỗii ra trong cuộc sống. Bằng cách tạo ra một nền văn hóa có mục tiêu và thương hiệu cụ thê, blog kinh doanh cùa bạn có thổ tạo thành một kênh kết nối trực tiếp với thị trường mà bạn muốn tiếp cận, giúp mang lại nhiều khách hàng tiêu thụ san phấm cua bạn. Có rất nhiều lợi ích trực tiếp tử blog tích h(Tp trên website kinh doanh, nhưng quan trọng hơn cá là cách bạn viết blog như the nào đê đạt được 5 lợi ích này thòi.
- 160. Cliirưiiíị 2 : TMDT : Thị trường, câu trúc, kỳ thuật và công cụ. 119 7. 2. I vilter i)C' uiới thiệu vc l'v itlcr, sau dây chủiiỉi tòi xin trích dần một nhận xét cùa Brian & Sliah c IxvittcT :“Twittcr dã nhanh chóng trơ thành một hiện tượng toàn cầu với háng iriỘLi nmrời SU' dụng hiện tại và hàng chục ngàn người sử dụng mới tham gia mồi nưáv. Mặc dù cỏ vỏ số cách khác nhau dô mô tá về mạng xã hội rwittcr là gi, nhung theo các dịnh imhTa phô bicn nhất thi Tvvittcr là một nền táng blog vi mô (Micro-blog platíorm). Nen bạn còn băn khoăn không bict blog vi mô là gì, câu trá lời thật đem iiian : Bạn dăng tai “các bài vict” theo thời gian thực (giống như một blog), nhưng mỗi bài vièt chi có tối da 140 ký tự. Người sử cÌỊing Tvvittcr dăim tai các mầu thông tin cập nhặt imăn gọn này, còn dược gọi là “twcct”. Bạn có the dăng tái các twcet từ một l uilter veb, một ihiet bị diện thoại (sư dụng tin nhắn văn ban SMS), hoặc bất cứ ứng dụim tùy biè'n nào du'Ọ'c xây dimg bo'i bên thứ ba. Ai sẽ nhìn thay các twcet này ? '1heo mặc dịnh. chúng sè dirọc dăne lài một cách công khai (mọi người đều có thê nhìn thà)). Nhung trên thực te, các bài vièl thirờng dược chú ý bởi người sứ dụng dang theo dõi dbllou') imười dà dãnti tai tvveet dó. 'ê cơ ban. những ứng dụng ban dầu cùa Tvvitter cùng giống như dặc tính cập nhật trạim thái (stalus) trên l■acebook. Người sử diing Twitter dăng tái các cập nhật imăn tiọn tra lò'i cho các câu hoi “Bạn dang làm gì thế/bạn dang như the nào ?” Kêt C|ua lá một nmiôn thông tin dưòiui như bât tận gom cáe cập nhật ngan gọn ve những gi mọi nưươi dang làm trong cuộc sôim hàntỉ ngày cua họ : ilọ ăn trưa ơ dâu, họ chuân bị xem bộ phim nào, và những thử tương lự nhu ậy. Khi việc sư dụng rvvitter có tien triẽn. các dạng thông diệp băt dau trơ nên da dạng, phong phú hơn. Thay vi tra lời câu hoi "Bạn diing làm gi”, ngày càng nhicu ngưò'i dăng tai các thông tin, những dường dan. phan ứng trước các thờng tin này cùng nhu những sự kiện trên the giới dang diễn ra trong thực tê. Nhũng euộc dôi thoại bắt dầu thay thế dần các câu cập nhật thòng tin nuăn ưọn. Ngày nay, rvvitter dirực SU' dỊing theo vô sô cách khác nhau bỏ'i du mọi lứa tuôi à thành phan khác nhau. Phan ửnii dâu tiên cua chúng lỏi khi bièt dèn 'rvvitter cìing giông như phan ứng cua ràt nhiêu nmi'ò'i :“l,ọ'i ích mà nó dem lại là gi Tại sao chúng la cân tỊLian tâm xem mọi nuười danii ăn tiì troiUỉ bữa trưa'.' Dièu này tỉiúp tôi phát trièn kinh doanh như thè nào (Tm>i giônư nhu' nhiêu doanh nhàn bận rộn khác, ban dâu, chúng lỏi dã bo qua Titler bơi nhừnu doạn cập nhật nưăn ve cáe chi tiết vụn vặt cua dời .sống thirờng nhật dườim như khõnư thè uiúp chúnt’ lòi marketing còng ty cua mình hiẹu quá hơn. Nhưim thật bãl neờ là nỏ lại làm nèn diêu ký diệu ! Giờ dây, chúng tỏi dã trơ thành nhừmi tin dõ Uợèt dời tin lircTim 'áo sự hữu ích cua rvvitter. C'hãc chán vần còn ton tại khá nhièu t eet chãmi có tác dụng iiì nhiêu ngoài việc cho chúim ta biêt mọi người dang dùng gì iromi bừa trưa, nhưim trt)ng sò dỏ van cỏ những doạn hội thoại thực sự hĩru ích. Chune tòi xin phép dược liệt kè một vài ví dụ : Mọi rmười dặt ra các câu hoi vê sán phàm hoặc các dịch vụ, các khách hàng dưa ra ý kien dánh giá cua họ, những người tham dii' hội thao dăng tai các cập nhật trực tièp lừ buôi họp, v.v...
- 161. MạriẸ xã hội Tvvitter tuy đơn giàn nhưng dễ sử dụng và có sức lan truyền tốt chính vì thế dân SEO hay tận dụng mạng xã hội Twitter vào những mục đích đẩy và kết quả khá tốt các từ khóa đã truyền một sức mạnh đáng kể; đồng thời nội dung cũng được chia sẻ đến nhiều người giúp tàng lượng truy cập vào website. Người kinh doanh điện tử có thể tận dụng các công cụ có sẵn trên Internet, bắt đầu từ trang web, mạng xã hội như Zing ở Việt Nam hay Eacebook, MySpace, Yahoo 360. Dây là những nơi mà mọi người có thể tụ họp với nhau để chia sẻ cảm xúc, kiến thức, thòng tin cho nhau nên các công ty có thể vận dụng những công cụ này đế markcting cho minh.” Theo Brian & Shah, "Digital marketing". Hộp 2.2 : Những lọi ích từ việc sử dụng Twittcr. Tvvitter không chỉ là một trang web mạng xã hội. Ban đầu, trang web này có thể chỉ là một trong số rất nhiều mạng xã hội được lập ra nhưng có khá ít những tính năng chào mời. Bên cạnh đó, Tvvitter không cho phép người dùng gõ quá 140 ký tự trong một lần đăng tải hoặc tweet khiến cho những người sử dụng cảm thấy khá khó chịu và bực mình. Tuy nhiên hạn chế này lại được trang mạng này coi đó là một lợi thế và là một tính năng hấp dẫn nhất người sử dụng. Việc kết nốl trên Tvvitter không mất nhiều thời gian và bạn có thể dễ dàng nhận được sự theo dõi (following) của rất nhiều người với những dòng tvveet thú vị về các chủ đề nóng hổi. Trải nghiệm với Tvvitter không kén người dùng. Trang mạng này giúp bạn giao tiếp với một số lượng lớn người bạn mà bạn không hề quen biết tại bất cứ ngóc ngách nào trên thể giới miễn là họ có một tài khoản Tvvitter. Hơn nữa, nếu bạn dành một lượng thời gian nhất định trên Tvvitter mỗi ngày, bạn có thể sẽ học được những kỹ năng và kinh nghiệm sống bổ ích thông qua những đăng tải được tweet trên trang mạng này. Dưới đây là 6 điều bạn có thể học bằng cách tham gia Tvvitter; 1. Hãy là chính mình ; Mọi người thường cho rằng mạng xã hội là một thứ gì đó thuộc về thế giới ảo, khi bạn có thể trở thành bất kỳ một ai đỏ trong khi dễ dàng phủ nhận bản chất con người mình. Tuy nhiên, Tvvitter lại là trang mạng dạy cho bạn hãy là chính mình vì bất cứ điều gì bạn tweet trên Tvvitter không thể cường điệu hóa một thực tế nào đó bởi bạn bị giới hạn nhất định ký tự nhất định và nếu bạn không muốn bị bỏ rơi bởi những người theo dõi bạn. 2. Thể hiện lòng tốt: Tvvitter cũng dạy cho bạn trở thành người tốt. Mỗi ngày bạn sẽ thấy mọi người retvveet và chia sẻ các tv/eet khác nhau liên quan đến các câu chuyện về biến đổi khí hậu, đói nghèo ở bất cứ nơi nào trên thế giới... Chính điều này sẽ dần dần ngấm vào con người của bạn giúp bạn nhận thức về thực tại tốt hơn, qua đó, tinh nhân văn 120 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cẩu trúc, kỹ thuật và công cụ.
- 162. Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 1 2 1 trong bạn sẽ lớn dần lên và cuộc sống xung quanh của bạn sẽ thay đổi rất nhiều. 3. Sử dụng các từ “Làm ơn" và “Cảm ơn”. Một điểm khác biệt mà bạn cảm nhận được khi vào Tvvitter đó là người dùng sử dụng rất nhiều từ “Làm ơn”và “Cám ơn”. Hai từ này có lẽ là một trong các từ ngữ được dùng phổ biến nhất, đặc biệt trong các lời kêu gọi giúp đỡ, tư vấn hay từ một đề xuất liên quan đến nhiều chủ đề khác nhau. Chinh việc lặp lại này giúp bạn luôn biết nói “Cám ơn” và "Làm ơn” một cách dễ dàng và tự nhiên hơn trong cuộc sống thường nhật. 4. Nhờ sự giúp đỡ : Tvvitter sẽ dạy cho bạn rằng không có gì là xấu hổ khi yêu cầu sự giúp đỡ. Nếu bạn tìm sự giúp đỡ, chỉ cần hỏi về nó và điều đó không có nghĩa là bạn đang yếu kém hoặc bất lực. Nếu không nhìn xuống trên người khác, bạn sẽ tìm thấy những người có nhiều hơn mình rất sẵn lòng để giúp bạn. 5. Thể hiện chính mình : Tvvitter là nơi tốt nhất mà bạn có thể học cách thể hiện bản thân. Bằng cách cung cấp chỉ có 140 ký tự cho mỗi tweet, Tvvitter đảm bảo rằng bạn nêu được ngay điểm chính, cốt lõi vấn đề và không vòng vo lạc đề. Điều này cho phép bạn thực hành để thực hiện quan điểm của bạn rõ ràng trong không gian nhất định và vẫn truyền tải được thông điệp. 6. Chia sẻ là chăm sóc : Trên tvvitter bạn có thể chia sẻ bất cứ thông tin, kinh nghiệm, đề xuất, tư vấn hay bất cứ tình hình thời sự nào. Thực tế này giúp bạn rất nhiều trong việc chia sẻ điều có ích cho bạn bè, người thân. Và khi bạn retvveet lại một cái gì đó hữu ích, bạn cũng có thề mong chờ một điều gì đó tốt đẹp sẽ đến với bạn. Xét là người dùng cá nhân, bạn có thế dùng Tvvittcr đế nói với mọi người về những gi bạn hài lòng hay thất vọng về các sản phẩm, dịch vụ của một công ty nào dó. Tvvitter kết nối bạn với khách hàng ngay lập tức, trong cách thức mà trước đây chưa từng có. Thí dụ như, bạn làm việc cho công ty sản xuất xe đạp. Giả sử như bạn dùng công C ỊI tim kiêm Twittcr dế tim nhăn hiệu của bạn thì phát hiện một thông tin lý thú. Trong lúc tìm nhãn hiệu bạn thấy có những người ở Hà Nội đang đưa lên (post) mạng những thông diệp là họ vui mừng như thế nào khi có được một chiếc xe mang nhãn hiệu cùa công ty bạn “khi họ xuôi vạn lý” trên đường du lịch vào phương Nam. Đây quà là một thông tin tốt lành, hay một cơ hội tuyệt vời nếu được bạn phố biến rộng rãi tại các quán cà phê thân thuộc với giới cua rơ hay những người thích đi du lịch bằng xe đạp. Những quán cà phê như thế tại Việt Nam không ít đâu vì dân Việt ta thường hay thư giãn và giải khát ở các cà phê dọc theo các đường quốc lộ Bắc - Nam.
- 163. 122 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. Báng 2.4 ; Các công cụ đa năng cùa mạng xã hội. Các công cụ giao tiếp trực tuyến Thông điệp tức thời VoIP (Truyền giọng nói trên giao thức TCP/IP) và Skype Chat nội dung Biên tập tức thời Diễn đàn Internet Blogs, vlogs (blog có video), microblogs (Tvvitter) Wikis Dự báo thị trường Các loại dịch vụ Các dịch vụ mạng xã hội Mạng xã hội chuyên môn và thương mại Các công cụ tìm kiếm mạng xã hội Mạng xã hội công ty Hướng dẫn xã hội Chia sẻ truyền thông (YouTube) và hình ảnh (Plickr) Đánh dấu trang cộng đồng (Social bookmarking) Trích dẫn xã hội (Social citations) Thư viện xã hội Thế giới ào và trò chơi trực tuyến của đông người Thể giới không có game Các ứng dụng xã hội chuyên môn khác Trò chơi xã hội Điểm tin và báo chí Các công cụ quản trị nội dung Các công nghệ tương tác Mạng xã hội ngang hàng (pccr-to-pecr) Hiện diện ảo Các công cụ di động cho Wcb 2.0 Các công cụ cho cá nhân Cá nliân hóa Tùy chinh Tìm kiếm RSS (really simple syndication) - địnli dạng dữ liệu theo chuẩn XML Các công cụ chia sè dữ liệu Các công cụ phát triển Web 2.0 Ghép các trang web lại thành một trang web duy nhất (mashups) Các dịch vụ web._____________________________________________
- 164. Khôim chi các cỏni> ly lớn tận íking tol 'l'wittcT dè quàng há sán phâm và giái dúp thăc măc cho kliách hàng, mà hiện nay, ngay cá các công ty nho cua Việt Nam, số lượim dà vưọl trội so ới còim ty lởn bcri xct trc'11 nhiều phưong diện, dcày chính là cỏnu CỊI markclinu hữu ich cho họ, liạn dinm nuhĩ raiiii nhừnti côm> cụ truyên thông Xcã hội nói chung và 'IVittor nói ricnu chi là manh dat máu mữ cho các công ty lớn. Dièu này không dũng vi hiện tại râl nhicu cônu tv sicu nho cùa hệt Nam trên khắp mọi miền dât nước dang hướng lói iệc su dỊinti l u itlcT nhừ sự thân thiộn, miền phí và vô cùng dưn giàn cùa nó, Thật ậy. hâu hct các cua hàng gia dinh tại Việt Nam không có ngân sách cho việc quáng cáo thi l uiitcT chinh lá phương thức markcting duy nhat, bỏfi việc tạo và cập nhật cho một tài khoan rvvitlcr dcrn gián hơn nhiồu so với lập một trang vcb. llcm nữa, những công ly nho không có bộ phận markcting ricng, ncn sự thân thiện cua Txvittcr là rất phù hợp dôi ới họ. Một tliỊic tò là hon .‘'t)'’'o sô khách hàng dòn với các công ty nhỏ phan lớn là nhờ ào con dưòng truycn miộng. Anh Nguycn Thành Long, một chu cứa hàng ớ nưỏc măm o tận dao Phú Ụuoc cho bict, còng ty cùa anh vừa mơ cưa dược vài tuần dã có nhicu khách háng lui tới. trong dó, không ít ngirời tìm dốn do dọc dược thông tin trên Tuitlcr. Rò ràng là 'ới anh, sức mạnh cua markcting trực tuyến thật là kỳ diệu. Ban dâu. khi tlăng tài khoan tròn 'lAvittcr, anh chưa ý thức hết mục dích và tác dụng cùa kcnh quang bá này, Nhung, giỏ dây, với con sô hàng ngàn người truy cập và tim hicu san phãm. anh dã thật SỊI' tin tưong vào sức mạnh cứa 'Tvvittcr. “('húng tôi thậm chí không cỏ vcbsitc à cùng chăng có ý dịnh kinh doanh qua mạng, nhưng 'Tvvitter là một còng cụ tlụrc SỊI' hữu ích vì mang dcn cho chúng tỏi một lượng khách hàng nhiều u(.n bậc. Nhirng thay vi mài mê với việc lôi kéo khách hàng từ Internet, công ty cũng nèn xây dirng một cửa hàng thật sự xứng tầm ngoài dời thực”, anh Long chia sé. Dặc biệt, 'Tvvilter cùng ral hữu ích dối với những người mới khơi nghiệp, những người buôn bán nho ở Việt Nam. Với dân số chi có 5.000 người, ờ thị trấn 'Tiên Phước, Quàng Nam, những ông chủ công ty nhỏ luôn cám thấy như bị cô lập như anh Tư, công ly Nòng I.àm Sán Quáng Nam chuyên san bán sàn phàm “Nấm Lim Xanh” - thân dưọc giúp các bệnh nhàn vưrrt qua bệnh hiêm nghèo. Nhưng ơ trên 'Tvvitter, anh có thê học dược ràt nhiêu bí kíp marketing cua các chuycMi gia tư vấn den từ Hà Nội hay kmh nghiệ’m klnVi nghiệp từ nhĩmg nhà sáng lập cua một vài còng ty công nghệ. Tvviltcr van dang là dịch ụ miền phí, và dang tập trung hướng dẫn các công ty cách tham gia à sư dimg sao cho hiệu quà, dồng thời cũng dự dịnh sè dưa ra các bán nghiên cửu tình huong. Như ậy, Tvvitler là một sân chơi giao liếp hỗ trự còng ty và khiich hàng. Xét là một công ty, bạn de dàng chia se thông tin với các khách hàng quan tâm dến công ty bạn, thu dược phan hôi từ khách hàng, tin tức thị trưcmg tức thời (real-time), xây dựng mòi quan hệ ới khách hàng và dối tác. ChưoviỊ 2 ; TMDT : Thị írường, câu trúc, kỹ íhuậl và cômị cụ. 123
- 165. 124 Chương 2 : TMDT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 1.3 . VViki Wiki hay (Wikilog) là một trang web cho phép dỗ dàng tạo ra và biên tập cua bất kỳ các trang web kết nối qua trinh duyệt wcb (wcb brovvscr) dùng m>òn ngữ dánh dấu đon giản (Simplified Markup Languagc - SML). Wiki thườnỉi dược dùntĩ dc tạo ra các trang web wiki họp tác dè tăng năng lực wcb cộng dồng và dò ghi chú cá nhân. Wiki có thế dùng trong mạng nội bộ và trong hệ thống quàn trị kicn thức. Wikis có thè tồn tại cho các mục dích cụ thê và trong truímg hcrp như vậy, nguừi dùng có quyền biên tập dê thay dôi chú dề. Một trường hợp diên hình như thế là W'ikipedia cncyclopedia họp tác. Wiki có thế dược xem là sự mớ rộng cùa trang vveb. Trái lại, blog thưòim dược tạo bới cá nhân, wiki là blog cho phép mọi người tham gia như người dùng. Bất kỳ ai cũng có thể đưa vào, loại bó, sửa đối nội dung. 7.4. Các kỹ thuật hỗ trọ' cho Wcb 2.0 7.4.1. Tag Tag : là từ khỏa hay nội dung không phân cap an dịnh cho một pliần thòng tin (thí dụ dánh dấu Internet, hình ánh số, video clip hay bất cứ tài liệu nào). Loại siêu dữ liệu này (metadata) này giúp mò tá một vật thê hay tìr khỏa cho phép người lircVt web tim thây. 'l ags dược chọn không chính thức có tính cách cá nhân boi người tạo ra hay người xem tùy theo hệ thống. Trong một vvcbsite mà nhiồu ngirời dùng dưa vào nhiồu vật thê, loại sưu tập này trở thành folksonomy (tag hợp tác). 7.4.2. Kolksonomy (tag họp tác) Là việc thực hành hay phương pháp sáng tạo híTỊi tác, liên ket và quan trị tags dê phân loại nội dung. Irái với các chi số truyên thông theo chu dè, các từ khỏa được dùng không chi bởi chuyên gia mà còn bưi người sáng tạo ra hay là bơi khách hàng - người muốn xem nội dung. Thông thường, các từ khóa dược chọn một cách tự dơ thay vì các từ vựng được kiêm soát. Polksonomy thường dược dìing dê phân loại. 7.4.3. Mashups ( Trang web ghép các trang iại thành một) Mashup là việc các trang web lại với nhau thành một trang web duy nhất mà nội dung bao gồm nội dung cúa tất cá các trang vvcb (có thê là toàn bộ hay một phần) đê cung cấp một tác phấm toàn diện và hoàn chinh về san phàm và dịch vụ. Mashup gắn với AJM (application programming interíacc APl giao diện lập trinh ứng dụng) đẻ ứng dụng và loại trừ thông tin, bao gồm các yếu tố cua từng trang, và dùng nó đê tạo ra một ứng dụng mới nhiêu giá trị hơn. Hình thức phò biến nhai cua mashup là các bản dồ (thí dụ như Google Maps, Yahoo ! Maps) mà nỏ kết hợp với các nguồn dữ liệu khác đê có được các kết quá hấp dần hơn. Thí dụ như, kết hợp Google Maps và thông tin bất dộng sán, các công ty bất động sán dã cho phép người xem có được cái nhìn cô dọng (zoom) hơn ve quang cánh lân cận dẹp hay môi trường xung quanh đê định giá trị căn nhà và lịch sử xây dựng và thiết ke cúa nó,... Đối với những người muốn thuê nhà, Ilousing Maps giới thiệu các
- 166. Chương 2 : TMDT: Thị trường, cấu trúc, kỳ thuật và công cụ. 125 căn nhà hay căn hộ cho thuê với Google Maps để giới thiệu các sự lựa chọn rộng rãi cho khách hàng muốn thuc. <'ác loại mashup khác kct hợp với du lịch, mua sẩm, thề thao, tin tức, video, và hình ảnh phong phú. Một trong các công cụ đầy uy lực là ma trận trang web ghép “mashup matrix” (thí dụ trang mashup : programmable.com/mashup) là đại diện cùa gần 200 trang web đơn lè. Trong đó có các điểm giao thoa giữa 2 trang vveb. Với mỗi diêm giao thoa, 2 trang wcb gắn kết với nhau trong một trang web ghép. Và tại mỗi diêm giao thoa, các hộp pop-up '* liệt kè tất ca trang web ghép được thiết kế dể tạo ra trang web; trong nhicu trucmg hcrp, có rất nhiều wcbsite tại diêm giao thoa. Nội dung cúa Popup thường là quang cáo, nhưng cũng có thc là nội dung khác. Đè hiêu thêm chi tiêt, bạn hãy tham khao cn.wikipcdia.()rg/wiki/lVlashup_(wcb_application_hydrid) 7.4.4. Social lỉookmarking Social bookmarking hiẻu theo nghía giàn đơn là đánh dấu trang cộng đồng giúp những người sứ dụng Internet lưu trữ, quán lý, tim kiếm địa chỉ những trang web yêu thích trực tuyến trên Internet và chia sè nó với bạn bò dựa trên các công cụ trình duyệt web thông qua các từ khóa phân loại. Những người được phép có the .xem tông họp một danh sách các link mà đã được phân loại theo các từ khóa, chuyên mục hoặc thông qua sự trợ giúp cùa các công cụ tim kiêm. Trong các phương pháp quáng bá vcbsite, phương pháp sử dụng Social bookmarking khá đặc biệt. Dặc diêm dề nhận thấy cùa social bookmarking là các đưmig link site cùa bạn đánh dấu, có kha năng mang lượng truy cập (traffic) quay lại trang web cùa bạn. Tùy thuộc vào độ hot ciia tiêu đề, nội dung tóm tất và hình ảnh đại diện bài viết thì link sẽ có dược nhiêu sự quan tàm cùa cộng đồng (thông qua số bình chọn, binh luận) và nèu dược xèp vào top “Tin hot” thì sẽ hièn thị mặc định ngay trên trang chu và khi đó site cùa bạn sẽ ngay lập tức tăng lượng truy cập một cách đáng kinh ngạc. Ngoài ra, bạn cũng có thè kiêm được một sô backlink (những lièn kết từ một vebsite khác trỏ đèn vcbsite cùa bạn) chát lưọng, hoàn toàn có lợi cho SEO. (chionological), theo phân loại, theo tags, hay qua công cụ tìm kiếm. Đe hiểu thêm chi tiet, bạn hãy tham kháo en.wikipcdia.()rg/wiki/Social_bookmarking ■' Pop-up là một cứa sò tự dộng nhay ra mà bạn không hề bám chuột khi bạn dang lướt vcb.
- 167. Vlll. Mạng xã hội (rực (uyến (Online Social Nc(norks) Mạng xã hội, hay gọi là mạng xã hội áo, (tiống Anh : social nctvvork) là dịch vụ noi ket các thành viên cùng sớ thích tròn Internet lại với nhau vói nhiêu mục dich khác nhau không phân biệt không gian và thời gian. Những người tham gia vào mạng xà hội còn được gợi là cư dân mạng. Mạng xã hội là nơi bạn tạo ra một không gian trực tuycn riCmg hay trang nhà. trong đó bạn có thố viết blog, hay là một trang wcb cho phép bạn kết nối với bạn bè và gia dinh, chia sẽ hình ánh, video, âm nhạc và các thông tin cá nhân khác với một nhóm người hay liên ket với một trang web khác dê chia sé những diêu thú vị. Với sự ra dời cùa các mạng xã hội, các hình thức giao ticp cua con người mặc nhiên náy sinh một dạng mới, dó lá liêm kct IrcMi thc giới áo. Nói rang ao. boi Ic chủng ta bắt dược liên lạc với nhau qua những sợi dây vô hình khi cùng dùng chung một mạng xà hội nào dó. Tuy nhiên, diều cáo này lại licMi kct trực tièp với cuộc sõng thực. Trên thực tế, nó dã giúp chúng ta nói với nhau những dieu mà khi dôi diện cỏ thê khỏ mơ lời, nó lại giúp nhiồu người chia sé dược với nhau nhũng khoanh khăc yêu thương mà không một cách truyền thống nào trước kia làm dược, llơn ihc nữa, nỏ khiên chúng ta cám thấy gần nhau hon bao giờ hết, dù khoảng cách dịa lý cỏ là bao xa. Mạng xã hội có những tính năng như Chat, e-mail, phim ánh, voice chat, chia sè fde, blog và xã luận. Mạng đôi mới hoàn toàn cách cư dân mạng licn kêt với nhau và trớ thành một phần tất yểu của mỗi ngày cho hàng trăm triệu thành vicn khắp the giới. Các dịch vụ này có nhiều phương cách đổ các thành viên tim kicm bạn bè, dối tác : dựa theo group (ví dụ như tên trường hoặc tên thành phố), dựa trên thòng tin cá nhân (như dịa chi e-mail hoặc screen namc), hoặc dựa trên sớ thích cá nhân (nhir thê thao, phim ánh, sách báo, hoặc ca nhạc), lĩnh vực quan tcâm ; kinh doanh, mua bán... Hiện nay thố giới có hàng trăm mạng mạng xã hội khác nhau, với MySpacc à haccbook nối tiếng nhất trong thị trường Băc Mỹ và Tây Au; Orkut và I1Í5 tại Nam Mỹ; hriendstcr tại châu Ả và các đáo quôc Thái Binh Dương. Mạng xã hội khác gcặt hái được thành công đáng kê theo vùng miền như Bcbo tại Anh quốc, CyWorId lại Hàn Quốc, Mixi tại Nhật Bán và tại Việt Nam dã xuât hiệm rât nhiêu cáe mạng xã hội như : /áng Me, YuMe, Tamtay... Mục liêu của việc xây dựng mạng xã hội : • Tạo ra một hộ thống trên nền Internet cho phép người dùng giao lưu và chia se thông tin một cách có hiệu qucà, vượt ra ngoài nhũng giới hạn vê dịa lý và thời gian. • Xây dựng nên một mầu định danh trực tuyến nhàm phục vụ những yêu cầu công cộng chung và những giá trị của cộng dông. • Nâng cao vai trò của mỗi công dân trong việc tạo lập quan hệ và tự tô chức xoay quanh những mối quan tâm chung trong nhũng cộng dồng thúc đấy sir liên kết các tố chức xã hội. 126 Chương 2 : TMDT : Thị trường, cấn trúc, kỹ thuật và công cụ.
- 168. C lurong 2 . 1M D T Thị ^ ^ (ỉìái thích háii chất ciia mô hìiih : Theo dịnh nuhìa CIIÍI Stanley Mikram, imưỏi dâu liên xây dựnu lý thuvêt mạmi xà liội hiện dại thì inạmi xà hội là sự phan ánh mối quan hệ cua các cá the cua một xã hội troim thê uiới thực vào ironu máy linh dược dưọc bièu diễn ơ dạiu> do thị. Tromi dó mồi cá nhân là một dính (actor, nodc). các cạnh dirọc tiọi là liên kct (conncctions. links. rclations) bicu hiện cho môi quan hệ uiừa các cá nhân tiomi xà hội. Mối quan hệ trực tiếp o o Cá nhân tham gia mạng xã hội Mối quan hê xã hôi• • o o o o o Mối quan hệ gián tiếp Hình 2.Ỉ1 : Mô hình biếu diễn mạng xã hội. Ngoài các mạng xã hội hoạt dộng theo mỏ hình mỏi quan hệ xã hội nhu' trên, chúng ta có thê tự xây dựng mô hình mạng xà hội mỏ phong mồi quan hệ giữa các thực thè trong một C(y sở dữ liệu phù lụrp. '1'rong dỏ, lập dinh là các thực the và các cạnh là mối quan hệ giữa các thực thê dó. Một tính năng quan trọng cùa mạng xã hội là các thông tin dược quán lý và truy cập bơi nguòi dùng chu S(ĩ hữu và nguừi này sẽ cấp quyền truy cập thòng tin cua minh cho các nguời dùng bạn bè. ’I'uy nhiên, cùng cỏ những thông tin còng khai mà tất cá các người dùng bạn bò dều có the truy cập và những thông tin này dược dùng dè làm nguôn dừ liệu cho mạng xà hội. Với sụ gia tăng ngày càng nhicu các mạng xà hội và dã lạo ra nguỏn dữ liệu phong phú và ngày càng sinh sôi, phát Iricn. lỉên cạnh các dịch vụ mạng xà hội nhu trên, một hướng nghiên cứu khác là bieu dicn môi quan hệ cua các thục thê bên trong một cơ sở dừ liệu mô phỏng theo mô hình mạng xã hội. Ví dụ nhu : Xét một hệ thống quán trị quan hệ khách hàng cua một công ty, chúng ta có thê đặt vấn dề như sau : nếu hai người dùng cùng mua một mặt hàng giống nhau thì có thé giữa họ dã xuất hiện một mối quan hệ xã hội. Như vậy, tập hợp tât cá khách hàng của công ty sẽ hình thành một mạng xã hội. Ung dụng cùa hướng nghiên cứu này cục kỳ rộng lớn : hệ thống các bài báo khoa học, hệ thống cơ S(ĩ dừ
- 169. liệu y khoa, hệ thống quàn trị quan hệ khách hàng,... Mục dích cua việc xây dựng mạng xã hội trong trường hợỊi này nham xác định mỗi thực thê thuộc một tập thực thè nào, mối quan hệ giữa các thực the và dự đoán sự phát sinh mối quan hệ giữa các thực thè trong tưcmg lai sẽ như thể nào (?) Ngoài ra mạng xã hội có thê có thê được xâỵ dựng bang cách dựa vào các tài liệu trên mạng Internet. Hầu hết các tài liộu này dcu chứa dựng thôm> tin vò một sổ người dùng và mối quan hộ giữa các người dủm> dỏ với nhau. Iiiy nhiên, là người kinh doanh diện lư, diêu chúng ta quan tâm hon cá là các mạng xã hội dịnh hướng kinh doanh phô biên dành cho kinh doanh trực tuyen. 8.1. Mạng xã hội định hưóng kinh doanh (Busincss-oricntcd Social Nctworks) (’hính vi dây là những mạng xã hội phô biên Iicn sò lirợng người dùng lớn, mức độ lưimg tác cùa chúng luôn dạt hiệu qua cao và mang lại doanh thu lốt. Dưới sự’bùng nô cua thời dại công nghệ thông tin, các mạng xà hội dã phát tricn mạnh mẽ hưn bao giở hết hỗ trự vô cùng hiệu quá cho việc kinh doanh cứa các cá nhân, công ty. Sau dây là 5 mạng xã hội phô biến nhất trong giới kinh doanh : 8.1.1. Mạng xã hội TniUer lỉiệm tại rwittcr dang là mạng xã hội lớn dứng thứ 2 chi sau lùicebook. Vừa ra dừi, Ivvilter dã nhanh chỏng trơ thành một hiệ'n tượng toàn cầu với hàng trăm triỌu ngiròi sư dụng hiộn tại và khoang một triệu người sư dụng mới tham gia mỗi ngày. IVitter là cách dề nhat cho các riX), các nhà marketing và những chuycMi gia kinh doanh dù bộn rộn “toi mày lôi mặt” với nhiêu công việc cũng cỏ thê dưa ra thông diộp cua mình, rvvitler giông như một ticu blog (microblogging) cho phép tạo ra thông tin nhanh dưới dạng hội thoại “copy” bang cách tvvcet và retvvcet nhũng liC‘n kct tro lới nguồn cua cuộc hội thoại (nghĩa là vvebstie và blog cùa bạn). Với cơ che cho phép tạo ra các danh sách ricng (private list), Tvvitter là nơi tuyệt vời cho các nhà marketing B2B tỉm và tương tác với, ví dụ như một mcdia mục tiêu mà không cần lo lang cớ quá nliiều khó khăn. Marketing B2B trên Internet tất cà đều nhắm tới ba mang chính : danh ticng trên irụng. khá năng dần dắt ý tướng (thought leadcrship), cùng một hình ảnh thương hiệu mạnh mẽ trên mạng. Twitter có thê giúp bạn đạt dược cá ba ycu tồ này. 'IXvittcr là nơi chuyên phát các tin tức “nóng hôi”, nơi cho các cuội hội thoại theo thời gian thực diễn ra. Tvvittcr là công cụ social media tốt nhất de tung ra các sự kiện và chạy trực tiếp các sự kiện dó. Marketing sự kiệ*n cho hội nghị, hội tháo và scminar rât quan trọng đối với thành công cua bất kỳ tô chức B2B nào ngày nay. Nhờ thuật toán tim kiếm cua IVittcr và việc sử dụng hashtag giúp cánh nhà báo dề dàng tìm dúng những chu dề cần phỏng vấn và Ccác diễn giá dế dưa tin. 128 Chương 2 : TMDT : Thị trường, câu trúc, kỹ thuật và công cụ.
- 170. Chương 2 ; TMDT [ Thị fi'iỊ'(nig- /ọ' Ví> câng cụ. 129 về mặl khuyct dicm, do vấn dồ liên quan dén quyền sở luìu mà bất kỷ bài biêt nào dược chia sc Icn rvvittcr cùng sẽ xuất hiện trong kết qua tim kicm cua Googlc nhưng dứng sau Googld cho cùng kct qua dỏ. rhCmi vào dó, rvvitter giúp bạn dè dược các nhà báo phóng viên và các chuycn tiia khác bict dến nhưng điều dó không có nghĩa họ sẽ liên lạc với bạn. Người theo dõi (l•oIlovvc^) trôn d'witter cũng quan trọng trrưng tự như một kct nổi mà bạn có, ncu bạn làm marketing trên Twitter bị sai hướng thi vẫn có thè sứ dụng dc phát Iricn Icn thành một mối quan hệ. 8.1.2. Mạng xã hội l.inkcdln I.inkcdln vốn dược bict dcn là một trang dịch vụ mạng xà hội dịnh hướng việc làm. Khác vói lừiccbook. người dùng cứa I.inkcdln chu yếu là các công ty và những cá nhân chuyên nghiệp có nhu cầu kết nối trong công việc cùng như tuyCm dụng. Tuy nhicn, ngirời dùng vần có thc cCip nhật, chia sé trạng thái trên l.inkcdln. Với số người dùng IcMi dốn 200 triệu nguừi trèm toàn thố giói, l.inkcdln vần nàm trong top các mạng xã hội mạnh mõ nhât. l.inkcdln giúp la dc dàng xây dựng moi quan hệ với khách hàng tiềm năng, l.inkcdln ra mắt và hướng tỏi tạo ra và phát triCm moi quan hệ kinh doanh, và hiện có 225 triệu người dùng tích cực ư trôn 200 quôc gia. ('ư hội thực hiện rõ hưn ràng khi sử dụng I.inkcdln làm công cụ markcting bao gom xây dựng thưong hiệu cá nhân cho các nhà quan trị, dây mạnh bán hàng cho các chuycMi gia phát tricn kinh doanh à cơ hội markcting thông qua quang cáo dc tìm kiếm thông tin khíich hàng (Icad gcncralion advcrtising) theo thời gian thục, hướng dôi tirựng cùa I.inkcdln. Markcting IrCm I.inkcdln khá phức tạp. Người làm markcting có thè chạy một quang cáo hướng dối tượng theo vị tri, ngành nghe, chức danh và theo các tiêu chí cụ thê khác có trong thuộc tinh nhân khẩu học (demographics). Hưn nữa, nhũng mầu quang cáo dó có thè bắt dược thông tin khách hàng rất nhanh và tiện lợi. Irên l.inkcdln còn có nhùng tính năng ticá phí như I.cad Buildcr và Proíile Organiscr có vài trò như một GRM cho công ty. The nhưng tính nâng háp dẫn nhất trôn Linkcdln cho bat kỳ ai làm sales B2B là kha năng học hoi dược mọi thứ về khách hàng mục tiêu tiềm năng ư cấp dộ chuyên nghiệp. Bcmi cạnh dó biốl dược những cách thích licrỊT de dira ra nhũng lời mời chào, gicTÌ thiệu hiệu qua nhất. về mặt khuyết diêm, l.inkedln, xét ở khía cạnh xvcbsite, có nhiều vấn đề về chức năng và trái nghiệm người dùng. Linkedln do dược xây dụng một cách vội vàng và bị nhồi nhét nhiều tính năng khiến rắc rối có the phát sinh bất kỳ lúc nào, dù dó dơn gián chi là những thông diệp không cần thiết lại xuất hiện ra, nhũng pop-up'bung ra và liên kết thì không the được mớ cách trực tiep.
- 171. 130 (liiro n i^ 2 : T M D T . Thi <-'àu IỊ 'I I C, kv íhuậl và cõin> cụ. l.inkcdln và markclini; khòim cân thict làm việc trC'ii mỏi trườmi cua nhau. C'hính ì lý do dỏ mà l.inkcdln chi nêu dirọc dìmạ dô pliát triôii các môi quan hệ orilinc. dù là qua diộn thoại hay uặp uõ trực tiòp. Ncu là cá nhân, là một nmrời danụ, iRMiụ dộ tuõi di làm. hăii bạn sò quan tâm dcn l.inkcdlii. Dây là một mạini à hội ới nhữna neưòi dimsỊ chu yôu là các thành icn chuycn nqhiộp như còm; ly hoặc cá nhãn có nhu càu kct nôi tim iộc. tuycn dụna hoặc qu;um cáo. Cùim uiônu nhu' l accbook. khi tham uiii l.inkcdln. bạn sò phai .ây dụiui một hô S(T cá nhàn, nhưim i nó nhàm dcn iộc tuyòn dụiUi chuyôn nuhicp ncn hô SO' nàv càn có sự chau chuôt hon rât nhicu SO uVi trôn 1'accbook. lìănu các kcl nôi bạn bò trcMi l.inkcdln. mạim lưới cua bạn sC' lănu lòn rãl hVn. và cánu lớn thi co hội CÔIU> viộc cua bạn sò cànu cao. 'I hcm một tinh nănii ưu việt nữa là nhò Linkcdln. bạn cỏ ihc theo dõi (lollovv) những cõm> ly minh quan tâm dò cập nhật tin lức, lim hicLi võ các nhà luycn dụng tương lai dò hiôu ihcMn CO' hội cua mình hoặc tim kiẽm bât cử thú gi bạn quan tàm xem có môi licMi hệ chung nào không dè kicMTi cách licp cận. Nói chung, với I.inkcdln. cơ hội cõng việc cua bạn se trơ nõn phong phú a ngày càng hâp dần ho'11 ncu bạn bicl lận dụng tôi da những tinh năng ưu iệl cua mạng xà hội này. 8.1.3. Mạng ã hội Oii I Iibc l.úc dâu vcbsitc chuycn c chia se vidco clip nàv dirợc thành lập ới mục dich chi dê chia se những idco cua mọi người cho gia dinh à bạn be. Hiện nay. Ớ1 gân .*'()() triệu thành viên à 60 phút idco dược upload len mạng mồi giây, 'thurrubc dirơng nhiên lủ công cụ lôt nhài giúp lan truycn ihiưvng hiẹu cua còng ty cùng như cua moi cá nhãn ra toàn thê giới. Dôi với cá nhàn, với mộl tài khoan trcMi YouTubc, bạn sò có một kcMih vidco cua riêng mình dô có thê dăng những doạn clip yêu thích, cùng chia se chúng với bạn bè, người thân, thậm chí những người lạ. Ngoài ra, bạn cỏ thè sim tập những clip mình muôn lưu giữ, săp xếp chúng theo thứ lự mà bạn mong muốn, theo dõi các kênh minh quan tâm, binh luận trèm các vidco yêu thích tử dó cỏ thè kct thiêm bạn bè... ('ớ quá nhiêu lợi ích từ Yoirrubc lới mức nhiêu người sư dụng dây không chi là một trang mạng xã hội mà còn là một công cụ lim kiếm bất cử thử gi liêm quan dcn phim ánh, ca nhạc, thời sụ'... Và ncu có sơ thích, bạn có thè dầu tu' vào kênh Yoirrube cua riêng minh, bicn nỏ trơ thành một kênh thông tin hình ánh hữu ích, tii' dỏ người theo dời bạn tăng cao, cùng với dó, những lợi nhuận khác cũng sè dong thanh gỡ cưa. Dõi với cõinỉ ty, Online video, neu dược làm dúng sẽ rat ý nghĩa với thương hiệu và tạo nen tang cơ sơ cho tương tác bạn nham tới, nê'n là nhân tố quan trọng cua bắt kỷ chương trinh social mcdia marketing nào cùa các nhà Online marketing. You Tube, một san phàm của (ìơogle và là nên tang chia se video, tự thân nó là cơ hội cho các nhà marketing ihiet lập ncMi mạng xã hội B2B. Hầu hết những video hấp dần và dược chia sé dứng cách chắc chấn cớ thè mang lại thông tin khách hàng có chat lượng cho công ty.
- 172. Chiroiìíi 2 : TMDT : Thị írirỏmỊ. câu trúc, kỹ thuật và công cụ. 131 Các liên kốl vidco trên YouTiibc cỏ thc dược nlu'ini> và cliia sc lc'ư các vvcbsitc khác, ví dụ như SlidcSharc, một công cụ Online markclinii khác cân thict cho cỏnti ty B2B. Khi dó, chúng lại dirợc tăm> thèm kha năng xuất hiện với dối tượng mực tiêu tròn các mạng xã hội quan trọng khác cho công ty B2IỈ như (iooglcC l.inkcdln và ; Itlcr. 1'hc ycư hay khicm khuycl cua YouTubc là khi dửng một mình, là nỏ không llụrc sir lạo ra dược thõng tin khácli liàng clu) còng ty cùng nhu' kliỏ phát triẽn dược môi quan hộ vói ngirìri xem. 8.1.4. M ạng ã hội Kacehook l accbook - Mạng xà hội bạn bè, cho phép kêt nối lâl ca mọi ngirời trên toàn thô giởi. Mọi người có tlic tự do chia se bal cứ mọi nội dung : hình anh, vidco, bài viêt, link... Ihỏng qua ianpagc. các còng ty cỏ thè ticp cận và tương tác với hàng triệu khách hàng mà không lổn quá nhicu chi phí thậm chi không mat phí. I•anpagc giiìp cõng ty liêp xúc 'à luxrng tác vói hàng triệu khách hàng. Doi với cá nhân, S(T liừu một tài khoan trên l'accbot)k, bạn sẽ nhanh chóng có dược một cộng dong chung thông qua các mõi liên kct bạn bò hoặc các lầnpagc cùng một mòi quan tàm. Từ dây, bạn sè cùng se trơ thành một trung tâm dược xoay quanh bơi các i sao là bạn be, người thân và họ sẽ bày tr) sự quan tàm của minh băng cách dè lại những lan nhan like hoặc lời bình (commenl) trên moi tâm hình, moi càu chia se tàm trạng cua bạn. CTing nhò’the, l-aeebook dà trơ thành một phần cua dỏ'i sòng hiệ'n dại CIKI chúng la. bơi nớ không chi giúp xỏa lan khoang cách, xây dụng một cộng dỏng cỏ mòi lièn kèl mật thiêl mà nó còn giúp ta thỏa màn cái tỏi cá nhân và ból cám thày cô d(vn hon khi ihuờng xuyên nhận dirợc sụ’ung hộ Sim môi lân se chia. Dôi ới các công ly. l acebook dirợc ví như King Kong trèn vù dài social mcdia à chãc chăn l acebook là mạng xà hội sô một dành cho các công ly B2(,'. Vó’i còng ty B2B. l acebook tlurờng dược dùng cho quáng bá các dịch vụ hỗ trợ khách hàng, quang cáo trực lu y èii à thòng báo các SỊI' kiện cua công ly. Một tinh năng B2B quan trọng khác mà 1'accbook cung cap IrcMi íầnpage là kha năng thu vẽ opt-m (là hình thức người sư dụng dăng ký nhận thông tin mà họ quan tâm qua email cua minh) cho email markcting. ('ác nhà marketing B2B khôn ngoan cần xem I-acebook marketing là công cụ social media càn di sâu ào lirơng tác với các pages và các nhóm (groups) thuộc các tô chức khác theo dịnh lurớng dà chọn. 8.1.5. M ạng ã hội (Iooglc4 (ìoogld dang Irtí thành mạng xã hội lỏn thử hai cho các còng ly. Tính dC'ii tháng 9-201.5, (ìooglei cỏ 550 triệu ngưò’i dùng tích cực, nhicu hơn so với ircn l.inkcdln, ITvitter, 1’inlerest và You l ubc. Khi nội dung dược dưa lên (iooglel, nó cìmg có cơ hội nâng cao thứ hạng vi nội dung khi dỏ dược ilàv vào kèt quá lim kiêm cá nhân cùa ngu'ỏ'i dùng cỏ trong
- 173. (iootild ('irclcs. Và như thc nliừim nội dung như Online vidco (You Tubc một san pliàni cua (ìootilc), hình ánh và văn bán cùng tăng dộ xiiàt hiện một cách tự nhiên. Việc dây nội dung lên (ìooglct tù kcMih YoiiTubc hay Pintcrcst là một ý tương tot. (ìoogld, với tư cách là một sán phẩm cưa Googlc, cũng cỏ nghĩa chắc chan sẽ dược tích hợp vào các ứng dựng hỗ trự contcnt markcting và tìm kicm lự nhiên. Tín hiệu xã hội chính là những thoi vàng với các nhà markcling B2B. Với (ìoogld, bạn cũng cỏ thê lập Pagc cho công ty. Diồn này cỏ nghĩa một người dùng có the theo dõi và tưong tác với công ty cưa bạn ơ mức cá nhân, tạo cư hội xây dựng nc'11 một mỏi qưan hệ. Và phát tricMi mối qưan hệ chính là mực tiêu nhăm dến cua bán hàng B2B. Ung dụng vidco theo thời gian thực Googlci Hangoưt là một diêm cộng khác cho Googld khi là mạng xã hội cho công ty B2B. Một chicc vvcbcam là tàt ca những gi người dừng dè có thò băt dâu một hội nghị vidco (còn gi dơn gian hơn luìa) và các chưycn uia có the nói chuyện với nhau một cách thoai mái 'à IIỊIC tièp. Ikm thè nữa, những cuộc hội thoại nàv cỏ thè dược tiưa trực tiẽp lè'n Yoư rưbe, lạo ra ihcm ngưôn nội dưng cho công ty. Ve mặt khiếm khuyết, Googlei là nền lang cho phân phối nội dưng hơn là hướng loi một "mạng lưiVi công ty”, ('ác cuộc hội thoại cỏ thê dưọc khơi phát ngoài làm kiêm soát à lăt di theo cìmg một cách khiên lưọng email gưi dên khách hàng B2B tiêm năng có thê lãng dột bien. C’ưôi cứng. Googleỉ cho người dùng cá nhân và Page cho công ty vần chưa là miên dát hứa dưọc châp nhận bơi hâu het các công ly B2B. Dôi với (ìoogld nêu mưon chiêm ihăng Ircn social ihì Google sẽ can dầu tư hon nìra cho các tinh năng hồ trợ người dìmg làm marketing. Chính ì dâv là những mạng xã hội phô bièn nên sỏ lượng người dùng mà mức dộ lirong lác cùa chứng luôn dạt hiệu qua cao à mang lại doanh thư lôt. s .l.b . Một sô nhóm mạng ã hội cliia sé kliác : Pinlcresl - .Mạng xã hội hình ánh Pinlerest dang phát irièn vói tốc dộ chóng mặt và S()% người dừng là phự nìr lưòi lư 25-44. Pmlerest iro' thành một làn sóng ngâm lan toa cực mạnh trong cộng dõne mạng. Diêu gì dà ;i ra ? Sức lôi cưôn CIKI 1’inleresl dơn gian là hình anh à sự kèt nôi thuận tiện. Ilinh anh là cách tuyệt vời dè chia se ý lương và xu hướng trên môi tmóng mạng xà hội. rièm năng có thè nhìn thay dược cưa Pinterest là một Social commercc (Mạng xà hội thương mại dành cho kinh doanh Online). Dày chính là diêu mà l acebook dang muôn tliỊic hiện, nhưng xem ra sẽ không de dàng. Nêu là người làm thièl kê, hãn bạn chăng thê bo qua Pinleresl, và thậm chí không làm O’lình ực này, bạn cùng có thê bị mê hoặc. Tâl ca mọi ý lương từ nội ihàt, thời trang, dò họa. nhièp anh dèư cỏ thê dược tim thâv ớ dây. Tưv nhiên, dây t>n là một mạng xà hội, ì thè nó sè giúp bạn lưxrng tác (Vi bạn bè băng nứt "pin” dê kéo họ 132 Chương 2 : ThdDT; Thị trườiiịỊ, câu trúc, kỹ thuật và côníỊ cụ.
- 174. cùniỉ tham gia vào những ý tướng hay, những tấm hình đẹp. Ngược lại, bạn bè cua bạn cũng có thê binh luận hoặc chia sé lại bức ành ấy dê thò hiện SỊI' quan tâm. Ilãy tham uia PintcTcsl dô theo kịp các ,u hưcVng mói nhất, chia se nhữmi tấm hình dặc săc à quan liọnti hon là nhận thày mình sẽ khôim bao uiờ cạn nguôn ý UKvnư. Nuôi nhà cua các ý tirơng luôn chào dón bạn và những nhóm cùm> sở thích, vì ihẽ dừim bo lờ CCT hội trai nghiệm ngay từ hôm nay. M ạng liistagram Dày là dịch vụ chia se ánh, video clip và mạng xã hội trèn mobile phai có cua bãt kỳ ngirời dùng smailphone nào. Với Instagram, người dùng dơn gian chi cân chụp anh, thèm vào các hiệu ứng và chia sẻ chúng trên rất nhiêu mạng xã hội khác, từ l acebook. rvvilter cho dèn 1'lickr. Các công ly dưưng nhiên không thê bỏ qua dịch vụ chia se với hon 150 triệu thành vicMi này, Cũng là một mạng xã hội liên kết bạn bè, tuy nhiên khi sử diing Instagram. bạn sẽ có cam giác mọi thứ diền ra nhanh chỏng, như những lát căt gọn gàng và chinh xác từ cuộc sông muôn màu muôn vẻ xung quanh. Không nặng vê các chia se liên quan den câu chĩr, Instagram chú yeu mang den cho bạn những tâm hình chóp nhoáng, nhưng chân thật và nhanh nhạy nhát. Ngoài ra, vì chú trọng về hình anh, Instagram rất biết chiều chuộng người dùng băng một ứng diing chinh anh với ràt nhiêu hra chọn hoàn hao. (’ó rât nhiêu ngirời dìmg dã dem lòng yêu mèn Instagram bơi chê dộ chinh anh quá tuyệt vòi này, dc ròi sau dó họ SU’ dụng ket qua dỏ dê dăng lên các mạng xà hội khác nhu’ 1'acebook. rvvitler. Tumblr hay Idickr. Bơi vậy, Instagram rat dirực ưa chuộng, không chi bơi các linh nàng ưu việt cua minh mà còn bơi nó là mợt mạng xà hợi trung gian hữu ích, M ạng l lickr 1'lickr là một trang vveb và bộ dịch vụ web chia sè hình anh - một trang social marketing hiệu qua. và một sân chơi (platldrm) cộng dông trỊic tuyên, dirợc xem nhu' một kiêu mau sớm nhất chơ ứng dụng Web 2.0. Ngoài là một trang vveb phô bièn dè người dùng chia sé ánh cá nhân, dịch vụ còn dirợc các blogger bièt ló'i rộng rãi nhu’ một kho hình. Sịi' phô biên cua nó dirợc kích thích nhờ những công cụ cộng dồng trực tuyên sáng lạo cua nỏ chơ phép hình anh dược ghi the và dưyệt qua bang các hình thức Idlksonomy. Idickr cỏ một kho hình có den hàng tv hình. Dau năm 2015, 2,8 triệu t(ip tin dưọc lai lc'ii mồi ngàv. Irong giờ cao diêm, thi cứ mồi giày có khoang 28 hình anh dưọc tai lên. Những nhiẽp anh gia chuyên nghiệp chăc hãn sè không thè không có một kho hình rièng O’ l■'lickr. do’n gian vì sự phô biên và tính năng thàn thiện cua nó. (kic blơgger deu liành cho 1'lickr moi quan tàm lớn, bo'i ơ dỏ họ vira lưu giữ dirợc những hình anh dẹp, vira có thê hra chọn phưo’ng án giữ ban quyên hav không, lại vìia dirực chia se niem dam mê nhiẽp anh với những ai quan tâm. Chương 2 : TMDT: Thị trmmg, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 133
- 175. Sự tirong tác trôn l lickr dược tliè hiện qua các comnicut và likc, nuoài ra bạn cỏn có ihc sẩp xcp hình anh vào các nhỏm niỊic licn quan dô nãm> cao kha năng tim kicm. Ncu ycu tiiícli các tấm hinh và muốn chia sc tinh ycu nủv thật rộng rãi, bạn hãy mo' một tài khoan trên l-lickr. M ạng 'I u m blr 1'umblr, cách diệu trong biêu tượng thành tumblr., lù một dịch vụ ticu blog và mạng xã hội do '1'umblr. Inc. sỏ' luÌLi và 'ận hành. Trang wcb clio plicp người dùng 134 Clnrovg 2 . TMpT Thị trường, câu trúc, kỹ thuật và công cụ. mạng xa nọi do 1umnlr. Inc. sư nưu va vạn lianli. trang wco clio plicp ngưưi dung dăng tai các nội dung da pliươnj> liộn lc'n một trang blog, dõng thời theo dõi blog cua những ngu'ò'i dìing khác, llâu hốt các lính năng cua trang wcb dược thực liiện thông qua giao diện “dashboard”. i)cn tháng 9/2015, Tumblr có hơn 200 triệu trang blog. Không ôn ào nhu' Taccbook, cùng không có dưọc các chò dộ chinh anh trong mo như Instagram, the nhưng 'Tumblr vần dược yêu thích vì thê hiện dưực cái tôi hay tinh ca nhân ràl cao. Ngirời dùng trên Tumblr thực ra không dặt nặng các mòi quan hệ bưi trên thực te họ chi theo dõi (Ibllocv) nhau và chè dộ commcnt cũng không quá phát Iriêm. Nhưng cũng chinh bơi thê, khi dên V0'i 'Tumblr, bạn cam thâv the giới như cua rièmg mình, bạn có thê thoa sức the hiện cái tỏi mà ít có cam giác bị dành giá và phán xét. (iiao diện 'Tumblr dưực xây dựng theo một khung dọc và khá hẹp chứ không thòng thoáng như haccbook, tuv nhiên không vì the mà nỏ làm cho ngirời dùng cam thay gò bó. 'Trái lại, bạn càng cám thay ầm củng hon vó'i cam giác góc nho cua riêng mình. Những chia se trẽn 'Tumblr vì thè thường dược dánh giá là có chicu sâu và mang màu săc cá nhân rò rệt, lừ hình anh cho dên câu chữ. IVlạng l.ict Nêu bạn muôn sư dụng mạng xà hội dè tăng mỏi liên kcl (Vi người thăn nhưng không muôn nó quá rộng và dại trà như T'accbr)ok. hãy nghĩ dcn l.icT. Dây là một mạng xã hội mỏ'i ra dòi, nhầm mang (len cho bạn g(')c riêng tư, noi bạn là chính minh, V(VÌ ít bạn bè' hon nhưng những ngiròi diựrc xcp vào Tricnd list sẽ thật sự là những ngưcVi thân ihiòl nhât, như cha m(,'. anh chị. vtr ch(ng. h() hàng và nhừnu ngucVi bạn tâm giao... Is.h(')ng càn phai sông cùng một xã h()i thu nho V(VÌ các m(U quan hệ chầng chịt như ti(}n Taccbook. kh()ng bị gi(Vi hạn 140 ký tự như 'Tvvittcr. cùng kh()iig khó C(ìmmcnt như Tumblr. I.icTdu ihàn thiện và du ri(}ng lư dè bạn thicl lập m(}l mạng xã h()i gia dinh mật thict dè' kh(')ng bo kì bal cử phút giây V nghĩa nào cua ngưtVi thàn. Hiện nay, bạn ct') thô tạo tài khoan, mòi ngưcri thân ihtim gia trực licp trên vvcbsitc http:,. licT.com/licf dè cùng trai nghiệm những giây phút ý nghĩa và tuyệt V(')'i như the. M ạng /ãngM c /ingMc là ni()t mạng xà ht)i dưt.yc cung cấp boi m()t nhà phát triên dcn từ Việt Nam. NhcVde'), /ingMc râl gân gũi và thân thiện hon so V(ýi các trang mạng xã hội dcn
- 176. từ nước ngoài khác. Nhìn thoáng qua thì chúng ta sẽ rất dề nhầm giao diện của /ingMc so với I-accbook vì cà hai có khá nhiều nét tương đồng. l uy nhicn, diêm mạnh cùa /.ingMc đó là sự liên kết cùa nó với nhiều trang mạng dược ưa chuộng khác trong hệ thống cua /áng như /ing Ncvvs, /ing MP3,... trong dó /ing Mp3 còn dược dành giá là trang nghe nhạc trực tuyến lớn nhất Việt Nam. Nhờ vậy. các thông tin và chia se liên quan dén các ca sĩ dược ưa thích trong nước dược cập nhật tới người sư dụng vô cùng dề dàng trcMi /ingMc, họ dược theo sát thần tưọng cua minh mọi lúc mọi nơi trong một môi trường mạng xà hội không hề thua kém gi l accbook. Clnmng 2 : TMDT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 135 CiNù Mạngxi hột Scribd Chtase tèlllẬu 0 ^novavn c*' 1!|< KI •t MuabAn j Biog ' Clip / Chiase Chtssé Hitihảnh Social dtp ' ĩjiC j mí,n‘ 1 t 1 Mediaớ ViẹtNam Tlnnhãn nhanh Tim » ế * dịadiém %• Ỉ-. . '•) Hótdáp ■ ' w oũndán , ì ỵ “ ' V.MiVO' c«me ừựcluyén DAnh đểutrang
- 177. 136 Chươmị 2 : TMDT: Thị truvng, câu trúc, kỹ thuật và công cụ. Bàng 2.5 : Các khá năng và dịch vụ mà mạng xã hội cung ừng. Người dùng xây dựng trang web để giới thiệu với cộng đồng rộng lớn. Người dùng có thể kết bạn với cộng đồng liên kết với nhau. VVebsite là diễn đàn để thảo luận theo chủ đề và theo nhónn. Chia sẻ, xem hình ảnh, video, tài liệu (video sử dụng công nghệ streaming (có thể giải nén và hiển thị nội dung ngay lập tức), video do người dùng cung cấp. Blogs, vlogs (blog có video), microblogs (Tvvitter) được dùng để thảo luận và phát tán thông tin. VVikis có thể được dùng để kết nối tài liệu lại với nhau. Cung cấp cho cộng đồng danh sách e-mail và khả năng nhận được thông điệp tức thì. Có các chuyên gia thường xuyên đăng đàn giải đáp thắc mắc và trả lời cho những người muốn hiểu biết. Khách hàng có thể định giá và binh luận về sản phẩm và dịch vụ. Bỏ phiếu trực tuyến luôn có sẵn ở các trang mạng để các thành viên đưa ra ý kiến cá nhân và bầu chọn. Hỗ trợ hội họp, chatting, kết hợp chia sẻ hình ảnh. Chia sẻ truyền thông (YouTube) và hình ảnh (Plickr). Thông điệp và các dịch vụ bảng thông báo luôn có sẵn để đưa thông tin lên mạng cho mọi người. Lưu trữ thông tin, bao gồm cả hình ảnh, videos và âm nhạc. Người dùng đánh dấu được các nội dung do họ tự tạo hay các nội dung mà họ muốn nhớ hay chia sẻ. Những đánh dấu này có thể công khai hoặc riêng tư, được chia sẻ trong một nhóm hay mạng cụ thể. Có thể tìm ra các mạng khác, bạn bè hay chủ đề mà họ quan tâm. 8.1.7. So sánh giữa social nctnork và sotial mcdia : Social IVlodia cỏ thê dược xcni là một chiến lược dê truvcn thõng, còn Social nctvvork là một công cụ dùng dê kết nổi mọi ngirừi với nhau trimg cùng một cộng dòng. Sự khác biột này không chi vê ngữ ngliTa mà còn ở dặc diêm à chúc năng và cách thức chúng được sử diing. Có thố bạn sẽ tự hỏi : cái nào cỏ ti ước ? Có thê nói là Social netvvork ra đời trước và sau dó dược phát tricn lên thành Social Mcdia. Bạn cỏ thể sử dụng Laccbook dê quang bá cho các san phấm mới tói những cộng dong hàng chục triệu người có cùng sơ thích. Còn Youtubc là kC'nh Social Mcdia nơi bạn cỏ thô upload, chia sé các video clip hay, các doạn phim quáng cáo hap dcần. Bạn cỏ thỏ dùng Social Media đề dề dàng kết nối với Network cùa riêng bạn. 1loặc dựa vào nctvvork dc làm đòn bấy cho các chiến lược Social Mcdia.
- 178. Clurơmị 2 : '1'Miyr : Thị trimng, câu trúc, kỹ thuậtyà công cụ. 137 Diêm mạnh cùa Social Media Nói dÔMi Sơcial Mcdia là phai nói dcn lực lượnị> hùng htậu ciia các nguồn lực nho. Viộc mõi cá nhân dcu có thè tro' thành một ngiion phát trôn môi trường Social Mcdia tạo ncn sức mạnh sô dôniỉ và sức mạnh chiiycn sâu. Hiện nay Việt Nam có klu)ang 1().(){)() nhà bát), nhưng có ị>ần hai Iriộu bloggcrs. Các chuycn gia, nghệ sỹ,... trong môi ITnh 'ực có kha năng truyèn thông một cách dộc lập, đa chicu và chuyên sâu htrn hãn các nhà bát). Và ban thân các nhà báo cùni> là một lực lượng nùa cĩia Social Mcdia khi họ tham gia truycn thônii với tu' cách cá nhân trôn mạng. Với các thict bị rc, dơn gian và phò bicn nhu diệ'n thoại di dộng, laptop, máy anh sô.... duợc hò trợ btri các bloii trôn nôn taim mạm> ,à hội phò biên thì tham gia quá trình iriiyòn thòng trtr nôn dtm uian hơn rât nhiòu cho mọi nuười. Khá năng tương tác, phan biộn, binh luận, bõ sung thỏim tin, truycn thông da nmiôn, da chiều cua Social Mcdia khiC'n mòi trirớnu truycn thômi này triy nC'ii “uiàu có" htrn nhiều S( ' ' 'ièu so với nguôn tin một chiòu Iriiycn ihõnii. Diêm ếii cua Social Mcdia Một trt)im nhìmu thcMii mạnh cua Social Mcdia là tính chất da nguồn tin. Trong nhicu trirong hợp. thôim tin lừ Social Mcdia mơ cho công chúng nhiôu góc nhìn khác ò vân dò. Tuy nhicn diòu này cũnt; tạo ncn hậu qua không hay là nhiều thông tin. 1hông tin dược lan iruycMi qua nhicu tầm> nac, nhicu uỏc nhìn khiến công chúng rất kho nh(m biôt dâu là khía cạnh dám> tin cậy và dần dcn kct qua là không uiái quyct dưọc vàn tlc mà công chimu quan làm. 'Tính nghiộp dir cùniỉ là một can trơ maim tính căn bàn cua Social Modia. Kha năng cung càp thôim tin một cách dịnh kỳ, cỏ nghiộp vụ, san xuất nội duntỉ ở quy mỏ lớn, chât lirợim cao là bât kha thi doi với Social Mcdia. Với chu thò Iruyòn ihôim là cá nhân, Social Mcdia xác lập dược niềm tin trong các nhóm licn quan dCm cá nhãn, nlumu khó khăn h(ín khi muôn xác lập niêm tin trong nhóm cỏnu chiinu rộim, '1'ruvcn thõnii mang màu săc cá nhân có dộ khách quan thấp tronu tưirmi quan ới truycn thònii chuyòn nghiệp. Dộ chính xác của thông tin và trách nhiC'm xà hội cua niiuon tin là những tiêu chuàn tirong dôi cao so với khá năng cua Social Mcdia. Trong mỏi Iruờng cỏ dộ mở rắt cao như Internet, Social Mcdia cỏ khuynh hướng tro' thành ngành miền phí giá trị lõi như báo mạng cùng với phát thanh, iruycn hình analog, và những loại hình này thi không cỏ vị thế mạnh và tính tương thích cua các vcb không cao trong ngành như những loại hình bán dược giá trị lõi. .Social nctvvork : Một mạng xà hội là một cấu trúc xà hội dược thực hiện cua các cá nhàn (hoặc tô chức) gọi là “nút", mà dược găn (kct nòi) băng một hoặc nhiêu loại hình cụ thê cua sự phụ thuộc lần nhau (inlcrdcpcndcncy), chăng hạn như tình hữu nghị, thân tộc, lợi ích chung, trao dôi tài chinh, hoặc các mối quan hệ cua niềm tin, kiên thức, uy tín. Mạng xã hội phân tích xem các moi quan hệ xã hội vỏ lý thuyết mạng hrới gôm các nút à quan hệ. Nodcs là những diỗn viC'n cá nhân trong mạng lưới, và quan hệ là
- 179. 138 Chương 2 : TMDT: Thị trường, câu trúc, kỹ thuật vờ công cụ. các mối quan liộ giữa các dicn vicMi. Kct quá là cấu trúc dựa tròn đồ thị thường rất phức tạp. (?ó thc có nhicu loại quan hệ giữa các nút. Nghiên cứu ở một số lĩnh vực học thuật cho thấy mạng lưới xã hội hoạt động trên nhiều cấp độ, từ gia đình đến mức cùa các quốc gia, và đóng một vai trò quan trọng trong việc xác định các vấn đề theo cách dược giải quyết, tồ chức dang chạy, và mức độ mà các cá nhân thành công trong việc dạt được mục tiêu cùa mình. Trong dạng đom giản nhất, một mạng xã hội là một bán đồ cùa tất cá các mối quan hệ liên quan giữa tất cá các nút dang được nghiên cim. mạng cũng có the dược sứ dụng đế đo vốn xà hội - giá trị mà một cá nhân nhận dược từ mạng xà hội. Các khái niệm này thường đưực hiển thị trong một sơ dồ mạng xã hội, nơi mà các nút là các diểm và quan hệ là các dường. Dưới dây là các trang mạng xã hội có tam ảnh hướng lớn nhất ớ Việt Nam : 1. 1-acebook - Mạng xà hội bạn bc 2. Youtubc - Mạng chia sẻ video 3. Google plus - Mạng xã hội cua (ỉooglc 4. /.ingme - Mạng xã hội giải trí 5. Tinhte - (Ỵ)ng dong công nghệ 6. Wcbtrelho.com - ('ộng dồng cha mẹ 7. Tamchamc.com - Cộng đồng cha mẹ 8. Vatgia.com - Mua bán, rao vặt 9. Muare.vn - Mua bán, rao vặt 10. Enbac - Mua bán, rao vặt 11. Yahoo.ask - 1lòi đáp 12. Vn-zoom.com - Công nghệ thòng tin 13. Ddth.com - Công nghệ 14. '1'amtay.vn - Mạng xà hội ành 15. Tlicker - (diia sẽ ănh 16. Tinkhay.com - (?hia sè tin tức, link hay 17. Tvvittcr - Chia sè link 18. Tinkedln - Mạng xâ hội nghề nghiệp 19. /.ini.vn - Mạng chia sé sớ thích 20. Pintcrest.com - Chia sẻ ảnh 21. Slideshare.net - Chia sẻ tài liệu V.v...
- 180. Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 139 Dù vậy, “ngày vui nạắn chẳng tày ngang”, các trang mạng xã hội đình đám của Việt Nam trước đây ngày ấy bây giờ ra sao ? Bài học thiếu sáng tạo có lẽ là bài học lớn nhất mà các công ty Việt Nam có trang web kinh doanh cần ghi nhớ lấy. Hộp 2.3 : Các trane mạng xã hội Việt ngày ấy bây giờ ra sao? ICTnevvs - Từng tuyên bố vượt mặt Pacebook, hay sẽ thay thế dịch vụ Yahoo ! 360 sau khi nó đóng cừa, thế nhưng các mạng xã hội Việt hiện nay (vào thời điểm tháng 9/2015) suy yếu và phải chuyển đổi sang mô hình khác. Zing Me cùa Công ty cổ phần VNG là mạng xã hội Việt đầu tiên tuyên bố cạnh tranh trực tiếp với Pacebook tại thị trường trong nước. Và thực tế, có những thời điểm Zing Me đã vượt mặt Pacebook về lượng người sừ dụng, cụ thê ngày 23/09/2009 mạng xã hội này có 945.000 người dùng, trong khi Pacebook lúc đó là 918.000 người. Hay trong tháng 3/2011, số liệu từ Google Ad Planner cũng cho thấy Zing Me đã đạt 6,8 triệu khách truy cập, trong khi đó con số của Pacebook là 3,1 triệu khách truy cập. Tuy nhiên, đến năm 2012 Pacebook đã vươn lên mạnh mẽ ớ thị trường trong nước và đến tháng 12/2012, Vicenzo Coscnza, chuyên gia về chiến lược truyền thông mạng của Ý, đã công bố Bản đồ mạng xã hội toàn cầu (World Map of Social Netvvork) cho thấy, Pacebook dã vượt qua Zing Me tại Việt Nam. ............................ 'B P ” * . % ^ Gĩítnh íH<*« q) hHl r>q 1 , •-'V ' ’ ^ ' Zing Me đã có một thời gian vượt qua Pacebook ở Việt Namyể lượng người truy cập. Và từ năm 2013 trờ đi đến nay, Pacebook đã tăng trưởng với tốc độ “chóng mặt” tại Việt Nam, trong khi đó Zing Me lại đi xuống liên tục, VNG cũng thừa nhận thất bại trong cuộc cạnh tranh với người khổng lồ này và họ đã chuyển sang tập trung vào cuộc chiến ứng dụng OTT trên di động với sản phẩm Zalo. Zing Me thực tế hiện nay chù yếu dùng để làm kênh phân phối ứng dụng và game là chính.
- 181. 140 Chương 2 : TMDT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. Một ông lớn khác cũng làm mạng xã hội để cạnh tranh trực tiếp với Pacebook tại Việt Nam, đó chính là VTC với Mạng Việt Nam Go.vn. Đây là một dự án được đầu tư rất lớn, từ kỹ thuật lẫn truyền thông. Khi ra mắt, ông Nguyễn Lâm Thanh, lúc bấy giờ là Trợ lý Tổng giám đốc VTC cho hay, Go.vn được kỳ vọng là mạng hàng đầu của Việt Nam về giáo dục, giải trí, giao tiếp trực tuyến. Đồng thời tuyên bố nếu sau 6 tháng, Go.vn không vượt qua Pacebook tại Việt Nam ở số lượng người thì dự án này xem như thất bại. ÍO News GAMEBÓN! Á httpỊ//»Ị.go.vn i 3 ẠMẸRỊCA5 WHÕs NẽxT? ĩt s<>ri(‘s rniy^n htnh 'd ay «ónq'' giđi ( 1 rntúriỊ vi»i r>t> 0 4<íiri( 7 'nelon *•'W'KMI rrtuncUc D ''i'n k b .ịt' ;o lu c in ii^ u ^ g t» j laciTi ỉutn Mạng xã hội Go.vn là một thất bại cay đổng của VTC. Thực tế, điều đó đã xảy ra, Go.vn đă không có những sáng tạo mới để thu hút người dùng trong nước tham gia và đến thời điổm hiện tại nó đã chuyển thành một trang tin tức tổng hợp, một thất bại có phần rất cay đắng cho VTC. Trong làn sóng mạng xã hội nở rộ ớ Việt Nam trước đây, PPT Online cũng không đứng ngoài cuộc chơi, khi họ quyết định tung ra thị trường mạng xã hội Banbe.net. So với Zing Me hay Go.vn, mạng xã hội Banbe.net không truyên thông nhiều bàng và thực tế lượng người tham gia cũng rất hạn ché. Đen thời điểm hiện tại nó đã trở thành nơi phổ biến PPT ID và quáng bá các sàn phàm dịch vụ của PPT Online là chính và gần như đang “đắp chiếu”. Khi Yahoo ! 360 đóng cửa, Tamtay.vn của Công ty cổ phần TamTay và Yume.vn của VON là hai dịch vụ mạng xã hội ra đời với tham vọng thay thế cho người khổng lồ này. Thế nhưng, mặc dù đẩy mạnh rất nhiều về truyền thông, tung ra nhiều dịch vụ để thu hút người dùng, các mạng xã hội này vẫn không thể phát triển mạnh lên được và nguyên nhân chính vẫn là do người dùng Việt Nam lúc này đã thay đôi thói quen viêt blog, thay vào đó họ thích các mạng chia sè như Paccbook là chính.
- 182. Chương 2 : TMDT : Thị trường, cẩu trúc, kỹ thuật và công cụ. 141 Ọ ị/'lV!U >4 rutm 1 tjtSr m n lin h rh » i i i th ầ m H -. "C 'l i h ■ J| ■ :>s- '0 .'V ic ?>• - • « • ' a , p. ••ì-p T*-- • I »' • "5? •-> r tr a«' 4 líi—« *?-uc *ip *>44- : :a.. - ✓ • >1 " i - — ,<>-?* 50 tữ r - 'r •-■i" *'• • ■•'>0'2fiỊ* ✓ ' *-• fM tn. •>' •i'C>ĩwl- ts>ò <u .liH Ọ <v.ỈHƠMIi t>uv«M (Ỉ4nq IKIU41 ttiu o n g Ỉ 0 1 3 0 « m c ư A (.uo lo t J 0 t 3 •-■OvlLỉCU •»■ w-Wi: TưS5.'W.'»J3«':i»':;ro:* (7) lilcg “ ^ f l . M i f m riMt b«c íàt khoo LU« tu đo ã r -••'h '.n r 'e â •.( * 't Ov a • ' . .■4ve ỉ ' M . ,’i ■»• -a •. M' T ' •f‘ . • - ĩ .}. ĩi, -7 •.- •.,' t- «TJ «•< • o.* --it • r r .'- É, r ’ -“ ,1. ✓ ( IOu í »’T!s) i' Va^ì • • PA-: H' -^ív Ma. ỉ n a • ít c>’»'’-h ■- ✓ •> ia,- •**na- * -3«- ra-.-í ff-- ỵ i r . o- • J» Skl. ■ ✓ 100-.i>- Trên mạng xã hội Tamtay.vn còn có cảgame đánh bài. Tamtay.vn hiện tại vẫn được duy tri để làm nền tảng cho nhiều dịch vụ khác của Tamtay, trong đó có cả game “đánh bài” cũng xuất hiện trên mạng xã hội này ờ khu vực gtmics. Còn Yume đã phải chuyển thành dạng trang tin tổng hợp với bài viết từ các thành viên, nhưng cũng không thu hút và cuối cùng VON đã phải bán mạng xã hội này lại cho công ty TNHH MTV Địa Điểm. Còn rất nhiều mạng xã hội trong nước khác lúc ra đời đều đặt mục tiêu vượt mặt các mạng xã hội lớn của nước ngoài như Pacebook, Google+... và kết quả cuối cùng đều không vượt qua được. Giải thích sự thất bại của các mạng xã hội ở Việt Nam, một chuyên gia trong ngành cho biết, nguyên nhân là do Pacebook quá sáng tạo, các trang mạng xă hội trong nước khi ra đời cũng không chịu nổi két nối quá mạnh của mạng xã hội này klti nó trở thành một hiệu ứng trên toàn cầu. Nhưng điểm cốt lõi chính là các mạng xã hội trong nước chi toàn bát chước theo mô hình các mạng xã hội quốc tế, không có sự sáng tạo, cho nên thất bại chính nằm ở ngay sản phẩm, về chính sách quản lý ở Việt Nam chưa có được sự thông thoáng, trung thực; thông tin còn một chiều, nghèo nàn do e ngại các tin tức chính trị nhạy cảm, bất lợi nên chưa có được sir tin tưởng của người đọc. Đây là điều tối kỵ và có hại cho dân trí cũng như ảnh hường đến uy tín và sự trung thực của ngành truyền thông - một quyền lực được xcm là đệ tứ quyền trong xã hội. Lê Mỹ, ICTNews.vn, 20/09/2015.
- 183. 142 Chương 2 : TMDT: Thị trường, cần trúc, kỹ thuật và công cụ. IX. Nghiên cứu thị trường thương mại điện tử Mục đích của nghiên cứu thị trường trơng I MI) r : Nqhiên cửu ihị trường là việc thu thập thông tin ’ớ ; kinh tẻ, công nghiệp, công ty. sán phúm, giá cà. hệ thống phân phối, .xúc tiên rhưong mại. hành vi iniui hàng cùa thị trường mục riêu. Mục đích nghiên cửu thị triùmg là tim ra thông tin và kiến thức vc các moi quan hộ giữa người tiêu dùng, sản phâm, phưưng pháp markcting, và các nhà markctinti. Từ dó ta có thế ; • rim ra cơ hội dê marketing. • Thiết lập kế hoạch marketing. • Hiêu rõ quá trinh dặt hàng. • Đánh giá dược chat lượng markcting, Khi nghiên cửu thị trường, nuười ta phai plicân khúc tliị Irưòiig, tức là chia thị trưòng ra thành nhỏm logic dê tiến hành markcting, quanu cáo và bán hànii. Có thè sư dụng nhiều cònti cụ : dicu tra, phong vấn nhóm thư nghiệm... Nghiên cứu thị trường TMDT Online là cỏn>> CỊI mạnh d ê imhicn cửu hành vi khách hàng, phát hiện ra thị trưcVng mới và lim ra lợi ích nmròi licu dùmi tronư san pham mới. Nghiên cứu thị trường trên cư sớ Internet có dặc trưng là kha năim tuarng tác ới khách háiut thông qua giao licp trực tuycMi, dê cỏ thê hiêu rò khách himu. thị trirừmi, 'à dôi thu cạnh tranh hơn. Nó giúp la : Xác dịnh các dặc dicMii mua hàng cua cá nhân và nhóm, rimra các yếu tốkhuycn khích mua hàng. Biết được thế nào là trang vcb toi ưu. Cách xác định người mua thật. Khách hàng di mua hàng ra sao ? Xu hướng markcting và san phâm mà thị Irưòiig cân. Xác dịnh đoi tượng và hành vi mua hàng của khách hàng mục tiêu : Việc xác dịnh dỏi tượng khách hàng trực tuyên cua bạn là ai 'l ang 1(’t|i thượng lưu '?'1'rung lưu ? 'I rí thức ? May công nhân ? Và họ llurờng truy cập vào những trang wcb nào ? Dỏ là một trong những bước rât quan trọng dê tạo nen SỊI' thành công khi kinh doanh trên Internet và cũng chinh lá một trong những bước mà các thuxmg nhàn hay lãng quên nhất, Không phai bảt kỳ khách hàng trục luyến nào cùng có nhu cầu và muỏn mua san phâm cua bạn. Neu như bạn thực sự muon thành công khi kinh dotmh trêm Internet, dà đen lúc bạn can phai quan tâm den diều này... Dưói dây, là một so cách thức xác dịnh thị trường mục tiêu, cách thức tiêp cận dê thu hút duợc nhiêu khách
- 184. Chương 2 : TMDT ' Thị trường, cân trúc, kỹ thuật và công cụ. 143 hàntỉ nhãt và diêu quan irọnií là sc liiủp bạn tiết kiệm liàiu> nghìn dô la cho chi phí quami cáo. Iicn hành các cuộc điều (ra qua khách hàng quen thuộc C'on dirờnu nhanh nhâl và tiêt kiộm nhât giúp bạn xác dịnh dược chính xác thị tnrcVng mục ticu và nliu câu cua khách hàng là mơ một cuộc dicu tra, thăm dò khách hànu hiệ'n tại cua bạn. 'ới một pliicu diêu tra ngăn và dơn gian, bạn cỏ thê tập hợp dược tất cá những thòng tin cân tliicl c tliói quen tiêu dùng cùa các kliách hàng dang mua và sư dụng san phàm, dịch vụ cùa bạn. Dicu dó không chi giúp bạn có dược cái nhìn chính xác nhâl ve thị trường mục lièu mà còn có thè nhận ra dirợc diêm mạnh và diê’m yêu cùa mình de từ dỏ dua ra dược một chiốn lược markcting phù hợp hơn. Dè cuộc diồu tra dạt hiệu quá cao nhất, bạn cần phai ghi nhớ một số lưu ý sau : Ilãy lạo ra nhìrng phưong án tra lời dơn gian bang cách dira ra các lựa chọn, khi dó khách hàng chi cân nhân chuột vào ỏ lựa chọn má không càn phai tra lời chi tiêt. Chãc chăn răng ciư)c diều tra sẽ dược thông bát) trên một trang vcb, ('ung câp một chưong trinh miền phi cho tat ca những ngiròi tra lời phicu diêu tra cùa bạn. Ví dii như một ban tin miền phí trong một cuôn cbook, chac chan sô luựng tra lời phiêu diêu tra sè tăng IcMi gâp 10 làn. râu lạc bộ (rực luvếii, phòng “chai”, và các diễn đàn 1lãy bãt dau còng việc nghicMi cừu thị trường băng cách tham gia vào các phòng “tán gầu", các dicn dàn, và các càu lạc bộ trực tuyên có liC’n quan dèn san phâm 'à dịch vụ cua bạn. Băng việc quan sát, theo dõi các cuộc thao luận, dặt một sô ít các cãu hoi chien lược sẽ nhanh chóng giúp bạn nghiên cứu dược dộng CO' và thói quen cua khách hàng, xu hirớng chung nôi bật mà nỏ sẽ giúp bạn xác dịnh dược thị Iriròng mục liêu cho san phàm, dịch vụ cua minh. Tuy nhiên, bạn không nên markeling san phâm cua mình ở dó và hy vọng rang họ sẽ mua hàng cùa bạn. Bạn sẽ không chi không bán dược hàng mà còn không có dược nhìmg thông tin quan trọng mà bạn cân. Hãy quan sát'và lăng nghe những gì họ nói. l ạp chí diện tii Ngày nay, cỏ dcn hàng nghìn các tạp chí diện tư dược xiiât ban trên Internet licMi quan dến mọi chu de, mọi lĩnh ực. Rất doTi gian, bạn có thê liẽp cận với thị trường mục liêu bang việc dặt những quang cáo ngăn vào một sò it các lạp chí diện tư khi mà bạn dà bict dộc gia cua những tạp chi dỏ là ai ? Dirới dây là các trang vvcb O' dó bạn sẽ cỏ dirợc danh sách cua các tạp chi diện tu' á ban tin mà bạn có thê tham khao dê phục vụ cho việc xác dinh thị trường mục tiêu cua bạn : http:"wvvv.1is/.l.com http;'/vvwv.c/inc-universe.com
- 185. 144 Chương 2 ; TMDT: Thị írường, câu trúc, /<ỹ thuật và công cụ. liup:;'/vvv.pam1.ncl hltp://wvvv.lVcc-c/ine-advertisiiig.coin Phân tích cạnh (ranh Bất kỳ ai khi kinh doanh trên mạng Internet cùng dền phai dối mặt với các cnộc cạnh tranh, và ncu nliu' bạn là một thương nhân mới gia nhập váo thị trường và dang cõ gang xác dịnli thị trường mực ticư, thì các doi thư cạnh tranh dà từng thành công sè là những ngưòi bạn tỏt nliâl. 1lãỵ xác dịnh : Tử khỏa nào khách hàng hay dùng dê lim thay họ trên các công cụ lim kicm ’ Ilọ thưòiig quang CiU) trên các trang wcb nào ? Trang vcb cua họ nhăm phục vụ cho dối lượng nào ? Nêu cách thức liẽp cận dó giứp họ thành công, lại sao bạn lại không the thành công như họ ỉ heo dõi khách hàng truy cập Băng iệc theo dõi khách háng truy cập à tìm hicu xem họ thường truy cập ào các trang ucb náo, bạn sè tra lòi dược câu hoi : cân dặt quang cáo ớ đâu de có thè tièp cận à thu hút dưọc nhiêu nhãt các khách hàng liêm nâng chicn lirợc. Trong kinh doanh truyèn thông, dè xác dịnh dược thị tru'0'ng mục tiêu cho san phàm cua minh (lói hoi các ihưong nhân phai licn hành dicu tra. thăm dì) hàng tháng á phai liêu Um khá nhicu ticn cho chi phi quanu cáo. Ngày nay. Internet nhanh ch('ing giúp bạn xác dịnh và dinh vị dirc.Tc thị truívng mục tiêu (Vi chi phi ihap nhat nhưng hiệu suât cao nhâl. 9.I. riuroiig mại diệu lu là m(}( ngiHMi tài nguycMi không lồ Tlurong mại di(}n tư chính là m()l ngu(')ii tài ngLivẽn kluMig h'). kh(')iig những IK) kluing bị cạn kiệt khi dux.yc khtii thác như các loại tài nguyên thiên nhiên mà trong ky iigLivcMi ccHig nghệ th(')ng tm và viền th()ng phát Iricn nhu' ù bào ngàv nay. nó ngàv cáng phong phú 'à da dạng hon. 'Tài nguyên O' dây chúng l(')i mucin n(')i dên kliTing phai là tài nguvcn thiên nhiên nhu' săl. than, dàt dá... nià là những lluMig tin. những san phàm ca ve ật chat cùng như tinh thân. d('i C(')n là những C(')iig cự lu^ trcr cho 'TMDT. Những llunig tin, tin tức trẽn hệ thcing mạng lu('m ckụrc làm imVi và khi ccuig tv khai thác lưc là Irưy nhập ào mạng thi th(Mig tin d('i kh(ing bị mât di nhu' khi ccing tv mua một cái bánh và ăn. Th()ng tin này khc)ng chi C(’| C(')iig ty khai thác má C(’) hàng triệu ngươi trèm the gi(Vi cùng khai thác nhu' LXMigty vậy. Ilày tưong tuc.vng lh(Mig tin náy như một CIKHI sách, khi d(.)c m()l CUCMI sách thì cái chúng ta dưcTc là kiên thức. CU(')I1 sách khcHig mât di một chừ nào ca. giá trị cua IK) àn giữ nguyên thi tái nguyên cua TMI) Tcùng như ậy. 'Tài nguyê'u d(’>chi C(' thè nt)i
- 186. là mói hay CĨI, lỊÌá trị hav khòm; uiá Irị chứ không pliai là hêl hay không hốt. Dỏ là dicm khác biệt eiữa tài niiuycn 'I MDT với tài m>uyC'n ihicn nhicn. 'I hco nhà báo nmrừi Mỹ Thomas l..l'iicdman, một lrom> nhữim cluiycn gia hàim dcãii thê iiiới vô kinh tê toàn cầu cũni’ dà khănu dịnh troim cuòn sách “ The Lexus và cây Olivc" riuiong mại diện tư là một nguvèn liệu quan lrọni>, như một tài ntiuyên, nó sẵn sàng cho bât kỳ ai khai thác, là cái chung ai cùng có thỏ năm băt, có thò biòn nó thành tài san cua minh". Mồi tài nguyên dcu cỏ những giá trị nhầt dịnh. 'I MDT cũng vậy. nó là một lài nguycn chung mà ai cùng cỏ the dirợc chia se, năm giữ. Môi còng ty dẽu có thò tận dụng TMD r. (’ụ thê như các phưong tiện vcbsilc, c-mail, các sàn giao dịch diện tu . __ nhu' một còng CỊI quang bá võ cùng hữu hiệu mà chi phi bt) ra rât nho. Dõng thời nó cùng là phưong tiện thay the cho hàng loạt các loại hình giao cỈỊch thòng ihưòng truycn thông. Nhu' ta dà biêt TMD'l' dirọc thực hiện thòng qua Internet. vvvv. diện thoại . .... dỏ là những san phàm dựa ào SỊI’ sáng lạo cua con ngirời. Trong ky nguyên toán càu hóa cua sụ’ sáng tạo cua con ngiròi là 'ỏ hạn 'à hàng loạt các phâm mêm dùng cho TMD T dang phát Irièn ới toe dộ chóng mặt. Và ncu không băt kịp. không tận dụng dược 'TMD T thì mồi cá nhân, công ty sè bị “dào thai". Trước sự cạnh tranh khỏe liệt dỏ, các công tv sẽ lận dụng tiềm năng cua 'TMD Tá phát triê'n nó ngáy cáng cao hon tlè không chi cạnh tranh vói các dổi thu mà còn thoa màn lot nhát nhu càu cua ngưỏi tiêu dùng. Dicu dó sẽ làm clu' TMD'T ngày càng phong phú và da dạng hon chinh nhừ ào quá trinh khai thác UII thò cua nỏ. 9.2. C'ácli thức cung cap và khai (hác thông tin trcn mạng Câu tra lời năm o hai phan, thử nhât nó liên quan tới việc tô chức cua v'cb. thử hai no liên quan sụ' tới việc phò bicMi thòng tin. Vcb khòng dirợc lò chức một cách chinh thức, cỏ nghĩa là không một sự diêu khiên trung lâm nào hay cá nhàn cỏ thâm quyè-n nào làm cho các thõng tin trơ nc'11 cỏ giá trị trên ucb. hoặc làm thè nào dò nó xuât hiện. Tuy nhiên, mặc dù không một noi náo dòng ý dăng kv các sitc. thòng tin trên vcb an có thê lây ra băng cách tim kiêm nó á nỏ duọc lãy ra băng cách duợc cung câp. Vê mặt nhu càu má nói, người ta tim kiêm thõng tin dê làm phưong tiện nghicMi cưu. lim chi dan. quang cáo. tiên CU' cá nhãn. Cíic còng chu dè dặc trưng và dôi lúc là những c-mail tự nguyện dè lim những sitc thích họp. 'Thông tin tròn mạng là ràt phong phú từ hàng triệu triệu trang vvcb hiện cỏ IrcMi mạng. Người ta cỏ thè tra cửu tìm kicm mọi nguõn thòng tin trên mạng Internet. Việc tim kiếm thông tin từ các trang vcb cho còng ty một phưong tiện nghiên cứu thị trưìmg. Mặt khác, vồ mặt cung, còng ty muốn nhicu còng ty khác lim dcn minh, thi công ty phai bièt cung càp những thông tin cỏ giá trị cho mọi ngirời : Clìirong 2 : TXÍiyi' Thị iruờnịị, câu trúc, kỹ thuật và côìĩg cụ. 145
- 187. • Dam bao răng những trang vcb cua mình dược dăng ký với những phương liộn nghicn cứu chi số như Alta Vista, (ìooglc và llotlỉot, và với những trang vvcb như Yahoo, • Quang cáo trcMi những tạp chi in an hoặc tạp chí chuyên môn trực tuyên. Dâv mạnh vicc dõi giá thãp hoặc micn phi dối với những nhóm thòng tin, hoặc bảng cách SU' dụng c-mail à những trang tin tức cỏ lựa chọn và dáng tin cậy, hoặc bang cách nhừ kliácli liàng tròn mạng giới thiỌu bạn vói bạn bc ciia họ (và cung cấp một sổ ưu dài nhó cho những giới thiộu này). 9.3. (.'ác nguồn thông (in nghiên cứu thị (ruòng diện (ú (rên Internet rrc (http;//vvwvv.intraccn.org) vừa mới bicn soạn một thư mục của Cíic còng ihưong mại diện tứ, chúng ta cũng có thè tim thây nó ơ mục Những ban tóm tắt đặc biệt (Special (.'ompcndiums) qua các thông số dần dốn các nguồn thông tin thương mại trên Internet. ('ác C()iig đó dirọc liệt kê ra làm 3 loại : Phục vụ cộng dồng (Scr^icc ('oinmunitics) : Bao gồm các còng như l'd laiginccring Villagc, dùng dia chi là : littp;//vvwv.ci.org. cung cap cho chúng ta sự hồ trợ vá hirong dần tim kicm trực tuycn. thông tin licMi hộ ve các chuycMi gia kỹ sư, thòng tin kỳ thuật và kinh doanh, và các công trình nghiên cứu công nghiệp mới nhât. Các công sán phàm (Product Portals) : Bao gôm sitc cua nguời châu Á và cộng dông Paciric Coconul, dịa chi là : hUp://vww.apcc.org.sg/indc..htm, nỏ công bố những trang tin tức và các lài liệu khác, dưa thòng tin chi tiết ve các hội nghị, quang cáo các sụ' kiện, là ngirời giúp dờ ý kiên và là tỏ chức cung cap các dịch vụ thúc dãy thị trường phát triôn, Các công quoc gia/lục dịa (country/rcgiitnal portals) : Một ví dụ là Intcrmundo Iqccutivo cua Mêxicỏ. dịa chí là ; hltp://vvww.mundocjc.com.m./. Sitc này cung cap những thông tin vồ kinh te, tlurưng mại. công nghiệp và kỹ thuật cua người Mê.xicô cùng như các mục dặc biệt thú vị như Mujcr Bịccutiva cho các nữ thu'(yng nhân. Những thư mục khác tuy không phai là những thu' niỊic dặc thù phục vụ cho thuưng mại diện lu', nhung nỏ cũng sè rât hữu dụng dôi với những loại thưong mại binh thuừng. vi dụ như nhĩmg thu' mục vè cung ứng, xuâl khâu, nhập khâu. v.'... Một sài thí dụ diêu hình nhu ; Iliróng dầii dẽii thu' mục cua nhùng nhà nh(ip khâu : Bcrtrand .loctcur-Monro/icr miền phí với cãc niróc phát tricn. Trung tâm thưivng mại the giới UN TAI) v T(^, Palais dcs Nations. ('11121 1 Dại lộ sổ lo'!^ Thuy Dicn.^Diện thoại : I4I 22 730 011 1, T'ax : I4I 22 733 4439, Ti-mail ; itcrcg(ư intraccn.org. Danh sách dược in thành những thư mục, những nhà nhập khâu, cư sơ dừ liệu trực tuycn, cơ sơ dù liệu CD-ROM và các trang vvcb. 146 Clnrơmị 2 : TMDT: Thị trường. -câu trúc, kỳ thuật và công cụ.
- 188. ChưoníỊ 2 : TMDT: Thị trườniị, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 147 Mục liên hệ thòng tin (Contact lnformation) cùa chi số dần tới nguồn thông tin thương mại trên Internet cùa ri'C (xem phần trên). Thư mục cua các tiêu thương nguời châu Âu : ('ông ty trách nhiệm hữu hạn Nevvman Bơơk, dường cầu Vauxhall số 32, I.uân Dòn SWIV 2SS, IJK. Diện thoại : t44 171 973 6402, hax : <44 171 973 4798, F,-mail : pointer(c/hemming-groLip.co.uk. 9.4. ('ác dịa chỉ có thê tìm nhũng thông tin có ích trCm mạng Neu công ty có ke hoạch bán sán phàm cho nước ngoài, diều cần thiết là nhĩrng san phâm dó phai phù hợp với những tiêu chuân an toàn và sírc khỏe cùa quốc gia dó nên phai biêt thòng tin ve những liêu chuấn dó và nó phái diỊợc cập nhật. Ví dụ một so site cỏ ích là ; ('odex Alimentarius (?ommission, dịa dii : http://www.fao.org, cung cấp những thông tin chi tiết về các tièu chuấn ciia nganh cõng nghiệp krưng thực... rrc' (http://www.intraccn.org) vừa m(Vi biên soạn một thư mục cùa các cìmg thương mại diện tứ giúp ta dề tìm thấy. Những bàn tóm tát dặc biệt (Special (/ompendiums) sẽ dần dên các nguồn thòng tin thương mại trên Internet. Các địa chỉ mà hạn có thé tìm nhũng thông tin về các tiêu chuan kỹ thuật, các bản vcu cầu về kicm dịch thực vật, các yêu cầu về môi trường và hảo vệ ngưòi tiêu dùng dối vói sản phấm của bạn : (,'ác chính phu, các cục quan lý tiêu chuắn quốc gia và các tổ chírc quốc lé dang bắt dầu cam thay việc phô biến những tài liệu văn phòng thông qua Internet dề dàng và re hơn nhiều sơ với việ‘c gứi các an phấm dược in an theo dirởng biru điện. Một sò site có ích, cùng là nhiìng sitc dặc trưng trong cư sứ dữ liệu “Các chi tiêu và tiêu chuân” cua rrc , dó là . • Codex Alimentarius ('ơmmission, dịa chi là ; http://www.fao.org, cung cấp nhìrng thông tin chi liel ve giới hạn toi da cua phân bón và các liêu chuấn khác cùa ngành công nghiệp lương thực. l-ish INl'C)netwơrk, dịa chi là ; • http;//www.fao.org/ri/globfish/fishcry/globefi/doc/globc.htm cung cấp nliững thông tin và những mạng lưới liên kết cùa các ngành công nghiệp thủy sản lục dịa. International Organisatiơn for Standardi/ation (ISO), địa chi là ; • http://www.iso.cli/ cung cấp thông tin cùa tất cá các tố chức quốc gia đã nổi ket với ISO, những công cụ mới, và các công ty phải làm thế nàosdê có thê áp dụng tiêu chuẩn ISO cho những sán phấm ciia họ. Bạn có thế viết yêu cầu cho tố chírc này cung cấp những thông tin tiêu chuẩn đặc thù. • Grcen Seal, dịa chì là : http://www.greenscal.org/, cung cấp thông tin ve những thìi tục vệ sinh môi trưcmg, xúc ticn .sản xuất và tiêu thụ những sàn phàm tiêu dùng có tinh thần trách nhiệm.
- 189. • Packinlb-VVorld, là tranti vcb cua Tô cliức tlóim tiói lliò tiiới (Vorlci 1’ackiniỉ ()ruanịsalionWl’()), dịa du là : l’ackim> Ortianisation -'PO). (.lịa du là : • littp:'Vv vv.packiníb-voild.ort!,/vpo/indcx.html, cimu câp Iiliữm; thôiiu tin vê các du liôu và ticu chiiân dónu uỏi. • Mạm> dịch vụ nliìmụ liêu chuân thố tiiới (v)ild Sumdards Scrxico Nctuork). dịa du là hUp:,/vvvvw.wssn.nct.WSSNdndcx.html, cuim câp nhữm> mạmi licn lạc. Iihữiui thômì tin cua tô chức licu chuân tho giới (ISO), Uy ban kỹ thuật diện thê uiứi (ll-C). Hiệp hội truycn hình thc íiiới (i ru), VVSSN dong thời cũng cung cap các mạng iicn lạc dôn hau hòt các viện liôu chuân CỊUÔC gia. • (’(Vsơ dữ liệu tiạrc tuycn chinh như DIAI.OÍỈ (http: 'vvv.dialog.com) dã thict lập nhùng trang vcb dò xúc ticn các dịch vụ cua họ à lliict lập các phàn mỏm thòng tin ti uv cập dc dàng hơn mà không cân dcn những sự kct nỏi cua modcm dặc biệt. 0.5. ( ácli lliâii lóni thông (in (rC‘ii mạng l in lúc trôn vcb hiộn nay nhicu õ kc à bạn không thc nào cỏ du thói gian dê dọc cho hct. Có môt sò công cụ và dịch ụ vcb có ihc giúp bạn kicm Sikil liiộu qua nguôn thông tin ò ciing phong phú này. ('ônc nghộ licn bộ nhanh chóng nlnmg thông tin còn phát Iricn nhanh hon. Khỏ mà theo kỊir dòng thác tin blog à các nguòn tin tròn Internet hiện n;iv nêu như bạn chi dimg trình duyệt veb thông thuờng. (iiai pháp cho àn dê này là những dịch vụ giúp sáng lọc tin tức hiệu qua à các trinh dọc tin (TDT) cho phép dăng ký nhận tin dè dọc nhu' cmail, gmail... (ìcân nhu' tât ca các giai pháp lọc tin trẽn web dèu dira Ircn nguõn tin dạng RSS (Really Simple Syndication) - dịnh dạng XMI, dặc biệt dùng dè quang bá nhanh thòng tin tóm lirợc cua bài viêl, tin blog... Nguồn tin RSS thường dược nhận diện bảng ký hiệu "XMl." hay “RSS” màu cam trcMi các vebsite. Sau khi nhập nguồn tin (nhan chuột phai lèn ký hiệu “XMl.” dè lây dịa clu liên kel) vào 11)1', trình này sè dịnh kỳ kiêm tra nguồn tin dê lay tin mới. Những '11)1' lốt cho phép bạn duyẹt qua các site chi mat nửa thời gian so với dìmg trinh duyệt. Neu phát hiện linh trạng "spam” ơ một nguõn tin nào dó, bạn cỏ thê ngung không liiv tin từ nó nữa. 0.5.1. 1im kiếm (hông (ìn (rên ln(crnc( Mạng Internet dirọc cấu thành nêm bơi hàng triệu máy vi linh, mồi máv vi tinh này lại có ho sơ và trang vveb riêng cùa nỏ. Bang cách nào mà bạn có thê tim kiem dược những thòng tin cần thiết. Thật may man, có những công cụ diện tứ có chức năng như một danh bạ diệm thoại sẽ giúp bạn lìm kiểm trục tuyến những hồ sơ và trang vveb dó. Những danh bạ này (thường dược gọi là công cụ tim kiốm) xuất hiện mỗi ngày và lìm kicm trên Internet những chu de mới. Ngay khi chúng lìni dược một chu de mới, chúng sẽ kiem tra nội dung và tự dộng tạo ra công vào cho chu dề này. Nèu bạn tạo cho mình một trang web hay một hồ sơ dữ liệu, nó sẽ dirực nam trơng 148 Clìiroiiịị 2 ; TMDT; Thị trường, càu trúc, kỹ thuật vù cònẹ cụ.
- 190. Chương 2 : TMDT : Thị trường, câu trúc, kỹ thuật và công cụ. 149 danh sách cua nliữníi danh bạ này chi trong ài tuần. Tuy nhicn, sè dồ dàng liơn cho những người truy cập vào trang vvcb cua bạn. bạn có thc ticn hànli dicMi vào mau trong còng cụ dò tim một cách thu còng. K.hi trang vcb là chu dề tìm kiốm cua bạn - chăng hạn bạn dang tìm kiếm một thị trirờng liiộn hữu cln) nliìmg nhà cung câp rượu - bạn truv cập vào công cụ tìm kiêm và nhập vào tử khỏa tìm kicm cua bạn. Còng cụ tìm kicm chính có Ihc rât dc dàng truy cập băng kcnh Internet, dó là trang vvcb http:/7vwv.yahoo.com và trang wcb hltp:7wwv.altavista.com. ('ỏ rât nhiòu cõng cụ tìm kicm khác, nhưng hai công cụ trên dày cỏ the chi ra cho bạn dường di dùng nhất và cung cấp diừmg dần đến những công cụ tìm kicm khác lưong dôi hiệu cỊuá nhât. Lòi khuyên Ncu bạn tim kiếm san phẩm với qua nhicu kết qua, lưu dữ liệu lại dè dọc sau (khi bạn không kct noi Internet) nham mục dích là tiet kiệm hỏa dưn diện thoại cua bạn. I.àm việc này vói iệc SU' dụng lựa chọn l•ilc/'Savc As trong web brovvser (trinh duvệt) dê lưu trừ dừ liệu thành tập hô SO' trong ô dĩa cứng cua bạn. Như một sự lựa chọn, lạo một thè dành dâu ào trang này trong trình duyệt cua bạn. và như vậy, bạn cỏ thè Iro' lại trang vveb có chửa dụng kèt qua mà bạn cân ngay lập tức. Dè truy a'ip vào tiang vvcb du'Ọ'c mô ta. nhâp vào ckròng dẫn của nó (dirợc thê hiện băng màu khác à tlurớng dược gạch dưới). Khi bạn tlà ,cm qua trang vcb này. bạn có thê trơ v è trang cb chửa kêt quá tim kicMii băng cách SU' dụng nút lệnh Back trong trình duyệt cua bạn. I ì111 kiêm thông tin ổ' dâu ? Cỏ râl nhiêu cơ sơ dừ liệu và ihu' việ-n trục tuyen, nơi mà bạn cỏ thê dê tỉm kiêm thông tin mà bạn càn. Mồi còng cụ lìm kiếm này deu cớ những mục dích lợi ích khác nhau và hâu như nguồn thông tin tìi' các còng thương mại cùa các cư quan nhà nước tại Việt Nam cùng có thè là những nguồn thông tin phơng phú giúp các bạn lìm thấy các đòi tác tiêm năng hay các CO' hội dầu tư phát Iriên kinh doanh. Còng TMD 1' quốc gia, chãng hạn, cho phép ta tìm kiếm các manh moi thirơng mại cũng như các công ty thuộc nhiêu ngành nghê khác nhau hiện dang tìm kiêm doi tác hay có nhu cần phân phôi san phàm. Những nguồn này ihirờng khá tập trung và rât phù họp với bước dâu khám phá cư hội hợp tác kinh doanh qua Internet. Yahoo ! với trang vveb wwvv.yalioo.com, nhanh chỏng và khá toàn diện. AltaVista với trang web www.altavista.com, cung cấp dịch vụ cho Yahoo. Cá hai CIÍ sơ dữ liệu này dèu dang dược sư dụng, vì mỗi công cụ này dêu kéơ thêm nhicu dường dan khác. (ìoơgle ! Dành cho ngu'ò'i Việt thỉ cỏ trang web vvvvw.goơgle.cơm,vn và cung cấp yeu lo Việt Nam cho trang web.
- 191. Lycos với trang vvcb www.lycos.com, cung cấp cơ sứ dừ liộu toàn diện và dịch vụ FPT (giao ước truyền tệp), dung lượng phụ thuộc theo sức chứa. Nó thưcVnt’ cung cấp nhiều thông tin ve các tài liệu hoặc trang wcb hơn là Yahoo ! Ilay Alta Vista. lnfoScck với traiiiỉ vvcb www.mfoscck.com và cuim cap một phạm vi lớn nhừm; thir viện bao gồm mọi loại hô scr, tài liệu và Iraim wcb trên Internet. Nó có một sự chọn lọc cỏ giới hạn mà bạn có thê truy cập miền phi, hoặc bạn có thè dămi nhập ứi một tài khoan phi dê tim kièm mọi maiiíi dữ liệu. McKinlcy à tranii vvcb www.mckinlcy.com cỏ một cư sở dừ liệu nho hơn nhừnii trang wcb khác. DicMii khác biệt là nó xem xét nội dunu cùa dừ liệu mộl cách rất cân thận. Nêu bạn nhận ra răng nhừnii CÔIUÌ cụ tìm kiê'm này manti ve quá nhiều thònii tin (hànt> ngàn nhỏm tài liệu cho một sự tim kiC'm don gian), bạn có thê sư dụnti côm> cụ tim kiếm hồ trự như Ask.leeves (www.a.skjecves.com). Gò vào câu hoi bíinu niiòn ngữ tienii Anh bình dàn và nỏ sè hiện ra một danh .sách ngăn nhùng câu trá lời có khá năng - những mầu tin có niá trị hon những thông tin quá tái. Những dịch vụ mói ; Nổu bạn muốn giữ cho những tin tức và bài báo cáo luôn dược cập nhật háng ngày, bạn nên xem qua những dịch vụ sau - dịch vụ tot nhất dược bố trí ơ Mỹ. ('NN với trang web www.cnn.com. Trang web này cung cap một nơi tuyệt vời tốc dộ xư lý nhanh những tin lức ve các bài báo cáo. phàn tích, thời tiél và nhiều thứ khác nữa. AIĨC với trang web www.abc.com, cung cấp dịch vụ cạnh tranh với CNN' nhưng nhan mạnh vào những dicMii nôi bật. MIK' với trang web www.bbc.co.uk cung câp dường dần lới những chương trình và tin tức cùa IÌB('. MSNBC' với trang web www.msn.com cung cap tin tức dược cập nhật mởi nhất ve các vấn de thế giới nham vào những tin tức ứ Mỹ. 150 Chương 2 : TMDT: Thị tniờnịị, câu trúc, kỳ thuật và còng cụ. Báo chí Ilầu hết những tờ báo lớn đều có the được truy cập qua Internet. Một vài tờ báo cung cấp nhừng bài viết hoàn chình trên trang báo trực tuyến, một vài tờ báo khác chi cung cấp tin tức hoặc những tiết mục chù chốt. Có nhiều nguồn không có giá trị cho nghiên cửu và mầu ấn phẩm về công ty yêu thích cùa bạn. Ví dụ như, 'i'he Pinancial 'Times với www.ft.com, cung cấp những mầu chuyện, tin tức về tài chính và cá giá cô phiếu. 'The Wall Street Joumal với www.wsj.com, trọng tâm là cung cấp những tin tức ve tài chính.
- 192. Reuters với www.reutcrs,eoni, cung cấp những tin nóng, tin nôi bật từ khăp thế iiiới. ilội nhà báo Press Association với www.pa.prcss.net cung cấp thông tin cập nhật hàniỉ aiờ từ khăp tlie giới. l ụp chi Những nhà .iiat ban tạp chí đặt nhũng số xuất bán cù cùa họ trên mạng và cho phép bạn tim kiếm những thông tin nổi bật cũng như những bài đánh giá. Chúng là những nguồn quan trọng về thông tin cơ sở và những mẫu xuất bán cúa những bài phè bình vc sán pliấm. ('íkii tốt nliất dế tim kicm cuốn tạp chi của bạn là tìm kicm qua ^■ahoo ! Ilay AltaVista cho tựa đề cua quyên tạp chí đó, nỏ sẽ cung cấp lại cho bạn thông tin vê nhà xuât bán và dịa chi của trang wcb. Nhỏm tháo luận l)è Cỏ duợc ý kiên vê những việc dang xay ra tại một vị trí cụ thè vồ giáo diic hay kinh tê, hoặc dê dành giá ý kicn phan hồi vồ một ý tưởng hay sán phẩm mới, bạn nên .em qua nhóm thao luận. Có hon 40.000 nhỏm tháo luận khác nhau bao gồm một lĩnh ực rộng lớn những khu vực chủ de, lù' giáo dục tre em qua kinh té, liên doanh, góp on dC'n phim anh và chương trình truyèn hình... Bạn có thê truy cấp vào những nhóm thao luận này bang cách sử dụng trình duyệt cua bạn (nếu như có chức năng này - trinh duyệt Netscape Navigalor eỏ the hồ trự) hoặc sư dụng những chương trình riêng biệt. I5è tim lĩnh vực cua những nhóm thao luận hiện hữu (chúng dược thèm vào mỗi ngàv), nhập vào tên cua máy chú quan lý nhỏm thao luận vó'i nhà cung cấp dịch vụ Internet cua bạn. Khi bạn dược kêt nôi, bạn sẽ nhận dirợc một danh sách các nhóm thao luận hiện hữu. Dè thây dirợc những thông diệp trong bât kỷ nhóm tháo luận nào, nháp dủp chuột vào tên chủng và bạn sè nhận dược lât ca những thông diệp cá nhân. Những thòng diệp trong một nhóm thao luận thường dược tô chức trong một câu trúc thứ bậc với thõng diệp dầu tiên và những thông diệp phán hồi cho trưcVng đâu tiên bèn dưới nỏ. Nó giúp cho chúng ta dề dàng theo dõi một cuộc thao luận cụ thè mà không bị mât thông tin. Bạn cùng có thê dăng thông diệp của chinh bạn - hoi xem liệu răng mọi ngirời có bièt dirọc chu dê hay thiêt bị mà bạn dang nghiên cứu. ( 'ập Iihật hàng ngà> báng danh sách dịa chỉ nhận thông tin : Cuộc gọi cuôi cùng cua bạn cho thông tin cập nhật là một dặc diêm hữu dụng cua Internet, dirợc gọi là danh sách dịa chi nhận thòng tin thường xuyên hay danh sách những máv chu. Những thứ này giống với những hộp mail tir động, bạn có thê gưi sang máv vi tính cua bạn và giữ chủng luôn dược cập nhật. Trong trường hợp này, một còng ly có một danh sách dịa chi mà bạn có thê dăng ký nhận dài hạn. Nó sẽ tự dộng gưi, qua email, nhăn tin ve những sàn phàm mới hoặc nhũng sự kiện được quan tâm. Dê dăng ký nhận dài hạn danh sách dịa chi này, thông thường bạn phái gửi một vài dòng tin cụ thê cho máy vi tính stVhữu danh sách dịa chi bang cmail. Có hàng ngàn Clnnrng 2 : TMDT : Thị trườníỊ, câu trúc, kỹ thuật và công cụ. 151
- 193. danh sách địa chỉ hiện hữu : nếu bạn muốn một danh sách đầy dù cùa tất cá những danh sách hiện hữu, chủ đề mà nó chứa dựng cũng như cách tliírc đăng ký, bạn nên dùng trình duyệt wcb để xem xét trên trang web www.liszt.net 9.5.2. Những nguồn thông tin có thế tìm kiếm về các đối thú cạnh tranh Những nguồn sơ cấp : Điều quan trọng nhất của nhũng nguồn thông tin sư cap về những gì mà dối thù cạnh tranh đang thực hiện là những bản tin thương mại thuộc lĩnh vực họ dang kinh doanh. Các bản tin này cung cấp cập nhật thông tin vê tình trạng thị trường (nội địa và/hoặc quốc tế) cho sản phẩm và dịch vụ cùa công ty, cũng như tin tức, phân tích, mô tá sư lược công ty. Một sổ ví dụ về những bàn tin thương mại còng nghiệp dó là : Mctal Bullctin : Quan hệ với công nghiệp kim khí, xuất ban 2 lần trong tuần, có trang web địa chi là : http://www.metalbullctin.com/. The Grocer : Kiểm soát nền công nghiệp lương thực và dồ uống cua United Kingdom, xuất bản hai tuần một lần, có dịa chi wcbsite là : http://www.foodanddrink.co.uk. rồ chức phát triên thương mại cũng có thê cùng trờ thành nguồn thông tin hữu dimg dặc biệt là khi nó còng bơ các kinh nghiệm chuyên môn. Nỏ cũng có thè là nơi cất trừ các bản báo cáo quan trụng dược phô biến hàng năm cua các công ty lư nhân, và dó chính là nguồn thông tin quan trọng vè những gì một công ty dang thực hiện. Những nguồn thú cấp : Các cư sư dừ liệu dược dề cập cỏ thê thật sự cỏ giá trị khi nỏ liệt kê các nguồn thông tin sơ cấp dã dược phân tích và chi dần, do vậy có thè dề dàng hơn nhiều dè tim những thòng tin đặc thù thông qua sư dụng khóa tim kiêm. PTSP - Galc Group PROM'r(r) Plus. Tìm kicm thòn^ qua cơ sơ dữ liệu dược tính theo giây với giá mỗi giờ là 90 USD và binh quân mồi lần lài xuồng là 2.50 USD. p rsp là một loại cơ sớ dữ liệu công nghiệp da hộ chửa những thông tin trừu tượng vê các công ty, săn phẩm và thị trưcmg. Địa chi là http://ds. datastarvvcb. com/ds/products/datastar/shccts/ptsp.htm. INDY - Cơ scr dừ liệu thương mại và công nghiệp {Trade &Industry Database). Tim kiêm thông qua cư sớ dừ liệu dược tinh theo giây với giá mồi giờ là 90S và binh quân mồi lần lài xuống là -UI7$. INDY là một loại cơ sớ dữ liệu văn ban dây du với thông tin ve các công ty, các loại sán phâm, marketing và các chú de khác. Dịa chi : http://ds.datastarwcb.com/ds/products/datasla/shccts/indy.hlm Reuter Business Ffriefing Scarch, dịa chi : http://www.briefing.rcutcrs.com. Phí thuê bao dược tính theo liền dịa phương; ước tính ra dồng dỏla là : 20 tiêng dong hồ là 750$, 450$ cho 10 tiếng dồng hồ dầu tiên và 375$ cho mỗi 10 liếng ticp theo. Gư sơ dữ liệu này chứa các bán nghiên cứu cua các tác già trên khăp the giới ve 152 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ.
- 194. Chương 2 ; TMDT: Thị trường, cẩu trúc, kỹ thuật và công cụ. 153 markcting, dự báo về kinh tể, mô tả sơ lược công ty và phân tích đầu tư. Những bàn nghiên cứu này được tính theo giá mồi một lần xem. Nguồn thông tin về các<tliị trường nưóc ngoài : Thông tin thị trường theo đặc điểm từng nước theo các nguồn sau : CIA World Fact Book, xuất bán hàng năm. Agency Intelligent Agcncy có thề tìm được miền phí ờ dịa chi : http://www.odci.gov/cia/publications/factbook/index.html cung cấp những thông tin về chính trị, dịa lý và cơ sớ hạ tầng, cũng như những chi sổ kinh tố cho các quôc gia và cá nhàn. ('ountry Commercial Guides, xuất bản hàng năm. Văn phòng chính phủ us, miền phí tại dịa chi ; http://www.statc.gov/www/about-statc/business/com-guides/ Những hướng dần này cung cấp “cái nhìn toàn diện về các nước”, các môi trưòng thương mại, nền kinh tế thực dụng, những phân tích chính trị và thị trưòng. Economist Intelligcnce Unitcs Country Reports, xuất bản theo quý, 450$ một năm, mỗi năm phát hành 04 lần. Cung cấp các thông tin về sự phát triền kinh doanh, các hàng rào kinh tế và chính trị của các quốc gia. Exportcrs’ Encyclopacdia, xuất bán thường xuyên. Cung cấp thông tin về các diêu chinh thương mại, yêu cẩu tài liệu, vận tải và pháp luật liên quan dến thương mại cua trên 220 nước. Internet là một nguồn thông tin hữu ích của siêu thị thông tin. Vài trang web với siêu thị thông tin theo từng quốc gia và lục địa dược liệt kê dưới đây ;
- 195. 154 Clnrovg 2 : TMDT: Thị trường, cấn trúc, kỹ thuật và công cụ. Quốc gia/châu lục Oịa chi Internet Africa hllp://africa.com/ Argentina http://www.mccon.ar/ Australia http://www.austradc.gov.aii/index.htm Auslria http://www.vvk.or.at/aw/ Brazil http://www.brazilcxportcrs.com ('anada http://www.slatca.ca 1/uropean Union http://www.curopa.cu.int ('hina http://www.chinax.com/ ('zech Republic http://www.mpo.c/y 9.6. Mìửiiị; noi dc tiếp cận thị truòiiỊỊ phục vụ lĩnh vục hoạt dộno ciia bạn Clii số dẫn dcn nguồn thòng tin tiòn mạng cua ri'C', lay từ dịa chi là : http://vvwv.intraccn.org, nhóm lại các nguồn thông tin dc nghiC-n cửu từng lĩnh ạrc. Mục sicu thị thòng tin cua Index có một ticu khu với những siêu liên kcl với các nhà xuất bán, bao gồm siêu thị học tập, ra dời bởi các tố chức C|uổc gia như các phòng ban thưcmg mại. Tiêu khu của Spccial ('ompcndiums (Những bán tóm tăt dặc biệt) thuộc các tỏ chức xúc tiến thương mại có những siêu liên kết với các cư quan xúc ticn nhập khâu (IPOs) trên CO’ sư các nirức phát trièn có chc dộ thuc có lựi cho ihưong mại, nhập khâu, các nưỏc đang phát triên. Nhiều cư quan xúc tiến thương mại ticn hành và còng bo nghiên cứu trị trưcVng mang tính lình vực. Một ví dụ diên hình là trung tàm cua Ncthcrlands khuyến khích nhập khấu từ những nước dang phát trièn (('BI), dịa chi cua họ là : PO Box 30009, NI 3001 DA Rottcrdam; diẹn thoại : I31 10 201 34 34. l ax : I31 10 41 1 40 Kl, lìmail : cbi(ặcbi.nl; http://wvv.cbi.nl. Bạn dọc hãy lưu ý dicu này hầu hct các nghicMi cửu thị trưcmg cua ('BI dêu có the làv xuông miền phi, trừ một sò nhà xuâl ban cỏ lây giá in ân. Một số IIH) dirực liệt kè trong những chi so cua Ir(' cũng có thê tự minh bán các ban nghiên cứu thị trường. Internet là một kho tài liệu nghiên cứu thị Irưòiig có nhiều ưu diêm. Hiện nay cỏ rất nhiều các công thông tin chuycMi môn ve san phẩm và công nghiệp, như công thòng tin công nghiệp kim loại dịa chi ; • http://www.mctalsitc.net, và công thông tin cua ngành công nghiệp giày và bột giấy, dịa chi : http://www.pulpandpapcr.net/. ('ác công thông tin khác dược liệt ke
- 196. Chương 2 ; TMDT : Thị trường, cấu trúc, kỳ thuật và công cụ. 155 tronu phần chi số dần dến những nguồn thông tin thương mại trên Internet eúa ITC. Một sô các dịa clii vvebsite thi dụ như www.tradeport.org cũng chứa nhũng bàn nghiên cửu thị trư('rm> như một ngành công nghiệp. 9.7. Nghit‘11 cứu thông tin trực tuyến Nghiên cừu thông tin trực tuyến. Sự phát triên cứa Internet ánh hướng mạnh mẽ dè'n việ'c tliỊic liiện các nghiên cứu marketing trực tuyển hay nghiên cứu thông tin trực tuycn. Các nhà nghiên cứu thu thập dừ liệu cơ ban thông qua các nghiên cứu thông tin trực tuvến : Nghiên cứu qua Internet, hội tháo trực tuycn, thử nghiệm, và nhỏm thu' nghiệm trực tuyến. Nghiên cứu thòng tin trực tuyến có thê có nhiều dạng. Một công ty có thể sử dụng vveb làm phương tiện nghiên cứu, bao gồm một báng câu hỏi trên trang web của minh và khuyên khích mọi người hoàn tất nó. C'ông ty có thế sứ diing thư điện tử, liên kèl vveb. hoặc bang pop-up trên web dê mời mọi người trá lời câu hói. Công ty cũng có thê lạo ra các hội thao trực luycn đê cung cap những phán hoi thường xuyên hoặc tiên hành tháo luận trục ticp hoặc sư dimg nhóm thử nghiệm trực tuyến. Bẽn cạnh các kháo .vớ/, nhà nghiên cứu còn có thè tiến hành thử nghiệm trên wcb. Họ có thè thư nghiệm bang nhiều mức giá khác nhau, hOíặc các đặc tính sản phâm trên các trang wcb khác nhau, hocặc những thời dicm khác nhau dề nhận thấy hiệu ứng cua những gì nỏ mang lại. Hoặc họ cỏ thè săp xếp môi trường mua sam áo và sư dimg chúng dê kicMii tra các chirmig trinh sán phâm và marketing mới. Cuối cùng, một còng ty cỏ thc hièu dược hành vi cùa các khách hàng trực tuyến bằng cách truy áo những củ nhap chuột khi họ ghc thăm trang web và chuyên sang trang wcb khác. Internet cũng dặc biệt thích lụrp với nghiên cửu dịnh lượng - tiến hành nghiên cửu. thu thập dìr liệu và dự báo. Trên 40 triệu người Việt Nam truy cập web, biển nó thành một kênh phong phú dê tiếp cận khách hcàng ở diện rộng. K.hi tý lệ tra lời cho nghiên cửu truyền thống giảm xuống và chi phí tăng lên, web nhanh chóng thay thế thư bưu diện và diện thoại dè trơ thành phương pháp thu thập dừ liệu phô biến. Nghiên cửu trên cơ sở web mang lại những thuận lợi thực tế hơn cách tiếp cận bàng diện thoại truyền thống, thư từ và phóng vấn riêng, ưu diêm rõ ràng nhất là tốc dộ nhanh Vcà chi phí thấp. Trong môi trưìmg trực tuyến, nhà nghiên cửu có thế nhanh chỏng và dề dàng chuyên tái các khtão sát Internet đến hàng nghìn đáp viên eùng một lúc thòng qua thư diện tử hoặc bằng cách dăng tái chúng trên các trang web dược chọn. (íc câu tra lời cỏ thê xuât hiện ngay lập tức, và bơi bán thân các đáp viên đã cung càp thông tin, nên các nhà nghiên cứu có thê trình bày, xem xét và chia sé dữ liệu nghicMi cửu khi ghé thăm. Nghiên cứu trục tuyến thường ít tốn kém hơn nghiên cứu truyền thống dược tiên hành qua thư, diỘMi thoại hoặc phóng van riêng. Sứ dụng Internet sè loại bò dược chi phí bưu diện, diện thoại, phong vấn, và xứ lý dữ liệu liên quan dến những cách tiếp cận khác. Kê! qnà là, kháo sát Internet cắt giám được 15-20% chi phí so với khảo sát qua thư và .'50% chi phí so với kháo sát qua diện thoại. Ngoài ra, kích thước mậu thứ
- 197. cũng ít ânli hưởng đến chi phí. Một khi sắp xcp được bàng câu hỏi, sự chênh lệch chi phí giữa 10 đáp viên và 10.000 đáp viên trên vcb là rất nhỏ. Chính vì vậy, nghiên cứu trực tuyến được xcm là khá thi trong tầm với cua hầu hết các công ty Việt Nam, dù quy mô lớn hay nhỏ. Trên thực te, với Internet, những gì từng chi thuộc phạm vi cùa các chuyên gia nghiên cứu hiện dã không còn xa vời với những người sắp trớ thành nhà nghiên cứu. Thậm chi, các nhà nghiên cứu nhò Ic hơn, ít phức tạp hơn cũng có thố sư dụng dịch vụ khảo sát trực tuyến như iPanelonline.com hay lnfoQ Việt Nam (http://www.infoq.vn) (trang khảo sát trực tuyến có lượng thành viên dăng ký dông nhất tại Việt'Nam) dế xây dựng, phát hành và chuyến tái các kháo sát cá nhân trong thời gian linh bang phút. Ngoài lợi thế về tốc dộ và chi phí, khảo sát bàng web cũng mang tính tương tác cao hơn và hấp dần hơn. dề dàng hoàn thành, và an toàn hơn so với những khao sát qua diện thoại và thir từ truyền thống. Ket quá lù chúng tạo ra ty lệ trá lời cao hơn. Internet là một phương tiện xuất sắc trong việc tiếp cận những dối tượng klió tiep cận - những khách hàng tuôi tecn, người dộc thân, giàu có và có học thức nhưng hay thoái thác. Nó cũng thích hựj-) cho những bà mẹ và những người bận rộn. Những người này là nhũng diển hình trực tuyốn, và họ có thê tra lời trong không gian cùa riêng mình. Ngoài việc sử dụng Internet cho các kháo sát dịnh lượng và thu thập dữ liệu, các nhà nghiên cứu marketing hiện cùng dang chấp nhcận cách tiếp cận nghicn cửu dịnh tính bằng web, như phỏng vấn chuyên sâu trực luyến, nhỏm thư nghiệm, blog và mạng xã hội. Internet có thê tạo ra một phương pháp thu thập thông tin vè mong mưon ân sâu dịnh tính cưa khách hàng một cách nhanh chỏng với chi phi thap. Cách tiep cận nghiên cửu dinh tính quan trọng nhất dựa trên web là nhóm thư nghiệm trực tuycn. Nhỏm thư nghiệm như vậy có nhieu dicMii thuận lọi hơn so với nhóm thứ nghiệm truyền thống. Người tham gia cỏ thè truy cập từ bàl cứ dâu; chi cân một chiếc máy lính xách tay và dirợc kết nôi web. Chính vì thè. Internet hiệu qua trong việc kết nối mọi người từ khap noi trên the giới, dặc hiệt lủ các nhóm người có thu nhập cao không có thời gian rồi den trung lâm. .Mặt khác, nhà nghiên cứu cỏ thè tien hành và giám sát nhỏm thứ nghiệm tn.rc tuycn lừ mọi nơi, căt giam chi phí di chuyên, lưu trú và các tiện nghi khác. Ciioi cùny, mặc dù nhóm thư nghiệm trực tuyên dời hoi sự sẩp xép lịch trinh chi tiết hơn, nhưng kết quà thì gần như hiện diện ngay tức thi. Nhóm thư nghiệm trực tuyến cỏ thế tòn tại ơ bất kỳ một dạng thức nào. Phô biến nhất là phòng chat trực luyến, trony dó người tham gia và một nhà nghiên cửu ngồi quanh một chiéc bàn áo và tháo luận. Hoặc là nhà nghiên cứu có thè sắp xếp một báng thông điệp trực tuyến, theo dó, các đáp viên tương lác với nhau ve chủ dề trong vài ngày đốn vài tuần. Những người tham gia truy cập hàng ngày và binh kuận vè chu dồ của nhóm thử nghiệm. Bất chấp chi phí thấp và lính dề quàn lý, nhóm thử nghiệm trực tu)èn có lẽ thiếu di sự sỏi nỗi so với những cách tiếp cận cá nhân hem trong dời thực. De giai quyết những nhược diêm này, một số nhà nghiên cứu dang bô sung chức năng thoại và 156 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấn trúc, kỳ thuật vù công cụ.
- 198. hình anh ihực vào nhỏm thứ nghiệm tạrc tuyên. Vi dụ như, kênh truyền hình kinh tế tài chính nối liếng cùa Việt Nam FBNC nghiên cứu trực tuycn “dưa sự tiếp .xúc cùa con người vào nghiên cứu trực tuyên” bang cách tập hựp người tham gia nhỏm thừ nghiệm trong “phòng nói chuyện ảo” thân thiộn với con người. Người tham gia dược tuyổn mộ sẽ sử dụng phưưng pháp truyền thống và gừi hình ánh vvcb dô cá hành dộng có âm thanh lần không âm thanh cùa họ đều dược ghi lại. Người tham gia dược hướng dẫn qua thư điện tử, gồm một dường dẫn dcn phòng nói chuyện trực tuyến kênh FBNC và.một số diện thoại hội nghị từ xa miền phí. Vào thời dicm dược họn trước, khi họ chọn dường dần và gọi diện dến, người tham gia dăng nhập và nhìn thầy phòng nói chuyện kênh FBNC, thực hiện hình anh trực ticp với những người tham gia khác, nói chuyện bàng bàn phím, chia sẻ màn hình hoặc anh chicu, và báng trang. Khi cuộc hội thoại cùa nhóm thử nghiệm dang diỗn ra, các câu hỏi và câu tra lời xuất hiộn “thực” trong chế độ sinh động như thật. Người tham gia binh luận một cách tự nhiên - nói chuyện, đánh máy, hoặc cá hai. Nhà nghicn cửu có thê “tham dự” vào nhóm thư nghiộm từ bất kỳ đâu, tưmig tác bằng mắt và tai. Iloặc họ có thc xcm lại bán ghi âm sau dó, Mặc dù viộc sư dimg nghicMi cứu markcting trực tuycn dang ngày càng phát tricn, nhinig ca nghicn cửu dịnh lượng lần dịnh tính dựa trôn ncn táng vveb đcu bộc lộ một sô nhược diêm. Một àn dc quan trọng nhất là viộc diều khiên người làm mầu thử. Khi không nhìn thây dáp vicn, viộc nhận bicl họ thục sự là ai là dicLi khó khăn. 13ê giãi quyct các van dc về mẫu thư và boi canh này, nhiều công ty nghicn cứu trực tuyến sử dụng các thành vicMi tự nguyện tham gia và đáp viên. Ví dụ, InlbQ Việt Nam hay iPanelonlinc.com cung cấp một danh sách người tiêu dùng và công ty tiạrc luyốn gồm hàng ngàn thuộc tính. Hoặc nhiều công tv giờ dây dang xây dựng mạng xã hội cua riêng mình và sư dụng chúng dê thu thập dữ hệu vc những mong muôn àn sàu của khách hàng. Xem ví dii eua Adidas Việt Nam : Khi phát triên một trang Faccbook dành eho khách hàng, Adidas Việt Nam nhanh chỏng thu hút hàng triệu người tiêu dùng Việt Nam theo dõi. Ban sao của những trang này hiện diện trên Tvvitter và Youtube. Nhưng việc giám sát và phân tích các bài viet cua hàng triệu thành VÌCMI trong cộng dồng trực tuyến lại không hề thực tề, vì thè, gã không lô này dã tạo ra cộng dông trực tuyCm cá nhân của riêng nó có tên gọi Adidas Insider - nơi chi mời những người tiêu dùng tích cực nhất từ các trang công cộng cua nó tham gia. 'l'hông qua các cuôc hội thoại trực tuyến với và giữa những thành viên cùa Adidas Insider, các chuyên gia marketing có thể nhanh chóng thu thập những phản hôi thực cùa người tiêu dùng Việt Nam lièn quan đến quan diểm về thương hiệu, ý tưởng Scàn phàm, và chiến dịch marketing. Adidas Insider đang sằn sàng - thậm chí là nóng lùng - dê dược người dùng truy cập. Việc kiêm tra các chiến lược và khái niệm bànẹ nhóm Insider mang lại cho đội ngũ marketing sàn phẩm cùa Adidas VN thông tin ve những mong muốn ấn sâu cùa khách hàng Việt Nam một cách nhanh chóng và hữu dụng. Chuyên viên marketing cấp cao cùa Adidas VN cho biết “chúng tôi có thồ ướm thử màu sác cũng nỉnr vật liẹu và Chương 2 : TMDT ; Thị írườníỊ, cấn trúc, kỹ thuật và công cụ.________ 157
- 199. có thể nhận được phán hồi tức thi từ những người yêu mến thương hiệu dieii cho phép chúng tôi phát triẽn và hoạch định thị trường hiệu quà lum. Chúng lôi thậm chi còn đưa ra những câu hói vồ các công việc như lời thuyết minh cho đoạn phim và nhận được nhĩrng phan hồi bất ngờ khiến chúng tôi thay dôi sự sáng lạo.” Chinh vì vậv, trong nhũng năm gần dây. Internet dã trò thành một còng cụ quan trọng trong việc tiến hành nghiên cứu và phát trièn mong muốn an sâu cua khách hàng. Thậm chí hiện nav, các nhà nghiên cứu markcting còn virọl ra ngoài khuôn khô trang wcb - noi hiện diện các khào sát trực tuyến theo co cấu, nhỏm thư nghiệm, và cộng đồng vveb. Càng ngùv, họ càng lắng nghe và quan sát người tiêu dùng bang việc đào sâu những nguồn mạch về thông tin khách hàng tự nguyện có sẵn trên web. Việc này bao gồm các khâu đơn giản như sao chụp các binh luận vồ dịa chi thưong hiệu hoặc mua sán phẩm cùa công ty như Saigonconi.vn hoặc Peacesof't.solution; hoặc sứ dụng các công cụ phân tích web phức tạp để phân tích chuyên sâu những lòi bình và thông điệp của người tiêu dùng trên các blog hoặc mạng xã hội, như Pacebook hoặc Twitter. Việc lắng nghe và quan sát người tiêu dùng trực tuyen cỏ thể tạo ra nhữnu mong muốn ấn sâu đáng giá về những người tiêu dùng nói hoặc cám nhận vê thưoiiíi hiệu. Như lời của một chuyên gia về thông tin thì “Web biet bạn can gì”. 9.8. Quản trị quan hệ khách hàng CRM Có lẽ bạn đã từng gặp qua khái niệm CRM. CRM là Customer Rclationship Management, tức quán trị mối quan hệ khách hànp. Trong kinh doanh ngày nay, khách hàng là thượng dế. Do đó, công ty rât cân hièu biêt và ứng dụng tôt CRM dê xây dựng mối quan hệ tốt vói khách hàng, dế hiêu khách hàng hon, dế phục V ỊI khách hàng tốt hơn... tất cà nhằm một mục đích ; giữ chân khách hàng lâu hon, và làm cho khách hàng mua nhiều hơn. Trong thương mại diện tử, rất cần thiết dế ứng dụng CRM, hay e-CRM. li-CRM là dùng những phương tiện, công cụ điện tử đế quản trị mối quan hệ khách hàng. Nói đơn giản là dùng chương trinh máy tính, cơ sớ dữ liệu dể thu thập, lưu trữ, phân loại thông tin về kliách hàng, và thông tin liên quan đên khách hàng (ví dụ lịch sừ mua hàng). Sau đó, cơ sờ dũ' liệu và chương trình máy tính cho phép ta thực hiện dề dàng các việc báo cáo số liệu, liên lạc khách hàng (gừi cmail...). Thậm chí, khi khách hàng đăng nhập vào Nvebsite của ta, và do ta đã biểt họ là ai, họ thích gi, từ dó chương trinh sẽ tự động hiển thị lên trước măt khách hàng những món họ quan tâm, Vậy, khi có khách hàng mua hàng cùa bạn từ trang wcb cua bạn, bạn phái quan lý những thông tin về khách hàng, sở thích và xây dựng mối quan hệ tốt với họ. Có một số cách thực hiện điều này : • Bạn phải có chương trình quản lý cơ sớ dữ liệu về khách hàng (tên, tuôi, quốc tịch, hàng đã mua, số lần mua v.v...) đê tiện cho việc phân tích dánh giá thị trường và lập kể hoạch cho tương lai. Dựa vào dừ liệu này, bạn có thê thông kê dược mặt hàng nào bán chạy ớ thị trường nào, cho lứa tuôi Iicào v.v... 158 Chương 2 : TMDT: Thị trường, câu trúc, kỹ thuật và công cụ.
- 200. ClnnniiỊ 2 : TMDT : Thị trườnịị, cầu trúc, kỹ thuật và công cụ. 159 • ỉỉạn nên cỏ mục dăng ký nliận cmail dịnli kỳ (ban tin ncwslcttcr) dê những người quan tâm có thê bict dược những gi mới ơ trên vvcbsitc ciia bạn (như tin vè dọl giam giá, những mặt hàng mới v.v...), tìr dó, bạn xây dimg dược những danli sách khách hàng ticm năng (mailing list). • lìạn cũng nên xây dựng trcn wcb cùa bạn một sàn chơi liay còn gọi là dicn dàn (forum) là nưi những người có cùng sơ thích có thê trao dôi thông tin với nhau, l orum giúp các thành viên trơ ncn thân thiết với nhau hơn và xcm vcbsitc cua bạn là nhà, là nơi thân thuộc và lui lới thường xuyên cùng như giới thiỌu chơ nhicu người khác cùng dcn thăm vicng trang wcb cua bạn. Khi bạn nam irơng tay thông tin về khách hàng cua mình, thi dó là kho vàng còn chưa khai thác. Ncu bạn bict cách khai thác và khai thác tốt thì kho vàng này sẽ mang lại cho bạn rất nhicu lợi nhuận, rrên dày chi là những gì cơ ban nhât cho bạn bicl vô khái niộm CRM. và mục dích cua CRM. Nói Cíích khác, CRM là phương pháp dịch VỊI t(ip trung vào xây dựng quan hộ lâu dài và bcn vững dê làm tăng giá trị cho ca khách hàng và còng ty. CRM xây dựng trên cơ sớ thế mạnh của rM13 r. l)c làm dièu dó công ty xác dinh : • Xây dựng chiến lược rMDT hướng vào khách hàng. • Tập trung vào khách hàng cuôi cùng (cnd-user). • l iến trình kinh doanh và các hệ thống phái thict kê đè dỗ sư dụng. • Cung cố lòng trung thành cùa khách hàng. • Dam báo có một chiến lược riVIDT tốt. • ('ung cấp dịch vụ cá thô hóa, xác dịnh mục ticu vào dùng khách hàng, giúp khách hàng công việc cua họ, dô khách hàng tự giúp họ, hưởng quá trinh kinh doanh vào khách hàng. • Năm băt dược toàn bộ kinh nghiệm khách hàng, • ('ung câp cái nhìn tòng thô vc quan hệ khách hàng. Dô làm dược diều dó, còng ty phái xây dựng cơ sở dữ liệu quàn trị nrối quan hộ với khách hàng, ('ụ thc là : Chi dinh một người quan trị môi quan hộ khách hàng thòng qua công cụ giao ticp các dịch vụ khách hàng và việc truyền bá thông tin. ('ập nhật dẩy du dịa chi email cùa khách hàng vào hồ sơ dữ liệu cua công ty, Phân loại khách hàng trên cơ sở nhu cầu cùa họ, sứ dụng các kháo sát điều tra trực tuyên dê năm bat nhu cầu khách hàng, xây dựng bản tin diện tứ hàng tuần hoặc hàng tháng dè gửi cho khách hàng. Trong thương mại diện từ cần tiến hành dịch vụ chăm sóc khách hàng trực tuyến. Một dịch VỊI chăm sóc khách hàng tốt là phái cung cap dịa chi Hôn hộ với một người có trách nhiệm chăm sóc khách hàng, 'rránh dùng phúc dáp tỊi' dộng những van đê thăc mãc của khách hàng. Hướng dần những khách hàng ticm năng trực tiếp tới trang wcb cua còng ty dê
- 201. 160 Chương 2 : TMDT : Thị trường, câu trúc, kỹ thuật và công cụ. tim hiêu vồ saii pliâm, liồ sư dữ liệu và lịcli sừ cùa công ty, giá cá... (’ác nliân viC'n cung câp clu) các nhân viên cùa mình nlnìng thòng tin cập nhật vồ doanh sô của toàn bộ còng ty, vò những khácli hàng mói, nluìng dỏng góp cua nhàn viên, những ý tường mới; phân phát các ban glii nhớ các cuộc liọp cua ban lãnli dạo, các hoạt dộng cùa nhân vicMi. (?ác nhà cung cap càn dược biết các thông tin mới nliat vồ nliu cầu gửi hàng và xốp hàng, về các kế hoạch sán xuất. Ilồ sư khách hàng và cá thê hóa khách hàng Khi nghicMi cứu hành vi mua hàng cùa khách, người ta phai nghiên cửu các bưức quyết dịnh mua hàng. TMD l' cho phép ta cư hội dô xây dụng moi quan hộ trực tuyến vói khách hàng, từ dó từng bước cung cấp dịch vụ cho từng khách hàng cụ thê. Ta gọi dó là cá thô hóa khách hàng. Cá thô hóa là làm cho hàng hóa và dịch vụ hoàn tỏan dáp img các ycu cau cụ thê cua từng khách hàng. Dô cá thê hóa, công ty phai xây dựng ho S(T khách hàng. Ho sư khách hàng là phan ánh yêu cầu, sư thích, thói quen cua từng khách hàng, ('õng ty cỏ thê thu th(ip qua cookies là một nic dữ liệu trong máy ngưừi dùng dê vveb scrver thu thập thông tm vồ hoạt dộng cua ngưừi sứ dụng. Công ty can có chiên lược dè bô sung hồ SO' khách hàng : Nhận thông tin trực liep lù khách, sư dựng cookics và các phưưng pháp khác, nghiên cửu markcling và xác dịnh tii' các dưn mua hàng. Dõi vói thưưng mại diện tư có hai dièm quan trọng can lưu tâm là : dặt khủch lìủníỉ lủm iniiuĩ lãm và chu kỳ môi lỊium hệ khách hìtmỊ. Khách hàng là trung tâm - diciii kh(Wdầu Hãy cùng bat đầu định nghĩa về CRM lại dây. C'hính xác thì một công ty tạo ra nguyên lý về khách hàng trung tâm cùa công ty và sự mư rộng như thế nào ? ('an gọi ý rằng : Không chí với một sán phâm phần mê'm. It nhat thi ('RM cũng là một hình thức hữu ích và thành công, nó luôn băt dầu cùng vứi chicn lưọc công ty dè điều khiến những sự thay dôi trong việc tố chức và các quá trinh hoạt dộng - những cái lần lưỊrt dưực tạo ra bởi công nghệ thông tin. Sự hạn chc không bao giừ diễn ra, không bao giờ. Chúng tôi sẽ gửi cho bạn ca một hộp sâm panh dổi vói mỗi một còng ty mà bạn tim thav rằng họ tự dộng hóa phương thức đê ticn lứi chicn lưực công ty mứi. Các dự án mà tập trung vào công nghệ trước hct, hưn là các mục tiêu của công ty, đang phai dón nhận nhũng thất bại, theo cà những bài nghiên cứu thực liìmh md rộng nhất cũng như những câu chuyện “thưưng tâm” tại những công ty không nhận ra dược tầm quan trọng cùa khách hàng. Một công ty lay khách hàng trung tâm cần chuân bị sẵn sàng một cách hoàn háo dê gặt liái những ích lợi quan trọng sử dụng công nghệ ('-RM. Ngày nay, phần chiến lược của CRM đã trở nên quen thuộc. Các úy viên ban quán trị còng ty khôn ngoan luôn luôn hiếu rồ tầm quan trọng ciia việc tập trung vào các khách hàng với những tiêm năng to lứn nhất dem lại cho giao dịch, lợi nhuận và
- 202. :ung cấp dịch vụ tốt mà nhờ dó mà khách hàng quay lại với bạn nhiều lần sau dó. Lưu ị răng bạn không cân phcái có bât cử một thứ “bửu bôi” kỹ thuật nào cho vân đê này. ílãy thư xem xét một công ty nhỏ thành công ; C'hu còng ty và dội ngũ nhân viên làm /iệx' ràt cần mẫn dể cung cap những dịch vụ cá nhân và có chất lượng cao, xây dựng òim trung thành khách hàng. Vậy thi tại sao CRM lại tim cách nâng giá cách thức cùa nó tại một ngành kinh ioanh hàng tỷ dô la ? Diêm mấu chốt là ơ chỗ : Sức mạnh dược chuyển sang các diách hàng, người mà dứng giữa ba xu hưứng ; 1. Sự thất bại của nhũng hệ thống lC'n kế hoạch nguồn kinh doanh (liRP) dc tạo ợi thê cạnh tranh làu dài cho các công ty. Vậy cơ quan trước cứa bạn có dược tự dộng lóa một cách hoàn toàn hay không ? 2. Chu trinh từ sự dôi mới dcMi sán xuất và đến sự lồi thời dã dược tăng tốc, dần ;ới sự dư thừa những phương thức hra chọn cho các khách hcàng và rút ngan Ccánh cứa ;hị trưcmg cho các nhà buôn bán. 3. Các khách hàng Internet có ngày càng nhiêu thời gian hơn dê thu lượm [hông tin vê những nhà cung câp cạnh tranh và có thè tièp cận một dại lý khác chi bang một cái kích chuột. Với những lợi thè san phàm dược giám b('rt hoặc là bị vô hiệu hóa trong nhiêu ngành kinh doanh do tăng “hàng hóa”, mối quan hệ khách hàng ban thân nó là trọng lâm cua lợi the cạnh tranh. Doi với các còng ty lớn hơn, các cưa hàng nhỏ làn cận thường phai “(diào ông Long, cánh tay bị gầy cùa Quân bây giờ ra sao rồi ? Tôi có một chút ít vái ke mà ông có thê cần den, nó ứ phía dưới chièc máy dêm tiên...” là một cách tiếp cận không tlụrc tế. Công nghệ C'RM có thê là một cách thức có hệ thống dê quan trị mối quan hệ khách hàng trên một phuxTng diện rộng lởn hơn nhiều. ('hu kỳ moi quan hệ khách hàng Dược xác dịnh một cách truyền thống bới vi "írirớc khi hạn nhặn ra Internet eỏ n^hĩa là iỊÌ ?”, nhùng người lao dộng cua hãng là những người sử dụng dầu tiên cua các ứng dụng dược gợi là “('RM”, Sau dỏ là kinh doanh diện tư hoặc là một thuật ngữ thông dụng được ưa thích trong tháng. Những ứng dụng “CRM điện tử" đã dược giới thiệu là cho phép các hàng kinh doanh tưtmg tác trực tiếp với các khách hàng thông qua những website tập the, các giao diện cua thưcmg mại điện từ, và các ứng dụng tụ phục vụ. Việc ứng dụng quàn trị mối quan hệ dối tác dã thành công trên thị trường, dược thiết kế đổ hỗ trợ CÍÍC kênh dối tác và nhùng phương tiện trung gian khác giữa hãng kinh doanh và nhũng khách hàng cùa nó. Nhũng ứng dụng dưới dây hồ trự các quá trinh kinh doanh tiếp sau dó, bao gồm chu kỳ mối quan hệ khách hàng : • Marketiniỉ : Nhảm vào những triCm vọng và kiếm dược các khách hcàng mới thông qua việc khai thíic dừ liệu, quan Iv chiến dịch và chi dạo phân phôi. Nên nhớ Chương 2 : TM DT: Thị tnrờng, cắn trúc, kỹ thuật vờ công cụ. 161
- 203. 162 C lnrưng 2 : T M D T : Thị Irườuịị, cân trúc, kỹ thuật và côuỊị cụ. răng, làm quan Irọnu o' dây chínli là giá trị cua những môi quan hộ lâu dài, chứ không phai những ihành công chóp nhoáng. • Giao dịch : Dỏng lại nhũng công ty vứi các quá trình buôn bán hiộu qua mà có sư dụng những máy phát sinh dê xuât, nhùng bộ can hình, các công cụ quan trị tri thức, IÌC'P .xúc với những giám dỏc và dự báo dược trước dược những viện trợ tât ca không bao gom lời tuycn bô gôm 8 lử mà cỏ thc phá huy một cuộc giao dịch. • Tlnroin’ mại diện tư : Trong thời dại Internet, quá trình giao dịch cân phai dưực chuyên giao một Cíích dứt doạn sang các giao dịch buôn bán. dirực thực hiện nhanh chóng, thuận tiện, và vói một chi phi ihâp nhât. ràt ca khách hàng cân cỏ một SỊI’ dôi diện ỏ'i còng ly cúa bạn, bât kê là diêm tiêp cận nào mà họ lựa chọn sư dụng. • D ị c h vụ : Vận dụng những dịch VỊI bán hàng qua biru diện (post-salcs) và hồ trự nluìng 'ân dê khác với các ứng dỊing tại trung tâm yêu câu (call-ccntcr) hoặc ià các tùy chọn lự phục vụ khách hàng vvcb-bascd. Chúng lôi nói là “vận dụng" chứ không phai “ ửl bo di một trang 1’AQ không tưong xứng". CRM là một chiên lirọc do công ly dè lạo ra và duy trì những mõi quan hộ khách hàng có lọi lâu dài. Những sáng kiên ('RM thành còng băt dâu với nguvên lý còng ty mà săp xôp các hoạt dộng của công ty phù họp vói nhu cầu cua khách hàng. (’hi có như vậy thi công nghệ ('RM mói cỏ thô đưọc sứ dụng như là một còng CỊI hữu dụng cua các quá trình dối hoi phai biên các chiên lược thành kêt quà kinh doanh. Sử dụng (hư điện (ứ trong giao dịch diìm (li Một ưu diôm lớn nhât cùa vịêc sứ diing llur diệm tư ’à giao tiếp trực luycn dỏ là chi phí thấp. 1liện nay nhiều nhà công ty dà sư dụng thư diện lư cho phần lớn các giao tiốp không chính thức cứa mình chăng hạn như de gưi ban mcmo thông bíio, báo cáo. thông tin hoặc dê gưi các chào hàng mua hoặc bán. Thư diện tư còn cỏ the dược sư dụng dê chuyên giao các sỏ liệu, biêu dồ, âm thanh, hình ành và chừ viet. ('ách viết một ihu' điện tư : Trong dòng nguừi nhận “ To” : phân dòng và dành dịa chi cua nguời nhận. 'Trong dòng tiêu dê : dòng, cần ngăn gọn, sư dụng các dộng tù' dộng và cung cấp các chi liêt cụ thê vê nội dung thông bíío qua. Phan bản thân “(X'” (carbon copy) : dòng này sẽ cho phép gửi một ban copv thông báo của minh tói những người khác ngoài diạ chi dã xác dịnh trong “'To”. BC(' (blind carbon copy) : dặc diêm này sẽ cho phép gưi một ban copy tới người những khác mà không dê dịa chí cua người nhận. Khi gửi thư diện tứ, chi nên gưi tới nhũng người cần dọc, can lưu ý rang đối lác cỏ thê phái nhận rất nhicu thư hon nên cần nghT trưức khi dưa ra quyét dịnh gưi thư. Cần dề họ tên, tiêu dề, địa chi, số diện thoại, số fax (cùng vói mã vùng, mà quốc gia) và dịa chỉ thư điện tử trong bất kỳ bức thư nào. Có thê bạn muốn tạo một chữ ký lự động nhập vào cuối mồi bức thư đe không làm mất thời giờ cho việc này mỗi khi
- 204. mri tliir. Cân làm cho bức tliư cua minli rõ ràntỉ, dỗ hicu, Nêu muôn người dọc hành dộnii theo nhữntỉ gì dã tliônii báo tronti llur, cân vièt nội duim nàv len dau. (an nhanh chỏim phúc dáp các bức thư, thườnt’ tronu òm> 24 tiiừ. Cần tránh dành chữ in hoa i diều này dề dẫn dcn sự cam nhận khỏng tỏt IKÍÌ ntiười nhận. Tránh gừi kèm hoặc các biêu dò phúc tạp vi người nhận cỏ thê sẽ màt nhiôư thời ỵian dè tái xuống. Ncu bat buộc phái gửi kèm can chac chắn rằng ngirời nhận cũng cỏ phan môm tưoiig tự dè xem chủng. C'ần lưu ý cấn thận khi mo' các thư gửi kèm. Virus phần mềm gày hại rất nhiều cho máy tính và tlurờng lan toa thông qua các thư gửi kèm. Dè bíio vệ hệ thông máy tính cua minh cân phai : • Cài dcặt các phan mèm diệt virus; • Thièt lạp hàng rào bao vệ chong virus, vì the nó có thè lự dộng và thirờng xuyên quét virus trên ò cứng; • Khi nhặn dược một thư diệ'n tứ có các giri kc'm. dừng mơ nó trong hộp thir diện tư mà lưu giữ nó trong ò cứng bơi vì khi mơ ra thì các chưtvng trình diệt virus sẽ kicMii tra à nêu cớ nỏ sẽ diệt. 9.9. Quáng cáo trong TMI) I Quang cáo là thứ men say, là ly cocktail nồng dậm pha trộn hương vị cua các kỹ thuật dao nội dung, câu chuyện, thông diệp truyen thòng, thu thuật kêu gọi hành dộng, hình anh. công cụ truyèn thông tích hrrị'), công cụ do hrờng và lọc kêt quá tìm kiêm những hương vị mạnh cỏ the làm thay dôi ca the giới. Bán chat cua quáng cáơ lá tác dộng tới tư duy và càm xức của cơn người tức là thuyêt phục nguời khác thực hiện những hành vi theơ mong muôn ciia chúng ta. Quang cáo Online là ý dinh phân phíit thông tin dê lác dộng lèn các giao dịch mua bán lèn Internet. Người sư dụng Internet thường là ngưòi cỏ trinh dộ, thu nhập cao. Internet dang là mòi trường truyền thông phát iriên, i thê các nhà quang cáo Online quan lãm môi trường tiêm năng trên Internet. Vê giá ca, quang cáo trực tuyên re hơn quang cáơ trcMi phucrng tiện khác. Quang cáo trực tuyến có thê cập nhật nội dung licMi lục với chi phi thấp. Ve hình thứe dừ liệu phong phú : cỏ thê sư dụng văn ban, âm thanh, dô họa, hình anh, phim.... Ngoài ra. cỏ thè ket iK.rỊ") với games, trỏ giai trí với quang cáo trực tuyên, cỏ thè cá thê hóa dirợc, cỏ thê lương tác dirợc và cỏ thê huứng mục tiêu vàơ các nhỏm lợi ích dặc biệt. Internet thục SỊI' dang chiêm ngày càng nhiêu thời gian hon trong cuộc sông cua Chương 2 : TMDT : Thị tniờng, cân trúc, kỹ thuật và còng cụ. 163
- 205. 164 Chương 2 : TMDT: Thị trường, câu trúc, kỹ thuật và côn^ cụ. chúng ta. Chúng ta mua tạp phâm, tán gầu với bạn bè, thanh toán hóa dcTii và theo dõi lý -Sốcác trận đấu bóng đá đều qua mạng. Năm năm trước dày, Internet chi dơn thuần giúp cuộc sống của chúng ta phong phú hơn nhung giờ dây, nó dà trớ thành một phần tât yếu của cuộc sống. Và không phải chi một mình truycn liinh bị ánh hưởng từ thực tế này. Nhiều nhà markcting ớ Việt Nam ta 'à ơ mọi ngành nghe dcu dang chuyên dần ngân sách quáng cáo từ dài phát thanh, áp plúch, báo và tạp chí sang cho quang cáo trực tuyến. Cũng chỉ vi lý do đó mà kliôim một dơn vị nào có thê bó qua kênh quang cáo trực tuyến. Hiện tượng hùng nô cinang cào trực tnyèn xnât phát từ nhiêu nguyên nhún. Lý do trước tiên tà chi phi. So với các công ty quang cáo trên truyền hỉnh, phát thanh hay trcn báo íiiây với chi phí thật dăt do thì rõ ràng chủ nhân cùa các trang web hoàn toàn có lợi thế áp đáo. 'l uy nhiên, có lẽ một diều quan trọng hon là họ có the áp dụng mô hình trá tiên theo kết quá quáng cáo. Trong khi các còng ty sư dụng hình thức quang cáo truyên thống phai tra tiên theo kích thước trang quang cáo, thời lượng hoặc địa diêm quãng cáo trong một khoang thời gian nhất dịnh, thì các công ty sư dụng mỏ hinli trả tiền theo ket quà quàng cáo trirc tuyến chi thực sir tốn tiền khi họ đã dạt dược kết quả mong muốn, ví dụ như trả theo một lẩn nhâp chuột, một yêu cầu nhận ấn phâm quang cáo hay một đem hàng thực te. Ycu to này dã tạo nên cuộc cách mạng trong ngành công nghiệp quảng cáo. Một vị doanh nhân, lãnh tụ tôn giáo và chinh trị gia người Mỹ cua thế ký 20, John Wanamaker, dã timg có một câu nói nôi licMig nhu' sau :“Một nưa so tiền tôi bó ra cho quáng cáo thực sự là lãng phí; van dề ơ chỗ tôi không biẽt dirực dó là nừa nào”. Mô hình tra tiên theo kèt qua quang cáo dã giái toa dược nỗi bận tâm cố hữu này. Giờ dây, bạn sẽ không lãng phí bât kỳ một dồng xu nào bo ra cho quang CÍIOnữa. Tuong tự, bạn cùng cỏ thê thu thập dược rất nhiẻu thông tin vc những khách xem hay nhấp chuột vào quàng cáo cùa bạn. Diều này cho phép các công ty xác dịnh rõ hon chân dung cua khách hàng và từ dó diêu chinh cá mầu quang cáo lần sán phâm hoặc dịch ụ cua mình cho phù hcrp hơn. Dây là phương thức marketing và phản hồi cỏ chọn lọc mà các nhà markcting cua 20 năm trước vẫn hang mơ ước. Mặc dù markcting trực tuyến có nhiều sức hâp dẫn dcn vậy và ngày càng nhận dược nhiêu sự quan tâm ciia các công ty ở Việt Nam, vần còn rat nhiều người dè dặt với hình thức này. Nhieu nhà kinh doanh e-business Việt Nam vần cam thay rối tung rối bời bởi mạng lưới chang chịt gồm các chù trang veb, các mạng quáng cáo (network) và liên ket, các hình thức tối ưu hóa, những hình thức quang cáo trao dối (cxchange), và các dơn vị dịch vụ (agency)... Một sô người lại cam thây bc tãc do không thè tạo ra dược những mầu quáng cáo phù hẹrỊ"). Cách tiêp cận thận trọng như vậy dối với quang cáo trực tuycn hoàn toàn có lý. Các mầu quang Ciio ngớ ngấn hoặc nghèo nàn có thê ánh hưởng xấu dên thương hiệu. Một trong những sức mạnh lớn nhât cua Internet nhu một kênh marketing là thông diệp cua bạn có thê dược lan truyên rât nhanh chóng. Diêu dó nghĩa là mọi người có thê chia se mầu quang cáo cua bạn với người khác chi với một cú nhấp chuột, và do
- 206. vậy cỏ thô gừi tiốp tỏi hàm> triệu triệu ngưởi khác chi trong vài ngày. Diều dó sỗ thật tuyệt vời nêu mầu quang cáo cua bạn dược mọi người tán thướng, nhưng sẽ là thám họa nôu nó bị mọi người chê bai. Sau dây, chúng ta sẽ tim hiôii cách thức để lựa chọn vị trí quảng cáo phù hợp, cũng như lóng ghép vào đó là phương pháp thiết kế mẫu quáng cáo hấp dẫn, cách thức lập kê hoạch và vận hành một chiến dịch thành công. 9.9.1. Lựa chọn vị trí quảng cáo phù họp Nói chung, hạn có ha lựa chọn cho vị tri qucnvs, cáo. Bạn có thố hợp tác trực tiêp với chù trang wcb. Nêu bạn bict dược chính xác đổi tượng khách hàng mục tiêu và có một trang vcb giúp ticp cận dối tượn^ này, thì dây là kcnh tiếp cận đơn gián và hiệu qua nhât. Dây cùng là cách tôt nhât dê có một vị trí quáng cáo đẹp. Tuy nhicn, bạn sõ phai tra giá cao hơn cho những ưu diếm này. Ncu nhóm khách hàng mục ticu của bạn phân tán trôn nhiều trang web hoặc bạn săn lùng châp nhận vị trí quáng cáo mà chu trang wcb không thô bán trirc tiếp cho nlià quang cáo. thì bạn có thê cân nhắc phương án lựa chọn hình thức quảng cáo trao dối hoặc thông qua mạng quang cáo. Ccác cơ chế quáng cáo trao đối chinh gồm có AdliCN cua Microsoft, Right Mcdia cua Yahoo ! và Doubleclick của Googlc, và dịch vụ cúa các sàn này có dôi chút khác biệt nhưng về bán chất, dó dcu là những nền tàng kỹ thuật mà bạn có thê mua và sau đó sử dụng đc dấu giá cho các vị trí quáng cáo trực tuyên. Vì bạn cỏ thê tự kiếm soát dược quy trình quảng cáo, các sàn giao dịch này giúp bạn truy cập cộng dông các trang wcb về rất nhiều chu dề khác nhau trên toàn câu với chi phí chăng dáng bao nhiêu. Diều này có nghĩa là quàng cáo cua bạn có nhiều cơ hội dược khách hàng tiềm năng nhìn thấy hơn. Bạn'cũng có thô khai thác dược những thông tin chi tict và giá trị hơn vc hiệu qua quang cáo trên các trang wcb khác nhau và tại các thị trường khác nhau dc từ dó có thê tối ưu hóa chiến dịch quáng cáo cua mình. Ngày càng có nhiêu công ty băl dầu cái tlùện hiệu qua quáng cáo trẽn các mạng quang cáo nhờ việc dầu tư vào những phần mcm dâu giá tự dộng, hoặc thậm chi thuê các dơn vị dịch vụ chuycMT quản lý việc xuất hiện các mẫu quáng cáo của họ trên Ccác trang vvcb 'à dam bao rằng những mầu quang cáo này luôn ờ vị trí tốt nhai. Tuỵ nhiên, dc có duợc những phân tích và kct qua xác dinh khách hàng mục licu sâu săc hơn. bạn nên làm việc với các mạng quáng cáo. riụrc sự là ngày càng có nhicu mạng trung gian quáng cáo chuyên nghiệp hơn và cùng dắt đỏ hơn. Những chuyên gia mạng nàv sè làm mọi việc cho bạn nên họ thuờng tính phí cao hơn, nhưng dôi lại. họ cam kCi hiệu năng cao hơn, vị trí dẹp hơn và kct quá tốt hơn. iliện nay ở Việt Nam dã có hàng trăm mạng quàng cáo như vậy, từ những mạng dành cho thị trưcVng ngách nhăm lới các chiên dịch quang cáo tập trung vào một nhóm lợi ích hay khách hàng cụ thê. như mạng quáng cáo của các tờ báo, cho tới những mạng quáng cáo phô biến hơn nhăm tói dối tượng khách hàng rộng hơn. Dê tối ưu hỏa chiến dịch markcting trực tuyến, một so mạng trung gian quáng cáo thuê những chuyên gia kỹ thuật hoặc tự phát tricn những phần mèm ưu việt giúp họ thực hiện công việc một cách tự dộng hóa. Chương 2 : TMDT : Thị írirờng. cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 165
- 207. Trong giai tloạn dầu ơ Việt Nam, các mạng trung gian quanti cáo thirừng không minh bạch và hậu qua là các công ty không biổt mẫu quánii cáo cua mình dược dặt ừ dàu; thậm chi dôi khi quanti cáo bị dặt hoàn toàn sai chồ. Dicu này dà tỉâv thiệt hại nặng clio lình vực mạng quang cáo. Thị trirờng quãng cáo trực tuyến thực sự rat phức tạp. Và nó dang trớ nc’n ngày càng phức tạp hơn với sự xuất hicMi cùa các nên táng kỹ thuật dựa trôn nhu cầu, dó là mạng cua nhà quáng cáo (netvvork of'advcrliscrs); cùng với các dơn vị tối ưu hóa lợi nhuận cho chu trang web, dó là nhùng đơn vị trung gian luôn xcm xcl dữ liộu dc cai thiện kêt qua quang cáo cho khách hàng cua họ (các chu trang vvcb) trong mạng quang cáo. Song các công ty Việt Nam giờ dây nôn phớt lờ những hình thức mới này - ì the giới quang cáo trực tuyến vốn dã quá phírc lạp rôi. 1lâu hct các công ty dôu kêt họp giữa mua quang cáo trục ticp và qua mạng quang cáo, hoặc quang cáo trao dôi. 'Tuy nhicn. hãy cân thận và dừng hâp tàp. Vi các mò hình tra ticn theo kct qua quáng cáo có thc là phirơng thức tốt giúp bạn kiêm soát dược chi phí phìi họp với kct quà mong muôn. Ncii bạn không xác dinh mục ticu chinh xác hoặc Icn kc hoạch quang cáo trực tuycn không dúng cách thì bạn sc ton nhicu tiên cho nó rat nhanh, Cho dù bạn hra chọn phương án nào, hãy suy nghĩ thật kỹ vc khách hàng mục ticu muôn licp cận. thòng diệp muôn chuycn tai tới họ và kct qua kỳ vọng mà bạn sàn lòng bo licn ra lic dạt dược. Sau dó, hãy băt dâu từ quy mô nho. ilãy khơi dộng một chicMi dich càp ihâp lại một khu vực nhánh 'à xác dịnh rõ số ticn có thỏ chi trong một khoang thời gian nhàt dịnh. Và hãy xcm xct kỹ kct qua dạt dược. Một khi dà tim dược một mò hình hiộu qua thi dó mói là lúc bạn dâu tu' mạnh cho kcnh quáng cáo này. Cùng ncn nhó' răng duy trì quan hộ tòt với chu trang wcb luòn cỏ lợi. Dicu này dặc biệt dúng khi bạn sử dụng mạng lưới các nhà phát hành. (k'ic trang vcb uy tín có thê chi chọn hợỊi tác vó'i các công ty mà họ tin sc dcm lại doanh thu cao nhát cho minh. Vi vậy, bạn hãy thường xuycMi chia sc vỏ'i các chu trang cb vc các chicn dịch markcting, san phâm và dịch VỊI cua bạn. Hộp 2.4 : Bảy buó’c giúp bạn phát huy tối đa vị trí quảng cáo đã mua. VỊ trí quáng cáo bạn mua cùng quan trọng nhưng không phai là yeu tố duy nhất quyct định sự thành bại cho chiến dịch markcting cua bạn. Trên thực tè, sai lầm lớn nhâl cua những nhà markcting khi quang cáo trực tuyốn cùng như quáng cáo truyền thống là dồn hốt tiền dô mua vị trí CỊuang cáo trong khi lại dành quá ít tiên đô tạo mẫu quáng cáo tốt. Đô có thê phát huy tối đa lợi ích từ vị trí quang cáo dà mua, bạn cần tạo ra được mẫu quáng cáo có thô đánh trúng tàm lý khách hàng, thúc giục họ hành động và từ đó đcm lại kết quá mà bạn mong đợi. Hãy theo dõi bày bước dưới đây đô chăc răng bạn đã đi đúng hướng. 1. Hiếu rõ mục tiêu bạn cần đạt được 166 Chuvng 2 : TMDT: Thị trường, câu trúc, kỹ thuật và công cụ.
- 208. Bất kỳ một quy trình lập kế hoạch đúng đắn nào đều bắt đầu bằng việc làm rõ những mục tiêu bạn muôn đạt được. Nếu bạn còn mù mờ vê những kêt quả kỳ vọng thì chiến dịch marketing của bạn sẽ chẳng bao giờ thành công. Một hiện tượng tâm lý thường thấy là người ta không bao giờ bằng lòng với những gì đã đạt được. Vì vậy, hãy xác định rõ mục tiêu cho kế hoạch của minh. Bạn mong đợi thành công như thế nào ? Tăng doanh số bán hàng ? Tăng số lượng thông tin về khách hàng tiềm năng thu được để bộ phận bán hàng liên hệ ? Sự tăng vọt lượng truy cập vào trang web ? Hay là những gì khác ? Hãy xác định mục tiêu với những con số và thời hạn thực hiện cụ thể. Đó có thể là tăng trưởng 10% doanh số đến thời điểm cuối năm, hoặc 100 khách hàng tiềm năng mới cho nhóm bán hàng trong 3 tháng đầu tiên, hoặc tăng gấp đôi lượng khách truy cập ưang web trong vòng 12 tháng. 2. Hiểu rõ đối tượng xem quảng cáo của bạn Muốn tạo ra được mẫu quảng cáo thu hút sự chú ý của người xem và tạo cảm hứng để họ hành động thì bạn cần phải hiểu rõ họ. Các đối tượng nào sẽ xem quảng cáo của bạn ? Họ gặp phải những vấn đề gi ? Làm thế nào để khiến họ hửng khởi ? Đừng nẹhĩ rằng bạn sẽ biết được tất cả các đáp án. Hãy dành thời gian và thậm chí cả tiền bạc nếu cần thiết để nghiên cứu và có được những câu trả lời chính xác, cập nhật cho những câu hỏi trên. Bạn cũng có thể thuê hẳn những chuyên viên nghiên cứu thị trường để tổ chức khảo sát qua thảo luận nhóm tập trung hay chi đoTi giản là ghé thăm một hội chợ thưorng mại và trò chuyện với vài khách hàng tiềm năng. 3. Trau chuốt thông điệp của bạn Bước tiếp theo, bạn phải điều chỉnh thông điệp marketing để khiến người xem cảm thấy thú vị. Lý tưởng nhất là thông điệp phải thật ngắn gọn và rõ ràng. Nếu thông điệp của bạn quá rắc rối thì khách hàng tiềm năng sẽ không muốn nhấp chuột để truy cập trang web và bạn khó có thể đạt được kết quả mong đợi. Hãy tìm những tính năng và tiện ích của sản phẩm hoặc dịch vụ có thể thu hút được khách hàng tiềm năng, sau đó trau chuốt cho thật đon giản và cụ tliể. Đó có thể là một dặc lính sán phẩm, một diểm khác biệt trong dịch vụ hoặc thậm chí là một yếu tố marketing như giảm giá, nhưng dù thế nào thì thông điệp của bạn cân phải nôi bật ưong sô hàng ngàn thông điệp marketing khác mà khách hàng tiềm năng của bạn có thể nhận được trong ngày. 4. Lựa chọn định dạng quảng cáo phù hợp Cách đây không lâu, quảng cáo trực tuyến chi có lựa chọn duy nhất là hình thức quảng cáo banner nhỏ. Loại hình này có ít hiệu ứng hon cả email, vì thế chẳng có gì ngạc nhiên khi rất nhiều công ty sớm vỡ mộng và từ bỏ quảng cáo trực tuyên. Nhưng giờ đây, có rất nhiều loại hình quảng cáo khác. Từ những Chương 2 TMĐT: Thị trường, cẩu trúc, kỹ thuật và công cụ._______ 167
- 209. mẫu quảng cáo banner lớn cho tới mẫu quảng cáo tràn trang (overlay ads) và truyên thông đa phưomg tiện (rích media), có rât nhiêu cách giúp đưa ý tưởng sáng tạo và thông điệp của bạn đến gần horn với cuộc sống. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng bạn không nhất thiết phải sử dụng hết những công nghệ này. Hãy chắc chắn rằng mẫu quảng cáo của bạn không làm cho người xem cảm thấy khó chịu và hãy luôn xem xét định dạng quảng cáo đang dùng đã phù hợp hay chưa. 5. Đầu tư thích đáng cho ý tưởng sáng tạo có chất lượng Đừng bao giờ nghĩ rằng chi cần mua được vị trí quảng cáo đẹp, sử dụng định dạng quảng cáo thời thượng và có được một thông điệp lôi cuốn là khách hàng sẽ xem quảng cáo hay nhấp chuột vào đó. Bạn cần đầu tư để có được ý tường sáng tạo có chất lượng cao và nên thuê chuyên gia để làm việc đó. ở đây, không chi đorn thuần nói về các giá ưị sản xuất, mặc dù ta vẫn đòi hỏi câu chữ được định dạng chính xác, âm thanh rõ ràng và hình ảnh thật chuyên nghiệp. Vấn đề còn ở chỗ mẫu quảng cáo phải được cấu trúc sao cho nó có thể nhanh chóng đập vào mắt người xem và bạn không phạm phải sai lầm phổ biến khi tốn cả 30 giây để kể lể thông điệp của mình. Những khán giả trên mạng sẽ nhanh chóng bỏ đi trước khi mẫu quảng cáo kết thúc. Những chuyên gia quảng cáo thường sử dụng những “điểm dừng” (hình ảnh hoặc từ ngữ khiến người xem phải chú ý đến mẫu quảng cáo) cho các tấm áp phích hay các kênh truyền thống khác. Những kỹ thuật này cụng có thể được áp dụng để tạo ra một chiển dịch quảng cáo trực tuyến thực sự nôi bật. 6. Tạo ra trang đích thực sự hiệu quả Một khi đã nhấp chuột vào quảng cáo của bạn, khách truy cập sẽ được dẫn thẳng tới một trang đích với nội dung liên quan tới mẫu (Ịuảng cáo họ đã nhấp chuột vào và chỉ dẫn cho họ đi tiếp đến các trang sản phẩm, dịch vụ bạn muon họ tới. Trang đích này cũng cần phải thật đem giản và dễ sử dụng. 7. Tích hợp, giám sát và tăng cường Cuối cùng, cũng như các hình thức marketing trực tuyến khác, bạn cận tích hợp mẫu quang cáo của bạn với cả kế hoạch marketing trực tuyến và truyền thống. Hãy nhớ luon theo dõi kết quả triển khai của chiến dịch marketing và thường xuyên điều chinh. Môi trường trực tuyến đòi hỏi sự cải tiến liên tục. 168 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 9.9.2. Một số hình thức quảng cáo trên mạng : Hình thức quàng cáo trên mạng thì khá nhiều. Sau đây, chúng tôi chỉ minh họa bảy hình thức quàng cáo chính có thể áp dụng tại Việt Nam.
- 210. Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 169 Hộp 2.5 : Bảy hình thức quảng cáo trên mạng hiệu quả. Việc quảng cáo sẽ mang lại hiệu quả nếu như bạn am hiểu nhiều về những cách thức hoạt động và từng phưcmg thức phải sử dụng như thế nào cho hgrp lý, nếu không bạn chi tốn kém thời gian và tiền bạc và sau một thời gian bạn sẽ chán nản vì không có kết quả. Dưới đây là những phương thức marketing được sử dụng khá phổ biến, nếu sử dụng đúng cách, những phương thức marketing này chăc chăn sẽ giúp bạn nhanh chóng thu hút được nhiêu khách truy cập và tăng doanh thu lên đáng kể. 1. Quảng cáo Google Adwords Hầu như đây là cách quảng cáo qua mạng được sự lựa chọn nhiều nhất, bời nó nhanh kiểu như theo thời vụ, bạn có thể chạy và dừng bất cứ lúc nào nếu muốn, bạn sẽ trà một mức giá nào đó cho các lừ khóa liên quan đến sản phẩm/dịch vụ của mình. Khi một người tìm kiếm bằng những từ khóa này họ sẽ tìm thấy quảng cáo của bạn, nếu biết tối ưu thì chiến dịch quảng cáo Adwords cùa bạn sẽ khá tốt. Khi người dùng click chuột vào quảnẹ cáo của bạn, bạn sẽ phải trả khoản tiền mà bạn đã thỏa thuận đó chính là giá thầu. 2. Quảng cáo bằng cách SEO từ khóa Đây là một trong các chiến lược marketing khá hiệu quả nó có thể mang lại một nguồn lợi nhuận siêu cao cho công ty, khác với Adwords thì SEO bạn sẽ chi trả khi nào được vào Top đã thỏa thuận, và cứ thế đónẹ một khoản tiền để duy trì vị trí đó, bạn sẽ không tốn tiền khi có người dùng nhẩp vào quảng cáo đó của bạn. SEO là một trong những cách quảng cáo hiện đang phổ biến tại Việt Nam, đối với những công ty lâu dài họ dùng SEO để khẳng định vị trí của mình với Google và nó luôn đem lại hiệu quả bất ngờ lủiững khác với Adwords là SEO thì cần thời gian hơn để thực hiện. 3. Quảng cáo trên các site có thứ hạng cao Bạn sẽ tận dụng vào những vvebsite lớn, có thương hiệu Online ổn định để đặt quảng cáo của mình, tốt hơn hết là bạn nên tìm kiếm các website có hoạt động rứiư lĩnh vực của bạn và nếu họ cung cấp không gian quảng cáo thì hãy liên hệ với họ đặt luôn cả banner. Nếu những vvebsite đứng ờ trong top 10 trên các kết quả tìm kiếm bời các từ khóa của bạn gõ vào thì đó là cơ hội tốt để có nhiều khách truy nhập hơn, điều này chùng coi như bạn đã quảng cáo trên Internet thành công. 4. Trao đổi liên kết để quảng cáo Tìm kiếm các website liên quan đến trang, sau đó bạn đặt một đường link đến website đó trong các trang đường link trên vebsite của bạn với từ khóa có liên quan trực tiếp đến sản phẩm/dịch vụ của bạn. Việc trao đổi các liên kết sẽ rất tốt để website của bạn có được thứ hạng cao trong các tìm kiếm cùa Google.
- 211. 170 Chương 2 ; TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. Khi một người tìm kiếm các từ khóa của bạn họ sẽ tim thấy site của bạn. Nó có thể sẽ tốn nhiều thời gian và công sức tuy nhiên rất hiệu quả vì sẽ giúp bạn có được một khối lượng lớn khách truy nhập. 5. Tham gia vào các diễn đàn lớn Đây là hình thức quảng cáo khá hay, bạn chi việc truy cập vào những forum lớn như Pacebook, webtretho, zíngme, truongton, vatgia... để đăng tin sản phẩm/dịch vụ của mình lên, và nếu bạn là thành viên Vip (phải tốn tiền kích hoạt) thì mỗi ngày bài viết của bạn được ghim lại tại vị trí của nó, lượt xem cũng vì thế mà tăng lên. Hiện nay người ta còn gieo mầm (seeding) quảng cáo trên những forum lófn, để làm cho người dùng ấn tượng và nhớ đến thưorng hiệu của họ, thì tại sao bạn lại không sử dụng nó, tạo ra những câu hỏi vui hay mới lạ, đánh vào trung tâm tò mò của người dùng, thậm chí bạn còn có thể học hỏi được những điều hay và mới mẻ. 6. Tạp chí điện tử Cùng với sự lớn mạnh do ngựời dùng Internet tănẹ lên, thì xu hướng tập chí điện tử cũng được nâng cao chất lượng, chúng có thể tạo ra ảnh hường lớn cho thành công trong hoạt động marketing nếu được sử dụng đúng cách. Đa số các tạp chí điện tử đều có các khoảng giành cho quảng cáo, một số còn cho đăng quảng cáo miễn phí đương nhiên vị trí không đẹp. Bạn còn có thể viết các bài báo và đăng chúng vào các tạp chí miễn phí để mọi npprời có thể đọc, lúc này phải viêt thật hay và ân tượng để làm sao người dùng nêu không mua nhưng phải nhớ đến sản phẩm/dịch vụ mà công ty của bạn đang cung cấp. 7. Quảng cáo trên Youtube Làm sao bạn có thể bỏ qua cách quảng cáo trên mạng, hãy tạo một kênh gắn với cái tên thương hiệu của bạn, đăng một sản phẩm mới nổi lên và chi cho họ cách sử dụng, hoặc tạo ra những ấn tượng với những video mẹo vặt, bí quyết, hướng dẫn rồi cho những gì liên quan đến công ty của bạn lên. Đã có khá nhiều hãng mỹ phẩm thành công trong việc quảng cáo trên Youtube để bán sản phẩm mới bằng cách chỉ cho mọi người cách ưang điểm gương mặt Hàn Ọuốc, sử dụng nhũ đánh sáng tự nhiên (đây chính là sàn phẩm mới họ muốn bán). Đương nhicn ờ dưới với hàng loạt comment là nhũ đátứi tên gì, mua ở đâu, giá bao nhiêu, có loại nào... vậy là họ đã thành công. Bảy cách ưên đây, bạn nên nhớ là những phương thức được sử dụng phổ biến hơn cả để thu hút khách, tốt nhất để xây dựng hoạt động kinh doanh trực tuyến hay ngoại tuyến đó đều là những công việc khó khăn và đòi hỏi cần có thời gian. Đừng bao giờ nuôi hy vọng kiếm được một khoản tiền lớn trong thời gian ngắn. Bạn phải nỗ lực và có hướng phát triển áp dụng cùng một lúc với những cách để tạo ấn tượng cho thương hiệu của bạn.
- 212. Chương 2 : TMDT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và công cụ. 171 I óIII tắ( chuoiiịỉ 2 Qua clurcmiỉ 2 này, ngirừi dọc sẽ liiêu được : Thị trường diện tứ (e-markct) là thị trưémg ào, nơi người mưa và người bán gặp nhau dê trao dôi hàng hóa, dịch vụ, tiền hoặc thông tin; thị trường dược phát triển trên cư sở ứng dụng công nghệ Internet, dó là các dịa diêm trên xa lộ thông tin dé người mua và người bán có the “gặp nhau”. Ilicl dược các yếu to cau thành đặc trưng cùa thị trường thương mại diện tứ, cụ thê như : Khách hùnị’ : l.à người tham gia vào thị trường diện từ với tư cách là người mua hàng hóa, dịch vụ hoặc thông tin. Là người di dạo trên wcb tim kiém, tra giá, dặt mua các san phàm. Khách hàng là tô chức, còng ty chiếm 85% hoạt động cua rMD T, lĩât kỳ ai cùng có thê trơ thành khách hàng điện tứ, tuy nhiên dê trở thành khách hàng diện tư phai là người mua hàng có sử dụng các phương tiộn diện tứ. Nĩịười hán hàniỊ điện tử là những người tham gia vào việc cung cấp hàng hỏa, dịch vụ à thông tin trên mạng Internet. Những người bán hàng điện tứ có thê là người bán ló diện tư (c-tailer), người bcán tạp phấm (e-grocer), các nhà phân phối diện tử (c- distribulor) hoặc các nhà bán buôn điện tứ (e-wholcsaler). Iticii chrợc chi tiêt tiên trình mua hàníỊ hăníỊ nhiêu cách thức khác nhau. Cách phò biên nhât là mua hàng từ catalog diện tư với giá xác dịnh. Dôi khi giá ca có thê thương lượng hoặc giam giá. Một cách khác dê xác dịnh giá là dịnh giá dộng, nghĩa là gia ca có ihẽ thay dòi ()• các thị IrưcVng dâu giá hoặc tài chính. Tiên trình mua hàng trên mạng băl dâu băng cách khách hàng truy cập vào trang vveb và dăng ký (nêu cân thiêt) à xem hàng trên calalogs diệm tư. Mhận ra íhrực các san phãm và dịch vụ phìi hụp với kinh doanh trên mạng Nói chung, dỏ là nhữm’ san phàm, dịch vụ cỏ tinh phô biên (commodity items). Một san phàm phô bien là sán phẩm cỏ dộ tiêu chuân hóa cao, dược the hiện thòng qua các thõng sô kỹ thuật giúp nguời mua dỗ dàng dánh giá toàn diện và có ý niệm tmmg đôi dây du vê sán phâm mà không cân giám dịnh một cách trực quan. Sán phàm cỏ thương hiệu licint tdm. Một níỊhiên cửu chuyên sâu khác cùa Korestcr Research dã chia thị trirờny hán le trực tuyên thành ha loại mua hán : lỉàn^ hóa tiện dụng hàny hóa và dịch vụ nghiên cứu hô sung và hàng hóa thòng thường. Những hàng hỏa tiện dụng dược mua bán như là sách, âm nhạc, quân áo và hoa. Những hàng hóa bô sung dược mua bán phô biên hơn. chăng hạn nhu' hàng tạp hóa, hàng cá nhân, những mặt liíing này tuy có giá thành trung bình nhirng lại là thièt yeu do trứ ngại tìr việc thiêu một hệ thông phân phoi kha dì à sự băl nhịp chậm chạp vê thương mại diện lư cua khách hàng. Vì the, Ccác chuyêm gia dành giá thị trường này chu yêu phát Iriên trong một sô lĩnh vực nhât dịnh như hàng dặc dụng, hàng dược phấm. C'hi phi cua hàng hóa và dịch vụ licMi quan dến nghiên cửu cao hơn nhiêu so với hai chủng loại hàng hỏa trên và là nhũng mua bán dirợc sãp dặt trước theo khuynh hướng thông tin; l.OcỊÌ này bao gồm vé máy bay, máy linh, ô tô. Việc cung câp các nguôn thõng tin trực luyến và doanh số cua loại này dang
- 213. có xu hướng tăng lên đáng kê. Các sản phẩm thông thường có thể mua qua mạng ; Các sản phẩm máy tính, sách, đĩa CD, đồ điện tử, các tour du lịch, phim ành, các tạp chí thường kỳ v.v... Các dịch vụ sau đây là các dịch vụ có thô trièn. khai thành công trên mạng : Kê toán, quáng cáo, giáo dục đào tạo mang tính thương mại, các phần mềm và dịch ụ máy tính, môi giới hái quan, các dịch vụ tài chính, y tế, chăm sóc sức khoe từ xa. bao hicm, nghiên cứu thị trường, tìm kiếm lao động, thông tin và truyền thông, các dịch vụ lừ hành, dịch thuật, thiết kế và báo tri trang web, tư vân quán lý, giáo dục, dịch vụ in ấn và dồ họa, các dịch vụ đâu giá, các dịch vụ viết thuê,... Biết dược các trung gian (Ịntennediuries) tron^ TMĐT : rrung gian cung cấp các dịch vụ trôn wcb; là bộ phận thử ba hoạt dộng kết nối người bán với người mua. Thí dụ như các loại nhà môi giới, nhà cung ứng và kiêm soát luồng thòng tin,... ('ác loại hình thường TMDl' bao gôm thị trưìrng một bên (one-sidc) là thị trưcVng dược sở hữu hay diều hành bới một công ty. Và thị trưcmg nhiều bên (many- side) là thị trường chung thường là thị trường B2B, nó thường dược sớ hữu bởi một bC'n thứ ba (third party) (không thuộc bên bán hay bên mua) mà thuộc một nhóm mua hàng hay bán hàng. Biết được các kỹ thuật mua hàng chú yếu như : cửa hàng diện tử trên mạng, siêu thị điện tử, các loại cứa hàng và siêu thị trực tuyến,... Dặc biệt là biết được các công cụ hỗ trợ bán hàng (mcrchant Solutions) như catalog diện tử, công cụ tìm kiêm (Scarch cngincs), phần mềm thông minh (Intclliiỉcnt Soítvvarc), câu hỏi và trá lời trực tuyến (Ọucstions & Answcrs Online), tìm kiếm qua giọng nói (Voice-Powered Scarch), giỏ hàng ào (Shopping carts). ('ác hình thức dâu giá, trao dôi và thương thào trực tuyến. Cụ thổ như dấu tiiá thuận và đâu giá ngược, dặc biệt là dịnh giá dộng. Cũng như các ứng dụng vào thực te của dịnh giá như : mô hình khách hàng dịnh giá, mô hình so sánh giá cá, mó hình tíiá ca theo nhu cầu, mô hình trao dôi, mô hỉnh giám giá, mô hình miễn phí san phàm và dịch vụ. Mõ hình g/ớ ca iheo nhu cân cỏ tên ÍỊỌÌ rộng rãi và quen thuộc nhút là mô hình mua theo nhỏm (Groupon). Groupon vốn là từ ghép giữa “group” (nhóm) và “coupon” (phiêu giám giá), dem lại cho các khách hàng trực tuyến những cơ hội giám giá cho các san phàm hay dịch vụ. Các công cụ mạng xã hội, C(X hàn là các cõng cụ cho hệ sinh thái ào liên kết những người dùng có các diêm chuniỊ nào đó lại với nhau. Nơi người ta có thè quan tàm. theo dõi một ai dỏ, sự kiện hoặc tỏ chức nào dó v.v... Một vài ví dụ phô biến cho công cụ mạng xã hội như : bacebook.com - Mạng xã hội lớn nhất thế giới. Tvvitter, Instagram hay ở Việt Nam là Zing Me. Nó giống như là một lờ báo khống lồ, nơi người dùng vừa là dộc giả và đồng thời cùng là nhà báo. Mọi nội dung bạn chia sẻ trên mạng xã hội dêu có thè dược dọc bời những người có liên kết với bạn. Và dề dàng lan 172 Chương 2 : TMĐT: Thị trường, cấu trúc, kỹ thuật và cỏiiiỊ cụ.
- 214. iruycn b(íi họ thông qua hình thức “chia sè lại”. Bạn có thố sứ dụng công cụ mạng xã hội như một công cụ thúc dẩy công việc kinh doanh cua chính mình. Và diém mấu chốt là : ('ó bao nhiêu người dọc được nội dung kinh doanh (nội dung tiếp cận) cúa bạn. Và liộu. họ cỏ quan tàm dcn nó hay không ? Các công cụ mạng xã hội chú yếu là VVcblogging, rvviltcr, Wiki, các kỹ thuật hồ trợ cho Web 2.0. Mạní’ .vữ hội trực tuvên, hay gọ/ ỉà mạng xã hội áo, (tiếng Anh : .social network) tà dịch vụ nòi kèt các thành viên cùng .vó’thích trên Internet lại với nhan với nhiều mục dich khác nhau không phân hiệt không gian và thời gian. Những người tham gia vào mạng xã hội cỏn được gọi tà cư dàn mạng. Mạng xã hội là nơi bạn tạo ra một không gian trirc tuyển riêng hay trang nhà, trong dó bạn cỏ thè viết blog, hay là một trang wcb cho phcp bạn kết nối với bạn bè và gia dinh, chia sc hình ánh, vidco, âm nhạc và các thông tin cá nhân khác với một nhóm người hay liC-n kòt với một trang vcb khác dê chia sc những diều thú vị. vỏ'i sự ra dời cua các mạng xà hội, các hình thức giao ticp cùa con người mặc nhiỏn nay sinh một dạng mới, dó là liôn kct tròn thế giới ao. Nói rằng áo, bới lẽ chúng la băt dược liên lạc với nhau qua những sợi dây vô hình khi cùng dùng chung một mạng xà hội nào dỏ. Tuy nhicn, diều áo này lại licn kổt trực tiốp với cuộc sống thực. Tròn thực ic, nỏ dã giúp chúng ta nói với nhau những dicu mà khi dối diện cỏ thc khó mo lỏ’i, nó lại giúp nhicu người chia sc dược với nhau những khoánh khác yôu thương mà không một cách truycn thống nào trước kia làm dược. Hirn thố nữa, nó khién chung ta cam thày gần nhau hmi bao giờ hết, dù khoang cách dịa lý có là bao xa. Mạng xà hội cỏ những tinh năng như chat, c-mail, phim ánh, voicc chat, chia sc nic, blog và xã luận. Mạng dôi mới hoàn toàn cách cư dân mạng litMi kết với nhau và trư thành một phần tất ycu của mồi ngày cho hàng trăm triệu thành viên khắp thế giới. Các dịch vụ này có nhicu phương cách dê các thành viên tìm kicm bạn bè, doi tác : dựa theo group (ví dự nhu' tên trường hoặc tên thành phố), dựa trên thông tin cá nhàn (như dịa chi c-mail hoặc scrccn namc), hoặc dựa trên scr thích cá nhân (như thố thao, phim anh, sách báo, hoặc ca nhạc), lình vực quan tâm : kinh doanh, mua bán... Hiện nay thê gió'i cỏ hàng trăm mạng mạng xã hội khác nhau, với MySpacc và l accbook nòi tiêng nhàt trong thị trường Băc Mỹ và Tây Âu; Orkut và 11Í5 tại Nam Mỹ; l•ricndslcr tại châu Á và các dáo quốc riiái Bình Dưcmg. Mạng xã hội khác gặt hái dược thành công dáng kè theo vùng miền như Bcbo tại Anh quốc, CyWorld tại llàn Qiuk’, Mixi tại Nhật Ban và tại Việt Nam dã xuất hiện rất nhiều các mạng xà hội như : /ing Mc, YuMc, Tamlay... í.ựi ich cua mạng xà hội trong hán lé trực tuvến : Sức mạnh của mạng xã hội trong lĩnh vực kinh doanh và markcting Online là vô cùng lớn. Ncu nắm bắt được xu hướng và trào lưu cua mạng xã hội, hay thậm chí tạo ra nó. Bạn sẽ không phái tốn nhicu tiền cho quáng bá truyồn thòng, hay những banncr quàng cáo đẳt đò cà. Và dương nhiên, hiệu qưà cùa nó dem lại thiết thực gấp nhiều lần so với những hình thức marketing cô diên dó. Chương 2 : TMDT: Thị trườmị, câu trúc, kỹ thuật và công cụ. 173
- 215. Người xưa đã nói ;“Một đồn mười, mười đồn trăm” hay dân dã hơn như “tiènti lành đồn xa”. Sức mạnh của sự lan truyền dược the hiện trên mạng xã hội thông qua hình thức “chia sc”. ("àng có nhiều người đọc nội dung cùa bạn, quan tâm à chia sc nó thì lại càng có thêm nhiều người khác biết dcn nó và lại... chia sc nỏ. Và chắc chắn, trong dó có những người thirc sự cần sán phẩm hoặc dịch vụ ciia bạn. Só hìm một chiến lược bán hàng Online trên mạng xã hội dứng dăn se giúp tôc dộ phô bicMi cua thương hiệu và sán phấm cùa bạn tăng theo cấp số nhân từng ngày và từng giò ! Phần quan trọng tiếp theo là trình bày việc thực hiện nghiên cứu thị trường tức là thu thập thông tin về : kinh tế, công nghiệp, công ty, sán phâm, giá cá, hệ thòng phân phối, xúc ticn thương mại, hành vi mua hàng cua thị trường mục tiêu. Mịic dích nghiên cứu thị trưcmg là tìm ra thông tin và kiến thức ve các mõi quan hệ giữa người tiêu dùng, sán phấm, phương pháp markcting, và các nhà markctinu dô tim ra cơ hội dê thiél lập kế hoạch markcting, hiên rõ quá trinh dặt hànu, dành uiá được chất lượng markcting. Khi nghiên cứu thị trường, người ta phai phân khúc thị trường, tức là chia thị trường ra thành nhóm logic de tiến hành markcting, quang cáo 'à bán hàng. Có thè sư dụng nhiều công cụ : diều tra, nghiên cửu qua Internet, hội thao trực tuycn. thư nghiệm và phóng vân nhóm thư nghiệm... Nghiên cứu thị trường TMD 1' Online là công cụ mạnh dô nghiên cứu hành VI khách hàng, phát hiện ra thị Irưimg mói và tim ra lợi ích nguới licu dimg lix)ng san phâm mới. Nghiên cứu thị trường lrC'n CƠ sơ Internet có dặc Irirng là kha năng lương tác ứi khách hàng thông qua giao tiếp trực tuycn, dê có thê hiêu rò khách hàng, thị truờng. à dối thu cạnh tranh hơn. Nỏ giúp ta : Xác định các dặc dicm mua hàng cua ca nhân à nhỏm; rim ra các yêu tò khuyên khích mua hàng; liiêt duợc thê nào là trang vcb tỏi ưu; Cách xác dịnh người mua thật; Khách hàng di mua hàng ra sao Xu lurỏng markcting và san phâm mà thị trưòng can. Dặc biệt là việc nghiên cứu thị trưìmg sẽ giúp ta biôt cách quan trị mỏi quan hệ khách hàng (CRM). Trong thương mại diện lử, H-C'RM là dùng những phương tiện, công cụ điện tứ dê quàn trị moi quan hệ khách hàng. Nói dơn gian là diing chương trình máy tính, cơ sớ dừ liệu dê thu thập, lưu trữ, phân loại thòng tin ve khách hàng, và thông tin liên quan đến khách hàng (ví dụ lịch sử mua hàng). Sau dó, cư sơ dừ liệu và chương trình máy tính cho phép ta thực hiện dề dàng các iệc báo cáo sổ liệu, liên lạc khách hàng (gứi cmail...). Thậm chí, khi khách hàng dàng nh(ip vào vcbsitc cua ta. à do ta dã bièt họ là ai, họ thích gi, tìi' dỏ chirong trinh sè lỊi' dộng hiên thị lèn Iruớc mắt khách hàng những món họ quan tâm. Kct thúc chương 2 giới thiệu ve quang cáơ Online, là ý dịnh phân phát thông tin dê tác dộng lên các giao dịch mua bán lên Internet. Quang cáo Online là thứ men say, là ly cocktail nòng dậm pha trộn hương vị cua các kỹ thuật dao nội dung, câu chuyện, thòng diệp truycn thòng, thu thuật kêu gọi hành dộng, hình anh, còng cụ truyền thõng 174 Chương 2 : TMDT; Thị trường, cấu trúc, kỳ thuật và công cụ.
- 216. tích liọp, công cụ tio liròng và lọc kết qua tìm kiếm nlnìng hirong vị mạnh có thê làm thay dôi ca thc giới. Ban chất cúa quáng cáo là tác động tới con níiirời tức là thuyết phục người khác thực hiện những hành vi theo mong muốn cua chúng ta. (?âu hỏi ôn lập và tháo luận : 1. Khái niệm và bán chất cùa thị trường trong thuong mại diện lư ? Thị trường thương mại diện lử có những chức năng chính nào (ìiai thích chi tict. 2. Trình bày thật chi tict các yếu tố cấu thành dặc trimg thị trưòng thưirng mại diện tư : khách hàng (c-CListomcr), người bán hàng diện tư (c-scllcr) ? ('ác thông tin mà người mua hàng diện tứ Việt Nam can lưu ý khi mua hàng dỏ khoi bị thiệt hại ? (iiai thích chi lict. 3. Các dịch vụ à san phâm chu ycu phìi họp với thirơng mại diện tư (ìiài thích á minh họa chi tict bằng các thi dụ cụ the từ các công Iv Việt Nam. 4. (iiai thích à chứng minh nhận dinh : Một thirong hiệu cỏ tiếng tăm, thí dụ ma> quav hình Kodak, thi dề bán trên mạng hon là một thương hiệu vô danh. (ìiai thích 'à minh họa chi tict. .3. 'Trinh bàv vê nghiên cửu chuycMi sâu khác cua Torcstcr Research dcã chia thị trường bán le trực tuyCm thành ba loại mua bán : Háng hớa tiện dimg, hàng hỏa và dịch vụ nghiên cứu bô sung và hàng hóa thòng thường. (ìiái thích và minh họa chi tict bàng các thí dụ cụ thô từ các công ly Việt Nam. 6. Minh họa thực te các cách thức nhạy bén mà những ngirời kinh doanh bán le diện tư Việt Nam dà ứng dụng và áp dụng vào thục tố. (Có thè minh họa băng các tình hường cỏ san trong sách hay dơ sưu lam dcu dirực). 7. Cơ sơ hạ tàng dè phát Iricn thưcmg mại diện tư. (ìiai thích chi tiêt các giai doạn liên bán hàng (IVơnl-cnd) và hậu bán hàng (back-cnd) trong thương mại diện tư. iS. Cớ( tnmv, íiiaii {liilrrniCi/iarics) (trơng maikcting) là bộ phận thứ ba hoạt dộng kêl nôi người bán ới ngưỏi mua bao gôm những thành phân chu yêu nào ? (ìiai ihich và minh họa chi lièt băng các thí dụ cụ thè lừ các công ly Việt Nam. 9. Bạn biêt gì è thị trường một bèn (onc-sidc) hay riCmg (Privalc c- narkctplacc) ? Và thị truớng nhiêu bên (many-sidc) hav chung (Public c-markclplacc) rong tliỊ trưcmg thương mại diệm tu' ? 10. 'Trinh bày hiẽu bièl của bạn vô kỹ thuật mua hàng tìr một cứa hàng diện tư rèn mạng (Idcctrơnic storcTronts). (ìiai thích và minh họa chi ticl. 1I. 'Trình bày hiêu bicl cua bạn về kỳ thuật mua hàng lii' một siêu thị diện tư rèn mạng (c-malls). (iiai thích và minh họa chi tiết từ các công tv Việt Nam. 12. 'Trinh bày hiêu bièt cua bạn vồ các loại cưa hàng diện tu' trên mạng Tlcctronic storcTronls) 'à siêu thị diện tứ trc'11 mạng (c-malls). (iiai thích chi tict. 13. 'Trình bày hièu bict cua bạn vê các còng cụ hỗ trợ bán hàng (mcrchant lolutions) như calalơg diện tư. công cụ lim kiè'm (.Scarch cngincs), phân mcm thông Cliironị> 2 : TXÍDT Thị trường, cẩu trúc, kỹ thuật vù còng cụ. 175
- 217. minh (Inldliucnt Soítvvare), câu hoi và trá lòi trực tuyến (Qucstions & Ansvvcrs Online), tìm kicm qua giọng nói (Voicc-Powcrcd Scarch), gio hàng áo (Shopping carts). Giái thích và minh họa chi lict. 14. Trình bày lúêu bict cua bạn ve dấu giá, trao dôi và thưong thao trực t Giai thích và minh họa chi lict. Và các ửne dụnu vào thực lố cùa dịnh liiá dộng. 1, s. Irinh bày các hình thức dầu giá. Bạn biốl gi ve dau giá .u trực luyến thích và minh họa chi tiêt. 16. The nào là trao dôi trực tuycn (online bartering). Và ihưong thao trục tuyến (Online negotiation) là gi Giái thích và minh họa chi tiêt. 17. Trinh bày biêu biết cua bạn về Wcblogging và rvvitler; dặc biệt là ứng dụng ciia cá hai trong kinh doanh bán lè diệm tử. Giai thích và minh họa chi tiêt. 18. 1’rình bày biêu biết cua bạn về Wiki và ứng dụng của nó trong kinh doanh bán lé diện tư. (ỉiái thích và minh họa chi tiết. 19. Trinh bày các kỷ thuật hồ trợ cho Web 2.0 à ứng dụng cùa nó trong kinh doanh bán lé diện tứ. Giai thích và minh họa chi liêt. 20. '1'rìnli bày biêu biết cua bạn về mạng xã hội trực tuyến 'à úng dụng cua nó trong kinh doanh bán le diệm tứ; dặc biệt là mạng xà hội dịnh huớng kinh doanh (Business-oriented Social Netvvorks) chú yếu gồm những mạng xã hội nào ? Giai thích và minh họa chi tiẽl. 2 I. lỉạn biet gì về một trang mạng xã hội cua Việt Nam. Trình bày thật chi tièt vồ hièu biết của bạn. 22. M ịic dích cua nghiêm cứu thị trường trong TMD T ? Xác dịnh dối tirọm hành vi mua hàng cứa khách hàng mục tiêư. 'Trình bày cách thức tiên hành diêu tra và các còng cụ thực hiện. Giai thích và minh họa chi tiêt. 2. T 'l ại sao nói thương mại diện tứ là một nguon tài nguyên không lô thích và chứng minh nhận dinh trên, 24. Cách thức cung cấp và khai thác thòng tin trên mạng nhu' the nào ? Các nguồn thông tin nghiên cửu thị trường diện tư trên Internet ? Các dịa chi cỏ thê lìm những thông tin cỏ ích trên mạng ? (ìiai thích và minh họa chi tiêt. 25. Cách thức thâu tóm thông tin trèm mạng ? Những nguồn thông tin có thê lim kiem về các doi thu cạnh tranh ? (ìiai thích và minh họa chi tièt. 26. '1'rinh bày phương pháp nghiên cứu thòng tin trực tuyen. Giai thích và minh họa chi tiết. 27. Ung dụng nghiên cửu thông tin trực luyen vào quàn trị quan hệ khách hàng ('RM như the nào ? Giái thíeh và minh họa chi tiet. 28. 'Trinh bày biêu biết cua bạn về quang cáo trong 'TMi)'T. Giai thích và minh hợa chi tiết. 176 Chương 2 : TMDT: Thị trường, cấu tiíiơ kỹ thuật và công cụ.
- 218. Chương 2 : TMDT : Thị írườìVị, cân trúc, kỹ thnậí và công cụ. 177 'l ình huốiiịị 1 : Nị>uòi mua và tiịỊuòi hán trực tuyến. Một khao sát íiần dây dã phác họa các dặc dicMii của ngiròi dùntỉ và Iiiỉiròi mua trực tiiycn Vict Nam. Ngirời dùng Internet llurỏng nam trong khoang dộ luôi từ 18 dên f)4. C'ỏ hưn một nửa ngirời dùng mua hàng trực tuyên ít nhât mồi lan một tháng, và cử mirừi người thì có hơn sáu ngirời nghiên cứu trục tuycn trirớc khi mua san phàm lại cưa hàng. Nhiều người mua sam trực tuyến là những khách hàng trung thành, họ chu yeu mua hàng từ một trang vcb duy nhất. Tại Viột Nam, muare.vn, 5giay.vn, Knhac.vn hoặc CÍÍC trang tích hợp mua chung như ỈVIuachung, llotdeal, Miommua, ('ungmua,... là những trang mua hàng dược ưa chuộng nhất. C'ứ bôn người mua hàng trực tuycn thì cỏ một người mua vé máy bay, dây là sán phàm dược mua thường xuyên nhât. So với thời diêm cách dây vài năm, những người dùng Internet dê mua hàng trực tuyên hiện nay dã da dạng hưn nhiêu. I rưức dây, nam giới chiêm da sô trong những người mua săm trực tuycn. Nhưng hiện nay, nừ giói chiêm 63% sô người mua săm trực tuyến, và các bà mọ là nhóm khách hàng phát trièn nhanh nhất. Người kinh doanh thirơng mại diện tư Việt Nam cần nhận thức dược rang khách hàng sẽ ít hoặc kliông có cư hội sứ dimg nhiều giác quan - nhir ngửi mùi bánh mì tươi vừa lây từ lò, chạm vào sợi vái mềm mại cua chicc khăn len hay năn trái cây dê dành giá độ chín, những người bán hàng tiạrc tuycn thời kỳ dầu tập trung cung câp những sán phàm mà ngirời tiêu dùng dà quen thuộc và cỏ khuynh huớng mua thirờng xuyên, như sách vớ và tìle nhạc. Các san phẩm trực tuyến dược bán phô biến ớ thòi kỳ này còn có phân cứng, phần mềm máy tính và vé máy bay. Trong một năm gân dây, dịch vụ di lại đứng dầu tốp năm san phàm trục luycn, Gỏi du lịch ào kỳ nghi lỗ và sách giữ các vị trí ticp sau. Dứng ngay sau dỏ là vé hòa nhạc và kịch nghệ, quân áo và hàng diện từ, (M) và vé xem phim, DVD và filc nhạc tai ve. Nhờ nỗ krc cùa nhà bán lé, trái nghiệm mua săm trực tuycn cua người ticu dùng liên lục dược cái thiện về chất lưmig và dộ tiện lợi. Dè theo kịp kỳ vọng ngày càng cao cùa khách hàng, một số nhà quan sát dự đoán, các công ty kinh doanh diện tứ sẽ phai không ngừng tăng tốc dộ cập nhật san phấm, dây nhanh quá trình thanh toán băng cách bỏ nhu cầu nhấn chuột dè chuyên trang, thèm các doạn video vào catalog sán phẩm trực tuyến, và Iriến khai những công nghệ diều hướng, tìm kiếm tiên tiến, trực quan và dễ sứ dụng. Cuối cùng, các nhà bán le diện tứ có the tim hiổu năng lực xà hội hóa của những trang mạng xã hội như Taccbook và MySpace, và bất dầu tận dụng lòng trung thành cua khách hàng de khơi mào cho các cuộc trao dôi với và giữa khách hàng. Một nghiên cứu gần dây về người mua sẩm trực tuycn phát hiện ra ràng, có khoáng hơn một nưa so miười dùng các trang mạng xã hội như haccbook và ru ittcr “kết bạn” hoặc “theo dõi” ít nhất là năm nhà bán le trực tuyến. C'âu hòi ciing cố kiến thức : 1. Dổi tượng mua sấm trực tuyến Việt Nam là ai ? Dặc diêm của người mua sắm trực tuyến có thay dồi không ? 2. Trong tươm> lai, người làm marketiniỉ diện tir ờ Việt Nam cỏ thê bò sung cho trang web của mình những tính năng gì ?
- 219. Tình huống 2 : Các yếu tố ánh hiróng đến quyct định mua hàng trục tuyến. '1'rong thời dại công nghệ số, kinh doanh Online và các mô hình kiếm tiền Online phát tricn, doanh thu chu yếu cùa các công ly nàm ờ các giao dịch thương mại diện tư thành công. Nhưng dê có dược những giao dịch thành còng là ca một quá trình, Vậy các công ty Việt Nam làm the nào de tạo ra dược ngày càng nhiêu các giao dịch thành công ? Vàn de còt lòi nam ờ quyct dịnh mua hàng CLUI khách hàng. Thict ke, tôc dộ cua trang vvcb, các nhận .xét cua khách hàng vò san phâm trên mạng và một số yêu tố khác có anh hirơng thê nào dcn quyet dinh mua săm cuối cùng (chcck-oul) cua khách hàng ? 1lãy cũng cõng thương mại diện tư My Markct tìm hiêu rỗ hon vô van de này ! 1'hco một nghicMt cửu cua Vouchcrcloud. trang wcb tập htr}') các giao dịch trực tuyên dang dược khuyên mài từ nhiêu nhãn hiệu nòi licMig, khoang 9.1% khách hàng cho biêt hình anh là yêu tỏ có anh hirong lớn nhât dcn quvêt dịnh mua hàng cua họ. rhõm vào dỏ. những người mua săm trên mạng cho bict chi dánh giá một san phàm trong vòng 90 giây Irirớc khi quyct dịnh có mua sán phàm dỏ hay không. Tôc dộ trang vvcb cùng dóng một vai trò rât lớn. Khao sát cho thây ncu mat quá ĩ giây de tai xuống một trang wcb thì 57% khách hàng sò tù' bo trang v'cb dó và trting số này có K()% không muon quay lại nữa. ('ác nhận xét vê san phâm cùng ánh hiróng không nho dèn quycl dịnh mua hàng cua khách hàng trực tuyÔMi khi códcn 85% cho biốt thướng dọc các nhận xét trên mạng trước khi mua hàng, trong so này 79% cho biết tin vào các nhận xét này nhu' những khuyên nghị mang tính cá nhàn. Dưới dây là những phàn tích chi tièt cua vouchcrcloud vẽ các yếu tò anh hương quyêt dịnh mua hàng trực luycn cua khách hàng Viọt Nam. í*'* >í-'Víi,.^,JiW***>*i*|**"WW*<lỊỊi*^>**<t*»**i|*""*'"*»"Ị'*<***<"<W*i***»"*""* 178 Chương 2 ; TMDT; Thị trường, cấu trúc, kỳ thuật và công cụ. I Sau 1... 2... 3giay 57% nguoitỉéuduri9 trưc tuyén lẻ tú bo inót trang web 80% sekhong baogio tro lai ưaog vvébay iĩĩt i Nhap <huót vaođay
- 220. Chương 2 : TMDT ; Thị Iruờiig, câu (rúc, kỹ thuật và còng cụ. 179 g THirr Kỉ CHUNG ra 92,6% nguoi tiéu dunọ cho bk^t hình inh I*yéu td coânh hu0n9 lon nhết đ«n quyot đinh mua hang cua ho CAcsAnphểm đuoc đếnh gi* trong vong 90 glAy, SUI đo ngưoi ti*u dùng s* cũi nhỉc nhanh liệu cOnén mua sÃn phếmhaykhong o XI hình anh va phim yioEO vé^An phAm ___ (ungcif ntúmhml) Mli đỉ diMuu đi dangr* vtnphimta tamdoanhtdbaninKttydntang$*s. Mhung h dedakhad)hangquaylaimuahanglag«? • Ịrn / chebiat:'Mtnhinh (vaUnphimIrantrang««b SẼ Z j v O khenggiéngnhunhunggimatelmongd«t'. Vi«ay,dia«quantronglaphaithahianhnhanhdunhlaccua Unphambántrang«rth. 0 s 0 0 5< 31% ngueiliaudungmuaUnphim taukMMtacdengbeimeidoanphim to ia 1trong 2 ngusl tia« dungceniam tin honvamet ua phimUH kMlam met deanphim vidaetrvctuyan. Thai (lộ cua nomn tiêu ilùiig trục tuxềii Mệt Naui (I('ti ()i các (loạn phim ũleo ê san phàm ti ĩn mạuỊỉ Internet. S ( I sánh năm 2(114 t (ii năm 201.^. K2w m ìề !ìỉì>’9aÙMÒt-*ả^'XìSiiĩSiiA^2íWBỈÌ»£'€fMSgt^?ỉiĩiầềrìCiSÌ!lĩ 5 2 % 52% Viy;i~3Ppr-7^.'2rỵ.- Tutln heo IN loi irm nx)tđôanphim«Kj« Kíun phamIrIKX rrsaT-:.-.iT-. .:.-ag?i( i'« ĩv R » k - -.v :.g ...- -T M ig .- = g " aemWin-Tmimm3 Sỉit ung Im lal mdt trang ork l*u ỉ>f(: - ỉun Ir Kayohi un iu4i u~nUn ổoanphÁi kkIm vf un phamđí toi thamkhao (e khanangquaylal nhabaniacaebonnruntiabanlrdoduaphimniỈN I . ■ - • w . 11-'..1......... ... ' - Muanhia« un phẩmhenIUnhôngtiangwrb(hophrp khachhangtim hm Yt un phàmquanhungdoanphimvidro 37% a 2014 ■ 2015 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
- 221. 180 Chương 2 : TMDT: Thị Irưcrng, cấii liTic, kỹ thuật và công cụ. tiQưoióeudungchobiet co can rihac don ch) phi(jiao hang khi racac quyot «dinh líiua hancỊiruc tuyén. I GIAO HANG TRONG NGAY kJ 7 6% moicocỉmgiactintuong vềoirMdoanhn^hiípmaho dinhmuahan9
- 222. ' ClnrơfiíỊ 2 : TMDT : Thị trường, cấu trúc, kỷ thuật và công cụ. 181 1 . I - I .1 l . . | . I I ỉ I 67,4% n g u ũ i t i ỉ ư d ư n g tư b o q u y c t đ in h m ư ò h d n g l t y ! t b in h q u a n t u 2 2 n g h iê n c u J k h a c n h a u ] / W : : / tỉgtliAMttàipíiiỉo PUỈtingký thinhvỉèntnìik Uilnukii} dMmhlii ỉ*4'>9^y nuỉhingqvii kMdi!.thanhYÌán 74' I!i-I5»v;bl‘'iirụw 'í;(’nlJV’cí4>-‘Ulihirị ii‘ì ]lyiriaì',!i'.IrnIIJI|i;),)IIIÍ'iÍ)I fi'í),) -r I V I S A O H O T U B Ó ? M ó t n g h iê n c ư u d à t h u c h ie n k h a o s a t 1 ,2 0 0 n g ư o i t ie u d u n g t f U ( t u y e o d e t im h ie u ly d o b õ m o t d o n m u a h a n g t r o n g q u a t r in h m u a i r u í t u y e n . Sd đien Ihoai khang đuoc tung tap Irén trang W ỉb. l% L y d n l!h a c . (k (hi t iítiị Yietgia« hang không to tang. i/i tao gua tnnh dat mua hang gua keo dai ( 0 anh huong den quyet dịnh mua hang? 1 sũ í bu;Ki dod.ii truX b;r*1íU.1g:i'i t(n ;?íi :ĩ .I,ỉ l a i 3íu a 'H IM':C'iti't !ru,'.’í ' 11'IJ; lị '7r ! y !« '!)!! U‘ 'ih ir 'I r 'Iál • l].v1Vil' da' i:;u ‘un'-;i!i r.i.T »tíi ỉ i^.■nglO!ú'ai + Í-Ma' gjmT/ IIJJry r ihait ‘lati;ÌƯỈIC■>r. 4 Vj' Art lliyj-ngni,;,'jiín|JU1J á'J■|‘Ị1I0.:i';uklia:U;> mua harg barq taih d uiìo nang dang »yíh n h (urq mu! thang t r drr- tia lir ViẹrnhyÍ'KItuy11')!' kVu'hharg(I)qi.yỶc(Ịirgkỵ Ihanh.'-tíihra>:kíionq lícri
- 223. 182 Chương 2 : TMDT : Thị ínrờng, cấu trúc, kỹ thuật và CÔUÌỊ cụ. PHAN LOAI NHÚNG KHACH HANG Tư BOVIEC MUAHANG TRƯC TƯYÉN l.i lh.-i.fl 11'.,) I■..l lư I.! r.,j.(■ U'1 :fii'i I t.r. Ir'ij u: v' 42% 'anh.ir-^ÌIỊUVIĩJ ,in r.ìn'.híuiínẹ.i V.) ÌÌI.;T ] 'í .onq lỊrqtkT Ì!'>. '|i.l 'líl lí’ii lĩ -ih :r::0 f;.1i ■) rf í-uh.ỊrMi! K h fl(h h a n g0 đo tuoi 25 44 IJ"I:r :| rị.,;. (.;i■hjí'.):'.;fi.'MV1‘; 1 .!.ihi.ir)i,ọr!,v DO 16% 1,1ri.ii') iiKỊ.h! ;hi 1'ir. ;h-i li-íi' ,ứ:';l.-.v i!ì,i ;hi!.i iO y íiiri r r;jh .n c n jr UI I.!.ih,.ir)i.ọr!r 0"o 10'.. 20'-,. iO'•' 40 50'•• BAN TINĐIÊN TU Bl QUYÊT GIAM tỷ lê KHACH hang tu bó ĐAT MUA HANG • XiM tM (A rnm iiw 90'li5í<hhan5h,nh<IcKiq lf?)i(iih w n g (lin iô Q -. 1'UỈMI' i' l ' ji : iim i’):,(n p H .i'.n (in 9 d io k h j(tilo n q v í(lij{n irg iu ilu n q r.u t 0 I '0 iy‘ihJ|'Oiii I'I ỒỉniVltííP^tưOiỊSOOíđiltRluanai^ í-é-ÌUÍu^ià-aLa Ir-niMT.urínqlí.ín”;íhou-.>fh • Ihe hítm Ikanli W n d j d íl m ui khich tiáng b ifĩ được tv) / V / ✓ ^ ^ d a iiq c b tó íM o tro n q q iia u in liiiiu ih iig . Q A ( 0-' iy '■ 0 liin11 m> VJcu. g 1.1 nfiur-:| rg u ' kh Dnq • Domũián IvM quy t'inh ĩu jn Ihu nqu»fa li< KISS K e«) n S-bO'1 ỉn d r iiiii; C-ÌV)ky líc .I.jnr, /.••r: Sim plíl iưc láni cho quy tnn5 đ j! fT-J3 hang ngdn gon, don gun va>0 caniị dc' khath Itìig Lving bi phan lan. n.i Mr f>ihr.ngh-T.Ịin.iiỊíhíkhiíh I:íl •V-,iỊfii>da í JiJí IJ líoiiq d,Ịiọ ky 32% l'‘■''''f'■lỵn!^ Cảu hói ciinịỉ cố kiến (húc : * (o H!il 'Quay lai’ 0 ting bi»c íé (ho ph<f khach hanq tro Yf rrang irooc đifu (binh rhưnq Ihóiiq tin h,i) CỈII íi « (in ìh iít lic<Hjđcnh,hng(i;aho. 1. Tôc dộ va thiôt kê cùa trang wcb anh hướng dcn anh hưcmg quyct dịnh mua hàng trực tuycn cLia kliách hàng Việt Nam như the nào. Giái thích. 2. Khách hàng VN thường nhận xét như thế nào về san phẩm ‘?Giải thích. Bạn có nhận xét gì về những con số thống kè khi khách hàng từ bó quyết định mưa hàng trực tuyến ? Giải thích. . 4 Bạn có nhận xét gi về việc phân loại các khách hàng từ bó quyết dịnh mua hàng trực tuyển ? Giái thích.
- 224. Chương 3 : Mô hình kinh doanh và thiết kế trang W’eh hiệu quả. 183 Chuông 3 IMÔHÌNH KINH DOANH VÀ THIẾT KÉ WEBSn E HIỆU QUẢ Iloàn thành chuông này, ngưòi đọc có thể : o llicii rõ thế nào là mò hình kinh doanh nói chung và mỏ hình kinh doanh thương mại điện tư. © Các ycu to cư bản của một mò hình kinh doanh. © Mô liình kinh doanh ('anvas và các ycư tổ cẩu thành và một mô hình kinh doanh khác. (ìiái thích và minh họa bang thực tế của các công Iv. So sánh hai mô hình. o Một so mò liình doanh thu thương mại diộn lư phờ biến là ; mô hình quang cáo, mô hình dăng ký (sLibscription modcl), mô hình phí giao dịch, mô hình bán hàng và mô hình liên kct. (ìiái thích và minh họa băng thực lô cua các công ty. e Sự phôi hợp và pha trộn giữa các mô hình khi ứng dụng Víào thực tc cua các công ty, dặc biệt lá các công ty Việt Nam. 0 Các mô hình kinh doanh chu yêu trong tlurong mại diện từ giữa công ty và người ticu dùng (1Ì2C c-commcrcc) và việc ứng dụng trong thực Ic. ỡ Các mô hình kinh doanh chu yốu trong thương mại diộn tư giữa công ty và công ty (B2B c-commcrce) và viộc ứng dụng trong thục tố._________________________________________________ o llicu dược sâu săc mô hình kinh doanh thương mại diộn tứ là cỏ dược kicn thức nồn tang dê vận dụng hiộu quá và hiệu năng trong kinh doanh thirơng mại diện tư B2B và B2C. MỔ HÌMI KINH DOANH À MÔ HÌNII KINH DOANH TMD I Khi mới băl dâu kinh doanh hoặc muốn chuyên dôi/mớ rộng kinh doanh trong bât cử lĩnh vực gì, thông thường ai ai cũng khá bờ ngỡ và không biết minh nên di theo mô hình nào, kc hoạch kinh doanh (business plan) cua mình ra sao cho phù hợp hay minh càn phai làm những gi.
- 225. 184 Mồi mô hình dược xcm như là một cônti cự cỊUiin lý dược sư dimg dc dành ưiá công ty, thiết kc mô hình kinh doanh cũng như xây dimg chicn lược cho một công ty. ClĩiiơnỊỊ J : Mỏ hình kinh doanh và thìêí kê trang vch hiệu quà. Mô hình kinh doanh là bố trí các hoạt dộng kc hoạch hóa nhằm mục dích thư lợi nhưận trên một thị trường. Mò hình kinh doanh là trọng tâm cưa một kế hoạch kinh doanh. Kc hoạch kinh doanh là lài liệư mô ta mò hình kinh doanh cưa một công ty. Một mô hình kinh doanh thương mại diện tư nhăm mực dich khai thác à tận dựng những dặc trưng ricng có cưa Internet và wcb. Trước khi di sàư tim hicư chi tict về các mỏ hình kinh doanh, chứng tỏi lần lưcrt giới thiệư chi tict các ycư lô anh hương chính ’à cấư thành nên mỏ hình kinh dơanh cưa hai mô hình kinh doanh khác nhau (do các ycu to khác nhau). I. Các yếu tổ CO' han ciia một mô hình kinh doanh 1.1. Các yếu to cấu thành mô hình kinh doanh ('anvas Kcy Parincrs Đối lác cliii yếu Key ^ Aclivitics Hoiii độim cliú yêu Viiluc Proposilion Mục licu giá trị Customcr ^ Rclaiionships Quan hẻ khách háng Cusloincr Sciiincnts Phân khúc khách hàntỉ Kcy Resources Nguồn lực chù yếu Clianncls r Kênh Cosl Slrucuire cáu irúc chi phi Revemie Slreams Dòue doanh Ihu Hình 3.1 : Các yếu tố của mô hình kinh doanh Canvas. Không có học thưvcl Iv lưận dần dư’ờng thì khỏng thê thực hành kinh doanh. Trong cưốn “Bưsincss Modcl Gcncrator”, Alcxandcr Ostcrvvaldcr à '»'vcs Pigncưr dà thiết ke 9 thành to cơ ban cưa một mỏ hình kinh dt)anh bât kỳ như saư : 1. (Tistomcr Scgmcnt (C'S - Phân khúc khách hàng) : Xác dịnh các kliách hàng (ngư'ời'tờ chức) khác nhaư mà còng ty mưon luróng tcVi, Nhỏm khách hànị này cỏ the thưộc thị trường dại chủng (mass markct). thị lrư'ờng ngách (nichc markct) thị tiarờng hơn hợp (multi-sidcd markct).
- 226. Chương 3 : Mổ hình kinh doanh và thiết kể trang weh hiệu quả. 185 2. Value Propositions (VP - Mục tiêu giá trị) : Mô tá các sán phấiTi/dịch vụ cùa công ty đã và đang tạo ra các giá trị nhất định cho nhóm khách hàng đã được định trước. Nói cách kliác, VP là lý do mà khách hàng chọn của công ty bạn thay vì công ty cùa dối thú. Lý do chọn có thế nằm trong các lý do khác nhau như : mặt hàng mới, dộc dáo, chất lượng mặt hàng/dịch vụ vượt trội, có thê tùy biến dê dáp ứng nhu cầu cá nhân cùa từng khách hàng, giá cả tối ưu, ít rùi ro nhất cho khách hàng... 3. Channcls (CH - Kênh) : Mô tả các kênh phân phối mà công ty sử dụng để ticp xúc với khách hàng (CS) và qua đó mang cho khách hàng các giá trị (VP) mà khách hàng mong muốn. Có thế có rất nhiều kênh phân phối khác nhau bao gồm các kênh phân phôi trực ticp (dội bán hàng trực tiếp, diêm bán hàng trực tiếp, gian hàng trên mạng...) và kênh phân phối gián tiếp (dại lý bán hàng, cửa hàng của dối tác...) 4. (?ustomcr Kelatiunshỉps (CR - Mối quan hệ vói khách hàng) : Mô tá các mối quan hệ mà còng ty muốn thiết lập với các khách hàng (CS) cùa mình. Quan hộ với khách hàng rất quan trọng trong tất cá thời gian công ty hoạt dộng, không trừ bất cứ lúc nào vì nó giúp công ty có thế tăng số lượng khách hàng mới và giữ dược chân khách hàng cũ. Quan hệ khách hàng có thể thực hiện thông qua các hình thức tư vấn trực tiếp, tư vấn gián tiếp, duy trì và lang nghe cộng dòng khách hàng hay có thê cùng hợp tác với khách hàng dể tạo ra sán phẩm mà họ muốn. 5. Rcvciuic Strcams (R$ - Dòng doanh thu) : riiè hiện luồng lợi nhuận công ty thu dược từ các khách hàng (CS) của minh (dã trừ di chi phí). Nêu khách hàng được COI là trái lim cua mô hình kinh doanh thi luồng lợi nhuận dược coi là các dộng mạch cua nó. Bât cứ một công ty nào cùng phái luôn tỊi' hoi răng t>iá trị nào (VP) của san phâm/dịch ụ mà khách hàng (CS) muốn mua, nếu muốn mua thì mua qua kênh nào (CH) và công ty sè thu lọi dược bao nhiêu (RS). Luồng lọi nhuận cùng bị anh hưưng trực tiêp từ chiên lược dịnh giá của công ty. 6. Kcy Resources (KR - Các nguồn lực chủ yếu) : Mô ta các nguồn lực quan trọnu nhàt cua công ty dc hoạt dộng kinh doanh có thê tồn tại. Dè tạo ra dược hàng hóa, thict lập kcMih phân phổi, duy trì quan hệ khách hànt’... bạn cần phai có những nguồn tực nhât dịnh và ncu không có nguồn lực này thì bạn không thê kinh doanh được. Dày có thê là các nguồn krc vật lý (vi dụ tài nguyên mòi trường), nguồn lực tri thức (băng sáng chò), nhân lực và tài chính... 7. Key Activilies (K. - Các hoạt dộng chii yếu) : Mô ta các hành dộng quan trọng nhât mà công ty càn duy trì dê giữ dược công việc kinh doanh cùa minh. Một cách trừu tuựng, KA là các hành dộng sử dụng nguồn lực (KR) dc có thè tạo ra các giá trị khác biệt (V'P) và qua dó thu dược lợi nhuận (R$). Ví dụ doi vói công ly sán xuất phan mcm, K.A là việc nghiên cứu phát tricn phần mềm. Dối với công ty tư vấn luật, K.v là việc nghiên cứu văn ban luật và tư van pháp luật. Tóm lại, KA thường nằm trong 3 nhóm chính là : san xuất, giai quyct các vân dè (ciia khách hàng) và xày dựng mạng lưới/ncMi tang công nghệ dê phục vụ khách hàng.
- 227. 186 Chương 3 ; Mô hình kinh doanh vù thiết kế trang weh hiện quá. 8. Kcy Partnerships (KP - Các đối tác chủ ycii) : Mô ta ban dồ vồ các nhà cung cấp nguồn lực và các đối tác giúp cho công viộc kinh doanh dược thực thi tôt và có the phát triên. KP có thê là một trong bôn loại sau : dôi tác chicn lưực liiữa các công ty không phải là đối thú cùa nhau, dối tác giữa các cômi ty là dôi thù cùa nhau dè CÙIIÍỈ nàng thị trườmi lên, cùng dầu tư (joint vcnturcs) dê tạo ra còng việc kinh doanh mới, và quan hệ mua bán dè dam báo dầu vào cho công ty. 9. Cost Structiire (CS - ('ấu trúc chi phi) : Mô tá tất ca các chi phi cần thict dê duy trì và diều hành một còng việc kinh doanh. Một so mô hình kinh doanh chú trọng vào giá rat nhiồu (cost-driven) như mô hình kinh doanh vé máy bay giá rc cua ictstar, một số khác chú trọng tạo dựng giá trị cho người mua (vi dụ như các khách sạn 4-5 sao)...______________________________________________________________ Bảng 3.1 : 9 ycu tố của mô hình kinh doanh Canvas. •rói ’tr cl”rh? •N'“rrrgi'oat 56rf •Nl'ừrpgiatfi raoooan'' •.8T rheraođethehi.t g'ừ •Doarhrghientao Ễafri •NraCurgràpcCirr? raoiratv;',enbogiatfi rghiépTuóntrargla-cho chár vaTÓròhgÍC1tiỉOr.g choI'hừrga’ -Nhừrgrguòr lircScâr huorgtO'^ khachharg’ i.ha:hharg> •Ai i8khachha"gaear trorg tror.Ẹraocođưoctưcacđòi -CactièrhRharchóiChirrJ Ooarhrghiepíjrg g-cp NhừrgTÔI Cvar*hekTach rhát’ tac’ Quar hékhacbharg’ khachhangg<á>2e-,ẽtvèníe hargnaoTa ooarhrgi-iép Hinht 8»- íiér h't'h Nbựr| hoai íòrgchirhdo •Ocrgcoarhthe’ g,’ đàgàvdưng’ khach-ha"g’ đóitàCtbưchiẻn’ Goitar phắtv ò cichve •w8Tthèraođètichhap naon-eóncungcàpchotưrg oeanhékhachhargVOI phárkhoc’ phai' ccrlai CeaTÒhirh -NhCrr^gnhecàeraocéa ki'”hdoanh’ krachhargcaníe'OCthóa •Chiphidé'áv Oe‘rg gu> ■ràn’ Chán-.aTOf0rg:a: n‘0 •sárphan- cótlồicéaooarh CeB'' heVhachharg’ rghiícbar lagi’ N’'ừrgrgeór lưcchirhraq •Dcarr rgheptiepCấ' 'a: Ta te.érbó g:dfi ,éeC8i..’ prấ* khi.:».ha:hhargthò’*f Cackerhchàr phô'’ Goa»erhtfe-.enthórgrao’ Ũ1..9'‘ hékhach-a-g’ •Caccc-gtv »hacđàt;ẽp •Dongcoa’'hthe’ cár rc -aiâo’ >^ir‘' Vưcraoieir ỉaih.ee Gear('àt’ •t;r‘*thư: raotiê*.k.én- :hi pu,fhát’ .8T thẻraodép''vhop ■•Oithoi cti.erceakhách harg’ ct“t pbirfls Idquartrorgnbãt gir bèrvo, rrõbirhkinbaoar*bcúaaoarh rỊt-iép’ -‘tbừrJnguc»' lưccbinbraotôr nbièuchiph!nhát’ •Nhừrỉ hoat íórgc''irhraotõr nbiẽuchipbi rhột’ •Giètnraorr8khacbharg:ỉr sa-gch>tráíé cođuơc’ Kbốchbargđargchtị ' i rhừrg MÓhirhcoarhtrelaỊ|> •Cacthỏrgkésegia* Cỏ thê nói mô hình kinh doanh C'anvas (Business Modcl ('anas) là một côim cụ quán lý hết sức hữu ích dược sừ dụng dê dành giá công ty, thiết kc mô hình kinh doanh cùng như chiến lược cho một công ty, Những công tv lớn hàng dầu thè giới như
- 228. (looglc, rac-cbook, (ỉlí, !’&(] và Neslc dều sử dụng Canvas dê quán lý chiến lược và tạo ra những dộng hrc tăng trưởng inới; trong khi đó những công ty còn non trò lại sử dụng mò hình kinh doanh Canvas trong việc tạo dựng một mô hình kinh doanh phù hợp. Mục tiêu chính cua Canvas nhăm giúp các công ty bước ra khỏi tư duy vC' chiên lược tập trung vào sán phấm và hướng Vcào thiết kế mô hình kinh doanh. Môi yêu tô trong 9 yổu to dirứi dây, dồu bao hànĩ những giá thuyết về mô hình kinh doanh cùa Chương 3 ; Mỏ hình kinh àoanh và thièt kê trang W'eb hiệu quả._______ côntỉ tv. M Ô H ÌNH KINH D O A N H G O O G L E f><Hlarchutru ('ácho^i đvngchuru Mụrnru trị Ợiinnhị kháchhiiiig Phânkhúckhầchhàng K&l) 1tp«>sanphâinnM'rí, cui(hícnsanphâni hi^nhừu TỉmkiềmWcb,Gmaìl, Gonclc* Tựdộng(khápmri) NgưtHdùngInternet Dimtai'phâiipluM QuanIrịcusơhylàniiIT QuắnscãomụctiỈMilùnK .A<lwnrtl4(CPCỊ NAlựchanhàngvAi%ỉt luimgl(hi Nhàquảngcáo * Đfilýquàngcảo Chhỉ'n(lichquángcAnmớrộng đủngAdscnsr ThAnhvlỄnmyng Google l.irnmÌMÌit)»faIhoyirmr Niỉtiùnlãi Iigusênchúsru Kênh OEMMcbutbiéthi ChromrOS) ĩruni:tỉmliúrliýu Quầngciotrungbả) dịchvyMgmtSersicn Độingữhôtrựtàhánhàng toAnrảu Ngvùl%ởhfru(biÀbj Mnbile IPs.Ihưirnchivu os ti cAcÚnchtri: Android,Chruiiiros LựvItnmgbánhàngda sanphàm CấcnhiIhiétlập Câutrúcchíphi DbngdoanhIhu ChiỊihitruynhịp CÀI'huụidừnt:cuairuni;lâm {lừli^u ChiphiR^tD (chti>IỈUnhinsự) DoanhIhu(|uingcio• Hi-lMitccùaGìm>kIc DoaahIhsquàngcáo• tvcbsitccúaG<N»gk Miỉnphi Vi dụ sau dây là mỏ hình kinh doanh của hãng Apple dổi với thiết bị nghe nhạc iPod và kho nhạc iTunes. ^ Các công ty cùa Việt Nam dù có kinh doanh thương mại điện tử hay không cùng nên học hỏi và áp dụng các mô hình kinh doanh hiện dại tùy theo điều kiện, khả năng và hoàn canh cụ thê cùa còng ly mình. Các mô hình này có lính ứng dụng rất cao, hoàn toàn cỏ thè thực hiện và áp dụng trong hoàn cánh và môi trường kinh doanh dặc thù cua Việt Nam. Không thê chi hô khâu hiệu suông mà có thé làm được những kỳ tích. Chựng ta thường nghe các quan chức Việt Nam luôn miệng nói Phái ứng dụng, cái tiên nàng cao năng lực”, nhưng hại chăng thây nói đến việc nghiên cứu và áp dụng các lý thuyêt hiện dại nào. Chi nhai di nhai lại các học thuyết cũ rích thì làm sao nâng cao năng lực cạnh tranh dược ? Ỉ9ÍCU dó là bất khà thi.
- 229. 188 Chương 3 : Mô hình kinh doanh và thiết kế trang weh hiện qua. Key Partners Đối tác chủ yếu Dữ liệu công ty Key Value Activities Proposition Mục tiêu giá trị 'rhiết kế phần cứ ngM arketing I C on người • N ội dung và thỏa thuận Thưcm g hiộu A pple Key , ■> Resources Nguồn lực chủ yếu Trài nghiệm âm nhạc Customer ' 'y Relationships y è u th íc h C hi phí chuyển d ổ i Channels Kênh C ử a hàng bán lẽ Phần cứ ng iPod C ù a hàng A pple *'C u s to m e r S e g m e n ts P h ân k h ú c k h á c h h àn g T hị trưòmg đ ại trà Ĩ-/, C ô n g ty A pple Phần m ềm iTunes 1 C ừ a hàng 1 Cost Structure R$ Dòng doanh thu iT unes • C on ngưtri Sản xuất M arketing và bán hàng D oanh thu ItVn --------- từ phần cứ ng D oanh thu ----------------- âm nhạc MÔ hình kinh d oan h A p p le iP od /iT u n es.
- 230. Chương 3 : Mò hình kinh doanh và ihiết kế trang weh hiện quả. 189 Từ mỏ hìiili kinh doanh Canvas cua hàng Apple dối với thiết bị nghe nhạc iPod và kho nliạc i l uncs, cỏ tliê thấy rò Apple thang lớn doi thú không ehi bởi việc sán xuất ra một loại máy nghe nhạc có các trài nghiệm mói, dộc dáo và thiết ke dẹp mà còn là việc kết nổi với kho nhạc i rimes dê có the tim kiem, mua và tai nhạc ngay lập lức từ dó về máy dê nghe (VP). Dê cỏ dược giá trị VP dộc dáo này, Apple dã phái thương thao với các hãng thu âm dc biển họ thành doi tác cùa mình (KP). 1.2. Các yếu lố cấu Ihành một niỗ hình kinh doanh khác Mọi chien lược kinh doanh phái có một học thuyết lý luận dần dường là diều tất yếu. ớ trên ta vừa dồ cập 9 yếu tố cùa mô hình kinh doanh Canvas. '1'iep sau đây sẽ dê cập dến 8 yếu tố cua một mô hình kinh doanh khác. 'Pheo mô hình này, một còng ty khi xây dựng một mô hình kinh doanh trong bất cứ lình vực nào, chứ không chi riêng thưtrng mại diện tư. cằn tập trung vào tám yếu tố cơ ban là : Mục tiêu giá trị, mô hình doanh thu, cơ hội thị trường, mòi trường cạnh tranh, lợi the cạnh tranh, chiến lược thị Bảng 3.2 : Các yếu tố cơ bản ciía mô hình kinh doanh. Các yếu tố Câu hồi then chốt Mục tiêu giá trị Tại sao khách hàng nên mua hàng cùa công ty ? Mò hình doanh thu Công ty sẽ kiếm tiền như thế nào ? Cơ hội thị trường Thị trường công ty dự định phục vụ là gì ? Phạm vi của nó như thế nào ? Môi trưÒTig cạnh tranli Đổi thủ cùa công ty trên thị trường là những ai ? Lợi thế cạnh tranh Những lợi thế riêng có cùa công ty trôn thị trường đó là gì ? Chiến lược thị trường Ke hoạch xúc tiến sản phẩm và dịch vụ cúa công ty nhằm thu hút khách hàng như thế nào ? Sự phát tricn ciia tổ chức Các kiêu cấu trúc tồ chức mà công ty cần áp dụng đè thực hiện ké hoạch kinh doanh của minh ? Đội ngũ quàn trị Những kinh nghiẹm và kỹ nâng quan trọng của đội ngũ lãnh đạo trong việc điều hành công ty ? Khi nghicMi cứu các mô hình kinh doanh, cỏ một số nhà kinh tế cho rằng chi cần lập trung nghicMi cứu hai nhân tố quan trụng nhất là mục tiêu giá trị và mỏ hình doanh thu. Lưu ý này cùng cỏ phân dùng bói vì mục tiêu sau cùng khi áp dụng bất cứ mô hình kinh doanh nào là dê tạo ra duọc doanh thu, 'Luy nhiên, theo ý kiến cúa nhiều nhà nghiên cửu khác, muốn dánh giá một cách toàn diện và chính xác các mô hình các kê hoạch kinh doanh hoặc đê tim hiêu nguyên nhân thành công hay thất bại của một công ty cân xcm xét toàn bộ các nhân tố trên.
- 231. 190 Chương 3 : Mô hình kinh doanh và thiết kế tranẹ; weh hiệu quả. Bảng 3.3 : So sánh các câu hòi dành cho mọi mô hình kinh doanh và mô hình thương mại điện tử nói riêng. Thành Câu hỏi cho mọi mô hình kinh phần doanh Câu hồi cho các mô hình kinh doanh Internet Giá trị Công ty có cung cấp cho khách hàng những gì khách khác biệt hoặc với chi plií thấp hơn đối thu liay hàng không ? Internet cho phép công ty cung cấp những gì khác biệt ? Internet có thè giúp công ty giai quyết hàng loạt vấn đề liên quan tới kliách hàng không ? Đối tượng khách hàng là ai (nhân khấu học và Quy mỏ địa lý) ? Loại hình dịch vụ/sản phẩm nào đáp ứng được viộc cung cấp giá trị ? Internet lạo khà nồng cho công ty cung cấp giá trị cho quy mô khách hàng nào ? Internet có thay thế được các sàn phàm hay dịch vụ kct hợp mà tạo nên sán pham cua công ty không ? Còng ty định giá cho giá trị cung cấp cho khách Giá cả hàng như thê nào ? Nguồn doanh thu Tiền từ đâu mà có ? Ai trà tiền cho các giá trị cung cấp và khi nào ? Lợi nhuận ở mỗi thị tnrờng là gì và cái gi điều khiển chúng ? Cái gì tạo ra giá trị trong mỗi nguồn doanh thu ? Internet khiến việc định giá khác như ihé nào ? Nguồn doanh thu có gì khác khi sứ dụng Internet không ? Neu có, đó là gi ? Công ty phải tiến hành các hoạt động gì để tạo Các hoạt ra giá trị và khi nào thì phái tiên hành ? Các động hoạt động này được kêt nôi với nhau như thê náo Sẽ có bao nhiêu hoạt động mới được thực hiện khi có SỊt tác động của Internet ? Internet giúp tién hành các hoạt động hiện có tốt hơn đen mức nào ? Triển khai Cơ cấu tổ chức, hệ thống, con người, và môi tnrờng hoạt động mà công ty cần đố tiến hành hoạt động là gi ? Sự phù hợp giữa chúng là gì ? Internet có tác động thế nào tới chiến lược, cơ cấu, hệ thống, con người và môi trường cùa công ty ? Khả năng Duy tri Các khá năng cùa công ty là gì và những chênh lệch nào cân phải khăc phục ? Và phái khăc phục bằng cách nào ? Công ty có điểm gi mà các đối thủ khác không hạn chế được ? Công ty làm thế nào để dụy trì nguồn thu ? Làm the nào để duy trì lợi thế cạnh tranh ? Các khá năng mới mà công ty cần là gi ? Internet có ánh luróTig ra sao tới các khả năng hiện có Internet có khiến công ty dễ dàng duy trì hay không ? Công ty tận dụng được gì từ Internet ?
- 232. 1.2.1. Mục (icii giá (rị (valuc propositioii) Mục tiêu giá trị cua một còng ty là diêm cốt ycu cua mỏ liinli kinh doanh. Mục liêu giá trị duực hicu là cách thức dê san phàm hay dịch vụ cua một còng ty dáp ứng dược giá trị cám nhận cua khách hàng. Chương 3 Mỏ hình kinh doanh và thiết kế trang weh hiệu qua._____ 19J phàm không dáp ứng dirợc mong muôn cua khách hàng thi cỏ giá trị cám nhận khách hàng thấp. Như vậy, dè tạo ra giá trị khách hàng, CÍÍC nhà markcting cân tạo ra sự kêt hiY r ííA í' í ' ì i n l i r m o lív i Í í 'h n iíì h íín íT m i i í ' IÍTmi n lir» n t l ì í / i ĩ t n Ỉ T ì r ■họp dộc dáo những lọi ích mà khách hàng mục tiêu nhận dược, thi dụ như : chât lượng, giá cá phai chăng, SỊI' thuận tiện, giao hàng dứng hạn, dịch vụ trước và sau khi bán và cà nhùng giá trị vô hình khác nữa,... Dc phát tricn và/hoặc phân tích mục tiêu giá trị, công ty can tra lởi các câu hoi sau : Tại sao khách hàng lựa chọn công ty dê licn hành giao dịch thay vì chọn một công ty khác ? Những dicu gì công tv có thè cung cầp cho khách hàng trong khi các công ty khác không có hoặc không ihc cung cấp ? Dímg lử góc dộ khách hàng, thành còng cua mục ticu giá trị thư'ơng mại diện tư bao gom : Sự cá nhân hóa, cá biột hóa cua các san phàm mà công ty cung cap, giám b(Vl chi phí tim kiốm san phấm, giam b('rt chi phí trong việc kiêm tra giá ca và sự thucin tiện trong giao dịch thòng t|ua quá trình quan lý phân phoi san phàm. Hai ví dụ dièn hình minh họa cho vấn dề này là trường hợp cưa công ty Ko/.mo.com và Saigoncom.vn cùa Việt Nam. Kr)/mo.com, một công ty kinh doanh dịch vụ giái trí, dồ ăn nhanh và vật dụng phòng tăm, nhũng mặt hàng rất thông diing và có nhiều công ty cung cấp. 'l uỵ nhiên, diêm khác biệt cùa Ko/mo là cung cấp vô cùng nhanh chóng dển tận nhà, đong thời nhận bao gói hàng hóa của các công ty khác rồi chuyên chúng tới khách hàng chi trong vòng một giờ dong hồ. Sự tiện lợi và tốc dợ cung ứng hàng hóa là hai mục tiêu giá trị chính làm nôn sự thành công cùa Kozmo. Khác vói Kozmo, mục ticu giá trị chú yếu cua Saigoncom.vn là mang tói cho khách hàng cơ hội chọn h.ra chưa từng có và sự thuận tiện trong giao dịch, rrước dây khi chưa có những trang mạng bán sách như Saigoncom. vn, hầu hết khách hàng Viột Nam dêu phái tự minh tới các cứa hàng bán Ic sách lỉm và đặt mua. Ncư cuốn sách muôn mua chưa bày bán tại cứa hcàng, khách hàng thường phai chờ dợi từ lài ngày tứi vài tuân và sau dó họ phái trở lại cửa hàng dê nhận nó. Giờ dây, với những gi mà Saigoncom.vn cung câp, người yêu sách Việt Nam hoàn toàn cỏ thê từ nha hocặc từ công sở lới thăm các cửa hàng bán sách ào bất cứ giờ nào, tìm kiếm và lựa chọn những cuôn sách minh muôn, Với những cưôn sách chưa in, khách hàng sẽ nhận dược 1ham kháo sách Marketing hiện đại - LÝ thuyết và tình huống thực hành ứng dụng của các còng ty Việt Nam' Lưu Dan Thọ, NXB lai Chính, nãm 2.015.
- 233. 192 Chương 3 : Mô hình kinh doanh và thiết kê trang wch hiệu qua. thông báo ngay sau khi nó có mặt tại cửa hàng. Nhữm> côm> việc sau dó sC* do Saigoncom.vn hoàn tất. Nghicn cứu chuyên sâu hơn thì mục licu uiá trị cua thirong mại diện tir chinli lầ việc phân tích các lợi ích : hĩru hình hay vỏ hình, lượng hóa dirợc hav khỏim lượnu hóa (nonquanlitativc) dược (nhờ áp dụng vào thực tc một mô hình kinh doanh cụ thò nào dó). Thí dụ như, dối với thưưmi mại diộn tư B2(.', mục tiêu I>iá trị cua lhưirm> mại diện tư .xác dịnh là làm thế nào dc san phấm và dịch vụ cua công ty dáp ứng và thoa mãn dược nhu cầu và moiiỉỉ muốn cua khách hànu cá nhân. Một cách cụ thô hưn, mò hình kinh doanh ihirơníỉ mại diện tư tạo uiá trị như ihc nào ? Amit và /ott (2015) tromi một nuhicn cứu mói nhất dà chí ra bốn uiá trị hữu ich dược tạo ra bới thuxmii mại diện tư : Thử nhìn, ihn thụp dược nhiêu /hônịi tin V í ) íiỡl iỉicmi chi phi i Ị Ì a o dịch (tiLin.suclìon cast). thúc dày Í/Iiá trình g/í/o dịch dê dàny và nlìunh chóiiỹ’ hon. riií dụ nhu, thu'(Tm> mại diện tư còn uiúp cỏmi ty thu thập dược những thông tin phan hồi từ phía khách hàng dê cai liên nham phục vụ khách hàng tot hơn. Nhò lính chất tưmig tác và việc dề dàng truy nhập cua Internet giúp chơ các còng ty nhận duợc nhiều hơn các thông tin trực tiếp từ phía khách hàng. Một ví dụ dơn gian như nút “contaci us" (Xin hãy licMi lạc vói chúng tôi) trên vvebsite của các còng ty cho phép khách hàng dề dàng cung câp cho họ những thông tin phan hồi. Ngoài ra, các nhóm tin và các nhỏm thao luận trên wcbsite cho phép cõng ty có một sự hiên biết ve thị trường nói ehung, một .san phàm cụ thê nào dó hay ý kiên cua khách hàng. Việ‘c liet giam chi phi thi dụ như giam chi phí văn phòng, chi phi lưu kho, rút ngân chu kỳ kinh doanh,... 'Thứ hai, ,S7/ chọn tựa san phâin và dịch vụ rộiìỊL’ rãi hon, lợi thờ I’è ípiy mõ qua sô hrựníỊ trao dôi lớn nên ricl kiệm dược chi phi íỊÌao dịch và phân phôi (nhờ găn kêt người mua và người bán lại với nhau). Thi dii như, giờ dày, chí với chièc máy tinh cá nhãn nòi mạng Internet, khách hàng cỏ thè tiêp xúc với ràt nhieu lời chào hàng san phâm, dịch vụ cua các công ly trên toàn the giới. Và quá trinh di dèn quyết dịnh mua hàng cua khách hàng dã có thê cái thiện và rút ngan do giai doạn tim kiếm thông tin về san phâm, dịch vụ có thê dáp ứng nhu câu cùa ban thân khách hàng sẽ duực thực hiện tôt hmi trong thương mại diệ'n tử. rhcm vào dó, sự lựa chọn sán phàm, dịch vụ và công ty cung ứng cua kliách hàng cùng không bị bó hẹp trong phạm vi một khu vực dịa lý nhất dịnh mà dã được mớ rộng sang phạm vi toàn quốc, khu vực và quốc té. Thứ ha, lợi ích thu dm/c to lởn hơn nhà két hợp sàn phàm và dịch vụ dằn^ thời do dỏ tạo ra giá trị cao hơn nêu chi cung ứng riêng lé từniỊ thử một, gan chặt khách hàng với nhà cung ừng vì chi phi chuyên dôi {sxvitchimi cost) cao hơn, làm hài lỏní; khách hàng hơn. Việc khách hảng hài lòng hơn như dã phân tích ớ trên là tiet kiệm thời gian và chi phí hơn và giá trị mà khách hàng nhận dược từ công ty cao hơn. Thử tư, lòng trung thành cùa kÌHich hàng có dược là do áp dụng các phương thức sáng tạo mới cùa thưong mại diện tư, thí dụ như các giao dịch có câu trúc (structurcd transactions), két nối dối tác (connecting paHners), và nuôi dưỡng thị trường mới (nourishing ncw e-markets),...
- 234. Hiện nay trên ihc giới c<ác chuyên gia I MD Tdang áp dụng các mô hình cơ bán tây dựng nôn hệ thống thương mại trực tuycn toàn cầu. Mỗi mô hình dcu có diêm [ĩiạnh và dicm yếu riêng, và phù hợp tương thích với một loại ngành nghề riêng. 1.2.2. Các mô hình doanh thu thưong mại diện tủ' Mô hình doanh thu là cách thức đê công ty có doanh thu, tạo ra lợi nhuận, và mức lợi nhuận lớn hon trên von đầu tư. Chức năng cua một tò chức kinh doanh là tạo ra lợi nhuận và thu dược doanh lợi trên von dầu tư lứn hon C£ÌC hình thức dau tư khác. Ban thân các khoan lọi nhuận chưa dứ dè khăng dịnh sự thành còng của một công ty. Một công ty dược xcm là kinh doanh thành công cần lạo ra mức lọi nhuận lởn hcrn các hìnli thức đầu tư khác. Bang không, công ty không thê tồn tại. Thí dụ, một công ly bán Ic một san phàm, máy tính cá nhàn chăng hạn, khách liàng thanh toán bang tiền mặt hoặc thc tín dụng. Thương vụ này lạo ra doanh thu cho :ông ty. Ncu khoan doanh thu này lớn hon các chi phi hoạt dộng, công ty sò thu dược một khoan lợi nhuận. Tuy nhicn, dc có thô tlụrc hiộn các hoạt dộng kinh doanh cua mình, người bán máy tinh phai dầu tư von bang cách di vay hoặc lấy từ khoán ticn lict kiộm cá nhàn. Khoan lọi nhuận mà ngiròi bán hàng thu dirọc từ hoạt dộng kinh doanh .ương tự như ircn chinh là khoiin doiinh lọi thu du'ọ'c trc'n on dầu tu' bo ra và khoan loanh lọi này phai lòn hon khoan doanh lọi thu dược nốu công ty dằu tư vào những iưi khác như dâu tư vào bât dộng san hoặc gưi tiền tict kiộm lại ngàn hàng. Thực tò có nhiêu mô hình doanh thu thương mại diộn tư dược áp dụng nhưng ;hu ycu tập trung Vcào một (hoặc là sự phối họp cùa một so) trong số các mô hình co }án như sau : mô hình quảng cáo, mô hình đăng ký (suhscriplion model), mô hình )hí giao dịch, mô hình bán hàng và mô hình licn kcT. ('húng tôi sẽ quay trớ lại dc rinh bày thật chi tiết vồ các mô hình doanh thu này. 1.2.3. Co' hội thị trưòng riiuật ngữ co hội thị triừmg nham dc chi ticm năng thị trường cùa một công ty thị trường là phạm vi giá trị thương mại tliỊic Ic hoặc tiềm năng mà ó dó công ty dự tịnh hoạt dộng) và toàn bộ CCThội tài chinh ticm năng mà công ty có khá năng thu lược từ thị trường đó. ('ơ hội thị trưìmg thường dược phân nhỏ theo các vị trí đặc biệt ua công ty trên thị trưìmg. Cơ hội thị trưìmg thực tê dược hiêu là khoán doanh thu ông ty có khả năng thu dược ở mỗi vị trí thị trường mà công ty có thế giành dược. 1.2.4. Môi Irưòng cạnh tranh Mòi trường cạnh tranh cua công ty nhàm nói dến phạm vi hoạt dộng cùa các ỏng ty khác kinh doanh các san phàm cùng loại trôn cùng thị trường. Môi trường ạnh tranh cua một công ty chịu tác dộng boi các nhân tố như : có bao nhiêu đối thú ạnlrtranli dang hoạt dộng, phạm vi hoạt dộng cùa các đối thú dó ra sao, thị phần cùa lỗi đối thú như thế nào, lợi nhuận mà họ thu dược là bao nhiêu và mức giá mà các dối lú định ra cho các sán phâm cua họ là bao nhiêu ? Chương 3 ; Mô hình kinh doanh và thiêí kê trang weh hiệu quà. 193
- 235. 19 4 Chương 3 : Mỏ hình kinh doanh vù thiéí kế írang veh hiệu qua. Nhìn clumu. dôi thu cạnh tranh chia thành hai loại : dối thu cạnh tranh trực ticp rà dôi thu cạnh tranh gián ticp. Doi thu cụiih trcinh trực tiếp lá những ngirời kinh .loanh các san phâm hay dịch vụ tirưng tự các san pliâin. dịch vụ nià còng ly kinhdoanh các san phâm hay dịch vụ tương tự các san pliâin. dịch vụ nià còng ly kinh doanh tròn cùim một doạn thị Irưòng. Thi dụ. liai cõnti ty Priceline.com và Ilotvvired.com cùng bán líiam íiiá vé máy bay trực tuyen 'à là doi thu cạnh tranh trực tièp cua nhau bơi Ccác san phàm mà họ kinh doanh hoàn toàn cỏ thê thay the cho nhau. Dôi llìii cạnh tranh iỊÌán tiẽp là các côim ty hoạt dộnti Irontỉ các lĩnh vực khác nhau những vần có sự cạnh tranh uián tiêp với nhau. Thi dụ còng ty Priceline.com và Ama/on.com duọc ,em là các dôi thu cạnh tranh uián ticp cua nhau. (’ỏnỉi ty Ama/on tuy khỏnu bán vé máy bay trục tuyên nhung lại là chuvèn tiia Iroim 'iẹc phát Iriên thironu mại trực tuyen và tạo các liên ket với công ty kinh doanh diệm tư hoặc kinh doanh IruycMi thông khác trong lình 'ực này. (’ác nhà san .xuất ôtò và các hãng hàng không hoạt dộng ơ hai lĩnh vực hoàn toàn khác nhau nhưng cùng cạnh tranh gián tiốp với nhau vi họ cùng cung cấp cho khách hàng các phương tiện di lại. Một nhà cung càp dịch vụ âm nhạc (nhir MyMP3.com chăng hạn) cùng gián tiêp cạnh tranh với cõng ty bán ' ách trực tuyen Amazon.com vì cá hai vebsite này cùng cung cấp cho khách háng các hình thức giai trí trên mạng. Môi trường cạnh tranh là một trong các căn cứ quan trọng dê dành giá tieni năng cua thị tririmg. Neư trên một doạn thị trường sán phấm nhất dịnh, cỏ nhicu dối thú cạnh tranh với nhan, dỏ là dàn hiện doạn thị trường này dà bào hòa và lợi nhuận kh(S có thê thu dưọc. Ngược lại, nêu thị tririrng có rất il doi thu cạnh tranh thì dỏ là dầu hiệu cua, hoặc một doạn thị trường hầu nhir chưa dược khai thác, hoặc khó cỏ thê thành còng trên thị trường này vi nó không có kha năng dem lại lọi nhuận cho cỏng ty. Nhu' vậy, việc phân tích yếu tô môi trường cạnh tranh giúp công ty quyết dịnh nên dầu tir Véio doạn thị trường nào C(Slợi nhất. t.2.5. Lọi thế cạnh tranh Hiên theo nghĩa chung nhất, lợi thế cạnh tranh của một công ly là kha năng sanị xuất một loại sán phẩm có chất lượng cao hơn và/hoặc tưng ra thị trưởng một san pham cỏ mức giá thấp hơn hầu hết (hoặc toàn bộ) các dối thu cạnh tranh. Tuy nhiên trong thực tế. các công ty còn cạnh tranh với nhau về phạm vi hoạt dộng. Một sô công ty cỏ khá năng hoạt động trên phạm vi toàn cầu trong khi một số khác chi có thê hoạt dộng trêm phạm vi quôc gia hoặc khu vục. Những công ty có kha năng cung câp các san phẩm chất lượng cao hơn ở các mức giá thấp trên phạm vi toàn cầu là các công ty có lợi the cạnh tranh thực sự. Dây là diều mà các dổi thu cua họ không thẽ làm dược,ị cho dù diồu dó chi xáy ra trong ngăn hạn. l.ợi thế cạnh tranh cua các công ty cỏ thỏ là những diều kiện thuận lợi liên quan’ dcn nhà ciaig ứng. người vận chuyên hoặc nguồn lao dộng; Cũng cớ thê là sự vượt trội hcm so với CÍICđối thú vê kinh nghiệm, vê tri thức hoặc sự trưng thành của người lao dộng dối với công ty; Hoặc cững cỏ thê công ly cỏ bàng sáng che một sán phâm. tiêp rỉiivví' m A t n í n i A n i ò t i U '.ì / cíV Itm i m At nhìin liií'ii liình hiAii tirmiocận dược một nguôn tài chính hay sơ hữu một nhàn hiệu, hình anh hoặc biêu tượng nào dó mà các dối tác không thê băt chước, không thê sao chép, không thè có dược.
- 236. Chính lựi thế cạnh tranh tạo nên tínli bất dối xửnii trcn thị trường. Tính bất doi .xửmỉ trôn thị trường tồn tại khi một công ty cỏ dược nhiềư niíuồn lực (lài chính, tri thức, thông tin. thế lực...) hưn các dối thu khác. Sự bất dối xứng dcm lại cho còng ty những lợi thế hưn các dối thủ, cho phóp hụ cưng cấp ra thị trường những san phàm lot hon, nhanh hưn thậm chí còn cỏ thc ré hưn doi thư. Khi nghiên cứư vồ lợi thc cạnh tranh, một sô nhủ kinh tô dã dưa ra qưy luật “lợi thế thuộc vc những người di dầư” người di ticn phong trong một lĩnh vực kinh (loanh hoặc ngưìĩi dần ticn cưng cap dịch vụ sc có những k.)i thò cạnh tranh mà những người di san khó cỏ ihc theo dưxĩc và những lcTÌ ihc này có thè giữ dưcTc trong giai đoạn dài. Amazon.com là m()t thí dụ ditỉn hình. Tưy nhicMi. bài h()c dáng ghi nhứrứt ra tứ lịch sử dc)i mói kinh doanh theo hưỏng C()ng nghệ dà chứng to rang ncư người di tiên phong thièư những ngư()ii lực can thièt dè dưy tri những Itri thc cưa minh, thi những k.ri ihc sẽ lhu()c vc nhiìng C(")ng ty di sau Trong m()t S(‘) tnừmg hc.Tp, loi thc cạnh tranh cua cc')ng ly hình thành trC'n CO' SO' sự bât binh dăng giữa các C(')iig tv. l.ợi ihc cạnh tranh trcn cư SO' bat binh dăng xay ra khi l()'i thê cưa crnig ly dựa có dircíc dựa trên các nhân t() mà các C(')iig ty khác không thè cỏ dư'ực như các nhân tc) thưc)c chính sách, qưy dịnh cưa nu)l qưc')c gia hay khu ực... Khi dó công ty hoàn toàn chu d()ng trong việc dịnh giá san phàm cưa mình. Vè mặt lý thưyêl, sẽ có một S(') thị trư'ờng mà O' dc) khc)iig ton tại bất cứ mc)t k;i thê CcỊnh tranh hay bát dcii xứng nào giữa các ccMig ty bcri tất cá các C()iig ty dèư có thè truy cập tới m(.)i nhân tci sán xuất (th(')ng tin, tri thức, nguồn lao dộng...) như nhau. Một thị Irưcmg 'ỏ'i như' vậy goi là thị trưcVng hoàn hao. Tuy nhi(:n. trong thực tổ, các thị Irưcmg thưcVng kh(Mig hoàn hao. và SỊI' bắt dcM xứng cũng như' các k.ri thc cạnh tranh liKMi tcMi tại cho dìi chi trong ngăn hạn. Trong m()l so IrưcVng hợp, k)'i thố cạnh tranh cua còng ty cc'in có tính chầt d('>n bây. Dỏ là khi C()iig ty sứ dụng các kn thố cạnh tranh hiện có dò tạo ra các k.ri thc ó' các thị trưcVng phụ cận. Tính chất d(')ii bây Iicày giúp mo' r()ng phạm vi hoạt dc)ng cùng như' mơ I'()ng lĩnh 'ự'c kinh doanh cưa mình. I.2.6. (diiếii liK/c thị (rinVng Trong qưá triiih hoạt dộng kinh doanh trong tln.rc tc, chicn kạrc và việc thực hiện chiên krc.rc markcting thưỏng dưcTc các C()iig ty rất coi trọng. M()i khái niệm 'à ý lưcrng kinh doanh sc dcư trơ ncn vò nghĩa ncư C()ng ty kh(')ng thê dua các san phàm lay cong ty cưa niinh tó'i các khách hàng ticMii năng, roàn b() các hoạt dộng inà cc)ng y thực hiện nhăin xúc IÌC‘11 các sán phàm và dịch vụ cưa minh cho các khách hàng ièm năng gọi là hoạt dộng markcting cưa C(')ng ty. Chương 3 : Mô hình kinh doanh và thièt kc trang veh hiệu lỊuà. 195 Aríhiir IV. Briíiii. /ncrea.sing relìirns and thư Ne' IVortd of hnsiness, Harvard ìu.<iines.s Revie4-5/2(ÌI5. Rigdon Jnan ỉ, Ilìc .sacond-inovcr advantagơ, Red ỉ/erring, 01/5/2015.
- 237. 196 Chươmị 3 : Mô hình kinh doanh và íhiêí kế trang web hiệu quả. 1.2.7. Sụ phát triên có tô chúc Trong kinh doanh, việc dầu tư thường dược bắt đau từ những người có đầu óc kinh doanh, biết nhìn xa trỏng rộng. 'l'uy nhiCm, nếu chi mình họ sc khó có thê biến các’ ý tirởng của mình trơ thành các công ty giá trị hàng triệu dôla. Đc có một công ty tăng trương, phát tricn nhanh chỏng, dặc biệt dối với các công ty thương mại diện tử, cần phái có dù các nguôn lục và có một kc hoạch kinh doanh hoàn chinh. Nói cách khác, mọi công ty, nhất là các công ty mới, cần có một hệ thống tô chức dám báo thực thi có hiệu quá các kc hoạch và chicn lược kinh doanh. 'Thực tế cho thấy, rất nhicu còng ty, bao gồm công ty thương mại điện từ và công ty truyền thống, dà thất bại trong việc thực hiện các chiến lược kinh doanh thương mại điện tư bơi họ ihicu những nhân tố cần thict, quyct dịnh sự thành công như thiếu cấu trúc tố chức hoặc ihicu SỊI' hồ trự của các giá trị văn hỏa dôi với các mô hình kinh doanh mới cua còng ty. 'Theo kinh nghiệm cua nhiổu công ty kinh doanh diện tư, một kê hoạch phát triên có tô chức dirợc hicu là cách thức bô trí, Scìp xcp và thực thi các công việc kinh doanh nhăm dạt dược các mục ticu cua công ty. 'Thông thu'0'ng, các công việc dược phân chia theo các bộ phận chức năng như bộ phận san xuàt, vận chuyên, marketing, dịch vụ khách hàng và tai chính,... 0 công ty kinh doanh diện tứ, trước tiên các nhiệm vụ (các phân công việc) cìing vói các lĩnh vực chức năng sè dân dirọc hình thành. Sau dỏ. công ly se băt dâu UiyÒMi dimg các chức vụ dam nhiệm từng công iệc cụ thê. Khi cõng ty bal dau hoạt dộng kinh doanh, một chuyên gia có thè dám nhận dỏng thời nhiêu nhiệm vụ khác nhau. 'Trong quá trình phát tricMi, việc tuyên dụng của công ty sẽ mang linh chuvèm nghiệp hơn. 1.2.8. Dội ngũ quán trị Dội ngũ quan trị là trơng các nhân tỏ quan trọng nhât của một mô hình kinh doanh chịu trách nhiệm xây dỊing các hình mầu công việc trong công ty. Một dội ngũ quan trị mạnh góp phần tạo sự tin tirưng chăc chăn dối vói các nhà dầu tir bên ngoài, có kha nâng nãm băl nhanh nhạy những diền biến thị trường và có kinh nghiệm trongcó kha nâng nãm băl nhanh nhạy những dicMi biên thị trường và có kinh nghiệm trong iệc thực thi các ke hoạch kinh doanh. Dội ngũ quan trị gioi tuy không thô cứu vãn một mò hình kinh doanh yêu kém nhung họ có thê dua ra các quyẽt dịnh thay dôi hoặc lai câu trúc mô hình kinh doanh nếu diều dó là cần thict. Dứng dâu dội ngũ quán trị cua hầu hcl các công ty là những nhà quán trị cao càp hoặc các giám dõc. Kỹ năng, trình dộ và sự nhạy bén cua các nhà quan trị này là một trong những lợi thô cạnh tranh chu yêu cua các công ty. 'Tuy nhiên, vân dè là làm sao có thê lìm duực những người vừa có kha năng và kinh nghiệm dê cỏ thê vận dụng những kinh ngliiẹm cua cá nhân vào quan lý các mỏ hình kinh doanh mới. Dê dánh giá kha năng cua nhà quan trị, trước tiên phai xem xét những kinh nghiệ-m nhà quan trị can có. Vói mồi công tv, mồi mỏ hình kinh doanh khác nhau se tlòi hoi những kinh nghiệm khác nhau. Ngoài ra cần phai xem xét nhiều yếu tố khác như kiên thức nền tang cua nhà quan trị, kinh nghiệm giám sát. diều hành hoạt dộng
- 238. kinh doanh, sỏ năm kinli nghiệm nong lĩnh vực chuyên môn, khá năng phối hợp với các bộ phận khác troim côniz ly; dặc biệt, đối với các nhà quán trị cao cấp cần xcm .ól klia năng và kinh nghiộm trong viộc tim kicm, ký kct hợp dỏng dò thu hút các nguồn lài chính từ các nhà dau lu' bcn ngoài còng ty. II. Một số niô hình doanh thu thương mại điện tú phổ biến Mỏ hình kinh doanh micu ta hoạt động kinh doanh của công ty, các yếu tố co ban ciiu thành nòn mô liình, doanh thu và chi phí có thô dạt dược, những giá trị đem lại clio kliácli liàng lliỏng qua những nguồn lực nào, các hoạt dộng mà công ty tương tác ới khách hàng và cuối cùng chi ra cách thức mà công ty thu về lợi nhuận (IdVaim Turban. David King, E-Commercc 2.012, Prenlice llall), Mò hình kinh doanh là bô trí các hoạt dộng lập kc hoạch kinh doanh (trong một sô trường họp dirọc nói dèm như các quá trinh kinh doanh) nhăm mục dích thu lọi nhuận trèm một thị trường. Mò hình kinh doanh là trọng tàm cua một kế hoạch kinh doanh. Kc hoạch kinh doanh là tài liệu mô tả mò hình kinh doanh cua một công tv. Clìirong 3 : Mô hình kinh doanh và thiết kế traníĩ vh hiỌn íỊiia. 197 M ồ liinh phi ỉỉinn (lịch Mô liinh (ioitnh (hu thuô hiio ► $ •$ $ $ i Km inMieđitkK' tià IK ‘ M ụri in sIk'I. Mó hinh do:iiih (hu ({Uaiiịị cáo O iir Bc.sl ('om paoy Thoiiỉ) In:inttr(pumsCdo Jan. Fẽb. M a r. Dec. $ $ s s Chi |>lit hiili itioTniirc nhiit (iirili li.nọ' llititti' Mò hìui) licn kĩ'( Web site 1 O u r Best Coinpíi Web site 2 L_ Iiii.sliisliions.ct Customers Ho.i hòniỉdio ỊMtniliiãi conulỵ Mô liinh doiinh Ihu b:ih liáiig Biiv O nliiiu IX>;mh thu lt>Km h.iiiỊ: lioii UI dịvli MI Mình 3.2 : c ác mô hình kinh doanh diện tửclui yếu. (Sourcc : E - Commcicc, ElVaim Tiirban, David King, 2012, pagc 02, Prcniicc llall) Sau dãy sc giói thiệu một cách chi lict các mò hình kinh doanh TMD r nhăm mục dich khai thác à lận dimg những dặc trung riêng có cua Internet và veb.
- 239. 198 ChưoníỊ 3 : Mô hình kinh doanh và thiêt kè tramị veh hiệĩi íỊna. 2.1. Mô hình doanh (hu quáiiịi cáo (.dvcr(isin<i-suppor(cd Rcvcnu .Modcl) MỘI loạt nliững trana vcb tim kiêm ra dò'i mà tiêu biêu là Ciooglc. 'ahoo. Goto dại diện cho sự phát triôn Iihu' ÌI bào cua mô binh náy. Dày là các Iraim vvcb có cõnti cụ lim kicm cực mạnh, uiiip khách hàim tict kicmi thời gian lướt wcb và có sô liộu so sánh liiĩra các tranu vvcb với nhau. K.hôm> chi dua ra wcbsilc. mò hình quang cáo cũng cỏ chức nâng hiôn thị cung cáp không gian quang cáo IrCmtrang wcb bcn cạnh việc hồ Irọ’tìm kicm. Một sô trang wcb còn có kha năng “quang cáo theo ycu câu", ('hãng hạn khách hàng dang lim kicm một loại thông Im nào dó, bicu ngũ (banncr) cỏ chứa thòng tm c san phàm luoiig úng se .xuàl hiện IrcMi màn hình. Mỏ hình này thích họp cho các cõng ly cung càp dịch ụ trên mạng hay markcting cho nhiêu mật hàng, nhicu chung loại san phàm. Ban dâu. mô hình tạo doanh thu thông qua quang cáo (Advcrtising-supportcd Rcvcnuc Modcls) đuực dùng phố bicn cho mạng lirới Iruycn hình lại .Mỹ. Tại Việt Nam, do sinh sau đe muộn các dài Iruyêm hình Việt Nam hiện nay mỏ'i áp dụng các úng cÌỊing này, Các dài truyên hình nhu' HTV. VTV cìing nhu dài truycn hình cua các tinh thành mua các chuơng trinh. Ccác gamc shovvs hay các phim truyền hình dài tập ròi cung câp miền phi cho nguời .xem trên sóng truyèn hình và trên Internet, thí dụ như : Tuyệt đinh tranh tài, Vietnam Idol, So you think you can dance, Người bí ân.... do các công ty liên kêt cung càp nhung chiêu kèm theo là các đoạn quang cáo. Doanh thu từ hoạt động quang cáo này khá tôt đu dê giúp cho đài truyền hình và các công ty liên kết xây dựng eác hoạt động khác nhu dỏng mói một bộ phim hay xây dụng một chutrng trinh mói, riêng dối với dài truyền hình thì có thê lập hay mua chuưng trinh tiep theo. Tuy miền phí cho người xem. nhung dài Iruyen hình ần có doanh thu nhờ thu phí quang cáo tù' các công ty quáng cáo sán phàm, dịch Ị1. cỏ thê nói dây là nguồn thu chu yếu cua các dài truyền trên ca nirớc hiện nay. Dù 'ậy mô hình quang cáo trực Iiiven cua các đài truyen hình cần phai thiet lặp dây du các thành tò quan trọng trong
- 240. sự plia ti òn quang cáo đc đáp ứng nhu cầu đa dạng cho tất cả các loại hình kinh doanh cua các công ty. Mô hình doanh thu quàng cáo trực tuyến thu phí có hai trở ngại chính. Thứ nlnìt, khôn^ có sự nluĩr tri trong đánh ^iá làm the nào đê thu phí người xem website cho hợp lý. Bơi vì có rất nhiều quá nhiều cách thức đánh ạiá hay đo lường, thí dụ số lượnẸ người xem, số lượng người có quan tâm riêng và số lượng người truy cập. Vì thế cần phải đánh giá đặc đicm hành vi cùa người xem. Các công ty trá phí quáng cáo luôn đòi hỏi đài truyền hình phải đưa ra được các mức phí chuẩn và họp lý. Thêm vào đó, số lượng người xem và tiếp tục xem bị cuốn hút bới các chương trinh là để mô hình này tôn tại và thu hút dược quáng cáo. Thử hai, không có nhiều trang weh có đù lượng ngiùri xem đê thu hút được quàng cáo. Mặc dù, một số trang web của các đài truyèn hình thu hút được sự quan tâm cùa số đông đại chúng, nhưng các quảng cáo thành còng là tập trung vào một nhóm khách hàng mục tiêu đặc thù nào đó. Các đặc diêm mà chuyên gia marketing quan tâm nơi các nhóm người dùng là thông tin vê nhân kháu học (demographic information) thí dụ như địa chi, tuổi tác, giới tính, mức thu nhập, nghe nghiệp, địa vị, sở thích, và tôn giáo,... Thật vô cùng khó để nhận ra trang vveb thu hút phân khúc thị trường nào trừ khi là ta có được thông tin chính xác từ những người xcm trang web. Còn từ phía các công ty trả phí quảng cáo phải xem trang web có thu hút đối tượng khách hàng mục tiêu cùa công ty mình hay không để quyết dịnh có ncn quáng cáo trôn trang web đó ? Giai pháp cho trơ ngại thứ hai là phái thiết kế được các website có nhiều chương trình hấp dẫn. Hoặc người xem có thể nhận được các giải thưởng giá trị và danh tiêng ncu liọ tham gia vào gamcs shovv hay các cuộc thi. Người dùng thường ngại tiêt lộ những thông tin riêng tư cá nhân vi lý do họ không muôn bị làm phiên. Các cuộc thi như Tuyệt đinh tranh tài, So you think you can dance, hay Chiếc nón kỳ diệu, Đường lên đinh Olympia, Thay lời muốn nói có hàng triệu khán giả Việt Nam trên toàn thê giới xem trực tièp hay xem lại trên mạng thi không sợ không có quáng cáo. Ngược lại người xem nhiêu phen bực mình vi chương trinh bị nát vụn do quảng cáo nhưng vi hàp dân nên họ vân săn sàng chờ đợi đê xem tièp khi dứt quảng cáo. Rất nhiều các chuyên gia mạng Internet đã sớm nhận ra và tin tướng vào tiềm năiiíỉ to lớn cùa việc quang cáo trên Internet. Hiện nay, có thc kế dcn mệt sổ cic trang web thông tin đic*p hỉnh đã (hành công trong việc sứ dụng mô hình này như About.com, HowStuffWorks và Myspace.com. Các trang web này dã thành công khi tập trung vào thu hút một số lượng nhất định người truy cập thưcmg xuyên mà các thông diệp quảng cáo có thể được gỉri trực tiếp đèn họ. Tham kháo ở dây là trường hcTp của About.com và HowStuffWorks, cả hai đều cung cấp trực tiếp các thông tin cần thiết và hữu ích đến người truy cập : ví dụ một người muôn tìm hiêu cách thức sừ dụng lò sưởi trên các trang này, khi đó anh ta sẽ được thây trên trang một thông điệp quàng cáo về lò sưới kèm theo các thông tin chi tiêt mà anh ta cân. Trang web không cần nhất thiết là nhận các thôn^ tin của khách hàng này giri lại mà việc khách hàng truy cập tỉm hiểu các thông tin ve lò sưởi là đủ Chương : Mô hình kinh doanh và thiết kế trang weh hiệu quà. 199
- 241. cơ sơ clò nhà cuim câp tranti vvcb tÌLMi hànli thii phí quang c;'u) tròn Irami vcb. ('ó ba chiên lược ihii hút là thu liiit dại chủnu. thu hút cụ ihc. và thu hút cỏ chọn lọc dôi với mô hình doanh thu quang cáơ minh họa ơ Hình 3.3. 2 0 0 CliironỊĩ 3 : A/ô hình kinh doanh và thiết kế trang veh hiện cỊiia. _______________ Ẩ r/ỹ 11 Chiến linrc Ihu hút dại chúnịỉ Chicn lưnc thu hút cụ thố í/*//í>v . . I " Ậ : Ngưùi qiiãn)> cáo trà phi tháp NtỉutVi quãng cáo ti'á phi cao hoìi dê thu hút .sá dông dại chúng di' thu hút một nhóm quan tâm không cần khác biệt hỏa cụ thể dcn một chù dc Chiên Irnic thu hút có chọn lt>c INgưòi quàng cáo trá phi cao nhăm thu hút dặc biệt nhóm khách háng có chọn lọc Hình 3.3 : Ba chiến Iưọ'c cho mô hình doanh thu quảng cáo. (Source ; E - Commerce, Gary. p. Schneider, 9"*Edition, 2012, page 120, CENGAGE Lcarning) Hiện nay, cớ một số mô hinb phố biến sử dụng quanti cáơ trực tuycn cỏ thê kc dến như ; cống thông tin (web pơrtal), một số trang tập trung dối tượng truy cập nhất định và báơ điện tư. (hmg thông tin : Nhiều cònii ty khá thành công trơim việc thu hút niiười dùnu dại chúng minh họa ở Mình 3.3 bàng cách dùng công thông tin. ('ỏng thông tin luôn bao gồm một danh mục vvcb hoặc còng cụ tìm kiêm (scarch cnginc) và bao gôm luôn các các còng cụ hữu ích giúp người dùng lìm kic'm thông tin cùng nliư làm cho trang wcb dề dàng tìm kicm và truy cập hon. Một trong những cống thông tin dicn hình là Yahoo ! Một tiarng những trang wcb dầu tiôn xây dựng theo mô hình trang wcb da dạng, bao gồm nhieu trang khác nhau tập trung nhiều dối tượng n^ưòi truy cập. Yahoo ! Hiện tại dây là trang wcb dần dầu về số lirợng truy cập trèm thể giói ( Ihco thống kê của Alcxa.com), điều này cho phép Yahoo ! mở rộng các danh mục trang thông qua một “công vào” lập trung là
- 242. vvw.vahoo.com (kliái Iiiệin côim thòm’ tin dược liièư Iiliư “cửa ngõ” truy cập vào trana). ’alioo ! liầii nliir tập truna hằn licl các loại trang thôna tin và kèm theo công cụ tim kicMii trên mạnu như : trana mưa bán. các traim tim kiêm, cưng cấp c-mail miễn plii. trò chơi, ãm nhạc, thư' viện anh... lỉèn cạnh Yahoo, các cốmi thông tin điển hình khác cữna sư dựnu mô hình qưana cáo trực tưyèn như AOI.. AltaVista, Googlc, C-Net liay M.SN cưa Microsơll. Một so trang tậ[) trung các dối tirọng truy cập nhat dịnh : ('ác trang này tập trưna u'u) một dõi lư'ợna naư'ời dừna cỏ mực dich nhãt dịnh khi tim kiếm thông tin trên mạna. .San dó khi lliư liưt dư'ọ'c imư'ỏi dừna thư'ò'mi .xưycn, việc ticn hành qưáng cáo trcMi các sitc này tliòna tluròim sè cỏ mức phi cao lion các cách thức qưang cáo tiạrc tưyèii khác. Một i dự dề tliãy là các trana tim kicm vicc làm trcMi mạng như CarccrSitc trẽn ihc uiới hav Victnaimvtirks tại Việt Nam. Ngoài ra còn có một số trana khá nòi licMia khác như ,Aưlo I radcr.com. {'yclcrradcr.com chưyên dừng cho mua bán các plurong tiện giao thõng SU' dựng lại. THỊ TRƯ()NC VIỆC LÀM ClìưoníỊ 3 : Mô hình kinh doanh và thiêt kê írang weh hiện quả. 201 Dthl> I Iu> ũ> ilụnu 1 1 ạu r » các lừ khÌHi iìm kicm ii liên tục nhận cmỉiiK. -Niill"!lÌlH'ậv ^----------- ị Tạo ra các s ơ ỴCUlý lịch (mục (ỉich nt>hc nghỉvỊL công ^ vi iệc làm có mục ticu, Iini chou, lình Iryng công viịc, kinh nghiệm, l)iingcấ|), các k> nẳng, Ihirgiới thiệu... ( II'str I lịch Công việc sau dó (phân loại vị trí, mỏ (ã và chúc vụ công việc, trình (lộ oghc nghiệp, luimg hổng...) Tìm kicmTim kicm .Nhàn sự ( ông việc trực tuycn trựciHvcn ( o'S(I' công ú (c “ T Dại ị liuscn tlọng ’ Tạu ra các từ khóa tìm kìcm và licn tục nhận cmaih. Mình 3.4 : Lhị tru'ò'ug việc làni trên mạng. Cỏ thê nói kha năng tìm dirợc việc làm theo sơ thích và theo chưycMi môn ngưyỘMi vọng cua cá nhãn là rât cao vì các công ty thưòng dăng công khai thông tin và yêu cầu vè chuyên mòn nghiỳp 'Ị1 dối với các ứng viên.
- 243. 202 Chương 3 : Mô hình kinh doanh và thiết kế trang web hiệu quà. 25 Gưi Viéc C^o Tỏi Gan tim ngưói lằi? Oánq 0ir>qKv T im K iế m C ô n g V iệ c M ơ u ớ c . N â n g B ư ớ c T h à n h C ô n g ! ■ịỉtpamÊ. ■ ỉỉ£ỷ' Việc Làm Cao Cáp íSĩi^Sk.*' ■/*^C4> gga. Fpt So^v/are Xị^ EVA MakenewITmark«i M>cro$oft Mobiie (Vwtn»m) LLC í l R U K Í S t m í Canon Panasonic Panasonic Viatnam Grõ^ r o - o Đăng ký thành viên chỉ vói 'l Salts Exacutivt USIS ns Irvv^stinenĩ Setvic^s Saltt Eitcutiva (mcdical and ữantal... HPX ViPỈ Num Tachnkal Salas Enginaar (with strong.. Tọua Pak Vietnam Production Service Buainess Sales kuji Xerov Viot Njm Company Liir.ieđ Lạp Trình Viên Java/íav8 Software... Nĩ I lJat.4VietnamCo Itđ Eiecưtcve Chcf Paiaois** hot*ii &C'0ises Giám oôc sán Phãm Cong Ty TNHH Dưoc Phàm G!of) .<*t Nam Saies Managers Asia Shine Tradirg ỉ Services Corrpany Senior R&D Software Engineer sohtront Vietnam Co Lid Sales Executive (s.e) Male and Eemale... G obal Vtetrani Aluimium Co fld Truông Nhổm Kirth ữoanh (03 Nguòi) Còng Ty TNHH Mò! Thanh Vién Còng Kghẽ Marketit>gOnline Cóng Ty TNPH Còng Nghe Tin Hor Phi Trudng Phòng Ké Hoych v ỉt Tư (tuóì Từ... Cong Ty Cở Ph.ìn Casabianca Viei Nam System Analyst ■Phán Tich Thỗrtg... Nf 1 UataViétnamCo uơ Training Manager Paiadise Ctuisv. a Hotei Giếm Đỏc MarActing Cong Ty TNMH Diinc Pháni Oioiy Vi»*t Nam tirgvnt! 3 Semor Ja>a Oevelopers Ha .. G.o-<«beAsé.> Key Account Executive ■Whoiesales ■... SânofiV'eiNarr Juníor RIO Software Enginecr So^tttoni Vietnam Co Hđ Quaiity Assurance Specialist (QAS) Global Leadec ^ Total ^ 1 ^ TH'- 1■folawti»ý1 CIH* TỌPỊCA % Sc^neider U €ÌS Amyvoy. UUJU.«' r;wmakxiott ■ s s i| Báo điện tử : Dây là mô hình khá phô biến sử dụng cách thức tạo doanh thu từ quảng cáo, cũng như cách tạo quảng cáo phố thông như báo giấy truyền thống. Các báo diện tử cũng tiến hành quảng cáo cho khách hàng bang cách cho thuê chồ đặt logo, dường link, banncr... Một số các trang dicn hình mà chúng ta có thê thấy ờ Việt
- 244. Chương 3 : Mô hình kinh doanh và thiết kế trang weh hiệu quả. 203 Nam như Vncxprcss.nel hay Victnamnet.vn. (i<n«<>iiv Kl.sih*-. I” ‘■“ig yiNHo^ 18001086' MTMcm m%«èkfeii HiNei MV.VMkMMI.V* Ọuỉinc ệ(luMnh thu To.i nh»i Ketincinanì co the (ỉuọx btin v o i Cịitì gan 800 tncu USD MUA NHA CITYUND _ TRUNo XE lOVOTA rx rn r, Ntỉoài ra, hầu hốt cồng thông tin mang dặc trưng ciia một danh mục trang web mua săm (shopping dircctorics), dữ liệu nghiên cứu (scarchable databascs), danh mục c-mai miền phí (IVcc c-mail), phòng chat (chat rooms), các dịch vụ lưu trữ thông tin (lĩlc storagc Services), trò chơi, các dừ liệu cua cá nhân và tctp thể theo thứ tự thời gian, và dặc biệt là các trang vàng mà chúng tòi giới thiệu tiếp sau dây. Mô hình nhũng trang vàng (Ycllovv Pagc Modcl) Mọi người dcu biết niên giám diện thoại “Những trang vàng”, một trong những phương cách hay dê quang cáo công ty. Mô hình những trang vàng trên wcb cũng hoạt dộng tưmig tự. Nhũng tô chức dửng ra lập trang web này tạo ra một báng danh mục cho phép con trỏ nhấp dcn các nguồn thòng tin hay dịa chi cung cấp Síin phấm. Khách hàng có thè tìm thông tin bang cách nhấn nút “tìm kiếm” (search) bằng tên, ngành hay loại hình kinh doanh. Có the họ thu một khoan phí nhó hoặc vì mục dích phi lợi nhuận. Nói chung, quàng cáo kieu này cùng không tốn kém nhiều, trừ khi công ty muôn lỆìp ra một trang web cung câp thông tin hoàn chinh và một ngành hàng đê gây dựng danh tiêng cho riêng mình. Mô hình nàv thường áp dụng cho những tô chức chinh phu, các website ho trự cho một ngành hàng nào dỏ, các lờ báo chuycMi ngành hay một sò công ty có tcMi tuôi lớn. 'Ị'hi cíụ /?/?//•Trang vàng Việt Nam là website cung câp thông tin còng ty, kêt nôi giao thương à ,úc tiến thưívng mại lớn và lốt nhíit Việt Nam hiện nay, với hơn 250.()()() còng ty trên toàn quốc, hơn 2.500 loại ngành nghe và hơn 100.000 sán phâm và dịch vụ,... rrung bình một ngày vvebsite có tới hơn 100 nghìn lượt khách hàng truy Cíìp dê tìm kiếm các nhà sán xuất, nhà cung câp sán phâm dịch vụ và các đôi tác kinh doanh.
- 245. 204 Chương 3 : Mô hình kinh doanh và thiết kế trang )vc’h hiện qua. Engiisn ^ Nhungtrangvang.vn ỉaaa 1166 0 f I V ^ A Tiang chii Q Trang vang Tim kiim 1*1 Trang vang Khuyán mai f i Danh ba đrán 'í* Trang vang Du iKh 9 Lang nghà Viàt Ihoai Từ khoa: Ngành nghi dưọc tỉm kiám nhiàu rrhát; , it“T:ar •Mè Tf :rj s ■^lél &| Kié^r Tia . -oa ^hál •ĩả r •liát 4 Cung urg . S ií « . D4cn u . Oiér •Thiịi 5 Ciín . fma Curg cá© . Cha/ Chùa Chay • OKh M4 Th4t 5i . 9uu Dtér. Ca: Di:n ' u 6uu Ciỏr Tinh/Thanh Phồ: Tar ca . -th - Ca: C6rg *, a C .H ta i., . Ttàv MoaKhỉrg ^hi . -ang KhẶng . 0a< Ly Par t Ma» Ba» , Khach $ar » *aa/'.«« <N •5ai . •,4i Tnàt •Tn.#i Kẻ 4 Ttap; Ti . Cua - Cat Ci"j ĩ/ . CuãrgCa: • Cac c«h u . Sac 5 •Ci;h J . .én . D.ỉh>u4: . 9 ỉr; Téi Ca; LOA. THONGĨIN- / . GIBITRÍ-TUUaNTIEUOUNG V'v :<i ■tưiCiiU' ) 'Ấ ,dlỊKnVltHTMNCUtNTÌNH I ViatnamTelccomsNatiortal l*»mH4iie -l« ỳ« i*-ĨW U *» .H à H ^ * (S4u«|l7a77mPac(a«yi)l7f7C«M laiaiTit vMnitcwww.v%i..vii <9lỏlAMu2vtMUACVNCT•*«UM mA TMOỈC« * THUlte100nAm CONGTT DltTMOl VA KHƯ THUNG MAHA" h a it L ; l i i . u i l i (^''x^ĩĩ&ÈgỂio I Kiiiĩíu^i0toĩ®s^11®@í Tin khuyỉn mai "Cháo ha Sunhouse • Cao mau Uung I0'n ' U i/® 'ữ ja m ':h 3-.;ja tv. : . r ; !'v-tạa” ự..:c Dám Sáu AmiaNina Khuyên Mai Ỉ0*c Dí-" ri .. An'a'. “a ; A m 3 ;J J . iiị| £'.v: *-ra'' •íl-'f:-Tti::iiỳ :ãa-'-.V'-J'; Dac 1-3N; C-uc-';I'n-3t .lỳn ■;oa-CD‘f,uv -<••;•••;-"a' 4! - -A".VJ ỉ j.'t •'■-avc";:".' '; .r n.i K-—•!.nr, -ĩi*''tn.i ■ ISDăng ký thõng tin Doanh nghiệp trên'ŨQ0C!J3V íC í)33 ^^**0lig à y sẽ xuất hiện tại KỀTQUÀTÌMKIẾMcùa c> s j( ' k > ...Dàng ky »> Phán loai ngành nghề riíỉiHiiií!' 'u2?6ScT2o~’~’r~,.
- 246. Cluroiỉii 3 : Mô hình kinh doanh và íhiêt kè traniỊ weh hiệu quả. 205 'ĩ ^ - l líiiỉỉỉíỉrtíu.- » ....... .. L IVNpT </7/’/(omÌHutk 4^ 1 5 ' ^ ’^ ' ’ HÀiyG...lỆT m B - IGOI NHJS in.'V|T. V*NÍ. II ■ì •aÌl^ìmÍia 1-1 ế 9 Deì J / À ịơ ữ 5ặj, ! ‘A m : ả 4 G>9<in>«u $4n phim D>ch vu S'ttmjp L>«n h« . Cop y { C',^’ nhungirangvđng lar* ĩiẠ tỊ {hC V ' ■ ' A ' r i ? ĩ E riiôiui liii cua còiu: tỵ trưóc klii dãnu tai trôn ■|'ram’ vànii luôn dược xác minh va cập nliật một cácli cliinh xác, có SỊI' liọp tác cua các cônti Iv. Niioài ra, còn có những licu chuân dành liiá. săp xcp, dịnh liướnt; tim kicm.... dô khách hàng luôn lim dược nhữm’ niià cuiu; càp á dôi tác tõt nliàt. cỊua dỏ năm băl dirợc nhũng cơ hội kinh
- 247. 206 Chương 3 : Mô hình kinh doanh và thiêt kế trang veh hiệu qua. doanh, dạt hiệu quá cao nhất. Mặt khác, dế giúp các công ty tiếp cận và ứng dụng cômì nghệ thông tin vào sản xuất kinh doanh, hộ thong gian hàng Trang vàng (iniỏn phí cho các nhà tài trợ) sử dụng như một vvebsite thòng thường, miỗn phí tcn miồn ...znn.vn và ...yell.vn, có account quán trị thông tin, cập nhật san pham dịch vụ, dề sử dụnvi. bảo mật và an toàn, hiện đã có hơn 2.000 công ty daim sử dụnu hiệu qua. Một thí dụ khác, Niên giám “Những trang vàng” cùa Hà Nội, địa clii vvcbsitc là (www.nhungtrangvang.com.vn) tuy được xây dựniỉ khôntí làu nhưng dà dược rất nhiều người biết đến vì sự tiện dimg và kha năiiii cuntỉ câp thông tin của nó. Được hỗ trợ bơi còng cụ tìm kiếm và khá năng phân loại cao, đây là một trong sô ít wcbsitc được sự' đầu tu' và quan tâm đúng mức cua một cônii ty nhà mrớc. Tóm lại, mô hình tạo doanh thu thôniỉ qua quang cáo là mô hình kinh doanh truyền thống nhất, nhưng hiện nay đã cỏ nhiêu cai tiến trong mỏ hình này. Khi mà các công cụ chặn quáng cáo nhàm tránh quây rỏi, phiền nhiều c-uscrs dà dcn dược tay người sử dụng thì mô hình này cùng bắt buộc phai thay dôi với các phương pháp sáng tạo hơn, gây được sự chú ý với người dùng hơn. Có thô nói, mô hình tạo doanh thu nhờ quang cáo khá là muôn màu, muôn vc. Sau đây là một số loại hình chính trong mô hình tạo doanh thu thông qua quang cáo (Advertising-supportcd Rcvcnuc Modcl): • Display Ads (những quang cáo dưới dạng banncr, hình ánh động....) như Yahoo, Googlc. • Scarch Ads (quang cáo trôn những cỗ máy tìm kiếm), như Googlc, Bing. • Text Ads (quáng cáo bang những đoạn văn bán thuân túy) như Googlc, Paccbook. Vidco Ads (quang cáo bàng những đoạn vidco hay llash động) như Youtubc, Googlc. Saavn. Audio Ads (quang cáo bầng những doạn ghi âm mô ta vc thưong hiộu) như • Promotcd Contcnt (quang cáo bầng cách lan Iruycn những nội dung, tạo ra hiệu ứng lan truycn) như Twittcr, Paccbook. • Rccruitmcnts Ads (quang cáo những thông tin luycMi dỊing) nôi bật nhât là mạng xã hội dành cho nhĩmg người đã đi làm Linkcdin. • Hmail Ads (quang cáo chạy trên những hộp thư mail diện tư) như Yahoo. Googlc. Và còn nhiêu hình thức quáng cáo kicm lợi nhuận khác như : ClassiTicd. Pcaturcd Listings, Location-bascd otTcrs mà những “ông lớn" nàv đóng vai trò xây dựng nôn một Ads nctvvork, kốt nối nhu cẩu quang cáo cua các nhà quang cáo (Advertiscr) đèn những người dùng cuối (User).
- 248. 2.2. M ô hình doanh (hu (huê hao (Subscription Kevenuc Model) Mô hìnli này dược mô phong nliư là một câu lạc bộ dành ricim cho hội viôn và kliách hàng; và còn íhrợc ÍỊỌÌ tà nió hình doanh thu dăiìiỊ ký. Nỏ băl buộc khách hàng pliai dăng ký tôn à mật khâu dô truy cập vào nội dung chính cùa vvcbsitc, thường phai tra ticn dê có dược hưcíiig các quycMi lợi dặc biệt. Mỏ hình dăng ký cùng tưcmg tự như khách hàng dặt mua một kỳ báo hàng tháng hay hàng quý, nhờ dó khách hàng có thổ dọc dược toàn bộ nội dung và tìm thây những thông tin bỏ ích hon hăn so với nhũng người chi tham quan chứ không dăng ký. Hình thức này thuỏng dirọc sư dụng do các công ty có .san phàm dịch vụ cỏ thè phân phoi trực tiòp trôn mạng như báo diện tư, phàn mõm, tư vân. thõng tin... San phàm thường là các tài liỌu diện lư như : luận văn thạc sì. ticn sì, các tin lức quan trọng, báo. tập san nghiên cửu. t;ìp san chuyên ngành, các cõng trinh nghicn cứu,... L, _ . _ ' ^ ■*’ MÒ IIÌMI DOANH rilL! Đ.ĂNG KÝ (SHBSCRIPTION RKVENUE MODEL) Chươtnị J : Mô hình kinh doanh và thiết kế trang veh hiện qná. 2 0 7 r Ket họp thu phí trii> Miất khi sứ dụng, khách hàng phái trá một khoán tiền cổ dịnh hảng tháng/nỉỉni đe tru iiat thông tin. I huòng kết họi) giũa dịch vụ thu phí dịnh kỳ và sứ dụng. I.Ợ I ÍC H Đ Ó I V Ó Ì ì t , 7 ^ t 1 Nsirừi NỉỊiròi . Ị---- hán mua ■■ 1 i (ìia t;ỉ^n^ (loanh thu nhò c rihicu iiịỉUtVi llùn^ Q Dirọv phóp MI (lụni< nhicu tliôn^ tin H (I()i (liiiiiỉ hon ị k ir Ạ Cìiàm l)ol ilinx' chi phí Khònu cần phai tra phi thuê hao cao hon Ịỉ Ì Qu> (luọv Ihitnh (ii‘n n ’u' (lịch MỊ và (iẠc tỉnh trị (>ia tãiiị’ l.ỉnh (lòiiD (||H> (lôi khi cần thicl Hiện nay rât nhicu trang vvcb có mục dăng ký dè khuvcMi khích tinh tưong tác giữa còng ty và khách hàng. Dôi vói phí dịnh kỳ, khách hàng tra một khoan tiên cò dịnh theo tháng/năm dê truy .xLiàt thông tin. rhường nhà cung ứng dịch vụ mô hình doanh thu dăng ký chi cho xcm một phan, phàn còn lại phai là thành vicMi mói dirực xcm hcl (thí dii như báo);
- 249. 2 0 8 Clurovíị J : Mô hình kinh lìoanh và thiờt kc íraiiíỉ veh hiện í/na. hoặc chi cho cm mội phân còn lại pliai mua (thí clụ nliư lạp chi); lioặc chi cho xcm các thônu lin eân dày (ironu uniụ 30 imày) sau dó phai ilăim k tra plií dc làm lliánh icii chinh ihửc tlii mói dưọc cm licp; dù dà là thành icn nhuim ncu muôn cm nhữnụ thõnu tin lưu trừ lir 5 năm Irưóc thi sc thu một mức phi tuọiui trưnu. ('ònu t thu tluọc phi nhò’ào khôi luọim lru xuãt thônu tm lir các thánh icn. Tronu mõ hình iloanh thu ilănự ký. cac thònii tin hay dich ỊI mà cõim ty cunu câp dirọc tlưa ra ihôim qua một uchsitc. uuoi SU' ilụim sc phai tra một khoan phi ilãnu ký cho iộc truv cặ|i loi một sõ Imặc loim bộ các nội dunu nói tròn. Nmrói sư dỊinu co thc tra phi theo tháim hoặc tra phi theo năm. khi rki nhu' Iriróim họp khá nõi ticnư mà cac cônu ty 'iệl Nam có the học tậỊr là CÔIUÌ ty Consumcr Rcporls Online. imu'(íi dăim ký su dỊinư dịch ụ cua còim ly sè phai tra khoan phi 3.0.S l SI) 1 ihanu hoăc 24 l'Sl) I năm. kro' nuại lon nhàt cua mõ hình kinh doanh này là kh;'ich hànu tluròiu; cam thây nưưọnư ép khi phai thanh lo;'in cho các nội dunự trẽn ch. De ưuii L|uycl ân dô nàv cac nội dunu cônư ty dua ra phai thục sụ lá nhừim khoan ựiá trị ma lãiui cao á càn hạn chê nuưó'i dăim ký sao chc|r nhừnu nội dunư tru cặp (.lưọc Các loại hình Subscription chính cỏ thè liệt kè nhir sau : • Soltuarcas a Scricc : l-'rcshdcsk. • Scr iccas a Scr icc : [’al'. Contcnt as a Serv ice. Inrrastructurc ỈMatlorm as a Service (.Ama/on Vorkplacc Service). .Mcmbcrship Scrv ICCS : ,‘ma/on l’rimc. Support Maiiitciiancc : Red Hat. 1’avvvall : The Ncvv 'ork rimcs. |■inancial rimcs. .Mô hinli plia trộn ” iũa (huê bao và (|uan<> cáo (,d cr(isin »-Su h scrip tio n M ixcd Kevciuic .Modcl) t. o mọt mo mnii piia trọn mưa tiuic nao va tiui |im quaim cao cua nai Itr nao lai chinh quen thuộc và khá nòi licMiíị là hai tò Ncvv 'i’ork rimcs và The liconomics. Có thè vói các bạn Việt Nam yèu thích tài chinh thưòne hay dọc tin tức trên nhừim vvcbsitc tủi chính dà quen thuộc vói mô hình này. Troni’ mô hình náv pha trộn náy. các tò’ báo vá các tạp chí kèt họp uiiìa việc in ân truycMi thòim và xuât ban trẽn mạnm nmrói dăim ký tra một khoan phi và chfip nhận một mức dộ quanư cáo nào dó. Tuy nhicn nèu tra phi thi mức dộ phai xem quaimeáo it hon nmứvi xem khònư tra phi. Tiiv theo ehiẽn lưọc kinh doanh mà doanh thu chu yẽu là từ nmiôn thuê bao hay là từ nmion quaim cáo mà các cõim ly theo mò hình pha trộn ưiừa thuè bao và thu phi quanii cáo quyèt dinh mức dộ các nội duim dirọc xem miền phi khác nhau. Neu thu dirọc phi ihuẽ bao nhicu hon thi curm c;ìp ít nội dunu miền và chi nhữnư nhữnu mịiròi tra phi thuê bao mo'i ticp cận ilưọc nhiêu thôim tm và nội duim ho'11.
- 250. Cliiromi 3 : Mô hình kinh doanh và thièì kê traníị veh hiệu cỊua. 2 0 9 fl con Eljf ^*CUjJork Eimcs Q 3 Stop p ol ?. Sol^ct tho Subr.criplion Th.1t r. Bor.t fof Yoii Citing Hc on Orlan( N Y T im cs.com ♦ T o b lct A PP All D igital A c c e ss S 1 9 .9 9 S 3 4 .9 9 PINANCIAL TIMES €Janan 9anẽsh VindiCiition for Cameion nnđ Ciosby Fair and foưt a day The rise and rise oí Scols nationaiism Giilian Tett '■ : Maikels In&ighl = ' ỊnBOAt.tULY l.M t l ^tii-ỉunci CaruKluiii mủkcr, (0 to w ll mon* (Kan ^acoasurtiuin k ru v iỉt .Ukỉ oOwr Ị St à^iiỉlOuUI c 5 ^ 1 UK GENERAL ELECTION -2 5 To&Hibá discov«r& improper accounting, scraps divi High end housing demsnd to rise poct-election Sh«nghai stocks ỉuHer worot week in five ỵears UK 'sin stocks' leap as Tories set for viciory ếỉ^ĩ-ĩ^i^cẺẵỀỂmỀẾỉiĩomi Còn nếu cỏm> ty theo mò hinli này miiốn có nguồn thu chù ycu là từ quaiiíi cáo thi có thê cunu cấp tliônu tin à nội duim cập nhật và hap dcẫn hơn dc thu hiu dược nhiều ntiười xcm hon. lỉạn dừnu lo lănu tliái quá cunu câp micn phi tàl tân tật nliư thc thì lày dâu mà có lUìuon thu. Nhừim cái tcn như (ìooiilc, l accbook, Ọuora, l.inkcdln hay VVikipcdia là nhữmi dịch Ị I mà khi truy cập vào mạmi Internet chúng ta sử dụng
- 251. liàng ngày. Một so trong so dó hoàn toàn miền phí cho người dùng, nhưng chắc chẳn răng dăng sau dó là ca một cồ máy kicm ticn không lồ từ quang cáo. Bưi vì chúng giúp ta láp dày khoang tròng của viộc thicii hụt về thông tin. Không thê phú nhận rằng những cái tên o' trôn và ca Yoiitiibc, Wordprcss, Dropbox anh hưởng như thế nào đến cuộc sông cũng nhu' còng viộc hàng ngày cua mồi người Việt Nam chúng ta. 210 Chương J : Mô hình kinh doanh và thiêt kế trang weh hiệu quà. Chú đề, kênh Hình 3.5 : Mô hình hỗn họp giữa thuê bao và quảng cáo thu phí. Bảng 3.4 : Năm mô hình doanh thu chủ ycu. Mô hình doanh thu Thí dụ Nguồn doanh thu Ọuáng cáo Yahoo.com Thu phí từ những người quàng cáo trả cho các quáng cáo cua mình. Dăng ký hay thuc bao WS.I.com Consumcrrcports.org Sportslinc.com Thu phí từ những ngirừi dăng ký tra cho việc truy cập các nội dung và dịch vụ. Phí giao dịch cBay.com H-Tradc.com Thu phí (hoa hồng) khi thực hiện các giao dịch mua bán. Bán hàng Amazon.com DoubIcClick.net Salcsforcc.com Bán hàng hóa, thông tin và dịch vụ. Liêm kct MvPoints.com Phí lic'ii kct kinh doanh.
- 252. 2.3. Mô hình phí ịỊÌao dịch (Kcc-ĩor-lransiicíion Ucvcnuc Modcls) ơ mô hình này, côm> ty nhận dược một khoan phí khi các doi lác thực hiện giao dịch thỏnii qua vvcbsitc cua cònti ty. rhi dụ nhir công ty clỉay.com tạo một thị trưừng bán dâu uiá và nhận một khoan plií giao dịch nho từ những ntiiròi bán liàng khi họ bán các hàng hóa cua minh qua vvcbsitc cua clíay; li-’l'radc - một cônu ty mòi giới chứng khoán trực tuyên - thu các khoan phí uiao dịcli khi hụ dại diện cho khách hàng thực hiện các giao dịch chứng khoán. Chươnịị 3 : Mô hình kinh doanh và thiêt kê trang Wídy hiện tinủ. 2 11 e t ' - ^ t Ilumi ÌJ1 díu h'ii Lt>>iyi' ^ MY I.n lin !l>ntni I..ỈII íli.iti) VI tảr Noifòi bán NO«ròi mua t '•1. o Ngiiiiluong.vn P ayP ỉil li(h twp Idi kiiudn Ngdii Luựng Tư Vvin Ikin hdtì^ ml^n phi WỊ' đẻ'bán háng Giiip l>jn lung Q 0 Ng»nl iMmg.vn ilunh cõng Sviii|> Mỹ N ợ h ién a'j'ii x u h iíỏ n g h á n h ả n g tại e B ay Mý b*n mucr. b<et '.-il■•^Jcng /* TiẶi .0«' i ptiéVi riòc đo ơiuong đuoc b*r< thanh cóng tiàn eba» vo g*i boo nhiáu. h iv de chgng »ỏi r.ghiẻn <U«J cho bon. Tù khóđ liẬn quiin (Uềng Anh) Vnn ịIHI „Bạn hang sang Lâu I>iiiyi'ii (lunh <Ú(I(| ì ^ , Im iiKit' ' kittiini) liàn (hán) l fii íchbrnh.vì tM.'ii •.'Boy 1'rong mô hình tạo doanh thu thông qua thu phí giao dịch, nhà cung câp dịch vụ tien hành thu phí dịch vụ dựa trên khối lượng giao dịch mà khách hàng dà sư dụng. Một sỏ dịch vụ như vậy dà dược nhà cuiiíi câp mớ rộng trôn vvcbsitc. Khi dó trên vvebsitc, khách hàng có thè truy cập nhữmi thông tin can thiết sứ dụng cho giao dịch cua minh, và khi khách hànii sẵn sàmi SỪ dụng các mẫu có sẵn trên trang đô tiến hành nhập lliỏng tin uiao dịch nhung nha cunạ cap ÒỊCII vụ cua wcbsitc sc tiên hành thực biện giao dịcii dỏ VƠI inU'.- plii úiuơng íliap lìon nhiỏu .so V0'1 các nhà cung cấp dịch ' V thực hiện giao dịch truycn thồng. Chúng ta hãy cùng tham kháo một số loại hình kinh doanh (hay ngành nghê) sư dụng mô hình này trc'n thỏ giới và ca Việt Nam ; ('ác công ty du lịch : ('ac công ty du lịch thường thu được hoa hồng từ các khoan chi phi nhir vé máy bay, dặt phùng khách sạn, thuê ô tô du lịch cho khách dặt chuyến du lịch qua công ty. Ilọ hièu rang yếu tố quan trọng để khách hàng dến với họ là phái cỏ dầy dú các thông tin cần thiết và có giá trị mà khách hàng mong muốn. Khi đó máy tính và Internet, với dặc thù cùa minh, sẽ dề dàng tồng họp, phân loại và truyền tai nhanh chóng các thông tin như vậy đến khách hàng cùa công ty. Trôn thực tế, các hãng du lịch trên thố giới thường sir dụng mạng máy tính đê tiến hành giao dịch
- 253. đặt chuyến cho khách hàng, một hộ thống điến hình về mạng máy tính như vậy là hệ thống Sabre. '1’ravelocity thuộc Sabre là hãng du lịch nối tiếng thế giới dã sử dụng hệ thống này, bên cạnh dó cũng phái kế đen Hxpedia cứa Microsoít và cua Việt Nam là Saigontourist hay đặc biệt nối bật là Victravel. 212 Chương 3 : Mô hình kinh doanh và thiết kế trang weh hiệu quả. MANGRAN1I?JClUVtNsc1lAiVII-1NAA/, tr a v e l « c o r u.vn GIỈĨĨ IKỌĨRựt S @1 lẼISI ITiacưul)Oộkiti(]ỊTiactru(liemthannvién§m Du lịch theo chú đề Vi sao chọn travel.com.vn MẠNG BÁN TOUR SO 1 VIỆI NAM ."Ị 3iíf>5c-^5 ir-5i rhit SÀN PHÀM OA DẠNG, CHÁT LƯỢNG Cs;í^Ì!tưonỊtítnhí' THANH TOÀN AN TOÁN VÀ LINH HOẠT w*èr *ít ,51CÍC ti :h j: t*i cNi-r OẠT TOUR DÉ DÁNG VA NHANH CHÓNG Đ ảttcu Cht V3- J evot LUÓN CÓ Mưc GIÁ TÓI NHÁT BáoíimJAItít HÓ TRỢ 2AIÌ H0>nt s -ổ n-otrvc tv,é‘‘ Vietravel đứng đầu ngành du lịch về giải thưởng “Thương mại điện từ TPIỈCM” ECAvvard lân VI, năm 2015 với hạng mục “Wcbsite thương mại diện từ chuyên ngành du lịch, lừ hành tiêu biểu”. Với tính năng vượt trội, hồ trợ tối đa, klrông giới hạn phạm vi địa lý, hình thức thanh toán đa phương thức rất thưận tiện cho kliách hàng, mạng bán toưr trực tuyển vvww.travcl.com.vn đã góp phần tạo thói quen tiêu dùng trực tuyên cho nguời Việt Nam với sô lượng giao dịch không ngừng gia tăng trong các năm qua. Được thiết kế đẹp mắt, chuyên mục phong phú, www.travel.com.vn còn có ưu thế vê tôc độ tim kiêm không quá 5 giây, quy trình booking đăng ký đơn giàn, mang lại sự
- 254. tiện lợi clio nuirời sư dụim. liòn cạnli (.ló. VÌL'tracl C('in là don ị lừ hành dny nhài IÌC'I1 ki:t V(VÌ MasterCard tliỊic hiện các chưonu trình khnvíịn mại l(Vn V(VÌ nhừnu eiai pháp thanh toán trục tiiyèn an toàn. Chironu trình sè hoàn tiè-n ."'"(i trên lònư tiiá trị thanh toán dành cho clui the Master('ard d(')im thưonu hiệu Vielrael - RIDV; và hoàn tiên 2"() trên u')iui tiiá trị thanh toán dành eho elui the MtislerCard cua nttân hànụ khác. Nuoài ra, 'ietrael e(')n main ụiá dèn ,>"o lrè'n u')m> uiá trị thanh toán khi khách hánu dănu kv tour à ihiinh toán qua C(’'im 12.2|’ay bămi the MasterCard phai hành lại 'iệt Nam. 'oi v>>.traM‘l.coiii.Mi hay inm dụnii /pp Mobile “Nictriix cl” lrè'n diện thoại, du kháeh co th(} lim kiêm à dănu ký lour thật de dàim chi bãnu ái thao tác thanh toán trục luên ràt d(Tii uian. C'ỏ thê nói, v>vv.tracl.c»m.vn là h(} th(ing thucĩim mại diện tu ih(')ne minh, uiúp khách hànti dề dàntỉ ti(}p cận uVi hình thức uiao dịch hiện dại. an loàn mà lại liêt kiệmi h(Tii so víVi cách uiao dịch truvcMt thtam. ('ác liãn<' phân phoi c iKti : l)(')im vai tià) là trunu tiian, các hãnii phân ph('ú e hơi mua .c từ nhà san .uât và hán lại chơ ngưcíi tiêu dim>’. Việc dàm phán trao d(Mdê thỏim nhai liiá bán chơ khách hành thưòiiu mât thời gian à nhiêu khách hàng không muôn tiên hành theo cách mua trực tiếp lại hàng như vậy, Do d(') nhiêu hàng dà nhanh chong sư dụng mạng Internet dê eung câp các th('mg tin can thiẽl cùng nhu' thục hi(}n giao dịch cho khách hàng ti'ê’n vvcbsite. và h(.) dã dạt dirợc nhiè'u kèl qua kha quan, ( ó thè kẽdên MSN Aulos. Carsdircct.com. Autowcb.com hay Autobylel... ( ác công ty môi gi(Vi dịch vụ tài chinh (ci)ng ty m(')i gi(Vi chửng khoán, mỏi giới bao hièmi). Cùng SU' dụng m(') hình thu phi dịch vụ theo các giao dịch, các C(')ug ty môi gicVi dịch vụ tài chinh thu hoa hcMig theo giao dịeh ihựe hiện cho khách hàng. M()t S(> ci')ng ty m('>i giiVi chứng khoán dà thực hiện cung cãp dịch vụ giao dịch này trục tuyên như Merril Lynch, Smith Barney, Charles. Schvvab... bèn cạnh d(') là một sf' hãng m()i gio'i bao hicmi như lnsure.com. Insurance.com, Insvveb... l ại Vi(jt Nam với một dội ngũ mỏi giỏi lư Vcân chuyCm nghiệp, trung thực, am hièii thị trưìrng Vi(}l Nam, ScASecurities Online có thê lư vân cho khách hang những thõng tin thị trướng chinh xác nhất, hỗ tn.r khách hàng trong việc phân lích thị trư(')'ng, ngành ngh(* chứng khoán và xu hutViig thị IrutVng dê khách hàng cò những quyết dịnh tòt nhât phù hợp với mục tiêu và kha năng chap nhận rui ro cua timg khách hàng. Ngoài ra, với lợi the C(')ng ngh(Ị' hiện dại. ScASecurities dà tận dụng ccmg nghệ hiện dại cua thÌTÌ dại Internet d(í plụic vụ khách hàng một cách hoàn hao nhâl. t()i da lợi ích cua khách hàng. Bang cách là dặt lệnh giao dịch trực tuy(jn qua Internet thông qua phân mc'in giao dịch Slrade. Dịch vụ giao dịch trực tiiycMi qua phân mcMii S’l radc : Dịch vụ giao dịch trực tiiyêm sĩradc là dịch vụ giao dịch trực tuycn l(')i ưu, cho phé'p khách hàng cỏ thê theo dời dược th("mg tin cập nhật về thị trường chứng khoán và thực hiện các giao dịch chừng khoán theo thời gian thực tại SeASecurities imú lúc mt)i IKTI bang cách truy cập vào vvebsite : http://vvvvvv.scasc.com.vii. Bêm cạnh tinh năng theo d('ú thông tin, s Trade còn giúp khách hàng C(') thê : Dặt lệnh và theo d(vi trạng thái Cliưưinỉ 3 : Mô hình kinh doanh và thict kc traiiíỉ vh hiện qua. 2 I3
- 255. lệnh trực tuyến; Xcm chi tiết từng lệnh khớp cùa toàn thị trường, xu hướng mua bán cua thị trường và giá binh quân gia quyền ciia cố phiếu; '1'ạo nhiều watch list, top ranking, quán lý danh mục đầu tư theo giá thị trường; Tự thay đòi thông tin cá nhân mà không cần den ScASccurities; Sứ dụng biếu dồ phàn tích với nhiều tính năng hồ trợ... và nhiều tính năng vượt trội khác. Dc sứ dụng dịch vụ, các nhà dầu tư hoàn toàn có thể dăng ký trực tuyến dể sứ dụng tiện ícli cua ScASccuritics. '.I s SI ( Kll ^ONLINE 214 Chương 3 : Mó hình kinh doanh và thiết kế traníỊ weh hiện qná. T tm Ị tM CMIMệa Ttolúc Itm Q ìẾ m ^éH Ê tìầ sền plÌMi A D|cti«« H&bvoModldi < k iỉi lỷ d n li BI«Ca k Q M h ệ c ò M a t wCÌKO d ịch (nrc tuyén •BAnGGiiimrcniTãi ^ I>|< b ^ỊI dụ li luyt'11 qu.i |ilniM lUHtn s lia tk Dich VU ttỉ.io djcli tjuc tuvéỉi STi.ide lá diclì u gí.io dich tnh: ntẽn tój im cho pliep khnch lianạ co Ihô ilíco dòi diroc rhõm? un câp Iih.ũ 'ẻ thi tnrcnií; dnmc khorm .1 ilutc hiên cac ọiao diclỉ cl«nw kho.iu theo ihoi ạtan tluK- lai SeASecunties tnoi hic UỈOI noi b.lnữ cach tniv cãpáo uebsne http VAV se,i‘>c com ì> Bẽn c.inh tmh n.liw theo dỏt thoiiữ tni STí.ide con ỗiup kliacli hánp co thé Dat léiili va theo dòj tiAuc thai lênh tntc tuvén Xem chi Iièt nntfi lénh khO]) cua toán rhi inioiiB NU luioiis mua han cua thi Iiucm9 a 9ia bmh <.{11011 0 ia ipivèn aia cõ pluẻu Tao nhiéu uaich livi lop laukiuo quan Iv danh muc dáu tu theo 9ia thi Inrorns Tu Ihav doi thónọ tm ca niiãu ma khoiw can dèn SeASecuiìtiev Su duu9 bieu dó ^ phan tich oi nhiên tini) naiiB hỏ tio a nhiẽu tinli nan» urot liõi khac Đè sú duu9 dich ~ UI. cac nha đâu m hoàn loan co thè đans kv H1^' mvèn su dunẹ tien ích cua SeASecunties TÓ NG BAiBArm M Chi nhm h HCM • TXtnuỦNG Mô hình doanh thu thông qua thu phí dịch vụ cung cấp (Fcc-l'or-scrvice Rcvcnuc Models) Khá giống với mô hình tạo doanh thu thông qua thu phí giao dịch, các công ty sứ dụng mô hình tạo doanh thu thông qua thu phí dịch vụ cung cấp cũng tiến hành thu phi hoa hồng từ các dịch vụ mà khách hàng dà sir dụng. 'I'uy nhiên theo mô hình này nhà cung cấp sẽ không thực hiện giao dịch cho khách hàng mà tiến hành cung cấp dịch vụ trực tuyến cho khách hàng tự sỉr dụng. Mức phi dược xác dịnh dưa trên giá trị cùa dịch 'ự cung câp. Các loại hình kinh doanh llurờng su dụng mỏ hình này như trỏ chơi, giai trí tiạrc tuyến, tư vân tài chính, tư van luật, Trò choi trực tuyến : Không chí trên thế giới mà ngay tại Việt Nam, dịch vụ trò choi trực tuyến dã có sự phát triến rất mạnh mẽ. Ncu chi tính riêng ớ Mỹ, hàng năm có hơn khoảng 10 tý USD được sứ dụng cho ngành công nghiệp giải trí này. Đê có thế tham gia vào các trò chơi, hoặc người chơi phái liến hành mua các phần mềm trò chơi này sau dó cài đặt vào máy tính cá nhân cua minh, hoặc trà phí dăng ký tham gia vào trò chơi trên mạng Internet. Một số còng ty phát triên các phần mềm trò chơi nôi tiếng có thê kê dến như MicrosoO (với MSN Games) hay Sony (với Sony Play Station trcMi Stalion.com)
- 256. Cììuơng 3 : Mô hình kinh doanh vù thiết kể trang weh hiệu quả. 215 (ỉiái íri írực tuvcii kliiic (xcm pliiin, nị>he nhạc írục tuyến...) : Tương tụ như dịch 'ự trò chơi trục luycn; klii imiốn nghe nhạc, xcm phim trực tuyến hay muốn tai nhùng ban nliạc và bộ phim vê máy tính cá nhân cùa mình, người dùng phai trá khoán phi c Ik ) nhà cưng càp, các khoán phí này cỏ thê tinh cho một khoang thời gian sử dimg nhàt dịnh lioặc cho một dung lirợng tái về mà nhà cung cấp quy dịnh trưóc. Một số trang vcb kinh doanh dịch vụ này như Moviclink, RcalOnc SupcrPass, Intcrtainer. Tại Việt Nam, /ingMPd là ZingMP3 hiện là vvcbsitc âm nhạc lớn nhất Việt Nam với hon I 1 triệu ngưòi dùng. fT"^ 'V.ÍẶ, ì, Tôi yêutiếng nuứctôi ■ II M I I H 4 « OOM/MM » í ĩ r r Ií 12 3 D
- 257. 216 Chương 3 : Mô hình kinh doanh và thiút kê trainị WL’h hiệu ÍỊUH. Dược khai sinh 1'8/2007, Zing MP3 là một trong nluìiui tranti wcb tim kiòm âm nhạc dược ưa chưộng nhất tại Việt Nam hiộn nay. Sư dụng hộ thòng tìm kicMii thòm; minh, /ing MP3 cho phóp neười sư dỊinu ticp cận dược với thư' viộn khỏnt; lo các bài hát à ban nhạc các loại dược tập hợp tự dộnt; từ vỏ sò các ngưôn khác nhan. Dòng thói /ing Ml3 còn cho phép ngưòi nghe tai. nhúng vào blog hay gưi cho bạn bè nliừnu bài hát mìnli ycư thícli nhăm mcTrộm; kct nôi âm nhạc tói mọi nmrừi. ('iíc (ư van tài chính, tư vấn luật.... phát Iricn mạnh O' Mỹ và một sỏ nước cliâu Âu, dịch ụ tu' vân lài chinh, tu’'àn luật thu'0'm; dirọc các hãim lớn sư dụm; trên mạng Internet, nhăm lận dụng lợi thò và uy tín cua minh dè cung câp dịch ụ tư vân cho các khách hàng ớ các bang hay các nước khác. Một sô trang cung càp dịch Ị1 tư an tiỊic tuyến như vậy có thô kê dõn nhu MyDocOnlinc. La on the cb, CP.A Dircctory. LuatTrucTuyen.net ■Mạng tu an luạt trực tiọcn iMMiccMa I oAin^ I c«cHv«n/«*ii I ■MtacDinmủivc I ■Andcpiillri;tỉ^WilitHriMÌ4r'i:Níiá«rfMlii>' O iay <liini() nli.ui d à n g ky kinli (io.inh .K I• Tư V.M1 thov doi th.ưili vi«n tlu y dỡi c dottg Conq ly fl iu ffritctniyrti.netJ .1 L tiA N H Tit van giai th « U oanii ng h iè p (ItiAttriHtniyrn.nrt} : ' S I I I K % > < |l I > l , I.II trin n io iUin> .([i lỊnix} p titn n ig kli.ui . r... I-.. .i.n ih l.x SI vut .................... ... . ..c . I n n t.l.. Ilu .ltx , III V,<II It.u li I cliiiyuii |-||II.1II|} t>' an U ' thii.i doi ' ...... liM- , Ti( v.iit (l<ti liic <hiiy. II n liư o iio (.hiMi t'» io '.<! Tu van tlui ti« ' Cap giay pliep san aiMl nroii doi VOI nltiniQ (lir on (lau tư san xưat moư co (Ịiiy mứ rlưOi J tneư lit/nani fl n.tnritctniyrti n rt) ■ . • . ‘ DANH MIIC TU VAN , lu V.III <',«n<i k> . .I|> ■■■.>> • In in g nli.Mi dư dHMi kn-ii ,<n‘ ...UI lim . t.h,.m ,A ItP ) .I.M v.u su.. !>.■ Ị>l..... . VUI |>l'..uu kh.i. lu S.I.I, , lư v.ưi >ỉ,ưi.i ky • .t|> (uav ‘ b ư n g n h o n t o S«1 «! ' ■ts.u ki.Mi .UI tu ..n th u . iit i..u i,A ttP ,.I .n v .i ..... S.U. |ih .......................... g... tl.ii. C..I .hiiMi l.un tlui. |>l.,uư .|,UI.) n.ju>.m ku . ixs.. it.iso .lu - . hu ÌM-n .IU.UI.I lihH nlii n.ún vin |.1|.I u t.i lỉ.iii n.m li ngs.01 (iư d.ii v.. I. 1,1 I lại Việt Nam. mạng liiatlrucluyeii.net co the tu' ắn cho khách hàng ’iột Nam tiì dãng ký kinh doanh, thành lập công ty. thay dõi dăng ký kinh doanh, an toàn thực phàm, lò chức lại còng ty. dịch .vụ ,in giây phép, dăng ký chất lirợng thirc phàm, lưu hành mỹ phàm mà sô mà vạch, lưu hành dưọc phàm, tu' àn dâu tu' av õn. dịch
- 258. ụ làm sô dỏ, đăng ký bán cỊuycn tác i>ia, dănu ký sớ hữu công nghiệp, luật sư tranh tụng, xây dựiiỊg quy chc. thu tục pháp lý cho người nước ngoài,... rất cá các dịch vụ trôn dcu có thế thirc hiộn trực tuycn (Online) rất thuận lợi cho khách hàng. 2.4. M ô hình doanh (hu bán hàng (Sale R cvcn u c M odcl) Công ly theo mô hình này thu tluực doanh thu tù' việc bán hàng hóa, dịch vụ và thòng tin chc> khách hàng, ('ác còng ty như Ama/on.com bán sách, băng dTa nhạc và cac san phàm khác; noublc('lick.nct thu thập các thông tin vè nhùng người sư dụng trục tuyên, sau dỏ bán các thông tin này cho các công ty khác; và Salcslbrcc.com bán cac dịch Ị1 quan II Ị hrc lirọiig bán hàng tròn 'cb. rất ca các còng ty ke trên dều theo mò hình doanh thu ban hàng. ( 6 thè nói. mò hình doanh thu bán hàng là mò hình phong phú nhât có the kê ra một sô mò hình như : Mỏ hình bang hiệu (l)stcr/Billboard Modcl), mò hình cuốn sách hưỏng dan diêu khiên (('ybcr Brochurc Modcl), mô hình doanh thu băng danh mục san phàm trê'n vvcb (VVcb Catalog Rcvcnuc Modcl),... Các công ly Việt Nam ke ea các công ty nho có thè dề dàng áp diing mò hình doanh thu bán hàng vào hoạt dộng kinh doanh và quang bá cõng tv minh ra toàn quôc và thê giới. ,MÔ hình báng hiệu (Postcr/Billhoard M odcl) Dây là mò hình dơn gian nhãt và cùng là cách làm dề nhàt dê thương hiệu cua các công tv Việt Nam liêp cận với ngubi tiêu dùng trên Internet. Mỏ hình bang hiệu giúp cõng ty ilăng các thông tin vê còng tv và san phàm cua công ty qua giao diện cbsitc riêng hay trên một ucbsitc thông dimg nào dó. Mạng dược xem là một xa lộ thõng tin. i vạy mò hình nàv cùng không khác nhiêu so vói việc công ty treo các bang qu;mg cáo ngotii tiòi. Nó giuỊi cho khách hàng tìm kiêm dưọc những thông tin cân ihiêi á những l>' do tin tưong de dưa ra quyêt dinh chọn mua san phàm hay dịch vụ cua công ty. Diêm chinh yèu c;ui làm trong mò hình này là giúp clu) khách hàng bièt dịa chi (cmail. cb. hay dịa chi thông tltưòng) à cách liè'n hệ ới công ly. Do chi phí không cao à tlon gian nẽn dà lii mô liinh tliông dỊing lion ca và có thê sư dụng cho tãt ca cac loại liình kinh doanh diện lư. Mò hình náy là buớc co ban cho lầt ca các còng ty Việt Nam muốn hiện diện trên không gian ao. Du có dò kỵ hay d| ứng ới thương mại diệ'ii tu' và chăng bao giờ kinh doanh diện tư bạn ần nen có trang veb bang hiệu dê quang bá công ty. Xây dụng một ebsitc không còn quá khỏ nữa và nỏ cỏn cỏ V nghĩa rất to lớn, mang lại không chi uy tin cho công ly, mà còn h'i một lý do tin lưoiig cua khách hàng. Vi cỏ tầm quan trọng như vậy nên việc xây dựng mõ hình bang hiệu không thê sơ sài và thiếu dàu tu’dùng dãn, không những kém hiệu qu;i mà dôi khi còn phan tác diing. Bili's là một ví dii. vvcbsitc cua Biti s (vvvvvv.bitis.v n.coni) duợc xây dỊing khá bất mát với những thong tin cân thièt d;'inh cho ngirói tiêu dimg vá những ai quan tâm. Ilon thê nữa. dịa chi vvcb luòn xuàl hiện trên các phưoiig tiện thông tin và giao dịch cua công ty nhu : quang cáo. giãy tiêu tlè, bia tlur. fax và danh thiềp. Biti’s nhờ dó dã thực hiện iruvẽn thõng rãt tõt cho việc cỊuang bá vvcbsitc cua mình. Chương 3 : M ô hình kinh doanh và thiêt kẻ tranẹ w cb hiện qua. 217
- 259. 218 C h ư ơ n g 3 : M ỏ h ình kinh d o a n h v à th iê t k ê tra n g w e b h iệu q u a . m u t>«r> V'M Lién hè . ty : u r i - SANX-iAT tlAN'. r.i <1l.MNi, riM! ;.l N h.ì' s , Ck • r IN<. I Y I N H H IH N H t n N t*« IN«. N A I (JH >N A MI I I s ) '1'rang wcb cùa gốm sứ cao cấp Minh Long (miiihlong.com/vti/) không chi dăng các thông tin về email, địa chi, các quang cáo, giấy ticii dề, báng ghi nhớ, điện thoại, fax. danh thicp cùa còng ty đê kliách hàng dọc và ra quyct dinh mà trang wcb còn có kha năng hồi dáp tự dộng cùng như dịa chi wcb cùa công ty Minh Long luôn xuất hiện trong các email mà công ty gừi di. Ngoài ra, wcbsitc cua Minh Long còn cung cáp thông tin khá sống động về các sán pham nôi bật nhat cùng nlur dịa clii của các chi nhánh bán hàng. Công ty còn làm san trang liên hộ dè khách hàng gửi thông tin cho họ khi cần mua san phấm. Thêm vào đó, khách hàng cũng có thô licMi hệ bang diện
- 260. thoại, fax, hay' bằng thư đến địa chỉ cùa Minh Long (có sằn trên web). Nhưng có lẽ phần ấn tượng nhất cùa website bàng hiệu Minh Long này là phần giới thiệu về các sàn phẩm ngoại hạng. Không chỉ là chất lượng cao cấp của sán phâm, Minh Long còn đầu tư nghiên cứu cả về phần nghệ thuật thể hiện trên sản phẩm thông qua từng kiểu dáng, họa tiết hoa văn. Những nét đẹp văn hóa, những hình ánh quê hương đậm đà bản sắc truyền thống văn hóa Việt Nam cũng như nền văn hóa của các nước trên thế giới được công ty khắc họa, lồng ghép vào từng sản phẩm sao cho những thiết kế vẫn giữ được nét đặc trưng cũa nền văn hóa đó nhưng có phong cách hiện đại mang tầm quốc tế. Sản phẩm của Minh Long được đánli giá là các sản phẩm mang tầm vóc quốc gia, thí dụ như chén ngọc Thăng Long để làm quà tặng cho sự kiện kỳ niệm Thăng Long 1.000 năm, quà tặng cấp quốc gia ở những sự kiện lớn như cúp APEC, Chén Ngọc Văn Lang (phiên bản thu nhỏ) thường được Bộ Ngoại Giao chọn làm quà tặng chính thức cho các trường đoàn Hội Nghị cấp Cao ASEAN, APEC, Eư,'.. Ngoài ra, các sán phẩm sứ nghệ thuật cao cấp của Minh Long cũng được chọn làm quốc phàm trong những chuyển thăm viếng các nước ở cấp lãnli đạo nhà nước là nguyên thù quốc gia và đã được trao tặng cho hơn 40 lãnh đạo các nước trên thế giới. Những tác phâm gốm sứ mỹ nghệ dộc đáo của Minh Long như : bình vẽ tay hay những chén ngọc, những chiếc cúp đạt kỷ lục quốc gia, kỷ lục thể giới,... đều được thực hiện rất công phu qua nhiều giai doạn. Từ khâu chọn lọc kỹ lưỡng các nguyên liệu đến công nghệ tạo hình, vẽ màu một cách điêu luyện, có hồn cúa những nghệ nhân giói cho dén giai đoạn quan trọng là đốt sán phẩm vì cũng đòi hởi những người lâu năm có kinh nghiệm. Phải mất từ vài ba tháng cho một quy trình để cho ra dời một tác phàm mỹ thuật hoàn hảo. Sự đột phá với kỹ thuật mới trong vẽ màu và nung ớ nhiệt độ rất cao đã đcm đến cho tác phẩm vẻ đẹp chân thật, tự nhiên vì những hình ảnh sau khi hoàn tất được chìm sâu dưới lớp men tạo sự trong suốt, lấp lánh từ nhiều góc độ và có chiều sâu đã làm nên vẻ đẹp quyến rũ. Bên cạnh đó, việc bắt chi bằng vàng 24k hoặc bạch kim của Đức - những nguyên liệu được tuyển chọn từ các nước nổi tiếng trên thế giới đã làm cho tác phẩm thêm phần sang trọng và có giá trị. Công ty gốm sử Minh Long luôn xem sàn phấm do mình sáng tạo là những đứa con do chính minh sinh ra nên tất cả đều phái được chăm sóc, học hành, và... thi cử. Tiêu chí của sàn phẩm cùa Minh Long gồm có : 4 không và 4 có ; Không thời gian, không biên giới, không giới tính, không tuổi tác. Có văn hóa, có nghệ thuật, có phong cách và có hồn. Để làm được điều này tìmg công đoạn từ thiết kế đến sản xuất phải trái qua nhiều lần đánh giá, kiềm tra rất kỹ lưỡng và nghiêm ngặt. Chính vì triết lý sâu sắc ấy mà sản phàm Minh Long làm ra ngày càng được khách hàng trong và ngoài nước yêu thích và lựa chọn. “Tinh hoa từ đất tinh xảo từ người', tài năng và sự thăng hoa của người thợ gốm đã và đang tiếp tục chinh phục người tiêu dùng bằng tất cả lòng dam mẽ gốm sứ một cách tha thiết nhất. C hương 3 : M ô hình kinh doanh và thiết kể trang w eb hiệu quả. 219