La01.011 chất lượng tăng trưởng ngành công nghiệp điện tử việt nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế

I
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u ñ c l p c a tôi. K t qu nghiên c u trong lu n
án chưa t ng ñư c công b trong b t kỳ nghiên c u nào khác.
Nghiên c u sinh
H Lê Nghĩa

I
M C L C
ð M C TRANG
L I CAM ðOAN I
M C L C II
DANH M C CÁC KÝ HI U, CH VI T T T IV
DANH M C B NG BI U VI
DANH M C CÁC HÌNH V , ð TH VII
L I NÓI ð U
CHƯƠNG 1: CH T LƯ NG TĂNG TRƯ NG CÔNG NGHI P: TI P
C N KHÁI NI M VÀ XÂY D NG TIÊU CHÍ ðÁNH GIÁ
1.1. Tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng kinh t
1.1.1. Tăng trư ng kinh t
1.1.2. Ch t lư ng tăng trư ng kinh t
1.1.3. Các mô hình ph n ánh quan h gi a tăng trư ng và ch t lư ng tăng
trư ng kinh t
1.2. Ch t lư ng tăng trư ng công nghi p: ti p c n khái ni m và xây d ng h
th ng tiêu chí ñánh giá
1.2.1. Quan ñi m ch t lư ng tăng trư ng công nghi p trong ñi u ki n Vi t
Nam
1.2.2. H th ng tiêu chí ñánh giá ch t lư ng tăng trư ng công nghi p trong
ñi u ki n Vi t Nam
1.2.3. Các nhân t tác ñ ng ñ n ch t lư ng tăng trư ng công nghi p
1.3. Kinh nghi m nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành ñi n t c a m t s
nư c và bài h c cho Vi t Nam
1.3.1. Kinh nghi m phát tri n ngành ñi n t c a m t s nư c
1.3.2. Bài h c cho Vi t Nam
CHƯƠNG 2: CH T LƯ NG TĂNG TRƯ NG NGÀNH CÔNG NGHI P
ðI N T VI T NAM
2.1. T ng quan v ngành ñi n t Vi t Nam
2.1.1. ði n t Vi t Nam: quá trình phát tri n và nh ng ñi m nh n
2.1.2. ð c ñi m ngành công nghi p ñi n t Vi t Nam
2.2. Ch t lư ng tăng trư ng ngành công nghi p ñi n t Vi t Nam
2.2.1. ðánh giá theo các tiêu chí
1
10
10
10
14
20
24
24
28
39
47
47
63
71
71
71
79
81
81

II
2.2.2. Nh n di n nhân t tác ñ ng ñ n ch t lư ng tăng trư ng ngành công
nghi p ñi n t Vi t Nam
2.3. K t lu n t ng quát và phát hi n các nguyên nhân
2.3.1. K t lu n v ch t lư ng tăng trư ng ngành CNðT Vi t Nam
2.3.2. Phát hi n các nguyên nhân
CHƯƠNG 3: NÂNG CAO CH T LƯ NG TĂNG TRƯ NG NGÀNH
ðI N T VI T NAM TRONG QUÁ TRÌNH H I NH P
3.1. B i c nh phát tri n ngành công nghi p ñi n t Vi t Nam
3.1.1. Xu hư ng phát tri n ngành ñi n t th gi i trong quá trình h i nh p
kinh t qu c t
3.1.2. M t s cam k t cơ b n gia nh p WTO c a CNðT Vi t Nam
3.1.3. Tác ñ ng c a quá trình h i nh p ñ n ngành ñi n t Vi t Nam
3.2. Quan ñi m và ñ nh hư ng nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành công
nghi p ñi n t Vi t Nam trong b i c nh h i nh p
3.2.1. Quan ñi m
3.2.2. ð nh hư ng phát tri n
3.3. Gi i pháp và ki n ngh nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành công
nghi p ñi n t Vi t Nam trong b i c nh h i nh p
3.2.1. Phát tri n m nh công nghi p h tr ngành ñi n t
3.2.2. Xây d ng các chính sách ñ t phá ñ phát tri n ngành phù h p v i
ñi u ki n m i
3.2.3. Phát tri n ngu n nhân l c
3.2.4. Phát tri n các liên k t s n xu t trong nư c và qu c t
3.2.5. Phát tri n th trư ng và xây d ng thương hi u doanh nghi p
3.2.6. M t s ki n ngh vĩ mô
K T LU N
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH C A TÁC GI
DANH M C TÀI LI U THAM KH O
98
106
106
107
111
111
111
116
118
121
121
122
124
124
129
132
136
140
146
149
151
152

III
DANH M C CÁC KÝ HI U, CH VI T T T
VI T T T TI NG VI T TI NG ANH
AFTA Khu v c m u d ch t do ðông Nam Á Asean Free Trade Area
APEC Di n ñàn h p tác kinh t Châu Á Thái Bình
Dương
Asia Pacific Economic
Cooperation
ASEAN Khu v c ðông Nam Á Asia South East Area Nation
BTA Hi p ñ nh thương m i song phương Bilateral Trade Agreement
CCN C m Công Nghi p.
CIF
Phương Th c Xu t Kh u Không Tham Gia
Vào H Th ng Phân Ph i.
Cost, Insurance & Freight
CMT Phương Th c Gia Công Xu t Kh u.
CN Công Nghi p.
CNH, HðH Công Nghi p Hoá, Hi n ð i Hoá.
CNðT Công nghi p ñi n t
CNHT Công nghi p h tr
CNTT Công Ngh Thông Tin.
CNVN Công nghi p Vi t Nam
CSH Ch S H u
ðCN ði m Công Nghi p.
DN Doanh Nghi p.
DNNN Doanh Nghi p Nhà Nư c.
DNVVN Doanh nghi p v a và nh
ðTNN ð u Tư Nư c ngoài.
EU Châu Âu. European Union
FAO T Ch c Nông Lương Liên H p Qu c.
Food and Agriculture
Organization
FDI ð u Tư Tr c Ti p Nư c Ngoài Foreign Direct Investment
FOB
Phương Th c Xu t Kh u Có Tham Gia Vào
H Th ng Phân Ph i
Free on Board
GDP T ng S n Ph m Qu c N i. Gross Domestic Product
GNI T ng Thu Nh p Qu c Dân. Gross National Income
GNP T ng S n Ph m Qu c Dân. Gross National Product

IV
GO T ng Giá Tr S n Xu t. Gross output
GVC Chu i giá tr toàn c u Global Value Chain
ICOR
Ch Tiêu Ph n Ánh Hi u Qu S D ng V n. Incremental Capital-Output Ratio
JICA T ch c h p tác qu c t Nh t B n
Japan International Coorperation
Agency
KCN Khu Công Nghi p.
KHCN Khoa H c Công ngh .
NI Thu Nh p Qu c Dân. National Income
NICs Các nư c công nghi p m i Newly Industrialized Countries
ODA V n vi n tr phát tri n chính th c Official Development Assistance
PTBV Phát Tri n B n V ng
R&D Ho t ð ng Nghiên C u Và Tri n Khai Research and Development
SMEs Các Doanh Nghi p V a Và Nh Small and medium enterprises
SXCN S n Xu t Công Nghi p
TFP Y u T Năng Su t Nhân T T ng H p Total Factor Productivity
UNDP Chương trình phát tri n liên h p qu c
United Nations Development
Programme
VA Giá Tr Gia Tăng. Value added
WTO T Ch c Thương M i Th gi i. World Trade Organization
XHCN Xã H i Ch Nghĩa.

V
DANH M C CÁC B NG
Tên b ng bi u Trang
B ng 2.1: S lư ng và t tr ng DN ñi n t theo thành ph n kinh t
B ng 2.2: S lư ng và t tr ng doanh nghi p ñi n t theo vùng/mi n
B ng 2.3: Giá tr GO các s n ph m ñi n t Vi t Nam theo giá th c t
B ng 2.4: Giá tr s n xu t công nghi p ngành ñi n t Vi t Nam
B ng 2.5: Giá tr gia tăng công nghi p ñi n t
B ng 2.6: H s ICOR toàn ngành ñi n t Vi t Nam
B ng 2.7: Năng su t lao ñ ng ngành ñi n t Vi t Nam
B ng 2.8: S lư ng lao ñ ng trong các doanh nghi p ñi n t
B ng 2.9: Thu su t cho các s n ph m nguyên chi c và SKD ñi n t
81
83
84
85
87
88
89
95
104

VI
DANH M C CÁC HÌNH V , BI U ð
Tên bi u ñ Trang
Hình 1.1 CNHT là n n t ng cho n n kinh t
Hình 1.2: Sơ ñ chu i giá tr
Hình 1.3: T ng h p các nhân t tác ñ ng ñ n ch t lư ng tăng trư ng
Hình 2.1: Mô hình t ch c s n xu t c a các doanh nghi p ñi n t Vi t Nam
Bi u ñ 1.1 : S n lư ng công nghi p ñi n t Malaysia giai ño n
2004-2008
Bi u ñ 1.2. S n lư ng công nghi p ñi n t Thái Lan giai ño n 2004-2008
Bi u ñ 2.1: Tương quan s lư ng các doanh nghi p theo thành ph n kinh t
Bi u ñ 2.2: Giá tr GO các s n ph m ñi n t Vi t Nam
Bi u ñ 2.3: Tương quan GO gi a các khu v c kinh t
34
36
40
80
50
55
82
85
86

1
L I NÓI ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài
Yêu c u v tính b n v ng c a phát tri n kinh t g n ñây ñang tr thành
m t tín ñi u ñư c các nhà kinh t h c th a nh n và khuy n cáo, ñ c bi t cho
các nư c ñang phát tri n.
Lư ng cao là t t. H ng Kông, ðài Loan, Hàn Qu c, Singapore trư c ñây
liên t c tăng trư ng 10% [15]. Nhưng r i nh ng chuy n bi n c a kinh t xã
h i ñã làm n y sinh nhi u v n ñ mà quan tr ng nh t là k t qu c a s tích
lũy c a c i rơi vào m t nhóm ngư i.
Tăng trư ng theo quan ni m cũ là s tăng theo hình Kim t tháp. Hi u
ng t s dư th a c a nhóm ngư i ñ nh tháp s t o ra l i ích cho nhóm
ñáy tháp. Vì v y, c tăng trư ng cao, nghi m nhiên xã h i s phát tri n. Tuy
nhiên, quan ñi m này là s ng nh n khi mà tài s n c ñ ng ñ nh tháp khi n
tình tr ng ñói nghèo các giai t ng dư i v n ti p t c gia tăng. ðây chính là
ñ ng l c làm xu t hi n quan ñi m v “ch t” bên c nh quan ñi m v “lư ng”
c a tăng trư ng.
ð n nay, ñã có nhi u quan ñi m v ch t lư ng tăng trư ng kinh t . Ti p
c n t “cơ c u ngành” thì ch t lư ng tăng trư ng kinh t là cơ c u và chuy n
d ch cơ c u kinh t theo hư ng nâng cao hi u qu . Nhìn t góc ñ “hi u qu ”,
ch t lư ng tăng trư ng kinh t ñư c hi u là năng l c c nh tranh c a n n kinh
t , c a doanh nghi p ho c hàng hoá s n xu t trong nư c. T ng quát hơn, J.
Stiglitz cho r ng cùng v i quá trình tăng trư ng, ch t lư ng tăng trư ng bi u
hi n t p trung vào 4 tiêu chu n chính: (i) - Năng su t nhân t t ng h p (TFP)
cao, b o ñ m cho vi c duy trì t c ñ tăng trư ng dài h n và tránh ñư c nh ng
bi n ñ ng kinh t t bên ngoài; (ii) - Tăng trư ng ñi kèm v i phát tri n môi
trư ng b n v ng; (iii) - Tăng trư ng h tr cho vi c nâng cao hi u l c qu n lý

2
c a Nhà nư c, ñ ng th i qu n lý nhà nư c hi u qu thúc ñ y tăng trư ng t
l cao hơn; (iv) - Tăng trư ng ph i ñ t ñư c m c tiêu c i thi n phúc l i xã h i
và gi m ñư c s ngư i ñói nghèo [53]… Tùy ñi u ki n t ng qu c gia và
trong nh ng th i kỳ phát tri n nh t ñ nh mà có nh ng cách ti p c n khái ni m
ch t lư ng tăng trư ng khác nhau.
Vài năm g n ñây, ch t lư ng tăng trư ng là ch ñ nóng trên các di n
ñàn và trong các chương trình ngh s c a Vi t Nam. Dư lu n ñang r t quan
tâm ñ n ch ñ này. Các s ki n h y ho i môi trư ng c a m t s công ty ñ u
tư tr c ti p nư c ngoài (FDI) và nh ng “l h ng l n” trong quy trình ki m
soát c a các cơ quan qu n lý nhà nư c ñang t o ra lu ng quan ñi m coi tiêu
chí ñ m b o môi trư ng là y u t quan tr ng nh t c a ch t lư ng tăng trư ng
kinh t Vi t Nam. V n n n xã h i ngày càng tăng cùng v i quá trình phát
tri n công nghi p l i ñ t n ng v n ñ công b ng và an sinh xã h i. S quan
ñi m khác l i cho r ng c n thi t ph i hài hòa gi a ba m c tiêu phát tri n -
kinh t ; xã h i; và môi trư ng.
Công nghi p Vi t Nam (CNVN) ñang tăng trư ng nhanh. S tích t c a
c i t quá trình s n xu t công nghi p th c s ñã là nhân t quan tr ng nh t
làm thay ñ i di n m o qu c gia. Các ñ nh hư ng c a ð ng và Nhà nư c cho
th y chúng ta ch c ch n ti p t c phát tri n công nghi p, l y công nghi p hóa
(CNH) làm bàn ñ p ñ phát tri n ñ t nư c. Hơn lúc nào h t, v n ñ tam giác
phát tri n v i ba ñ nh là kinh t , xã h i và môi trư ng ñang ñư c ñ t ra m t
cách nghiêm túc. Nghiên c u sinh cho r ng vi c ñ nh d ng tam giác này là
v n ñ có tính ñ nh hư ng vô cùng quan tr ng. Nó s là m t trong nh ng tri t
lý phát tri n c a chúng ta trong su t quá trình th c hi n CNH. Lu n ñi m này
là m t trong các m c tiêu mà lu n án hư ng t i.
Chúng ta ñang c g ng xây d ng m t h th ng công nghi p ñư c qu n
lý hi u qu theo mô hình phát tri n ñ ng v i m t cái ngư ng v t m vóc mà
n u vư t qua ñó, h th ng dù còn nhi u khuy t t t, nhưng v i n l c phát

3
tri n, nó s m i ngày m t hoàn thi n ñ ñáp ng ngày càng t t hơn ñòi h i
c a th c ti n khách quan. Tăng trư ng cao và ñ m b o ch t lư ng là k t qu
m c tiêu c a nh ng n l c ñó. Tuy nhiên, th c ti n ñang cho th y m c tiêu
này dư ng như v n quá xa v i CNVN. ði n hình là m t s ngành công
nghi p áp d ng công ngh cao như ngành công nghi p ñi n t (CNðT).
So v i nh ng yêu c u phát tri n ngành như: v n ñ u tư l n; k sư trình
ñ cao; công ngh - k thu t hi n ñ i; s n ph m ưu vi t, ña tính năng, siêu
nh , siêu m ng… thì m t vài l i th so sánh hi n t i c a Vi t Nam có th c s
là nh ng ñòn b y ñ phát tri n trong dài h n. Hơn n a, v i ki u “c u trúc
truy n th ng” và thâm niên l p ráp thu c lo i lâu nh t th gi i thì ch t lư ng
tăng trư ng là bài toán khó cho ngành CNðT Vi t Nam.
Nh n th c v n ñ này, thi t nghĩ c n ph i nhìn cái vi mô và vĩ mô trên
cùng m t to ñ . S n l c trong nh n th c và hành ñ ng c a các doanh
nghi p cũng như vai trò c a Chính ph trong vi c ñưa ra các chi n lư c,
chính sách và gi i pháp phù h p ñ u h t s c quan tr ng, có tính quy t ñ nh
ñ n ch t lư ng tăng trư ng c a ngành.
Nghiên c u sinh hy v ng r ng k t qu nghiên c u ñ tài “Ch t lư ng
tăng trư ng ngành công nghi p ñi n t Vi t Nam trong quá trình h i nh p
kinh t qu c t ” có th tham góp m t s lu n c khoa h c và th c ti n vào
vi c thúc ñ y ch t lư ng tăng trư ng ngành CNðT Vi t Nam nói riêng và
CNVN trong b i c nh phát tri n m i.
2. T ng quan v n ñ nghiên c u
2.1. Các nghiên c u ngoài nư c
V n ñ tăng trư ng kinh t ñã ñư c nhi u nhà nghiên c u phát tri n qua
nhi u giai ño n v i nh ng s khác bi t nh t ñ nh v quan ñi m. Nhìn chung,
các lý thuy t ñã nghiên c u cho r ng: tăng trư ng kinh t là s gia tăng thu
nh p hay s n lư ng ñư c tính cho toàn b n n kinh t trong m t kho ng th i

4
gian nh t ñ nh (thư ng là m t năm). Tăng trư ng kinh t có th bi u th b ng
s tuy t ñ i (quy mô tăng trư ng) ho c s tương ñ i (t l tăng trư ng). Quy
mô tăng trư ng ph n ánh s gia tăng nhi u hay ít, còn t c ñ tăng trư ng
ñư c s d ng v i ý nghĩa so sánh tương ñ i và ph n ánh s gia tăng nhanh
hay ch m gi a các th i kỳ.
Theo ñó, mô hình c a Hagen ñã nh n m nh vào các y u t phi kinh t là
cơ s gây ra nh ng bi n ñ i và tăng trư ng trong nhi u ngành lĩnh v c, mô
hình c a Harrod Dorma thì nh n m nh ñ n y u t v n, Parker nh n m nh ñ n
ngu n l c, Schumpeter và Solow l i nh n m nh ñ n y u t công ngh ,
Rosentein và Rodan thì cho r ng v n ñ quy mô là quan tr ng, còn Solrltz thì
l i chú ý ñ n vi c ñ u tư cho ngu n nhân l c. Mô hình c a Rostow cũng giúp
cho chúng ta phân tích rõ nét hơn v các giai ño n tăng trư ng [52]. M i mô
hình tăng trư ng ñ u có nh ng cách ti p c n và lu n gi i có cơ s khoa h c
c a mình. ði u này ch ng t v n ñ tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng
ñang là v n ñ r t ph c t p.
Bên c nh nh ng mô hình lý thuy t còn có nh ng mô hình th c nghi m
mà nhi u nư c ñang phát tri n ñã áp d ng thành công trong nh ng th p k
qua. Ngư i ta chia các chi n lư c tăng trư ng c a ngành theo nhi u lo i khác
nhau. Các chi n lư c tăng trư ng khép kín và các chi n lư c tăng trư ng m .
Các chi n lư c tăng trư ng khép kín ñ u có xu th l y th trư ng trong nư c
và các ngu n l c trong nư c làm cơ s thúc ñ y s tăng trư ng. Các chi n
lư c tăng trư ng m nh m hư ng ho t ñ ng s n xu t kinh doanh ra th trư ng
qu c t và khuy n khích ñ u tư nư c ngoài. M i lo i ñ u có thu n l i và
nh ng c n tr nh t ñ nh trong quá trình tăng trư ng. Ngày nay, h u h t các
nư c ñang phát tri n và k c các nư c phát tri n ñ u áp d ng k t h p ho c
chuy n ti p và h tr c hai cách ti p c n v ch t lư ng tăng trư ng.

5
Xu t phát t yêu c u khách quan c a phát tri n kinh t xã h i, các nghiên
c u v ch t lư ng tăng trư ng b t ñ u xu t hi n cu i nh ng năm 90, trên cơ
s k th a các nghiên c u v tăng trư ng ñã có.
Thomas, Dailami và Dhareshwar (2004) cho r ng: ch t lư ng tăng
trư ng ñư c th hi n trên hai khía c nh: t c ñ tăng trư ng cao c n ñư c duy
trì trong dài h n và tăng trư ng c n ph i ñóng góp tr c ti p vào c i thi n m t
cách b n v ng và xoá ñói gi m nghèo [55].
Theo Lucas (1993), Sen (1999), Stiglitz (2000), cùng v i quá trình tăng
trư ng, ch t lư ng tăng trư ng bi u hi n t p trung các tiêu chu n chính sau:
(I) y u t năng su t nhân t t ng h p (TFP) cao, ñ m b o cho vi c duy trì t c
ñ tăng trư ng dài h n và tránh ñư c nh ng bi n ñ ng bên ngoài; (II) tăng
trư ng ph i ñ m b o nâng cao hi u qu kinh t và nâng cao năng l c c nh
tranh c a n n kinh t ; (III) tăng trư ng ñi kèm v i phát tri n môi trư ng b n
v ng; (IV) tăng trư ng h tr cho th ch dân ch luôn ñ i m i, ñ n lư t nó
thúc ñ y tăng trư ng t l cao hơn; (V) tăng trư ng ph i ñ t ñư c m c tiêu
c i thi n phúc l i xã h i và xoá ñói gi m nghèo [53].
2.2. Các nghiên c u trong nư c
Vi t Nam ñã có r t nhi u công trình nghiên c u lý lu n và th c ti n v
tăng trư ng kinh t như: tăng trư ng kinh t các ngành, tăng trư ng kinh t
vùng, mi n, ñ a phương, tăng trư ng kinh t xã h i... Chính sách ñ i m i kinh
t - xã h i cho phép chuy n hư ng qu n lý t cơ ch t p trung, quan liêu sang
cơ ch phi t p trung, ñ nh hư ng th trư ng. Bài toán ch t lư ng tăng trư ng
trong cơ ch m i ñư c ñ t ra theo cách ti p c n m i.
Trong cu n “T c ñ và ch t lư ng tăng trư ng kinh t Vi t Nam”
GS.TS. Nguy n Văn Nam và PGS.TS. Tr n Th ð t t ng h p sáu quan ñi m
ch t lư ng tăng trư ng kinh t và xây d ng h th ng tiêu chí ñánh giá tăng
trư ng và ch t lư ng kinh t như: t ng giá tr s n xu t hay còn g i giá tr s n

6
xu t công nghi p (GO – Gross Output), t ng s n ph m qu c n i (GDP –
Gross Domestic Product), giá tr gia tăng VA, t ng thu nh p qu c dân (GNI –
Gross National Income), thu nh p bình quân ñ u ngư i... và m t s các tiêu
chí ñ nh tính như: xóa ñói gi m nghèo, phúc l i xã h i, công b ng xã h i, môi
trư ng môi sinh [18]...
Báo cáo ñ tài nghiên c u “Ch t lư ng tăng trư ng kinh t - m t s ñánh
giá ban ñ u cho Vi t Nam” c a tác gi Nguy n Th Tu Anh và Lê Xuân Bá
cũng ñã ñưa ra quan ñi m riêng v ch t lư ng tăng trư ng kinh t và t p trung
vào ba v n ñ : (i) hình thái ñ u tư vào hình thành tài s n v n v t ch t và v n
con ngư i, (ii) nh n d ng mô hình tăng trư ng kinh t Vi t Nam, chú tr ng
vào v n con ngư i và phân tích di n bi n b t bình ñ ng v phân ph i thu
nh p [2].
Báo cáo ñ tài nghiên c u c p B “Kh o sát, ñánh giá và ñ xu t các gi i
pháp nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành d t may Vi t Nam” c a PGS.TS
Ngô Kim Thanh và H Tu n cũng ñã t ng h p nh ng lý lu n cơ b n v tăng
trư ng và ch t lư ng tăng trư ng, ng d ng cho khung phân tích ngành d t
may, phân tích các nhân t tác ñ ng ñ n ch t lư ng tăng trư ng; tài chính,
ngu n nhân l c, công ngh , tài nguyên, chính tr , xã h i, văn hóa [34]...
3. M c tiêu nghiên c u
Lu n án ñ t ra 3 m c tiêu nghiên c u sau:
Th nh t, xây d ng quan ñi m v ch t lư ng tăng trư ng công nghi p,
ñ ng th i h th ng hóa và phát tri n các tiêu chí ñánh giá ch t lư ng tăng
trư ng công nghi p trong ñi u ki n Vi t Nam.
Th hai, ñánh giá ch t lư ng tăng trư ng ngành CNðT Vi t Nam, phân
tích các tác ñ ng “c n” và “ñ y” ñ n ch t lư ng tăng trư ng nh m phát hi n
các nguyên nhân làm cơ s lu n cho vi c ñ xu t các gi i pháp khăc ph c.

7
Th ba, phân tích các y u ñi m c a ngành, bình lu n các xung ñ t gi a
qu n lý vĩ mô v i hành ñ ng c a doanh nghi p cũng như nh ng n i dung c n
ñi u ch nh và b sung ñ i v i các chính sách vĩ mô và s nh p cu c c a
Chính ph trong ñi u ki n m i, t ñó ñ xu t m t s gi i pháp cơ b n nh m
thúc ñ y ch t lư ng tăng trư ng ngành CNðT Vi t Nam.
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
Lu n án nghiên c u t ng th các doanh nghi p s n xu t các s n ph m
ñi n t mã s 32 trong h th ng phân ngành kinh t qu c dân, trên lãnh th
Vi t Nam thu c ba khu v c kinh t : Nhà nư c, Tư nhân và FDI.
Ngành CNðT có m i quan h ch t ch v i m t s ngành công nghi p
khác như: công nghi p cơ khí, công nghi p ô tô, xe máy, công nghi p nh a,
k c các ngành d ch v . Do v y ph m vi nghiên c u không ch trong n i b
ngành mà còn m r ng ra liên ngành.
5. Phương pháp nghiên c u
Lu n án s d ng m t s phương pháp nghiên c u sau:
- Phương pháp phân tích ñánh giá t ng h p: phân tích ñ nh lư ng ñơn
gi n thông qua vi c tính toán các ch s ph n ánh “s c kh e” c a ngành
CNðT k t h p v i phân tích ñ nh tính ñ ñánh giá các d li u, c trong nư c
và qu c t .
- Phương pháp th ng kê so sánh: h th ng s li u theo chu i th i gian
v CNðT Vi t Nam qua các giai ño n phát tri n trong m i tương quan v i
các qu c gia khác. Các hàm th ng kê ñã ñư c s d ng: t n su t, t tr ng, t c
ñ tăng trư ng, tr s trung bình.
- Phương pháp ph ng v n tr c ti p: Nghiên c u ñã s d ng các s li u
ñư c cung c p t nhóm chuyên gia c a T ng c c Th ng kê. ð ng th i, th c
hi n ph ng v n các chuyên gia nghiên c u c a Vi n ði n t tin h c và t
ñ ng hóa, Hi p h i các doanh nghi p ñi n t Vi t Nam, Công ty t p ñoàn

8
CDC Vi t Nam, và m t s nhà ho ch ñ ch chính sách thu c B Công
Thương.
6. Nh ng ñóng góp và ñi m m i c a lu n án
Nh ng ñóng góp m i v m t h c thu t, lý lu n
Lu n án ñưa ra cách ti p c n m i v v n ñ ch t lư ng tăng trư ng công
nghi p m t nư c ñang phát tri n như Vi t Nam, khác v i cách ti p c n c a
các nư c công nghi p phát tri n hai ñi m: (1) phân bi t rõ s khác nhau
gi a quan ni m v ch t lư ng tăng trư ng và phát tri n b n v ng trong ñi u
ki n Vi t Nam thay vì ñ ng nh t hai quan ni m này trong các nghiên c u
trư c ñây; (2) công nghi p Vi t Nam c n ưu tiên ñ t t c ñ tăng trư ng và giá
tr gia tăng cao duy trì trong dài h n, ñ ng th i ñ m b o t i thi u các yêu c u
v môi trư ng, ti n t i phát tri n b n v ng.
Lu n án ñ xu t ch n h th ng ch tiêu ñánh giá ch t lư ng tăng trư ng
công nghi p Vi t Nam giai ño n ñ n năm 2020, trong ñó ưu tiên các ch tiêu
kinh t thay vì ñ t vai trò ngang nhau gi a 3 nhóm tiêu chí: kinh t , xã h i, và
môi trư ng.
Nh ng phát hi n, ñ xu t m i rút ra t k t qu nghiên c u, kh o sát
c a lu n án
V i cách ti p c n trên, lu n án ñã có m t s phát hi n và ñ xu t nâng
cao ch t lư ng tăng trư ng ngành công nghi p ñi n t Vi t Nam:
- Ch t lư ng tăng trư ng ngành công nghi p ñi n t Vi t Nam r t th p
th hi n qua b n nhân t kinh t lõi: t l VA/GO th p; h s ICOR cao, năng
su t lao ñ ng th p và công nghi p h tr kém phát tri n.
- Ưu tiên phát tri n công nghi p h tr ngành ñi n t - coi ñó là y u t
căn b n quy t ñ nh ch t lư ng tăng tư ng c a ngành công nghi p ñi n t thay

9
vì t p trung s n xu t l p ráp ra các s n ph m tiêu dùng cu i cùng như hi n
nay.
- ð xu t danh m c các s n ph m/dòng s n ph m mà ngành công nghi p
ñi n t Vi t Nam c n t p trung phát tri n trong giai ño n ñ n năm 2020 d a
trên năng l c công ngh phù h p thay vì ñ u tư dàn tr i như trư c ñây.
- Trong h th ng các gi i pháp nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành
công nghi p ñi n t , lu n án nh n m nh ñ n tính c p thi t và cách th c phát
tri n công nghi p h tr ngành ñi n t , trong ñó coi vai trò c a Chính ph có
tính quy t ñ nh b ng vi c xây d ng ngh ñ nh v công nghi p h tr và các
chương trình hành ñ ng c th .
7. K t c u c a lu n án
N i dung cơ b n c a lu n án ñư c k t c u theo ba chương:
Chương 1: Ch t lư ng tăng trư ng công nghi p: ti p c n khái ni m và
xây d ng tiêu chí ñánh giá.
Chương 2: ðánh giá ch t lư ng tăng trư ng ngành công nghi p ñi n t
Vi t Nam.
Chương 3: Nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành công nghi p ñi n t
Vi t Nam trong quá trình h i nh p.

10
CHƯƠNG 1
CH T LƯ NG TĂNG TRƯ NG CÔNG NGHI P
TI P C N KHÁI NI M VÀ XÂY D NG TIÊU CHÍ ðÁNH GIÁ
1.1. Tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng kinh t
1.1.1. Tăng trư ng kinh t
(1) – Khái ni m tăng trư ng kinh t
Tăng trư ng kinh t là m t trong nh ng v n ñ c t lõi c a lý lu n v
phát tri n kinh t . Vi c nghiên c u tăng trư ng kinh t ngày càng có h th ng
và hoàn thi n hơn. Chúng ta cùng th a nh n r ng, tăng trư ng không ñ ng
nghĩa v i phát tri n, tuy nhiên tăng trư ng l i là ñi u ki n c n, ñi u ki n tiên
quy t cho phát tri n. Nh n th c ñúng ñ n v tăng trư ng kinh t và ng d ng
có hi u qu nh ng kinh nghi m v nghiên c u, ho ch ñ nh chính sách tăng
trư ng kinh t là r t quan tr ng. M c tiêu hàng ñ u c a t t c các nư c trên
th gi i là tăng trư ng và phát tri n kinh t , nó là thư c ño ch y u v s ti n
b trong m i giai ño n c a t ng qu c gia. ði u này càng có ý nghĩa quan
tr ng ñ i v i các nư c ñang phát tri n trong quá trình theo ñu i m c tiêu ti n
k p và h i nh p v i các nư c phát tri n. Chính vì v y v n ñ nh n th c ñúng
ñ n v tăng trư ng kinh t và s d ng có hi u qu nh ng kinh nghi m v
nghiên c u, ho ch ñ nh chính sách tăng trư ng kinh t là r t quan tr ng và
c n thi t.
Tăng trư ng kinh t là s gia tăng thu nh p ñ t ñư c trong m t kho ng
th i gian nh t ñ nh (thư ng là m t năm) c a m t qu c gia (ho c ñ a phương).
S gia tăng này ñư c bi u hi n quy mô và t c ñ . Tăng trư ng kinh t có
th bi u th b ng s tuy t ñ i (quy mô tăng trư ng) ho c s tương ñ i (t l
tăng trư ng). Quy mô tăng trư ng ph n ánh s gia tăng nhi u hay ít, còn t c
ñ tăng trư ng ñư c s d ng v i ý nghĩa so sánh tương ñ i và ph n ánh s

11
gia tăng nhanh hay ch m gi a các th i kỳ. Thu nh p c a n n kinh t có th
bi u hi n dư i d ng hi n v t ho c giá tr . Thu nh p b ng giá tr ph n ánh qua
các ch tiêu và ñư c tính cho toàn th n n kinh t ho c tính bình quân trên ñ u
ngư i.
L ch s phát tri n kinh t cho th y, m i qu c gia, tuỳ theo quan ni m
khác nhau c a các nhà lãnh ñ o ñã l a ch n nh ng con ñư ng phát tri n khác
nhau. Nhìn m t cách t ng th , có th h th ng s l a ch n y theo 3 con
ñư ng: con ñư ng tăng trư ng nhanh; coi tr ng v n ñ bình ñ ng; công b ng
xã h i và phát tri n toàn di n.
Trư c ñây, các nư c tư b n thư ng l a ch n m c tiêu tăng trư ng m nh,
tăng trư ng nhanh cho con ñư ng phát tri n kinh t . Nh ng ñ nh hư ng, ñ ng
l c, phương th c và các gi i pháp ñ u ưu tiên cho m c tiêu tăng trư ng nhanh
mà không m y quan ng i ñ n các hi u ng tiêu c c lên các v n ñ xã h i và
môi trư ng, môi sinh. Hay nói cách khác, theo cách l a ch n này h t p trung
ph n l n ngu n l c vào các chính sách ñ y nhanh t c ñ tăng trư ng mà b
qua các n i dung xã h i. Các v n ñ v bình ñ ng, công b ng xã h i và nâng
cao ch t lư ng cu c s ng ch ñư c ñ t ra khi ñ t ñư c m t m c tăng trư ng
kinh t /thu nh p cao nh t ñ nh. Dư i góc ñ thu n tuý v kinh t , ñây là mô
hình th c nghi m hi u qu cho s kh i s c kinh t v i t c ñ tăng trư ng thu
nh p bình quân r t cao. Tuy v y, cũng t nh ng mô hình th c nghi m này ñã
minh ch ng cho nh ng h qu x u, tr thành h lu cho s phát tri n các th
h sau; m t m t cùng v i quá trình tăng trư ng nhanh, s b t bình ñ ng v
kinh t , chính tr , xã h i ngày càng gay g t, các n i dung v nâng cao ch t
lư ng cu c s ng thư ng không ñư c quan tâm, m t s giá tr văn hoá, l ch s
truy n th ng b phá hu . M t khác, vi c ch y theo m c tiêu tăng trư ng
nhanh trong ng n h n là nguyên nhân cơ b n c a s lãng phí và d n ñ n c n
ki t tài nguyên, v y b n môi trư ng sinh thái. S l a ch n c a m t s nư c

12
như Brazil, Mexico, Malaysia, Indonesia, Philipin…là nh ng minh ch ng
sinh ñ ng cho th c ti n này.
Ngư c l i, có m t s qu c gia th c hi n mô hình nh n m nh vào bình
ñ ng và công b ng xã h i trư c. Theo ñó, các ngu n l c phát tri n, phân ph i
thu nh p cũng như chăm sóc s c kho , giáo d c, văn hoá ñư c quan tâm và
th c hi n theo phương th c dàn ñ u, bình quân cho m i ngành, m i vùng và
các t ng l p dân cư trong xã h i. ðây là mô hình mà các nư c ñi theo xã h i
ch nghĩa ñã th c hi n, trong ñó có Vi t Nam.
Cho ñ n nay, chúng ta ñã nh n di n ñư c hai câu chuy n là nh ng tác
ñ ng c n ñ i v i quá trình th c hi n mô hình này; th nh t, n n kinh t thi u
các ñ ng l c c n thi t cho s tăng trư ng nhanh, m c thu nh p bình quân ñ u
ngư i th p, n n kinh t lâu kh i s c và ngày càng tr nên t t h u so v i m c
chung c a th gi i. Các ch tiêu xã h i thư ng ch ñ t cao v m t s lư ng mà
có th không ñ m b o v ch t lư ng. Th hai, s phân b các ngu n l c m t
cách h p lý, t i ưu là ñi u ki n tiên quy t cho s thành công c a mô hình này.
Tuy nhiên, trên th c t th c hi n ñư c ñi u này là vô cùng khó khăn, và cho
ñ n nay g n như chưa m t qu c gia nào ñ t ñư c, b i nó không ch mang
n ng tính cơ ch mà còn các v n ñ quan tr ng khác liên quan như con ngư i,
nh n th c, và các quy chu n c n thi t.
(2) - Tính hai m t c a tăng trư ng kinh t
Tính hai m t c a tăng trư ng kinh t ñư c th hi n dư i hai góc ñ : s
lư ng và ch t lư ng;
M t s lư ng c a tăng trư ng kinh t là bi u hi n bên ngoài c a s tăng
trư ng, nó chính là s gia tăng thu nh p hay s n lư ng ñư c tính cho toàn b
n n kinh t và ñư c ph n ánh thông qua các ch tiêu ñánh giá quy mô và t c
ñ tăng trư ng thu nh p. N u xét v góc ñ toàn n n kinh t thì thu nh p

13
thư ng ñư c th hi n dư i d ng giá tr : có th là t ng giá tr thu nh p, ho c có
th là thu nh p bình quân trên ñ u ngư i. Các ch tiêu giá tr ph n ánh tăng
trư ng theo h th ng tài kho n qu c gia (SNA) bao g m: T ng giá tr s n
xu t (GO - Gross output), t ng s n ph m qu c n i (GDP - Gross domestic
product), t ng thu nh p qu c dân (GNI - Gross national income), thu nh p
qu c dân (NI - National Income), Thu nh p qu c dân s d ng (NDI –
National Disposable Income); trong ñó ch tiêu GDP thư ng là ch tiêu quan
tr ng nh t. N u quy mô và t c ñ c a các ch tiêu ph n ánh t ng thu nh p và
thu nh p bình quân ñ u ngư i cao, có th nói, ñó là bi u hi n tích c c v m t
lư ng c a tăng trư ng kinh t .
M t ch t lư ng c a tăng trư ng kinh t là thu c tính bên trong c a quá
trình tăng trư ng kinh t , th hi n hi u qu c a vi c ñ t ñư c các ch tiêu
tăng trư ng và kh năng duy trì trong dài h n. Ch t lư ng tăng trư ng th
hi n năng l c s d ng các y u t ñ u vào, t o nên tính ch t, s v n ñ ng c a
các ch tiêu tăng trư ng và nh hư ng lan to c a nó ñ n các lĩnh v c c a ñ i
s ng kinh t - xã h i.
S lư ng và ch t lư ng tăng trư ng là hai m t c a m t v n ñ , trong ñó
vai trò c a ch t lư ng tăng trư ng ngày càng quan tr ng. Xu hư ng coi tr ng
vai trò c a ch t lư ng tăng trư ng là hoàn toàn phù h p v i xu th tăng
trư ng dài h n c a n n kinh t , b i hai lý do cơ b n sau:
Th nh t, chính vi c quan tâm ñ n các tiêu chí v ch t lư ng tăng trư ng
l i là cơ h i ñ ñ t ñư c m c tiêu tăng trư ng v s lư ng.
Th hai, hi u ng c a ch t lư ng tăng trư ng có tác ñ ng lan to tr c
ti p ñ n các khía c nh c a phát tri n b n v ng qu c gia, như chuy n d ch cơ
c u kinh t ngành, c i thi n m c s ng dân cư, gi m nghèo ñói và m c ñ
phân hoá xã h i, th c hi n các m c tiêu v môi trư ng…

14
1.1.2. Ch t lư ng tăng trư ng kinh t
ðã có nhi u nhà công trình nghiên c u lý lu n và th c ti n phát tri n mô
hình v tăng trư ng kinh t . Tuy nhiên, các lý thuy t và mô hình này ch y u
t p trung phân tích ñánh giá s tăng trư ng v s lư ng. M t v n ñ r t quan
tr ng c a tăng trư ng kinh t ngoài t c ñ tăng trư ng ñó là ch t lư ng tăng
trư ng thì m i ñư c nh c ñ n g n ñây.
Hi n v n còn nhi u cách hi u khác nhau v ch t lư ng tăng trư ng. Có
quan ñi m cho r ng, ch t lư ng tăng trư ng kinh t ñánh giá ñ u ra, th
hi n b ng k t qu ñ t ñư c qua tăng trư ng kinh t như ch t lư ng cu c s ng
ñư c c i thi n, s bình ñ ng trong phân ph i thu nh p, bình ñ ng v gi i
trong phát tri n, b o v môi trư ng sinh thái…Quan ñi m khác l i nh n m nh
ñ u vào c a quá trình s n xu t, như vi c s d ng có hi u qu các ngu n l c,
n m b t và t o cơ h i bình ñ ng cho các ñ i tư ng tham gia ñ u tư, qu n lý
hi u qu các ngu n l c ñ u tư.
Nhìn r ng hơn, ch t lư ng tăng trư ng là h p ph n quan tr ng nh t trong
c u thành phát tri n b n v ng – s giao thoa c a ba y u t kinh t , xã h i và
môi trư ng. Còn theo nghĩa h p, ch t lư ng tăng trư ng có th ch là m t khía
c nh nào ñó, ví d như ch t lư ng hàng công nghi p, ch t lư ng giáo d c,
ch t lư ng d ch v …
Như v y, có th nói, cho ñ n nay chưa có m t khái ni m chính th ng v
ch t lư ng tăng trư ng. Dư i ñây xin gi i thi u m t s quan ni m v ch t
lư ng tăng trư ng c a m t s nghiên c u tiêu bi u trong và ngoài nư c, làm
lu n c cho vi c ñưa ra m t khái ni m hoàn ch nh hơn.
Th nh t, ch t lư ng tăng trư ng kinh t ñ t ñư c khi t c ñ tăng
trư ng cao ñư c duy trì trong dài h n và ph i ñóng góp tr c ti p vào phát
tri n b n v ng và xoá ñói gi m nghèo.

15
Quan ñi m này c a nhóm nghiên c u: Thomas, Dailami và Dhareshwar
ñưa ra vào năm 2004, nhìn nh n tr ng tâm hơn vào v n ñ xã h i c a quá
trình phát tri n kinh t theo hư ng b n v ng v i m c tiêu ñ nh hư ng là ti n
t i xoá ñói gi m nghèo [18]. ðây là v n ñ mà quá trình CNH, HðH c a
nư c ta ñang hư ng t i, ñ ng th i ñư c các t ch c qu c t , các nư c ñánh
giá cao khi mà t c ñ tăng trư ng kinh t hàng năm ñư c duy trì và s c i
thi n ñáng k trong vi c xoá ñói gi m nghèo, l p d n h ngăn cách giàu
nghèo gi a các vùng, mi n, thành th và nông thôn.
Th hai, ch t lư ng tăng trư ng kinh t là cơ c u và chuy n d ch cơ c u
kinh t theo hư ng nâng cao hi u qu .
V m t lý lu n, tính h p lý c a quan ni m này th hi n ch coi ch t
lư ng s v t là s bi n ñ i cơ c u bên trong c a s v t không g n ch t lư ng
s v t v i m c ñích t n t i, b i c nh, môi trư ng, ñi u ki n mà s v t t n t i
ho c các s v t có m i liên h tác ñ ng m t thi t v i nhau.
V m t th c ti n, suy cho cùng cơ c u hay quá trình chuy n d ch cơ c u
kinh t là s ph n ánh sinh ñ ng, và th c ti n cho ch t lư ng tăng trư ng.
Vi t Nam, quan ñi m này ñã và ñang ñư c minh ch ng trong nh ng năm g n
ñây qua quá trình phát tri n công nghi p. Cơ c u n i b ngành công nghi p
chuy n d ch theo hư ng công nghi p hoá, hi n d i hoá, phát huy l i th c nh
tranh c a t ng ngành, t ng s n ph m, g n s n xu t v i th trư ng.
Th ba, ch t lư ng tăng trư ng theo quan ñi m hi u qu .
N i hàm c a ch t lư ng tăng trư ng theo quan ñi m hi u qu ñư c nhìn
nh n theo hai phương th c:
M t là, tăng trư ng theo chi u r ng, t c là tăng thêm v n, lao ñ ng và
tăng cư ng khai thác tài nguyên khoáng s n…

16
Hai là, tăng trư ng theo chi u sâu, th hi n tăng năng su t lao ñ ng,
nâng cao hi u qu s d ng các ngu n l c, trong ñó quan tr ng nh t là v n tư
b n, nâng cao ch t lư ng qu n lý, khoa h c công ngh , c i thi n môi trư ng
kinh doanh, th ch và pháp lu t vĩ mô…
T t nhiên, các qu c gia ñ u nh m t i m c tiêu tăng trư ng theo phương
th c th hai – khai thác chi u sâu c a quá trình tăng trư ng b i ñó s là
nh ng l i th so sánh ñ ng n u các qu c gia bi t cách khai thác. Nh n th c
ñư c ñi u ñó, song th c hi n nó là bài toán khó ñ i v i các nư c ñang phát
tri n, khi mà h t ng kinh t , k thu t và xã h i chưa ñáp ng ñư c các yêu
c u c a tăng trư ng theo chi u sâu bu c h ph i th c hi n khai thác tài
nguyên, t n d ng các ngu n v n và lao ñ ng.
Th c hi n quá trình d ch chuy n th h công nghi p sang n c thang th
3, y u t ch t lư ng nhân l c và khoa h c công ngh có vai trò vư t tr i so
v i các y u t truy n th ng (tài nguyên, lao ñ ng nhi u và r …). Ch t lư ng
tăng trư ng kinh t ñư c hi u theo quan ni m hi u qu (theo chi u sâu) r t c
th và t o thu n l i cho m c tiêu tìm ki m gi i pháp thúc ñ y tăng trư ng.
Th tư, quan ni m ch t lư ng tăng trư ng kinh t là năng l c c nh tranh
c a n n kinh t , c a doanh nghi p ho c hàng hoá s n xu t trong nư c.
Quan ñi m này cho r ng, tăng trư ng ñi li n v i vi c nâng cao năng l c
c nh tranh là tăng trư ng có ch t lư ng cao và ngư c l i. Quan ñi m này ch
rõ, năng l c c nh tranh ñư c phân chia theo ba c p; c p qu c gia, c p doanh
nghi p và c p s n ph m.
Năng l c c nh tranh qu c gia là năng l c c a m t n n kinh t ñ t ñư c
tăng trư ng b n v ng, thu hút ñư c ñ u tư, b o ñ m n ñ nh kinh t , xã h i,
nâng cao ñ i s ng c a ngư i dân. M t s t ch c qu c t như Di n ñàn kinh
t th gi i WEF, T ch c h p tác và phát tri n kinh t OECD, Vi n phát tri n

17
qu n lý IMD Th y Sĩ... ti n hành ñi u tra, so sánh và x p h ng năng l c c nh
tranh qu c gia (n n kinh t ). Các x p h ng ñó áp d ng phương pháp lu n
tương t nhau và ñi ñ n k t qu gi ng nhau v xu th .
Năng l c c nh tranh c a doanh nghi p ñư c ño b ng kh năng duy trì và
m r ng th ph n, thu l i nhu n c a doanh nghi p trong môi trư ng c nh
tranh trong nư c và ngoài nư c. M t doanh nghi p có th kinh doanh m t hay
nhi u s n ph m và d ch v , vì v y ngư i ta còn phân bi t năng l c c nh tranh
c a doanh nghi p v i năng l c c nh tranh c a s n ph m, d ch v .
Năng l c c nh tranh c a hàng hóa s n xu t trong nư c (s n ph m, d ch
v ) ñư c ño b ng th ph n c a s n ph m hay d ch v c th trên th trư ng.
Th năm, ch t lư ng tăng trư ng kinh t là nâng cao phúc l i c a công
dân và g n li n tăng trư ng v i công b ng xã h i.
Theo quan ñi m này, quá trình c i thi n và ñáp ng phúc l i cho ngư i
dân là thư c ño c a ch t lư ng tăng trư ng kinh t . Phúc l i không ch th
hi n thu nh p ñ u ngư i mà còn là ch t lư ng cu c s ng, môi trư ng xã
h i, môi trư ng t nhiên, ý t , giáo d c... Bên c nh ñó, yêu c u thu h p
kho ng cách giàu – nghèo ñ m b o công b ng xã h i luôn ñ t ra cho bài toán
tăng trư ng ñư c l ng ghép vào quan ñi m ch t lư ng tăng trư ng.
Nhìn m t cách t ng quan, quan ñi m này chưa bao hàm h t nh ng n i
dung c a ch t lư ng tăng trư ng trong b i c nh m i khi mà ch t lư ng tăng
trư ng ñư c nh n di n t ba c c; kinh t , xã h i và môi trư ng. Quan ñi m
ch t lư ng tăng trư ng l y phúc l i và công b ng xã h i làm c t lõi ñư c phát
tri n b i các nhà kinh t h c c a OXFAM trên cơ s ñi u tra nghiên c u v
s b t n c a xã h i và tính không b n v ng c a tăng trư ng xu t phát t
nguyên nhân cơ b n là quá quan tâm ñ n tăng trư ng mà không chú ý ñ n
công b ng xã h i [45].

18
Nghiên c u sinh cho r ng, ñây là quan ñi m ñ nh hư ng r t quan tr ng
trong quá trình th c hi n công nghi p hóa c a các qu c gia theo tri t lý kinh
t - xã h i. ði n hình cho mô hình này là ðông ð c trư c ñây khi m i quy t
sách phát tri n kinh t ñ u l ng ghép song hành các v n ñ v an sinh xã h i,
và hi n nay nhi u nư c ñang phát tri n cũng ñang nh m t i m c tiêu này. Tuy
nhiên, v n ñ ñ t ra là li u cơ ch có ñ m nh, con ngư i có ñ kh năng ñ
ñi u ph i ngu n l c cho quá trình công nghi p hóa ñ nh hư ng m c tiêu này
hay không khi mà m i ngu n l c ñ u h u h n. ði u ph i cân b ng gi a tăng
trư ng kinh t và công b ng xã h i s t o ra ch t lư ng c a tăng trư ng kinh
t , và th c ti n ñã ch ng minh n u quá ñ cao công b ng xã h i thì không có
ñ ng l c và ti m l c v t ch t ñ thúc ñ y tăng trư ng.
V m t th c ti n, suy cho cùng cơ c u/chuy n d ch cơ c u kinh t là s
ph n ánh sinh ñ ng, và th c ti n cho ch t lư ng tăng trư ng. Phát tri n b n
v ng là m t thu t ng khá m i, xu t hi n vào nh ng năm 60 c a th k 20
nh m kh c ph c h n ch c a các mô hình phát tri n cũ. Trong m t th i gian
dài ngư i ta ch quan tâm t i phát tri n kinh t mà quên ñi nh ng nh hư ng,
tác ñ ng c a vi c phát tri n s n xu t công nghi p t i môi trư ng và xã h i.
Môi trư ng ngày càng b ô nhi m n ng n và t l thu n v i s phát tri n
c a s n xu t công nghi p. Tài nguyên thiên nhiên ngày càng khan hi m.
Ngư i ta cho r ng ñây là mâu thu n khó gi i quy t và có tính t t y u. Trên
th c t , m t vài qu c gia ñã thành công trong vi c th c hi n chi n lư c phát
tri n công nghi p b n v ng, ñó là s phát tri n c a s n xu t công nghi p luôn
luôn tính ñ n m c ñ tác h i c a chúng t i môi trư ng và công ngh c i thi n
môi trư ng xung quanh. Phát tri n công nghi p t p trung vào nh ng ngành có
hàm lư ng công ngh , tri th c cao, s d ng ít tài nguyên, ti t ki m v n và lao
ñ ng (hư ng t i m t n n kinh t tri th c).

19
Nghiên c u c a Ngân hàng Th gi i (WB) cho th y, m c ñ ô nhi m lúc
ñ u tăng cùng v i t c ñ tăng trư ng kinh t cho t i khi thu nh p bình quân
ñ u ngư i ñ t t i 12.000 USD/năm [55]. Thu nh p bình quân ñ u ngư i ti p
t c tăng thì ch t lư ng môi trư ng giai ño n ti p theo ñư c c i thi n rõ r t.
Th sáu, m t s nhà kinh t h c n i ti ng như G. Beckeer, R.Lucas,
Amartya Sen, J. Stiglitz cho r ng, cùng v i quá trình tăng trư ng, ch t lư ng
tăng trư ng bi u hi n t p trung vào 4 tiêu chu n chính:
(1) - Năng su t nhân t t ng h p (TFP) cao, b o ñ m cho vi c duy trì t c
ñ tăng trư ng dài h n và tránh ñư c nh ng bi n ñ ng kinh t t bên ngoài.
(2) - Tăng trư ng ñi kèm v i phát tri n môi trư ng b n v ng.
(3) - Tăng trư ng h tr cho vi c nâng cao hi u l c qu n lý Nhà nư c,
ñ ng th i qu n lý nhà nư c hi u qu thúc ñ y tăng trư ng t l cao hơn.
(4) - Tăng trư ng ph i ñ t ñư c m c tiêu c i thi n phúc l i xã h i và
gi m ñư c s ngư i ñói nghèo.
M i quan h gi a phát tri n và phát tri n b n v ng, tăng trư ng và ch t
lư ng tăng trư ng là m i quan h tương h , b sung cho nhau, trong ñó v n
ñ m b o nguyên t c tăng trư ng kinh t là m t y u t quan tr ng c a phát
tri n. Tăng trư ng v lư ng nhưng không ñư c duy trì n ñ nh và không ñi
ñôi v i c i thi n v phúc l i thì m c tiêu phát tri n cũng không ñ t ñư c.
Ngoài ra, tác gi Lê Huy ð c cho r ng: ch t lư ng tăng trư ng kinh t là
m t khái ni m kinh t dùng ñ ch tính n ñ nh c a tr ng thái bên trong v n
có c a quá trình tăng trư ng kinh t , là t ng h p các thu c tính cơ b n hay
ñ c tính t o thành b n ch t c a tăng trư ng kinh t trong m t hoàn c nh và
giai ño n nh t ñ nh.

20
Trong nghiên c u “Ch t lư ng tăng trư ng kinh t - M t s ñánh
giá ban ñ u cho Vi t Nam”, tác gi Nguy n Th Tu Anh và Lê Xuân Bá cho
r ng: ch t lư ng tăng trư ng th hi n nh t quán và liên t c trong su t quá
trình tái s n xu t xã h i. Ch t lư ng tăng trư ng th hi n c y u t ñ u vào
như vi c qu n lý và phân b các ngu n l c trong quá trình tái s n xu t, l n
k t qu ñ u ra c a quá trình s n xu t v i ch t lư ng cu c s ng ñư c c i thi n,
phân ph i s n ph m ñ u ra ñ m b o tính công b ng và góp ph n b o v môi
trư ng sinh thái. Ch t lư ng tăng trư ng th hi n s b n v ng c a tăng trư ng
và m c tiêu tăng trư ng dài h n, m c dù t c ñ tăng trư ng cao trong ng n
h n là nh ng ñi u ki n r t c n thi t.
1.1.3. Mô hình ph n ánh quan h gi a tăng trư ng và ch t lư ng tăng
trư ng kinh t
T nh ng quan ñi m trên, có th th y ch t lư ng tăng trư ng là m t khái
ni m mang nhi u ph n ñ nh tính. Nó ph n ánh n i dung bên trong c a quá
trình tăng trư ng, bi u hi n phương th c, m c tiêu và hi u ng ñ i v i môi
trư ng ch a ñ ng quá trình tăng trư ng y. Khác v i ch t lư ng tăng trư ng,
t c ñ tăng trư ng ph n ánh m t ngoài c a quá trình tăng trư ng, th hi n
m c ñ s lư ng l n nh , nhanh hay ch m c a vi c m r ng quy mô.
T c ñ tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng là hai m t c a m t v n ñ ,
có quan h ràng bu c l n nhau. Tăng trư ng kinh t v m t lư ng thư ng di n
ra trư c và là ñi u ki n ti n ñ ñ thúc ñ y ch t lư ng tăng trư ng kinh t .
Nâng cao ch t lư ng tăng trư ng kinh t , tăng trư ng b n v ng và hi u qu ,
ñ n lư t nó, góp ph n t o ra nhi u c a c i, tăng thu nh p…l i t o ñi u ki n
b sung ngu n l c cho chu kỳ s n xu t sau và thúc ñ y vi c tăng trư ng v
m t lư ng. Trong m i giai ño n phát tri n khác nhau và tu theo s l a ch n
mô hình phát tri n khác nhau mà v trí c a m t s lư ng và m t ch t lư ng

21
ñư c ñ t khác nhau. Ba mô hình tăng trư ng sau ñây có th lu n gi i quan h
gi a tăng trư ng v i ch t lư ng tăng trư ng và d n lu n cho vi c l a ch n và
áp d ng mô hình tăng trư ng cho t ng qu c gia.
Mô hình tăng trư ng trì tr : N n kinh t có th ñ t tăng trư ng trong
m t giai ño n ng n nhưng t c ñ tăng có xu hư ng gi m d n, d n ñ n trì tr
và khó duy trì tăng trư ng lâu dài. Mô hình tăng trư ng lo i này thư ng
không b n v ng. Nguyên do căn b n là ñ u tư quá th p vào hình thành các
lo i tài s n v n và hi u qu ñ u tư công r t th p. N n kinh t có th rơi vào
vòng lu n qu n do tăng trư ng th p d n ñ n thi u ngu n l c ñ ñ u tư, th p
nh t là vào v n con ngư i và v n tài nguyên… K t qu c a mô hình này là
v a không duy trì ñư c tăng trư ng, không tăng phúc l i và không th c hi n
ñư c m c tiêu xóa ñói nghèo. Mô hình này thư ng g p các nư c ñang phát
tri n mà trong nhi u năm ch s phát tri n không ñư c c i thi n.
Mô hình tăng trư ng b bóp méo: Tăng trư ng có ñư c ch y u d a vào
khai thác quá m c v n tài nguyên, tr c p v n v t ch t m t cách r ng rãi
b ng nhi u bi n pháp như mi n thu , n thu , ưu ñãi v n và tín d ng… Trong
khi ñó ñ u tư vào v n con ngư i và công ngh - k thu t l i ch m. So v i mô
hình trên, mô hình tăng trư ng b bóp méo t t hơn cho ngư i nghèo và c i
thi n phúc l i t t hơn. Tuy nhiên, như c ñi m l n nh t c a mô hình này là
vi c ñ u tư thiên l ch, quá chú tr ng ưu tiên ñ u tư v n v t ch t thông qua các
chính sách ưu ñãi v n và tăng ñ u tư công. V i mô hình này, tăng trư ng có
th ñ t ñư c ch ng nào mà Nhà nư c v n có kh năng duy trì các kho n tr
c p v n v t ch t. Nhưng, trong dài h n n n kinh t s ph i ñ i m t v i nh ng
méo mó v cơ c u và h qu là tăng trư ng không b n v ng, ñ c bi t ñ i v i
các nư c nghèo có quy mô ngân sách nh và qu n lý ñ u tư không hi u qu .
Do ngu n l c dành cho các ưu ñãi này chi m m t t tr ng l n c a ngân sách

22
nên có th làm gi m ngu n l c ñ ñ u tư vào các lo i tài s n khác. Tuy nhiên,
tác ñ ng c a các ưu ñãi này thư ng là nh , mang tính ng n h n và không
ñóng góp nhi u vào tăng năng su t. Trong nhi u trư ng h p, ưu ñãi ñ u tư
v n v t ch t còn làm gi m năng l c c nh tranh c a ngành và c a n n kinh t .
Mô hình tăng trư ng b n v ng: Các lo i tài s n v n ñư c hình thành và
ñ u tư cân ñ i, không b bóp méo. ð u tư c a Nhà nư c chú tr ng t i các lĩnh
v c t o tác ñ ng lan t a, tích c c t i c n n kinh t như ñ u tư cho giáo d c, y
t và b o v v n tài nguyên. Theo mô hình này, v n con ngư i là m t tr ng
tâm c a chính sách ñ u tư nh m ñáp ng yêu c u c a quá trình ph bi n, ti p
thu và ñ i m i công ngh . So v i hai mô hình trên, tăng trư ng theo mô hình
này ñ t m c tiêu tăng phúc l i và xóa ñói nghèo. T c ñ tăng trư ng không
nh t thi t quá cao nhưng có th duy trì trong dài h n nh vào s ñ u tư và
hình thành hài hòa, cân ñ i, không méo mó các lo i tài s n v n. Các n n kinh
t ti n t i mô hình tăng trư ng này thư ng có m t chính ph khá trong s ch
và qu n lý hi u qu .
Như v y, tăng trư ng ch y u d a vào ngu n v n v t ch t thì không th
b n v ng. H u h t các nư c ñang phát tri n ñã áp d ng mô hình 1 và 2, ñ u tư
cho v n nhân l c và v n tài nguyên m c th p. N u như các nư c ñang phát
tri n ch ñ u tư vào khu v c công v i t l th p, thì ngu n ñ u tư ñó không
nh hư ng t i năng su t và ch có tác d ng ñ i v i tăng trư ng m c ñ v a
ph i ho c trong kho ng th i gian ng n. Mô hình th ba ñ t ñư c các tiêu
chu n v ch t lư ng tăng trư ng: tăng năng su t nhân t t ng h p TFP, tăng
trư ng thân thi n v i môi trư ng, tăng trư ng có s ñ i m i thi t ch dân ch
và cu i cùng là phúc l i xã h i ñư c nâng cao. ðó là mô hình mà nhi u qu c
gia phát tri n ñang theo ñu i.

23
Th c hi n mô hình tăng trư ng ñ t ñư c t t c các ch tiêu v ch t lư ng
tăng trư ng là v n ñ khó khăn ñ i v i các nư c ñang phát tri n. M t s nư c
ñã ph i ch u nh ng t n th t v môi trư ng, th ch chính tr m t dân ch
nhưng ưu tiên cho m c tiêu t l tăng trư ng cao. ð i v i các nư c nghèo,
tăng trư ng kinh t cao m t m t làm tăng thu nh p bình quân ñ u ngư i, m t
khác làm gi m t l ngư i nghèo ñói và có th thoát kh i nguy cơ t t h u
trong quá trình phát tri n. L ch s kinh t th gi i ñã ch ra r ng, ít có qu c
gia nào ñ t ñư c các m c tiêu tăng trư ng tr n v n theo các tiêu chu n nêu
trên. S th n kỳ ðông Á cũng ch t n t i trong kho ng th i gian 2 ñ n 3 th p
k , thu nh p bình quân ñ u ngư i tăng nhanh, t l nghèo ñói gi m, ñ u tư
vào v n nhân l c m c cao, nhưng s qu n lý c a chính ph y u kém, m t
dân ch trong ho t ñ ng kinh t , v n v t ch t tăng nhanh nhưng TFP không
tăng ñáng k . H u qu là các nư c này rơi vào kh ng ho ng [28].
Nhi u qu c gia ñang phát tri n ñã thay ñ i th t ưu tiên các m c tiêu
phát tri n trong th p k 90. Ưu tiên cho t c ñ tăng trư ng kinh t cao ñư c
thay th b ng m c tiêu nâng cao ch t lư ng tăng trư ng. Chuy n hư ng ưu
tiên có th ñ y nhanh t c ñ tăng trư ng n u nh ng m c tiêu ưu tiên ñó là
ñúng. H u h t các k t qu nghiên c u g n ñây ñ u kh ng ñ nh: ð duy trì t c
ñ tăng trư ng kinh t dài h n n ñ nh ph i ñ u tư m c cao hơn cho ngu n
v n con ngư i và R&D.
L a ch n mô hình phát tri n là công vi c h t s c quan tr ng, m i quan
ñi m ng h cho m t vài m c tiêu phát tri n và ch thích h p trong th i kỳ
nh t ñ nh. Tuy nhiên, khi l a ch n mô hình, c n ph i xem xét ñ ng th i c
các ch tiêu s lư ng và ch t lư ng tăng trư ng ñã nêu trên, b i vì m i quan
h gi a chúng là r t ch t ch .

24
1.2. Ch t lư ng tăng trư ng công nghi p: ti p c n khái ni m và xây
d ng h th ng tiêu chí ñánh giá
1.2.1. Quan ñi m ch t lư ng tăng trư ng công nghi p trong ñi u ki n
Vi t Nam
Trong “Chi n lư c phát tri n kinh t -xã h i 2001-2010” ð ng, Nhà nư c
ta ñã th hi n rõ quan ñi m: Phát huy m i ngu n l c ñ phát tri n nhanh, có
hi u qu nh ng s n ph m, ngành, lĩnh v c mà nư c ta có l i th , ñáp ng nhu
c u trong nư c và ñ y m nh xu t kh u, không ng ng nâng cao s c c nh tranh
trên th trư ng trong nư c và ngoài nư c. Tăng nhanh năng su t lao ñ ng xã
h i và nâng cao ch t lư ng tăng trư ng [9]. Theo các nhà nghiên c u kinh t
phân tích, ngành công nghi p nư c ta m c dù ñã ñ t ñư c t c ñ tăng trư ng
khá trong nh ng năm qua, nhưng ch t lư ng tăng trư ng v n chưa ñư c như
mong mu n, chưa tương x ng v i t c ñ . Trên th c t , t c ñ tăng trư ng và
ch t lư ng tăng trư ng công nghi p là hai khái ni m hoàn toàn khác nhau, là
hai khái ni m c a m t v n ñ có quan h ràng bu c nhau. N u như t c ñ
tăng trư ng công nghi p ph n ánh b ngoài c a quá trình tăng trư ng công
nghi p, th hi n m c ñ s lư ng l n nh , nhanh ch m, c a vi c m r ng quy
mô s n xu t công nghi p thì ch t lư ng tăng trư ng l i mang tính ch t ñ nh
tính, nó ph n ánh n i dung bên trong c a quá trình tăng trư ng công nghi p.
V i cách ti p c n y, nhi u quan ñi m cho r ng ñ nâng cao ñư c ch t
lư ng tăng trư ng công nghi p ñòi h i ph i: Phát huy ñư c l i th so sánh
nh m tăng nhanh và ñ t hi u qu kinh t cao các s n ph m ph c v cho nhu
c u tăng trư ng và ñ y m nh xu t kh u; Không ng ng nâng cao s c c nh
tranh c a s n ph m trên th trư ng trong nư c và qu c t ; tăng nhanh ñư c
năng l c n i sinh v khoa h c và công ngh áp d ng có hi u qu công ngh
khoa h c ti n b ñ hi n ñ i hóa quá trình s n xu t, ch bi n, kinh doanh.

25
ð ng th i, ñ m b o s phát tri n hài hòa gi a phát tri n công nghi p và môi
trư ng, ñ i s ng con ngư i...
Nói như v y là hoàn toàn ñúng. Nhưng trong ñi u ki n ràng bu c b i các
ngu n l c, vi c th c hi n ñ ng th i các v n ñ này là vô cùng khó khăn.
Nghiên c u sinh cho r ng, có l cách ti p c n t ng bư c (step-by-step) l a
ch n gi i quy t các v n ñ ưu tiên s d mang l i k t qu hơn.
Kinh t Vi t Nam ñang tăng trư ng v i t c ñ cao trong m t giai ño n
khá dài, vì v y di n m o qu c gia ñã thay ñ i m t cách rõ r t. Chúng ta cũng
ñang th c hi n t t m t trong các m c tiêu l n c a công cu c CNH, HðH là
c i thi n ñáng k trong vi c xoá ñói gi m nghèo, l p d n h ngăn cách giàu
nghèo gi a các vùng, mi n, thành th và nông thôn. Tuy nhiên, câu h i l n ñ t
ra là s m nh này có th ñư c duy trì trong bao lâu khi mà d u hi u “phình
to” c a ñ nh tháp tăng trư ng và các v n ñ ô nhi m môi trư ng ngày càng rõ
r t. V n ñ ch t lư ng tăng trư ng kinh t Vi t Nam hơn bao gi h t c n
ñư c quan tâm ñúng nghĩa. G n ñây, các chương trình ngh s , nhi u h i ngh
khoa h c và dư lu n trong nư c ñã và ñang lu n bàn nhi u ñ n v n ñ này.
ð i v i các qu c gia phát tri n thông qua con ñư ng công nghi p hóa,
s n xu t công nghi p là lĩnh v c quan tr ng nh t, t o ñ ng l c chính ñ i v i
s tăng trư ng kinh t c a ñ t nư c. Vi t Nam cũng v y, công nghi p tăng
trư ng cao s thúc ñ y nhanh quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t , tăng kim
ng ch xu t kh u, t o ra ti n ñ v t ch t ñ m b o nâng cao nh p ñ phát tri n
ñ t nư c, ñ y m nh CNH-HðH. T năm 2000 ñ n nay, công nghi p Vi t
Nam có t c ñ tăng trư ng cao, hơn 15%/năm trong giai ño n 2001-2008 [6].
Năm 2010 ư c tính chi m 33,29% t tr ng toàn n n kinh t , t o vi c làm cho
hơn 5 tri u lao ñ ng (chưa tính lao ñ ng th i v và h gia ñình) [7]. Tuy v y,
li u tăng trư ng c a CNVN ñã th c s có “ch t”?

26
Cùng v i s phát tri n công nghi p là nh ng nguy cơ l n v s v y b n
môi trư ng và kho ng cách giàu nghèo ngày càng tăng trong vài năm g n ñây,
nhi u quan ñi m cho r ng tăng trư ng công nghi p ñi ñôi v i b o v môi
trư ng và ñ m b o ñ i s ng xã h i như là nh ng ñi u ki n tiên quy t cho ch t
lư ng tăng trư ng kinh t Vi t Nam. Lu ng quan ñi m này ñã có tác ñ ng
m nh ñ n hàng lo t các quy t sách kinh t vĩ mô, m t lo t các quy ñ nh v
môi trư ng theo tiêu chí cao (EU) ñã ñư c áp d ng trong quá trình xem xét
các d án ñ u tư trong và ngoài nư c. Trên th c t , ñi u này l i là tác nhân
làm c n tr t c ñ tăng trư ng công nghi p.
T t nhiên, chúng ta s không phát tri n công nghi p b ng m i giá. ðánh
ñ i môi sinh l y t c ñ tăng trư ng cao không ph i là bài toán ñ t ra. V y thì
s cân b ng nào gi a ba y u t : t c ñ tăng trư ng cao, tiêu chí môi trư ng
cao và an sinh xã h i là t i ưu? Có nhi u lúc chúng ta ñ ng nh t hai khái ni m
là phát tri n b n v ng và ch t lư ng tăng trư ng. Rõ ràng tăng trư ng có ch t
lư ng m i ñ m b o phát tri n b n v ng. Hay nói khác ñi, ch t lư ng tăng
trư ng là m t thành t c a phát tri n b n v ng ch không hoàn toàn là phát
tri n b n v ng. N u v y thì ph i chăng chúng ta nên có cái nhìn b t “tr ng
tâm” hơn ñ i v i tiêu chí môi trư ng trong ch t lư ng tăng trư ng CNVN.
Trong ñi u ki n Vi t Nam hi n nay, nghiên c u sinh cho r ng “Công
nghi p trư c h t ph i duy trì t c ñ tăng trư ng và giá tr gia tăng cao
trong dài h n, ñ m b o t i thi u các yêu c u v môi trư ng ñ hư ng t i
m c tiêu phát tri n b n v ng”. Chúng ta s không th th c hi n các v n ñ
công b ng và an sinh xã h i n u như thi u ñi các ngu n l c v t ch t. Trong
t ng th i kỳ phát tri n nh t ñ nh, các nư c ñã và s ph i ch p nh n hy sinh
m t ph n c a m c tiêu môi trư ng s ch thay vì s phát tri n c a công nghi p.
Các nư c ñang phát tri n nói chung, s khó bi n gi c mơ v m t n n kinh t
tăng trư ng cao ñ ng hành trong m t môi trư ng xanh – s ch thành hi n th c.

27
Th i gian g n ñây, ñã có nhi u nghiên c u l a ch n các tiêu chí ñánh giá
ch t lư ng tăng trư ng kinh t Vi t Nam. Theo ñó, m t s công trình ñã ñưa
ra nhi u tiêu chí ñánh giá c ba khía c nh là kinh t , xã h i và môi trư ng.
ð nh hư ng m c tiêu phát tri n b n v ng m t n n kinh t là ý chí c a b t kỳ
qu c gia nào. Tuy nhiên, trong th c ti n, các nư c ñang phát tri n nói chung
ñang và s ph i ch p nh n vi c ñưa ra nh ng quy t sách có tính ñ n s ñánh
ñ i vì ngu n l c và ti m l c có h n. C th hơn, trong trư ng h p Vi t Nam
c n ph i cân nh c k s ưu tiên trong l a ch n tiêu chí.
Nh ng phân tích trên ñã th hi n rõ, ñ ñánh giá ch t lư ng tăng trư ng
công nghi p Vi t Nam nói chung, m t ngành công nghi p nói riêng, c n ph i
gi i h n nh ng tiêu chí trong khung phân tích c n thi t, m c dù ñi u này có
th làm gi m ñ chính xác c a ñánh giá. Chúng ta ñã quen v i cách ñ t ra quá
nhi u tiêu chí ñ nói r ng tăng trư ng công nghi p th nào mà t l th t
nghi p không gi m, l m phát không n ñ nh và có xu hư ng tăng, ñ i s ng
không m y ñư c c i thi n và tình hình ô nhi m môi trư ng ngày càng ph c
t p… ñi u này th hi n rõ nét hàng trăm tiêu chí c a m c tiêu Phát tri n
Thiên niên k .
Như ñã ñ c p, các nư c phát tri n thư ng ñánh giá ch t lư ng tăng
trư ng theo ba nhóm tiêu chí: nhóm tiêu chí kinh t , nhóm tiêu chí môi trư ng
và nhóm tiêu chí xã h i. T m quan tr ng c a ba nhóm này là ngang nhau,
th m chí m t s nư c B c Âu, h ñ cao hơn vai trò c a các tiêu chí ph n
ánh môi trư ng và ch t lư ng cu c s ng. V y Vi t Nam thì sao? Có l c n
ph i tìm ra s khác bi t trong quan ni m và hành ñ ng so v i các nư c giàu.
S ñánh ñ i gi a t c ñ tăng trư ng và công b ng là tr i nghi m c a
nhi u nư c phát tri n. Bài h c l n ñó cho chúng ta nh n th c r ng không nh t
thi t ph i l a ch n s tăng trư ng theo ki u ñánh ñ i gi a t c ñ và công
b ng. Trư c ñây, Vi t Nam ñã có th i kỳ quá chú tr ng ñ n công b ng thông

28
qua nhi u chính sách và s c lu t khác nhau. Tuy nhiên, h l y c a nó v n còn
kéo dài ñ n hi n t i khi mà các chính sách tư ng ch ng t o ñ ng l c thúc ñ y
phát tri n không phát huy hi u qu , mà ngư c l i là s c n tr cho s phát
tri n trong th i gian dài.
Trong ñi u ki n nư c ta, chi n lư c phát tri n kinh t công nghi p thông
qua vi c t p trung ñ u tư vào m t s ngành ñư c coi là ñ u tàu, ngành mũi
nh n ñ làm ñòn b y phát tri n kinh t , qua ñó xây d ng l i th c nh tranh
qu c gia vì s th ng th c a ñ t nư c trong dài h n c n ñư c ưu tiên hơn. N u
không, e r ng s vô cùng khó có s ñ t phá và chúng ta s mãi ñi sau. Tuy
nhiên, n u th c hi n ñi u ñó, không còn cách nào khác, chúng ta ph i ch p
nh n s phân hoá giàu nghèo và tình tr ng v y b n môi trư ng m t ch ng
m c nh t ñ nh trong m t giai ño n nh t ñ nh. Hàn Qu c ñã t ng phát tri n
theo mô hình này. Sau 20 năm phát tri n m nh m các ngành công nghi p
n ng mà chúng ta v n g i là công nghi p n n t ng như luy n kim (s n xu t
thép), cơ khí, ñi n… h m i x lý xong v n ñ ô nhi m môi trư ng sông
Hàn. Trung Qu c và m t s nư c trong khu v c cũng ñang phát tri n theo mô
hình có dáng d p tương t , và trong m t th i gian dài ñã có nhi u lo ng i v
nh ng h l y vì ñi ngư c l i v i nhi u tiêu chí c a phát tri n b n v ng. V n
ñ còn l i là thi t k m t thi t ch qu n lý ch t ch các ñ i tư ng s n xu t
công nghi p t thư ng ngu n ñ n h ngu n c a quá trình s n xu t.
1.2.2. H th ng tiêu chí ñánh giá ch t lư ng tăng trư ng công nghi p
trong ñi u ki n Vi t Nam
Cách ti p c n này ñã ch rõ trong giai ño n t nay ñ n năm 2020, y u t
kinh t c n ñư c ưu tiên hơn khi ñánh giá ch t lư ng tăng trư ng công nghi p
trong ñi u ki n Vi t Nam thay vì nhìn nh n vai trò ngang nhau c a ba y u t :
kinh t , môi trư ng và xã h i.

29
Tùy thu c vào ñi u ki n c a m i qu c gia/m i ngành ñ xác l p danh
m c các tiêu chí ñánh giá b i nh ng ñ c thù nh t ñ nh. Khi mà cơ c u/c u
trúc c a m t ngành luôn ch a nhi u y u t b t ñ nh thì b n thân nó là y u t
c n ñư c lưu tâm trư c h t. Ch s hi u su t v n ñ u tư ñang c n ph i ñư c
c i thi n nhanh ñ nâng cao s c c nh tranh c a n n kinh t thì ngư i ta s ưu
ái hơn trong chính sách phát tri n. Tương t như v y ñ i v i các tiêu chí
khác. Trong ph m vi nghiên c u này, nghiên c u sinh l a ch n b y tiêu chí
sau ñây ñ ñánh giá ch t lư ng tăng trư ng công nghi p Vi t Nam nói chung
và ngành CNðT nói riêng:
(1) - Cơ c u và chuy n d ch cơ c u công nghi p
Cơ c u công nghi p (CCCN) ñư c hi u là m t h th ng ph c h p các
ngành, các vùng, các thành ph n... có tác ñ ng bi n ch ng v i nhau trong
nh ng không gian và th i gian nh t ñ nh, trong nh ng ñi u ki n kinh t - xã
h i nh t ñ nh, ñư c xác ñ nh c v m t ñ nh lư ng và ñ nh tính, c v s
lư ng và ch t lư ng cũng như phương th c mà chúng h p thành.
Xem xét CCCN c n ti p c n theo tư duy bi n ch ng, v n ñ ng. Tuy v y,
ngư i ta thư ng xem xét CCCN trên các m t ch y u sau:
- Cơ c u ngành kinh t -k thu t, là t ng h p các ngành, t l tương
quan và m i liên h kinh t -k thu t gi a các ngành trong t ng th CCCN.
- Cơ c u vùng lãnh th – xem xét CCCN theo s phân b v không
gian và vùng lãnh th . Cơ c u vùng thư ng ñư c xác ñ nh b i các ranh gi i
ñ a lý hay hành chính nhưng b n thân trong ñó l i hàm ch a cơ c u các ngành
kinh t - k thu t. Như v y, cơ c u vùng th c ch t là cơ c u các ngành ñư c
s p x p theo các vùng ñ a lý, hành chính nh t ñ nh mà thôi.
- Cơ c u thành ph n kinh t trong công nghi p có ngu n g c t vi c
phân ñ nh quy n s h u v i các t ch c công nghi p. C n chú ý r ng, cơ c u

30
thành ph n có ý nghĩa r t l n ñ n vi c tr l i câu h i ai quy t ñ nh tr t t phát
tri n công nghi p.
Chuy n d ch CCCN là m t qúa trình t t y u, v a mang tính khách quan,
ng u nhiên v a th hi n s ñ nh hư ng có ch ñích c a Nhà nư c. Qúa trình
chuy n d ch CCCN Vi t Nam th i gian t i không ch là ý ñ ch quan c a
các ñ nh hư ng mang tính áp ñ t mà còn là s nh n th c khách quan trong b i
c nh h i nh p khu v c và qu c t trên cơ s các ngu n l c hi n có.
ð t v n ñ như v y ñ có th nhìn nh n tính b n v ng c a cơ c u ngành
CNðT Vi t Nam trong giai ño n t i ñây theo nh ng nét sau:
Th nh t, ti p t c ñón nh n s chuy n d ch ngành CNðT c a các cư ng
qu c ñi n t ñ n Vi t Nam theo hi u ng “ñàn s u” [35]. Như v y, s chuy n
d ch cơ c u ngành CNðT trong quá trình h i nh p trư c h t ch u nh hư ng
c a dòng chuy n d ch khu v c và qu c t . Nói cách khác, t tr ng tham gia
vào ngành CNðT c a các doanh nghi p FDI ngày càng tăng. ðây là m t xu
hư ng mang tính khách quan mà chúng ta c n nh n th c ñ ch ñ ng ñón
nh n.
Th hai, s xu t hi n các khu công ngh cao trong ñó công nghi p ñi n
t làm nòng c t là c a ngõ, là tr c t cho vi c n m b t và ch ñ ng h i nh p.
Vi c kêu g i dòng ch y, ñ u tư ñ thúc ñ y quá trình CNH, HðH ñ t ra m t
xu hư ng rõ nét là n n kinh t c n các “ñi m m ” ñ m c a v i th gi i bên
ngoài. Các ñi m m này s là ñ ng l c, là xúc tác ñ thúc ñ y phát tri n kinh
t ñ t nư c. Bài h c c a Trung Qu c trong vi c phát tri n ngành CNðT thông
qua các khu công nghi p cao s mãi có giá tr v v n ñ này, ch ti c là chúng
ta ñã ch m ñón nh n và tri n khai xu hư ng r t khách quan này.
Th ba, trong ngành CNðT khu v c dân h u s phát tri n nhanh chóng
hơn so v i khu v c qu c h u d n ñ n t tr ng c a khu v c dân h u s l n

31
hơn khu v c công h u trong giá tr s n xu t công nghi p là m t xu hư ng t t
y u b i s yêu c u c a tính năng ñ ng kinh t . Xu hư ng này ñòi h i ph i
ñư c nh n th c ñ khu v c công h u ch tham gia nh ng nơi c n th hi n
vai trò c a công h u (ví d ñ i v i nh ng s n ph m ñi n t liên quan t i
Qu c phòng, An ninh…).
(2) - T tr ng VA/GO
Khi ph n ánh giá tr s n xu t công nghi p (GO) và giá tr tăng thêm
(VA) c a m t s n ph m, m t ngành hay m t n n kinh t , có nghĩa là ñã làm
rõ ñư c chi phí trung gian (IC). VA là ph n giá tr m i tăng thêm bao g m c
l i nhu n trong n n kinh t , trong m t ngành hay m t doanh nghi p. IC là
toàn b chi phí v t ch t và chi phí d ch v phát sinh trong quá trình s n xu t
ñ t o ra giá tr giă tăng. IC không làm tăng thêm c a c i cho xã h i mà ch là
tiêu dùng c a c i v t ch t và d ch v c a xã h i ñ ti n hành tái s n xu t. M i
quan h gi a GO, VA và IC ñư c bi u ñ t như sau:
GO = VA + IC hay VA = GO – IC [19]
Thông thư ng, VA là ch tiêu lõi ph n ánh tăng trư ng kinh t , ñ ng th i
là ch tiêu ñ nh lư ng ph n ánh ch t lư ng tăng trư ng kinh t . Ch s VA
thư ng xét cho ñơn v s n xu t kinh doanh ho c trên giác ñ ngành ho c
nhóm ngành kinh t , còn ch tiêu GDP ñư c xét trên giác ñ toàn b n n kinh
t qu c dân. Theo cách tính trên, VA tăng hay gi m ph thu c vào t c ñ tăng
hay gi m c a GO trong tương quan v i IC, ño ñó chúng ta có th ng d ng
ch tiêu VA/GO ñ ph n ánh xu th tăng trư ng có ch t lư ng c a m t
ngành.
ðây là ch tiêu ñang r t ñư c quan tâm, ñ c bi t là ngành công nghi p.
Ph n l n các ngành công nghi p Vi t Nam hi n nay chưa ñ t ñư c yêu c u
ñ i v i ch s VA, trong khi ch s GO liên l c tăng v i t c ñ gia tăng khá

32
nhanh, ñi n hình là nhóm ngành công nghi p thâm d ng lao ñ ng như d t
may, da giày. Là ngành có giá tr s n xu t công nghi p l n, t c ñ tăng trư ng
cao, kinh ng ch xu t kh u ñ ng th 10 trong 153 nư c xu t kh u d t may
nhưng ch s VA r t th p, ñáng c nh báo hơn, vài năm v a qua ch s VA/GO
có xu hư ng gi m d n.
(3) - Hi u qu s d ng v n
Hi u su t s d ng v n ñ u tư (ICOR) là ch tiêu kinh t t ng h p ph n
ánh c n bao nhiêu ñơn v v n ñ u tư ñ t o ra ñư c m t ñơn v GDP gia tăng.
H s này ph n ánh hi u qu c a vi c s d ng v n ñ u tư d n t i tăng trư ng
kinh t . V i n i dung ñó, h s ICOR ñư c coi là m t trong nh ng ch tiêu
quan tr ng ñ ñánh giá ch t lư ng tăng trư ng kinh t .
H s ICOR th p có nghĩa là ñ u tư có hi u qu và ngư c l i. Tuy nhiên,
theo quy lu t kinh t , l i t c c n biên gi m d n, khi n n kinh t tăng trư ng
thì h s ICOR s tăng lên, t c là ñ duy trì cùng m t t c ñ tăng trư ng, c n
m t t l v n ñ u tư so v i GDP cao hơn.
Có th có ba cách tính ch s ICOR, tuy nhiên lu n án áp d ng cách tính
sau:
Vt1ICOR
(l n)
=
Gt1 - Gto
Trong ñó:
- Vt1: T ng v n ñ u tư phát tri n toàn ngành c a năm báo cáo;
- Gt1: GDP (VA) c a ngành tính theo giá th c t c a năm báo cáo;
- Gto: GDP (VA) c a ngành tính theo giá th c t c a năm trư c.
ð i v i m t ngành kinh t - k thu t như ngành CNðT, các ch s ph n
ánh hi u qu s d ng v n như t su t l i nhu n trên doanh thu, t su t l i

33
nhu n trên t ng v n, t su t l i nhu n trên t ng tài s n... cũng có th ñư c coi
là m t trong các ch tiêu ph n ánh ch t lư ng tăng trư ng.
(4) - Năng su t lao ñ ng
Năng su t lao ñ ng c a toàn b n n kinh t = GDP (giá c ñ nh)/s lao
ñ ng (gi lao ñ ng). N u GDP bình quân trên m i lao ñ ng càng l n thì năng
su t lao ñ ng xã hôi càng cao và ngư c l i.
Dư i góc nhìn t ngành hay doanh nghi p, GDP có th ñư c thay th
b ng các ch s khác có s n như giá tr s n ph m, t ñó có ch s giá tr s n
ph m trên m t gi lao ñ ng ho c ch s giá thành lao ñ ng trên m t ñ ng giá
tr s n ph m. ðây là nh ng ch s theo dõi chi phí và năng su t lao ñ ng.
N u như lao ñ ng là m t trong b n y u t kinh t cơ b n tác ñ ng ñ n
tăng trư ng công nghi p thì ch t lư ng lao ñ ng hay năng su t lao ñ ng l i
th hi n ch t lư ng tăng trư ng công nghi p.
Vì tính ñ c thù c a m i ngành công nghi p nên khó có th so sánh năng
su t lao ñ ng bình quân c a ngành này v i ngành kia mà c n ph i so sánh
năng su t lao ñ ng c a các doanh nghi p trong cùng ngành ho c năng su t lao
ñ ng c a m t ngành công nghi p gi a các qu c gia v i nhau.
Là ngành công nghi p công ngh cao, CNðT s d ng ít lao ñ ng hơn, vì
v y v m t lý thuy t năng su t lao ñ ng c a ngành có th s cao hơn nhi u so
v i các ngành công nghi p khác. Trên th c t r t khó có ngu n s li u chính
sách v t ng s gi lao ñ ng, vì v y trong ph m vi nghiên c u này, năng su t
lao ñ ng ñư c tính theo công th c: NSLð = GDP ngành (VA)/s Lð.
Th c ra n u tính theo công th c này thì khó cho ra k t qu chính xác và
không ph n ánh h t th c ch t năng su t lao ñ ng ngành CNðT vì: (i) ngành
CNðT s d ng ít lao ñ ng hơn các ngành khác; (ii) khu v c DNNN ñang

34
gi m m nh s lư ng và ñ y m nh c ph n hóa vì v y s lư ng lao ñ ng gi m
nhi u và ít hơn nhi u so v i các khu v c kinh t .
(5) - M c ñ phát tri n công nghi p h tr (CNHT)
Khi ñưa ra tiêu chí này các bu i sinh ho t khoa h c, cũng như h i
ñ ng ch m lu n án c p cơ s ñã c g ng th o lu n r ng, nên coi m c ñ phát
tri n CNHT là tiêu chí ñánh giá hay là nguyên nhân c a s tăng trư ng kém
ch t lư ng c a CNVN nói chung, CNðT nói riêng. Nghiên c u sinh cho
r ng, có l ñây là căn g c c a s phát tri n b n v ng công nghi p dù nhi u
qu c gia không phân tách rõ ràng khái ni m này. Nhìn chung ngư i ta hay
nói r ng CNVN phát tri n chưa ñ t ch t lư ng cao là vì CNHT ch m phát
tri n. Hay nói cách khác, nó ñư c coi như là m t nguyên nhân quan tr ng.
Chính vì t m quan tr ng như v y mà nghiên c u sinh mu n ñưa nó thành
m t trong các tiêu chí ñ ñánh giá ch t lư ng tăng trư ng c a m t ngành
công nghi p.
CNHT là n n t ng cho toàn b n n kinh t
Hình 1.1 CNHT là n n t ng cho n n kinh t (Ngu n: VDF 2004)
Hình minh h a 1.1 cho th y các ngành CNHT thư ng ñư c ví như chân
núi, t o ph n c ng ñ hình thành nên thân núi và ñ nh núi chính là ngành

35
công nghi p s n xu t và l p ráp s n ph m công nghi p. Như v y, CNHT có
m t s vai trò n i b t sau ñây ñ i v i các ngành công nghi p cũng như ñ i
v i toàn b n n kinh t qu c gia:
B o ñ m tính ch ñ ng cho n n kinh t . Vi c cung ng nguyên v t li u,
linh ki n, các bán thành ph m ngay trong n i ñ a làm cho n n công nghi p
ch ñ ng, không b l thu c nhi u vào nư c ngoài và các bi n ñ ng c a n n
kinh t toàn c u. CNHT không phát tri n làm cho các ngành công nghi p
chính thi u s c c nh tranh và ph m vi phát tri n cũng gi i h n trong m t s
ít các ngành.
Ch ng nh p siêu. Do luôn luôn ph i nh p kh u nguyên li u và các bán
thành ph m cho s n xu t l p ráp trong nư c, h u h t các nư c ñang phát
tri n lâm vào tình tr ng nh p siêu. Phát tri n CNHT s gi i quy t căn b n
tình tr ng nh p siêu c a n n kinh t các qu c gia ñang phát tri n, b o ñ m
cân b ng cán cân xu t nh p kh u.
Tăng s c c nh tranh c a s n ph m công nghi p chính. Cùng v i vi c
ch ñ ng trong ngu n cung ng, chi phí c a s n ph m công nghi p cũng
gi m ñáng k do c t gi m chi phí v n chuy n, lưu kho, t n d ng nhân công
r và ngu n nguyên li u ngay t i n i ñ a. Vi c phát tri n các ngành CNHT
m t cách h p lý, cân ñ i trong b i c nh “th gi i ph ng” ngày nay s t o ra
các s n ph m có ñ c thù riêng c a qu c gia, có s c c nh tranh hơn h n các
s n ph m ch ñư c l p ráp b i các linh ki n và ngu n cung ng toàn c u.
CNHT thu c khu v c h ngu n (thương hi u, marketing, chu i tiêu th , bán
hàng...) ñ c bi t gia tăng giá tr cho các s n ph m công nghi p, ñây chính là
ñi m quan tr ng làm cho hàng hoá c a qu c gia có s c c nh tranh trên th
trư ng toàn c u.
Phát tri n h th ng DNVVN. t t c các qu c gia, CNHT do h th ng
DNVVN ñ m nhi m, ñây là khu v c doanh nghi p t o nhi u vi c làm, là

36
n n t ng sáng t o c a qu c gia. ð c bi t, phát tri n h th ng DNVVN là m t
trong các bi n pháp h u hi u ñ i phó v i kh ng ho ng kinh t , là ñ i tr ng
ñ cân b ng v i các t p ñoàn kinh t kh ng l hay b tác ñ ng nhanh và
m nh nh t c a các kh ng ho ng kinh t toàn c u.
Nâng cao giá tr gia tăng c a s n ph m công nghi p. M i s n ph m có
th chia thành ba giai ño n chính: thư ng ngu n g m các công ño n nghiên
c u - tri n khai, thi t k , s n xu t các b ph n linh ki n chính; trung ngu n là
công ño n l p ráp, gia công; h ngu n là thương hi u, ti p th , xây d ng m ng
lư i lưu thông, khai thác và ti p c n th trư ng.
Hình 1.2: Sơ ñ chu i giá tr
Ngu n: tác gi xây d ng, 2009
Theo hình v , có th th y rõ, các giai ño n thư ng ngu n và các h
ngu n là khu v c t o ra giá tr gia tăng cao. ðây chính là công ño n c a các
ngành CNHT. Trong khi khu v c trung ngu n v i các ho t ñ ng l p ráp, gia
công là khu v c ít t o ra giá tr gia tăng nh t. Như v y, m t qu c gia ch có
th t o ra giá tr gia tăng c a các s n ph m công nghi p khi khu v c thư ng
ngu n như nguyên li u, ph li u, linh ki n, các bán thành ph m… ñư c cung
ng ngay trong n i ñ a. Ch ng h n, các s n ph m ñi n t , ô tô xe máy, may

37
m c… n u m t qu c gia ch th c hi n các công ño n t o ra s n ph m là khu
v c trung ngu n, còn h u h t khu v c thư ng ngu n ph i nh p kh u thì giá tr
gia tăng c a các s n ph m này g n như không có. Tương t như v y, ñ i v i
các s n ph m xu t kh u ñư c ch bi n t tài nguyên, ví d như h i s n xu t
kh u, h t ñi u, d u m … N u ph n h ngu n ñư c th c hi n ngay trong
nư c, s n ph m ñư c mang thương hi u c a qu c gia thì giá tr thu v t s n
ph m cao g p nhi u l n so v i s n ph m xu t kh u ngay t khâu nguyên li u
thô ho c sơ ch .
(6) - Gi i quy t vi c làm và gi m thi u các v n ñ xã h i
Góc nhìn này l ng ghép các v n ñ xã h i và quá trình gi i quy t các v n
ñ xã h i trong tăng trư ng kinh t . Tăng trư ng kinh t có ch t lư ng là tăng
trư ng kéo theo s gia tăng các ch tiêu phúc l i xã h i; gi i quy t v n ñ lao
ñ ng, vi c làm và gi m th t nghi p, xóa ñói gi m nghèo, y t giáo d c và ñ m
b o công b ng xã h i. Trên th c t , vi c ñ nh lư ng tăng trư ng có ch t lư ng
trong m i tương quan v i các v n ñ xã h i là tương ñ i khó. Nghiên c u
sinh xin nêu ra m t s thư c ño trên khía c nh ti n b và công b ng xã h i;
Có th nói, m t trong nh ng k t qu c a tăng trư ng kinh t là t o thêm
nhi u công ăn vi c làm cho ngư i lao ñ ng, gi m th t nghi p. Tuy nhiên,
trong nh ng ñi u ki n nh t ñ nh, tăng trư ng kinh t không gi i quy t vi c
làm, không gi m ñi t l th t nghi p b i c c tăng trư ng hư ng hoàn toàn vào
l i ích kinh t trong ng n h n. Do ñó, ch t lư ng tăng trư ng luôn g n li n
v i gi i quy t vi c làm. Các thư c ño ch t lư ng tăng trư ng kinh t và gi i
quy t vi c làm bao g m so sánh t c ñ tăng s lao ñ ng trong n n kinh t
qu c dân v i t c ñ tăng trư ng kinh t , t l th t nghi p và t l th i gian lao
ñ ng không ñư c s d ng nông thôn...
Trong m t th i gian dài, phân b không gian công nghi p Vi t Nam b t
h p lý làm n y sinh nhi u v n n n xã h i t quá trình tích t phát tri n công

38
nghi p v i t c ñ cao. ði n hình là các thành ph l n như Hà N i, Tp. H
Chí Minh. Chúng ta s ph i t n r t nhi u ngu n l c ñ gi i quy t các v n n n
này. ðây là m t trong nh ng thành t quan tr ng c a ch t lư ng tăng trư ng
công nghi p.
M t n n công nghi p tăng trư ng có ch t lư ng, tăng trư ng t t y u s
theo xóa ñói gi m nghèo. Vi c phân b ngu n l c ph i ñư c tính toán và th c
hi n m t cách t i ưu nh m t i m c tiêu gi m thi u kho ng cách giàu nghèo.
Các ch tiêu như t l nghèo ñói c a qu c gia và c a các vùng, t c ñ gi m t
l nghèo ñói, t l ph n trăm gi m nghèo so v i ph n trăm tăng trư ng công
nghi p... thư ng ñư c s d ng ñ ph n ánh m i quan h gi a tăng trư ng và
gi m nghèo.
(7) - M c ñ khai thác tài nguyên và gây ô nhi m môi trư ng
Tăng trư ng công nghi p cùng vi c t ch c s n xu t c a con ngư i luôn
g n li n v i vi c khai thác các ngu n tài nguyên và môi trư ng thiên nhiên ñ
s n xu t. Tăng trư ng kinh t và s d ng tài nguyên môi trư ng có quan h
v i nhau và ñư c xem xét qua r t nhi u ch tiêu, trong ñó có các ch tiêu như:
nh p ñ tăng trư ng GO c nư c và VA c a các ngành trong tương quan so
sánh v i m c ñ c n ki t tài nguyên và tình hình ô nhi m môi trư ng.
Thông thư ng khi ñánh giá m c ñ gây ô nhi m môi trư ng c a các
ngành công nghi p, ngư i ta s l a ch n m t s tiêu chí như: ch t th i r n,
ch t th i l ng, ch t th i khí, ti ng n… Theo C c Môi trư ng và An toàn
Công nghi p – B Công Thương, v i ngành CNðT, vi c ñánh giá m c ñ
gây ô nhi m là không d dàng dù cơ b n là ch t th i r n.
Ch t th i r n ngành ñi n t không gi ng như các ch t th i thông thư ng
khác, chúng ña ph n là các kim lo i và h p ch t có kh năng gây r i lo n quá

39
trình trao ñ i ch t và năng lư ng, gây ra nh ng khuy t t t có th gây ung thư,
viêm nhi m, r i lo n n i ti t.
Khi tr ng thái cô l p, nh ng kim lo i hay h p ch t c a ch t th i ñi n t
thư ng r t b n v ng nhưng khi ti p xúc v i không khí hay ñ m, ánh
sáng…thì x y ra các ph n ng hoá h c khi n chúng d hoà tan trong nư c và
không khí, hơn n a chúng thư ng không mùi, không v làm cho vi c phát
hi n, ñ phòng g p nhi u khó khăn.
1.2.3. Các nhân t tác ñ ng ñ n ch t lư ng tăng trư ng công nghi p
ð n nay ñã có m t s tài li u, công trình nghiên c u phân tích các nhân
t nh hư ng ñ n tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng kinh t . Các khung
phân tích này là các n i dung t ng quát cho các v n ñ kinh t chung. M i
m t ngành hay phân ngành kinh t có ñ c ñi m kinh t - k thu t riêng, do
v y các nhân t tác ñ ng ñ n s phát tri n c a ngành cũng có nét khác nhau.
ñây, nghiên c u sinh thu h p ph m vi phân tích trong n i ngành kinh t
công nghi p.
Vi c s d ng các ngu n l c ñ u vào có quan h nhân qu t i s n lư ng
ñ u ra. Nói cách khác là s tăng trư ng hay s gia tăng s n lư ng th hi n
cách th c s d ng các y u t ñ u vào. V n ñ th c t cho các ngành công
nghi p hi n nay là các lo i y u t ñ u vào và vai trò c a t ng lo i ñã tác ñ ng
như th nào ñ n s tăng trư ng c a ngành. Các lý thuy t và các mô hình tăng
trư ng ñang tìm cách lý gi i cho v n ñ này, và h u h t ñ u cho r ng có hai
nhóm nhân t , ñó là: các nhân t kinh t và nhân t phi kinh t . Tuy nhiên,
trên th c t có m t s tiêu chí thu c nhóm phí kinh t nhưng có tác ñ ng r t
l n ñ n hi u qu kinh doanh c a ngành, ví d như vai trò qu n lý c a nhà
nư c. Vì v y, trong nghiên c u này nghiên c u sinh chia thành hai nhóm tiêu
chí là: Các nhân t tr c ti p và các nhân t gián ti p. Nh ng nhân t này

40
góc ñ nào ñó có tác d ng “ñ y” nhưng khía c nh khác l i có tác d ng
“c n”. Mô hình dư i ñây s ph n ánh ñ y ñ các nhóm nhân t này:
Hình 1.3: T ng h p các nhân t tác ñ ng ñ n ch t lư ng tăng trư ng
(1) - Các nhân t tr c ti p
Khi ñ c p ñ n các y u t tác ñ ng ñ n ñ n tăng trư ng công nghi p,
thông thư ng xét ñ n 4 y u t ch y u: v n (K), lao ñ ng (L), tài nguyên (R),
và công ngh k thu t (T) theo hàm s n xu t: Y = F (K,L,R,T)
Xu t phát t th c t các nư c ñang phát tri n hi n nay thì nhi u ngành
s n xu t công nghi p kh năng cung chưa ñáp ng ñư c nhu c u c a th
trư ng, do v y vi c gia tăng s n lư ng thư ng ph i b t ngu n t s gia tăng
các y u t ñ u vào c a s n xu t kinh doanh theo quan h hàm s gi a s n
lư ng v i v n, lao ñ ng, ñ t ñai và nguyên li u, k thu t và công ngh . Hàm
s n xu t nói lên s n lư ng t i ña có th s n xu t ñư c tùy thu c vào lư ng các
ñ u vào trong ñi u ki n trình ñ k thu t và công ngh nh t ñ nh. M i m t
y u t (bi n s ) có vai trò nh t ñ nh trong vi c t o ra s gia tăng s n lư ng, do
trình ñ phát tri n kinh t m i nơi, m i lúc quy t ñ nh. Như v y các y u t
ñ u vào có tác ñ ng nh t ñ nh ñ n s tăng trư ng c a ngành. Nhưng v n ñ
g l c c nh tranh
H p ñen
kinh t
Các nhân t tr c ti p
• V n – tài chính
• Lao ñ ng
• Công ngh & k.thu t
• Tài nguyên
Công b ng &
ti n b xã h i
Tăng trư ng
kinh t
Các v n ñ
môi trư ng
Các nhân t gián ti p
- Qu n lý nhà nư c
- Văn hóa xã h i
Năng l c c nh tranh
Cơ c u
kinh t
Hi u
qu
k.t

41
ñ t ra là y u t ñ u vào nào là quy t ñ nh nh t và tác ñ ng l n nh t ñ n tăng
trư ng và ch t lư ng tăng trư ng c a m t ngành. Các nghiên c u ng d ng
mô hình toán ñ nh lư ng ñã ph n nào tr l i ñư c câu h i này, tuy nhiên nó
ph thu c vào ñ c ñi m kinh t ngành và giai ño n phát tri n c a ngành. Ví
d , ñ i v i các ngành công nghi p thâm d ng lao ñ ng, ít s d ng ñ n tài
nguyên như ngành d t may, da giày thì vai trò c a v n và lao ñ ng là ch ñ o
cho s phát tri n ngành. ð i v i các ngành công nghi p công ngh cao, như
ngành ñi n t ch ng h n, thì vai trò c a công ngh là h t s c quan tr ng.
(i) - V n ñ u tư
V n là m t y u t ñ u vào c a doanh nghi p ñư c tr c ti p s d ng vào
quá trình s n xu t cùng v i các y u t s n xu t khác, ñ t o ra s n ph m hàng
hoá. Nó bao g m các máy móc, thi t b , phương ti n v n t i, nhà kho và cơ s
h t ng k thu t (không tính tài nguyên thiên nhiên như ñ t ñai và kho ng
s n...). Trong ñi u ki n năng su t lao ñ ng không ñ i, thì vi c tăng t ng s
v n kinh doanh s làm tăng thêm s n lư ng ho c trong khi s lao ñ ng không
ñ i, tăng v n bình quân ñ u ngư i lao ñ ng, cũng s làm gia tăng s n lư ng.
T t nhiên trên th c t s bi n thiên c a y u t v n không ñơn gi n như v y, vì
nó có liên quan ñ n các y u t khác như lao ñ ng, k thu t. Hơn n a t c ñ
tăng trư ng, t c ñ gia tăng s n lư ng và ch t lư ng tăng trư ng còn ph
thu c vào cơ c u v n, trình ñ qu n lý v n và hi u qu s d ng v n trong các
doanh nghi p và c a ngành công nghi p ñó.
Vi t Nam ñang th c hi n công nghi p hóa, có nghĩa là chúng ta ưu tiên
ngu n l c cho phát tri n công nghi p, theo ñó t ng v n ñ u tư cho công
nghi p ngày càng ñư c gia tăng. Bên c nh vai trò ch ñ o c a thành ph n
kinh t nhà nư c, các doanh nghi p có v n ñ u tư nư c ngoài và khu v c kinh
t dân doanh ñang ngày càng phát tri n m nh và d n tr thành vai trò d n d t
trong phát tri n kinh t . Theo m t tính toán ñơn gi n, v i m c tiêu ñ t ra cho

42
phát tri n công nghi p Vi t Nam ñ n năm 2020, nhu c u v n ñ u tư lên t i
hàng trăm t USD, và có l v n ñ u tư là y u t c p thi t nh t khi mà m i
ngu n l c c a Vi t Nam ñang r t h n ch .
(ii) – Lao ñ ng và ch t lư ng lao ñ ng
Lao ñ ng là y u t s n xu t ñ c bi t có t m quan tr ng nh t ñ nh. Ngu n
s c lao ñ ng ñư c tính trên t ng s lao ñ ng các lo i và có kh năng làm vi c
c a l c lư ng lao ñ ng ñang s d ng trong ngành. Ngu n lao ñ ng v i tư
cách là các y u t ñ u vào, trong s n xu t, cũng gi ng như các y u t khác
ñư c tính b ng ti n, trên cơ s giá c lao ñ ng ñư c hình thành do th trư ng
và m c ti n lương quy ñ nh. Là y u t s n xu t ñ c bi t, do v y lư ng lao
ñ ng không ñơn thu n ch là s lư ng (ñ u ngư i hay th i gian lao ñ ng) mà
còn bao g m ch t lư ng c a lao ñ ng, ngư i ta g i là v n nhân l c. ðó là con
ngư i bao g m trình ñ tri th c h c v n và nh ng k năng, kinh nghi m lao
ñ ng s n xu t nh t ñ nh. Do v y nh ng chi phí nh m nâng cao trình ñ ngư i
lao ñ ng - v n nhân l c, cũng ñư c coi là ñ u tư dài h n cho ñ u vào. Y u t
lao ñ ng quy t ñ nh r t l n ñ n năng su t lao ñ ng và hi u qu c a quá trình
s n xu t kinh doanh, t ñó tác ñ ng không nh t i ch t lư ng tăng trư ng.
M t trong nh ng ñi m m nh c a công nghi p Vi t Nam ñang ñư c th
gi i ñánh giá t t là ngu n nhân l c v i s lư ng lao ñ ng l n, chăm ch , c n
cù, khéo léo, và tinh th n k lu t cao. ðây có th coi là l i th so sánh c a
công nghi p Vi t Nam v i các nư c trong khu v c. Tuy nhiên, y u t quan
tr ng nh t là ch t lư ng lao ñ ng thì chúng ta ñang thua các nư c, ñi n hình
là Trung Qu c. Cơ c u lao ñ ng công nghi p Vi t Nam v n ñang m t cân ñ i,
t l công nhân có tay ngh cao r t th p, k sư có trình ñ cao ñáp ng yêu
c u c a các t p ñoàn l n là r t hi m, và chúng ta ñang chưa có m t ñ i ngũ
lao ñ ng x ng t m ñ phát tri n các ngành công nghi p công ngh cao và các

43
ngành công nghi p m i như ngành ñi n t , ngành ñi n h t nhân, ngành v t
li u m i, công ngh nano…
(iii) - K thu t và công ngh
Nh ng thành t u k thu t và công ngh m i là ñ u vào ñóng vai trò c c
kỳ quan tr ng b ng s ti n b c a các nư c NICs trong m y ch c năm g n
ñây, do nh ng thành t u ti n b khoa h c k thu t ñưa l i.
Nh ng k thu t và công ngh ra ñ i là do s tích lũy kinh nghi m trong
l ch s và ñ c bi t là ñư c t o ra t nh ng tri th c m i - s phát minh, ñem áp
d ng vào các qui trình s n xu t hi n t i. S chuy n như ng và ng d ng
nh ng phát minh ti n b k thu t và công ngh m i trong s n xu t, rõ ràng là
m t l i th l ch s c a các dân t c, các nư c kém phát tri n. Vì nh ng chi phí
cho vi c mua k thu t và công ngh m i các nư c ñã phát tri n rõ ràng là
ñ t n kém th i gian và c a c i hơn r t nhi u so v i vi c ph i ñ u tư ñ có
nh ng phát minh m i, ph i ñi t ñ u tư giáo d c, ñào t o, nghiên c u khoa
h c, t ng k t các tri th c, kinh nghi m và t mày mò ch t o r i m i có th
ng d ng vào s n xu t.
Quy mô s n xu t th hi n kh i lư ng s d ng các ñ u vào. Trong khi
t l gi a các y u t s n xu t không ñ i, các ñi u ki n khác như nhau, thí d
tăng quy mô ñ u vào lên g p hai l n thì cũng làm s n lư ng tăng g p hai. S
gia tăng tương ñương v i tăng thêm ñ u vào ñó ngư i ta g i là "L i t c t l
v i quy mô". Còn n u s gia tăng ñó l n hơn hay nh hơn so v i quy mô tăng
thêm ñ u vào, g i là "l i t c tăng (ho c gi m) theo quy mô".
Ngư i ta cũng nh n th y r ng cùng m t m c ñ ñ u tư trang b k thu t
và công ngh như nhau, nhưng các nư c công nghi p tiên ti n và có trình ñ
văn hoá trong dân cao hơn s ñưa l i năng su t lao ñ ng cao hơn và s tăng
trư ng cao hơn.

44
(iv) - Tài nguyên
S phát tri n công nghi p c a m t qu c gia trong th gi i hi n ñ i và
toàn c u hóa không b gi i h n b i y u t tài nguyên c a chính qu c gia
mình. S phát tri n này d a vào chi n lư c và quy t tâm chính tr ñ vư t ra
kh i ranh gi i ñư ng biên ñ a lý. Nh t B n là m t ví d khi mà tài nguyên
không ph i là l i th so sánh v i các nư c khác. Ngư c l i, Vi t Nam có l i
th v tài nguyên nhưng ñang d n th hi n s l m d ng thi u hi n qu . Rõ
ràng, v i m t mô hình phát tri n tương t nhau, thì s vư t tr i v tài nguyên
s rút ng n con ñư ng d n ñ n thành công. C th hơn, tài nguyên s là nhân
t ti t gi m chi phí l n trong s n xu t công nghi p c a m t qu c gia n u bi t
cách s d ng hi u qu nó.
ð t ñai và tài nguyên là y u t s n xu t quan tr ng trong s n xu t công
nghi p. M c dù v i n n kinh t công nghi p hi n t i, ñ t ñai dư ng như
không quan tr ng. Song th c t cũng không ph i hoàn toàn như v y. Do di n
tích ñ t ñai là c ñ nh, ngư i ta ph i nâng cao hi u qu s d ng ñ t ñai b ng
ñ u tư thêm lao ñ ng và v n trên m t ñơn v di n tích nh m tăng thêm s n
ph m. Chính ñi u này ñã làm vai trò c a v n quan tr ng hơn và ñ t ñai tr
thành kém quan tr ng. Nhưng như v y không có nghĩa là lao ñ ng và v n có
th thay th hoàn toàn cho ñ t ñai.
Các tài nguyên khác cũng là ñ u vào trong s n xu t các s n ph m t
trong lòng ñ t, t r ng và bi n, ngu n tài nguyên thiên nhiên d i dào, phong
phú ñư c khai thác s làm tăng s n lư ng m t cách nhanh chóng, nh t là các
ngành có l i th v tài nguyên và ngu n l c d i dào thì càng có nhi u kh
năng tăng trư ng và nâng cao ch t lư ng tăng trư ng.
Tùy thu c vào tính ch t các tài nguyên ñư c ñưa vào chu trình s n xu t,
ngư i ta chia các tài nguyên ra làm tài nguyên vô h n và không th thay th ,
tài nguyên có th tái t o và tài nguyên không th tái t o. T tính ch t ñó, các

45
tài nguyên ñư c ñánh giá v m t kinh t và ñư c tính giá tr như các ñ u vào
khác trong quá trình s d ng. Nh ng tài nguyên quý hi m là nh ng ñ u vào
c n thi t cho s n xu t song l i có h n, không thay th ñư c và không tái t o
ñư c. Nói chung, tài nguyên là khan hi m tương ñ i so v i nhu c u. Vì ph n
l n nh ng tài nguyên c n thi t cho s n xu t và ñ i s ng ñ u có h n, không tái
t o, ho c n u ñư c tái t o thì ph i có th i gian và ph i có chi phí tương ñương
như s n ph m m i.
(2) - Các nhân t gián ti p
Khác v i các y u t tr c ti p, các nhân t chính tr , xã h i, th ch hay
còn g i là các nhân t phi kinh t có tính ch t và n i dung tác ñ ng khác, nh
hư ng c a chúng là gián ti p và không th lư ng hoá ñư c m c ñ tác ñ ng
ñ n tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng. Các nhân t gián ti p không tác
ñ ng m t cách riêng r mà mang tính t ng h p, ñan xen, l ng ghép vào nhau
t o nên s ñ ng thu n ho c không ñ ng thu n trong quá trình tăng trư ng c a
m t ngành công nghi p. M t s nhân t phi kinh t ñi n hình thư ng tham gia
gián ti p nhưng h t s c quan tr ng vào tăng trư ng như sau:
(i) – Qu n lý hi u qu c a Nhà nư c
Ngoài nh ng y u t trên, ch t lư ng tăng trư ng còn ph thu c vào năng
l c c a b máy qu n lý Nhà nư c, trư c h t trong xây d ng th ch và th c
hi n vai trò qu n lý c a mình. ðóng góp c a Nhà nư c vào quá trình tăng
trư ng có th ñư c ñánh giá ít nh t qua b n tiêu chí là n ñ nh vĩ mô, n ñ nh
chính tr , xây d ng th ch và hi u l c c a h th ng pháp lu t.
Nhà nư c và khung kh pháp lý không ch là y u t ñ u vào mà còn là
y u t c a c ñ u ra trong quá trình s n xu t. Rõ ràng cơ ch chính sách có
th có s c m nh kinh t th c s , b i chính sách ñúng có th sinh ra v n, t o
thêm ngu n l c cho tăng trư ng. Ngư c l i, Nhà nư c quy t sách sai, ñi u

46
hành kém, cơ ch chính sách không h p lý s gây t n h i cho n n kinh t , kìm
hãm s tăng trư ng c v m t lư ng và ch t.
Trư c ñây, vai trò qu n lý c a Nhà nư c ñư c coi là th y u do d a vào
gi ñ nh th t b i c a th trư ng ch là ngo i l . Ngày nay vai trò c a Nhà nư c
ñ i v i quá trình tăng trư ng c v lư ng và ch t ñã ñư c ñánh giá cao hơn.
Stiglitz (1989) cho r ng th trư ng hi u qu ch có ñư c dư i các ñi u ki n
nh t ñ nh. Do ñó trong nhi u trư ng h p, m t s phân b hi u qu (các ngu n
l c và k t qu ñ u ra) s khó ñ t ñư c n u không có s can thi p c a Chính
ph . H a h n tăng trư ng s ñư c duy trì trong dài h n m t m c cao h p lý
d ñ t ñư c hơn ñ i v i m t nư c có th ch và quy ñ nh minh b ch, rõ ràng,
tính th c thi c a h th ng pháp lu t cao.
Thông thư ng, ñ i v i các nư c ñang phát tri n, cách ti p c n ñ ñánh
giá hi u qu c a qu n lý Nhà nư c ñ n ch t lư ng tăng trư ng là s d ng m t
vài ch s có tính ñ c thù phù h p v i ñi u ki n kinh t , xã h i ho c phân tích
tác ñ ng tr c ti p và gián ti p c a các b ph n c u thành ch t lư ng tăng
trư ng d a trên các bi u hi n trái v i qu n lý t t. Ví d bi u hi n c a s qu n
lý kém là có s méo mó v chính sách, nh hư ng x u t i tăng trư ng, phúc
l i và xóa ñói gi m nghèo.
(ii) - Văn hóa và xã h i
Y u t văn hóa xã h i thư ng d b lãng quên khi ñánh giá khía c nh
kinh t c a m t v n ñ nào ñó b i b n thân nó có tính gián ti p và ñ nh tính
cao, và t t nhiên là khó có th lư ng hóa. Hơn n a, văn hóa xã h i là y u t
g c r c a h u h t các v n ñ , các lĩnh v c ch không riêng gì v n ñ ch t
lư ng tăng trư ng. Tuy nhiên, nhìn sâu hơn y u t này có tác ñ ng m nh t i
ch t lư ng tăng trư ng công nghi p hai ñi m sau:

47
M t là, tác ñ ng ñ n ch t lư ng lao ñ ng công nghi p. CNVN ñang có
l i th so sánh v ngu n lao ñ ng d i dào. Nhưng chúng ta v n thua kém các
nư c v ch t lư ng lao ñ ng mà trư c h t là tác phong lao ñ ng công nghi p.
Lao ñ ng cho các ngành công nghi p công ngh cao chi m t tr ng th p b i
t l các ngành công nghi p thâm d ng lao ñ ng còn cao. M t ví d ñơn gi n
r ng, ñ n năm 2009, ngành ñi n t Vi t Nam ch s d ng hơn 200 ngàn
ngư i, trong khi ngành d t may s d ng hơn 2 tri u lao ñ ng trong t ng s
hơn 5 tri u lao ñ ng toàn ngành công nghi p [33]. Ph n l n lao ñ ng ph
thông này ñư c ñào t o m c th p t lao ñ ng nông – lâm – ngư nghi p.
Hai là, tác ñ ng ñ n văn hóa s n xu t kinh doanh c a các doanh nghi p.
Lâu nay, chúng ta ñang bàn nhi u v v n ñ văn hóa kinh doanh c a các
doanh nghi p Vi t Nam. Có ngư i cho r ng th văn hóa ch p gi t, không có
t m nhìn, văn hóa v vi c… v n t n t i nhi u doanh nghi p Vi t Nam. Có
ngư i l i cho r ng doanh nghi p Vi t Nam v n th hi n rõ văn hóa “ao làng”,
không có khát v ng vươn xa m c dù ñã h i nh p… m i góc nhìn có th
nh n ra m t s tác ñ ng t y u t văn hóa xã h i ñ n ch t lư ng tăng trư ng
công nghi p. Tuy nhiên, nghiên c u sinh cho r ng vi c thi u t o d ng các liên
k t c n thi t ñ h tr l n nhau cho các doanh nghi p trong phát tri n công
nghi p Vi t Nam là y u t vô cùng quan tr ng, m t trong nh ng nguyên nhân
cơ b n làm chúng ta thua các nư c, và b nh hư ng nhi u b i y u t văn hóa
xã h i hi n t i.
1.3. Kinh nghi m nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành công
nghi p ñi n t c a m t s nư c và bài h c cho Vi t Nam
1.3.1. Kinh nghi m phát tri n ngành ñi n t c a m t s nư c
Chuy n giao công ngh th c s t các nư c phát tri n, t các t p ñoàn ña
qu c gia v n là v n ñ l n ñ i v i các nư c ñi sau. Là ngành có t c ñ thay ñ i

48
công ngh cao, v n ñ này cũng ñang ñ t ra cho ngành CNðT Vi t Nam.
Nghiên c u sinh cho r ng, ñây là g c r c a quá trình phát tri n ngành CNðT.
Kinh nghi m c a Malaysia, Thái Lan và Trung Qu c trong quá trình phát tri n
ngành CNðT s mang l i cho chúng ta nhi u bài h c ý nghĩa.
(1) - Malaysia
Malaysia b t ñ u xây d ng và th c hi n chi n lư c phát tri n ngành
CNðT nh ng năm 60 th k XX, t o n n t ng phát tri n n n công nghi p
hàng ñ u khu v c. Vì v y, CNðT ñã chi m v trí r t quan tr ng trong n n
kinh t Malaysia. ð n tháng 08 năm 2005 ngành CNðT Malaysia ñã s d ng
t i 3,5% t ng s nhân công trong c nư c, và chi m trên 50% kim ng ch xu t
kh u c a qu c gia này [16]. Trong Quy ho ch t ng th phát tri n công nghi p
ñi n t giai ño n 1986-1995 ñã ñ t ra m c tiêu phát tri n c ñi n t dân d ng
và ñi n t chuyên d ng, ñ nh hư ng xu t kh u, ña d ng hoá s n ph m và
chu n b ngu n nhân l c có k năng nghiên c u thi t k và phát tri n s n
ph m. Trên cơ s th c hi n thành công Quy ho ch t ng th phát tri n công
nghi p ñi n t l n th nh t cũng như xem xét các y u t nh hư ng trong
tương lai, Malaysia ñã xây d ng Quy ho ch t ng th phát tri n công nghi p
ñi n t l n th hai (giai ño n 1995-2005) theo hư ng tri n khai năng l c thi t
k s n ph m, phát tri n các ngành công nghi p h tr , ñóng gói, marketing
mà không ch d ng l i khâu s n xu t. B n Quy ho ch này còn ch ra vi c
ph i tích h p ñ y ñ các ho t ñ ng s n xu t kinh doanh trong chu i giá tr
nh m m c tiêu liên k t ngành hàng, tăng năng su t lao ñ ng và kh năng c nh
tranh. C hai b n quy ho ch ñ u nh n m nh vi c thu hút ñ u tư nư c ngoài ñ
phát tri n CNðT.
Trong giai ño n ñ u các công ty ña qu c gia ñ u tư vào Malaysia ch v i
m c ñích t n d ng chi phí s n xu t th p nh các chính sách khuy n khích ñ u
tư, ngu n nhân l c r và cơ s h t ng t t. Sau ñó trong su t 3 th p k nh
m t th ch chính tr n ñ nh, môi trư ng ñ u tư thu n l i cũng như kh năng

49
giao ti p ti ng Anh ñã thu hút r t thành công nhi u kho n ñ u tư nư c ngoài,
bi n Malaysia thành m t trung tâm s n xu t s n ph m ñi n t .
H p: 1.1: Chính sách hư ng ðông c a Malaysia
CNðT c a Malaysia ch y u t p trung vào vi c s n xu t các lo i thi t b
ñi n t chuyên d ng, các lo i ph tùng linh ki n công ngh cao như d ng c
bán d n (IC, transitor, c m bi n…), m ch in nhi u l p, linh ki n cơ ñi n t ,
linh ki n máy tính…. Hi n nay, có hơn 900 doanh nghi p ho t ñ ng trong
lĩnh v c CNðT, t p trung trong 200 khu công nghi p và 14 khu ch xu t,
trong ñó ph n l n là doanh nghi p có v n ñ u tư nư c ngoài [16].
D ng c bán d n ñóng vai trò quan tr ng trong công nghi p s n xu t linh
ki n ñi n t c a Malaysia, chi m kho ng 35-40% t ng kim ng ch xu t kh u
c a s n ph m ñi n t . Các d ng c bán d n s n xu t bao g m: các lo i IC s
và tuy n tính, b nh và vi x lý, d ng c quang ñi n t , các m ch lai
(hybrid)… Các s n ph m ñi n t chuyên d ng và dân d ng là thi t b vi n
thông, thi t b truy n phát s , b thu tín hi u v tinh, PC và các thi t b ngo i
vi, TV màu, các s n ph m audio, video.
S n ph m ñi n t c a Malaysia ch y u ñ xu t kh u (chi m trên 50%
kim ng ch xu t kh u c a c nư c), trong ñó s n ph m ñi n t chuyên dùng
chi m g n 50%, linh ki n ñi n t 40%, s n ph m ñi n t dân d ng ch chi m
Chính sách hư ng ðông c a Malaysia bao g m các chương trình (i) Chương
trình ñào t o h c thu t (AEP); (ii) Chương trình ñào t o k thu t (TEP); (iii)
Chương trình h c ti ng Nh t cho các giáo viên Malaysia (JLPMT); (iv) Chương
trình ñào t o k thu t công nghi p trong nhà máy (công ngh thông tin TP); (v)
Chương trình ñào t o ng n ngày cho các doanh nhân qu n lý (STME); (vi)
Chương trình ñào t o qu n tr kinh doanh và chương trình kèm v i các công ty
Nh t B n; (vii) H c b ng do t ch c, chính ph Nh t tài tr

50
10%. Th trư ng xu t kh u l n nh t c a CNðT Malaysia là M (27%),
Singapore (19%), EU (7%) còn l i là Nh t và các nư c ASEAN khác [16].
Bi u ñ 1.1 : S n lư ng công nghi p ñi n t Malaysia giai ño n 2004-2008
Ngu n : Electronics Market Research & Knowledge Network
Các công ty s n xu t s n ph m và linh ki n ñi n t Malaysia ph n l n
là c a Nh t B n. Các công ty này hình thành các c m s n xu t linh ki n ho c
thi t b ñi n t thư ng ph thu c l n nhau và có ñư c l i th nh t p trung và
chuyên môn hoá. ðây cũng là m t ñ c ñi m c a CNðT Malaysia, khác v i
các công ty ñi n t Thái Lan thư ng ít ph thu c vào nhau. Ngành CNðT
Malaysia phát tri n m nh m và g t hái ñư c nhi u thành công là nh vào
m i liên h , liên k t h p tác gi a các nhà s n xu t linh ki n và l p ráp s n
ph m c a Nh t B n. Cũng do ñ c ñi m này mà các công ty FDI r t ít liên h
và h p tác v i các công ty b n ñ a, do ñó s chuy n giao công ngh gi a các
doanh nghi p FDI và các doanh nghi p b n ñ a r t h n ch .
Ngay t gi a nh ng năm 80, Chính ph Malaysia ñã nh n th y s c n
thi t ph i thay ñ i cơ c u s n ph m c a công nghi p ñi n t và chuy n d ch
cơ c u theo hư ng tăng d n t l giá tr s n xu t công nghi p c a các doanh
nghi p trương nư c trong t ng giá tr s n xu t công nghi p ñi n t . Vì v y,

51
Chính ph Malaysia th c hi n nhi u bi n pháp thúc ñ y ñ ñ t ñư c m c tiêu,
trong ñó t p trung m t s gi i pháp sau;
T o nhi u ưu ñãi cho các công ty Nh t B n
Lu t ñ u tư s a ñ i vào năm 2003 ñã tháo g các quy ñ nh v h n ch s
tham gia góp v n c a các công ty nư c ngoài trong các ngành công nghi p.
Cơ ch khuy n khích cũng có nhi u c i thi n hơn thông qua các ưu ñãi cho
các nhà ñ u tư tiên phong trong lĩnh v c nghiên c u và phát tri n và tham gia
vào h th ng phân ph i toàn c u.
C i cách hành chính, phát tri n tính liên t c và nh t quán trong chính
sách c a chính ph thông qua vi c nâng cao năng l c, ý th c và trách nhi m
c a s các quan ch c chính ph ñ b t k p v i s thay ñ i ñ n chóng m t c a
công ngh .
Nhìn chung, chính ph Malaysia ñã có r t nhi u c i cách v khung chính
sách, pháp lu t, ngu n nhân l c, CNHTvà các c i cách khác ñ t o ra môi
trư ng h p d n có tính khuy n khích cao cho các nhà ñ u tư Nh t B n.
S phát tri n c a công nghi p h tr
M c dù n l c phát tri n các doanh nghi p v a và nh thông qua T ng
Công ty Phát tri n Công nghi p v a và nh (SUMIDEC), song ñ n cu i năm
2004 Malaysia ch có m t s ít các công ty trong nư c có th tr thành nhà
cung ng (Suppliers) cho các công ty nư c ngoài cũng như xu t kh u s n
ph m thông qua các n l c marketing ñ c l p [46]. Chương trình phát tri n
Vendor (g i là Vendor Development program) t p trung vào phát tri n CNHT
ngành ñi n t b ng cách h tr các công ty trong nư c b ng nhi u hình th c
ñ h p tác v i các công ty nư c ngoài, trong ñó ñi n hình nh t là t p ñoàn
Matshushita c a Nh t B n. ðây là chính sách quan tr ng ph c v cho m c
tiêu ñ t ra c a Chính ph Malaysia.

52
ði m ch t trong chính sách ñây là chính ph Malaysia th c hi n
chương trình phát tri n Vandor như là ch t xúc tác, ñ ng th i là cơ ch ñ t o
các liên k t s n xu t qu c t gi a các doanh nghi p trong nư c v i các công
ty nư c ngoài. Trong chương trình này, các công ty l n c a nư c ngoài liên
k t v i m t ngân hàng thương m i và các công ty cung c p linh ki n ph
tùng. Các công ty nư c ngoài này ñư c yêu c u t o ra m t ho c hai ñ i tác là
các công ty ñ a phương hàng năm. Chương trình này tìm ki m các nhà cung
c p trong nư c có kh năng c nh tranh ñ liên k t v i các công ty nư c ngoài.
Cũng như m t s nư c khác, phát tri n các liên k t, liên doanh là con
ñư ng g p g nh nhưng hi u qu nh t cho quá trình chuy n giao công ngh ,
ti n t i h c t p & sáng t o công ngh .
Phát tri n CNHT là th t s quan tr ng, nó là m t nhân t chính trong
vi c thúc ñ y tính c nh tranh và ñ h n ch các công ty ñi n t Nh t B n
chuy n nhà máy sang nư c khác. B n thân các công ty nư c ngoài cũng ñang
n l c r t l n ñ h tr các doanh nghi p trong nư c. Tuy nhiên, ñ i m t v i
c nh tranh toàn c u, các công ty này không có ñ th i gian và ngu n nhân l c
ñ h tr trên cơ s t ng doanh nghi p trong nư c. M c dù chính ph
Malaysia, chính ph Nh t và các công ty Nh t ñã có hàng lo t nh ng n l c
chung ñ phát tri n ngành CNHT, bao g m c chương trình phát tri n Vendor
như ñã ñ c p trên, h cũng không thành công m t ph n do nh hư ng c a
chính sách ưu ñãi các doanh nghi p n i ñ a.
Vào cu i năm 2003, phòng Thương m i và Công nghi p Nh t t i
Malaysia (JACTIM) ñã có m t b n ñ xu t m i g i t i Th tư ng Mahathir
ñ c p ñ n t m quan tr ng c a s phát tri n ngành CNHT. Vào tháng 7 năm
2003, Phòng Thương m i ñã t ch c bu i h i ngh chung v i s tham gia c a
MIDA, SUMIDEC và các quan ch c chính ph cũng như các doanh nghi p

53
l n c a Nh t. H i ngh cũng ñưa ra k t lu n t i chính ph Malaysia r ng phát
tri n CNHT là h t s c quan tr ng ñ i v i Malaysia n u mu n t n t i trong
môi trư ng bi n ñ ng và c nh tranh toàn c u, ñ c bi t là t Trung Qu c và s
th c thi AFTA, và cũng ñ duy trì s c c nh tranh c a các ngành công nghi p
khác. H i ngh này cũng ñ xu t m t chương trình v i m c ñích thúc ñ y hơn
n a s l n m nh c a CNHT, như là tăng cư ng trình ñ chuyên môn cho
công nhân t o khuôn, ch t o nh a, d p… b ng s h tr t h th ng b o tr
c a SUMIDEC.
Phát tri n ngu n nhân l c
Trong quá trình l p ráp các linh ki n thi t b ñi n t , các doanh nghi p
Malaysia và các công ty Nh t luôn c n và kỳ v ng vào ngu n cung c p nhân
l c ch t lư ng n ñ nh. Tuy nhiên, cũng như các nư c khác s thi u h t lao
ñ ng trong ngành công nghi p ñư c coi là ngành công ngh cao này ñã t o ra
nhi u áp l c cho Malaysia. V ph n mình, các doanh nghi p trong nư c m t
ñi m t ph n năng l c c nh tranh so v i các nư c. Hơn n a, Malaysia ñ ng
trư c nguy cơ “t t gi m tính h p d n” trong môi trư ng ñ u tư ñ i v i các
nhà ñ u tư Nh t B n.
Chính sách gi i quy t tình th ñã ñư c chính ph Malaysia th c thi và có
hi u qu cao. B sung cho l c lư ng 11 tri u lao ñ ng n i ñ a, Malaysia ñã
tuy n d ng kho ng 3 tri u lao ñ ng nư c ngoài theo quan ñi m “vi c tìm
ngư i”, và v n ñ thi u lao ñ ng trong ngành CNðT ñã t m th i bình n. Tuy
nhiên, ñ i v i ngu n nhân công có tay ngh cao, các công ty r t khó tìm ki m
ví d các k sư chuyên ngành ch bi n ñúc khuôn. Các công ty Nh t B n
thư ng ký h p ñ ng thuê các k sư tay ngh cao t m t s nư c như n ð
và Bangladesh [11].

54
Song song v i các chính sách tình th , chính sách vĩ mô có t m nhìn xa
cho quá trình phát tri n ngu n nhân l c ch t lư ng cao cũng ñã ñư c chính
ph Malaysia xây d ng và t ng bư c th c hi n. Như m t ph n c a Chương
trình Hành lang siêu xa l thông tin, trư ng ñ i h c Truy n thông ña phương
ti n ñư c thành l p v i hai m c ñích cơ b n; ñào t o công ngh thông tin ña
phương ti n và ñào t o các k sư k thu t tay ngh cao cho ngành ñi n và
ñi n t .
Bên c nh ñó, Malaysia và Nh t ñã thành l p ð i h c k thu t qu c t
Nh t Malaysia thông qua T ch c H p tác Qu c t Nh t B n (JICA) và Ngân
hàng ð u tư H i ngo i (JBIC) nh m nâng cao năng l c nghiên c u phát tri n
và ngu n nhân l c cho ngành ñi n và ñi n t Malaysia.
V i m t lư ng l n các linh ki n nh p t các nư c khác trong khu v c
ASEAN và s thi u h t ngu n nhân l c tay ngh k thu t cao trong lĩnh v c
công ngh Analog Nh t khi n n kinh t chuy n nhanh sang công ngh s .
Các nhà l p ráp Nh t t i Malaysia, ñi n hình là Matshushita và Sony ñã thúc
ñ y năng l c t thi t k c a các k sư Malaysia cho các thi t b s d ng công
ngh Analog như Tivi s d ng ñèn Catod ñ c nh tranh v i Trung Qu c. Các
công ty l n ñã thi t l p các trung tâm nghiên c u tri n khai v i hàng trăm
nhân viên ñ a phương làm cho Malaysia tr thành trung tâm toàn c u cho vi c
phát tri n công ngh Analog.
(2) - Thái Lan
Thái Lan b t ñ u phát tri n CNðT t nh ng năm 60 c a th k trư c,
kh i ñ u b ng vi c l p ráp các s n ph m t các b linh ki n nh p kh u theo
chính sách thay th hàng nh p kh u. ð n cu i th p k 60, ngành công nghi p
ch t o Thái Lan ñã cung c p ñư c m t s chi ti t ph c v cho vi c l p ráp
s n ph m ñi n t . ðó là các lo i linh ph ki n nh a, kim lo i, các ph ki n

55
ñ t d p t thép, ch t o khuôn m u, ñúc... ñánh d u s kh i ñ u c a ngành
CNHT.
Trong su t th p niên 70, Thái Lan ñã th c hi n chính sách thúc ñ y xu t
kh u thông qua nh ng ưu ñãi v thu cho xu t kh u ñ ng th i th c hi n
nh ng c i cách lu t pháp, trong ñó quan tr ng hơn h t là lu t liên quan ñ n t
l góp v n nh m ñ m b o môi trư ng s n xu t kinh doanh t do cho các nhà
ñ u tư nư c ngoài. K t qu c a s c i cách này là m t lư ng l n các doanh
nghi p l n c a Nh t B n và m t s nư c ñ u tư s n xu t ñi n t vào Thái
Lan, t o nên s tăng trư ng nh y v t v s lư ng trong các ngành CNHT ñi n
t ph c v cho công nghi p l p ráp.
ð n nh ng năm 80 Thái Lan ñã xu t kh u ñư c nhi u lo i s n ph m
ñi n t v i giá tr l n. Xu t kh u các s n ph m ñi n, ñi n t c a Thái Lan
tăng d n trong th p niên 90, s n ph m chính là thi t b nghe nhìn (radio, TV
và dàn âm thanh), linh ph ki n cho các thi t b ñi n t , máy tính, lò vi sóng.
Trong ñó máy tính và linh ki n máy tính chi m giá tr xu t kh u cao nh t.
Bi u 1.2. S n lư ng công nghi p ñi n t Thái Lan giai ño n 2004-2008
Ngu n : Electronics Market Research & Knowledge Network

56
Tuy nhiên, cu i nh ng năm 90 ñ u nh ng năm 2000, ngành CNðT c a
Thái Lan ñã t t h u so v i m t s nư c như Malaysia, Indonesia và Trung
Qu c. Có nhi u nguyên nhân, song 2 nguyên nhân cơ b n ñư c các chuyên
gia nh n ñ nh là do s c ì c a các doanh nghi p và sai l m trong chính sách
c a Chính ph Thái Lan. Malaysia ngành CNðT phát tri n m nh m và g t
hái nhi u thành công nh vào các chính sách khuy n khích liên k t h p tác
dư i nhi u hình th c; liên k t d c, liên k t ngang, liên k t thư ng ngu n – h
ngu n... gi a các doanh nghi p trong nư c, nư c ngoài v i nhau, gi a các
nhà s n xu t linh ki n và các nhà l p ráp các s n ph m ñi n t c a Nh t B n.
Ngư c l i, h u như các công ty ñang ho t ñ ng Thái Lan không ph thu c
nhi u vào nhau. Trong nư c, có nhi u công ty nư c ngoài s n xu t ñ ñi n
gia d ng như t l nh, ñi u hòa, tivi, máy quay phim và các thi t b thông tin
ñ ng th i cũng có nhi u nhà s n xu t linh ki n cho các s n ph m ñi n t nghe
nhìn và các s n ph m cho ngành công ngh thông tin vi n thông. Tuy nhiên,
các doanh nghi p này ho t ñ ng m t cách tương ñ i ñ c l p v i nhau.
Sau khi “chiêm ngư ng” s chuy n mình m nh m c a các nư c như
Malaysia và Trung Qu c, Chính ph Thái Lan h i quy các ñ ng cơ ñ th c
hi n các chính sách phát tri n m i, trong ñó ñ cao v n ñ khuy n khích phát
tri n các m i liên k t s n xu t, t p trung vào hai hình th c liên k t quan tr ng
nh t là: liên k t gi a các doanh nghi p trong nư c v i nhau t o quy mô l n,
tăng cư ng năng l c s n xu t và tăng th ph n xu t kh u, và liên k t gi a các
công ty c a Thái Lan v i các nhà l p ráp c a Nh t B n, t o tác ñ ng hai chi u
cho ñ nh hư ng phát tri n CNHT ñi n t , c th là:
ði u ch nh khung chính sách và th ch pháp lý
Trư c ñây, khung chính sách lu t c a Thái Lan ñã gây ra nhi u phi n
toái nghiêm tr ng trong ho t ñ ng kinh doanh c a nhi u công ty Nh t B n. Ví

57
d như các công ty nư c ngoài ñư c y Ban ð u tư th a nh n thì trên lý
thuy t ñư c phép nh p kh u v t li u mà không ph i n p thu . Tuy nhiên trên
th c t chính sách này ch hoàn l i thu nh p kh u cho doanh nghi p t i th i
ñi m các doanh nghi p ñưa ra ch ng c có hàng xu t kh u. Th t c này gây
phi n hà cho các doanh nghi p và nhi u công ty ñã ch ra r ng vi c hoàn l i
thu nh p như v y ñôi khi b trì hoãn m t cách tùy ti n. Ngoài ra chính ph
thay ñ i m c thu su t nh p kh u, các công ty b yêu c u ph i tr kho n
chênh l ch gi a m c thu cũ và m i trư c ñây và ñi u này x y ra r t thư ng
xuyên. Vì th tính b n v ng c a chính sách luôn ñư c quan tâm. Xu t phát t
yêu c u th c ti n, s c nh tranh c a các doanh nghi p Thái Lan v i các doanh
nghi p nư c ngoài, gi a ngành CNðT Thái Lan v i ngành ñi n t c a các
nư c, Chính ph Thái Lan ñã b t ñ u ñi u ch nh các khung chính sách và
nh ng th ch c n thi t.
S phát tri n c a công nghi p h tr
Thái Lan t lâu ngư i ta ñã nh n th c c n ph i khuy n khích phát
tri n CNHT. Tuy nhiên nhu c u c p bách này ñang tr nên rõ ràng hơn bao
gi h t khi ñ t nư c này theo ñu i chi n lư c ñ nh hư ng xu t kh u. M t s
vi c chuy n giao công ngh và ñào t o tay ngh ñã ñư c th c hi n trong các
lĩnh v c nh a và thi t b kim lo i, nhưng trình ñ v s n xu t linh ki n và
nguyên v t li u, công ngh x lý b m t như phun sơn và m cho các linh
ki n chuyên dùng trong các s n ph m ñi n t xu t kh u v n còn r t th p và
ch m ñư c chuy n giao công ngh . Lĩnh v c này c n ñư c h tr nhi u hơn
n a thông qua vi c chuy n giao công ngh , k thu t t các chuyên gia Nh t
B n và các bi n pháp khác. Trong nh ng năm g n ñây khi các công ty ô tô
phương Tây và Nh t B n b t ñ u xem Thái Lan như m t trung tâm s n xu t
khu v c ASEAN thì s t p trung và phát tri n c a các nhà s n xu t linh ki n
cũng ñang di n ra m nh m . ði u này cũng d n t i vi c c n thi t ph i nâng

58
c p các ngành CNHT m nh m hơn n a. N u như ñ t ñư c m c tiêu này,
Thái Lan b t ñ u có kh năng phát tri n các công ngh ph c t p trong các
ngành s n xu t công nghi p.
V i nh n th c ñó, t năm 2000, Chính ph Thái Lan ñã th c hi n khá
ñ ng b các chính sách và gi i pháp nh m phát tri n năng l c các doanh
nghi p ñi n t trong nư c, tăng cư ng m i liên k t thư ng ngu n- h ngu n
gi a các công ty Nh t B n và các công ty Thái Lan nh m phát tri n s n xu t
linh ki n, ph ki n và chuy n giao công ngh ñ phát tri n CNHT. Các s n
ph m và công ño n m c tiêu c a ngành CNHT bao g m: t o khuôn, gá, cán,
ñúc công c công nghi p, c t, mài, ñúc ngu i, gia công nhi t, gia công b
m t, gia công trung tâm, gi c c m ñi n, pin x c Ni-Cd, và nh a cơ khí [24]
Năm 2000 kim ng ch xu t kh u hàng ñi n t ñã ñ t g n 20 t USD,
chi m trên 30% t ng giá tr xu t kh u c a Thái Lan. Các m t hàng xu t kh u
ch y u là máy tính và linh ki n máy tính, máy ñi u hoà không khí, TV màu.
Thái Lan ñang d n ñ u các nư c ASEAN 5 v s n xu t máy ñi u hoà không
khí, t l nh, lò vi sóng, máy photocopy, máy in; th hai v s n xu t ph n
c ng máy tính và máy fax. Th trư ng xu t kh u chính cho các s n ph m này
là Nh t B n (16%), M (20%), EU (17%), các nư c ASEAN khác (22%).
Hi n nay Thái Lan có kho ng 620 doanh nghi p s n xu t hàng ñi n t , trong
ñó ch y u là các doanh nghi p có v n ñ u tư nư c ngoài (521 doanh nghi p).
Ngành CNðT Thái Lan s d ng trên 300 ngàn lao ñ ng, trong s ñó có nhi u
k sư gi i và công nhân lành ngh [16].
(3) - Trung Qu c
CNðT c a Trung Qu c ñư c hình thành và phát tri n t gi a th k XX.
Tr i qua nhi u bi n ñ ng xã h i nhưng CNðT Trung Qu c ñã có nh ng bư c
phát tri n ñáng k , khá toàn di n t thi t b vi n thông – thông tin, ch t o

59
d ng c bán d n, s n xu t linh ki n, s n ph m máy tính và thi t b m ng, s n
ph m ñi n t công nghi p cho ñ n s n ph m ñi n t dân d ng.
V i vi c c i cách chính sách ñáng k , ngu n nhân l c d i dào, chi phí
lao ñ ng th p và th trư ng kh ng l , ngành CNðT Trung Qu c ñã h p d n
nhi u nhà ñ u tư nư c ngoài v i nh ng kho ng ñ u tư r t l n ñ xây d ng
n n t ng v công ngh và h t ng cho phát tri n các s n ph m ñi n t có giá
tr gia tăng cao. Giai ño n ñ u, các lo i linh ki n, c m linh ki n ch t lư ng
cao ph c v cho s n xu t máy tính và thi t b truy n thông c a Trung Qu c
ñ u ñư c ñ m nh n b i các công ty liên doanh như HP, IBM, Unisys, Digital,
Toshiba, Acer, Samsung… B ng nhi u hình th c, các doanh nghi p n i ñ a
d n ti p c n các công ngh tiên ti n c a các liên doanh này thông qua các
chính sách phù h p. ð n nay, CNðT Trung Qu c ñã có ñư c nh ng thành
l n, công ngh vư t tr i so v i các nư c trong khu v c, và ñ c bi t ñã ñáp
ng ñư c nhu c u s n ph m ñi n t t dân d ng ñ n an ninh qu c phòng.
S n ph m ñi n t dân d ng c a Trung Qu c m c dù chưa ngang b ng
v i s n ph m c a Nh t B n và Hàn Qu c v ch t lư ng nhưng s n lư ng ñã
ñ ng ñ u th gi i v i m c tăng trư ng hàng năm kho ng 20% [16]. Càng h i
nh p, s n ph m ñi n t c a Trung Qu c càng xu t hi n nhi u trên di n r ng
c a th gi i. ð n năm 2009, s n ph m ñi n t dân d ng c a Trung Qu c ñã
có m t h u h t các qu c gia v i 8 lo i s n ph m chính là: TV màu, ñ u
DVD, dàn âm thanh gia ñình, dàn âm thanh cho các lo i xe ô tô, máy nh,
máy quay k thu t s , máy nghe nh c MP3, MP4, thi t b h tr cá nhân và
thi t b ñi n gia ñình [16]. Ngoài th m nh v s n ph m ñi n t dân d ng, s n
xu t thi t b thông tin và d ng c bán d n c a Trung Qu c cũng phát tri n r t
nhanh. Hi n nay, Trung Qu c ñang ñ ng th 3 th gi i v s n lư ng thi t b
thông tin và ñ t m c tăng trư ng hàng năm kho ng 30% v s n xu t d ng c
bán d n. ð t ñư c nh ng thành công trên, c doanh nghi p và Chính ph

60
Trung Qu c ñã n l c xây d ng nh ng ñ nh hư ng phù h p v i xu th phát
tri n c a th gi i và b i c nh kinh t chính tr trong nư c. Các chính sách
quan tr ng có th k ñ n là:
Xây d ng khung chính sách và th ch pháp lý
Chính sách c i t , xây d ng n n kinh t m , hư ng ra th trư ng bên
ngoài k t năm 1979 ñ n nay, trong ñó chính sách v các ñ c khu kinh t ,
các khu kinh t mi n duyên h i v i các ưu ñãi cho các nhà ñ u tư nư c ngoài
và các ngành công nghi p có hàm lư ng khoa h c cao như gi m, mi n thu
thu nh p, thu l i t c trong t ng giai ño n nh t ñ nh… ñã t o ra làn sóng m i
cho vi c phát tri n ngành ñi n t . M t s thành ph l n như Th m Quy n,
Qu ng Châu và Trùng Khánh là nh ng ví d ñi n hình cho k t qu c a các
chính sách này.
ði n t ñư c xác ñ nh là ngành công nghi p ưu tiên phát tri n trong k
ho ch 1991 – 1993 ñ c bi t là lĩnh v c s n xu t máy tính. Vì v y, chính sách
ưu tiên phát tri n l n lư t ra ñ i. Nhà nư c cho vay lãi su t th p và ñ u tư các
kho n tr c p khác ñ t p trung s n xu t v i phương châm tăng cư ng s n
xu t linh ki n trong nư c, chú tr ng xu t kh u ñ bù nh p kh u, ñ y m nh
h p tác s n xu t, h p tác gi a nghiên c u và s n xu t c trong và ngoài nư c.
Nhà nư c c m nh p 20 lo i thi t b ñi n t dân d ng và h n ch nh p trên 50
lo i dây chuy n l p ráp khác. Nh ng chính sách này ñã ñ m nh ñ d dàng
ñi vào th c ti n và cho k t qu ñ u ra là s l n m nh c a ngành ñi n t Trung
Qu c như ngày nay.
Cũng trong giai ño n này, Qu c v vi n Trung Qu c cũng ñã thông qua
“Chương trình phát tri n KH&CN trung và dài h n” vào tháng 8/1992, trong
ñó ñưa ra các m c tiêu phát tri n ngành ñi n t - tin h c – vi n thông v a c
th v a có tính ñ nh hư ng dài h n ñ ñ i sánh v i các cư ng qu c ñi trư c.

61
Phát tri n m nh ngành công nghi p h tr ñi n t
ð tr thành cư ng qu c ñi n t , ngay t khi m i xây d ng, Chính ph
Trung Qu c ñã chú tr ng phát tri n CNHT trên n n t ng các ngành ch t o
khuôn m u, ñ t d p chi ti t kim lo i, rèn, ñúc, ép nh a và x lý b m t v i
hàng tri u lao ñ ng tay ngh cao, hàng ngàn doanh nghi p phát tri n r t m nh
m . CNHT ph c v ngành ñi n t Trung Qu c ñã nghiên c u thi t k và s n
xu t ñư c các ph tùng linh ki n nh a, kim lo i, thùng v máy, nguyên v t
li u bao bì ñóng gói, ch tr m t s r t ít lo i linh ki n ñi n t công ngh siêu
tinh vi chuyên d ng.
Có th minh h a b c tranh CNHT ngành ñi n t Trung Qu c thông qua
phân tích 2 ngành có vai trò d n d t sau:
Ngành công nghi p s n xu t linh ki n ñi n t và d ng c bán d n:
Ngành này có vai trò r t quan tr ng ñ i v i s phát tri n c a ngành ñi n t
Trung Qu c và th gi i. Theo th ng kê c a B Công nghi p ði n t Trung
Qu c (MEI), tính ñ n h t năm 2000 Trung Qu c có 1.054 công ty s n xu t
linh ki n ñi n t , 167 công ty s n xu t d ng c bán d n, 70 công ty s n xu t
d ng c ñi n t chân không, và 32 công ty s n xu t IC. T năm 1993 ñ n năm
2000 t ng s n lư ng linh ki n ñi n t ñã tăng t 5,8 t USD lên 24,5 t USD.
M c tăng trư ng c a ngành hàng tăng 400% trong vòng 7 năm, bình quân
25% m i năm. Năm 2000 ngành hàng này chi m 26% t ng s n lư ng c a
ngành ñi n t Trung Qu c và ñ ng th 3 th gi i v t ng s n lư ng linh ki n
ñi n t , sau M và Nh t B n. Hi n nay h u như t t c các nhà s n xu t d ng
c bán d n ch ch t c a th gi i ñ u có công ty liên doanh ho c doanh nghi p
100% v n FDI t i Trung Qu c như AMD, Hitachi, Intel, Motorola, NEC,
Toshiba, Fujitsu, Philips, Samsung… S tham gia c a các nhà s n xu t IC

62
hàng ñ u th gi i này cùng v i các doanh nghi p bán d n l n c a Trung Qu c
như T p ñoàn ði n t Hoa Thanh, Công ty Belling Thư ng H i, Công ty Hua
Yue, T p ñoàn Hua Hong, Công ty Grace, Công ty Shenchao, Công ty
Hoaxia… ñã hình thành m t ngành công nghi p ch t o IC và d ng c bán
d n g m ñ các công ño n s n xu t, t kéo ñơn tinh th silic, ch t o wafer
ñ n thi t k IC, ch t o, ñóng gói, ño ki m… S n lư ng IC năm 2000 ñ t 5,4
t s n ph m nhưng ch ñáp ng ñư c 22% nhu c u IC c a th trư ng trong
nư c, năm 2002 ñ t 8 t s n ph m ñáp ng 30%, năm 2003 ñ t 10,3 t s n
ph m ñáp ng 32%, năm 2004 ñ t 14 t s n ph m ñáp ng 34 %, năm 2005
ñ t 20 t s n ph m ñáp ng 40% và d ki n năm 2010 ñ t 50 t s n ph m ñáp
ng 50% nhu c u th trư ng trong nư c. Ngoài IC ngành công nghi p bán d n
Trung Qu c còn s n xu t các lo i linh ki n r i như Diod, Transitor,
Thyristor… v i s lư ng kho ng 30 - 40 t s n ph m m i năm [29].
Ngành công nghi p ch t o m ch in (PCB): Gi ng như ngành công
nghi p s n xu t linh ki n ñi n t và d ng c bán d n, ngành này cũng phát
tri n r t m nh trong kho ng g n 2 th p niên v a qua và có m c tăng trư ng
khá cao. Năm 1990 Trung Qu c ch m i có 1 doanh nghi p s n xu t m ch in
quy mô l n thành ph ð i Liên và m t s doanh nghi p v a và nh s n
xu t m ch in các thành ph khác, thì ñ n năm 2003 ñã có t i 700 nhà s n
s n xu t m ch in và 450 nhà cung c p nguyên v t li u ñ s n xu t m ch in,
t p trung ch y u vùng tam giác sông Châu Giang và vùng ðông Qu n.
Ngành công nghi p s n xu t m ch in c a Trung Qu c có m c tăng trư ng
hàng năm bình quân 20%. Kho ng 50 doanh nghi p PCB l n s n xu t t i
90% t ng s n lư ng PCB c a Trung Qu c. S còn l i chi m trên 90% s
lư ng doanh nghi p PCB nhưng là các doanh nghi p v a và nh , ch s n xu t
kho ng 10% t ng s n lư ng. S l n m nh c a ngành công nghi p s n xu t
m ch in c a Trung Qu c ñã làm gi m th ph n c a các qu c gia có truy n

63
th ng v s n xu t PCB như M , Nh t, Hàn Qu c, ðài Loan. Ngoài vi c th a
mãn nhu c u c a ngành ñi n t trong nư c, s n ph m PCB c a Trung Qu c
còn ñư c xu t kh u ñi g n 100 nư c trên th gi i. Nh ng năm g n ñây, s n
ph m PCB c a Trung Qu c ph n l n là ph c v cho công ngh l p ráp m t
ph ng (Surface Mounting Technology - SMT). Khác v i ngành công nghi p
bán d n, các doanh nghi p Trung Qu c ñóng vai trò ch ñ o trong ngành
công nghi p s n xu t m ch in. Trong s 10 doanh nghi p s n xu t PCB l n
nh t nư c thì ñã có 8 doanh nghi p là c a Trung Qu c, ch có 2 doanh nghi p
là doanh nghi p FDI.
S phát tri n m nh c a CNHT không nh ng t o ñà cho doanh nghi p
trong nư c mà các doanh nghi p FDI cũng thi t l p ñư c h th ng cung c p
ph ki n, nguyên v t li u khép kín (s n ph m nh a, hoá ch t, kim lo i, m ch
in…), ch t o d ng c bán d n (wafer fab) và các lo i máy móc d ng c
chuyên dùng ph c v s n xu t ngay t i Trung Qu c. Vi c thi t l p ñư c các
m ng lư i cung c p khép kín như v y không nh ng tăng t l n i ñ a, h giá
thành s n ph m và nâng cao kh năng c nh tranh c a các doanh nghi p Trung
Qu c mà còn h p d n ñư c các nhà ñ u tư nư c ngoài và thu hút ñư c r t
nhi u v n FDI vào ngành ñi n t và các ngành công nghi p khác.
1.3.2. Bài h c cho Vi t Nam
ðáng l ra Vi t Nam ñã có m t ngành CNðT phát tri n, ít nh t là xu t
phát t nh n th c v t m quan tr ng c a nó trong công cu c CNH, HðH. Tuy
nhiên, ñ n nay chúng ta v n ñang loay hoay, v a mò m m nghiên c u, v a
hành ñ ng và ñúc rút kinh nghi m. Kinh nghi m t thân là r t quan tr ng,
nhưng dư ng như chưa m y giá tr . Nghiên c u sinh cho r ng các bài h c
kinh nghi m t quá trình phát tri n c a các nư c ñã ñư c phân tích trên r t
có giá tr tham kh o cho Vi t Nam cho dù b i c nh phát tri n ñã thay ñ i căn

64
b n. S ràng bu c c a các cam k t h i nh p, ñ c bi t là WTO ñã và ñang t o
ra nh ng khung kh m i cho vi c ñi u ch nh các chính sách phát tri n các
ngành nói chung, CNðT nói riêng. T phân tích trên có th nhìn nh n m t s
bài h c kinh nghi m sau:
Th nh t, ti p t c ñi u ch nh chính sách và xây d ng khung th ch
chu n ñ thu hút v n ñ u tư nư c ngoài ñ ng th i khuy n khích ñ u tư trong
nư c
ðã có nhi u lu n bàn v vai trò c a Chính ph ñ i v i doanh nghi p th i
kỳ h u WTO. Th c hi n các cam k t WTO, bên c nh nh ng cơ h i, CNVN s
có nhi u m t mát, rõ nét nh t là ba v n ñ l n; cơ b n không còn các b o h
thông qua chính sách thu , không còn quy ñ nh v t l n i ñ a hoá và xoá b
các bi n pháp ñ u tư liên quan ñ n thương m i, có nghĩa là Chính ph không
còn ñư c áp ñ t m i liên doanh, liên k t gi a doanh nghi p FDI v i doanh
nghi p trong nư c. Có l ñi u ñáng bàn ñây là vi c t o ra môi trư ng ñ u tư
lành m nh, xây d ng cơ ch , khung pháp lý, cơ s h t ng và các chính sách
khuy n khích liên k t qu c t .
Th hai, phát tri n m nh ngành công nghi p h tr
Các doanh nghi p Nh t B n nói riêng, các t p ñoàn ña qu c gia nói
chung (MNCs) ñang th c s có nhu c u tăng s lư ng giao d ch v i các công
ty trong nư c hay nói cách khác là mu n k t n p các doanh nghi p n i ñ a
vào chu i cung ng c a h ñ ti t gi m chi phí s n xu t và nâng cao s c c nh
tranh v i các s n ph m c a Trung Qu c. Tuy nhiên, Vi t Nam s tích t c a
các ngành công nghi p thi t y u như d p kim lo i, ñúc, phun, ñúc khuôn thép,
cán và m … v n còn r t y u.
Khi các nhà ñ u tư nh n th y th trư ng ti m năng r ng l n c a Trung
Qu c, các ngành CNHT Trung Qu c có xu hư ng phát tri n m nh trong

65
nh ng năm qua. Hơn th n a, m t s nư c ASEAN ñang phát tri n r t m nh
các s n ph m h tr (Malaysia, Indonesia, Philipine…). N u các ngành
CNHT cho ngành ñi n t không ñư c tăng cư ng nhanh chóng Vi t Nam
thì nguy cơ chúng ta s b thôn tính b i Trung Qu c và các nư c khác.
ð tăng cư ng năng l c c nh tranh c a các doanh nghi p s n xu t linh
ki n ph tùng, Thái Lan và Malaysia ñã và ñang c g ng phát tri n doanh
nghi p v a và nh thông qua các chương trình liên k t v i các doanh nghi p
Nh t B n s n sàng kinh doanh v i các doanh nghi p trong nư c. ðây là bư c
ñi vô cùng quan tr ng ñ i v i ngành công nghi p non tr c a nư c ta.
Vi t Nam ph i xây d ng ñư c th ch làm vi c hi u qu ñ nh n ñư c
s h p tác công ngh di n ra liên t c v i các nư c vi n tr v n ODA cho các
chương trình phát tri n ngành ñi n t . Chúng ta c n ph i con tr ng t m quan
tr ng c a m t cơ ch làm vi c trong m i quan h v i các nư c tài tr .
Th ba, phát tri n cơ s h t ng
T mô th c phát tri n ngành CNðT c a Malaysia và Thái Lan trên cho
chúng ta th y, có s khác bi t l n v ch t lư ng các d ch v cơ s h t ng,
ñ c bi t là trong lĩnh v c cung c p n ñ nh ngu n ñi n và m ng lư i giao
thông. ð i v i các hãng nư c ngoài, ngu n cung ng ñi n và giao thông là
các y u t c c kỳ quan tr ng b i chúng quy t ñ nh môi trư ng ñ u tư v i s
tác ñ ng lên s n xu t và chí phí.
Trong khi các doanh nghi p có quy mô l n có th ñ u tư vào vi c cung
c p ngu n năng lư ng thì các doanh nghi p v a và nh l i không th t cung
các ngu n năng lư ng này vì ñòi h i ph i có chi phí r t l n v xây d ng, b o
dư ng và các phương pháp ch ng ô nhi m… vì v y h ph i ph thu c vào
ngu n ñi n công c ng. Vi c thi u h t năng lư ng nh hư ng ñ n ho t ñ ng
s n xu t kinh doanh c a các doanh nghi p này, ñ c bi t là ñ i v i các doanh

66
nghi p trong ngành s n xu t nh a. Chính vì v y, t kinh nghi m c a các
nư c, Vi t Nam c n n l c hơn n a c i t o, nâng c p h th ng h t ng ñ thu
hút hơn n a ñ u tư nư c ngoài vào ngành ñi n t ñ c bi t là ñ i v i m ng
lư i ñư ng xá, c n ph i có m t s c i thi n v i h th ng ñư ng xe t i qu c t
và n i ñ a như ñư ng n i Hà N i – H Chí Minh, H Chí Minh – Băng K c
và Hà N i – Nam Trung Qu c…
Th tư, phát tri n ngu n nhân l c
V i quy mô dân s l n như Vi t Nam hi n nay, vi c tuy n d ng nhân
công s lư ng l n là không m y khó khăn. Chúng ta ñang xu t kh u lao ñ ng,
ñang có l i th v ti t gi m chi phí nhân công so v i các nư c, nhưng ñó là
lao ñ ng ph thông. Lao ñ ng có trình ñ tay ngh cao ñáp ng yêu c u c a
các ngành công nghi p công ngh cao thì chúng ta ñang thi u, ñ c bi t là
nhóm k sư thi t k . Do h n ch trong h th ng giáo d c, vi c hi u và ñ t
ñư c tiêu chu n ñào t o c a các doanh nghi p Nh t B n là ñi u khá khó khăn.
Ngoài ra, s lư ng các trư ng ñ i h c chuyên ngành, các trư ng ñào t o ngh ,
cao ñ ng ñào t o k sư và các chuyên gia gi i còn ít, do ñó các doanh nghi p
r t khó khăn trong vi c tuy n l a các k sư và chuyên gia trong các lĩnh v c.
S c i ti n l n v giáo d c và phát tri n ngu n nhân l c ñòi h i m t
chi n lư c cơ b n c a Chính ph v m t dài h n. Vi t Nam c n ph i kh ng
ñ nh r ng h th ng giáo d c ph thông, ñ i h c và d y ngh là các khu v c ưu
tiên ñ ñư c nh n các ngu n v n h tr chính th c (ODA) trong lĩnh v c ñi n
t t các nư c ñ c bi t là Nh t B n. Vi t Nam c n ph i ñ ra các gi i pháp c
th ñ phát tri n ngu n nhân l c trong 5-10 năm t i. Ví d xem xét ñ n kh
năng c a các chương trình như (i) chương trình h c t p t i nư c ngoài
Malaysia dư i chính sách “Hư ng ðông”; (ii) các trung tâm ñào t o dư i s
qu n lý c a các khu công nghi p ho c các doanh nghi p tư nhân v i s h tr

67
chính th c như t p ñoàn giáo d c Gobel Matsushita; và (iii) m i ñ thi t l p
chi nhánh ñ i di n Vi t Nam c a hãng truy n thông Malaysia (MM) ho c
h c vi n công ngh qu c t Malaysia – Japan.
Th năm, phát tri n m nh các liên k t s n xu t trong nư c và qu c t
làm n n t ng tham gia sâu vào chu i giá tr toàn c u
Như các ngành công nghi p khác, dù mu n hay không, các doanh nghi p
ñi n t Vi t Nam v n ph i h i nh p và tham gia vào chu i liên k t s n xu t
qu c t . Phân công lao ñ ng qu c t s ñ nh v ch c năng c a m i qu c gia,
m i ngành và m i doanh nghi p trong chu i. S xu t hi n c a vài t p ñoàn
ñi n t l n Vi t Nam g n ñây cho chúng ta th y rõ hi u ng lan to c a
“xu t kh u s n xu t” c a các nư c phát tri n. Như v y, các doanh nghi p ñi n
t trong nư c c n nhanh chóng nâng cao nh n th c v liên k t s n xu t qu c
t ñ l a ch n cho mình hư ng ñi thích h p.
Liên k t s n xu t qu c t có th ñư c th c hi n theo nhi u kênh khác
nhau. Các doanh nghi p có th liên k t theo quy trình công ngh , cũng có th
theo t ng b ph n (liên k t tài chính, liên k t nhân l c, liên k t qu n lý, liên
k t th trư ng...). ð i v i các doanh nghi p s n xu t ñi n t Vi t Nam, bài
toán l a ch n liên k t ñang ñ t ra hai ñáp án;
(i) Các doanh nghi p trong nư c liên k t v i các doanh nghi p nư c
ngoài ñ s n xu t linh ki n, chi ti t hay còn g i là thư ng ngu n c a s n
ph m.
Lưu ý r ng v i tính ñ c thù v s phát tri n nhanh c a công ngh , các
s n ph m thư ng ngu n c a ngành ñi n t ñư c chia làm 2 lo i cơ b n: linh
ki n, chi ti t công ngh cao (tinh vi) và linh ki n, chi ti t công ngh th p hơn
(có th nhìn th y rõ các linh ki n như màn hình ti vi, vi tính...). Theo hình
th c này, các doanh nghi p Vi t Nam ñư c ñ nh v ñâu trong chu i liên k t

68
và chu i giá tr ? G n ñây, có nhi u tranh cãi c c p qu n lý nhà nư c và c p
chuyên gia v vi c ngành ñi n t Vi t Nam nên hay không nên ñ u tư s n
xu t các s n ph m thư ng ngu n công ngh cao ñ c nh tranh v i các nư c ñi
trư c. Theo quan ñi m c a nhóm nghiên c u, ñi n t Vi t Nam s vô cùng
khó th c hi n ñư c chi n lư c này b i ba lý do cơ b n sau:
Th nh t, ñ s n xu t ñư c các linh ki n, chi ti t công ngh cao như Bo
m ch ñi n t , m ch bán d n (IC), chip, các ph ki n siêu nh cho ti vi, máy
tính... các doanh nghi p trong nư c c n s chuy n giao công ngh th c s t
các doanh nghi p nư c ngoài. Tuy nhiên, th c ti n l i không như v y. Các
doanh nghi p nư c ngoài ch cung c p khuôn m u cho t ng h p ñ ng mà
không cung c p các b n v k thu t và chuy n giao bí quy t c a khuôn m u
ñó.
Th hai, v phía mình, chúng ta ph i xây d ng m t “h t ng ph n m m”
ñ t tiêu chu n g m: ñ i ngũ nhân l c có trình ñ cao, m t lư ng nhà khoa h c
t m c , và ñ c bi t Nhà nư c ph i ñ u tư “m i” v i lư ng v n nh t ñ nh...
Th ba, v i s c m nh hi n có c a các “cư ng qu c ñi n t ”, li u chúng
ta có ñ năng l c ñ c nh tranh?
Như v y, th c hi n liên k t, chúng ta ph i ch p nh n s n xu t các linh
ki n, chi ti t có hàm lư ng công ngh th p hơn, ñơn gi n hơn và t t nhiên giá
tr gia tăng cũng th p tương ñ i?
(ii) Các doanh nghi p trong nư c liên k t v i các doanh nghi p nư c
ngoài ñ phát tri n h ngu n t c là s n xu t s n ph m tiêu dùng cu i cùng
ðây là hình th c ñã ñư c m t s doanh nghi p phát tri n như ñã nêu
trong ph n th c tr ng trên. Theo phương th c này, các doanh nghi p trong
nư c có th s n xu t ngay sau khi có tín hi u t th trư ng. Có nghĩa là chúng
ta ph i ch p nh n tr thành “phân xư ng” ñi n t c a Th gi i.

69
S xu t hi n c a t p ñoàn ST trên th trư ng ñi n t Vi t Nam ñang m
ra cơ h i m i cho các doanh nghi p ñi n t Vi t Nam. H chính là nhà làm
marketing chuyên nghi p, t vi c tìm hi u nhu c u th c t c a th trư ng, ñ n
tìm ki m các ñ i tác s n xu t các s n ph m mà h s cung c p cho th trư ng.
ST và nh ng t p ñoàn tương t chính là c u n i không ch gi a các nhà s n
xu t n i ñ a v i các nhà s n xu t nư c ngoài mà còn gi a các nhà s n xu t n i
ñ a v i th trư ng. Tuy nhiên, yêu c u ñ t ra c a h là r t cao; ch t lư ng s n
ph m, năng l c s n xu t, và ni m tin th c hi n các kh ư c h p ñ ng. ðòi h i
này bu c các nhà s n xu t trong nư c ph i nh n th c sâu s c s c m nh c a
liên k t, s ph i h p chuyên nghi p trong quá trình s n xu t trong khi ph n
l n các doanh nghi p ñi n t Vi t Nam có quy mô nh , công ngh th p, nhân
l c ph n l n chưa ñáp ng yêu c u c a công ngh , năng l c tài chính và trình
ñ qu n lý h n ch .
T th c ti n này, vi c t o l p liên k t gi a các doanh nghi p ñi n t
trong nư c và các t p ñoàn thương m i cũng là m t kênh trong liên k t s n
xu t qu c t ñáng quan tâm.

70
TÓM T T CHƯƠNG 1
Ch t lư ng tăng trư ng kinh t ñang là v n ñ nóng ñ i v i các nư c
ñang phát tri n. H u h t các nư c phát tri n quan ni m r ng tăng trư ng kinh
t hài hòa v i m c tiêu công b ng xã h i và ñ m b o các v n ñ v môi
trư ng là ba nhân t c u thành ch t lư ng tăng trư ng. Có s khác bi t v i
quan ñi m này trong ñi u ki n Vi t Nam, trong chương 1 nghiên c u sinh ñã
c g ng làm rõ m t s n i hàm sau:
1. T khái ni m v tăng trư ng và m t s mô hình lý thuy t và th c ti n
v ch t lư ng tăng trư ng ñ ti p c n khái ni m ch t lư ng tăng trư ng kinh
t nói chung và phân tích các nhân t tác ñ ng ñ n ch t lư ng tăng trư ng
kinh t .
2. Nghiên c u sinh ñã m nh d n ti p c n khái ni m h p hơn là ch t
lư ng tăng trư ng công nghi p và l a ch n h th ng tiêu chí ñánh giá ch t
lư ng tăng trư ng công nghi p v i s ưu tiên hơn các ch tiêu kinh t trong
ñi u ki n Vi t Nam.
3. Nghiên c u kinh nghi m phát tri n ngành CNðT c a Malaysia, Thái
Lan và Trung Qu c và rút ra năm bài h c kinh nghi p cho ngành CNðT Vi t
Nam phù h p v i b i c nh m i.

71
CHƯƠNG 2
CH T LƯ NG TĂNG TRƯ NG
NGÀNH CÔNG NGHI P ðI N T VI T NAM
2.1. T ng quan v ngành công nghi p ñi n t Vi t Nam
2.1.1. ði n t Vi t Nam: quá trình phát tri n và nh ng ñi m nh n
Chi n lư c phát tri n CNVN ñ n năm 2010, t m nhìn 2020 ñã xác ñ nh:
ði n t là ngành công nghi p ti m năng, s n ph m c a s k t tinh công ngh
cao, là ngành có vai trò quan tr ng trong vi c thúc ñ y nhanh quá trình phát
tri n “th h công nghi p th hai” làm n n t ng cho s chuy n d ch sang “th
h công ngh th ba” [35]. Khi mà hi u ng xu t kh u s n xu t ñi n t c a
các nư c công nghi p có s c lan t a l n c ng v i nhu c u tiêu dùng th c ti n,
vai trò c a ngành ñi n t l i càng ñư c kh ng ñ nh m t cách khách quan.
CNðT Vi t Nam xu t hi n t gi a nh ng năm 60 c a th k XX nhưng
ch th c s hình thành vào cu i nh ng năm 80 và d n hoàn thi n ñ u năm
2000 khi lu ng ñ u tư nư c ngoài vào ngành ñi n t b t ñ u có hi u ng lan
t a. S bùng n c a nhu c u v hàng ñi n t và s c n thi t ph i phát tri n
ngành công ngh thông tin trong các lĩnh v c khác nhau c a ñ i s ng xã h i
dư i tác ñ ng c a tăng trư ng kinh t là nh ng lu n c cơ s cho m t th
trư ng sôi ñ ng và h p d n các nhà ñ u tư nư c ngoài. Có th tóm lư c quá
trình phát tri n ngành CNðT Vi t Nam qua hai giai ño n sau:
Giai ño n 1975-1990: xây d ng và phát tri n trong cơ ch kinh t k
ho ch hoá t p trung bao c p
Năm 1975 sau khi ñ t nư c th ng nh t ta ñã ti p qu n m t s xí nghi p
ñi n t phía Nam. Ph n l n các xí nghi p này s n xu t hàng ñi n t dân
d ng, liên doanh v i các công ty Nh t B n như Sony, National, Sanyo…và

72
vài xí nghi p s a ch a nh . Các xí nghi p này cùng v i m t s xí nghi p
mi n B c ñã hình thành n n công nghi p ñi n t non tr c a Vi t Nam vào
th i kỳ này.
Ngay sau khi th ng nh t ñ t nư c, ð ng và Nhà nư c ta ñã nh n rõ t m
quan tr ng c a CNðT nên ñã có ch trương phát tri n ngành công nghi p
này. Ngày 3/10/1975 Chính ph ñã có quy t ñ nh s 316-TTg v vi c thành
l p Ti u ban phát tri n CNðT tr c thu c Chính ph . Ngay sau ñó Ti u ban
này ñã b t tay vào so n th o “Phương hư ng phát tri n công nghi p ñi n t
Vi t Nam” và văn ki n này ñã ñư c hoàn t t trong năm 1976. Cùng v i vi c
k p th i ñ ra các ch trương chính sách ñ phát tri n CNðT, Chính ph ñã
ch ñ o các t nh phía Nam kh n trương khôi ph c và nhanh chóng ñưa vào
s n xu t các xí nghi p ñi n t v a ti p qu n ñ l p ráp các s n ph m ñi n t
dân d ng ph c v nhu c u trong nư c, ñ ng th i xây d ng thêm m t s nhà
máy m i s n xu t ph tùng linh ki n ñi n t ph c v cho các xí nghi p l p
ráp ñang r t khó khăn vì m t ngu n ph tùng linh ki n t bên ngoài. Các nhà
máy Z181 s n xu t d ng c bán d n; ði n t Bình Hoà s n xu t ñi n tr , t
ñi n; ði n t Tân Bình s n xu t loa, t xoay, m ch in… ñã ñư c xây d ng.
Các xí nghi p này không nh ng ñã k p th i cung c p ph tùng linh ki n cho
các xí nghi p l p ráp mà còn xu t kh u sang Liên Xô và các nư c ðông Âu.
Vào cu i th p k 80, m c dù ho t ñ ng trong cơ ch k ho ch hoá bao c p r t
khó khăn, ngành CNðT Vi t Nam ñã ñư c hình thành v i nòng c t là Liên
hi p các Xí nghi p ði n t Vi t Nam, tuy còn nh bé nhưng ñã s n xu t ñư c
m t s lo i ph tùng linh ki n cơ b n và l p ráp s n ph m ph c v k p th i
cho nhu c u trong nư c ñang tăng lên và xu t kh u ra nư c ngoài.
ð u nh ng năm 90, khi Liên Xô và các nư c ðông Âu tan rã, CNðT
Vi t Nam ñã b nh hư ng r t nghiêm tr ng: m t ngu n cung c p nguyên v t
li u, ph tùng linh li n và m t th trư ng xu t kh u. Không có th trư ng,

73
thi u v n ñ ñ i m i công ngh , các xí nghi p ñi n t lâm vào tình c nh c c
kỳ khó khăn. M t s xí nghi p ph i t m ng ng ho t ñ ng, m t s chuy n
sang s n xu t các m t hàng khác. CNðT Vi t Nam v a hình thành ñã ph i ñ i
m t v i nh ng th thách h t s c kh c nghi t.
Giai ño n 1990 - nay: xây d ng và phát tri n trong cơ ch th trư ng
T ñ u nh ng năm 1990, v i ch trương ñ i m i và h i nh p, n n kinh
t Vi t Nam b t ñ u chuy n ñ ng m nh m theo hư ng kinh t th trư ng.
Chính ph ñã có nh ng chính sách ñ u tư thông thoáng, ñ y m nh vi c xây
d ng cơ s h t ng và các khu ch xu t, khu công nghi p nên ñã thu hút nhi u
nhà ñ u tư nư c ngoài ñ n Vi t Nam, tác ñ ng m nh m t i s phát tri n c a
n n kinh t qu c dân và ngành CNðT.
Ngành CNðT Vi t Nam hi n t i ch th c s phát tri n sau năm 1994 v i
s tham gia c a các doanh nghi p thu c ba thành ph n kinh t : các doanh
nghi p qu c doanh, các doanh nghi p tư nhân và các doanh nghi p có v n
ñ u tư nư c ngoài. Các doanh nghi p qu c doanh ñ i m i phương th c ho t
ñ ng, ñ y m nh liên doanh liên k t v i các hãng nư c ngoài. Nhi u doanh
nghi p tư nhân ñư c thành l p, ho t ñ ng s n xu t kinh doanh r t năng ñ ng.
Nhi u công ty ñi n t n i ti ng c a các nư c ñã vào Vi t Nam liên doanh v i
các doanh nghi p trong nư c ho c ñ u tư 100% v n xây d ng cơ s s n xu t.
Cơ ch và môi trư ng ho t ñ ng m i ñã t o ñ ng l c cho ngành CNðT Vi t
Nam h i ph c và kh i s c. V i chính sách ñ u tư thông thoáng, s h p d n
c a th trư ng n i ñ a hơn 80 tri u dân và ngu n nhân l c d i dào, CNðT là
m t trong nh ng ngành thu hút ñư c nhi u v n ñ u tư nư c ngoài nh t (g n 2
t USD tính ñ n h t năm 2003). Theo ñó, ngành ñã ñ t ñư c nh ng k t qu
n n t ng quan tr ng, t o ti n ñ cho m t giai ño n phát tri n m i:

74
- T c ñ tăng trư ng trung bình hàng năm ñ t t 20-30%. Nhóm s n
ph m ñi n t dân d ng tăng trư ng m nh trong giai ño n 1991-1995 (35%);
nhóm s n ph m ph tùng linh ki n tăng trư ng m nh trong giai ño n 1995-
2000 (30-45%) [29]; nhóm s n ph m CNTT tăng trư ng m nh trong giai
ño n 2000-2009 (30-50%).
- ðáp ng ph n l n nhu c u trong nư c v các lo i s n ph m ñi n t dân
d ng, ñi n l nh và máy tính. T ng s n lư ng CNðT trong nư c tăng trư ng
liên t c trong nh ng năm g n ñây: năm 1996 m i ñ t 4 ngàn t VNð, năm
2005 ñã ñ t hơn 68 ngàn t VNð và năm 2009 ñ t hơn 179 ngàn t VNð
(theo giá hi n hành).
- S n ph m ñi n t trong nư c có m t hơn 50 nư c trong khu v c và
trên th gi i. Kim ng ch xu t kh u tăng 16 l n trong vòng 10 năm. Năm 1996
b t ñ u xu t kh u và kim ng ch ñ t 90 tri u USD, năm 2004 xu t kh u 1 t 75
tri u USD; năm 2005 ñã xu t kh u ñư c 1,5 t USD, năm 2009 ñ t hơn 3 t
USD. S n ph m xu t kh u ch y u là ph tùng linh ki n và máy tính.
Hơn 20 năm phát tri n, ngành CNðT Vi t Nam ñã tr i nghi m nhi u
bi n ñ ng. Th trư ng hàng ñi n t phát tri n nhanh th hi n b n thân các
th c th tham gia th trư ng và s c i ti n không ng ng c a th ch nhưng
ch a ñ ng khá nhi u ngh ch lý, th hi n qua nh ng ñi m nh n sau:
- Th trư ng ñi n t m i, sôi ñ ng và t c ñ phát tri n khá cao
T m t s ít các xí nghi p l p ráp ñi n t dân d ng, liên doanh v i các
công ty ñi n t Nh t B n như SONY, NATIONAL, SANYO... c a nh ng
năm 70, ñ n cu i năm 2008 Vi t Nam ñã có 909 doanh nghi p s n xu t l p
ráp và kinh doanh các m t hàng này. Ch ng lo i s n ph m, phương th c s n
xu t kinh doanh ñư c ña d ng hóa v i t c ñ cao, ñi n hình các m t hàng
ñi n t dân d ng, ñi n t công nghi p và máy tính.

75
ðánh giá v th trư ng ñi n t Vi t Nam, các chuyên gia cho r ng ti m
năng khai thác là r t l n b i ph n dung lư ng th trư ng còn l i; 2/3 t ng s
g n 18 tri u gia ñình chưa có các thi t b nghe nhìn, t l nh, máy gi t; t ng
giá tr thi t b tin h c còn quá nh , chi m kho ng 0,3% GDP th p hơn nhi u
so v i nhu c u th c c a n n kinh t ; và th trư ng thi t b ñi n t công nghi p
g n như ñang b ng v i s tham gia c a s ít công ty nư c ngoài.
- Th trư ng chuy n t c nh tranh mua sang c nh tranh bán
Vào ñ u nh ng năm 90, cùng v i s tăng trư ng nhanh c a n n kinh t ,
theo ñó nhu c u tiêu dùng hàng ñi n t và các thi t b tin h c m i v i nhi u
tính năng hi n ñ i hơn ngày càng tăng lên. M t khác, ngu n cung c p hàng
hóa trên th trư ng trong nư c chưa l n và chưa th c s ña d ng do h n ch
v năng l c s n xu t l p ráp và nh p kh u c a các doanh nghi p trong nư c.
ðây là nguyên do cơ b n d n ñ n b i c nh sôi ñ ng nhưng có ph n ngh ch lý,
c nh tranh mua thay vì c nh tranh bán. Chính vì v y, ñã có không ít nhà s n
xu t nh n ñ nh thi u ñ y ñ th c tr ng này nên ñã nh p kh u t SKD và
IKD ñ l p ráp các s n ph m ñáp ng nhu c u tình th c a th trư ng. Có nét
tương ñ ng v i ngành công nghi p ô tô và xe máy, s lư ng các công ty liên
doanh trong ngành ñi n t tăng lên r t nhanh. Theo d báo, nhu c u hàng ñi n
t - tin h c s tăng v i t c ñ ch m d n do s c mua th c t ngày càng gi m,
trong khi ñó s lư ng hàng cung c p ñã vư t quá xa so v i nhu c u. Hơn n a,
m t s lư ng l n hàng nh p mang các nhãn hi u n i ti ng th gi i ñã b t ñ u
xu t hi n trên th trư ng Vi t Nam dư i nhi u kênh phân ph i khác nhau. Giá
c các m t hàng ñi n t gi m m t cách ñáng k là h l y c a chu i các ho t
ñ ng thi u quy ho ch và chi n lư c c a ngành nói chung và các doanh nghi p
ñi n t nói riêng. Theo quy lu t ñi u ti t c a th trư ng, th trư ng hàng ñi n
t l i xu t hi n s “h n lo n” thi u h th ng trong s c nh tranh kh c li t c a

76
ngư i bán mà các d u hi u l c quan c a ngành ñi n t trong th i gian này v n
chưa h xu t hi n.
- Phôi thai ý tư ng xây d ng thương hi u Vi t Nam
T hình th c nh p kh u SKD sang nh p kh u IKD, các doanh nghi p
trong nư c ñã hình thành ý tư ng chi n lư c xây d ng thương hi u riêng cho
các s n ph m ñi n t s n xu t t i Vi t Nam. Chi n lư c này là c t m c r t
quan tr ng trong quá trình phát tri n ngành ñi n t khi mà b i c nh toàn c u
hóa ñang b t ñ u hình thành ñ ng nghĩa v i s c nh tranh ngày càng gay g t
và minh b ch. Nó t o ra bư c chuy n mình quan tr ng, t o n n t ng cho s
xu t hi n và phát tri n các cơ s l p ráp chuyên d ng, ti p c n công ngh m i
ñ h c t p & sáng t o ti n t i xóa b kho ng cách v i các công ty nư c ngoài.
Các doanh nghi p s n xu t hàng ñi n t như Viettronic Th ð c, Biên Hòa,
ð ng ða, Tân Bình, Hanel là nh ng minh ch ng th c ti n cho k t qu c a
lu ng ñ u tư m i này thông qua quá trình ñ u tư nh ng dây chuy n m i như
h th ng l p ráp linh ki n t ñ ng, l p ráp b m t...
Các doanh nghi p này cũng ñã chú tr ng quá trình n i ñ a hóa s n ph m
t vi c phát tri n các khâu c a quá trình s n xu t, phát tri n các phân ño n giá
tr trong chu i giá tr c a m t s n ph m như; nghiên c u phát tri n, thi t k ,
chu n b s n xu t (nguyên li u, linh ki n, thi t b nh p kh u) ñ n s n xu t và
phân ph i s n ph m. ð ng th i, h ñã t n d ng ñư c s c m nh công ngh và
kinh nghi m qu n lý c a các doanh nghi p nư c ngoài thông qua chi n lư c
h p tác ñ xây d ng các thương hi u, ñi n hình là VTB, BELCO.
ðây là giai ño n phát tri n r t quan tr ng c a ngành ñi n t Vi t Nam
b i nó th hi n ñư c nh ng tư duy và lu ng ý tư ng m i t n l c c a các
doanh nghi p trong khi th ch và khung pháp lý v n chưa th c s hoàn thi n
và có tính khuy n khích. Tuy v y, th c t ñang ch ng minh quá trình n i ñ a

77
hóa các s n ph m ñi n t Vi t Nam v n ñang b tác ñ ng, ñúng hơn là b chi
ph i b i các công ty nư c ngoài b i trình ñ công ngh s n xu t c a ngành
ñi n t Vi t Nam, dù dư i hình th c nào cũng v n còn quá xa so v i các nư c
trong khu v c khi mà ngành CNHT chưa phát tri n.
- M r ng h p tác kinh t , tăng cư ng liên k t s n xu t qu c t nhưng
các s n ph m ñi n t Vi t Nam v n chưa có l i ra
Nh ng năm g n ñây, ngành ñi n t Vi t Nam ñã hòa mình v i ngành
ñi n t khu v c và th gi i, ñã tr thành m t b ph n c a th trư ng s n ph m
ñi n t qu c t thông qua các cam k t h i nh p kinh t khu v c và qu c t .
Các s n ph m ñi n t trên th gi i ñã tràn vào Vi t Nam dư i nhi u hình th c
khác nhau: nh p kh u chính th c linh ki n và b linh ki n, nh p kh u chính
th c các s n ph m nguyên chi c, và các s n ph m do các liên doanh nư c
ngoài s n xu t t i Vi t Nam.
Cùng v i quá trình hoàn thi n th ch kinh doanh, khung pháp lý và m t
s chính sách khuy n khích cho các doanh nghi p ñi n t , ngành ñi n t Vi t
Nam ñã có nh ng bư c tăng trư ng nh y v t; s lư ng doanh nghi p ñ u tư
m i, giá tr s n xu t công nghi p, ch ng lo i hàng hóa ñáp ng nhu c u tiêu
dùng, ch t lư ng s n ph m cũng như các y u t khác như m u mã, tính năng
và giá c . Tuy nhiên, khu v c doanh nghi p FDI v n chi m ưu th v i hơn
70% doanh thu n i ñ a và g n 90% kim ng ch xu t kh u.
Như v y, v b n ch t, thành t u c a s tăng trư ng chưa thu c v các
doanh nghi p ñi n t trong nư c. Có m t s nguyên nhân cơ b n d nh n di n
nhưng khó kh c ph c là: ñây là ngành s n xu t ñòi h i ph i có ñ u tư l n v i
công ngh hi n ñ i và t c ñ thay ñ i công ngh nhanh; các doanh nghi p
Vi t Nam quy mô nh , ñơn l và manh mún; l thu c vào linh ki n và công

78
ngh nh p ngo i. Nhưng trên th c t , v n chưa xác l p ñư c cơ ch tích h p
năng l c các doanh nghi p trong nư c v i các chính sách vĩ mô phù h p v i
ñi u ki n các doanh nghi p và không vi ph m khung các cam k t h i nh p
qu c t , ñ ng th i các doanh nghi p cũng chưa th c s chuy n mình ñ nh n
th c sâu s c và hành ñ ng ñúng hư ng ñ liên k t, h p tác nh m tăng cư ng
năng l c t nghiên c u phát tri n ñ n t o l p các kênh phân ph i s n ph m.
- Phát tri n không có chi n lư c dài h n, th trư ng ñi n t Vi t Nam
m t cân ñ i nghiêm tr ng
S n ph m có th trư ng l n và kinh doanh sôi ñ ng nh t nư c ta hi n
nay là các m t hàng ñi n t dân d ng như các thi t b nghe nhìn, các phương
ti n gi i trí... Trong cơ c u s n xu t, s n ph m ñư c l p ráp ho c s n xu t t i
Vi t Nam, ñi n t dân d ng chi m kho ng 80% v i doanh s chi m kho ng
30% t ng doanh thu toàn ngành. Do không có t m nhìn dài h n v nhu c u
thi t b ñi n t dân d ng, nên trong m t th i giai dài Vi t Nam ñã có quá
nhi u doanh nghi p ñ u tư vào lĩnh v c này. K t qu là cung vư t c u, nhi u
doanh nghi p ñã rơi vào tình tr ng “ti n thoái lư ng nan”.
Thi t b ñi n t công nghi p chưa ñư c chú tr ng ñúng m c, th trư ng
ñang b ng . Ch 10% giá tr hàng ñi n t công nghi p và 10% giá tr hàng
ñi n t ph c v an ning qu c phòng mà toàn ngành ñ t ra v n chưa ñ t ñư c
[29]. Công nghi p s n xu t linh ki n không ñáng k vì c n có v n ñ u tư l n,
hơn n a trong c m t th i gian dài thu nh p kh u linh ki n (5%) l i th p hơn
thu nh p kh u v t tư ñ s n xu t ra linh ki n nên s m t cân ñ i gi a l p ráp
s n ph m và s n xu t ph tùng linh ki n càng gia tăng. Theo th ng kê chưa
ñ y ñ , trong lĩnh v c s n xu t ñi n t , t l v n ñ u tư cho các khâu; ch t o
s n ph m/ch t o ph ki n/ch t o linh ki n Vi t Nam là 7/2/1 [11].

79
2.1.2. ð c ñi m ngành công nghi p ñi n t Vi t Nam
V cơ b n, ngành CNðT Vi t Nam có nh ng ñ c ñi m gi ng ngành
CNðT c a th gi i như: Tích h p các thành t u KH&CN c a nhi u lĩnh v c
công ngh cao; C u trúc s n ph m khá ph c t p và ñòi h i s h tr c a nhi u
ngành công nghi p nh m ñáp ng tính ña d ng c a công ngh và các y u t
ñ u vào; Các ngành CNHT không ch bao hàm vi c s n xu t hàng hóa, mà
còn c nh ng d ch v khác nhau như thi t k , k thu t, tư v n, s n xu t th ,
th nghi m, ki m tra và ñánh giá ch t lư ng s n ph m, chuy n giao công
ngh ; Ti m năng th trư ng các s n ph m ñi n t l n và ñư c m r ng cùng
v i s phát tri n c a n n kinh t và s gia tăng nhu c u tiêu dùng. Vì v y,
c nh tranh toàn c u ñ xu t kh u các s n ph m ñi n t là ñi u r t quan tr ng;
Quá trình s n xu t các s n ph m ñi n t s d ng r t ít nguyên li u, năng
lư ng vì các s n ph m này ñư c phát tri n v i m c tiêu gi m thi u chi phí
ngu n nguyên li u và năng lư ng không tái t o và b o v môi trư ng...
V i nh ng ñ c ñi m như v y, ngành ñi n t ñòi h i ñ u tư l n và công
ngh hi n ñ i. S n ph m c a ngành ñi n t có nh ng ñ c thù so v i các ngành
công nghi p khác như: s n ph m có tính qu c t hóa r t cao; chu kỳ s ng c a
s n ph m r t ng n nhưng l i ñư c ng d ng t m nhìn xa và ph m vi r ng;
s n ph m là k t qu tích h p nhi u lĩnh v c công ngh cao, ch a ñ ng hàm
lư ng R&D l n và do ñó có giá tr gia tăng cao. Tuy nhiên, do quá trình phát
tri n di n ra quá ch m ch p, ñ n nay ngành CNðT Vi t Nam m i ch d ng
l i m c l p ráp s n ph m cu i cùng là ch y u. Các lo i s n ph m ñi n t
cao c p là do các công ty FDI ñ m nh n. nh ng nư c phát tri n, ñi n t ñã
là m t ngành công nghi p ch ñ o, chi m m t t tr ng ñáng k trong kim
ng ch xu t kh u (chi m kho ng t 30 ñ n 50% kim ng ch xu t kh u). Trong
khi ñó, Vi t Nam ñ n ngày 28 tháng 5 năm 2007 K ho ch t ng th phát
tri n ngành CNðT Vi t Nam m i có ñư c Quy t ñ nh phê duy t c a Th
tư ng Chính ph .

80
Ngu n: Vi n NC ði n t , Tin h c và T ñ ng hóa
Hình 2.1: Mô hình t ch c s n xu t c a các doanh nghi p ñi n t Vi t Nam
Vi t Nam hi n nay, h u h t các doanh nghi p (DNNN, DNTN, FDI)
ñ u t ch c th c hi n nh ng công vi c khá gi ng nhau trong quá trình hình
thành s n ph m. ði m khác bi t duy nh t gi a các doanh nghi p là c p ñ c a
dây chuy n công ngh , kh năng s n xu t hàng lo t ho c chuyên d ng. Các
doanh nghi p ñ u s n xu t ho c theo m u t thi t k ho c gia công theo m u
Thi t k
ngo i
Ng. c u
Thi t k
THI T K
S n xu t
thi t b
Ki m tra
ch t lư ng
S n ph m
Nh p linh
ki n
Cơ khí, M ch in, nh a, m c
Thi t k
ngo i
Ng. c u
Thi t k
THI T K
S n xu t
thi t b
Ki m tra
ch t lư ng
S n ph m
Nh p linh
ki n
Thi t k
ngo i
Ng. c u
Thi t k
THI T K
S n xu t
thi t b
Ki m tra
ch t lư ng
S n ph m
Nh p linh
ki n
SX – GIA CÔNG
Th
trư ng
SX – GIA CÔNG
SX – GIA CÔNG

81
nư c ngoài, linh ki n ch y u là nh p ngo i và ph i liên k t v i các doanh
nghi p ngoài ngành như cơ khí, nh a, ch t o m ch in, m c,… ñ t p ra s n
ph m hoàn ch nh. Bi u ñ trên cho th y ngành ñi n t Vi t Nam ñã hình
thành m t m ng lư i nghiên c u, thi t k , s n xu t các s n ph m ñi n t . Tuy
nhiên, m i liên k t và phân vùng chuyên môn ch m i b t ñ u.
2.2. Ch t lư ng tăng trư ng ngành công nghi p ñi n t Vi t Nam
2.2.1. ðánh giá theo các tiêu chí
(1) - Cơ c u và chuy n d ch cơ c u
Hi n nay, ngành ñi n t Vi t Nam ñang t n t i ñ ng th i c ba thành
ph n kinh t là các doanh nghi p thu c s h u nhà nư c (DNNN), các doanh
nghi p phi nhà nư c (DNTN) và các doanh nghi p có v n ñ u tư nư c ngoài
(FDI). Tính ñ n h t năm 2009 ngành ñi n t Vi t Nam có 954 doanh nghi p,
trong ñó 719 doanh nghi p trong nư c chi m kho ng 75,4% và 235 doanh
nghi p FDI chi m 24,6% (tăng 7 doanh nghi p ñ u tư m i so v i năm 2008).
Tuy nhiên, các doanh nghi p FDI ñóng vai trò ch ch t, chi m t i hơn 90%
kim ng ch xu t kh u và kho ng 80% th ph n n i ñ a [3].
B ng 2.1: S lư ng và t tr ng doanh nghi p ñi n t theo thành ph n kinh t
2005 2006 2007 2008 2009TT Lo i hình DN
S
DN
T
tr ng
(%)
S
DN
T
tr ng
(%)
S
DN
T
tr ng
(%)
S
DN
T
tr ng
(%)
S
DN
T
tr ng
(%)
1 DNNN 16 2,4 12 1,7 4 0,5 3 0,3 3 0,2
2 Ngoài NN 475 72,1 511 71,5 570 72,1 678 74,6 716 75,2
3 FDI 168 25,5 192 26,8 217 27,4 228 25,1 235 24,6
4 Toàn ngành 659 100% 715 100% 791 100% 909 100% 954 100%
Ngu n: T ng c c th ng kê và tính toán c a NCS

82
Bi u ñ 2.1: Tương quan s lư ng các doanh nghi p theo thành ph n kinh t
Nhìn t lo i hình s h u, b ng 2.1 cho th y, xu hư ng chuy n d ch cơ
c u ngành ñi n t Vi t Nam giai ño n 2005-2009 có m t s ñ c ñi m sau:
(i) H p lý hóa t l các DNNN trong cơ c u toàn ngành, t 2,4% năm
2005 xu ng ch còn 0,2% năm 2009. V i quy t tâm tái cơ c u l i các DNNN
c a Chính ph cùng v i xu hư ng ph c h i c a n n kinh t trong năm 2010,
t l này s ti p t c ñư c gi m ñ kh c ph c tri t ñ các v n ñ c a khu v c
DNNN, ñ ng th i th c hi n ñ nh hư ng kêu g i ñ u tư tư nhân và FDI vào
ngành CNðT Vi t Nam.
(ii) T tr ng các doanh nghi p tư nhân trong cơ c u toàn ngành khá n
ñ nh, có m c tăng ho c gi m nh , năm 2005 là 72,1% gi m nh xu ng còn
71,5% năm 2006 và tăng lên 75,2 % năm 2009. T tr ng này ph n ánh hai
th c tr ng: (1) chính sách khuy n khích ñ u tư tư nhân vào lĩnh v c ñi n t
phát huy tác d ng; (2) tình hình c nh tranh trong ngành ngày càng cao.
(iii) Khu v c các doanh nghi p FDI chi m m t t tr ng ñáng k v s
lư ng doanh nghi p. S lư ng các doanh nghi p vào Vi t Nam tăng ñ u qua

83
hàng năm, ñ m b o m t t tr ng tương ñ i n ñ nh. Tuy nhiên, so v i khu
v c tư nhân t tr ng này còn th p b i 2 lý do: (1) m c dù Vi t Nam ñã xây
d ng ngành ñi n t t 30 năm trư c nhưng ñ n giai ño n này v n chưa phát
tri n do v y vi c phát tri n m nh các doanh nghi p FDI là h t s c quan tr ng;
(2) như ñã nói ph n l n kim ng ch xu t kh u và s n ph m trên th trư ng n i
ñ a là do FDI ñ m nh n b i các doanh nghi p tư nhân có quy mô nh và r t
nh , công ngh trung bình, tài chính h n ch và nhân l c thi u. ðây là lý do
cơ b n d n ñ n cơ c u s n ph m ñi n t m t cân ñ i nghiêm tr ng.
B ng 2.2: S lư ng và t tr ng doanh nghi p ñi n t theo vùng/mi n
2005 2006 2007 2008 2009TT Vùng/mi n
S
DN
T
tr ng
(%)
S
DN
T
tr ng
(%)
S
DN
T
tr ng
(%)
S
DN
T
tr ng
(%)
S
DN
T
tr ng
(%)
1 B c 265 40,2 280 39,2 321 40,6 379 41,7 401 42,0
2 Trung 21 3,2 27 3,8 31 3,9 31 3,4 31 3,3
3 Nam 373 56,6 408 57,0 439 55,5 499 54,9 522 54,7
4 Toàn ngành 659 100% 715 100% 791 100% 909 100% 954
Cơ c u ngành t không gian lãnh th cho th y các doanh nghi p ñi n t
Vi t Nam t p trung ch y u mi n Nam và mi n B c v i hai vùng trung tâm
là Hà N i và Thành ph H Chí Minh. Thành ph H Chí Minh là nơi t p
trung nhi u doanh nghi p ñi n t l n cùng v i hai t nh lân c n là ð ng Nai và
Bình Dương v i nh ng l i th v cơ s h t ng, m t b ng, giá thuê ñ t và
nhân công… Trung tâm th hai là Hà N i, v i các t nh lân c n là H i Dương,
Hưng Yên, B c Ninh, Vĩnh Phúc… ñang t p trung nhi u d án công nghi p
t i các Khu công nghi p và c m công nghi p t p trung.

84
Các doanh nghi p có v n ñ u tư nư c ngoài thư ng ch n các Khu công
nghi p ho c Khu ch xu t (KCN/KCX) ñ xây d ng cơ s s n xu t vì các nơi
này có cơ s h t ng ñ y ñ , ñư c ñ u tư bài b n và nh ng ưu ñãi c a nhà
nư c và ñ a phương v thu , giá thuê ñ t… nên có s c thu hút m nh các nhà
ñ u tư nư c ngoài.
Nhìn chung, v i ñ c thù s n ph m ngành, phân b không gian công
nghi p c a ngành ñi n t Vi t Nam là khá h p lý. V n ñ còn l i c a cơ c u
ngành ñi n t Vi t Nam hi n nay có l là s m t cân ñ i cơ c u s n ph m.
ð n 80% là s n ph m thu c nhóm ñi n t dân d ng, ch 20% thu c nhóm
ñi n t chuyên d ng, ñ ng th i t l n i ñ a hóa s n ph m 20-30% [3]. H u
h t các s n ph m trên th trư ng ñi n t hi n nay ñ u là hàng nh p kh u
nguyên chi c và l p ráp b ng các linh ki n nh p kh u. Các doanh nghi p s n
xu t trong nư c m i ch tham gia vào khâu hoàn thi n s n ph m b ng vi c
làm các lo i bao bì, sách hư ng d n, linh ki n chi ti t nh a mà chưa vươn t i
các linh ph ki n quan tr ng có giá tr gia tăng cao hơn. Hơn n a, trong s
80% s n ph m ñi n t dân d ng, vai trò tham gia th c s c a các doanh
nghi p trong nư c cũng r t m nh t.
B ng 2.3: Giá tr GO các s n ph m ñi n t Vi t Nam theo giá th c t
ðơn v : tri u ñ ng
Lo i s n ph m 2005 2006 2007 2008 2009
Thi t b văn
phòng, máy tính
14.466.513 17.680.400 25.205.500 32.369.000 41.861.000
Thi t b ñi n 33.208.690 44.519.700 58.817.100 73.639.000 91.175.000
Radio, tivi, thi t
b truy n thông
20.385.751 23.309.100 32.204.500 39.035.000 46.615.000
Toàn ngành 68.060.954 85.509.200 116.227.100 145.043.000 179.606.000

85
Bi u ñ 2.2: Giá tr GO các s n ph m ñi n t Vi t Nam
S các nhà s n xu t ñư c các chi ti t linh ki n, ph tùng có kh năng
c nh tranh r t ít. M t vài doanh nghi p ñã chú tr ng ñ n khâu thi t k ñ nâng
c p m t s s n ph m ñư c ngư i tiêu dùng trong nư c ñánh giá khá cao, ñi n
hình là Công ty ði n t Hanel và Công ty ñi n t Vi t Tân Bình.
(2) - T tr ng VA/GO
Năng l c s n xu t c a ngành công nghi p ñi n t còn l thu c r t l n
vào kh năng s n xu t c a các doanh nghi p có v n ñ u tư nư c ngoài. Các
doanh nghi p trong nư c chưa th c s l n m nh dù ñã có hơn 30 năm kinh
nghi m. T c ñ tăng trư ng giá tr s n xu t ch nói lên m t lư ng, còn m t
ch t dư ng như v n r t th p.
B ng 2.4: Giá tr s n xu t công nghi p ngành ñi n t Vi t Nam
ðơn v : tri u ñ ng
STT Lo i hình DN 2005 2006 2007 2008 2009
1 DNNN 2.764.358 3.818.082 2.068.252 1.974.835 1.776.458
2 Ngoài NN 13.378.366 32.639.237 29.322.900 34.129.197 41.018.532
3 FDI 51.918.230 49.051.881 84.835.948 108.938.968 136.811.010
4 Toàn ngành 68.060.954 85.509.200 116.227.100 145.043.000 179.606.000
Ngu n: T ng c c th ng kê

86
Bi u ñ 2.3: Tương quan GO gi a các khu v c kinh t
B ng 2.4 và bi u ñ 2.3 cho th y m t s ñ c ñi m cơ b n sau:
(i) Ph n l n s n lư ng ngành CNðT Vi t Nam ñư c ñ m nh n b i các
doanh nghi p có v n ñ u tư nư c ngoài, chi m hơn 76% năm 2009 v i t c ñ
tăng trư ng khá cao, 23,91%/năm giai ño n 2005-2009. ði u quan tr ng hơn
c là t vi c s n xu t các linh ph ki n ñ u do các công ty này th c hi n ho c
là nh p kh u t nư c ngoài.
(ii) S lư ng các doanh nghi p trong nư c tuy nhi u, chi m 74,9%
nhưng giá tr s n xu t l i th p, t c ñ tăng trư ng ch m v i hơn 17,5%/năm
trong giai ño n 2005-2009. Hơn n a, s n ph m c a các doanh nghi p này h u
h t ñư c l p ráp t các chi ti t, linh ki n c a các công ty FDI s n xu t ho c
ñư c nh p kh u. Vì v y, VA s th p (s ñư c phân tích dư i ñây).
(iii) T nh ng con s này có th kh ng ñ nh s c c nh tranh các s n ph m
c a doanh nghi p trong nư c là r t th p. Th trư ng trong nư c ñang ñư c chi

87
ph i b i các doanh nghi p FDI và các s n ph m nh p kh u, và vi c vươn xa
ra các th trư ng nư c ngoài là h t s c khó khăn.
B ng 2.5: Giá tr gia tăng công nghi p ñi n t
ðơn v : t ñ ng
2005 2006 2007 2008 2009VA
Giá tr Giá tr Tăng
(%)
Giá tr Tăng
(%)
Giá tr Tăng
(%)
Giá tr Tăng
(%)
VA th c t 11.182,8 13.299,9 18,93 18.498,3 39,09 24.686,9 33,45 32.401,5 31,15
VA/GO (%) 16,43% 15,55% 15,91% 17,02% 18,04%
Có l , ñi u ñáng quan ng i hơn c ñ i v i ngành ñi n t Vi t Nam là ch
s VA. M c dù t c ñ tăng trư ng VA ñ u ñ t trên 30%/ năm t năm 2007
ñ n năm 2009, nhưng t l VA/GO thì tương ñ i th p (B s li u này ñư c
T ng c c Th ng kê cung c p, tuy nhiên có s khác nhau v i ngu n t Hi p
h i doanh nghi p ði n t VN).
M t l n n a, s b t h p lý trong cơ c u s n ph m, r ng hơn là cơ c u
s n xu t ngành ñi n t ñư c ch ng minh. Nguyên nhân c a tình tr ng này cơ
b n xu t phát t s l thu c vào nh p kh u. Không ch công ngh và trang
thi t b máy móc mà ph n l n thư ng ngu n c a s n ph m ñi n t s n xu t t i
Vi t Nam ñ u ñư c nh p t nư c ngoài. Chi phí s n xu t cao t t y u d n ñ n
VA th p.
ði u ñáng quan tâm khi phân tích con s này là ngay c khu v c FDI
cũng cho VA th p mà ñáng l ra ñây là khu v c t o ñ ng l c phát tri n ngành.
T i sao như v y? Trên th c t thì các doanh nghi p FDI ñã h ch toán ñúng
các lo i chi phí trung gian chưa khi mà chính h l i nh p linh ph ki n ñ l p

88
ráp t các công ty v tinh c a chính h t nư c ngoài. S ki n báo l trong
báo cáo k t qu kinh doanh c a các công ty FDI t i Thành ph H Chí Minh
năm 2009 là v n ñ c n ñáng lưu tâm.
(3) - Hi u qu s d ng v n/h s ICOR
B ng 2.6: H s ICOR toàn ngành ñi n t Vi t Nam
ðơn v : t ñ ng
Các bi n 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Vt 4.336,723 4.532,951 109.819,521 10.446,554 13.366,097 23.412,138
VAt (GDP) 8.534 11.182,8 13.299,9 18.498,3 24.686,9 32.401,5
ICOR - 1,65 51,87 2,01 2,16 3.03
Khi phân tích h s ICOR c a ngành CNðT, thông thư ng s phân tích
theo t ng giai ño n b i vì do ñ c thù ñ u tư c a ngành nên h s này s r t
khác nhau theo t ng năm. B ng 2.6 cho th y rõ ñi u này khi h s ICOR năm
2006 lên t i 51,87% b i vì m c ñ u tư năm 2006 (có th là ñ u tư danh nghĩa
mà chưa th c s ho t ñ ng theo ñúng nghĩa) là cao nh t trong m t th p k
qua. Tuy v y, nhưng hai năm sau ñó m c v n ñ u tư này chưa phát huy hi u
qu . ð n năm 2009 khi v n ñ u tư m t s doanh nghi p FDI (thêm kho ng
500 tri u USD) ti p t c tr thành v n th c hi n thì ch s ICOR l i tăng lên
3,03. H s ICOR trung bình c a ngành trong giai ño n 2005-2009 là 12,144.
So v i toàn ngành công nghi p trong giai ño n 2005-2009 thì h s
ICOR c a ngành ñi n t là quá cao th hi n vi c ñ u tư c a ngành chưa th c
s hi u qu . Mu n có ñư c 1 ñ ng VA (GDP) thì ph i ñ u tư t i 12,144
ñ ng. T t nhiên, h s này là quá cao so v i các nư c; ICOR ñi n t Thái Lan
là 1,1, Malaysia là 0,92, Trung Qu c là 0,75 [29].

89
Ngành ñi n t chúng ta ñang thua các nư c, ñó là th c t . ði sau, h c
h i và t phát huy ñ vư t các nư c v a là l i th v a là thách th c. C n ph i
có m t s bư c ti n dài và có s ñ u tư chi u sâu thích ñáng.
(4) - Năng su t lao ñ ng
Vi t Nam là m t nư c dân s khá ñông so v i khu v c nên vi c tuy n
d ng nhân công s lư ng l n không m y khó khăn. Tuy nhiên, v n ñ làm
các nhà qu n lý luôn quan tâm là ch t lư ng ngu n nhân l c, nh t là nh ng
ngành ñòi h i trình ñ lao ñ ng cao. Không ch ngành công nghi p ñi n t ,
các ngành công nghi p khác cũng ñang có ñư c l i th v ngu n lao ñ ng d i
dào và giá nhân công th p so v i m t b ng chung c a khu v c. Chính vì v y,
lu n án s không ñ c p ñ n m t lư ng và giá nhân công mà quan tâm hơn
ñ n ch t lư ng lao ñ ng b i nó là y u t chính y u ñ nâng cao năng l c s n
xu t cũng như năng l c c nh tranh c a các doanh nghi p ñi n t Vi t Nam.
B ng 2.7: Năng su t lao ñ ng ngành ñi n t Vi t Nam
ðơn v : tri u ñ ng/ngư i
Ch s 2005 2006 2007 2008 2009
VA 11.182.800 13.299.900 18.498.300 24.686.900 32.401.500
S lao ñ ng 126.488 155.114 188.812 198.416 216.273
NSLð 88,41 85,74 97,97 124,42 149,82
Th c t cho th y, v i ưu th là ngành có m c thu nh p khá so v i các
ngành khác nên ngành ñi n t ngày càng thu hút ñư c ñông ñ o l c lư ng lao
ñ ng th hi n qua m c tăng trư ng lao ñ ng qua t ng năm. M c dù, ñư c
ñánh giá cao v năng l c làm vi c c a ñ i ngũ lao ñ ng tr m t s doanh
nghi p, nhưng nhìn chung ch t lư ng lao ñ ng ngành ñi n t còn th p,
thi u công nhân lao ñ ng lành ngh , th b c cao, k sư ñư c ñào t o bài b n
và c nh ng nhà qu n lý t t. ð n nay, chúng ta m i ch quan tâm vào vi c

90
ñào t o k sư và công nhân l p ráp là chính mà chưa th c s quan tâm ñ n
vi c ñào t o m t ñ i ngũ k sư thi t k . T p ñoàn Intel có kho ng hơn 600 k
sư thi t k , trong khi ñó Vi t Nam ch có kho ng trên 10 k sư thi t k ñ t
tiêu chu n c a Intel (theo k t qu ñ t tuy n ch n k sư c a Intel Vi t Nam
năm 2006). Vì v y chúng ta chưa có nh ng s n ph m có tính chi n lư c ph c
v c nhu c u trong nư c và xu t kh u ñ ng th i mang l i giá tr gia tăng cao.
ðây là nh ng lý do làm năng su t lao ñ ng c a ngành ñi n t Vi t Nam th p
hơn nhi u so v i các nư c như Nh t B n, Trung Qu c, Malaysia, Indonesia.
ð có m t ngu n nhân l c phù h p v i yêu c u phát tri n c a ngành
ñi n t , thì c n có m t s c i ti n l n, s c i ti n này dòi h i ph i có m t
chi n lư c c th và có tính ch t dài hơi. Vi t Nam c n ph i h c h i kinh
nghi m t các nư c khác ñ ñ ra gi i pháp phát tri n ngu n nhân l c.
Trong nh ng năm t i chúng ta c n có chi n lư c ñ nâng cao ch t lư ng
ngu n l c trong ngành CNðT, t p trung ñào t o các chuyên gia thi t k ,
nghiên c u và phát tri n các s n ph m m i ñáp ng nhu c u th trư ng, có giá
tr gia tăng cao và có tính c nh tranh trên th trư ng khu v c và th gi i; ðào
t o các k sư công ngh có trình ñ cao, có kh năng ti p thu công ngh tiên
ti n, ng d ng có hi u qu t i Vi t Nam; ð i ngũ công nhân lành ngh th c
thi nhi m v s n xu t và ñ m b o ch t lư ng s n ph m; Các nhà qu n lý ñ t
chu n qu c t ñ th c hi n qu n lý có hi u qu các quá trình s n xu t.
(5) - M c ñ phát tri n ngành công nghi p h tr
Tình tr ng nh p siêu cao c a toàn n n kinh t là m t trong nh ng h l y
cơ b n c a s kém phát tri n ngành CNHT. Doanh nghi p có th ki m soát l
lãi t vi c nh p kh u linh ph ki n, ngành có th ki m soát VA t vi c ph i
nh p kh u linh ph ki n và Chính ph nh n di n ñư c th c tr ng t h i c a
vi c kém phát tri n CNHT. Tuy v y, v n chưa có hành lang pháp lý và môi

91
trư ng phát tri n CNHT. S không th có m t n n công nghi p phát tri n v i
m t ngành CNHT kém phát tri n như hi n nay. CNHT phát tri n là m t trong
nh ng y u t thu hút m nh m ngu n ñ u tư t nư c ngoài. V i các t p ñoàn
ña qu c gia, m t trong nh ng y u t ñư c quan tâm nh t khi ñ u tư ra nư c
ngoài là kh năng cung c p t i ch các lo i linh ki n ph c v ráp s n ph m.
M t l n n a c n kh ng ñ nh l i r ng phát tri n CNHT là cái g c c a v n
ñ phát tri n n n công nghi p theo hư ng b n v ng. CNVN nói chung,
CNHT ngành ñi n t nói riêng ñang trong th i kỳ “thai nghén” mà chưa có
chương trình hành ñ ng ñ “ch ng sinh” cho s nghi p phát tri n này.
Theo k t qu kh o sát các doanh nghi p ñi n t ñ ph c v cho vi c
xây d ng quy ho ch t ng th phát tri n ngành CNðT Vi t Nam c a Hi p h i
Doanh nghi p ñi n t Vi t Nam cho th y, Công ty Fujitsu Vi t nam m t
doanh nghi p FDI l n có kim ng ch xu t kh u hàng năm kho ng n a t USD
ph i nh p kh u 100% linh ki n và nguyên v t li u t nư c ngoài; Công ty
Panasonic Vi t Nam và Công ty Sanyo Vi t Nam ch mua ñư c thùng các
tông và x p chèn t các doanh nghi p Vi t Nam; Công ty Canon cũng ch tìm
ñư c 1 nhà linh ki n Vi t Nam, Canon ti n hành kh o sát hơn 20 doanh
nghi p s n xu t c vít trong nư c nhưng không tìm ñư c lo i c vít ñ t yêu
c u… M t s ví d trên ñây cho th y ngành CNHT ngành ñi n t Vi t Nam
còn quá y u kém so v i các nư c trong khu v c.
CNHT ngành ñi n t Vi t Nam hi n nay cơ b n là là các doanh nghi p
nh và v a t t c các thành ph n kinh t . V i các DNNN, vi c tái cơ c u ñ
ñ u tư phát tri n các s n ph m h tr là r t khó khăn b i m t s lý do: (i) ñ
tr trong tư duy h th ng; (ii) trình ñ qu n lý chưa theo k p và chưa ñào t o
ñư c lư ng lao ñ ng chuyên sâu; (iii) công ngh và vi c ñ i m i công ngh ;
và (iv) quy trình t ch c s n xu t v n r t hành chính và r i ren. V i khu v c

92
dân doanh, b c tranh có v sáng s a hơn, có th kh c ph c r t nhanh nh ng
y u ñi m v n có c a DNNN nhưng l i ph i ñ i m t v i khó khăn v v n b i
quy mô nh và tính liên k t l ng l o. Khác v i các ngành công nghi p khác,
CNðT yêu c u quy mô v n tương ñ i trong ñ u tư công ngh và quá trình c i
ti n công ngh . ð h tr cho khu v c doanh nghi p này, Nhà nư c c n có
các chính sách ñ c thù, khác v i các chính sách h tr DNVVN.
H u h t các doanh nghi p trong ngành CNHT ñ u thi u thông tin v th
trư ng ñ u vào như th trư ng v n, th trư ng lao ñ ng, nguyên v t li u, thi t
b công ngh … cũng như ch ñ chính sách liên quan ñ n ngành hàng. Vi c
thi u thông tin còn h n ch kh năng ti p c n th trư ng, s n ph m không
ñư c tiêu th r ng rãi, nhi u khi ch trong ph m vi m t ngành, m t ñ a
phương, không ñư c qu ng bá trên th trư ng n i ñ a l i càng khó xu t kh u.
M t khác các doanh nghi p s n xu t ph tùng linh ki n ph tr chưa th c s
ch ñ ng tìm ñ n các nhà l p ráp ñ chào bán s n ph m. Giá thành s n ph m
c a ngành công nghi p ph tr Vi t Nam khá cao vì chi phí s n xu t/ñơn v
s n ph m cao, nguyên li u ph n l n ph i nh p kh u, hi n t i các doanh
nghi p ph tr Vi t nam l thu c ñ n g n 80% ngu n nguyên li u nh p kh u.
Xét trên c t m nhìn trung và dài h n ngành CNHT ñóng m t vai trò
quan tr ng b i ñây là lu n ñi m c n thi t ñ xây d ng các gi i pháp nâng cao
năng l c c nh tranh cho ngành công nghi p ch t o Vi t Nam. Có th nói,
CNHT "dính" t i h u h t các ngành công nghi p ch t o quan tr ng như ôtô,
xe máy, cơ khí, hóa d u, ñi n, ñi n t , ch t o máy… không ch có các doanh
nghi p trong nư c mà ngay c các doanh nghi p FDI cũng g p ph i khó khăn
do kh năng ñáp ng c a các doanh nghi p h tr Vi t Nam còn r t h n ch ,
nh t là các linh ki n, ph ki n ñòi h i tính chính xác cao. Trong ngành ñi n t ,
theo ông Hitoshi Sakai, Vi n Nghiên c u Nomura, các doanh nghi p FDI
trong ngành này ñang b thúc ép ph i gi m chi phí linh, ph ki n và nâng cao

93
giá tr gia tăng c a các s n ph m s n xu t t i Vi t Nam, nhưng s doanh
nghi p ph tr có th ñáp ng ñư c yêu c u r t ít. Chính vì v y, h u h t các
doanh nghi p FDI ph i nh p kh u linh ki n, ph ki n t các doanh nghi p c a
Nh t B n, ðài Loan, Hàn Qu c, Malaysia, Hongkong hay Trung Qu c. ði u
này v a thi t thòi cho ngành công nghi p Vi t Nam, khi n chúng ta khó thoát
kh i "thân ph n" gia công, l p ráp, v a gi m s c c nh tranh c a các doanh
nghi p FDI do ph i nh p kh u ph n l n nh ng linh, ph ki n quan tr ng.
Vi c ph i v n chuy n theo nguyên, ph ki n cũng khi n nhi u nhà ñ u tư
trong lĩnh v c công nghi p ch t o có xu hư ng ng i ñ u tư vào Vi t Nam.
ðây chính là ñi m y u căn b n trong thu hút ðTNN c a nư c ta. M t khác,
ngành CNHT Vi t Nam ñang ñ ng trư c nh ng thách th c to l n b i s thay
ñ i môi trư ng qu c t . Trong th i gian qua, do vi c th c thi AFTA v i m c
thu nh p kh u gi m xu ng dư i 5%, ñ c bi t Vi t Nam gia nh p WTO, linh,
ph ki n nh p kh u nhi u thêm cơ h i thâm nh p th trư ng Vi t Nam. Trong
khi ñó, nh ng ñ i th l n chúng ta là Trung Qu c và Thái Lan ñang ráo ri t
phát tri n ngành công nghi p này. Chính ph cũng ñã s m nh n ra s c n
thi t ph i xây d ng ngành CNHT t i Vi t Nam. Tuy nhiên theo ông Hitoshi
Sakai, Vi t Nam v n thi u m t k ho ch t ng th th ng nh t cho ngành công
nghi p này, ñ c bi t là trên cơ s so sánh v chi n lư c c a các nư c ñ i th
c nh tranh như Trung Qu c, Thái Lan. Chính vì th , các chuyên gia kinh t
cho r ng, trong th i gian t i nh t thi t Vi t Nam ph i chú tr ng phát tri n
công nghi p ph tr b ng cách t o ñi u ki n thu n l i và chính sách ưu ñãi
thu hút FDI vào lĩnh v c này. Nhưng mu n làm ñư c ñi u ñó, theo GS. Tr n
Văn Th , ð i h c Waseda, Tokyo (Nh t B n) Vi t Nam ph i ñưa ra ñư c m t
t m nhìn rõ ràng và c th khi n các nhà ñ u tư yên tâm làm ăn. ð ng th i
t o m i liên k t chuy n giao công ngh gi a các công ty FDI v i các doanh
nghi p trong nư c t o ñi u ki n cho CNHT phát tri n. Vi t Nam r t có ti m

94
năng phát tri n ngành công nghi p này v i ngu n nhân l c ñư c ñánh giá là
"khéo léo b c nh t th gi i" và nhi u tài nguyên. ði u tra c a JBIC cũng cho
th y, kho ng 32% s công ty Nh t B n coi Vi t Nam là nư c ti m năng ñ
phát tri n s n xu t và t rõ s quan tâm t i Vi t Nam, coi ñây như là “nơi
phân chia r i ro c a các nư c khác’’. Ngành Công nghi p ch t o Nh t B n
cũng xác ñ nh, trong nh ng năm t i, trong s các nư c có ti m năng phát tri n
s n xu t, Vi t Nam ñư c ñ t v trí th 4 sau Trung Qu c, Thái Lan và M .
ðây là nh n xét c a ông Hitoshi Sakai, Vi n Nghiên c u Nomura. Ông Sakai
ñưa ra ví d ngành ñi n - ñi n máy, các DN có v n ðTNN ñang b thúc ép
ph i chuy n hư ng ñ gi m chi phí linh, ph ki n và nâng cao giá tr gia tăng
c a các s n ph m s n xu t t i Vi t Nam.
Nhìn chung ph n l n các doanh trong ngành này thi u chi n lư c phát
tri n và k ho ch kinh doanh dài h n, ñ i ngũ nhân l c chưa ñư c ñào t o bài
b n, kh năng liên k t gi a các doanh nghi p theo ngành và khu v c r t h n
ch , s ph i h p gi a các doanh nghi p nh và v a v i nhau cũng như v i
các doanh nghi p l n còn thi u ch t ch , d n ñ n s c c nh tranh có nh ng
h n ch nh t ñ nh v ch t lư ng và giá c s n ph m. ð có m t ngành công
nghi p ñi n t phát tri n m nh, v n ñ quan tr ng ñ t ra ñ i v i Vi t Nam là
bài toán v CNHT c n ph i có m t bư c ñ t phá t o ra thành t u l n, bài toán
này không ai khác mà chính các doanh nghi p trong ngành, t c là c ngư i
c n s n ph m và ngư i cung c p s n ph m ph i liên k t th c s ch t ch v i
nhau ñ tìm ra gi i pháp ñúng nh m xây d ng và phát tri n m t ngành CNHT
ñúng t m.

95
H p 2.1: S n xu t linh ki n ñi n t t i Vi t Nam
(6) - Gi i quy t vi c làm và gi m thi u v n ñ xã h i
So sánh v i m t s ngành công nghi p khác như d t may, da giày hay
ch bi n nông lâm th y s n thì ngành CNðT có m c s d ng lao ñ ng khá
th p. Trong khi ngành d t may s d ng hơn 3 tri u lao ñ ng năm 2009 thì con
s này c a ngành ñi n t ch là hơn 200 ngàn. T c ñ tăng trư ng lư ng lao
ñ ng qua các năm cũng không cao, trung bình hơn 14%/năm trong giai ño n
2005-2009.
B ng 2.8: S lư ng lao ñ ng trong các doanh nghi p ñi n t
ðơn v : ngư i
Lo i hình DN 2005 2006 2007 2008 2009
DNNN 6.222 5.826 2.379 2.178 1.925
Ngoài NN 30.799 33.368 36.584 39.539 41.206
FDI 91.065 116.257 149.849 156.699 173.142
Toàn ngành 126.488 155.114 188.812 198.416 216.273
Ngu n: T ng c c th ng kê
Hi n nay, các linh ki n ñã ñư c chu n hóa và hư ng d n l p ñ t r t chi ti t, nên
b t c ai cũng có th t l p ráp cho mình m t chi c máy tính. Ch t lư ng máy
tính Vi t Nam th t ra là ch t lư ng c a nh ng nhà cung c p linh ki n như intel,
Samsung, LG, Seagate… Vi t Nam ch ng s n xu t ñư c gì trong máy. Th m chí
linh ki n thô sơ nh t là thùng máy thì sau khi ñ u tư nghiên c u, VEIC s n xu t
ra v i giá thành cao g p ñôi so v i hàng nh p có ch t lư ng tương ñương t
Trung Qu c. ðây là th c t c a h u h t các công ty l p ráp ñi n t ch không
ch máy tính. Hi n nhi u m t hàng như VCD, DVD, TV…ñư c nh p g n như
nguyên chi c t Trung Qu c v , n u có nh p linh ki n ñ gi m thu thì cũng
thành t ng c m l n. Th m chí v thùng, tài li u hư ng d n s d ng và c nh ng
con c cũng là hàng nh p (Vnexpress.net – ngày 29/12/2006).

96
B ng 2.8 cho th y t tr ng s d ng lao ñ ng c a các doanh nghi p FDI
cao nh t, chi m hơn 79% lao ñ ng toàn ngành. Chính vì v y, thu nh p c a lao
ñ ng ngành ñi n t ngày càng cao hơn và cao tương ñ i so v i m t s ngành
công nghi p khác. Theo s li u t T ng c c th ng kê, m c thu nh p trung
bình trên m t lao ñ ng trong ngành ñi n t kho ng 2,5 tri u ñ ng/tháng, khu
v c có v n ñ u tư nư c ngoài là 3,2 tri u ñ ng/tháng. Như v y, xét t góc ñ
thu nh p thì ngành ñi n t là m t trong nh ng ngành công nghi p có ñóng
góp cao ñ gi i quy t tr c ti p m c s ng hơn 200 ngàn lao ñ ng.
Nh ng năm sau gi i phóng, m t s xí nghi p ñi n t l n ñã ñư c chú
tr ng ñ u tư và ñã có nh ng thành t u s n xu t nh t ñ nh. Tuy nhiên, th i
ñi m ñó h u h t các xí nghi p này t p trung t i khu v c n i th c a các thành
ph l n, và phát tri n cho ñ n vài năm g n ñây. Vi c phân b không gian
công nghi p b t h p lý này trong m t th i gian dài ñã làm nh hư ng không
nh ñ n v n ñ ñô th và các v n n n xã h i. Nh n th c ñư c s b t h p lý
này, vài năm tr l i ñây, Chính ph ñang n l c tái cơ c u không gian công
nghi p. M c dù không ph i là ngành gây ra nhi u ô nhi m, nhưng các doanh
nghi p ñi n t ñã ñư c phân b m t cách h p lý t i các khu, c m, ñi m công
nghi p t p trung.
(7) - M c ñ khai thác tài nguyên và gây ô nhi m môi trư ng
Là m t ngành s n xu t công nghi p, vi c v y b n môi trư ng là không
th tránh kh i. V n ñ ñ t ra là m c ñ ñ n ñâu và gi i quy t nó th nào?
Theo ñánh giá c a các chuyên gia trong báo cáo “ñánh giá tác ñ ng môi
trư ng chi n lư c công nghi p Vi t Nam” do Vi n Nghiên c u Chi n lư c,
Chính sách Công nghi p xây d ng cho th y ph n l n vi c gây ô nhi m môi
trư ng c a ngành CNðT Vi t Nam là do kh i lư ng l n các lo i rác th i r n.
Ch tính riêng t i Hà N i, th ng kê t i các Công ty ði n t ð ng ða, Orion

97
Hanel, Sumitomo Bakelite, Gi ng Võ, Canon Vi t Nam, Hà N i (Hanel), m i
năm th i ra hơn 7.259 t n rác. Trong ñó có 4,8 t n huỳnh quang th , 6 t n h p
ch t chì, 18,1 t n bo m ch h ng, m ch in, 23,8 t n linh ki n, chân linh ki n
h ng và 1.331,8 t n các kim lo i khác.
Nh ng lo i ch t th i ñi n t này hi n do các công ty t thu gom x lý
theo nhi u phương pháp khác nhau. Công ty môi trư ng ñô th không th nào
thu gom x lý h t các lo i ch t th i này, m t ph n ch t th i lo i này ñư c luân
chuy n b i nh ng ngư i thu mua ph li u, gây phát tán các ch t ñ c h i ra
môi trư ng. Nhi u lo i rác th i sau khi thu gom ñư c ñưa vào các cơ s tái
ch . Tuy nhiên, ñi u ñáng nói là công ngh tái ch t i các cơ s này còn quá
l c h u. Sau khi các kim lo i và linh ki n ñi n t còn dùng ñư c ñư c bóc
tách và ñem bán ho c s a ch a, ph n còn l i ch y u ñư c ñ t ho c nghi n
r i pha thêm hóa ch t ñ t o ra s n ph m m i, v n là các s n ph m ñơn gi n
như chai l , túi nylon v i s lư ng còn h n ch . Chính vì nh ng lý do trên,
các cơ s tái ch ch t th i ñi n t nh l t i Vi t Nam l i là nh ng nơi góp
ph n gây ô nhi m nghiêm tr ng.
Ch t th i r n ngành ñi n t không gi ng như các ch t th i thông thư ng
khác, chúng ña ph n là các kim lo i và h p ch t có kh năng gây r i lo n quá
trình trao ñ i ch t và năng lư ng, gây ra nh ng khuy t t t có th gây ung thư,
viêm nhi m, r i lo n n i ti t. Khi tr ng thái cô l p, nh ng kim lo i hay h p
ch t này thư ng r t b n v ng nhưng khi ti p xúc v i không khí hay ñ m,
ánh sáng…thì x y ra các ph n ng hoá h c khi n chúng d hoà tan trong
nư c và không khí, hơn n a chúng thư ng không mùi, không v làm cho vi c
phát hi n, ñ phòng g p nhi u khó khăn.
Hi n nay, rác th i ngành CNðT Vi t Nam xu t phát t các ngu n chính:
cá nhân và các ñơn v s d ng s n ph m ñi n t và các nhà máy s n xu t thi t

98
b . Trong ñó vi c qu n lý ngu n phát sinh ch t th i là cá nhân và các ñơn v
s d ng s n ph m ñi n t hi n nay r t khó khăn. Ch t th i t ngu n này hi n
nay ñư c ñưa l n v i ch t th i sinh ho t tiêu h y t i các bãi rác t p trung.
2.2.2. Nh n di n nhân t tác ñ ng ñ n ch t lư ng tăng trư ng ngành
công nghi p ñi n t Vi t Nam
(1) – Các nhân t tr c ti p
Khác v i nhi u ngành công nghi p khác, trong ñi u ki n phát tri n hi n
nay, có l ba nhân t sau ñây nh hư ng tr c ti p và m nh m ñ n t c ñ tăng
trư ng và ch t lư ng tăng trư ng ngành CNðT Vi t Nam:
(i) – V n ñ u tư
Ngay sau khi Vi t Nam tr thành thành viên WTO thì T p ñoàn Intel
(M ) ñã nâng v n ñ u tư t 600 tri u USD lên 1 t USD. Ti p ñ n là T p
ñoàn Nidec (Nh t B n) cũng ñ u tư 1 d án t i Bình Dương v i s v n 1 t
USD s n xu t ñ u ñ c quang h c dùng cho ñ u DVD, VCD và môtơ siêu nh
dùng trong máy nh, máy in... T p ñoàn Foxconn (ðài Loan) ñ u tư vào Vi t
Nam t ng v n 5 t USD (chưa thành v n th c hi n nên chưa ñư c tính vào
v n ñ u tư theo con s c a T ng c c Th ng kê), trong ñó riêng s n xu t linh
ki n ñi n t kho ng 1 t USD. Ngoài ra còn T p ñoàn Meikom (Nh t B n)
ñ u tư 300 tri u USD s n xu t linh ki n ñi n t t i Hà Tây (v n này ch ñư c
tính m t ph n vào v n th c hi n theo con s c a T ng c c Th ng kê).
Bên c nh ñó, ñang có xu hư ng chuy n các nhà máy s n xu t linh ki n
ñi n t t Trung Qu c và các nư c trong khu v c ðông Nam Á sang Vi t
Nam. Ch ng h n như T p ñoàn Meikom ñang cân nh c vi c chuy n nhà máy
ñang s n xu t t i Trung Qu c v Vi t Nam. M t s t p ñoàn c a Nh t B n,
ðài Loan ñang có ý ñ nh chuy n các nhà máy ñang s n xu t linh ki n ñi n t
c a h t i Trung Qu c, Malaysia v Vi t Nam trong th i gian t i.

99
Có th nói Vi t Nam ñang tr thành m t trung tâm thu hút ñ u tư nư c
ngoài l n trong lĩnh v c ñi n t . R t nhi u các t p ñoàn l n v i nh ng d án
quan tr ng, v n ñ u tư l n ñã ñ vào Vi t Nam. Hi n các doanh nhân trong
lĩnh v c ñi n t c a ðài Loan, Nh t B n, Hàn Qu c v n ñang ñ v Vi t Nam
ñ tìm ki m cơ h i ñ u tư và th i gian t i s còn nhi u d án l n ñư c c p
phép trong lĩnh v c này.
Tuy nhiên, ñi u ñáng quan tâm nh t ñây là lu ng ñ u tư này ñã t o ra
nh ng chuy n bi n v ch t như th nào cho ngành ñi n t Vi t Nam. ð u tư
vào nhi u, nhưng ch y u các doanh nghi p này ch s d ng ñ t ñai và lao
ñ ng t i Vi t Nam là chính. Vi c s d ng các nguyên v t li u t i ch r t ít,
ch y u v n nh p kh u và ch gia công t i Vi t Nam, vì v y hi n t i giá tr gia
tăng còn r t th p. Có th nh n di n hi u ng t vi c gia tăng v n ñ u tư ñ n
tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng c a ngành theo ba ñi m sau:
- Y u t v n ñ u vào tăng m nh c ba thành ph n kinh t trong th p k
qua làm tăng trư ng c a ngành CNðT ñ t t c ñ cao. Vi c kim ng ch xu t
kh u tăng liên t c và ñ t g n 3 t USD là h t s c quan tr ng, t o ñà phát tri n
cho nh ng năm ti p theo.
- V n ñ u tư t khu v c FDI ñã t o ra làn sóng m nh, kéo theo s hư ng
ng ñ u tư t khu v c tư nhân, t ñó tác ñ ng m nh ñ n chuy n d ch cơ c u
s n xu t công nghi p ngành ñi n t theo hư ng tích c c hơn. H u h t các d
án ñ u tư vào lĩnh v c ñi n t th i gian qua ñ u là s n xu t linh ki n. Dù chưa
có k t qu , nhưng ñi u này s t o ñà cho CNHT c a ngành ñi n t phát tri n
trong nh ng năm t i, góp ph n thúc ñ y s phát tri n ngành công nghi p ñi n
t Vi t Nam.
- Dù còn r t “x u” so v i các cư ng qu c ñi n t , nhưng hi u su t v n
ñ u tư và năng su t lao ñ ng ngành CNðT ñã ñư c c i thi n nhi u. ð c bi t

100
là quá trình chuy n d ch t ñ u tư nhà nư c sang ñ u tư tư nhân, ñ ng v n
ñư c ñ u tư v i hi u qu cao hơn.
Nh ng phân tích trên cho th y, vi c gia tăng v n ñ u tư vào ngành
CNðT Vi t Nam ñang tác ñ ng m nh ñ n t c ñ tăng trư ng mà chưa th c
s tr thành ñòn b y ñ nâng cao ch t lư ng tăng trư ng c a ngành. Có l ,
trách nhi m còn l i ñang ñ t n ng hơn vào các chính sách vĩ mô.
(ii) – Lao ñ ng
Hi n nay, chúng ta có nhi u th , nhi u k sư, nhưng k sư gi i và th
lành ngh ít vì v y mà chúng ta ch có th gia công. K sư c a chúng ta m i
quen làm vi c theo công ngh , m u mã c a nư c ngoài. Còn t mình thi t k
s n ph m, ho c sáng t o ra m u mã m i còn r t ít. ðây là th c t ñã kéo dài
nhi u năm nay nhưng chưa có gi i pháp kh c ph c. Ví d sau ñây ph n nào
minh ch ng cho k t lu n này.
Năm 2009, Công ty Intel Products Vi t Nam (Intel) chính th c ho t ñ ng
t i Khu công ngh cao TP H Chí Minh. T năm 2007, Intel ñã có k ho ch
tuy n d ng, liên k t ñào t o v i các trư ng ñ i h c, d y ngh . ð ñáp ng yêu
c u s n xu t, gi a năm 2008, Công ty d ki n tuy n 4.000 ngư i nhưng ch
ti p nh n ñư c kho ng 2.000 h sơ d tuy n, k t qu ch có 40 ng viên ñư c
ch p nh n và ch là các k sư th c hi n b o trì b o dư ng mà không m t k
sư nào ñ t tiêu chu n k sư làm trong công ño n thi t k .
Hi n nhi u nhà ñ u tư trong nư c và nư c ngoài cũng ñang ñ i m t v i
tình tr ng thi u nhân l c như Intel. T i các khu công nghi p (KCN) t p trung
c a B c Ninh ñang s d ng hơn 3 v n lao ñ ng. Song các doanh nghi p
B c Ninh ñang ñ ng trư c tình tr ng th a lao ñ ng ph thông, thi u lao ñ ng
ch t lư ng, nh t là doanh nghi p trong ngành công nghi p ñi n, ñi n t . Tình
tr ng thi u lao ñ ng ch t lư ng cao ñang là n i lo c a ngành ñi n t , tin h c.

101
(iii) – Công ngh và k thu t
ð i v i ngành công nghi p công ngh cao, công ngh và k thu t là tiêu
chí r t quan tr ng ñ ñánh giá năng l c c a doanh nghi p, là thành t chi m t
tr ng l n ñ ño lư ng ch t lư ng s n ph m, hàm lư ng ch t xám k t tinh
trong cơ c u giá tr c a s n ph m, là y u t thúc ñ y năng su t lao ñ ng và
nâng cao hi u su t s d ng v n ñ u tư.
Theo Hi p h i Doanh nghi p ñi n t Vi t Nam, công ngh và trang thi t
b s n xu t CNðT Vi t Nam l c h u 10-20 năm so v i khu v c và th gi i.
S y u kém này là nhân t nh hư ng r t l n ñ n ch t lư ng tăng trư ng
ngành CNðT Vi t Nam trong nh ng năm qua. N u so sánh v i các nư c
ASEAN 5 (g m Thái Lan, Singapore, Malaysia, Indonesia và Philippines)
ngành CNðT Vi t Nam m i ñang cu i giai ño n 1 (l p ráp s n ph m t ph
ki n nh p kh u), ñ u giai ño n ñ u tư s n xu t linh ki n ph tùng phát tri n
CNHT. Trong khi ñó các nư c ASEAN 5 ñang phát tri n giai ño n 3
(nghiên c u thi t k s n ph m, ñ u tư công ngh cao, ñ y m nh xu t kh u).
ð n nay, ch có 3 doanh nghi p có v n ñ u tư tr c ti p nư c ngoài ph c v
th trư ng trong nư c có xây d ng nhà xư ng m i, còn l i ñ u s d ng nhà
xư ng thi t b cũ nâng c p.
V m t k thu t, CNðT Vi t Nam cũng chưa ñ t ñư c yêu c u c a các
t p ñoàn l n c a Th gi i ñ t ra, ñang thi u các k thu t c n thi t ñ làm các
linh ph ki n có giá tr gia tăng cao, c th hơn chúng ta ñang thi u k thu t
cho các nhà máy sau như: nhà máy làm board & dây chuy n l p ráp linh ki n
lên board (board house); nhà máy s n xu t chip (fabhouse); thi t k chipset;
thi t k logic trên CPLD & FPGA; thi t k và s n xu t các s n ph m ñi n t
dân d ng, công nghi p và quân s …

102
ð h c h i và phát tri n các k thu t trên, ñòi h i m t quá trình dài ñ
chuy n giao t các t p ñoàn qu c t l n. Hơn n a, b n thân các doanh nghi p
ñi n t c n nh n th c rõ ñ có chi n lư c và k ho ch ñào t o ngu n nhân l c
trình ñ cao ñáp ng yêu c u c a quá trình s n xu t các s n ph m ñi n t m i,
hi n ñ i ñáp ng nhu c u ngày càng cao c a ngư i tiêu dùng.
(2) – Các nhân t gián ti p
M t th c t không th ph nh n là các chính sách thương m i và công
nghi p ñ i v i ngành công nghi p ñi n t là chưa phù h p. ðã có không ít s
xáo tr n trong quá trình ho ch ñ nh cũng như th c thi các chính sách thương
m i và ñ u tư trong ngành công nghi p này. Trong m t th i gian dài chính
sách phát tri n ngành ñi n t Vi t Nam chưa có các bư c ñi thích h p, chưa
c th hóa ñư c các chi n lư c quan tr ng và quan tr ng hơn c là chưa xác
ñ nh ñư c mô th c phát tri n. S nhùng nh ng gi a tư duy “dám” và “chưa
dám” trong ñ nh hư ng chi n lư c ñã ñánh m t nhi u cơ h i vư t ngư ng c a
ngành. Có th nhìn rõ hơn qua t ng chính sách như sau:
(i) - Chính sách ñ u tư phát tri n
ðáp ng nhu c u phát tri n khách quan c a ngành ñi n t Vi t Nam, các
chính sách ñi theo ñư c xây d ng khá k p th i. Tuy nhiên, còn nhi u v n ñ
v n còn bàn cãi cho ñ n nay. Th c t ñã cho th y, th i gian dành cho vi c l p
ráp ñơn thu n ñã di n ra quá lâu. Vì v y, công nghi p s n xu t linh ki n, ph
tùng v n y u kém. ðây là nguyên nhân cơ b n làm cho ngành công nghi p
ñi n t Vi t Nam ch m phát tri n.
Chính sách khuy n khích ñ u tư không ch n l c ñã d y lên phong trào
t s n xu t các ph tùng, linh ki n theo các b linh ki n IKD và CKD mà
thi u ñi các tiêu chu n h p lý thích ng v i s ñ i m i thư ng xuyên c a
công ngh ñi n t th gi i và không ñáp ng yêu c u c a th trư ng. Chính

103
sách này ñã ñi ngư c v i kinh nghi m xây d ng chính sách c a các nư c
NICs ðông Á và ASEAN r ng công ngh cao và s n ph m ñư c th gi i ch p
nh n là nh ng yêu c u b t bu c khi cho phép ñ u tư vào ngành ñi n t . Như
v y, yêu c u xu t kh u Vi t Nam chưa tr thành tiêu chu n ñ u tiên khi c p
phép ñ u tư vào lĩnh v c này. ðó là chưa k ñ n vi c n u không có công ngh
thích h p và ñ t các chu n qu c t , vi c xác ñ nh giá tính thu c ng nh c,
không c th s gây nhi u tr ng i cho s n xu t c a các doanh nghi p trong
nư c. Trong th c t , h u h t các doanh nghi p s n xu t hàng ñi n t c a Vi t
Nam, các trang thi t b cho l p ráp ñư c t b sung d n d n, tr m t s dây
chuy n m i nh p, h u h t là thi u ñ ng b . Vì v y, dù các s n ph m trong
nư c c a các doanh nghi p ñi n t như Viettronic Tân Bình, Viettronic ð ng
ða, Viettronic Biên Hòa, Hanel… ñã ñ t tiêu chu n ch t lư ng cao v n không
ñư c th trư ng trong nư c ưu chu ng b ng hàng ngo i nh p.
Nhi u doanh nghi p cho r ng, ngành ñi n t Vi t Nam hi n nay ñang
thi u ñi t m nhìn chi n lư c trong vi c ho ch ñ nh các chính sách. Trong khi
v a cho phép các doanh nghi p trong nư c ñ u tư mua dây chuy n công ngh
ñ ti n hành l p ráp IKD nh m t o d ng môi trư ng thương m i cho các s n
ph m mang thương hi u Vi t Nam thì xu t phát t s bùng n c a nhu c u
hàng ñi n t vào cu i nh ng năm 80, ñ u nh ng năm 90, chúng ta l i c p
phép t cho các doanh nghi p nư c ngoài ñ u tư vào lĩnh v c này. Y u hơn
v nhi u m t, công thêm s thi u “nh y c m” trong các chính sách ñ u tư và
s “khôn ngoan” c a các doanh nghi p nư c ngoài, các doanh nghi p trong
nư c ngày càng y u. H l y c a s sai l m trong chính sách là m t ngành
ñi n t Vi t Nam có cơ c u b t h p lý và k t qu kém xa các nư c.

104
(ii) - Chính sách thu
S n xu t trong ngành ñi n t Vi t Nam ñ n nay v n ch d ng l i công
ngh l p ráp. Do ñó, m c thu áp cho các s n ph m c a ngành trong m t th i
gian dài v n ñư c v n d ng theo ñi m 6, m c 1 Bi u thu doanh thu ban hành
kèm theo Ngh ñ nh s 55/Nð-CP ngày 28/8/1993 c a Chính ph .
B ng 2.9: Thu su t cho các s n ph m nguyên chi c và SKD ñi n t
STT D ng s n ph m Thu nh p kh u Thu doanh thu Thu l i t c
1 Nguyên chi c 5% 4% 45%
2 Linh ki n máy tính 6% 8% 35%
3 Linh ki n CKD cho
ti vi màu
15% 8% 35%
Ngu n: Vi n Nghiên c u ði n t , Tin h c, T ñ ng hóa
Nhìn vào bi u thu này, rõ ràng chính sách thu ñã b c l nhi u b t h p
lý, các s c thu ñó không hư ng vào s n xu t trong nư c mà là nh m khuy n
khích nh p kh u. Trong khi nh p kh u nguyên chi c ñ tiêu th ch ch u thu
doanh thu 4%, thì các nhà s n xu t trong nư c, ngoài ñ u tư v n mua dây
chuy n công ngh , h còn ph i ñ u tư v n cho s n xu t, t ch c lao ñ ng, gia
công l p ráp, ñóng gói, ñăng ký ch t lư ng s n ph m l i n p thu doanh thu
g p 2 l n. ði u b t h p lý hơn n a là thu su t nh p kh u linh ki n cao hơn
thu su t nh p kh u nguyên chi c. ðây chính là nguyên do làm tri t tiêu
nh ng ñ nh hư ng ñ u tư l p ráp, s n xu t hàng ñi n t trong nư c nh ng
năm 90.
ð u nh ng năm 2000, sau khi Vi t Nam cam k t th c hi n l trình gi m
thu CEPT/AFTA, Nhà nư c ñã có nh ng ñi u ch nh trong chính sách thu
ñ i v i ngành ñi n t . Tuy nhiên, vi c ñi u ch nh này v n chưa gi i quy t
ñư c nh ng b t h p lý. Theo ý ki n c a các doanh nghi p, các mã hàng cơ

105
b n trong m t s n ph m hoàn ch nh ph i nh p kh u t các nư c ngoài
ASEAN chi m t l t i 70% và ch u m c thu MFN t 5% - 30%, trong khi
nh ng m t hàng ch u m c thu CEPT/AFTA chi m t l 30% trong m t s n
ph m hoàn ch nh thì m c thu CEPT/AFTA l i th p hơn t 5% - 10%.
T th c t chính sách thu , có th ch ra 2 ñi m b t h p lý như sau:
Th nh t, chính nh ng chính sách này ñã t o ra cơ h i cho các nhà s n
xu t trong khu v c xu t kh u s n ph m nguyên chi c vào Vi t Nam, nhi u
nhà s n xu t trong nư c s thu h p s n xu t ñ chuy n sang phân ph i, s a
ch a và b o hành cho các doanh nghi p nư c ngoài.
Th hai, các doanh nghi p liên doanh (FDI) s s m chuy n thành doanh
nghi p s h u 100% v n ñ u tư nư c ngoài, thu h p ho c ch m d t s n xu t,
chuy n sang kinh doanh thành ph m nh p kh u theo l trình th c hi n các
cam k t WTO. S ra ñ i c a Công ty Panasonic Holding 100% v n nư c
ngoài ho t ñ ng theo mô hình m - con là m t minh ch ng cho ñi u này.
(iii) - Chính sách nh p kh u thi t b , công ngh
Chính sách nh p kh u thi t b , công ngh ñã có tác d ng tích c c ñ n s
phát tri n c a ngành ñi n t Vi t Nam. T ch l p ráp theo mô th c SKD là
ch y u, nhi u doanh nghi p trong ngành ñã chuy n sang ñ u tư công ngh ñ
l p ráp theo các mô th c CKD và IKD. Nh ñó các s n ph m ñi n t do Vi t
Nam l p ráp ñã d n tìm ñư c ch ñ ng trên th trư ng, trong ñó m t s ít ñã
ñư c xu t kh u sang th trư ng Trung ðông và m t s nư c lân c n. Tuy
nhiên, do ngu n v n ñ u tư có h n, thông tin KH&CN c p nh t không ñ y ñ
nên nhi u thi t b công ngh trong ngành ñư c nh p v ñã l c h u, không ñáp
ng ñư c yêu c u hi n ñ i hóa c a toàn ngành. ð c bi t là ñ i v i các thi t b
ño ki m (thư ng chi m t i 50% t ng giá tr thi t b ñ u tư) nên kh năng l p
ráp, s n xu t các s n ph m ñi n t cao c p là r t h n ch .

106
2.3. K t lu n t ng quát và phát hi n các nguyên nhân
2.3.1. K t lu n v ch t lư ng tăng trư ng ngành CNðT Vi t Nam
ðã có nhi u báo cáo chính th c và phi chính th c ñánh giá v th c tr ng
ngành CNðT Vi t Nam, ñó m t b c tranh toàn c nh ngành CNðT ñư c
minh h a, các v n ñ còn t n t i ñư c ñ t ra m t cách t ng th . H p hơn, t
cách ti p c n nghiên c u, v i phương pháp và công c phân tích mà lu n án
s d ng, có th k t lu n ch t lư ng ngành CNðT Vi t Nam như sau:
V m t lư ng, ngành CNðT ñã có ñư c s tăng trư ng nhanh, th hi n
m t s ñi m như:
(i) S lư ng các doanh nghi p tăng nhanh trong giai ño n ng n bao g m
2 thành ph n kinh t quan tr ng là khu v c dân doanh và doanh nghi p có v n
ñ u tư nư c ngoài;
(ii) T c ñ tăng GO khá cao, là nhân t chính c a vi c phát tri n ngành
theo quy mô;
(iii) Ch ng lo i s n ph m ña d ng, ngày càng ñáp ng t t hơn nhu c u
tiêu dùng c a c n n kinh t , theo ñó t l n i ñ a các s n ph m ngày càng
tăng và kh năng t ch c a doanh nghi p Vi t Nam ñư c c i thi n ñáng k ;
(iv) ðã có nh ng s n ph m thương hi u Vi t ñư c th trư ng ch p nh n
và ñang có s c c nh tranh t t trên th trư ng n i ñ a và m t s th trư ng các
nư c trong khu v c ASEAN.
Có ñư c s tăng trư ng này ch y u d a vào 2 l i th cơ b n, ñó là:
nhân công giá r và s c h p d n c a môi trư ng ñ u tư c a Vi t Nam t
nh ng chính sách ưu ñãi các nhà ñ u tư nư c ngoài.

107
Tuy nhiên, bư c ti n này c a ngành ch là s ñ i sánh t thân. Chúng ta
ñã “l n” hơn so v i chúng ta trong quá kh nhưng l i v n còn r t “bé” so v i
các nư c ñi trư c trong khu v c, chúng ta ñang th c s t t h u.
V m t ch t, t k t qu phân tích theo b y tiêu chí trên, có th kh ng
ñ nh ch t lư ng tăng trư ng ngành CNðT Vi t Nam th p, c th là:
(i) Cơ c u s n ph m m t cân ñ i nghiêm tr ng. T l s n ph m ñi n t
dân d ng/s n ph m ñi n t chuyên dùng là 80%/20%, trong khi các nư c
công nghi p ñi n t phát tri n t l s n ph m ñi n t dân d ng ch là 12-15%.
(ii) Hi u su t ñ u tư toàn ngành th p, h s ICOR cao hơn r t nhi u so
v i các nư c ñang phát tri n ngành CNðT như Thái Lan, Malaysia và Trung
Qu c.
(iii) Công tác nghiên c u, thi t k phát tri n s n ph m (R&D) c a các
doanh nghi p Vi t Nam còn y u. Do v y, h u h t các doanh nghi p Vi t Nam
ch th c hi n gia công s n ph m mà chưa th c hi n ñư c các công ño n “ch
bi n sâu” trong chu i giá tr ngành.
(iv) VA r t th p, GO liên t c tăng cao càng làm cho t tr ng VA/GO có
xu hư ng ngày càng x u. ðây là ch tiêu giá tr kinh t tiêu bi u nh t ñ ñánh
giá “s c kh e” c a ngành và qua ñó ph n ánh ch t lư ng tăng trư ng trong
dài h n.
2.3.2. Phát hi n các nguyên nhân
Có th có nhi u nguyên nhân d n ñ n t c ñ tăng trư ng cao nhưng ch t
lư ng th p c a ngành CNðT Vi t Nam trong 30 năm qua. Vi c phân ñ nh ñâu
là nguyên nhân khách quan ñâu là nguyên nhân ch quan ñôi lúc g p nhi u
khó khăn b i tính b t ñ nh c a môi trư ng kinh t th gi i cũng như ti n trình

108
h i nh p kinh t qu c t . Nhìn chung, có năm nguyên nhân căn b n sau mà
lu n án phát hi n ñư c:
M t là, trong m t th i gian dài CNðT Vi t Nam phát tri n thi u quy
ho ch th ng nh t. Cơ ch chính sách b t h p lý, chưa có s ch ñ o, qu n lý
th ng nh t c a Nhà nư c, và ñ c bi t là chưa ñư c ñ u tư tương x ng v i vai
trò là ngành công nghi p mũi nh n.
Trong quá trình hình thành và phát tri n CNðT Vi t Nam ñư c ñ t dư i
s qu n lý c a nhi u cơ quan khác nhau, cơ quan ch qu n l i thay ñ i trong
t ng giai ño n, h t tách ra l i nh p vào nên nh hư ng r t l n ñ n s phát
tri n.
M t s chính sách như chính sách thu nh p kh u, n i ñ a hoá… chưa
h p lý trong m t th i gian dài nên không khuy n khích s n xu t.
Hai là, CNHT ch m phát tri n, không ñáp ng ñư c nhu c u c a l p ráp
Ph n l n các lo i v t tư, nguyên li u, linh ph ki n ñ u ph i nh p kh u
và d n ñ n các tính tr ng: (i) ph thu c nhi u vào các nhà cung c p nư c
ngoài; (ii) chi phí trung gian cao, VA th p làm gi m s c c nh tranh; (iii) nh p
siêu c a ngành và c n n kinh t ngày càng tăng…
Ba là, các doanh nghi p phát tri n manh mún, ñơn l , quy mô nh và
thi u s liên k t, h p tác v i nhau trong ñ nh hư ng phát tri n chung.
Th ch , văn hóa và s phát tri n kinh t là ba y u t quy t ñ nh v n
m nh c a m i qu c gia. Quá ñ v th ch t t y u kéo theo quá ñ v kinh t ,
vì v y tính t phát, s manh mún, s thi u g n k t m c ñ nh t ñ nh c a
n n kinh t Vi t Nam nói chung, ngành CNðT nói riêng là không th tránh.
ði u ñáng bàn ñây là tính th i gian c a “giai ño n t phát, manh mún, thi u
g n k t”. ð vư t qua nó, các doanh nghi p ph i làm gì, c n gì t s can thi p

109
c a Chính ph . V ph n mình, Chính ph hi u gì v doanh nghi p, nh n th c
th nào v s m nh c a mình trong b i c nh c nh tranh toàn c u ñ h tr
doanh nghi p ñ t hi u qu cao nh t nhưng phù h p v i các cam k t h i nh p.
Chúng ta không th xây d ng “doanh nghi p Thánh gióng” theo truy n
thuy t t m t cơ c u “hàng xén” như hi n nay. Có l s g n k t, h p tác gi a
các doanh nghi p theo nhi u hình th c (liên k t theo quy trình công ngh , liên
k t theo chi ti t s n ph m, liên k t tài chính, nhân l c...) là con ñư ng có tính
quy t ñ nh chi n lư c “Thánh gióng hóa” các doanh nghi p ñi n t Vi t Nam
ñ ti n xa hơn vào th trư ng Th gi i.
B n là, ngu n nhân l c có trình ñ cao r t h n ch , ph n ánh c ba
khía c nh:
(i) S lư ng k sư có trình ñ cao v lĩnh v c nghiên c u và thi t k s n
ph m r t ít so v i ñi u ki n c n ñ có ñư c m t ngành CNðT phát tri n
ngang t m khu v c;
(ii) K sư và công nhân k thu t th c hành nhi u công ño n còn thi u
nhi u và chưa ñ t chu n ñ phát tri n các s n ph m ñi n t siêu vi;
(iii) Thi u các nhà qu n tr có kinh nghi m.
Năm là, thi u tính chi n lư c cho vi c l a ch n dòng s n ph m và công
ngh t các nhà ñ u tư nư c ngoài.
Chúng ta ñã kêu g i các nhà ñ u tư nư c ngoài v i nh ng chính sách ưu
ñãi c n thi t mà quên m t bài toán chi n lư c v s l a ch n dòng s n ph m
và công ngh phù h p trong t ng giai ño n phát tri n kinh t , xã h i c a ñ t
nư c và xu hư ng phát tri n ngành CNðT trong khu v c và th gi i. Nhi u
công ty nư c ngoài ch ñ u tư l p ráp s n ph m ñi n t dân d ng v i công
ngh không cao và v n ñ u tư không l n bán th trư ng trong nư c. Vì

110
không có nh ng ñi u ki n ràng bu c và nh ng ch tài c n thi t nên các doanh
nghi p liên doanh h u như không xu t kh u ho c t l xu t kh u r t nh và h
cũng không lôi kéo ñư c các nhà s n xu t ph tùng linh ki n ho c công
nghi p ph tr .
TÓM T T CHƯƠNG 2
ð ñánh giá ñư c ch t lư ng tăng trư ng ngành ñi n t Vi t Nam và
phân tích b i c nh cũng như các bài h c kinh nghi m ñ ñ xu t các gi i pháp
nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành ñi n t Vi t Nam trong b i c nh m i,
n i dung chương 2 ñã t p trung làm rõ m t s v n ñ sau:
Th nh t, mô ph ng b c tranh t ng th c a ngành CNðT Vi t Nam qua
các th i kỳ phát tri n b ng nhi u các chính sách khác nhau. Nh ng thông tin,
d li u và các phân tích ñã làm rõ th c tr ng phát tri n c a ngành ñi n t Vi t
Nam trong th i gian qua.
Th hai, phân tích các nhân t tác ñ ng ñ n s phát tri n ngành CNðT
Vi t Nam, g m các nhân t tr c ti p (nhân t kinh t ) và các nhân t gián ti p
(nhân t phi kinh t - t p trung vào các chính sách qu n lý nhà nư c).
Th ba, ñánh giá ch t lư ng tăng trư ng ngành CNðT Vi t Nam b ng
h th ng tiêu chí ñư c xây d ng trong chương 1 bao g m: cơ c u và chuy n
d ch cơ c u ngành, t l VA/GO, h s ICOR, m c ñ phát tri n ngành công
nghi p h tr , năng su t lao ñ ng, ñóng góp cho xã h i và yêu c u v môi
trư ng.

111
CHƯƠNG 3
NÂNG CAO CH T LƯ NG TĂNG TRƯ NG NGÀNH CÔNG
NGHI P ðI N T VI T NAM TRONG QUÁ TRÌNH H I NH P
3.1. B i c nh phát tri n ngành công nghi p ñi n t Vi t Nam
3.1.1. Xu hư ng phát tri n ngành ñi n t th gi i trong quá trình h i
nh p kinh t qu c t
T ñ u nh ng năm 90 c a th k trư c, CNðT th gi i ñã hư ng vào
phát tri n các lo i s n ph m công ngh cao, có ñ tích h p l n, tăng cư ng
các tính năng c a s n ph m ñ ng th i gi m kích thư c, tr ng lư ng và giá
thành. Trong xu th toàn c u hoá n n kinh t th gi i, s chia nh quy trình
s n xu t thành các công ño n và qu c t hoá t ng công ño n ñang di n ra r t
nhanh chóng trong nhi u ngành công nghi p ñ c bi t là ngành CNðT. Xu th
này làm bi n ñ i cơ c u công nghi p c a các nư c phát tri n, ñ ng th i nh
hư ng l n ñ n quá trình phát tri n công nghi p c a các nư c ñang phát tri n.
Vi c chia nh quy trình s n xu t này s d n t i s xoá b ranh gi i gi a
các vùng s n xu t. Hi u ng xu t kh u s n xu t c a các công ty ña qu c gia
thông qua hình th c gia công ñang r t ph bi n trên th gi i. Trong b i c nh
ñó, ngành ñi n t th gi i ñang có m t s xu hư ng sau:
(1) - Xu hư ng nâng cao giá tr s n xu t
- Tăng giá tr s n xu t theo t ng m t hàng
ð i v i các s n ph m ñi n t ph bi n, giá tr s n xu t không cao nhưng
s lư ng s d ng r t l n, nên có th ñem l i t ng giá tr s n xu t kh ng l . Ví
d ñi n hình nh t là ngành ñi n t Nh t B n v i hàng lo t s n ph m t radio-
cassetts, tivi, máy nh ñi n t s , trò chơi ñi n t , máy ñi n tho i… ñư c ñ u
tư trong nhi u năm. Các nư c ñi sau ñang th c hi n theo xu hư ng này có s

112
c i ti n, ñ i m i công ngh , t ñ ng hoá s n xu t, nghiên c u thi t k các s n
ph m ñi n t m i.
ð i v i các s n ph m có hàm lư ng ch t xám cao như các tr m vi n
thông qu c t , vũ tr , hàng không, ch t o thi t b ñi n, ñi n t và c u ki n
ñi n t , máy tính l n… Nhóm s n ph m này có giá tr s n xu t cao nhưng s
lư ng s d ng h n ch , nên ch y u ch các nư c có ngành CNðT phát tri n
như M , EU, Nga nghiên c u s n xu t. Nhóm s n ph m này có hàm lư ng
R&D chi m kho ng 11,4% (so v i 4% c a toàn ngành công nghi p ch t o).
- Giá tr s n xu t các s n ph m ñi n t lo i ph bi n có xu hư ng gi m
các nư c công nghi p phát tri n và tăng khu v c các nư c ñang phát
tri n.
Vi c ñ u tư công ngh cao th c t ñã ñem l i hi u qu vô cùng to l n
cho các nư c công nghi p phát tri n. Vì v y, có m t xu hư ng hi n nay là các
nư c phát tri n chuy n giao cho các nư c ñang phát tri n s n xu t các m t
hàng có m c ñ công ngh không ph c t p và lãi su t không cao ñ t n d ng
ưu th nhân công r và th trư ng nh ng nư c này. Các nư c phát tri n nh
ñó ñư c gi i phóng ñ t p trung phát tri n s n xu t các lo i s n ph m có hàm
lư ng ch t ch t xám cao, l i nhu n l n. Ngư c l i, các nư c có trình ñ s n
xu t không cao có khuynh hư ng tăng giá tr s n xu t các s n ph m công
ngh cao.
ð u tư nư c ngoài ñ ng th i cũng là ch d a cho s phát tri n ban ñ u
c a ngành CNðT m i nư c, nh m t o n n móng cho phát tri n s n ph m,
th trư ng và chuy n d n t lao ñ ng ñơn gi n sang lao ñ ng k thu t…
Giai ño n này ñã kéo dài vài ch c năm và v n di n ra các nư c trong
khu v c. Tuy nhiên, ñ có th tăng cư ng giá tr s n xu t, h u h t các qu c
gia ñ u xác ñ nh là ph i ñ u tư ngay t ban ñ u nh ng lĩnh v c công ngh , k

113
thu t ñ m b o cho phát tri n s n xu t các lo i s n ph m có hàm lư ng ch t
xám cao.
Vi t Nam, h u h t các doanh nghi p ngành CNðT m i ch d ng l i
m c s n xu t các m t hàng ñi n t dân d ng, có giá tr s n xu t không cao, vì
th kim ng ch xu t kh u c a ngành CNðT Vi t Nam chi m th ph n r t nh
trên th trư ng th gi i. Nh ng m t hàng có giá tr s n xu t cao như các thi t
b ñi n t công nghi p, ñi n t y t , thi t b tin h c, vi n thông… m í ch b t
ñ u ti p c n ho c gia công l p ráp ch chưa phát tri n thành m t ngành s n
xu t th c s .
(2) - Xu hư ng phát tri n s n ph m
- Thi t b t thi t k ch t o
M c dù các thi t b ñi n t nh p ngo i r t ña d ng, có tính chu n hoá
cao, ña d ng ch c năng, ch t lư ng t t, nhưng h u như t t c các nư c trên
th gi i ñ u quan tâm nghiên c u ñ t s n xu t và phát tri n các thi t b ñi n
t riêng mình. Tuy nhiên, do tính t p trung không cao ñ n ñ nh th trư ng
nên s lư ng nhân b n không l n, phân tán v ñ c tính và c u trúc s n ph m.
Vi t Nam các s n ph m t nghiên c u thi t k và ch t o như t ng ñài
ñi n tho i, các thi t b ñi n t vi n thông, các thi t b audio – video, karaoke,
các thi t b ño lư ng và ñi u khi n trong công nghi p… cũng ñã xu t hi n
trên th trư ng, nhưng s lư ng không nhi u nên c n ñư c duy trì và ti p t c
ñ u tư ñ phát tri n theo hư ng t p trung trên cơ s chu n hoá qu c gia.
- Thi t b gia công l p ráp theo m u nư c ngoài
Các lo i thi t b này thư ng ñư c s n xu t trong các công ty liên doanh
ho c liên k t v i nư c ngoài. S n ph m ch y u g m các thi t b nghe nhìn,
các thi t b ñi n t vi n thông, máy tính, thi t b ñi n t công nghi p… Xu

114
hư ng này có tính n ñ nh t m th i, do chu kỳ s ng c a các s n ph m mà ñơn
v s n xu t ñã ñư c xác l p không dài và luôn luôn ph i ch u s tác ñ ng c a
vi c xu t hi n th trư ng tiêu th s n ph m m i. Ví d ñi n hình cho xu
hư ng này là vi c nhi u công ty ñi n t Nh t B n, M … do có s bi n ñ ng
c a th trư ng ñã và ñang chuy n các cơ s s n xu t c a mình t Singapore
sang Trung Qu c làm nh hư ng không nh ñ n ngành CNðT Singapore.
ð có th t n t i và phát tri n n ñ nh lâu dài, nư c s t i c n ph i tham
gia vào qu n lý doanh nghi p liên doanh ho c liên k t m t cách m nh m
hơn, ñ ng th i tăng cư ng tính linh ñ ng trong thi t k , nhanh chóng nâng
c p công ngh , th c hi n t ñ ng hoá các dây chuy n s n xu t nh m t o ra
các s n ph m có m u mã ñ p, ñ ñ ng nh t cao, năng su t cao và ch t lư ng
t t, giá c h p lý, ñ s c m nh c nh tranh trên th trư ng.
Hi n nay, do nhu c u h i nh p, v i m c tiêu gi m giá thành ñ tăng kh
năng c nh tranh và xu t kh u, xu hư ng n i ñ a hoá các s n ph m l p ráp theo
m u nư c ngoài ñang ñư c nhi u nư c trong khu v c tri n khai th c hi n.
- Thi t b có hàm lư ng ch t xám cao
Hi n nay vi c s n xu t các thi t b có hàm lư ng ch t xám cao không
còn là ñ c quy n ch riêng các nư c phát tri n, mà c các nư c ñang phát
tri n ho c ch m phát tri n cũng ñang quan tâm ñ u tư nghiên c u thi t k , ch
t o nh m t o th ch ñ ng c a nư c mình m i phương di n trong xu th h i
nh p kinh t toàn c u.
Vi t Nam cũng ñang quan tâm ñ u tư nghiên c u các lo i s n ph m này.
M t s doanh nghi p ñã b t ñ u xây d ng h th ng thi t k IC chuyên d ng
(ASIC) cho các lo i s n ph m, ti n t i s n xu t ra các s n ph m vi m ch theo
m u thi t k nư c ngoài và t ch c tri n khai ng d ng các m u này ñ t o

115
ra các s n ph m ñi n t mang thương hi u Vi t Nam trong t t c các lĩnh v c
như cách làm c a Trung Qu c, thi t k trong nư c và thuê s n xu t t i M .
- Ch t o linh ki n ñi n t
Trong hai th p k v a qua, các nư c công nghi p phát tri n ñã chuy n
s n xu t ph tùng linh ki n ñi n t có ñ tích h p th p và trung bình sang các
nư c ñang phát tri n thông qua ñ u tư nư c ngoài ñ l p các cơ s s n xu t.
Các nư c công nghi p phát tri n t p trung thi t k và s n xu t các lo i ph
tùng linh ki n ñi n t ñ tích h p và hàm lư ng ch t xám cao v i hai xu
hư ng cơ b n: (i) ñ u tư ñ t o ra các lo i ph tùng linh ki n cho các h th ng
thi t b ñi n t có m c ñ t ñ ng hoá cao; (ii) ñ u tư ñ t o ra các lo i linh
ki n nh m gi m công su t tiêu th và tăng kh năng tác ñ ng nhanh cho các
thi t b và h th ng thi t b ñi n.
các nư c ñang phát tri n, ñ c bi t các nư c trong khu v c, ñ tìm l i
ñi riêng cho mình, h u h t các doanh nghi p ñi n t ñã l a ch n con ñư ng
phát tri n công ngh ASIC, nh m t o ra các lo i IC chuyên d ng ph c v cho
s n xu t các thi t b n i ñ a hoàn ch nh, ch t lư ng cao, giá thành r , nh m
nâng cao kh năng c nh tranh và chi m lĩnh th trư ng th gi i.
(3) - Xu hư ng v th trư ng và c nh tranh
Th trư ng ñi n t th gi i t lâu ñã b chi ph i b i các nư c công
nghi p phát tri n như M , Nh t B n và m t s nư c EU. Các nư c ñi sau g p
r t nhi u khó khăn trong vi c ti p c n và tham gia sâu vào th trư ng. ð th c
hi n m c tiêu này, h ph i thông qua các t p ñoàn ña qu c gia.
Xu hư ng v th trư ng hi n nay là toàn c u hoá và h i nh p. ðây là quá
trình phát tri n kinh t c a các nư c trên th gi i vư t qua kh i biên gi i qu c
gia, hư ng t i ph m vi toàn c u trên cơ s l c lư ng s n xu t cũng như trình
ñ khoa h c k thu t phát tri n m nh m và s phân công h p tác qu c t

116
ngày càng sâu r ng, tính ch t xã h i hoá c a s n xu t kinh doanh s ñư c chia
nh thành các công ño n t o nên Chu i giá tr toàn c u (Global Value Chain –
GVC). Các công ño n này s ñư c qu c t hoá và qu c gia nào có kh năng
tham gia vào Chu i giá tr toàn c u càng l n, th trư ng càng ñư c m r ng
và do ñó càng gia tăng giá tr cho n n kinh t .
Xác ñ nh h i nh p kinh t toàn c u là xu th khách quan, Vi t Nam ñã
l n lư t gia nh p các t ch c như; APEC, Khu v c m u d ch t do ASEAN
(AFTA) và WTO. ðây là nh ng ñi u ki n r t cơ b n ñ Vi t Nam t n d ng
ñư c l i th so sánh c a mình, tăng trư ng và n ñ nh kinh t . Tuy nhiên,
cũng ñ t ra không ít thách th c, n u không nhanh chóng tìm gi i pháp ñ kh c
ph c và vư t qua, n n s n xu t trong nư c có th b thua thi t r t l n.
3.1.2. M t s cam k t cơ b n gia nh p WTO c a CNðT Vi t Nam
(1) - Bãi b các lo i tr c p b c m theo quy ñ nh c a WTO
Sau th i ñi m ngày 01/01/2009, theo cam k t c a l trình gia nh p
WTO, Vi t Nam ñã ph i bãi b tr c p v i hàng thay th nh p kh u, bãi b
tr c p xu t kh u, bãi b các ưu ñãi v thu thu nh p DN và các kho n vay tín
d ng ưu ñãi, mi n gi m ti n thuê ñ t.
(2) – Các cam k t v thu nh p kh u
Cam k t chung quy ñ nh gi m m c thu nh p kh u bình quân c a s n
ph m công nghi p t 16,1% xu ng 12,6% trong vòng 5-7 năm. Gi m thu
nh p kh u 330 dòng thu thu c di n công ngh thông tin xu ng 0% sau 3-5
năm, t i ña là sau 7 năm theo Hi p ñ nh v s n ph m công ngh thông tin
(máy tính, thi t b ngo i vi, thi t b k thu t s , ñi n tho i di ñ ng…).
Cam k t c th quy ñ nh c t gi m ngay ñ i v i các m t hàng ñang có
thu su t cao trên 20% và 30%, trong ñó g m nhi u lo i máy móc, thi t b
ñi n, ñi n t .

117
(3) – Cam k t b o h quy n s h u trí tu : ñ c bi t là trong lĩnh v c
ph n m m, ki u dáng công nghi p.
S h u trí tu (SHTT) là m t trong nh ng lĩnh v c ñư c các Thành viên
c a T ch c Thương m i Th gi i (WTO) h t s c quan tâm. Nh ng v n ñ
liên quan ñ n thương m i c a quy n SHTT (TRIPS) là m t trong nh ng n i
dung l n trong nh ng cam k t c a Vi t Nam khi gia nh p WTO.
Trong nh ng năm ñ u gia nh p WTO, quy n SHTT c a Vi t Nam s là
v n ñ có nh hư ng rõ nét nh t ñ n ho t ñ ng kinh doanh, thương m i do
nh ng tác ñ ng tr c ti p t các nguyên t c, yêu c u th c thi “lu t” c a WTO.
Hi p ñ nh v các khía c nh liên quan ñ n thương m i c a quy n SHTT
(TRIPS) - WTO bu c VN ph i ñ t ñư c hai chu n m c l n v n i dung b o
h (tính ñ y ñ ) và v hi u l c th c thi pháp lu t (tính hi u qu ) c a h th ng
SHTT. Do ñó, vi c th c thi t t quy n SHTT là m t trong nh ng ñòi h i hàng
ñ u c a WTO.
Th c hi n SHTT v ki u dáng công nghi p, chúng ta s không còn cơ
h i ñ s n xu t nh ng s n ph m ñi n t có ki u dáng tương t các s n ph m
n i ti ng ñã ăn sâu vào ti m th c ngư i tiêu dùng. ðây là m t trong nh ng
ñi m mà ngành CNðT Trung Qu c ñã t n d ng ñư c trong nh ng năm trư c
ñây khi mà kh năng thi t k c a h còn nhi u h n ch .
(4) - Cam k t m c a th trư ng d ch v (vi n thông, phân ph i)
V hình th c hi n di n c a nhà ñ u tư nư c ngoài t i Vi t Nam trong
lĩnh v c d ch v liên quan ñ n s n xu t, theo cam k t c a Vi t Nam khi gia
nh p WTO thì:
- Vi t Nam có quy n không cho phép nhà ñ u tư nư c ngoài ñư c thi t
l p hi n di n thương m i (l p doanh nghi p, chi nhánh, văn phòng ñ i di n)
t i Vi t Nam trư c 11/1/2010;

118
- Nhà ñ u tư nư c ngoài có th l p liên doanh v i ñ i tác Vi t Nam t
sau 11/1/2010 (v i ñi u ki n t l v n góp c a phía nư c ngoài không ñư c
vư t quá 50% v n ñi u l c a liên doanh);
- Nhà ñ u tư nư c ngoài có th l p doanh nghi p 100% v n nư c ngoài
t i Vi t Nam 11/1/2015.
Vi t Nam cam k t không h n ch các nhà cung c p d ch v liên quan
ñ n s n xu t nư c ngoài không có hi n di n thương m i t i Vi t Nam ñư c
cung c p d ch v cho khách hàng t i Vi t Nam (phương th c cung c p qua
biên gi i).
Theo cam k t, Vi t Nam không ñư c ñ t ra các ñi u ki n v ho t ñ ng
kh t khe hơn v i nhà cung c p d ch v liên quan ñ n s n xu t nư c ngoài
ho c doanh nghi p có v n ñ u tư nư c ngoài trong lĩnh v c này so v i các
nhà cung c p d ch v trong nư c.
Như v y nh ng cam k t này s t o ra lu ng ñ u tư m i vào h th ng bán
l các s n ph m ñi n t c a các nư c trong WTO t i th trư ng Vi t Nam, và
theo ñó các doanh nghi p Vi t Nam s y u th so v i các doanh nghi p bán l
c a các nư c.
3.1.3. Tác ñ ng c a quá trình h i nh p ñ n ngành ñi n t Vi t Nam
(1) – Nh ng cơ h i/thu n l i
Th nh t, m r ng th trư ng và tăng xu t kh u. Khi gia nh p WTO,
theo nguyên t c t i hu qu c, nư c ta s ñư c ti p c n m c ñ t do hoá này
mà không ph i ñàm phán hi p ñ nh thương m i song phương v i t ng nư c.
Ngành hàng ñi n t l p ráp t i Vi t Nam vì v y s có cơ h i l n hơn và bình
ñ ng hơn trong vi c thâm nh p và m r ng th trư ng qu c t . Bên c nh ñó,
gia nh p WTO chúng ta ñang ñư c ñ i x bình ñ ng v thu quan so v i các
nư c khác, và xu hư ng toàn c u hóa, chuyên môn hóa c a ngành ñi n t th

119
gi i ñã cho chúng ta cơ h i l n ñ ñư c tham gia vào m ng lư i s n xu t s n
ph m ñi n t toàn c u.
Th hai, tăng s c h p d n các nhà ñ u tư nư c ngoài. Gia nh p WTO s
giúp chúng ta có ñư c m t môi trư ng pháp lý hoàn ch nh và minh b ch hơn,
có s c h p d n hơn ñ i v i ñ u tư tr c ti p c a nư c ngoài. Gia nh p WTO
cũng là thông ñi p h t s c rõ ràng v quy t tâm c i cách c a nư c ta, t o ni m
tin cho các nhà ñ u tư khi b v n vào làm ăn t i Vi t Nam. Ngoài ra, cơ h i
ti p c n th trư ng c a các thành viên WTO khác m t cách bình ñ ng và minh
b ch theo hư ng ñúng chu n m c c a WTO, cũng là m t y u t quan tr ng
ñ thu hút v n ñ u tư c a nư c ngoài.
M t trong nh ng minh ch ng rõ nh t là s xu t hi n c a t p ñoàn Intel
v n ñ u tư hơn 1 t USD, t p ñoàn Foxconn v n ñ u tư hơn 5 t USD. Theo
ñó, các nhà ñ u tư nư c ngoài s mang theo công ngh hi n ñ i, phương th c
qu n lý tiên ti n và t o ñi u ki n thu n l i cho các doanh nghi p trong nư c
ti p c n và h c h i.
Th ba, s d ng ñư c cơ ch gi i quy t tranh ch p c a WTO. Môi
trư ng thương m i qu c t , sau này nhi u n l c c a WTO, ñã tr lên thông
thoáng hơn. Tuy nhiên, khi ti n ra th trư ng qu c t , các doanh nghi p c a
nư c ta v n ph i ñ i m t v i nhi u rào c n thương m i, trong ñó có c nh ng
rào c n trá hình núp bóng các công c ñư c WTO cho phép như ch ng tr
c p, ch ng bán phá giá… Tranh th thương m i là ñi u khó khăn mà ph n
thua thi t thư ng rơi v phía nư c ta, b i nư c ta là nư c nh . Gia nh p WTO
s giúp ta s d ng ñư c cơ ch gi i quy t tranh ch p c a t ch c này, qua ñó
có thêm công c ñ ñ u tranh v i các nư c l n, ñ m b o s bình ñ ng trong
thương m i qu c t . Th c ti n cho th y, cơ ch gi i quy t tranh ch p c a
WTO ho t ñ ng khá hi u qu và nhi u nư c ñang phát tri n ñã thu ñư c l i
ích t vi c s d ng cơ ch này.

120
(2) – Nh ng khó khăn/thách th c m i
N n công nghi p chúng ta còn y u hơn các nư c. Tham gia cu c chơi
toàn c u trong sân chơi bình ñ ng và lu t chơi minh b ch, rõ ràng chúng ta s
y u th . Càng y u th , s càng b c l nhi u y u ñi m so v i ñ i th , ñó là
ñi u t t y u. V i riêng ngành ñi n t , m c dù ñã ñư c xây d ng lâu năm
nhưng chưa phát tri n ñúng t m vóc, s g p nhi u khó khăn, thách th c hơn
mà tr ng tâm hơn là m t s thách th c sau:
M t là, theo cam k t c a l trình gia nh p WTO, sau ngày 01/01/2009
Vi t Nam ñã m c a hoàn toàn cho hàng ñi n t nư c ngoài nh p vào v i
thu su t nh p kh u b ng 0. Vi c m c a hoàn toàn th trư ng bán l , phân
ph i d n ñ n các s n ph m ñi n t nguyên chi c nh p kh u có ch t lư ng cao
tràn vào, càng gia tăng s c ép lên th ph n y u t c a các nhà s n xu t trong
nư c. Hơn n a, khi th trư ng th gi i chuy n mình, hư ng ñ n vi c s n xu t
các s n ph m ñòi h i giá tr gia tăng cao và hư ng ñ n “công ngh lõi” thì
ngành s n xu t ñi n t trong nư c - trư c nay ch y u ph c v th trư ng n i
ñ a ho c gia công, r t khó ch ng ch i n i v i v i hàng rào c t gi m thu nh p
kh u linh ki n theo cam k t v i WTO.
Hai là, chúng ta không còn n a s b o h c a Chính ph trong s n xu t
và thương m i, vì v y ph i xóa b s h tr theo quy ñ nh t l n i ñ a hoá
trong khi linh ki n ñi n t h u h t chưa s n xu t ñư c trong nư c và ph n l n
ph i nh p kh u t o nên khó khăn c nh tranh v m t giá thành s n ph m và t
ch trong s n xu t do b ph thu c vào ngu n cung c p c a nư c ngoài. Hơn
n a, nguyên v t li u thô trong nư c ñ s n xu t linh ph ki n ch là m t s
Ferit, ñ t hi m, th ch anh, k m…, các lo i kim lo i hi m khác như vàng, b c,
titan, ... cho CNHT ph c v ngành ñi n t là r t nghèo nàn.

121
Ba là, vi c ng d ng công ngh hi n ñ i c a các doanh nghi p ñi n t
Vi t Nam di n ra còn quá ch m ch p, vì v y chúng ta r t khó ti p c n ñư c
quá trình s n xu t các s n ph m ñi n t hi n ñ i, ña tính năng ñ ñáp ng th
trư ng nư c ngoài mà h u h t chúng ta ph i t p trung làm nh ng s n ph m
cũ, giá tr gia tăng th p và nhu c u th gi i ngày càng gi m như phân tích xu
hư ng phát tri n trên.
B n là, dù có s ñan xen trong s n xu t và phân ph i gi a các qu c gia
trong m i khâu, nhưng nhìn chung chu i giá tr s n xu t s n ph m CNðT th
gi i ñang ngày càng ñư c phân khúc rõ cho các nư c. ð n nay, chúng ta v n
ñang loay hoay xác ñ nh vai trò c a mình trong chu i. Và có l , chúng ta v n
ph i ti p t c th c hi n l p ráp gia công n u không có bư c phát tri n ñ t phá.
Thách th c ñ i v i lĩnh v c này thì ñã quá rõ.
3.2. Quan ñi m và ñ nh hư ng nâng cao ch t lư ng tăng trư ng
ngành công nghi p ñi n t Vi t Nam trong b i c nh h i nh p
3.2.1. Quan ñi m
Sau g n 30 năm phát tri n, nhìn l i mình trong m i tương quan v i
“b n” có nhi u ý ki n cho r ng có nên ti p t c ñ nh hư ng phát tri n m nh
ngành ñi n t theo hư ng công ngh cao (s n xu t các lo i chip ñi n t siêu
nh và ña năng) hay t p trung s n xu t nh ng s n ph m ñi n t gia d ng và
c i thi n giá tr gia tăng trong phân khúc s n xu t này. Nghiên c u sinh cho
r ng, v i vai trò quan tr ng c a ngành, chúng ta c n tăng cư ng ñ u tư và
phát tri n m nh ngành ñi n t v i s c i ti n cách th c ñ phù h p hơn v i
ñi u ki n Vi t Nam. S “gi ng” hay “khác” này s là y u t quy t ñ nh s
phát tri n c a ngành. ñây xin ñ xu t m t s quan ñi m cá nhân hy v ng có
th ñ nh d ng con ñư ng nâng cao ch t lư ng tăng trư ng cho ngành CNðT
Vi t Nam trong nh ng năm t i;

122
Th nh t, phát tri n ngành CNðT theo hư ng giá tr gia tăng cao, tương
x ng v i vai trò là ngành công nghi p mũi nh n, góp ph n phát tri n CNVN
tr thành m t xích quan tr ng c a h th ng công nghi p khu v c và th gi i.
Th hai, phát tri n ngành CNðT theo ñ nh hư ng xu t kh u, ñ ng th i
ñáp ng t t nh t nhu c u c a th trư ng trong nư c phù h p v i xu th h i
nh p qu c t .
Th ba, t p trung phát tri n m nh CNHT ngành ñi n t , trong ñó ưu tiên
phát tri n ñi n t chuyên dùng bao g m s n xu t linh ki n, ph tùng và s n
ph m h tr khác cho các lĩnh v c tin h c, vi n thông, ñi n t y t , ñi n t
công nghi p, cơ ñi n t , ño lư ng và t ñ ng hóa.
Th tư, xã h i hóa hơn n a v n ñ u tư vào ngành CNðT, ti p t c ưu tiên
các d án ñ u tư tr c ti p nư c ngoài có công ngh hi n ñ i làm n n t ng thúc
ñ y phát tri n khu v c kinh t dân doanh.
Th năm, phát tri n ngành CNðT ph i ñ m b o t i thi u các ñi u ki n
b o v môi trư ng và góp ph n gi i quy t các v n ñ xã h i.
3.2.2. ð nh hư ng phát tri n
ð nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành CNðT Vi t Nam trong
nh ng năm t i, c n xác ñ nh rõ m t s ñ nh hư ng sau:
(1) – ð nh hư ng s n ph m và cơ c u s n ph m
- Nhóm s n ph m ñ nh hư ng phát tri n bao g m máy tính và các thi t
b ngo i vi, thông tin – vi n thông, ñi n t y t , ñi n t công nghi p, ño lư ng
và t ñ ng hóa, s n xu t linh ki n, ph tùng và s n ph m h tr .
- Tăng t tr ng s n ph m ñi n t chuyên dùng và ph tùng linh ki n
b ng vi c t p trung s n xu t, l p ráp các s n ph m ñi n t chuyên dùng, các

123
s n ph m công ngh cao ñ nâng cao năng l c công ngh c a các doanh
nghi p trong nư c.
- T n d ng ti m năng s n xu t v t li u ñi n t , lĩnh v c mà Vi t Nam có
nhi u l i th v tài nguyên. Ưu tiên phát tri n m t s lĩnh v c c a công
nghi p h tr như ch t o khuôn m u, ñúc, ép nh a, ñ t d p kim lo i, x lý
b m t (sơn, m …) ph c v quá trình s n xu t ph tùng linh ki n cho ngành
CNðT.
(2) – ð nh hư ng th trư ng
ða d ng hóa s n ph m, nâng cao năng l c c nh tranh c a s n ph m ñ
ñáp ng ñư c th trư ng trong nư c, ti p c n th trư ng khu v c và th gi i
theo ñ nh hư ng xu t kh u. T p trung nghiên c u và phát tri n các s n ph m
có giá tr gia tăng cao và có tính c nh tranh trong khu v c và th gi i.
(3) – ð nh hư ng ngu n nhân l c
Nhà nư c khuy n khích các thành ph n kinh t trong xã h i tham gia
phát tri n ngu n nhân l c ñáp ng yêu c u phát tri n CNðT. T p trung ñào
t o ngu n nhân l c theo hư ng:
- Các chuyên gia thi t k , nghiên c u và phát tri n các s n ph m m i ñáp
ng nhu c u th trư ng.
- Các k sư công ngh có trình ñ cao, ti p thu công ngh tiên ti n, ng
d ng có hi u qu t i Vi t Nam và có th sáng t o các công ngh m i.
- ð i ngũ công nhân lành ngh th c thi nhi m v s n xu t và ñ m b o
ch t lư ng s n ph m.
- Các nhà qu n lý c p trung gian gi i, qu n lý có hi u qu các quá trình
s n xu t.

124
(4) – ð nh hư ng nghiên c u, thi t k , phát tri n s n ph m và công ngh
- Nghiên c u thi t k các s n ph m ñi n t dân d ng, chuyên dùng, ph
tùng linh ki n ñơn gi n, có m c ñ ph c t p v a ph i, m u mã ña d ng ñáp
ng nhu c u c a th trư ng và nâng cao s c c nh tranh c a s n ph m.
- Ti p t c xây d ng và ñào t o ñ i ngũ nghiên c u thi t k và phát tri n
các s n ph m công ngh cao, có hàm lư ng trí tu cao, t n d ng l i th v
thi t k , tích h p h th ng và kh năng l p trình ñ có nh ng s n ph m có giá
tr gia tăng cao.
- Ph i h p ch t ch gi a các cơ s ñào t o, vi n nghiên c u v i các
doanh nghi p phát tri n các ý tư ng m i và thí nghi m ñưa k t qu nghiên
c u vào s n xu t kinh doanh.
- T p trung ñi th ng vào công ngh hi n ñ i, ti p nh n công ngh tr c
ti p t các công ty nư c ngoài sáng t o ra công ngh ngu n, không qua trung
gian v i m c tiêu l y hi u qu kinh t làm tiêu chu n hàng ñ u.
(5) – ð nh hư ng phát tri n theo vùng
T p trung ñ u tư phát tri n CNðT các khu công nghi p và khu ch
xu t t i các vùng kinh t tr ng ñi m ñ d th c hi n các ưu ñãi ñ c thù cho
ngành, cho doanh nghi p và cho lo i hình công ngh .
3.3. Gi i pháp và ki n ngh nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành
công nghi p ñi n t Vi t Nam trong b i c nh h i nh p
3.3.1. Phát tri n m nh công nghi p h tr ngành ñi n t
Vi t Nam ñang ph i c nh tranh v i các nư c trong khu v c ñ thu hút
ñ u tư nư c ngoài, ñ i phó v i s tràn ng p c a hàng hóa Trung Qu c và áp
l c t h i nh p qu c t . Phát tri n CNHT là m t bi n pháp c n thi t ñ Vi t
Nam vư t qua ñư c nh ng thách th c này.

125
Bài h c kinh nghi m t các nư c như Maylaysia, Thái Lan, Trung Qu c
v phát tri n CNHT ngành ñi n t có ý nghĩa vô cùng quan tr ng trong vi c
ho ch ñ nh chính sách, chi n lư c v phát tri n CNHT ngành ñi n t Vi t
Nam trong nh ng năm ti p theo. N u không xây d ng ñư c CNHT tương
ng, ñ s c c nh tranh qu c t và có s c h p d n các nhà ñ u tư tr c ti p
nư c ngoài thì các nhà ñ u tư nư c ngoài s chuy n sang ñ u tư thương m i
vào th trư ng Vi t Nam hơn là ñ u tư vào s n xu t. Vi c Daewoo Electronics
ng ng s n xu t t năm 2007, liên doanh Orion - Hanel s n xu t ñèn hình
ng ng s n xu t và tuyên b phá s n năm 2008 và Sony thì ñóng c a cơ s s n
xu t và chuy n sang thương m i d ch v cũng trong năm 2008 là m t minh
ch ng cho v n ñ này. ðây qu th c là m t v n ñ r t khó. Nghiên c u sinh
cho r ng, bên c nh quy t tâm chính tr , các gi i pháp và ñi u ki n th c hi n
các gi i pháp c n ph i ñư c th c hi n m t cách m nh m , theo các n i dung
sau:
- Thành l p cơ quan ñ u m i phát tri n CNHT Vi t Nam trong ñó có
CNHT ngành ñi n t . ðây là cơ quan qu n lý nhà nư c chuyên trách v
CNHT nh m t ng h p cơ s d li u v CNHT, tri n khai và hư ng d n tri n
khai các chương trình hành ñ ng c a Chính ph v phát tri n CNHT, ñ ng
th i là ñ u m i th c hi n các chương trình xúc ti n ñ u tư trong và ngoài
nư c v CNHT.
Kinh nghi m c a Thái Lan v vi c thành l p cơ quan này t năm 1992
v n có nguyên giá tr cao cho Vi t Nam[16]. ð n nay, h ñã có h th ng cơ
s d li u CNHT c a c các nư c trong khu v c. Công nghi p Thái lan ñang
phát tri n v ng ch c hơn cũng là nh ñã có nhi u DN ñang ho t ñ ng trong
các chu i giá tr c a các MNC.

126
- Ban hành các chính sách ưu ñãi phát tri n CNHT, t p trung ch y u
vào 5 nhóm chính sách ñư c ñ c p trong d th o Ngh ñ nh mà B Công
Thương ñ xu t, ñó là:
Ưu ñãi ñ u tư, phát tri n th trư ng;
Ưu ñãi v khoa h c và công ngh ;
Ưu ñãi v h t ng cơ s ;
Ưu ñãi v ñào t o ngu n nhân l c;
Ưu ñãi v thu .
- Xây d ng và ban hành Danh m c các s n ph m CNHT ph c v ngành
ñi n t ñư c ưu tiên, khuy n khích phát tri n ñ thu hút các nhà ñ u tư trong
nư c và ngoài nư c.
- Ban hành các chính sách ưu ñãi ñ c bi t nh m thu hút Vi t ki u ñ u tư
vào s n xu t các s n ph m CNHT ph c v ngành ñi n t .
- Khuy n khích mua hàng ñi n t trong nư c thông qua các bi n pháp v
thu , v n vay, ho c h tr k thu t. M c dù yêu c u hàm lư ng n i ñ a không
còn có th áp d ng ñư c n a b i ph i tuân th theo các cam k t WTO, nhưng
mua hàng trong nư c v n có th tăng n u có các bi n pháp khuy n khích như:
gi m thu cho máy móc và nguyên li u thô mà Vi t Nam chưa s n xu t ñư c,
và thi t l p các kênh trao ñ i thông tin gi a các nhà l p ráp nư c ngoài v i
các nhà cung c p trong nư c ñ gi m kho ng cách v thông tin và hi u bi t
l n nhau. Nh ng bi n pháp này ph i ñư c áp d ng ñ ng b ñ i v i các doanh
nghi p ñi n t trên c nư c, không phân bi t qu c t ch.
- Thúc ñ y ñ u tư nư c ngoài vào CNHT ngành ñi n t Vi t Nam b ng
vi c c i thi n hơn n a môi trư ng ñ u tư và có các chính sách ñ c thù cho ñ u
tư vào CNHT.

127
- Xây d ng các khu CNHT ngành ñi n t v i các chính sách ñ c thù,
phân b theo ñ nh hư ng cơ c u ngành và không gian công nghi p qu c gia
nh m: ñ t t i s ñ ng b t i ña có th trong vi c s n xu t, cung ng các chi
ti t b ph n cho s n ph m cu i cùng; b o ñ m ñư ng v n chuy n nguyên v t
li u và s n ph m CNHT ng n nh t theo quy trình s n xu t và l p ráp, ti t
ki m chi phí v n t i; t n d ng kh năng s d ng chung các thi t b công ngh
nh m t n d ng công su t và ti t ki m ñ u tư; t o ñi u ki n t ch c thông tin
gi a các doanh nghi p s n xu t các s n ph m CNHT, gi a các doanh nghi p
l p ráp v i doanh nghi p s n xu t linh ki n, chi ti t; t o ñi u ki n thu n l i
trong khâu ki m tra c a các doanh nghi p l p ráp, s n xu t s n ph m cu i
cùng v i doanh nghi p s n xu t linh ki n, chi ti t.
- Thúc ñ y liên k t CNðT ñ tham gia vào các m ng lư i s n xu t toàn
c u các s n ph m ñi n t . Chính ph c n rút kinh nghi m t các nư c ñi trư c
và h p tác v i các t ch c qu c t ñ thúc ñ y liên k t gi a các doanh nghi p
trong nư c v i các MNC. Kinh nghi m t các nư c khác cho th y thành công
trong vi c thúc ñ y liên k t công nghi p là nh s ph n ng k p th i c a
Chính ph ñ i v i nh ng thay ñ i trong môi trư ng kinh doanh; có các doanh
nghi p ñ m nh d n ñ u như trư ng h p các Chaebol c a Hàn Qu c; và ñư c
chính ph h tr v k thu t và tài chính.
- ð u tư t p trung, ñúng m c và ñ ng b ñ hi n ñ i hóa m ng lư i các
vi n nghiên c u, trư ng ñ i h c và phòng thí nghi m có các chuyên ngành
thu c các lĩnh v c CNHT ph c v ngành ñi n t trong ph m vi c nư c nh m
các m c ñích sau ñây:
+ Là trung tâm nghiên c u phát tri n và h tr áp d ng các quy trình s n
xu t công nghi p, quy trình ñ m b o ch t lư ng, các chu n công nghi p trong
lĩnh v c CNHT ph c v ngành ñi n t ;

128
+ Là vư n ươm cho các ý tư ng sáng t o m i, các s n ph m m i trong
lĩnh v c CNHT ph c v ngành ñi n t ;
+ Là c u n i g n k t ch t ch gi a ñào t o và s n xu t; là trung tâm h
tr phát tri n ngu n nhân l c cho CNHT ph c v ngành ñi n t .
- T p trung ñ u tư phát tri n m t s trung tâm nghiên c u, thi t k và
th nghi m CHIP (chip design), góp ph n nâng cao t l n i ñ a trong các s n
ph m ñi n t mang thương hi u Vi t Nam trong giai ño n h i nh p qu c t .
- Nhà nư c c n ñ u tư m nh m cho danh m c các s n ph m h tr ñi n
t g m (danh m c ñư c ñ xu t b i các chuyên gia Nh t B n và c a các nhà
nghiên c u thu c Vi n ði n t , Tin h c và T ñ ng hóa Vi t Nam): V t li u
s n xu t linh ki n ñi n t ; Các linh, ph ki n nh a như các lo i v máy, thân
máy, m t trư c, các chi ti t nh a có ñ chính xác cao cho các s n ph m ñi n
t tiêu dùng, các thi t b vi n thông, t ñ ng hoá, ñi n t văn phòng; Các
thành ph n c a m ch tích h p ñi n t và vi l p ráp (t ñi n chíp, ñi n tr
chíp, cu n dây bi n th ...); Loa ñi n ñ ng; B t t , bi n th ngu n, ñi n tr , t
ñi n, dây ñi n; B dao ñ ng th ch anh, b l c; Ăng ten; ðĩa CD, CD - ROM,
DVD tr ng; Màn hình vi tính; Các lo i ph tùng, chi ti t kim lo i gia công
b ng công ngh ñúc, rèn, ñ t d p có ñ chính xác cao, các chi ti t ti n t kim
lo i, các lo i c vít, v máy, ch t, tay n m; Các lo i khuôn m u ñ t d p, ép
nh a, ñúc chính xác, các lo i d ng c , các b gá l p chuyên dùng; Các lo i
ph ki n cho t ng ñài, m t s h th ng vi n thông và các thi t b ñ u cu i c a
h th ng thông tin v tinh; Các b kh c ION thi t k cho màng m ng bán d n
Bên c nh ñó, Nghiên c u sinh cho r ng Nhà nư c chưa nên ñ u tư t
ngu n v n ngân sách các lo i s n ph m h tr sau:
- Các lo i linh ki n ñi n t “tích c c” như các lo i d ng c bán d n (ñiôt,
transitor, IC các lo i…); các lo i d ng c quang ñi n t …vì ñ s n xu t các

129
lo i s n ph m này yêu c u v n ñ u tư r t l n, trình ñ công ngh cao nhưng
tu i ñ i s n ph m l i r t ng n, ph i s n xu t v i s lư ng nhi u, ch t lư ng
t t và ph i xu t kh u ñư c thì m i t n t i ñư c. Cách ñây hơn 20 năm Vi t
Nam ñã có m t bài h c kinh nghi m khi xây d ng nhà máy s n xu t d ng c
bán d n (Z181). Nhà máy này ch tri n khai s n xu t c m ch ng ñư c m t
th i gian ng n r i ph i ng ng vì có nhi u khi m khuy t v công ngh cũng
như s lư ng và ch t lư ng s n ph m.
- Các lo i v t li u ñi n t cao c p như các t m tinh th silic (wafer),
nh a cao c p, t m màn hình LCD…vì ñ s n xu t các lo i s n ph m này cũng
yêu c u v n ñ u tư r t l n, công ngh cao, môi trư ng s ch ho c siêu s ch và
cũng ph i s n xu t v i s lư ng l n và ch t lư ng tuy t h o m i t n t i ñư c.
- Nâng cao năng l c các ngành gia công thi t y u như ñ t d p chi ti t
kim lo i, ñúc, m , ch t o khuôn m u trong khuôn kh chương trình phát tri n
CNHT qu c gia.
- ð y m nh c i cách các doanh nghi p qu c doanh trong ngành cơ khí,
nh a, ñúc thành các doanh nghi p s n xu t cho CNHT v i m c ñ chuyên
môn hoá cao.
3.3.2. Xây d ng các chính sách ñ t phá ñ phát tri n ngành phù h p
v i ñi u ki n m i
(1) – Chính sách qu n lý ngành
- Chính ph c n xác ñ nh CNðT là ngành công nghi p tr ng y u trong
n n kinh t qu c dân ñ có k ho ch dài h n phát tri n ngành hàng, có s
quan tâm ñ u tư thích ñáng.
- C n nhanh chóng ñưa ra ñ i sách cho v n ñ phát tri n CNðT Vi t
Nam, ñó là ph i kh n trương th ng nh t quan ñi m v các s n ph m ñi n t

130
c n phát tri n và ñưa ra các bi n pháp ñ thúc ñ y phát tri n có tính nh y v t
n u không s không có cơ h i thu h p kho ng cánh v i các nư c. C th là
c n ưu tiên s d ng ph n l n trong 17 t yên ODA cam k t l n th 3 c a Nh t
b n ñ t o ra cơ ch b o ñ m ngân sách nh t ñ nh cho phát tri n CNHT ngành
ñi n t .
- C n xây d ng và ban hành Ngh ñ nh v phát tri n CNðT, trong ñó ñưa
ra các bi n pháp t ng h p như phát tri n k thu t, ñào t o nhân l c, h tr tài
chính, b o ñ m v trí, khai thác th trư ng...
- Ti p t c c i thi n môi trư ng kinh doanh, hoàn thi n pháp lu t ñ thu
hút ñư c nhi u v n ñ u tư nư c ngoài và l a ch n các s n ph m, các công
ño n s n xu t tr ng ñi m t p trung ñ u tư, ch ñ o phương hư ng phát tri n
phù h p v i h th ng s n xu t khu v c và th gi i.
- Minh b ch hoá cơ ch chính sách và th c hi n nghiêm túc b o h
quy n s h u công nghi p ngành CNðT.
(2) - Chính sách ñ u tư
- Nhà nư c ch th c hi n vai trò là nhà ñ u tư ñ i v i m t s lĩnh v c
quan tr ng như: bưu chính – vi n thông, m ng tr c thông tin qu c gia, còn
các lĩnh v c khác khuy n khích ñ u tư t khu v c dân doanh ñ t bi t là thu
hút ngu n v n ñ u tư nư c ngoài t các t p ñoàn l n, t p ñoàn ña qu c gia và
các doanh nghi p có v n ñ u tư nư c ngoài ñang s n xu t kinh doanh t i Vi t
Nam. Khu v c dân doanh ch ñ ng phát tri n s n xu t các s n ph m, cung
c p các d ch v ñi n t tin h c, s n xu t các s n ph m ñi n t công nghi p,
linh ki n, ph ki n, ph tùng l p ráp các thi t b công ngh thông tin.
- Vi c phát tri n ngành CNðT s t p trung m t s trung tâm công
nghi p l n c a c nư c như Hà N i, H i phòng, tp. H chí Minh, ð ng Nai,
Bình Dương; ðà N ng, Hu ...

131
- Ti p t c ñ u tư hoàn thi n các công trình h t ng phát tri n ngành như
các trung tâm ñào t o, nghiên c u ng d ng, khu công ngh cao, công viên
ph n m m...
- Ưu tiên ñ u tư v n ngân sách nhà nư c cho vi c xây d ng cơ s h
t ng, ñào t o ngu n nhân l c, nghiên c u phát tri n, xúc ti n thương m i công
nghi p ñi n t . Ưu tiên s d ng v n ODA vay l i c a Chính ph ñ i v i các
d án phát tri n CNðT.
(3) - Chính sách s n ph m tr ng ñi m
- T p trung phát tri n s n xu t m t s linh ki n, ph tùng l p ráp các
thi t b công ngh thông tin và tăng nhanh vi c ng d ng công ngh thông tin
và ph n m m trong ñ i s ng xã h i, s n xu t m t s s n ph m ñi n t - tin
h c ch t lư ng cao (không nh t thi t là s n ph m hoàn ch nh cu i cùng) ñ
tham gia vào th trư ng qu c t .
- Trong t ng th i kỳ, tuỳ thu c vào nhu c u phát tri n c a n n kinh t ,
Th tư ng Chính ph phê duy t Chương trình phát tri n s n ph m tr ng ñi m
ñ ng b v i các cơ ch khuy n khích ñưa k t qu nghiên c u vào s n xu t
kinh doanh, quy ñ nh v t l chi phí nghiên c u phát tri n t i thi u cho
doanh nghi p nh m t o ñi u ki n h tr phát tri n các s n ph m m i.
- Doanh nghi p ñ ñi u ki n tham gia phát tri n s n ph m tr ng ñi m
ñư c hư ng các h tr ưu ñãi ñ u tư thông qua vi c xem xét ưu ñãi h tr ñ u
tư t ngu n v n ngân sách Nhà nư c cho công ño n nghiên c u – phát tri n,
s n xu t th nghi m s n ph m và các chương trình xúc ti n thương m i, các
h tr ñ u tư s n xu t t i các khu công nghi p t p trung.
(4) - Chính sách công ngh

132
- Ngành c n ng d ng công ngh cao thông qua ñ u tư nư c ngoài giai
ño n ñ u, ñ c bi t là ñ u tư t các t p ñoàn ña qu c gia vào th trư ng th
gi i, ñón nh n chuy n giao công ngh t các nư c phát tri n.
- Xây d ng chính sách thích h p nh m thu hút các nhà ñ u tư nư c
ngoài ñ u tư và chuy n giao công ngh vào các lĩnh v c s n xu t các s n
ph m công ngh cao, hàm lư ng trí tu cao.
- ð u tư có tr ng ñi m cho các công ngh chi n lư c, s n ph m tr ng
ñi m trên cơ s tăng ngân sách cho nghiên c u khoa h c công ngh ; cung c p
tín d ng và b o lãnh tín d ng cho vi c ng d ng công ngh m i.
- Xây d ng cơ ch thích h p ñ thương m i hoá các k t qu nghiên c u
khoa h c.
- Nghiên c u xây d ng và cho ban hành các chu n qu c gia tương thích
v i các chu n qu c t trong lĩnh v c ñi n t , t o ñi u ki n cho vi c ti p thu,
phát tri n và tương thích hoá các công ngh và h th ng thi t b ñi n t trong
ñi u ki n Vi t Nam.
- Xây d ng h th ng các phòng ño ki m ch t lư ng s n ph m ñi n t
theo tiêu chu n qu c t . Tư v n, hư ng d n, h tr cho các doanh nghi p
tham gia chương trình xây d ng h th ng qu n lý ch t lư ng, ñăng ký s h u
công nghi p và ñăng ký nhãn hàng.
3.3.3. Phát tri n ngu n nhân l c
Ngành CNðT là ngành công nghi p k thu t cao, t c ñ thay ñ i công
ngh r t nhanh nên ngu n nhân l c ñóng m t vai trò quan tr ng. Có th nh n
th y thành công c a CNðT các nư c trong khu v c ñ u có s ñóng góp to l n
c a chính sách ñào t o ngu n nhân l c ñúng ñ n. ð i v i các doanh nghi p
ñi n t Vi t Nam trong giai ño n ñ nh hư ng ñi vào s n xu t ph tùng linh

133
ki n, ti n t i nghiên c u thi t k ch t o s n ph m mang thương hi u Vi t
Nam, ngoài các chính sách khuy n khích, ưu ñãi ñ thu hút nhân tài, vi c ñào
t o ngu n nhân l c ch t lư ng cao càng là m t yêu c u b c xúc.
Theo l p lu n c a nhi u chuyên gia kinh t thì s t t h u c a Vi t Nam
so v i các nư c trong khu v c th hi n trên c hai phương di n: Công ngh và
trình ñ chuyên môn, qu n lý, trong ñó y u t trình ñ chuyên môn, qu n lý
ph i ñư c ñ t lên ñúng t m c a nó vì công ngh hi n ñ i ñôi khi làm thi t h i
l n n u ñi kèm v i nó là chuyên môn kém và s qu n lý t i. Vì v y, ñ có
ñư c ñ i ngũ cán b ñ kh năng ñáp ng ñư c yêu c u s n xu t kinh doanh
trong môi trư ng c nh tranh ngày càng gay g t c a th trư ng m c a, ñ c
bi t là ñáp ng nhu c u lao ñ ng trong giai ño n s n xu t ph tùng linh ki n,
ti n t i nghiên c u thi t k ch t o s n ph m, Nhà nư c cùng các doanh
nghi p ñi n t Vi t Nam c n t p trung th c hi n m t s bi n pháp sau:
H p 3.1: Ý ki n c a ông Takano Fujii – JETRO
- Xây d ng và ban hành s m quy ho ch chi ti t phát tri n ngu n nhân
l c ngành CNðT ñ n năm 2020 ho c có th xa hơn, trong ñó tr ng tâm là
ngu n nhân l c ph c v nhu c u phát tri n CNHT ngành ñi n t . Trư c m t
c n l a ch n và g i ñ o t o t i các nư c có ngành CNðT phát tri n kho ng
5.000 sinh viên v k thu t cao và thi t k CHIP nh m chu n b cho nh ng
Công nghi p h tr Vi t Nam y u do ngu n nhân l c kém. Vi t Nam
không s d ng ñư c ngu n nhân l c ưu tú c a mình, CNHT không
phát tri n d n ñ n tình tr ng khó khăn trong vi c tìm ki m ngu n
cung c p nguyên v t li u và linh ph ki n. Có nhi u nguyên nhân
nhưng trư c h t là xu t phát t khía c nh ngu n nhân l c thi u s
tích lũy v trình ñ công ngh .

134
ñ t phá m i c a ngành công nghi p ph n c ng - ñi n t trong ñ án tăng t c
v CNTT Vi t Nam ñ n năm 2020 [29].
- Chính ph c n xây d ng chương trình hành ñ ng c th v ñ o t o
ngu n nhân l c ch t lư ng cao cho ngành CNðT, l c ch n ñ i tác ñào t o
chi n lư c và ñưa vào chương trình ngh s ho c dư i d ng m t b n cam k t
sáng ki n chung gi a hai nư c, ví d gi a Vi t Nam – Nh t B n, hay Vi t
Nam Maylaysia…
- Ch ñ ng và thư ng xuyên nâng cao ch t lư ng ñào t o cán b khoa
h c và công ngh thu c m i trình ñ v CNHT ph c v ngành ñi n t ñ s m
có ñư c ñ i ngũ chuyên gia trình ñ ti n sĩ, th c sĩ, k sư công ngh , k thu t
viên ñ t ch t lư ng qu c t t công ño n thi t k ñ n s n xu t và b o trì b o
dư ng công ngh và thi t b .
- Xây d ng cơ ch ph i h p 3 bên (doanh nghi p - vi n, trư ng - cơ
quan qu n lý nhà nư c) ñ ñào t o ngu n nhân l c k thu t tay ngh cao,
năng l c qu n lý và năng l c tri n khai phát tri n th trư ng t t. Chú tr ng m
r ng hình th c ñào t o t i ch , g n k t vi c ñào t o v i vi c s d ng lao ñ ng.
Có chính sách khuy n khích các doanh nghi p FDI tham gia vào công tác ñào
t o ngu n nhân l c.
- Xây d ng các trung tâm ñào t o công ngh và kinh doanh cũng như các
trung tâm h tr k thu t, trung tâm d li u c a các doanh nghi p trong ngành
CNHT ph c v các doanh nghi p v a và nh .
- Th c hành hóa và th c ti n hóa phương pháp ñào t o và chương trình
gi ng d y chuyên ngành ñi n t t i các cơ s ñào t o. H c h i kinh nghi m
ñào t o ngu n nhân l c cho CNðT c a các nư c ñi trư c như Malaysia và
Trung Qu c, liên k t ch t ch v i các t ch c và cơ s ñào t o có uy tín c a
th gi i và khu v c ñ ñào t o ngu n nhân l c ch t lư ng cao.

135
- Gi i quy t tho ñáng m i liên quan gi a ñào t o, s d ng và ñãi ng ;
gi a ñào t o và ñào t o l i. Có chính sách h tr doanh nghi p trong ngành
CNðT t t ch c ñào t o ngu n nhân l c. T o s g n bó v quy n l i và
trách nhi m c a ngư i lao ñ ng v i doanh nghi p b ng các chính sách như
ñ u tư cho ñào t o thông qua các ñ nh ch có tính khuy n khích cao.
- Công khai, minh b ch vi c tuy n ch n các cán b ch ch t, ñ c bi t là
giám ñ c doanh nghi p có năng l c t t. Chú ý l c lư ng qu n tr doanh
nghi p là các Vi t Ki u có kinh nghi m.
- Có chính sách khuy n khích nh m thu hút nh ng cán b , k sư ñư c
ñào t o bài b n, có ch t lư ng nư c ngoài tr v làm vi c. Tuỳ theo năng
l c ñ t o m i ñi u ki n thu n l i v nhà , lương b ng, v trí và ñi u ki n
làm vi c. ð i v i nh ng chuyên gia là Vi t ki u thì nên có chính sách khuy n
khích riêng, ch ng h n v ti n thư ng hàng năm, v ñi u ki n làm vi c.
- Tăng cư ng ñào t o ñ i ngũ cán b qu n lý và maketing trình ñ cao
thông qua liên k t ho c t n d ng s tr giúp c a các t ch c ñào t o, các
chương trình t p hu n c a nư c ngoài nh m nâng cao năng l c ti p c n các
ngu n thông tin công ngh qu c t , năng l c l a ch n, ti p thu công ngh tiên
ti n, năng l c th c hi n h p ñ ng chuy n giao công ngh t nư c ngoài, năng
l c s d ng các chuyên gia k thu t nư c ngoài trong quá trình s n xu t và tư
v n chuy n giao công ngh , năng l c tri n khai công ngh khi ti n hành các
h p ñ ng mua bán licence…
- Chu n b l c lư ng nhân s cho h i nh p và h p tác qu c t g m m t
s k năng cơ b n như: trình ñ ngo i ng ; tư ng t n v các cam k t h i
nh p; ng phó nhanh v i các k thu t c nh tranh c a các nư c b ng thương
m i ho c phi thương m i; có k năng t t khi ti p c n v i th trư ng m i…

136
Như trên ñã nêu, con ngư i là nhân t quan tr ng, quy t ñ nh s thành
b i c a doanh nghi p trên thương trư ng. Nhưng ñ phát huy ñư c ngu n
nhân l c này có hi u qu , m i doanh nghi p ph i bi t làm t t công tác ñào
t o, b i dư ng và ph i s d ng h m t cách h p lý, khoa h c.
3.3.4. Phát tri n các liên k t s n xu t trong nư c và qu c t
Trong ñi u ki n h i nh p kinh t qu c t hi n nay, m i qu c gia, m i
doanh nghi p không th t “cu n tròn” trên con ñư ng ti p c n chu i giá tr
toàn c u. Quá trình phân công lao ñ ng qu c t và th c ti n c nh tranh s t o
ñ ng l c, ñ ng th i ñ t ra yêu c u m r ng và ñào sâu các quan h kinh t ,
h p tác và liên k t s n xu t. V n ñ là các doanh nghi p c n ph i xác ñ nh rõ
m c tiêu c a liên k t, ñánh giá chính xác ti m l c c a các ñ i tác ñ l a ch n
ñúng các ñ i tác trong chu i liên k t và quan tr ng hơn là hình th c liên k t
kinh t gi a các ñ i tác.
(1) - ð i v i các doanh nghi p s n xu t ñi n t
CNðT là m t ngành công ngh bao g m nhi u công ño n v i các tính
ch t ph c t p khác nhau. C ngành CNðT có th phát tri n n u t ng doanh
nghi p thành viên bi t d a vào l i th c a b n thân mình mà l a ch n quy t
ñ nh tham gia vào khâu nào c a quá trình s n xu t. Các doanh nghi p m nh,
có kh năng công ngh k thu t cao ñóng vai trò h t nhân thúc ñ y và h tr
các doanh nghi p v a và nh . Ngư c l i, v i l i th chuyên sâu c a mình, các
doanh nghi p nh th c hi n chuyên môn hoá m t s chi ti t, b ph n trong
chu i giá tr gi m thi u các chi phí s n xu t c n thi t cho các doanh nghi p
l n. Mu n v y, trư c h t các doanh nghi p trong nư c c n:
- Nâng cao nh n th c v liên k t s n xu t qu c t
Các cơ s s n xu t, ñ c bi t là các doanh nghi p v a và nh , c n nâng
cao nh n th c v hi u qu c a liên k t s n xu t qu c t , ñ t ñó có th ch

137
ñ ng tìm ki m các m i liên k t trong ho t ñ ng c a mình. C n chú ý r ng, s
liên k t có th ñư c th hi n nhi u lĩnh v c khác nhau, như liên k t v công
ngh , liên k t v th trư ng, liên k t v nhân l c, liên k t trong dây chuy n t o
ra chu i giá tr c a s n ph m...
Vi c t o ra s chuy n bi n trong nh n th c c a doanh nghi p v liên k t
s n xu t qu c t , như trên ñã nói, c n ñư c tri n khai t t c các b ph n c a
doanh nghi p. C n nh r ng, trong doanh nghi p, chính các cán b qu n lý
c p trung gian là nh ng ngư i d dàng nh n ra các nhu c u v liên k t nh t.
Và chính h là nh ng ngư i ñ xu t ñ ch doanh nghi p l a ch n và quy t
ñ nh tri n khai các liên k t kinh t .
- Nâng cao trình ñ công ngh
Ti p t c nâng cao trình ñ công ngh theo nhi u phương th c; h c h i &
sáng t o công ngh , ti p nh n chuy n giao c a các doanh nghi p ñi n t nư c
ngoài ñ có th chuyên môn hoá sâu, t ñó có ñi u ki n tham gia và m r ng
các m i quan h liên k t qu c t .
- L a ch n hình th c liên k t s n xu t qu c t phù h p
ðây là n i dung ñáng lu n bàn nh t ñ i v i v n ñ liên k t s n xu t qu c
t trong ngành ñi n t Vi t Nam. 30 năm trư c chúng ta th c hi n gia công,
gi ñây gia công v n là phương th c s n xu t ch y u. Vi c l a ch n là
xư ng gia công cho th gi i hay phát tri n s n xu t t các chi ti t, linh ki n
ñ ti n t i ñ m nh n t khâu ñ u tiên trong chu i giá tr s n ph m v n chưa
ñư c quy t ñ nh ñ i v i ngành ñi n t Vi t Nam. V y, chúng ta s liên k t
v i các doanh nghi p nư c ngoài theo hình th c liên k t ngang hay liên k t
d c, liên k t trong phát tri n h ngu n hay ch trong phát tri n thư ng
ngu n...? Ngoài vi c xác ñ nh ñư c n i dung công vi c c n ph i liên k t và
xác ñ nh ñư c ñ i tác c n liên k t, m t v n ñ h t s c quan tr ng mà doanh

138
nghi p c n chú ý, ñó là l a ch n hình th c liên k t. Th c t cho th y, vi c l a
ch n ñúng hình th c liên k t, phù h p v i kh năng c a các bên, là m t trong
nh ng y u t quy t ñ nh s thành công c a quá trình liên k t.
(2) - ð i v i các cơ quan qu n lý vĩ mô
Như ñã phân tích, s lư ng các doanh nghi p có v n ñ u tư nư c ngoài
kho ng 30% nhưng l i ñang chi m t i 90% v n ñ u tư, trên 90% kim ng ch
xu t kh u và kho ng 80% th ph n n i ñ a [33]. Tuy nhiên, trên th c t , các
doanh nghi p trong nư c và các doanh nghi p FDI này l i không có m i liên
k t ch t ch v i nhau trong s n xu t cũng như trong tiêu th s n ph m.
Khi mà h u h t các doanh nghi p trong nư c ch th c hi n l p ráp gi n
ñơn, thì chi n lư c phát tri n CNHT/các doanh nghi p h tr ñi n t là h t
s c quan tr ng. Nhưng k t khi có s xu t hi n c a các doanh nghi p FDI,
CNHT ñi n t c a chúng ta ñã ñư c gì? hay l p ráp v n hoàn l p ráp. Theo
ñánh giá c a chúng tôi, nguyên nhân xu t phát t hai phía;
M t m t, các doanh nghi p trong nư c chưa th c s n l c ñ h c h i và
sáng t o công ngh , chưa th c hi n nghiêm túc các kh ư c h p ñ ng, và
quan tr ng hơn là năng l c chưa th c s ñáp ng ñư c nhu c u c a các doanh
nghi p FDI. M t khác, các doanh nghi p l p ráp FDI không chuy n giao công
ngh cho các doanh nghi p trong nư c m t cách ñúng nghĩa. H thư ng có
nh ng chi n lư c mua s m theo “l i MNC” - T p ñoàn ña qu c gia phân c p
quy t ñ nh có ch n l c trong chi n lư c mua s m ñ t ñ t ra “lu t chơi” ñ i
v i các doanh nghi p ph tr c a các nư c. Vì v y, Chính ph c n nhanh
chóng th c hi n nh ng chính sách h p lý ñ thúc ñ y s phát tri n c a ngành
công nghi p ph tr , trong ñó t p trung v các lĩnh v c như ch t o khuôn
m u, ñúc, ép nh a, ñ t d p kim l ai, x lí b m t..., trư c h t b ng nh ng
chính sách sau:

139
- Thi t l p các cơ quan ñ u m i, nâng cao năng l c và hi u qu ho t
ñ ng c a các t ch c, hi p h i trong ngành ñi n t . Vai trò c a các t ch c
trung gian, các hi p h i ngành ngh các nư c là h t s c quan tr ng. H v a
là c u n i gi a các DN, là cơ quan tư v n cho các DN, là cơ quan tham v n
cho Chính ph và v a ñóng vai trò quan tr ng trong quá trình xúc ti n thương
m i... Vi t Nam, v nh n th c cũng như v y. Nhưng trên th c ti n ý nghĩa
và vai trò c a các t ch c trung gian, các hi p h i ngành ngh chưa m y ñư c
coi tr ng.
ð phát tri n các liên k t s n xu t trong nư c và qu c t , Chính ph c n
nhanh chóng thi t l p các cơ quan ñ u m i chuyên trách nh m tìm ki m, ñánh
giá và tham v n cho các ñ i tác nư c ngoài và các doanh nghi p trong nư c
t o nên các m i liên k t s n xu t hi u qu
- T o các ưu ñãi c n thi t cho các doanh nghi p h tr ngành ñi n t , ñ c
bi t là h tr ñi theo hãng chính. Các ưu ñãi này s ñư c xác l p d a trên th c
t c a các doanh nghi p và không vi ph m vào các cam k t WTO. Các h tr
c n thi t này có th là; h tr v cơ s h t ng, ñ a ñi m xây d ng doanh
nghi p, giá thuê ñ t ưu ñãi..., tr giúp ñào t o b i dư ng cán b k thu t và
công nhân lành ngh . Các h tr này s nâng cao năng l c c a các doanh
nghiêp n i ñ a ñ ñáp ng yêu c u trong chu i liên k t h ngu n - thư ng
ngu n c a s n ph m ñi n t Vi t Nam.
- Xây d ng thí ñi m m t s khu CNHT ñi n t v i các ưu ñãi riêng.
Chính sách này s t o ra m t không gian m i, môi trư ng m i, ñ ng th i t o
ñ ng l c m i cho ñ u tư c a các doanh nghi p FDI cũng như doanh nghi p
trong nư c. Các doanh nghi p v a ñư c t o thu n l i trong phân b không
gian công nghi p v a ñư c hư ng nh ng ưu ñãi c n thi t ñ liên k t, h p tác

140
s n xu t kinh doanh gi a các nhà h tr Vi t Nam v i các nhà l p ráp FDI và
ngư c l i.
- Phân b , quy ho ch h p lý và ñ u tư cho ngành ñi n t nh ng vùng
kinh t tr ng ñi m có ñ m i ñi u ki n ph c v cho ho t ñ ng s n xu t như:
cơ s h t ng, ngu n nhân l c ch t lư ng cao. Theo ñó, nh ng vùng có ñ
kh năng phát tri n ngành CNðT g m: m t s khu công nghi p, khu ch xu t
3 vùng Hà N i, Tp.HCM, ð ng Nai - Bình Dương và ðà N ng - Qu ng
Nam.
(3) - ð i v i các t ch c, hi p h i trong ngành ñi n t
Tăng cư ng vai trò c a các hi p h i ngành ngh trong vi c m r ng các
m i quan h liên k t kinh t , thông qua các ho t ñ ng sau:
- Hi p h i ñ ng ra làm vai trò t p h p và ñi u ph i s ph i h p c a các
doanh nghi p thành viên, khi có nh ng h p ñ ng kinh t vư t quá kh năng
c a t ng thành viên ñơn l . Làm ñư c vi c này s tránh ñư c tình tr ng ép giá
c a các ñ i tác ñ t hàng, mà chúng ta v n ñáp ng ñư c nhu c u c a các
khách hàng l n.
- Ch ñ ng t o ra các m i quan h liên k t trong n i b các doanh
nghi p thành viên, b ng cách hư ng các doanh nghi p l n ưu tiên ñ t hàng
các doanh nghi p nh trong cùng hi p h i.
- ð u m i trong các h at ñ ng xúc ti n thương m i, tìm ki m th trư ng
cho c ngành hàng và ch ñ ng h tr các doanh nghi p thành viên trong ho t
ñ ng này.
3.3.5. Phát tri n th trư ng và xây d ng thương hi u doanh nghi p
“Trong quá trình h i nh p kinh t qu c t , thành công ch t i v i s
song hành c a c doanh nghi p và nhà nư c. Ngư i chi n th ng s là nh ng

141
ai ñ ng trư c ñư ng cong c a s thay ñ i, không ng ng xem xét l i mình ñ
t o ra nh ng th trư ng m i, khai phá nh ng con ñư ng m i và sáng t o ra
các quy t c phù h p v i th gi i ñ y bi n ñ ng.”
ð hình thành bư c ñi trong vi c ti p c n, khai thác th trư ng th gi i
và xây d ng thương hi u cho các doanh nghi p ñi n t Vi t Nam, trư c h t
xin nêu ra ñây hai trư ng h p nghiên c u ñi n hình ñã thành công trong giai
ño n khó khăn c a ngành CNðT Vi t Nam.
T kinh nghi m xây d ng thương hi u c a Công ty ði n t Tân Bình
S m nh n th c ñư c xu hư ng khách quan c a lu ng ñ u tư nư c ngoài
vào ngành CNðT và kho ng cách v công ngh thi t b và k thu t cũng như
trình ñ qu n lý gi a các doanh nghi p Vi t Nam và các FDI, Công ty ði n
T Tân Bình (VTB) ñã nhanh chóng th c hi n chi n lư c liên k t v i các t p
ñoàn s n xu t ñi n t l n c a Nh t B n và ASEAN, k t qu là:
(1) S ra ñ i c a Công ty C ph n Vitek
S ra ñ i c a Công ty C ph n Công ngh Vi t (Vitek) ñánh d u mô
hình phát tri n m i c a ngành CNðT Vi t Nam ñ vư t qua nh ng khó khăn
trong cu i nh ng năm 1990, ñ u nh ng năm 2000. ði u này th hi n r ng,
doanh nghi p trong nư c hoàn toàn có th phát tri n trong b i c nh c nh
tranh găy g t n u ch n ñúng hư ng ñi và quy t tâm vư t khó.
Hi n nay, Vitek ñang th c hi n nhi u d án s n xu t nh ng s n ph m
cao c p mang thương hi u Vi t Nam ñ s c c nh tranh v i m t s s n ph m
c a các nư c như: Thái Lan, Malaysia, Philipine.
(2) Chi c tivi màn hình ph ng ñ u tiên cho ngư i Vi t: FAVI
Trong khi m t t p ñoàn ñi n t l n c a th gi i có ñ n hơn 600 k sư
thi t k (R&D) trình ñ cao thì VTB ch có 10 k sư trình ñ trung bình.

142
Tuy nhiên, h ñã th c hi n nhi m v n ng n , ñó là nghiên c u tri n khai mô
hình s n ph m mang thương hi u VTB ñ u tiên v i các yêu c u cao v k
thu t, m u mã hi n ñ i ñáp ng nhu c u tiêu dùng m i, và s n ph m cu i
cùng là chi c tivi màu màn hình ph ng VTB ñ u tiên, FAVI ra ñ i trên dây
chuy n khép kín. VTB ñã nhanh chóng chi m ñư c c m tình c a ngư i tiêu
dùng trong nư c và ti p t c cho ra ñ i hàng lo t s n ph m ñi n t dân d ng
thương hi u Vi t như ti vi màn hình ph ng, ñ u DVD, VCD…
(3) S n ph m máy tính VTB
K ti p quá trình phát tri n vư t b c v công ngh , d a vào s c m nh
liên k t, liên doanh, ñáp ng nhu c u phát tri n CNTT, ñ ng th i ph c v cho
chương trình s n xu t s n ph m công nghi p tr ng ñi n c a Chính ph , Công
ty Viettronics Tân Bình ñã t p trung ñ u tư nghiên c u và phát tri n s n ph m
máy tính thương hi u Vi t Nam t tháng 06 năm 2001.
V i ñ i ngũ k sư ñư c ñào t o cơ b n t quá trình liên doanh, liên k t,
VTB ñã nghiên c u và phát tri n m t lo t các s n ph m máy vi tính ñáp ng
nhi u m c ñích s d ng khác nhau; máy vi tính gia ñình và dùng cho gi i trí,
máy vi tính k thu t dùng cho các k sư thi t k ho c x lý chuyên nghi p,
máy vi tính ph c v cho các d án thu c lĩnh v c giáo d c, ñào t o…
Máy vi tính VTB ñư c s n xu t trên dây chuy n công nghi p hi n ñ i
ñ t các tiêu chu n kh t khe nh t ñ i v i công ngh s n xu t máy tính như h
th ng ch ng t nh ñi n cho công nhân, cho môi trư ng và thi t b , h th ng
ki m tra s n ph m. Vi c ki m soát ch t lương s n ph m ñư c th c hi n b i
h th ng trung tâm và ñư c tư v n ch t ch v k thu t b i các chuyên gia
c a nhà máy s n xu t máy tính Intel.
Như v y, t nh ng năm 2000 cho ñ n nay VTB ñã chính th c ñ nh hình
hai bư c chi n lư c quan tr ng mang tính ñ t phá tr thành t p ñoàn và qu c

143
t hóa s n ph m VTB, ñ tri n khai chi n lư c này VTB ti p t c m nh d n
tham gia h p tác công nghi p v i các nư c ASEAN, v i Sony Vi t Nam và
Sony Singapore thông qua chương trình h p tác này m i năm VTB xu t kh u
3 tri u USD sang các nư c trong khu v c góp ph n nâng cao v th trên th
trư ng khu v c. Chi n lư c “t liên doanh ñ n xây d ng thương hi u” ñã t o
ti n ñ v ng ch c ñ giúp cho VTB vư t qua giai ño n kh c li t nh t c a
ngành ñi n t nhũng năm 90 và ti p t c kh ng ñ nh thương hi u.
ð n câu chuy n thương hi u c a Công ty ði n t Hà N i - Hanel
M t trong nh ng th m nh c a Hanel là h p tác ñ u tư v i nư c ngoài
không ch bó h p trong m t ngành ngh , m t ñ i tác mà ñư c m r ng ra
nhi u lĩnh v c và nhi u ñ i tác trên nhi u ñ a bàn. Hanel là ñ i tác phía Vi t
Nam trong nhi u liên doanh v i nư c ngoài thành công t i Vi t Nam như:
Công ty TNHH ñ n hình Orion- Hanel, Công ty TNHH Thương m i Daeha,
Công ty TNHH SumiHanel, Công ty ði n t Daewoo Hanel…
Hi n nay h u h t các công ty liên doanh c a Hanel ñ u ho t ñ ng hi u
qu . Bên c nh ñó, Hanel còn ti p thu ñư c nh ng kinh nghi m và phương
th c k thu t m i t o ti n ñ cho s phát tri n thương hi u ñ c l p trong
tương lai. Ti p bư c thành công các liên doanh v i Hàn Qu c, Nh t B n,
Hanel tr thành nhà cung c p d ch v vi n thông sau khi thành l p Hà N i
telecom, công ty hi n ñang ñư c nhi u ñ i tác nư c ngoài mong nu n h p
h p tác liên doanh ñ nghiên c u thi t k s n xu t ra các s n ph m có hàm
lư ng ch t xám cao.
Tuy có nh ng công ty thành công như v y, nhưng hi n nay xu t kh u
s n ph m ñi n t v n ch y u do các doanh nghi p FDI th c hi n. Th trư ng
xu t kh u c a các doanh nghi p này là các th trư ng có s n c a h chính
qu c ho c các cơ s s n xu t trên toàn c u. V i năng l c như hi n nay, có l

144
trong kho ng 5 ñ n 10 năm t i tình tr ng này s v n t n t i và th trư ng xu t
kh u s n ph m ñi n t c a Vi t Nam v n ph i h i nh p vào các m ng s n
xu t/phân ph i c a các công ty nư c ngoài. S dĩ như v y là vì hai lý do cơ
b n: m t là, CNðT Vi t Nam chưa t o ra ñư c nh ng s n ph m ñi n t mang
thương hi u Vi t Nam; hai là, trình ñ cũng như nhu c u c a th trư ng th
gi i ñã vư t quá trình ñ s n xu t hàng ñi n t c a Vi t Nam. Vì v y mu n
phát tri n th trư ng xu t kh u cho s n ph m ñi n t Vi t Nam trư c h t c n
ph i t o ra s n ph m mang thương hi u Vi t Nam ñáp ng ñư c nhu c u c a
th trư ng và có ch t lư ng, giá c c nh tranh; sau ñó ph i tri n khai công tác
xúc ti n thương m i, ti p c n th trư ng. Theo ñó, m t s n i dung sau c n
tri n khai s m:
- B sung, nâng c p b máy cung c p thông tin và quy ñ nh cơ ch cung
c p, ti p nh n, khai thác thông tin, ñáp ng nhu c u thông tin nhanh, chính
xác trên các th trư ng cho doanh nghi p. ð c bi t, ñ có nh ng thông tin
kinh t ñ y ñ , nhanh, chính xác trên th trư ng ngoài nư c, c n quy ñ nh rõ
ch c năng cung c p thông tin c a các ð i s quán Vi t Nam nư c ngoài,
ñ ng th i có ch tài x lý nh ng hi n tư ng thông tin sai, thông tin ch m.
- Nhà nư c khuy n khích, t o ñi u ki n cho các doanh nghi p thành l p
các chi nhánh, văn phòng ñ i di n ho c các trung tâm thương m i nư c
ngoài ñ tìm hi u v nhu c u, th hi u c a th trư ng, qu ng bá s n ph m,
thương hi u và ký k t h p ñ ng, t ch c tiêu th s n ph m.
- Nhà nư c ph i thay ñ i căn b n tư duy v thương hi u, ph i coi thương
hi u không ch là tài s n, uy tín, ni m t hào riêng c a t ng doanh nghi p mà
còn là tài s n quý báu t n t i dư i d ng v t th và phi v t th c a c qu c gia
và vi c xây d ng và phát tri n thương hi u là nghĩa v và trách nhi m c a
m i ngành, m i c p ch không ph i c a riêng c ng ñ ng doanh nghi p.

145
Doanh nghi p là ngư i t o ra thương hi u nhưng khai sinh ra nó l i là Nhà
nư c, không có “gi y khai sinh” thương hi u khó lòng t n t i.
- Các s n ph m ñi n t ñang có th trư ng trong nư c t p trung nhóm
s n ph m ñi n t dân d ng ( TV, ñ u ñĩa, dàn âm thanh …), ñi n l nh (t
l nh, máy gi t, máy ñi u hoà không khí), thi t b ñi n t y t , máy tính và
máy văn phòng… V i t c ñ tăng trư ng kinh t cao và ñ i s ng c a nhân
dân ngày càng ñư c c i thi n, nhu c u v các lo i s n ph m này s ngày càng
gia tăng t o nên m t th trư ng n i ñ a ñ y ti m năng. Do ñó các doanh
nghi p c n t p trung các bi n pháp ñ nâng cao ch t lư ng s n ph m, gi m
giá thành, c i thi n m u mã ñ tăng th ph n th trư ng trong nư c.
- Trên cơ s ñ y m nh công tác nghiên c u thi t k và phát tri n s n
ph m, các doanh nghi p c n t o ra nh ng s n ph m ñi n t dân d ng và
chuyên dùng m i, phù h p v i nhu c u c a th trư ng và ngư i dân d ng Vi t
Nam ñ cung ng cho th trư ng trong nư c, trên cơ s ñó ti p t c c i ti n
nâng c p ñ ti n t i xu t kh u.
- Ti n hành công tác xúc ti n thương m i, ti p c n th trư ng ñ c l p
ho c trong khuôn kh Chương trình Xúc ti n thương m i qu c gia ñ có s
tr giúp v thông tin, th trư ng, ñ i tác cũng như có s h tr c n thi t ñ
tham gia các h i ch , tri n lãm nư c ngoài.
Các phân tích và d báo cho th y s c ép c nh tranh trên thương trư ng
c a t ng ch th s n xu t kinh doanh trong giai ño n Vi t Nam gia nh p
WTO s gia tăng m nh m v i cư ng ñ và quy mô ngày càng cao và m
r ng. N u tính thêm tác ñ ng c a chính sách m c a trong quan h ñ i ngo i,
s ra ñ i và ñi vào ho t ñ ng c a hàng lo t các khu ch xu t, các khu công
nghi p k thu t cao, khu Thương m i t do, s tác ñ ng c a m u d ch biên
gi i thì cư ng ñ c nh tranh s còn tăng lên g p b i so v i giai ño n trư c.

146
Trong b i c nh y, xây d ng và b o v thương hi u tr thành v n ñ th i s
ñ i v i b t kỳ doanh nghi p nào. Ch t lư ng s n ph m là y u t cơ b n nh t
t o nên ph n h n c a thương hi u, song ch t lư ng không ph i là t t c nh ng
gì mà thương hi u mu n chuy n ñ n ngư i tiêu dùng. V i ý nghĩa như v y,
xây d ng, c ng c , phát tri n và b o v thương hi u v a mang tính c p bách,
v a mang tính lâu dài c a m i doanh nghi p nói chung, doanh nghi p s n
xu t kinh doanh ñi n t nói riêng trên bư c ñư ng h i nh p.
3.3.6. M t s ki n ngh vĩ mô
Bên c nh s n l c, c g ng c a m i doanh nghi p, vi c ñi u hành và
qu n lý Nhà nư c c p vĩ mô, các gi i pháp c a Chính ph và các B ngành
có vai trò h t s c quan tr ng trong quá trình hoàn thi n môi trư ng kinh
doanh góp ph n h tr tích c c cho ngành và các doanh nghi p nâng cao s c
c nh tranh trong khung kh các cam k t WTO v ñi n t . T phân tích th c
tr ng tăng trư ng và ñánh giá ch t lư ng tăng trư ng ngành ñi n t Vi t Nam,
t vi c phân tích các chính sách c a Chính ph ñ i v i ngành ñi n t Vi t
Nam, lu n án xin ñưa ra m t s ki n ngh như sau:
Th nh t, Chính ph c n xác ñ nh CNðT là ngành công nghi p tr ng
y u trong n n kinh t qu c dân ñ có s quan tâm và ñ u tư thích ñáng.
Th hai, Chính ph c n nhanh chóng ban hành Ngh ñ nh v phát tri n
CNHT, trong ñó coi ngành CNðT là m t trong nh ng ngành then ch t thúc
ñ y phát tri n nhanh t nay ñ n năm 2020 v i nh ng chính sách ñ c thù.
Th ba, ti p t c c i thi n môi trư ng kinh doanh, c i cách hành chính,
hoàn thi n lu t pháp ñ thu hút ñư c nhi u v n ñ u tư nư c ngoài, ñ c bi t là
các doanh nghi p h tr , d n ti n ñ n chuy n giao công ngh cho các doanh
nghi p trong nư c và l a ch n các s n ph m, các công ño n s n xu t tr ng

147
ñi m t p trung ñ u tư, ch ñ o phương hư ng phát tri n phù h p v i h th ng
s n xu t khu v c và th gi i.
Th tư, Nhà nư c h tr phát tri n thư ng ngu n ngành ñi n t , tăng
cư ng liên k t d c và ngang b ng m t s chính sách trong ñó t p trung vào
chính sách h tr tài chính, chính sách thu và ñ u tư “m i”.
+ Nhà nư c ñóng vai trò là nhà ñ u tư ch y u trong giai ño n ñ u c a
quá trình ñ u tư phát tri n công nghi p h tr cho ngành ñi n t .
+ Khuy n khích, t o khung pháp lý và cơ ch ñ phát tri n các liên k t,
hi p tác gi a các doanh nghi p trong nư c v i nhau và gi a các doanh nghi p
trong nư c và các doanh nghi p FDI.
Th năm, c n ñ y m nh công tác tuyên truy n, ph bi n thông tin v h i
nh p qu c t c a Vi t Nam nói chung và các cam k t WTO nói riêng cho các
doanh nghi p, các t ch c ngành ñi n t Vi t Nam. Vi c tuyên truy n và ph
bi n c n th c hi n linh ho t, ch ñ ng, thông qua nhi u kênh thông tin khác
nhau, ñ ng b và có tính ñ nh hư ng cao. ðây là y u t ñ u tiên và quan
tr ng ñ thay ñ i tư duy theo hư ng tích c c và d n ñ n thành công.
Th sáu, ti p t c m c a th trư ng ngành ñi n t , h tr cho các doanh
nghi p ñi n t trong quá trình nghiên c u, phát tri n, ti p th s n ph m t o các
ñi u ki n và bư c ñ t phá c n thi t cho s xâm nh p và l n m nh c a các s n
ph m ñi n t Vi t Nam vào các th trư ng nư c ngoài ti m năng.

148
TÓM T T CHƯƠNG 3
V i m c tiêu ñ t ra, n i dung chương 3 ph n ánh nh ng ý tư ng ñóng
góp c a nghiên c u sinh vào vi c nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành ñi n
t Vi t Nam v i m t s n i dung sau:
M t là, phân tích xu hư ng phát tri n và tác ñ ng c a quá trình h i nh p
kinh t qu c t ñ n s phát tri n cũng như ñ nh hư ng phát tri n c a ngành
CNðT Vi t Nam
Hai là, xây d ng các quan ñi m nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành
ñi n t Vi t Nam trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t , ñ c bi t là các ràng
bu c m i t cam k t WTO.
Ba là, t ñ nh hư ng phát tri n ngành mà Th tư ng Chính ph ñã phê
duy t ñưa ra các gi i pháp bao g m c nh ng yêu c u ñ i v i s can thi p c a
Chính ph thông qua h th ng chính sách v a b t bu c v a khuy n khích các
khu v c kinh t tham gia phát tri n ngành, và nh ng ñ ngh hành ñ ng t các
doanh nghi p, và ñ xu t m t s ki n ngh vĩ mô nh m nâng cao ch t lư ng
tăng trư ng ngành ñi n t Vi t Nam trong nh ng năm t i.

149
K T LU N
Ch t lư ng tăng trư ng là m t khái ni m m i. ðã có nhi u tác gi
nghiên c u, tuy nhiên chưa th c s ñ y ñ . Vi c tham góp thêm nh ng lý
lu n m i ñ hoàn thi n h th ng lý lu n v ch t lư ng tăng trư ng là v n ñ
h t s c quan tr ng, ñ c bi t là ñ i v i Vi t Nam. Các chương trình ngh s ,
nhi u h i ngh khoa h c bàn tròn và dư lu n ñã và ñang quan tâm nhi u ñ n
v n ñ này. Vi t Nam ñang phát tri n vì v y di n m o ngày càng thay ñ i
theo hư ng tích c c. Nhưng ph i chăng ch t lư ng tăng trư ng ñã ñư c ñ m
b o khi so v i các nư c ñi trư c. Ch t lư ng tăng trư ng Vi t Nam c p
thi t c n ph i nâng cao trong lĩnh v c nào. ð nh hư ng th ch nào, Chính
ph ph i làm gì và doanh nghi p ph i n l c ra sao ñ th c hi n ñi u ñó…
ñây là nh ng v n ñ ñư c lu n án ñ t ra và nghiên c u m t cách nghiêm túc.
V i cách ti p c n như v y, lu n án ñã th hi n m t s n i dung nghiên c u
sau ñây:
1. Tham góp thêm các lu n ñi m v ch t lư ng tăng trư ng kinh t t s
t ng h p các nghiên c u ñi trư c, và t ñó ñưa ra quan ñi m riêng ñ ti p c n
khái ni m “ch t lư ng tăng trư ng công nghi p trong ñi u ki n Vi t Nam”
ñ ng th i xây d ng h th ng tiêu chí ñánh giá ch t lư ng tăng trư ng công
nghi p.
2. Nghiên c u xu hư ng phát tri n ngành ñi n t c a Th gi i, ñ ng th i
nghiên c u quá trình phát tri n ngành ñi n t c a ba nư c có ñi u ki n tương
ñ ng v i Vi t Nam ñó là, Malaysia, Thái Lan và Trung Qu c, t ñó rút ra 5
bài h c có giá tr cao mà Vi t Nam v n ph i ti p t c th c hi n (theo quan
ñi m c a nghiên c u sinh) trong quá trình nâng cao ch t lư ng tăng trư ng
ngành ñi n t Vi t Nam.
3. Ph n ánh th c tr ng phát tri n ngành ñi n t Vi t Nam v i m t lư ng
thông tin khá phong phú t quá trình phát tri n qua các giai ño n, các bư c

150
thăng tr m c a ngành, các chính sách c a Chính ph , t ng ñ c ñi m ñ c trưng
c a ngành ñi n t Vi t Nam so v i các nư c khác. Th c tr ng này cũng ñư c
l ng ghép trong n i dung ñánh giá ch t lư ng tăng trư ng c a ngành.
4. ðánh giá ch t lư ng tăng trư ng ngành ñi n t Vi t Nam thông qua
h th ng các tiêu chí ñư c xây d ng theo quan ñi m c a nghiên c u sinh ñó
là: cơ c u và chuy n d ch cơ c u ngành; t tr ng VA/GO; h s ICOR; m c
ñ phát tri n ngành CNHT; năng su t lao ñ ng; m c ñ khai thác tài nguyên
và ô nhi m môi trư ng; và góp ph n gi i quy t các v n ñ xã h i.
5. Trên cơ s nh ng lý lu n ñã nghiên c u v ch t lư ng tăng trư ng
công nghi p, cùng v i th c tr ng phát tri n ngành ñi n t Vi t Nam và xu th
phát tri n ngành ñi n t c a Th gi i, nghiên c u sinh ñã ñưa ra các quan
ñi m nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành ñi n t Vi t Nam trong b i c nh
h i nh p kinh t qu c t .
6. T nh ng y u ñi m ñã ñư c nh n di n và nh ng bài h c kinh nghi m
rút ra t quá trình phát tri n ngành ñi n t c a các nư c, lu n án ñ xu t các
gi i pháp ñ phát tri n ngành, qua ñó nâng cao ch t lư ng tăng trư ng ngành
ñi n t Vi t Nam, trong ñó nh n m nh ñ n s c n thi t ph i phát tri n ngành
CNHT ñi n t .
Cu i cùng là nh ng ki n ngh vĩ mô nh m t o ra môi trư ng v a bình
ñ ng, v a khuy n khích và c nh tranh cho các doanh nghi p thu c m i thành
ph n kinh t tham gia phát tri n ngành CNðT Vi t Nam trong giai ño n t i.

151
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH C A TÁC GI
1. H Lê Nghĩa (2010), “Phát tri n liên k t s n xu t qu c t trong
ngành ñi n t Vi t Nam”, T p chí Công nghi p, s 1 tháng
4/2010.
2. H Lê Nghĩa (2010), “Ch t lư ng tăng trư ng công nghi p Vi t
Nam: quan ñi m và tiêu chí ñánh giá”, T p chí Công nghi p, s
2 tháng 4/2010.
3. H Lê Nghĩa (2010), “Nghiên c u xây d ng l trình ñ i m i
chính sách phát tri n các ngành công nghi p phù h p v i ti n
trình h i nh p WTO” Báo cáo ñ tài nghiên c u c p B - B
Công Thương.
4. H Lê Nghĩa (2008), “Liên k t s n xu t trong ngành công
nghi p ñi n t Vi t Nam – m t s v n ñ ñ t ra”, K y u h i
th o ñánh giá tác ñ ng h i nh p sau hai năm gia nh p WTO ñ i
v i n n kinh t Vi t Nam – B Công Thương & H c Vi n Chính
tr - Hành chính Qu c gia H Chí Minh
5. H Lê Nghĩa (2007), “Liên k t s n xu t qu c t trong phát tri n
công nghi p ñi n t Vi t Nam trong ñi u ki n h i nh p kinh t
qu c t ”, Báo cáo ñ tài nghiên c u c p B - B Công Thương.
6. H Lê Nghĩa & Vũ Hoàng Ngân (2005), “Chi n lư c phát tri n
ngu n nhân l c công nghi p ph c v CNH, HðH ñ n năm 2015,
t m nhìn 2020”, Báo cáo ñ tài nghiên c u c p B - B Công
nghi p.

152
DANH M C TÀI LI U THAM KH O
Ti ng Vi t
1. Nguy n Quang A (2007), “Ch t lư ng tăng trư ng”, Báo Lao
ñ ng, s ngày 23/12/2007
2. Nguy n Th Tu Anh, Lê Xuân Bá (2005), Ch t lư ng tăng
trư ng kinh t - M t s ñánh giá ban ñ u cho Vi t Nam, Vi n
nghiên c u Kinh t qu n lý Trung ương, Hà N i.
3. B Bưu Chính Vi n Thông (2007), K ho ch t ng th phát tri n
ngành ñi n t Vi t Nam ñ n năm 2010, t m nhìn 2020, Hà N i
4. B Công nghi p (2005), Chi n lư c phát tri n ngu n nhân l c
công nghi p ph v CNH, HðH ñ n năm 2010, t m nhìn 2020,
Báo cáo nghiên c u khoa h c c p B , Hà N i.
5. B Công Thương (2008), Báo cáo t ng k t tình hình th c hi n
nhi m v k ho ch năm 2007 và k ho ch năm 2008, Hà N i.
8. CIEM (2004), Chính sách phát tri n kinh t - kinh nghi m và Bài
h c c a Trung Qu c, NXB Giao thông v n t i, Hà N i.
9. ð ng công s n Vi t Nam (2001), Văn ki n ð i h i ð ng c ng
s n Vi t Nam l n th VIII, NXB Chính tr qu c gia, Hà N i.
10. Dương ðình Giám (2007), “Liên k t kinh t m t nhu c u c p
bách ñ i v i phát tri n kinh t - xã h i hi n nay”, T p chí Công
nghi p s tháng 1/2007, Hà N i.
11. Hi p h i các doanh nghi p ñi n t VN (2007), Chi n lư c phát
tri n ngành ñi n t - tin h c ng d ng công ngh cao c a Vi t
Nam, Hà N i.
12. Thu Hương (2006), “Ngành công nghi p ñi n t ñư c ưu ñãi và
tương lai ra sao”, T p chí Công nghi p, (10/2006), Hà N i.

153
13. Lê ð c Huy (2004), “Nâng cao ch t lư ng tăng trư ng c a
ngành công nghi p Vi t Nam trong quá trình CNH, HðH”, T p
chí Công nghi p (4/2004), Hà N i.
14. JICA-NEU (2003), Chính sách công nghi p và thương m i c a
Vi t Nam trong b i c nh h i nh p, NXB Th ng kê, Hà N i.
15. Nguy n M i (2007), “Ch t lư ng và hi u qu tăng trư ng kinh
t ”, http://www.vnexpress.net
16. Hisami Miarai (2005), Các v n ñ trong ngành công nghi p ñi n
và ñi n t c a các nư c ASEAN và các bài h c rút ra cho Vi t
Nam, Hà N i.
17. H ng Minh (2005), “Phát tri n công nghi p: C n quan tâm ñ n
ch t lư ng tăng trư ng”, T p chí Tài chính doanh nghi p, (11),
Hà N i.
18. Nguy n Văn Nam, Tr n Th ð t (2006), T c ñ và ch t lư ng
tăng trư ng kinh t Vi t Nam, NXB ð i h c Kinh t Qu c dân,
Hà N i.
19. Nguy n Văn Nam (2005), Gi i pháp nâng cao t c ñ và ch t
lư ng tăng trư ng kinh t Vi t Nam giai ño n 2006-2010,
NXB ð i h c KTQD, Hà N i.
20. H Lê Nghĩa (2007), “Liên k t s n xu t trong ngành công nghi p
ñi n t Vi t Nam – M t s v n ñ ñ t ra”, Tham lu n H i th o
ðánh giá tác ñ ng h i nh p sau hai năm gia nh p WTO ñ i v i
n n kinh t Vi t Nam, Hà N i.
21. H Lê Nghĩa (2007), Liên k t s n xu t qu c t trong phát tri n
ngành ñi n t Vi t Nam trong ñi u ki n h i nh p kinh t qu c t ,
B Công Thương, Hà N i
22. Lâm Ng c (2006), “Ch t lư ng tăng trư ng kinh t Vi t Nam”,
T p chí Công nghi p, (5), tr.5-6, Hà N i.
23. Phan Minh Ng c (2007), “Vài suy nghĩ v ch t lư ng tăng
trư ng kinh t ”, http://vietnamnet.vn.

154
24. Kenichi Ohno (2007), Xây d ng công nghi p h tr t i Vi t
Nam, Di n ñàn phát tri n Vi t Nam, Hà N i.
25. Nguy n ðình Phan, Nguy n K Tu n (2006), Giáo trình Kinh t
Công nghi p, NXB ðH Kinh t Qu c dân, Hà N i.
26. Vũ Ng c Phùng (2007), Giáo trình kinh t phát tri n, NXB ðH
Kinh t Qu c dân, Hà N i
27. Michael E. Porter (2009), Chi n lư c c nh tranh – nh ng k
thu t phân tích ngành công nghi p và ñ i th c nh tranh, NXB
Tr , Tp HCM.
28. Robert M. Solow (1992), “Lý thuy t v s tăng trư ng và các lý
thuy t sau ñó”, http://www.vnexpress.net
29. Tr n Thanh Th y (2007), Xây d ng các gi i pháp, chính sách
t ng th nh m nâng cao năng l c c nh tranh cho ngành ñi n t
Vi t Nam trong giai ño n gia nh p WTO, B Công Thương, Hà
N i.
30. Nguy n Văn Thư ng (2006), Tăng trư ng kinh t Vi t Nam:
nh ng rào c n c n ph i vư t qua, NXB Lý lu n Chính tr , Hà
N i.
31. Nguy n Văn Thư ng, Nguy n K Tu n (2007), Kinh t Vi t Nam
năm 2006 – Ch t lư ng tăng trư ng và h i nh p kinh t qu c t ,
NXB ð i h c Kinh t Qu c dân, Hà N i.
32. Nguy n Văn Thư ng, Nguy n K Tu n (2008), Kinh t Vi t Nam
năm 2007 – Ch t lư ng tăng trư ng và h i nh p kinh t qu c t ,
NXB ð i h c Kinh t Qu c dân, Hà N i.
33. T ng c c Th ng kê (2009), Niên giám th ng kê 2009, NXB
Th ng kê, Hà N i.
34. H Tu n (2009), Ch t lư ng tăng trư ng ngành công nghi p
Vi t Nam (nghiên c u ñi n hình ngành d t may), Lu n án ti n sĩ
kinh t , ð i h c KTQD, Hà N i.

155
35. Phan ðăng Tu t (2007), Chi n lư c phát tri n công nghi p Vi t
Nam ñ n năm 2010, t m nhìn 2020, B Công nghi p, Hà N i.
36. Phan ðăng Tu t, (2007), Nghiên c u ñánh giá toàn di n tác
ñ ng c a h i nh p WTO ñ n m t s ngành công nghi p Vi t
Nam, B Công nghi p, Hà N i.
37. Tr n Văn Tùng (2003), Ch t lư ng tăng trư ng nhìn t khía
c nh ðông Á, NXB Th gi i, Hà N i.
38. Trung tâm Thông tin và D báo kinh t - xã h i qu c gia (2006),
“Ch t lư ng tăng trư ng kinh t c a Malaysia”, Hà N i.
39. Trung tâm Thông tin và D báo kinh t - xã h i qu c gia (2006),
“Ch t lư ng tăng trư ng kinh t c a Vi t Nam”, Hà N i.
40. Vi n Nghiên c u Chi n lư c Chính sách Công nghi p (2006),
Quy ho ch phát tri n ngành công nghi p h tr Vi t Nam ñ n
năm 2010, t m nhìn 2020, Hà N i.
Báo cáo t ng k t th c hi n chi n lư c phát tri n công nghi p
giai ño n 2001-2010 và ñ nh hư ng chi n lư c giai ño n 2011-
2020, Hà N i.
Chính sách phát tri n công nghi p t ho ch ñ nh c u trúc và
hi u qu kinh t ngành, Hà N i.
ði u tra hi n tr ng môi trư ng ngành công nghi p, Hà N i.
44. Tr nh Quang Vư ng, Ngô Th Kim Dung, “M t s nét v ch t
lư ng tăng trư ng kinh t ”, T p chí Khoa h c th ng kê, (10), Hà
N i
Ti ng Anh
45. Tran Tho Dat (2004), Source of Vietnam’s Economic Growth,
1986-2004, Statistics Publisher.

156
46. Ichikawa, K. (2005), Bilding and strengthening supporting
industries in Vietnam: A survey report, Hanoi: JETRO.
47. Ohno, K. (2006), Industrial policy formulation in Thailand
Malaysia and Japan, The Publishing House of Social Labour.
48. Phan Minh Ngoc and Eric D. Ramstetter, 2004, Foreign
Multinationals and Local Firms in Vietnam's Economic
Transition, Asian Economic Journal, Vol.18, No.4. United
Kingdom: Blackwell Publishing Ltd.
49. Douglass, N.C (2004), Institutions and Productivity in History,
St. Louis, MO Washington University.
50. Kuznets, S 1966, New Haven, CT (2005), Modern Economic
Growth: rate, structure and spread, Yale University Press.
51. A. van der Veen Project (2001), The quality of growth' indicators
for transition economies”, Yale University Press.
52. Solow, R.M (1956), “A contribution to the theory of Economic
Growth”, Quarterly journal of Economics, (2), p 15-16.
53. Stiglitz, J. và Meier, G. Frontiers of Development Economics
(2006), The future in perspective, Oxford University Press.
54. Vinod Thomas (2007), Strategic objectives: improving the
Quality of Growth, World bank.
55. Vinod Thomas, Mansoor Dailami (2006) , The quality of
Growth, World bank.

La01.011 chất lượng tăng trưởng ngành công nghiệp điện tử việt nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế

More Related Content

What's hot (20)

Viewers also liked (20)

Similar to La01.011 chất lượng tăng trưởng ngành công nghiệp điện tử việt nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế (20)

More from Luận Văn A-Z - Viết Thuê Luận Văn Thạc sĩ, Tiến sĩ (Zalo:0924477999) (20)

Recently uploaded (20)

La01.011 chất lượng tăng trưởng ngành công nghiệp điện tử việt nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế