SlideShare a Scribd company logo
CS207
Үйлдлийн систем
Лекц 2
Үйлдлийн системийн бүтэц
Э.Мөнхсүх
elearn.sict.edu.mn
Lec 2.29/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Товчилсон үг
• ЦГ - Цөм горим
• ПХ - Програм
• ХГ - Хэрэглэгч горим
• ТХ - техник хангамж
• ОТ - Онцгой тохиолдол
• ХК – Хэрэглэгчийн консол
Lec 2.39/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
ҮС Хэрэгсэл: Виртуал машины хийсвэрлэл
• ПХ-ын инженерчлэлийн асуудал:
– ТХ/ПХ-ийн вариацийг өөрчлөх 
программист юу хүсч байгаа/юу хэрэгтэй байгаа
– Тохиромжтой байдал, ашиглалт, аюулгүй болон
найдвартай байдлыг оновчлох гэх мэт …
• ҮС-ийн модулиудын хувьд (жишээ нь файлын систем,
виртуал санах ой, сүлжээ, төлөвлөгч):
– ТХ-ийн интерфейс (физик бодит байдал)
– Програмын интерфейс (хийсвэрлэлт)
Програм
Үйлдлийн систем
Техник хангамж
Физик машины интерфейс
Виртуал машины интерфейс
Lec 2.49/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Жишээ: Процессуудыг бие биенээс нь хамгаалах
• Асуудал: Олон програмыг бие биенээс нь хамгаалж,
ажиллуулах
• Зорилго:
– Хэрэглэгчийн програм ҮС-ийг гацаахаас сэргийлэх
– Хэрэглэгчийн програм бие биенийгээ гацаахаас
сэргийлэх
– [ҮС-ийн хэсгүүд бие биенийгээ гацаахаас сэргийлэх?]
• (Зарим шаардлагатай) Механизмууд:
– Хаяг хувиргалт
– Хос ажиллагааны горим
• Энгийн бодлого:
– Програмууд өөр програмын эсвэл ҮС-ийн санах ой руу
бичих, тэндээс унших эрхгүй байх
Lec 2.59/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
CPU MMU
Virtual
Addresses
Physical
Addresses
Хаяг хувиргалт
• Хаягийн огторгуй
– Хэрэглэгдэж байгаа бүлэг хаяг
– Програм бүр мөн цөм нь бага зэрэг өөр өөр хаягийн
огторгуйтай байна.
• Хаяг хувиргалт:
– Виртуал хаягийг (CPU-гаас үүсгэсэн) Физик хаяг руу
(санах ойн) хөрвүүлнэ
– Энэ буулгалтыг ихэвчлэн Санах ойг Удирдах
Төхөөрөмжөөр (MMU) ТХ-аар шийддэг
Lec 2.69/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Хаяг хувиргалтын жишээ
Прог 1
Виртуал
хаягийн огторгуй 1
Прог 2
Виртуал
хаягийн
огторгуй 2
Код
Өгөгдөл
Овоолго
Стэк
Код
Өгөгдөл
Овоолго
Стэк
Өгөгдөл 2
Стэк 1
Овоолго 1
ҮС Ов. &
Стэк
Код 1
Стэк 2
Өгөгдөл 1
Овоолго 2
Код 2
ҮС Код
ҮС Өгөгд
Хувиргалтын
буулгалт 1
Хувиргалтын
буулгалт 2
Физик хаягийн огторгуй
Lec 2.79/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Агуулга
• Үйлдлийн системийн түүх
– Нөөцөд суурилсан сонголтуудын үнэн түүх
• Үйлдлийн системийн бүтэц
• Үйлдлийн системийн зохион байгуулалт
• Хийсвэрлэл ба давхарга
Note: Some slides and/or pictures in the following are
adapted from slides ©2005 Silberschatz, Galvin, and Gagne
Note: Some slides and/or pictures in the following are
adapted from slides ©2005 Silberschatz, Galvin, and Gagne.
Many slides generated from lecture notes by Joseph.
Lec 2.89/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Хамгаалалтын бусад тал: Хос ажиллагааны горим
• ТХ ядаж 2 горимоос бүрддэг:
– “Цөм”-ийн горим (or “хянагч” or “хамгаалсан”)
– “Хэрэглэгч”-ийн горим: Хэвийн ПХ-дыг ажиллуулдаг.
• ХГ-д зарим командыг хориголдог:
– Жнь: Хуудсын хүснэгтийн мэдээллийг засаж чадахгүй
» Өөрчлөх оролдлого  ОТ үүснэ.
• ЦГ-оос ХГ-руу шилжвэл:
– Системийн дуудлалт, Тасалдал, Бусад ОТ-ууд
Lec 2.99/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
UNIX системийн бүтэц
User Mode
Kernel Mode
Hardware
Програм
Стандарт сан
Lec 2.109/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Мурийн хуулиар ҮС-ийн өөрчлөлт
Их сургуулийн компьютерууд 1981 vs 2010
0.16$4,000$25,000
 0.1 110s
46416
110,0001 Gb/s9600 b/s
200,0002TB10MB
655368GB128KB
1,200
6—40
Quad 3G
0.25—0.5
10
3—10
Өөрчлөлт20101981
Price
#users/machine
# addr bits
Net bandwidth
Disk capacity
DRAM capacity
CPU MHz,
Cycles/inst
Lec 2.119/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Мур-ийн хуулийн үр нөлөө
• Ийм хууль бусад салбарт байхгүй.
• 200 жилийн турш тээврийн салбарт:
– Морины хурд @16км/цаг | Concorde @1500км/цаг
– Гэтэл компьютерийн салбарт 10 жилийн дотор ихсэж
байна. (ядаж 2002 он хүртэл)
• Бидэнд ямар нөлөө байна вэ?
– Техник өөрчлөгдөж дасан зохицож сонгох асуудал цаг
хугацааны явцад янз бүр байна.
• Зарчим дээр илүү их ач холбогдол тавьж байна.
– Компьютерийн системийг суурь гол ойлголт.
– Гэхдээ дараагийн хэдэн жилд өөрчлөгдөж болзошгүй
баримт дээр бага ач холбогдолтой ...
Lec 2.129/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Dawn of time
ENIAC: (1945—1955)
• “Drs. Eckert ба Mauchly –ийн зохион бутээсэн машин
тийм ч сайхан байгаагүй. Уг ENIAC машин
ажиллахад:Өрөөг дүүргэсэн 30тонн жинтэй,200 kilowatt
цахилгаан зарцуулж байсан.”
• http://ei.cs.vt.edu/~history/ENIAC.Richey.HTML
Lec 2.139/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Түүхийн эхний үе (1948—1970)
ТХ үнэтэй, Хүний хөдөлмөр хямд
• Аливаа компьютерт сая сая $ зарцуулж тоног
төхөөрөмжийг илүү үр ашигтай ашиглах боломжтой
байсан.
– Хэрэглэгчийн болон компьютерийн хооронд харилцаа
дутмаг
• Хэрэглэгчийн консол дээр: нэг агшинд нэг хэрэглэгч
• Багц хяналт : програм ачааллах, ажиллах, хэвлэх
• ТХ-г илүү сайн ашиглаж оновчтой болгоход
– Хэрэглэгч завсарлаж байхад компьютер “idle”->Маш
муу
– Програмын багцыг компьютерт оруулна. Хэрэглэгчид
хүлээнэ.
• Хамгаалалт?: Хэрэв багц програм алдаатай бол яах
вэ?
Lec 2.149/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Зүрхэвчтэй санах ой (1950s & 60s)
• Зүрхэвчтэй санах ойн төмөр цагиргийн соронзлолтоор
өгөгдлийг хадгална.
– Төмөр зүрхэвч нь 2 хэмжээстэй сүлжмэл шиг байдаг.
– Төмрийн хаягдал нэртэй байсан.
– IBM зүрхэвчийг хийхдээ аврагчдаас зөвлөгөө авсан.
• See: http://www.columbia.edu/acis/history/core.html
IBM 405 Alphabetical
Accounting Machine-аас анхны
соронзон зүрхэвчтэй санах
ой.
Lec 2.159/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Түүхийн үе 1½ (сүүл 60s/эхэнд 70s)
• Өгөгдлийн суваг, Тасалдал: О/Г ба тооцоололтын давхардалт
– DMA – О/Г төхөөрөмжийн санах ойн шууд хандалт
– О/Г нь асинхроноор дуусдаг.
• Олон програм: хэд хэдэн програмууд нэгэн зэрэг ажилладаг.
– Жижиг ажлууд том ажлуудыг хүлээхгүй.
– О/Г болон CPU хооронд давхардалт ихэснэ.
– ПХ ба ҮС хооронд санах ойн хамгаалалт хэрэгтэй
• Програм илүү төвөгтэй болсон:
– Multics: 1963 онд гарсан, 1969 онд ажилсан.
» 1777 хүмүүс системд хувь нэмрээ оруулсан (30-40 үндсэн хөгжүүлэгч)
» Тьюрингийн шагналтай лекц (key researcher): “Алдаатай систем бүтээх
нь”
– OS 360: Энэ систем нь 1000 алдаатай байсан. (APARs)
» “Програмын хэвийн бус ажиллагааны тайлан”
• ҮС эцэстээ чухал ШУ болсон.
– Төвөгтэй байдлыг шийдэх вэ?
– Unix нь Мultics дээр суурилсан гэхдээ маш их хялбаршуулсан.
Lec 2.169/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
A Multics System (Circa 1976)
• MIT IPC –ийн 6180, хаалга нь нээлттэй, circa 1976:
– “Бид ихэвчлэн хаалга нь нээлтэй систем дээр ажилладаг
Учир нь регистрын мэдээллийг хараад ачааллаж байгаа
мэддэг. Мөн EXECUTE товчийг дарахад хялбар. Хэрэв
систем гацвал BOS товчийг дардаг.
• http://www.multicians.org/multics-stories.html
Lec 2.179/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
1973:
1. 7 Mbit/inch2
140 MBytes
1979:
7. 7 Mbit/inch2
2,300 MBytes
Дискийн өмнөх үеийн түүх
Contrast: Seagate 2TB,
400 GB/SQ inch,
3.5 inch disk,
4 хавтантай
Lec 2.189/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Түүхийн үе 2 (1970 – 1985)
ТХ хямд, Хүний хүч үнэтэй
• Компьютер нь хэдэнэ сая $ биш хэдэн арван мянган $ болсон.
• ҮС технологи нь сайжирсан/тогтворжсон
• Интерактив хугацааны хуваалт:
– Хямд терминал(~$1000) ашиглаад олон хэрэглэгч нэг систем
дээр зэрэг ажилладаг.
– CPU-ны хугацаа ашиглан хариулах хугацааг сайжруулсан.
– Хэрэглэгчид прогам зүгшрүүлэх, засах ба мэйл бичдэг.
• Асуудал: Гацах
– Гүйцэтгэл нь ачаалалтай шугаман
бус хамааралтай
– Гацалт үүсгэж буй шалтгаанууд
» Хуудас солилт, дараалал
Users
Response
time
Lec 2.199/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
The ARPANet (1968-1970’s)
• Paul Baran
– RAND Corp, 1960s эхэнд
– Дайсны дайралтанд
тасардаггүй холбооны
сүлжээ хийсэн.
• ARPANet: “Нөөц Хуваалцах
Компьютерийн сүлжээ” ний
судалгааны хэрэгсэл болсон.
– 2 September 1969: UCLA
first node on the ARPANet
– December 1969: 4 nodes
connected by 56 kbps phone
lines
– 1971: First Email
– 1970’s: <100 computers
SRI
940
UCLA
Sigma 7
UCSB
IBM 360
Utah
PDP 10
IMPs
BBN team that implemented
the interface message processor (IMP)
Lec 2.209/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Lec 2.219/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Түүхийн үе 3 (1981— )
ТХ маш хямд, Хүний хүч үнэтэй
• Компьютерийн зардал $1000, Програмистын зардал
$100,000/жилд
– Нэг хүнд компьютер өгснөөр тэр хүн нь 1% илүү үр
дүнтэй ажиллаж байвал сайн зүйл юм.
– Хүмүүсийг илүү үр дүнтэй болгохын тулд компьютерийг
ашигладаг.
• Хувийн тооцоолох:
– Компьютер хямд учир хүн бүр нэг компьютертэй болж
байна.
• Эхэндээ ТХ нөөц хязгаарлагдмал:
– ҮС дэд програмын сан болдог.
– Нэг агшинд нэг програм (MSDOS, CP/M, …)
• Эцэст нь PC-үүд хүчирхэг болсон:
– ҮС-үүд том, нарийн төвөгтэй болсон.
– Олон програм ажиллахад санах ойн хамгаалалт хэрэгтэй
(NT,OS/2)
Lec 2.229/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Түүхийн үе 3 (үргэжлэл)
Хэрэглэгчийн график интерфэйс
• Хүн компьютерийн харилцааа
• Xerox Star: 1981
– Alto-судалгааны төсөл
– Үүнд “mice”, “windows”
• Apple Lisa/Machintosh: 1984
– “Look and Feel” suit 1988
• Microsoft Windows:
– Win 1.0 (1985)
– Win 3.1 (1990)
– Win 95 (1995)
– Win NT (1993)
– Win 2000 (2000)
– Win XP (2001)
– Win Vista (2007)
XeroxStarWindows3.1
Single
Level
HAL/Protection
No HAL/
Full Prot
Lec 2.239/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Түүхийн үе 4 (1988—): Тархмал систем
• Сүлжээ (Local Area Networking)
– Өөр өөр машинууд нөөцийн хуваалцдаг
– Printers, File Servers, Web Servers
– Клиент – Сервер загвар
• Үйлчилгээ
– Тооцоолол
– Файл хадгалалт
Lec 2.249/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
• Эрдэм шинжилгээний нийгэмлэгээс боловсруулсан.
– Интернэт протокол: нээлттэй стандарт дээр суурилсан
– Internet Engineering Task Force (IETF)
• Бусад сүлжээний техникийн үндэс болно.
– Интранет: Байгууллыгн IP сүлжээ
• Интернэтийн үйлчилгээнүүд
– Тооцооллын нөөцийн дундын хандалт: telnet (1970’s)
– Өгөгдөл/файлын дундын хандалт: FTP, NFS, AFS (1980’s)
– Хүмүүсийн хооронд харилцах орчин болсон.
» email (1980’s), on-line chat rooms, instant messaging (1990’s)
» audio, video (1990’s, early 00’s)
– Мэдээлэл түгээх орчин
» USENET (1980’s) -Форум
» WWW (1990’s)
» Audio, video (late 90’s, early 00’s) – replacing radio, TV?
» File sharing (late 90’s, early 00’s)
Түүхийн үе 4 (1988—): Интернэт
Lec 2.259/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
ARPANet нь Internet руу хувирсан.
• Анхны SPAM мэйл: 1 May 1978 12:33 EDT
• 80-83: TCP/IP, DNS; ARPANET ба MILNET хуваагдсан
• 85-86: ШУА нь гол шугмын NSFNET үүсгэсэн. 6
суперкомпьютерын төвийг холбосон. Хурд: 1.5 Mbps, 10,000
компьютер.
• 87-90: Орон нутгийн сүлжээнүүдийг холбосон. NSI (NASA),
ESNet (DOE), DARTnet, TWBNet (DARPA), 100,000 computers
ARPANet
SATNet
PRNet
TCP/IP NSFNet Нэг улсын биш &
Худалдааны
1965 1975 1985 1995 2005
WWW
ISP
ASP
AIP
SATNet: Satelite network
PRNet: Radio Network
Lec 2.269/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Холбооны сүлжээ гэж юу вэ?
(Системийн талаасаа)
• Сүлжээ нь нэг үндсэн үйлчилгээ үзүүлдэг: мэдээллийг
дамжуулдаг.
– Тагтаа, Гал, Элч, Машин, Телеграф, Утас, Интернэт …
– Өөр жишээ, Тээврийн үйлчилгээ: ачаа тээвэрлэлт
» Морь, Галт тэрэг, ачааны машин, онгоц ...
• Сүлжээг юугаар ялгадаг вэ?
– Үйлчилгээгээр нь
• Үйлчилгээг нь яаж ангилдаг вэ?
– Хоцролт
– Нэвтрүүлэх чадвар (Highest BW? “Sneakernet”)
– Алдагдлын хэмжээ
– Системийн тоо
– Үйлчилгээний интерфэйс (Яаж үйлчилгээ авдаг?)
– Бусад
» Найдвартай, unicast vs. multicast, бодит...
Lec 2.279/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Харилцаа холбооны сүлжээ гэж юу вэ?
(Дэд бүтцийн талаасаа)
• Харилцаа холбооны орчин : Электрон, фотон
• Сүлжээний бүрэлдэхүүн хэсэг:
– Холбоос– нэг газраас нөгөө газар руу бит дамжуулах (or
maybe multiple places): fiber, copper, satellite, …
– Интерфэйс – Холбоосуудыг төхөөрөмжтэй холбогч
– Switches/routers – interconnect links: electronic/optic,
crossbar/Banyan
– Хост – Холбооны төгсгөлийн цэг: workstations, PDAs, cell
phones, toasters
• Протокол – зангилаа хооронд харилцааг зохицуулах
журам
– TCP/IP, ATM, MPLS, SONET, Ethernet, X.25
• Програм: Web browser, X Windows, FTP, ...
Lec 2.289/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Сүлжээний бүрэлдэхүүн хэсэг (Жишээ)
Fibers
Coaxial
Cable
Холбоос Интерфэйс Switches/routers
Ethernet card
Wireless card
Large router
Telephone
switch
Lec 2.299/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Сүлжээний төрөл
• Газар зүйн зайд
– Local Area Networks (LAN): Ethernet, Token ring, FDDI
– Metropolitan Area Networks (MAN): DQDB, SMDS
– Wide Area Networks (WAN): X.25, ATM, frame relay
– Caveat: LAN, MAN, WAN эдгээр нь дараах ойлголтоор
ялгаатай
» Service, network technology, networks
• Мэдээллийн төрөл
– Өгөгдлийн сүлжээ vs. Харилцаа холбооны сүлжээ
• Програмын төрөл
– Сүлжээн дэх тусгай зориулалтын програм: Тийз
захиалга, банкны сүлжээ, кредит карт, сүлжээ, утас
– Ерөнхий зориулалт: Интернэт
Lec 2.309/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Сүлжээ “Cloud”
Lec 2.319/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Regional
Net
Бүс нүтгийн сүлжээ + Гол шугам
Regional
Net
Regional
Net
Regional
Net Regional
Net
Regional
Net
Backbone
LAN LANLAN
LAN: Local Area Network
Lec 2.329/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
ISP
Гол нуруу + NAPs + ISPs
ISP
ISP
ISP
Business
ISP
Consumer
ISP
LAN LANLAN
NAP
NAP
Гол шугам
Dial-up
ISP: Internet Service Provide
NAP: Network Access Point
Lec 2.339/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Covad
@home
ISP
Cingular
Sprint AOL
LAN LANLAN
NAP
Dial-up
DSL
Always on
NAP
Cable
Head Ends
Cell
Cell
Cell
Satellite
Fixed Wireless
Lec 2.349/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Моррисийн интернэтийн өт(1988)
• Интернэт өт (Өөрийг хувилдаг)
– Зохиогч Robert Morris, Корнелийн магистрийн эхний жилдээ
– 1988-11-02 нд ажил тарах үед тараасан.
– Хэдэн цагийн дотор компьютеруудыг ажиллагаагүй
болгосон.
• Техник
– UNIX сүлжээний онцлог талыг ашигласан.(Алсын хандалт)
– finger програмын алдааг ашигласан. (Буффер халилт) бас
sendmail алдааг ашигласан. (Зүгшрүүлэлтийн горимд алсын
нэвтрэлт идэвхтэй байсан)
– Толинд суурилсан аргаар нууц үгийг олсон.
– Зангуу прогамаар өтөө тараасан.
Lec 2.359/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
LoveLetter вирус (2000 он 5 сар)
• VBScript-тэй мэйл (simplified
Visual Basic)
• Windows-ийн скриптээс
хамаардаг
– Win98/2000 дээр энэ
тохиргоо идэвхтэй
байдаг.
• Хэрэглэгч хавсаргасан файл
дээр дарахад халддаг!
– Outlook-ийн контактууд руу
Өөрийгөө дахин имэйлдэг.
– Өөрийг зарим файлын
оронд хуулдаг.
– Диск дээр хайлт хийдэг
– Програмын нууц үгийг
татаж авдаг
• Америкийн компаниудын
60-80% , Европын 100000
сервер халдваржсан.
Lec 2.369/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Түүхийн үе 5 (1995—): Mobile Systems
• Хөдөлгөөнт төхөөрөмж
– Laptops, PDAs, phones
– жижиг, зөөврийн, хямд
» Саяхан ухаалаг утаснуудын тоо 2 дахин их болсон
» Нэг хүнд олон компьютер!
– Зарим нэг хязгаарлалтуудтай (memory, CPU, power, etc…)
• Wireless/Wide Area Networking
– Дэд бүтцэд дэмжлэг үзүүлдэг.
– Өргөтгсөн төхөөрөмжүүдийн сан үүсгэдэг.
– Уламжлалт компьютерууд хэдэн хэсгүүдэд хуваагддаг.
Wireless keyboards/mice, CPU distributed, storage remote
• Нэг түвшний сүлжээ систем /Peer to Peer/
– Олон төхөөрөмжүүд хариуцлагын нэг түвшинд ажилдаг.
– ҮС-ийн бүрэлдэхүүн хэсгүүд дэлхий дээгүүр тарсан.
Lec 2.379/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Нийгмийн хэмжээний мэдээллийн систем
Хувьсах хэмжээтэй,
Найдвартай,
Нууцлалтай
үйлчилгээ
Мэдрүүрийн сүлжээний
МикроЭлектроМеханик системүүд
Интернет холболт
Clusters
Massive Cluster
Gigabit Ethernet
Өгөгдлийн сан
Мэдээлэл цуглуулалт
Алсын хадгалалт
Онлайн тоглоом
Худалдаа
…
• Дэлхий бол нэг том параллель систем
– Юм болгон микропроцессортой болсон
– Ард нь маш том дэд бүтэц байдаг
Lec 2.389/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Датацентр бол компьютер юм
• (Luiz Barroso 12 сарын 11 ны RAD Lab-ийн ярилцлаганд)
• Google програм == Вэб хайлт, gmail,…
• Google компьютер ==
– Мянга мянган компьютер, сүлжээ, хадгалах төхөөрөмж
• Агуух шиг хэмжээтэй байгууламжууд ,ачаалал өнөөдөр
байхгүй ч ирээдүйд бий болно.
Lec 2.399/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
ҮС-ийн зарчим болон шинж чанарын шилжилт
Lec 2.409/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Үйлдлийн системийн: Дүгнэлт
• Өөрчлөлт бол тасралтгүй явагдаж байдаг. Үүнд ҮС нь
дасан зохицох ёстой.
– Багц боловсруулах систем маш муу ажиллагаатай байсан.
– Гэхдээ: Тэр үед шаардлага хангаж байсан.
• Өнөөдрийн нөхцөл байдал 60аад оны сүүл үедтэй ижил
байна.
– Жижиг ҮС: 100K мөртэй
– Том ҮС: 10M мөртэй (5M for the browser!)
» 100-1000/хүн-жил
• Нарийн төвөгтэй байдал байсаар байгаа
– NT –г хөгжүүлсэн (90 оны сүүлээр): Сайн ажиллаагүй.
– Windows 2000/XP: Амжилттай хэрэгжсэн.
– Windows Vista (aka “Longhorn”) олон удаа хойшлогдсон
» 2007 оны 1 сард гарсан
» 2008/2009 он хүртэл хэрэглэгчид хүлээн зөвшөөрч чадаагүй.
Lec 2.419/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Одоо OS Бүтцийн тухай хурдан аялал
Lec 2.429/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
ҮС-ийн бүрэлдэхүүнүүд
(OS-ийн хэсэг нь юу вэ?)
• Процессийн удирдлага
• Үндсэн санах ойн удирдлага
• Системийн О/Г-ийн удирдлага
• Файлын удирдлага
• Сүлжээ
• Хэрэглэгчийн интерфэйсүүд
Lec 2.439/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Үйлдлийн систем үйлчилгээ
(Үйлдлийн систем юу хийдэг вэ?)
• Бүрэлдэхүүн хэсэгт харгалзах(их/бага) үйлчилгээг үзүүлнэ.
– Програмын биелэлт
» Командуудын дарааллыг зэрэгцээгээр яаж биелүүлэх вэ?
– О/Г-ийн үйл ажиллагаа
» Ялгаатай төхөөрөмжүүдийн интерфэйсийн стандартчлал
– Файлын системийн ажиллах
» Яаж файлыг унших/бичих/хадгалах вэ?
» Тулгамдаж буй асуудал: файлыг яаж олох вэ?
– Харилцаа холбоо
» Сүлжээний протокол = кибер орон зайтай харилцах интерфэйс?
• Бусад чадварууд
– Алдааг илрүүлэлт & сэргээх
– Нөөцийн хувиарлалт
– Бүртгэл
– Хамгаалалт
Lec 2.449/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Системийн дуудалт (API гэж юу вэ?)
• See Chapter 2 of 7th edition or Chapter 3 of 6th
Lec 2.459/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Үйлдлийн системийн бүтэц
(Зохион байгуулалтын зарчим гэж юу вэ?)
• Энгийн
– Зөвхөн кодын нэг эсвэл хоёр түвшинтэй
• Давхаргатай
– Доод түвшин нь дээд түвшнээсээ хамааралгүй.
• Микроцөм
– OS нь хэрэглэгчийн түвшний олон процессоос бүрддэг.
• Модульчлагдсан
– Динамикаар ачааллагддаг модультай үндсэн цөм
Lec 2.469/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Энгийн бүтэц
• MS-DOS: Хамгийн бага орон зайд их үйл ажиллагааг
хийдэг.
– Модулиудад хуваагдаагүй.
– Интерфэйсүүд болон үйл ажиллагааны түвшин сайн
салаагүй.
Lec 2.479/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
UNIX: Also “Simple” Structure
• UNIX – ТХ-ийн үйл ажилгаагаар хязгаарлагддаг.
• UNIX үйлдлийн систем 2 хэсгээс тогтдог:
– Системийн програмууд
– Цөм
» Consists of everything below the system-call interface and
above the physical hardware
» Provides the file system, CPU scheduling, memory
management, and other operating-system functions;
» Many interacting functions for one level
Lec 2.489/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
UNIX системийн бүтэц
User Mode
Kernel Mode
Hardware
Applications
Standard Libs
Lec 2.499/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Layered Structure
• Operating system is divided many layers (levels)
– Each built on top of lower layers
– Bottom layer (layer 0) is hardware
– Highest layer (layer N) is the user interface
• Each layer uses functions (operations) and services of only
lower-level layers
– Advantage: modularity  Easier debugging/Maintenance
– Not always possible: Does process scheduler lie above or below
virtual memory layer?
» Need to reschedule processor while waiting for paging
» May need to page in information about tasks
• Important: Machine-dependent vs independent layers
– Easier migration between platforms
– Easier evolution of hardware platform
– Good idea for you as well!
Lec 2.509/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Давхаргатай үйлдлийн систем
Lec 2.519/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Microkernel Structure
• Moves as much from the kernel into “user” space
– Small core OS running at kernel level
– OS Services built from many independent user-level processes
• Communication between modules with message passing
• Benefits:
– Easier to extend a microkernel
– Easier to port OS to new architectures
– More reliable (less code is running in kernel mode)
– Fault Isolation (parts of kernel protected from other parts)
– More secure
• Detriments:
– Performance overhead severe for naïve implementation
Lec 2.529/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Modules-based Structure
• Most modern operating systems implement modules
– Uses object-oriented approach
– Each core component is separate
– Each talks to the others over known interfaces
– Each is loadable as needed within the kernel
• Overall, similar to layers but with more flexible
Lec 2.539/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Олон цөмтэй чипийн дизайны шинэ хандлага?
Задаргаа: ҮС-ийн задлалт
• Энгийн элементүүдийг
хэсгүүдэд задлана
– Төхөөрөмжийн
драйверууд
(Нууцлалт/Найдвартай
байдал)
– Сүлжээний үйлчилгээ
(Гүйцэтгэл)
» TCP/IP стэк
» Firewall
» Вирус илрүүлэлт
» Нэвтрэлт илрүүлэлт
– Хадгалалт (Гүйцэтгэл,
Нууцлал, Найдвартай
байдал)
– Хяналтын үйлчилгээ
» Гүйцэтгэлийн тоолуур
» Өөрийн шалгалт
– Нэвтрэлт/Орчны
үйлчилгээ(Нууцлал)
» Биометр, GPS,
Эзэмшилтийг бүртгэх
• Програмд их зай өгнө
– Нөөцийг чөлөөтэй
хэрэглэх эрх
Төх.
драйв.
Видео&
Цонхны
драйв.
Firewall
Вирус
илр.
Дэлгэц
ба
адапт
Хадгалалт
& Файлын
систем
HCI/
Дуу
Танилт
Том програмууд
Бодит хугацааны
програм
Нэвтр
Lec 2.549/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Implementation Issues
(How is the OS implemented?)
• Policy vs. Mechanism
– Policy: What do you want to do?
– Mechanism: How are you going to do it?
– Аль аль нь өөрчлөлтөөс хойш тусгаарласан байх ёстой
• Algorithms used
– Linear, Tree-based, Log Structured, etc…
• Event models used
– threads vs event loops
• Backward compatability issues
– Very important for Windows 2000/XP
• System generation/configuration
– How to make generic OS fit on specific hardware
Lec 2.559/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
Дүгнэлт
• Rapid Change in Hardware Leads to changing OS
– Batch  Multiprogramming  Timeshare  Graphical
UI  Ubiquitous Devices  Cyberspace/Metaverse/??
• OS features migrated from mainframes  PCs
• Standard Components and Services
– Процесийн хяналт
– Үндсэн санах ой
– Оролт/Гаралт
– Файл систем
– Хэрэглэгчийн интерфэйс
• Policy vs Mechanism
– Crucial division: not always properly separated!
• Complexity is always out of control
– However, “Resistance is NOT Useless!”
Ad

More Related Content

What's hot (20)

Lec06 synchronization
Lec06 synchronizationLec06 synchronization
Lec06 synchronization
Khuder Altangerel
 
өгөгдлийн сангийн удирдлага
өгөгдлийн сангийн удирдлагаөгөгдлийн сангийн удирдлага
өгөгдлийн сангийн удирдлага
nyamka0928
 
Lec12 translation
Lec12 translationLec12 translation
Lec12 translation
Khuder Altangerel
 
Lec01 intro (1) (2)
Lec01 intro (1) (2)Lec01 intro (1) (2)
Lec01 intro (1) (2)
Khuder Altangerel
 
Lec03 concurrency (2)
Lec03 concurrency (2)Lec03 concurrency (2)
Lec03 concurrency (2)
Khuder Altangerel
 
Eoffice n gariin avlaga
Eoffice n gariin avlagaEoffice n gariin avlaga
Eoffice n gariin avlaga
Hulgee Ganaa
 
Р.ЗОЛЗАЯА - E-OFFICE СИСТЕМИЙН НЭВТРҮҮЛЭЛТ, ХӨГЖҮҮЛЭХ БОЛОМЖУУДЫГ СУДЛАХ НЬ
Р.ЗОЛЗАЯА - E-OFFICE СИСТЕМИЙН НЭВТРҮҮЛЭЛТ, ХӨГЖҮҮЛЭХ БОЛОМЖУУДЫГ СУДЛАХ НЬР.ЗОЛЗАЯА - E-OFFICE СИСТЕМИЙН НЭВТРҮҮЛЭЛТ, ХӨГЖҮҮЛЭХ БОЛОМЖУУДЫГ СУДЛАХ НЬ
Р.ЗОЛЗАЯА - E-OFFICE СИСТЕМИЙН НЭВТРҮҮЛЭЛТ, ХӨГЖҮҮЛЭХ БОЛОМЖУУДЫГ СУДЛАХ НЬ
batnasanb
 
RDBMS MySQL DB server
RDBMS MySQL DB serverRDBMS MySQL DB server
RDBMS MySQL DB server
Batzorigt Rentsen
 
SCRUM арга
SCRUM аргаSCRUM арга
SCRUM арга
Undram J
 
Лекц №1
Лекц №1Лекц №1
Лекц №1
Amarsaikhan Tuvshinbayar
 
Сүлжээний аюулгүй байдал лекц№1
Сүлжээний аюулгүй байдал лекц№1Сүлжээний аюулгүй байдал лекц№1
Сүлжээний аюулгүй байдал лекц№1
EnkhjargalDashdorjEn
 
мэдээллийн системийн үндэс
мэдээллийн системийн үндэсмэдээллийн системийн үндэс
мэдээллийн системийн үндэс
Tsetsenkhuu Otgonbayar
 
хэрэглээний програмууд ба системийн програмууд
хэрэглээний програмууд ба системийн програмуудхэрэглээний програмууд ба системийн програмууд
хэрэглээний програмууд ба системийн програмууд
Tsetsenkhuu Otgonbayar
 
Компьютерийн сүлжээ
Компьютерийн сүлжээКомпьютерийн сүлжээ
Компьютерийн сүлжээ
Munkhtsetseg Myagmar
 
It101 4
It101 4It101 4
It101 4
Nergui Batjargal
 
мэдээллийн нууцлалт, хамгаалалт ба хандалт
мэдээллийн нууцлалт, хамгаалалт ба хандалтмэдээллийн нууцлалт, хамгаалалт ба хандалт
мэдээллийн нууцлалт, хамгаалалт ба хандалт
Tsetsenkhuu Otgonbayar
 
өгөгдлийн сангийн удирдлага
өгөгдлийн сангийн удирдлагаөгөгдлийн сангийн удирдлага
өгөгдлийн сангийн удирдлага
nyamka0928
 
Eoffice n gariin avlaga
Eoffice n gariin avlagaEoffice n gariin avlaga
Eoffice n gariin avlaga
Hulgee Ganaa
 
Р.ЗОЛЗАЯА - E-OFFICE СИСТЕМИЙН НЭВТРҮҮЛЭЛТ, ХӨГЖҮҮЛЭХ БОЛОМЖУУДЫГ СУДЛАХ НЬ
Р.ЗОЛЗАЯА - E-OFFICE СИСТЕМИЙН НЭВТРҮҮЛЭЛТ, ХӨГЖҮҮЛЭХ БОЛОМЖУУДЫГ СУДЛАХ НЬР.ЗОЛЗАЯА - E-OFFICE СИСТЕМИЙН НЭВТРҮҮЛЭЛТ, ХӨГЖҮҮЛЭХ БОЛОМЖУУДЫГ СУДЛАХ НЬ
Р.ЗОЛЗАЯА - E-OFFICE СИСТЕМИЙН НЭВТРҮҮЛЭЛТ, ХӨГЖҮҮЛЭХ БОЛОМЖУУДЫГ СУДЛАХ НЬ
batnasanb
 
SCRUM арга
SCRUM аргаSCRUM арга
SCRUM арга
Undram J
 
Сүлжээний аюулгүй байдал лекц№1
Сүлжээний аюулгүй байдал лекц№1Сүлжээний аюулгүй байдал лекц№1
Сүлжээний аюулгүй байдал лекц№1
EnkhjargalDashdorjEn
 
мэдээллийн системийн үндэс
мэдээллийн системийн үндэсмэдээллийн системийн үндэс
мэдээллийн системийн үндэс
Tsetsenkhuu Otgonbayar
 
хэрэглээний програмууд ба системийн програмууд
хэрэглээний програмууд ба системийн програмуудхэрэглээний програмууд ба системийн програмууд
хэрэглээний програмууд ба системийн програмууд
Tsetsenkhuu Otgonbayar
 
Компьютерийн сүлжээ
Компьютерийн сүлжээКомпьютерийн сүлжээ
Компьютерийн сүлжээ
Munkhtsetseg Myagmar
 
мэдээллийн нууцлалт, хамгаалалт ба хандалт
мэдээллийн нууцлалт, хамгаалалт ба хандалтмэдээллийн нууцлалт, хамгаалалт ба хандалт
мэдээллийн нууцлалт, хамгаалалт ба хандалт
Tsetsenkhuu Otgonbayar
 

Viewers also liked (20)

МХТ-ийн мэргэжилд шаардагдах гадаад хэлний чадвар
МХТ-ийн мэргэжилд шаардагдах гадаад хэлний чадварМХТ-ийн мэргэжилд шаардагдах гадаад хэлний чадвар
МХТ-ийн мэргэжилд шаардагдах гадаад хэлний чадвар
Khuder Altangerel
 
2016 оны сонгуулын уих ын ухуулагчдийн жагсаалт
2016 оны сонгуулын уих ын  ухуулагчдийн жагсаалт2016 оны сонгуулын уих ын  ухуулагчдийн жагсаалт
2016 оны сонгуулын уих ын ухуулагчдийн жагсаалт
Erdenebaatar Tsetsendulam
 
файлын систем бүгд
файлын систем бүгдфайлын систем бүгд
файлын систем бүгд
Baljinnyam Sonompil
 
Six thinking hat
Six thinking hatSix thinking hat
Six thinking hat
Daariimaa Chuluunbaatar
 
Х.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратеги
Х.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратегиХ.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратеги
Х.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратеги
Unuruu Dear
 
건강
 건강  건강
건강
Otgoo Lxam
 
Meetup Python Nantes - les tests en python
Meetup Python Nantes - les tests en pythonMeetup Python Nantes - les tests en python
Meetup Python Nantes - les tests en python
Arthur Lutz
 
Java OOP Programming language (Part 1) - Introduction to Java
Java OOP Programming language (Part 1) - Introduction to JavaJava OOP Programming language (Part 1) - Introduction to Java
Java OOP Programming language (Part 1) - Introduction to Java
OUM SAOKOSAL
 
Analysis of Fatal Utah Avalanches with Python. From Scraping, Analysis, to In...
Analysis of Fatal Utah Avalanches with Python. From Scraping, Analysis, to In...Analysis of Fatal Utah Avalanches with Python. From Scraping, Analysis, to In...
Analysis of Fatal Utah Avalanches with Python. From Scraping, Analysis, to In...
Matt Harrison
 
Introduction to Advanced Javascript
Introduction to Advanced JavascriptIntroduction to Advanced Javascript
Introduction to Advanced Javascript
Collaboration Technologies
 
Learning notes of r for python programmer (Temp1)
Learning notes of r for python programmer (Temp1)Learning notes of r for python programmer (Temp1)
Learning notes of r for python programmer (Temp1)
Chia-Chi Chang
 
Python - Lecture 1
Python - Lecture 1Python - Lecture 1
Python - Lecture 1
Ravi Kiran Khareedi
 
PyCon 2013 : Scripting to PyPi to GitHub and More
PyCon 2013 : Scripting to PyPi to GitHub and MorePyCon 2013 : Scripting to PyPi to GitHub and More
PyCon 2013 : Scripting to PyPi to GitHub and More
Matt Harrison
 
Operator Overloading
Operator Overloading  Operator Overloading
Operator Overloading
Sardar Alam
 
Installing Python on Mac
Installing Python on MacInstalling Python on Mac
Installing Python on Mac
Wei-Wen Hsu
 
Python for All
Python for All Python for All
Python for All
Pragya Goyal
 
Lesson1 python an introduction
Lesson1 python an introductionLesson1 python an introduction
Lesson1 python an introduction
Arulalan T
 
Introduction to python
Introduction to pythonIntroduction to python
Introduction to python
Yi-Fan Chu
 
Python master class part 1
Python master class part 1Python master class part 1
Python master class part 1
Chathuranga Bandara
 
МХТ-ийн мэргэжилд шаардагдах гадаад хэлний чадвар
МХТ-ийн мэргэжилд шаардагдах гадаад хэлний чадварМХТ-ийн мэргэжилд шаардагдах гадаад хэлний чадвар
МХТ-ийн мэргэжилд шаардагдах гадаад хэлний чадвар
Khuder Altangerel
 
2016 оны сонгуулын уих ын ухуулагчдийн жагсаалт
2016 оны сонгуулын уих ын  ухуулагчдийн жагсаалт2016 оны сонгуулын уих ын  ухуулагчдийн жагсаалт
2016 оны сонгуулын уих ын ухуулагчдийн жагсаалт
Erdenebaatar Tsetsendulam
 
файлын систем бүгд
файлын систем бүгдфайлын систем бүгд
файлын систем бүгд
Baljinnyam Sonompil
 
Х.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратеги
Х.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратегиХ.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратеги
Х.Бат-Ирээдүй: Залуучуудын эрүүл мэндийг дэмжих стратеги
Unuruu Dear
 
Meetup Python Nantes - les tests en python
Meetup Python Nantes - les tests en pythonMeetup Python Nantes - les tests en python
Meetup Python Nantes - les tests en python
Arthur Lutz
 
Java OOP Programming language (Part 1) - Introduction to Java
Java OOP Programming language (Part 1) - Introduction to JavaJava OOP Programming language (Part 1) - Introduction to Java
Java OOP Programming language (Part 1) - Introduction to Java
OUM SAOKOSAL
 
Analysis of Fatal Utah Avalanches with Python. From Scraping, Analysis, to In...
Analysis of Fatal Utah Avalanches with Python. From Scraping, Analysis, to In...Analysis of Fatal Utah Avalanches with Python. From Scraping, Analysis, to In...
Analysis of Fatal Utah Avalanches with Python. From Scraping, Analysis, to In...
Matt Harrison
 
Learning notes of r for python programmer (Temp1)
Learning notes of r for python programmer (Temp1)Learning notes of r for python programmer (Temp1)
Learning notes of r for python programmer (Temp1)
Chia-Chi Chang
 
PyCon 2013 : Scripting to PyPi to GitHub and More
PyCon 2013 : Scripting to PyPi to GitHub and MorePyCon 2013 : Scripting to PyPi to GitHub and More
PyCon 2013 : Scripting to PyPi to GitHub and More
Matt Harrison
 
Operator Overloading
Operator Overloading  Operator Overloading
Operator Overloading
Sardar Alam
 
Installing Python on Mac
Installing Python on MacInstalling Python on Mac
Installing Python on Mac
Wei-Wen Hsu
 
Lesson1 python an introduction
Lesson1 python an introductionLesson1 python an introduction
Lesson1 python an introduction
Arulalan T
 
Introduction to python
Introduction to pythonIntroduction to python
Introduction to python
Yi-Fan Chu
 
Ad

Similar to Lec02 structures (2) (20)

Lec07 exclusion
Lec07 exclusionLec07 exclusion
Lec07 exclusion
Khuder Altangerel
 
Lec05 cooperating (1)
Lec05 cooperating (1)Lec05 cooperating (1)
Lec05 cooperating (1)
Khuder Altangerel
 
Lec16 io
Lec16 ioLec16 io
Lec16 io
Khuder Altangerel
 
Lec15 pagereplace last
Lec15 pagereplace lastLec15 pagereplace last
Lec15 pagereplace last
Khuder Altangerel
 
Computerin tehnikin undes 1hicheeliin lektsiin huraangui
Computerin tehnikin undes 1hicheeliin lektsiin huraanguiComputerin tehnikin undes 1hicheeliin lektsiin huraangui
Computerin tehnikin undes 1hicheeliin lektsiin huraangui
E-Gazarchin Online University
 
6. computer opganization
6. computer opganization6. computer opganization
6. computer opganization
Badarch Zorig
 
лекц2
лекц2лекц2
лекц2
oz
 
хэрэглээний програм лекц 1
хэрэглээний програм лекц 1хэрэглээний програм лекц 1
хэрэглээний програм лекц 1
anjelo0028
 
хэрэглээний програм лекц 1
хэрэглээний програм лекц 1хэрэглээний програм лекц 1
хэрэглээний програм лекц 1
Daagii Daju
 
лекц 1 компьютерийн бүтэц зохион байгуулалт
лекц 1 компьютерийн бүтэц зохион байгуулалтлекц 1 компьютерийн бүтэц зохион байгуулалт
лекц 1 компьютерийн бүтэц зохион байгуулалт
E-Gazarchin Online University
 
Компьютерийн бүтэц, зохион байгуулалт №1-2
Компьютерийн  бүтэц, зохион байгуулалт №1-2Компьютерийн  бүтэц, зохион байгуулалт №1-2
Компьютерийн бүтэц, зохион байгуулалт №1-2
EnkhjargalDashdorjEn
 
003 компьютерын техник хангамж
003 компьютерын техник хангамж003 компьютерын техник хангамж
003 компьютерын техник хангамж
Bobby Wang
 
Computerin tehnikin undes 1hicheeliin lektsiin huraangui
Computerin tehnikin undes 1hicheeliin lektsiin huraanguiComputerin tehnikin undes 1hicheeliin lektsiin huraangui
Computerin tehnikin undes 1hicheeliin lektsiin huraangui
E-Gazarchin Online University
 
6. computer opganization
6. computer opganization6. computer opganization
6. computer opganization
Badarch Zorig
 
лекц2
лекц2лекц2
лекц2
oz
 
хэрэглээний програм лекц 1
хэрэглээний програм лекц 1хэрэглээний програм лекц 1
хэрэглээний програм лекц 1
anjelo0028
 
хэрэглээний програм лекц 1
хэрэглээний програм лекц 1хэрэглээний програм лекц 1
хэрэглээний програм лекц 1
Daagii Daju
 
лекц 1 компьютерийн бүтэц зохион байгуулалт
лекц 1 компьютерийн бүтэц зохион байгуулалтлекц 1 компьютерийн бүтэц зохион байгуулалт
лекц 1 компьютерийн бүтэц зохион байгуулалт
E-Gazarchin Online University
 
Компьютерийн бүтэц, зохион байгуулалт №1-2
Компьютерийн  бүтэц, зохион байгуулалт №1-2Компьютерийн  бүтэц, зохион байгуулалт №1-2
Компьютерийн бүтэц, зохион байгуулалт №1-2
EnkhjargalDashdorjEn
 
003 компьютерын техник хангамж
003 компьютерын техник хангамж003 компьютерын техник хангамж
003 компьютерын техник хангамж
Bobby Wang
 
Ad

More from Khuder Altangerel (9)

IOI 2016 "Молекул" бодлогын бодолт
IOI 2016 "Молекул" бодлогын бодолтIOI 2016 "Молекул" бодлогын бодолт
IOI 2016 "Молекул" бодлогын бодолт
Khuder Altangerel
 
Марковын далд загвар
Марковын далд загварМарковын далд загвар
Марковын далд загвар
Khuder Altangerel
 
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №7
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №7u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №7
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №7
Khuder Altangerel
 
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №6
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №6u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №6
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №6
Khuder Altangerel
 
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №5
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №5u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №5
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №5
Khuder Altangerel
 
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №4
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №4u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №4
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №4
Khuder Altangerel
 
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №3
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №3u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №3
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №3
Khuder Altangerel
 
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №2
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №2u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №2
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №2
Khuder Altangerel
 
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №1
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №1u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №1
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №1
Khuder Altangerel
 
IOI 2016 "Молекул" бодлогын бодолт
IOI 2016 "Молекул" бодлогын бодолтIOI 2016 "Молекул" бодлогын бодолт
IOI 2016 "Молекул" бодлогын бодолт
Khuder Altangerel
 
Марковын далд загвар
Марковын далд загварМарковын далд загвар
Марковын далд загвар
Khuder Altangerel
 
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №7
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №7u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №7
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №7
Khuder Altangerel
 
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №6
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №6u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №6
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №6
Khuder Altangerel
 
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №5
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №5u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №5
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №5
Khuder Altangerel
 
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №4
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №4u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №4
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №4
Khuder Altangerel
 
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №3
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №3u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №3
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №3
Khuder Altangerel
 
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №2
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №2u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №2
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №2
Khuder Altangerel
 
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №1
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №1u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №1
u.cs101 "Алгоритм ба програмчлал" Лекц №1
Khuder Altangerel
 

Lec02 structures (2)

  • 1. CS207 Үйлдлийн систем Лекц 2 Үйлдлийн системийн бүтэц Э.Мөнхсүх elearn.sict.edu.mn
  • 2. Lec 2.29/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Товчилсон үг • ЦГ - Цөм горим • ПХ - Програм • ХГ - Хэрэглэгч горим • ТХ - техник хангамж • ОТ - Онцгой тохиолдол • ХК – Хэрэглэгчийн консол
  • 3. Lec 2.39/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 ҮС Хэрэгсэл: Виртуал машины хийсвэрлэл • ПХ-ын инженерчлэлийн асуудал: – ТХ/ПХ-ийн вариацийг өөрчлөх  программист юу хүсч байгаа/юу хэрэгтэй байгаа – Тохиромжтой байдал, ашиглалт, аюулгүй болон найдвартай байдлыг оновчлох гэх мэт … • ҮС-ийн модулиудын хувьд (жишээ нь файлын систем, виртуал санах ой, сүлжээ, төлөвлөгч): – ТХ-ийн интерфейс (физик бодит байдал) – Програмын интерфейс (хийсвэрлэлт) Програм Үйлдлийн систем Техник хангамж Физик машины интерфейс Виртуал машины интерфейс
  • 4. Lec 2.49/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Жишээ: Процессуудыг бие биенээс нь хамгаалах • Асуудал: Олон програмыг бие биенээс нь хамгаалж, ажиллуулах • Зорилго: – Хэрэглэгчийн програм ҮС-ийг гацаахаас сэргийлэх – Хэрэглэгчийн програм бие биенийгээ гацаахаас сэргийлэх – [ҮС-ийн хэсгүүд бие биенийгээ гацаахаас сэргийлэх?] • (Зарим шаардлагатай) Механизмууд: – Хаяг хувиргалт – Хос ажиллагааны горим • Энгийн бодлого: – Програмууд өөр програмын эсвэл ҮС-ийн санах ой руу бичих, тэндээс унших эрхгүй байх
  • 5. Lec 2.59/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 CPU MMU Virtual Addresses Physical Addresses Хаяг хувиргалт • Хаягийн огторгуй – Хэрэглэгдэж байгаа бүлэг хаяг – Програм бүр мөн цөм нь бага зэрэг өөр өөр хаягийн огторгуйтай байна. • Хаяг хувиргалт: – Виртуал хаягийг (CPU-гаас үүсгэсэн) Физик хаяг руу (санах ойн) хөрвүүлнэ – Энэ буулгалтыг ихэвчлэн Санах ойг Удирдах Төхөөрөмжөөр (MMU) ТХ-аар шийддэг
  • 6. Lec 2.69/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Хаяг хувиргалтын жишээ Прог 1 Виртуал хаягийн огторгуй 1 Прог 2 Виртуал хаягийн огторгуй 2 Код Өгөгдөл Овоолго Стэк Код Өгөгдөл Овоолго Стэк Өгөгдөл 2 Стэк 1 Овоолго 1 ҮС Ов. & Стэк Код 1 Стэк 2 Өгөгдөл 1 Овоолго 2 Код 2 ҮС Код ҮС Өгөгд Хувиргалтын буулгалт 1 Хувиргалтын буулгалт 2 Физик хаягийн огторгуй
  • 7. Lec 2.79/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Агуулга • Үйлдлийн системийн түүх – Нөөцөд суурилсан сонголтуудын үнэн түүх • Үйлдлийн системийн бүтэц • Үйлдлийн системийн зохион байгуулалт • Хийсвэрлэл ба давхарга Note: Some slides and/or pictures in the following are adapted from slides ©2005 Silberschatz, Galvin, and Gagne Note: Some slides and/or pictures in the following are adapted from slides ©2005 Silberschatz, Galvin, and Gagne. Many slides generated from lecture notes by Joseph.
  • 8. Lec 2.89/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Хамгаалалтын бусад тал: Хос ажиллагааны горим • ТХ ядаж 2 горимоос бүрддэг: – “Цөм”-ийн горим (or “хянагч” or “хамгаалсан”) – “Хэрэглэгч”-ийн горим: Хэвийн ПХ-дыг ажиллуулдаг. • ХГ-д зарим командыг хориголдог: – Жнь: Хуудсын хүснэгтийн мэдээллийг засаж чадахгүй » Өөрчлөх оролдлого  ОТ үүснэ. • ЦГ-оос ХГ-руу шилжвэл: – Системийн дуудлалт, Тасалдал, Бусад ОТ-ууд
  • 9. Lec 2.99/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 UNIX системийн бүтэц User Mode Kernel Mode Hardware Програм Стандарт сан
  • 10. Lec 2.109/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Мурийн хуулиар ҮС-ийн өөрчлөлт Их сургуулийн компьютерууд 1981 vs 2010 0.16$4,000$25,000  0.1 110s 46416 110,0001 Gb/s9600 b/s 200,0002TB10MB 655368GB128KB 1,200 6—40 Quad 3G 0.25—0.5 10 3—10 Өөрчлөлт20101981 Price #users/machine # addr bits Net bandwidth Disk capacity DRAM capacity CPU MHz, Cycles/inst
  • 11. Lec 2.119/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Мур-ийн хуулийн үр нөлөө • Ийм хууль бусад салбарт байхгүй. • 200 жилийн турш тээврийн салбарт: – Морины хурд @16км/цаг | Concorde @1500км/цаг – Гэтэл компьютерийн салбарт 10 жилийн дотор ихсэж байна. (ядаж 2002 он хүртэл) • Бидэнд ямар нөлөө байна вэ? – Техник өөрчлөгдөж дасан зохицож сонгох асуудал цаг хугацааны явцад янз бүр байна. • Зарчим дээр илүү их ач холбогдол тавьж байна. – Компьютерийн системийг суурь гол ойлголт. – Гэхдээ дараагийн хэдэн жилд өөрчлөгдөж болзошгүй баримт дээр бага ач холбогдолтой ...
  • 12. Lec 2.129/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Dawn of time ENIAC: (1945—1955) • “Drs. Eckert ба Mauchly –ийн зохион бутээсэн машин тийм ч сайхан байгаагүй. Уг ENIAC машин ажиллахад:Өрөөг дүүргэсэн 30тонн жинтэй,200 kilowatt цахилгаан зарцуулж байсан.” • http://ei.cs.vt.edu/~history/ENIAC.Richey.HTML
  • 13. Lec 2.139/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Түүхийн эхний үе (1948—1970) ТХ үнэтэй, Хүний хөдөлмөр хямд • Аливаа компьютерт сая сая $ зарцуулж тоног төхөөрөмжийг илүү үр ашигтай ашиглах боломжтой байсан. – Хэрэглэгчийн болон компьютерийн хооронд харилцаа дутмаг • Хэрэглэгчийн консол дээр: нэг агшинд нэг хэрэглэгч • Багц хяналт : програм ачааллах, ажиллах, хэвлэх • ТХ-г илүү сайн ашиглаж оновчтой болгоход – Хэрэглэгч завсарлаж байхад компьютер “idle”->Маш муу – Програмын багцыг компьютерт оруулна. Хэрэглэгчид хүлээнэ. • Хамгаалалт?: Хэрэв багц програм алдаатай бол яах вэ?
  • 14. Lec 2.149/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Зүрхэвчтэй санах ой (1950s & 60s) • Зүрхэвчтэй санах ойн төмөр цагиргийн соронзлолтоор өгөгдлийг хадгална. – Төмөр зүрхэвч нь 2 хэмжээстэй сүлжмэл шиг байдаг. – Төмрийн хаягдал нэртэй байсан. – IBM зүрхэвчийг хийхдээ аврагчдаас зөвлөгөө авсан. • See: http://www.columbia.edu/acis/history/core.html IBM 405 Alphabetical Accounting Machine-аас анхны соронзон зүрхэвчтэй санах ой.
  • 15. Lec 2.159/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Түүхийн үе 1½ (сүүл 60s/эхэнд 70s) • Өгөгдлийн суваг, Тасалдал: О/Г ба тооцоололтын давхардалт – DMA – О/Г төхөөрөмжийн санах ойн шууд хандалт – О/Г нь асинхроноор дуусдаг. • Олон програм: хэд хэдэн програмууд нэгэн зэрэг ажилладаг. – Жижиг ажлууд том ажлуудыг хүлээхгүй. – О/Г болон CPU хооронд давхардалт ихэснэ. – ПХ ба ҮС хооронд санах ойн хамгаалалт хэрэгтэй • Програм илүү төвөгтэй болсон: – Multics: 1963 онд гарсан, 1969 онд ажилсан. » 1777 хүмүүс системд хувь нэмрээ оруулсан (30-40 үндсэн хөгжүүлэгч) » Тьюрингийн шагналтай лекц (key researcher): “Алдаатай систем бүтээх нь” – OS 360: Энэ систем нь 1000 алдаатай байсан. (APARs) » “Програмын хэвийн бус ажиллагааны тайлан” • ҮС эцэстээ чухал ШУ болсон. – Төвөгтэй байдлыг шийдэх вэ? – Unix нь Мultics дээр суурилсан гэхдээ маш их хялбаршуулсан.
  • 16. Lec 2.169/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 A Multics System (Circa 1976) • MIT IPC –ийн 6180, хаалга нь нээлттэй, circa 1976: – “Бид ихэвчлэн хаалга нь нээлтэй систем дээр ажилладаг Учир нь регистрын мэдээллийг хараад ачааллаж байгаа мэддэг. Мөн EXECUTE товчийг дарахад хялбар. Хэрэв систем гацвал BOS товчийг дардаг. • http://www.multicians.org/multics-stories.html
  • 17. Lec 2.179/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 1973: 1. 7 Mbit/inch2 140 MBytes 1979: 7. 7 Mbit/inch2 2,300 MBytes Дискийн өмнөх үеийн түүх Contrast: Seagate 2TB, 400 GB/SQ inch, 3.5 inch disk, 4 хавтантай
  • 18. Lec 2.189/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Түүхийн үе 2 (1970 – 1985) ТХ хямд, Хүний хүч үнэтэй • Компьютер нь хэдэнэ сая $ биш хэдэн арван мянган $ болсон. • ҮС технологи нь сайжирсан/тогтворжсон • Интерактив хугацааны хуваалт: – Хямд терминал(~$1000) ашиглаад олон хэрэглэгч нэг систем дээр зэрэг ажилладаг. – CPU-ны хугацаа ашиглан хариулах хугацааг сайжруулсан. – Хэрэглэгчид прогам зүгшрүүлэх, засах ба мэйл бичдэг. • Асуудал: Гацах – Гүйцэтгэл нь ачаалалтай шугаман бус хамааралтай – Гацалт үүсгэж буй шалтгаанууд » Хуудас солилт, дараалал Users Response time
  • 19. Lec 2.199/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 The ARPANet (1968-1970’s) • Paul Baran – RAND Corp, 1960s эхэнд – Дайсны дайралтанд тасардаггүй холбооны сүлжээ хийсэн. • ARPANet: “Нөөц Хуваалцах Компьютерийн сүлжээ” ний судалгааны хэрэгсэл болсон. – 2 September 1969: UCLA first node on the ARPANet – December 1969: 4 nodes connected by 56 kbps phone lines – 1971: First Email – 1970’s: <100 computers SRI 940 UCLA Sigma 7 UCSB IBM 360 Utah PDP 10 IMPs BBN team that implemented the interface message processor (IMP)
  • 20. Lec 2.209/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010
  • 21. Lec 2.219/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Түүхийн үе 3 (1981— ) ТХ маш хямд, Хүний хүч үнэтэй • Компьютерийн зардал $1000, Програмистын зардал $100,000/жилд – Нэг хүнд компьютер өгснөөр тэр хүн нь 1% илүү үр дүнтэй ажиллаж байвал сайн зүйл юм. – Хүмүүсийг илүү үр дүнтэй болгохын тулд компьютерийг ашигладаг. • Хувийн тооцоолох: – Компьютер хямд учир хүн бүр нэг компьютертэй болж байна. • Эхэндээ ТХ нөөц хязгаарлагдмал: – ҮС дэд програмын сан болдог. – Нэг агшинд нэг програм (MSDOS, CP/M, …) • Эцэст нь PC-үүд хүчирхэг болсон: – ҮС-үүд том, нарийн төвөгтэй болсон. – Олон програм ажиллахад санах ойн хамгаалалт хэрэгтэй (NT,OS/2)
  • 22. Lec 2.229/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Түүхийн үе 3 (үргэжлэл) Хэрэглэгчийн график интерфэйс • Хүн компьютерийн харилцааа • Xerox Star: 1981 – Alto-судалгааны төсөл – Үүнд “mice”, “windows” • Apple Lisa/Machintosh: 1984 – “Look and Feel” suit 1988 • Microsoft Windows: – Win 1.0 (1985) – Win 3.1 (1990) – Win 95 (1995) – Win NT (1993) – Win 2000 (2000) – Win XP (2001) – Win Vista (2007) XeroxStarWindows3.1 Single Level HAL/Protection No HAL/ Full Prot
  • 23. Lec 2.239/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Түүхийн үе 4 (1988—): Тархмал систем • Сүлжээ (Local Area Networking) – Өөр өөр машинууд нөөцийн хуваалцдаг – Printers, File Servers, Web Servers – Клиент – Сервер загвар • Үйлчилгээ – Тооцоолол – Файл хадгалалт
  • 24. Lec 2.249/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 • Эрдэм шинжилгээний нийгэмлэгээс боловсруулсан. – Интернэт протокол: нээлттэй стандарт дээр суурилсан – Internet Engineering Task Force (IETF) • Бусад сүлжээний техникийн үндэс болно. – Интранет: Байгууллыгн IP сүлжээ • Интернэтийн үйлчилгээнүүд – Тооцооллын нөөцийн дундын хандалт: telnet (1970’s) – Өгөгдөл/файлын дундын хандалт: FTP, NFS, AFS (1980’s) – Хүмүүсийн хооронд харилцах орчин болсон. » email (1980’s), on-line chat rooms, instant messaging (1990’s) » audio, video (1990’s, early 00’s) – Мэдээлэл түгээх орчин » USENET (1980’s) -Форум » WWW (1990’s) » Audio, video (late 90’s, early 00’s) – replacing radio, TV? » File sharing (late 90’s, early 00’s) Түүхийн үе 4 (1988—): Интернэт
  • 25. Lec 2.259/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 ARPANet нь Internet руу хувирсан. • Анхны SPAM мэйл: 1 May 1978 12:33 EDT • 80-83: TCP/IP, DNS; ARPANET ба MILNET хуваагдсан • 85-86: ШУА нь гол шугмын NSFNET үүсгэсэн. 6 суперкомпьютерын төвийг холбосон. Хурд: 1.5 Mbps, 10,000 компьютер. • 87-90: Орон нутгийн сүлжээнүүдийг холбосон. NSI (NASA), ESNet (DOE), DARTnet, TWBNet (DARPA), 100,000 computers ARPANet SATNet PRNet TCP/IP NSFNet Нэг улсын биш & Худалдааны 1965 1975 1985 1995 2005 WWW ISP ASP AIP SATNet: Satelite network PRNet: Radio Network
  • 26. Lec 2.269/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Холбооны сүлжээ гэж юу вэ? (Системийн талаасаа) • Сүлжээ нь нэг үндсэн үйлчилгээ үзүүлдэг: мэдээллийг дамжуулдаг. – Тагтаа, Гал, Элч, Машин, Телеграф, Утас, Интернэт … – Өөр жишээ, Тээврийн үйлчилгээ: ачаа тээвэрлэлт » Морь, Галт тэрэг, ачааны машин, онгоц ... • Сүлжээг юугаар ялгадаг вэ? – Үйлчилгээгээр нь • Үйлчилгээг нь яаж ангилдаг вэ? – Хоцролт – Нэвтрүүлэх чадвар (Highest BW? “Sneakernet”) – Алдагдлын хэмжээ – Системийн тоо – Үйлчилгээний интерфэйс (Яаж үйлчилгээ авдаг?) – Бусад » Найдвартай, unicast vs. multicast, бодит...
  • 27. Lec 2.279/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Харилцаа холбооны сүлжээ гэж юу вэ? (Дэд бүтцийн талаасаа) • Харилцаа холбооны орчин : Электрон, фотон • Сүлжээний бүрэлдэхүүн хэсэг: – Холбоос– нэг газраас нөгөө газар руу бит дамжуулах (or maybe multiple places): fiber, copper, satellite, … – Интерфэйс – Холбоосуудыг төхөөрөмжтэй холбогч – Switches/routers – interconnect links: electronic/optic, crossbar/Banyan – Хост – Холбооны төгсгөлийн цэг: workstations, PDAs, cell phones, toasters • Протокол – зангилаа хооронд харилцааг зохицуулах журам – TCP/IP, ATM, MPLS, SONET, Ethernet, X.25 • Програм: Web browser, X Windows, FTP, ...
  • 28. Lec 2.289/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Сүлжээний бүрэлдэхүүн хэсэг (Жишээ) Fibers Coaxial Cable Холбоос Интерфэйс Switches/routers Ethernet card Wireless card Large router Telephone switch
  • 29. Lec 2.299/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Сүлжээний төрөл • Газар зүйн зайд – Local Area Networks (LAN): Ethernet, Token ring, FDDI – Metropolitan Area Networks (MAN): DQDB, SMDS – Wide Area Networks (WAN): X.25, ATM, frame relay – Caveat: LAN, MAN, WAN эдгээр нь дараах ойлголтоор ялгаатай » Service, network technology, networks • Мэдээллийн төрөл – Өгөгдлийн сүлжээ vs. Харилцаа холбооны сүлжээ • Програмын төрөл – Сүлжээн дэх тусгай зориулалтын програм: Тийз захиалга, банкны сүлжээ, кредит карт, сүлжээ, утас – Ерөнхий зориулалт: Интернэт
  • 30. Lec 2.309/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Сүлжээ “Cloud”
  • 31. Lec 2.319/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Regional Net Бүс нүтгийн сүлжээ + Гол шугам Regional Net Regional Net Regional Net Regional Net Regional Net Backbone LAN LANLAN LAN: Local Area Network
  • 32. Lec 2.329/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 ISP Гол нуруу + NAPs + ISPs ISP ISP ISP Business ISP Consumer ISP LAN LANLAN NAP NAP Гол шугам Dial-up ISP: Internet Service Provide NAP: Network Access Point
  • 33. Lec 2.339/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Covad @home ISP Cingular Sprint AOL LAN LANLAN NAP Dial-up DSL Always on NAP Cable Head Ends Cell Cell Cell Satellite Fixed Wireless
  • 34. Lec 2.349/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Моррисийн интернэтийн өт(1988) • Интернэт өт (Өөрийг хувилдаг) – Зохиогч Robert Morris, Корнелийн магистрийн эхний жилдээ – 1988-11-02 нд ажил тарах үед тараасан. – Хэдэн цагийн дотор компьютеруудыг ажиллагаагүй болгосон. • Техник – UNIX сүлжээний онцлог талыг ашигласан.(Алсын хандалт) – finger програмын алдааг ашигласан. (Буффер халилт) бас sendmail алдааг ашигласан. (Зүгшрүүлэлтийн горимд алсын нэвтрэлт идэвхтэй байсан) – Толинд суурилсан аргаар нууц үгийг олсон. – Зангуу прогамаар өтөө тараасан.
  • 35. Lec 2.359/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 LoveLetter вирус (2000 он 5 сар) • VBScript-тэй мэйл (simplified Visual Basic) • Windows-ийн скриптээс хамаардаг – Win98/2000 дээр энэ тохиргоо идэвхтэй байдаг. • Хэрэглэгч хавсаргасан файл дээр дарахад халддаг! – Outlook-ийн контактууд руу Өөрийгөө дахин имэйлдэг. – Өөрийг зарим файлын оронд хуулдаг. – Диск дээр хайлт хийдэг – Програмын нууц үгийг татаж авдаг • Америкийн компаниудын 60-80% , Европын 100000 сервер халдваржсан.
  • 36. Lec 2.369/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Түүхийн үе 5 (1995—): Mobile Systems • Хөдөлгөөнт төхөөрөмж – Laptops, PDAs, phones – жижиг, зөөврийн, хямд » Саяхан ухаалаг утаснуудын тоо 2 дахин их болсон » Нэг хүнд олон компьютер! – Зарим нэг хязгаарлалтуудтай (memory, CPU, power, etc…) • Wireless/Wide Area Networking – Дэд бүтцэд дэмжлэг үзүүлдэг. – Өргөтгсөн төхөөрөмжүүдийн сан үүсгэдэг. – Уламжлалт компьютерууд хэдэн хэсгүүдэд хуваагддаг. Wireless keyboards/mice, CPU distributed, storage remote • Нэг түвшний сүлжээ систем /Peer to Peer/ – Олон төхөөрөмжүүд хариуцлагын нэг түвшинд ажилдаг. – ҮС-ийн бүрэлдэхүүн хэсгүүд дэлхий дээгүүр тарсан.
  • 37. Lec 2.379/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Нийгмийн хэмжээний мэдээллийн систем Хувьсах хэмжээтэй, Найдвартай, Нууцлалтай үйлчилгээ Мэдрүүрийн сүлжээний МикроЭлектроМеханик системүүд Интернет холболт Clusters Massive Cluster Gigabit Ethernet Өгөгдлийн сан Мэдээлэл цуглуулалт Алсын хадгалалт Онлайн тоглоом Худалдаа … • Дэлхий бол нэг том параллель систем – Юм болгон микропроцессортой болсон – Ард нь маш том дэд бүтэц байдаг
  • 38. Lec 2.389/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Датацентр бол компьютер юм • (Luiz Barroso 12 сарын 11 ны RAD Lab-ийн ярилцлаганд) • Google програм == Вэб хайлт, gmail,… • Google компьютер == – Мянга мянган компьютер, сүлжээ, хадгалах төхөөрөмж • Агуух шиг хэмжээтэй байгууламжууд ,ачаалал өнөөдөр байхгүй ч ирээдүйд бий болно.
  • 39. Lec 2.399/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 ҮС-ийн зарчим болон шинж чанарын шилжилт
  • 40. Lec 2.409/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Үйлдлийн системийн: Дүгнэлт • Өөрчлөлт бол тасралтгүй явагдаж байдаг. Үүнд ҮС нь дасан зохицох ёстой. – Багц боловсруулах систем маш муу ажиллагаатай байсан. – Гэхдээ: Тэр үед шаардлага хангаж байсан. • Өнөөдрийн нөхцөл байдал 60аад оны сүүл үедтэй ижил байна. – Жижиг ҮС: 100K мөртэй – Том ҮС: 10M мөртэй (5M for the browser!) » 100-1000/хүн-жил • Нарийн төвөгтэй байдал байсаар байгаа – NT –г хөгжүүлсэн (90 оны сүүлээр): Сайн ажиллаагүй. – Windows 2000/XP: Амжилттай хэрэгжсэн. – Windows Vista (aka “Longhorn”) олон удаа хойшлогдсон » 2007 оны 1 сард гарсан » 2008/2009 он хүртэл хэрэглэгчид хүлээн зөвшөөрч чадаагүй.
  • 41. Lec 2.419/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Одоо OS Бүтцийн тухай хурдан аялал
  • 42. Lec 2.429/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 ҮС-ийн бүрэлдэхүүнүүд (OS-ийн хэсэг нь юу вэ?) • Процессийн удирдлага • Үндсэн санах ойн удирдлага • Системийн О/Г-ийн удирдлага • Файлын удирдлага • Сүлжээ • Хэрэглэгчийн интерфэйсүүд
  • 43. Lec 2.439/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Үйлдлийн систем үйлчилгээ (Үйлдлийн систем юу хийдэг вэ?) • Бүрэлдэхүүн хэсэгт харгалзах(их/бага) үйлчилгээг үзүүлнэ. – Програмын биелэлт » Командуудын дарааллыг зэрэгцээгээр яаж биелүүлэх вэ? – О/Г-ийн үйл ажиллагаа » Ялгаатай төхөөрөмжүүдийн интерфэйсийн стандартчлал – Файлын системийн ажиллах » Яаж файлыг унших/бичих/хадгалах вэ? » Тулгамдаж буй асуудал: файлыг яаж олох вэ? – Харилцаа холбоо » Сүлжээний протокол = кибер орон зайтай харилцах интерфэйс? • Бусад чадварууд – Алдааг илрүүлэлт & сэргээх – Нөөцийн хувиарлалт – Бүртгэл – Хамгаалалт
  • 44. Lec 2.449/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Системийн дуудалт (API гэж юу вэ?) • See Chapter 2 of 7th edition or Chapter 3 of 6th
  • 45. Lec 2.459/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Үйлдлийн системийн бүтэц (Зохион байгуулалтын зарчим гэж юу вэ?) • Энгийн – Зөвхөн кодын нэг эсвэл хоёр түвшинтэй • Давхаргатай – Доод түвшин нь дээд түвшнээсээ хамааралгүй. • Микроцөм – OS нь хэрэглэгчийн түвшний олон процессоос бүрддэг. • Модульчлагдсан – Динамикаар ачааллагддаг модультай үндсэн цөм
  • 46. Lec 2.469/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Энгийн бүтэц • MS-DOS: Хамгийн бага орон зайд их үйл ажиллагааг хийдэг. – Модулиудад хуваагдаагүй. – Интерфэйсүүд болон үйл ажиллагааны түвшин сайн салаагүй.
  • 47. Lec 2.479/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 UNIX: Also “Simple” Structure • UNIX – ТХ-ийн үйл ажилгаагаар хязгаарлагддаг. • UNIX үйлдлийн систем 2 хэсгээс тогтдог: – Системийн програмууд – Цөм » Consists of everything below the system-call interface and above the physical hardware » Provides the file system, CPU scheduling, memory management, and other operating-system functions; » Many interacting functions for one level
  • 48. Lec 2.489/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 UNIX системийн бүтэц User Mode Kernel Mode Hardware Applications Standard Libs
  • 49. Lec 2.499/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Layered Structure • Operating system is divided many layers (levels) – Each built on top of lower layers – Bottom layer (layer 0) is hardware – Highest layer (layer N) is the user interface • Each layer uses functions (operations) and services of only lower-level layers – Advantage: modularity  Easier debugging/Maintenance – Not always possible: Does process scheduler lie above or below virtual memory layer? » Need to reschedule processor while waiting for paging » May need to page in information about tasks • Important: Machine-dependent vs independent layers – Easier migration between platforms – Easier evolution of hardware platform – Good idea for you as well!
  • 50. Lec 2.509/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Давхаргатай үйлдлийн систем
  • 51. Lec 2.519/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Microkernel Structure • Moves as much from the kernel into “user” space – Small core OS running at kernel level – OS Services built from many independent user-level processes • Communication between modules with message passing • Benefits: – Easier to extend a microkernel – Easier to port OS to new architectures – More reliable (less code is running in kernel mode) – Fault Isolation (parts of kernel protected from other parts) – More secure • Detriments: – Performance overhead severe for naïve implementation
  • 52. Lec 2.529/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Modules-based Structure • Most modern operating systems implement modules – Uses object-oriented approach – Each core component is separate – Each talks to the others over known interfaces – Each is loadable as needed within the kernel • Overall, similar to layers but with more flexible
  • 53. Lec 2.539/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Олон цөмтэй чипийн дизайны шинэ хандлага? Задаргаа: ҮС-ийн задлалт • Энгийн элементүүдийг хэсгүүдэд задлана – Төхөөрөмжийн драйверууд (Нууцлалт/Найдвартай байдал) – Сүлжээний үйлчилгээ (Гүйцэтгэл) » TCP/IP стэк » Firewall » Вирус илрүүлэлт » Нэвтрэлт илрүүлэлт – Хадгалалт (Гүйцэтгэл, Нууцлал, Найдвартай байдал) – Хяналтын үйлчилгээ » Гүйцэтгэлийн тоолуур » Өөрийн шалгалт – Нэвтрэлт/Орчны үйлчилгээ(Нууцлал) » Биометр, GPS, Эзэмшилтийг бүртгэх • Програмд их зай өгнө – Нөөцийг чөлөөтэй хэрэглэх эрх Төх. драйв. Видео& Цонхны драйв. Firewall Вирус илр. Дэлгэц ба адапт Хадгалалт & Файлын систем HCI/ Дуу Танилт Том програмууд Бодит хугацааны програм Нэвтр
  • 54. Lec 2.549/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Implementation Issues (How is the OS implemented?) • Policy vs. Mechanism – Policy: What do you want to do? – Mechanism: How are you going to do it? – Аль аль нь өөрчлөлтөөс хойш тусгаарласан байх ёстой • Algorithms used – Linear, Tree-based, Log Structured, etc… • Event models used – threads vs event loops • Backward compatability issues – Very important for Windows 2000/XP • System generation/configuration – How to make generic OS fit on specific hardware
  • 55. Lec 2.559/01/10 Kubiatowicz CS162 ©UCB Fall 2010 Дүгнэлт • Rapid Change in Hardware Leads to changing OS – Batch  Multiprogramming  Timeshare  Graphical UI  Ubiquitous Devices  Cyberspace/Metaverse/?? • OS features migrated from mainframes  PCs • Standard Components and Services – Процесийн хяналт – Үндсэн санах ой – Оролт/Гаралт – Файл систем – Хэрэглэгчийн интерфэйс • Policy vs Mechanism – Crucial division: not always properly separated! • Complexity is always out of control – However, “Resistance is NOT Useless!”