Luận án: Hoàn thiện quản lý nhà nước đối với cơ sở hạ tầng đô thị du lịch ở Việt Nam
- 1. L I C M ƠN Tôi xin chân thành c m ơn các Th y giáo, Cô giáo Khoa Lý lu n Chính tr và Vi n Sau ñ i h c Trư ng ð i h c Kinh t Qu c dân Hà N i ñã nhi t tình giúp ñ tôi hoàn thành lu n án, ñ c bi t tôi xin bày t lòng bi t ơn ñ n GS.TS. Nguy n Thành ð và PGS.TS. ðào Phương Liên ñã nhi t tình quan tâm giúp ñ tôi hoàn thành lu n án này. Tôi xin c m ơn các cơ quan, ñơn v liên quan ñã giúp ñ ph i h p trong quá trình nghiên c u ñ tôi hoàn thành lu n án. Hà N i, ngày 08 tháng 11 năm 2009 Tác gi lu n án H ð c Ph c
- 2. L I CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u khoa h c c a riêng tôi,v i s giúp ñ c a giáo viên hư ng d n. Các s li u, k t qu nêu trong lu n án là trung th c. Nh ng k t lu n khoa h c c a lu n án chưa t ng ñư c ai công b trong b t kỳ m t công trình nào khác. Hà N i, ngày 08 tháng 11 năm 2009 Tác gi lu n án H ð c Ph c
- 3. M C L C L I C M ƠN L I CAM ðOAN DANH M C CH VI T T T DANH M C SƠ ð , B NG BI U PH N M ð U...................................................................................................1 CHƯƠNG 1: CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N V HOÀN THI N QU N LÝ NHÀ NƯ C ð I V I CƠ S H T NG ðÔ TH DU L CH VI T NAM.....................................................................................5 1.1. ðô th du l ch, ñ c ñi m và vai trò c a cơ s h t ng ñ i v i s phát tri n kinh t - xã h i c a ñô th du l ch.......................................................5 1.1.1. ðô th và ñô th du l ch ..........................................................................................5 1.1.2. ð c ñi m cơ s h t ng c a ñô th du l ch........................................................ 10 1.1.3. Vai trò c a cơ s h t ng ñ i v i s phát tri n kinh t - xã h i ñô th du l ch.................................................................................................................. 15 1.2. Nh ng v n ñ cơ b n v hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam .............................................................17 1.2.1. Cơ s lý thuy t ñ nh hư ng cho vi c hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam .......................................................... 17 1.2.2. S c n thi t ph i hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam............................................................................................. 23 1.2.3. N i dung qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam............................................................................................................. 30 1.2.4. Nh ng nhân t nh hư ng ñ n hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h ñô th du l ch Vi t Nam............................................................................. 37 1.3. Kinh nghi m hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch c a m t s qu c gia ..................................................................44 1.3.1. T ng quan v kinh nghi m hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch c a m t s qu c gia............................................................ 44 1.3.2. M t s bài h c cho Vi t Nam............................................................................ 53
- 4. CHƯƠNG 2: TH C TR NG QU N LÝ NHÀ NƯ C ð I V I CƠ S H T NG ðÔ TH DU L CH VI T NAM .......................................57 2.1. Quá trình hình thành các ñô th du l ch Vi t Nam................................57 2.1.1. Khái quát quá trình ñô th hóa Vi t Nam....................................................... 57 2.1.2. Quá trình phát tri n c a ngành du l ch và ñô th du l ch.................................. 60 2.2. Tình hình cơ s h t ng các ñô th du l ch ................................................63 2.3. Tình hình qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam......................................................................................................85 2.3.1. T ng quan v tình hình qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam.................................................................................................. 85 2.3.2. ðánh giá chung v th c tr ng qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam .....................................................................................104 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯ NG VÀ GI I PHÁP CƠ B N NH M HOÀN THI N QU N LÝ NHÀ NƯ C ðÔI V I CƠ S H T NG ðÔ TH DU L CH VI T NAM ...................................................... 119 3.1. Nh ng căn c ñ xu t phương hư ng hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam.....................................119 3.1.1. B i c nh qu c t , cơ h i và thách th c ñ i v i Vi t Nam...........................119 3.1.2. D báo, quan ñi m và m c tiêu phát tri n du l ch và h th ng ñô th c a Vi t Nam...........................................................................................................127 3.1.3. Phương hư ng phát tri n cơ s h t ng các ñô th du l ch Vi t Nam......132 3.2. Phương hư ng hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñôi vơi cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam ..............................................................................141 3.2.1. Hoàn thi n công tác quy ho ch........................................................................141 3.2.2. Hoàn thi n các ch ñ chính sách khuy n khích xây d ng nhanh và khai thác s d ng có hi u qu cơ s h t ng ñô th ...............................................143 3.2.3. Hoàn thi n t ch c b máy qu n lý CSHT ñô th du l ch v t ng bư c xây d ng chính quy n ñô th ...........................................................................144 3.2.4. Hoàn thi n công tác thanh tra, ki m tra ñ i v i CSHT ñô th , trong ñó có các ñô th du l ch ..............................................................................................145
- 5. 3.2.5. Xây d ng và th c hi n chính sách và lu t pháp lu t trong ñ u tư xây d ng cơ s h t ng ñô th du l ch..............................................................................146 3.2.6. Xây d ng văn hóa ñô th và văn hóa qu n lý ñô th hi n ñ i........................146 3.3. Các nhóm gi i pháp hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñôi vơi cơ sơ h t ng ñô th du l ch Vi t Nam.................................................................147 3.3.1. ð i m i, b sung ñi u ch nh các công c vĩ mô, t o cơ s pháp lý nh m hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ i v i CSHT các ñô th du l ch.........................147 3.3.2. Chuy n ñ i hình th c s h u ñơn nh t c a nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng sang ña d ng hoá các hình th c s h u, tăng cư ng xã h i hóa và ña d ng hóa ñ u tư phát tri n cơ s h t ng ñô th du l ch................................154 3.3.3. Nâng cao năng l c qu n lý c a Nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch................................................................................................................160 3.4. M t s ki n ngh nh m c th nh m hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam...........................................170 3.4.1. ð i v i Nhà nư c Trung ương........................................................................170 3.4.2. ð i v i chính quy n các ñô th du l ch ...........................................................172 K T LU N .............................................................................................................176 DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN C U CÓ LIÊN QUAN C A TÁC GI ðà CÔNG B .................................................................................................178 DANH M C TÀI LI U THAM KH O..................................................................179
- 6. DANH M C CH VI T T T BOO ð u tư xây d ng - qu n lý - s d ng BOT Xây d ng - kinh doanh - chuy n giao BT Xây d ng - chuy n giao BTO Xây d ng - chuy n giao - kinh doanh CNH - HðH Công nghi p hoá hi n ñ i hoá CNXH Ch nghĩa xã h i CSHT Cơ s h t ng CSHTKT Cơ s h t ng kinh t FDI V n ñ u tư tr c ti p nư c ngoài GDP T ng s n ph m qu c n i HNKTQT H i nh p kinh t qu c t IMF Qu ti n t th gi i KTTT Kinh t th trư ng NSNN Ngân sách nhà nư c ODA Ngu n v n vi n tr phát tri n chính th c TP Thành ph UBND U ban nhân dân WB Ngân hàng th gi i WTO T ch c thương m i th gi i XDCB Xây d ng cơ b n XHCN Xã h i ch nghĩa
- 7. DANH M C SƠ ð , B NG BI U Sơ ñ 1.1: Phân lo i cơ s h t ng ñô th du l ch ......................................................11 Sơ ñ 1.2: T n th t v n Nhà nư c trong lĩnh v c CSHT..........................................28 B ng 1.1: Quan h gi a trình ñ ñô th hóa và GDP bình quân ñ u ngư i c a các nhóm nư c ..................................................................................................7 B ng 2.1: Di n bi n ñô th hóa 20 năm Vi t Nam .................................................58 B ng 2.2: Ngu n v n ñ u tư c a Nhà nư c cho xây d ng ñô th nói chung và ñô th du l ch..................................................................................................59 B ng 2.3: Di n tích, dân s và doanh thu du l ch c a các thành ph du l ch (năm 2007)................................................................................................62 B ng 2.4: Tình hình h t ng giao thông ñô th ..........................................................65 B ng 2.5: Th c tr ng c p nư c s ch các ñô th du l ch như năm 2008 .................68 B ng 2.6: Các phương th c th i b ch t th i r n theo t l % h gia ñình cá nhân các khu ñô th năm 2006........................................................................72 B ng 2.7: M t s ch tiêu so sánh th c tr ng cơ s h t ng ñô th nư c ta...........73 B ng 2.8: Các ch tiêu phát tri n CNTT - vi n thông năm 2007...............................77 B ng 2.9: K t qu công tác ñ u th u năm 2008......................................................100
- 8. 1 PH N M ð U 1. TÍNH C P THI T C A ð TÀI LU N ÁN Nư c ta ñang trong giai ño n ñ y m nh công nghi p hóa, hi n ñ i hóa, phát tri n n n kinh t th trư ng theo ñ nh hư ng XHCN và h i nh p kinh t qu c t sâu r ng. Ngh quy t ñ i h i ð ng l n th X ñã ch rõ c n"Nâng cao năng l c lãnh ñ o và s c chi n ñ u c a ð ng, phát huy s c m nh toàn dân t c, ñ y m nh toàn di n công cu c ñ i m i, huy ñ ng và s d ng t t m i ngu n l c cho CNH, HðH ñ t nư c; phát tri n văn hóa, th c hi n ti n b và công b ng xã h i;tăng cư ng qu c phòng an ninh, m r ng quan h ñ i ngo i; ch ñ ng và tích c c h i nh p kinh t qu c t ; gi v ng n ñ nh chính tr xã - h i; s m ñưa nư c ta kh i tình tr ng kém phát tri n; t o n n t ng ñ ñ n năm 2020 nư c ta cơ b n tr thành m t nư c công nghi p theo hư ng hi n ñ i”. (ðH X; tr 23) Trong nh ng năm qua, nh t là nh ng năm g n ñây, ð ng và Nhà nư c ñã quan tâm nhi u vào vi c ñ u tư xây d ng cơ s h t ng, ðây là bư c ñ t phá quan tr ng góp ph n không nh vào công cu c phát tri n kinh t - xã h i ñ t nư c nói chung và các ñô th Vi t Nam nói riêng. Nhi u thành ph có ti m năng du l ch ñã ñ y m nh ñ u tư xây d ng cơ s h t ng, t o ñi u ki n thu n l i cho vi c khai thác ti m năng du l ch, thu hút các ñ i tác ñ u tư v n phát tri n các công trình ph c v du l ch, các lo i hình du l ch. Vi c phát tri n cơ s h t ng v a là ti n ñ v a là ñ ng l c ñ các ñô th du l ch nư c ta phát tri n nhanh chóng và ch ñ ng h i nh p sâu r ng vào n n kinh t th gi i. Tuy nhiên bên c nh nh ng thành t u ñã ñ t ñư c, ho t ñ ng qu n lý nhà nư c trong lĩnh v c cơ s h t ng nói chung và cơ s h t ng ñô th du l ch nói riêng k t h th ng văn b n pháp quy, ñ n công tác quy ho ch, k ho ch, qu n lý chương trình d án, t ch c b máy, trình ñ năng l c ñ i ngũ cán b công ch c, công tác thanh tra ki m ta v n còn nhi u h n ch . ði u này làm cho s phát tri n cơ s h t ng ñô th du l ch chưa ñáp ng yêu c u phát tri n kinh t - xã h i c a ñ t nư c. Chính vì th , tác gi ch n ñ tài "Hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam" làm ch ñ lu n án ti n s c a mình.
- 9. 2 2. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U ð TÀI Liên quan ñ n ñ tài qu n lý nhà nư c trong lĩnh v c cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam, ngoài h th ng các văn b n pháp lu t như: lu t xây d ng, lu t ñ u tư, lu t doanh nghi p, lu t ñ t ñai, lu t ngân sách, các ngh ñ nh c a Chính ph , thông tư c a các b , còn có m t s sách, ñ tài khoa h c, lu n án, lu n văn và các bài báo ñư c công b ñăng t i. Có th nêu lên m t s tài li u như: Cu n sách “C i cách d ch v công Vi t Nam“ c a PGS.TS Lê Chi Mai do nhà xu t b n Chính tr Qu c gia - Hà N i xu t b n năm 2003. Cu n sách "d ch v công và xã h i hóa d ch v công - m t s v n lý lu n và th c ti n" do ti n s Chu văn Thành ch biên, nhà xu t b n Chính tr Qu c gia - Hà N i xu t b n năm 2004. Các cu n sách này ñã ñ c p ñ n v n ñ lý lu n và th c ti n, kinh nghi m các nư c g n v i d ch v công có liên quan ñ n cơ s h t ng do nhà nư c cung ng. Tuy nhiên n i dung c a các sách trên m i ch nghiên c u các lo i hình d ch v công, chưa ñi sâu vào vi c qu n lý c a nhà nư c trong lĩnh v c cơ s h t ng. Bên c nh ñó, m t s ñ tài nghiên c u, công trình lu n văn, lu n án liên quan ñ n ñ tài như: "M t s gi i pháp hoàn thi n công tác ki m soát chi ñ u tư t i kho b c nhà nư c Hà N i nh m góp ph n ch ng th t thoát, lãng phí trong ñ u tư xây d ng cơ b n"do các nhà nghiên c u thu c kho b c nhà nư c th c hi n năm 2006: "Gi i pháp nâng cao hi u qu ñ u tư phát tri n các khu du l ch, ñi m du l ch”, ñ tài nghiên c u khoa h c c a vi n nghiên c u phát tri n du l ch - t ng c c du l ch, năm 2007: "Gi i pháp nâng cao hi u qu ñ u tư phát tri n công nghi p t ngu n ngân sách nhà nư c”, lu n án ti n s c a Tr nh Quân ðư c, ð i h c Kinh t Qu c dân - năm 2001: "Phương pháp xác ñ nh hi u qu kinh t v n ñ u tư xây d ng cơ b n trong ngành thông tin bưu ñi n”, lu n án ti n s kinh t c a Nguy n Xuân Vinh, ð i h c Kinh t Qu c dân Hà N i, năm 1989; "Hoàn thi n qu n lý tài chính trong các trung tâm ki m ñ nh k thu t”, lu n văn th c s kinh t c a Nguy n Xuân Trư ng, ð i h c Kinh t Qu c dân Hà N i, năm 2000: "Tăng cư ng vai trò qu n lý nhà nư c ñ i v i ñ u tư xây d ng cơ b n b ng ngu n v n ngân sách nhà nư c t i t nh Hà Tây, lu n văn th c sĩ kinh t c a Nguy n Kh c Thi n, ð i h c Kinh t Qu c dân Hà N i, năm 2006 và m t s tài li u khác có liên quan.
- 10. 3 Nhìn chung, các công trình nêu trên, m i công trình có khía c nh khác nhau có liên quan ñ n ñ tài c n k th a. Tuy v y, chưa có ñ tài c th v n i dung qu n lý nhà nư c ñ i v i lĩnh v c cơ s h t ng ñô th ñư c nghiên c u m t cách t ng th , toàn di n, có h th ng và ñ c l p, ñ c bi t là các ñô th du l ch Vi t Nam k t khi ban hành lu t du l ch ñ n nay, Chính ph ñã ban hành hai ngh ñ nh hư ng d n th c hi n lu t du l ch nhưng ngh ñ nh v khu du l ch, tuy n du l ch, ñô th du l ch, tiêu chí c a ñô th du l ch v n chưa ban hành ñư c, ñó cũng là lý do gi i thích vì sao tác gi ch n ñ tài "Hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam" c a lu n án này ñ nghiên c u. 3. M C ðÍCH NGHIÊN C U C A LUÂN ÁN - Góp ph n làm rõ cơ s khoa h c c a qu n lý nhà nư c trong lĩnh v c cơ s h t ng ñô th du l ch. - Phân tích ñánh giá m t cách toàn di n và h th ng, ch ra thành t u, h n ch , nguyên nhân c a th c tr ng qu n lý nhà nư c trong lĩnh v c cơ s h t ng và s phát tri n cơ s h t ng t i các ñô th du l ch Vi t Nam. - ð xu t phương hư ng và ki n ngh các gi i pháp cơ b n ti p t c hoàn thi n qu n lý nhà nư c trong lĩnh v c cơ s h t ng cho các ñô th du l ch Vi t Nam trong th i gian t i. 4. ð I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U - L y qu n lý nhà nư c trong lĩnh v c cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam làm ñ i tư ng nghiên c u, lu n án s ñ c p ñ n lý lu n, th c tr ng, phương hư ng và gi i pháp hoàn thi n qu n lý nhà nư c trong lĩnh v c cơ s h t ng nh m phát tri n kinh t - xã h i ñô th du l ch Vi t Nam. - Ph m vi nghiên c u v m t không gian: Nghiên c u qu n lý nhà nư c trong lĩnh v c cơ s h t ng t i các ñô th du l ch Vi t Nam mang tính ñ i di n cho các lo i hình ñô th du l ch nư c ta, c th là: H Long (Qu ng Ninh) ñ i di n cho ñô th du l ch bi n phía b c, ðà L t (Lâm ð ng) ñ i di n cho ñô th du l ch sinh thái mi n núi, Hu (Th a Thiên - Hu ) ñ i di n cho ñô th du l ch văn hoá l ch s và Vũng Tàu (Bà R a - Vũng Tàu) ñ i di n cho ñô th du l ch bi n phía Nam.
- 11. 4 - Ph m vi nghiên c u v m t th i gian: Ch kh o sát th c tr ng cơ s h t ng và qu n lý nhà nư c trong lĩnh v c cơ s h t ng các ñô th du l ch trên trong giai ño n 2000 - 2009. V phương hư ng và gi i pháp hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng các ñô th du l ch ñư c nghiên c u ñ n năm 2025, t m nhìn ñ n năm 2050. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U Lu n án d a trên phương pháp duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s c a ch nghĩa Mác-Lênin; phương pháp h th ng, phương pháp th ng kê. Phương pháp ñi u tra,kh o sát th c t , ð c bi t tr c ti p trao ñ i th o lu n v i cán b qu n lý, lãnh ñ o các ñô th du l ch, các nhà ki n trúc, quy ho ch và tham d h i th o quy ho ch phát tri n ñô th , phát tri n cơ s h t ng ñô th . 6. ðÓNG GÓP M I VÀ Ý NGHĨA C A LU N ÁN - V m t lý lu n: H th ng hóa vai trò qu n lý nhà nư c v cơ s h t ng và cơ s h t ng ñô th , trong ñó t p trung vào cơ s h t ng và qu n lý nhà nư c v cơ s h t ng ñô th du l ch. - V th c ti n: Trên cơ s ñánh giá th c tr ng, ch ra nh ng thành t u và h n ch c a cơ s h t ng và qu n lý nhà nư c trong lĩnh v c cơ s h t ng c a ñô th du l ch Vi t Nam, lu n án ch ra v n ñ t n t i coi là “g c r "c n ph i ñư c gi i quy t góp ph n ñưa ñô th , ñô th du l ch phát tr thành vùng ñ ng l c có hi u ng lan to ñ i v i ti n trình phát tri n chung c a ñ t nư c. - ð xu t m t s phương hư ng và gi i pháp ch y u nh m hoàn thi n qu n lý nhà nư c trong lĩnh v c cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam. 7. K T LU N C A LU N ÁN Ngoài ph n m ñ u, k t lu n và danh m c tài li u tham kh o, n i dung lu n án g m 3 chương. Chương 1: Cơ s lý lu n và th c ti n v hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam. Chương 2: Th c tr ng qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam. Chương 3: Phương hư ng và gi i pháp cơ b n nh m hoàn thi n qu n lý nhà nư c ñ i v i cơ s h t ng ñô th du l ch Vi t Nam.
- 12. 5 CHƯƠNG 1 CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N V HOÀN THI N QU N LÝ NHÀ NƯ C ð I V I CƠ S H T NG ðÔ TH DU L CH VI T NAM 1.1. ðÔ TH DU L CH, ð C ðI M VÀ VAI TRÒ C A CƠ S H T NG ð I V I S PHÁT TRI N KINH T - XÃ H I C A ðÔ TH DU L CH 1.1.1. ðô th và ñô th du l ch * Khái ni m ñô th : Theo T ñi n Bách khoa Vi t Nam, "ðô th là không gian cư trú c a c ng ñ ng ngư i s ng t p trung và ho t ñ ng trong nh ng khu v c kinh t phi nông nghi p”. (tr 836) Theo t ñi n bách khoa Xô vi t năm 1963: “ñô th là m t ñi m dân cư l n, trong ñó cư dân ho t ñ ng ch y u trong công nghi p, thương nghi p"1 . Theo giáo trình kinh t xây d ng trư ng ð i h c Ki n trúc thì: "ñô th là nơi t p trung dân cư sinh s ng trong m t khu v c không gian có gi i h n và th c hi n các ho t ñ ng kinh t không g n tr c ti p v i ñ t ñai". (tr 6) Quy ñ nh t i ngh ñ nh 72/2001/Nð-CP: ðô th là khu dân cư t p trung g m thành ph , th xã, th tr n ñư c cơ quan Nhà nư c có th m quy n quy t ñ nh thành l p v i ch c năng là trung tâm t ng h p ho c trung tâm chuyên ngành,có vai trò thúc ñ y s phát tri n kinh t xã h i c a c nư c ho c m t vùng lãnh th nh t ñ nh; T l lao ñ ng phi nông nghi p t i thi u 60% t ng s lao ñ ng, có quy mô dân s trên 4.000 ngư i, có cơ s h t ng ph c v ho t ñ ng dân cư; m t ñ dân s phù h p v i tiêu chu n quy chu n lo i ñô th ñư c quy ñ nh. Như v y ñ xác ñ nh ñô th có ba tiêu chí cơ b n: - Quy mô dân s : Do ñ c ñi m v kinh t nên quy mô dân s quy ñ nh t ng nư c có khác nhau. Vi t Nam quy ñ nh quy mô dân s tương ñ i cao là trên 4.000 ngư i, M ch quy ñ nh 2.500 ngư i, Canada quy ñ nh 1.000 ngư i và Pháp quy ñ nh là 2.000 ngư i.
- 13. 6 - Ch c năng ñô th : Ho t ñ ng ch y u c a con ngư i trong ñô th là công nghi p, ti u th công nghi p, thương m i d ch v là ch y u do ñó dân s phi nông nghi p ph i trên 60%. - Không gian ki n trúc và c nh quan: Quy ñ nh này liên quan ñ n m t ñ dân cư. Vi t Nam quy ñ nh tiêu chí này cao, ñô th lo i 5 là 2.000 ngư i/km2 , trong khi M 385 ngư i/km2 , Canada 400 ngư i/km2 . Theo tác gi : ðô th là ñơn v hành chính ñư c cơ quan nhà nư c có th m quy n quy t ñ nh thành l p, có ch c năng là trung tâm t ng h p ho c chuyên ngành v kinh t , hành chính, văn hoá, giáo d c - ñào t o, du l ch có vai trò thúc ñ y s phát tri n kinh t xã h i c a m t vùng, ho c c nư c, v i dân s 2.000 ngư i tr lên,m t ñ dân s 1.000 ngư i/km2 tr lên, có t l lao ñ ng phi nông nghi p 65% tr lên khu v c n i th , h th ng cơ s h t ng ñã và ñang xây d ng ti n t i ñ ng b , ki n trúc, c nh quan ñô th t ng bư c th c hi n xây d ng phát tri n ñô th theo quy ch qu n lý ki n trúc ñô th . - ðô th hóa: Theo t ñi n bách khoa Vi t Nam, ñô th hóa ñư c ñ nh nghĩa như sau: "ðô th hóa là quá trình bi n ñ i v phân b các l c lư ng s n xu t, b trí dân cư nh ng vùng không ph i ñô th tr thành ñô th . Ti n ñ cơ b n c a ñô th hóa là s phát tri n công nghi p, thương m i, d ch v … thu hút nhi u nhân l c t nông thôn ñ n sinh s ng làm vi c, làm cho t tr ng dân cư các ñô th tăng nhanh.” (tr 80). Trong quá trình phát tri n c a n n kinh t qu c dân, t t y u ph i ñô th hóa. Quá trình ñô th hóa thư ng di n ra theo cách sau: Bi n vùng nông thôn tr thành ñô th , t c là ñô th m i hoàn toàn; m r ng di n tích và phát tri n dân s t ñô th cũ sang vùng m i; nâng c p phát tri n ñô th có nghĩa là phát tri n theo chi u sâu. Hi n nay các nư c có m c ñ ñô th hóa cao là Anh 92%, Pháp 74%, M 74%, Hàn qu c 69%, Vi t Nam có m c ñ ñô th hóa th p vào lo i th p nh t khu v c 27,2% và ph n ñ u ñ n năm 2020 ñ t ñô th hoá là 40%.
- 14. 7 B ng 1.1: Quan h gi a trình ñ ñô th hóa và GDP bình quân ñ u ngư i c a các nhóm nư c Nhóm nư c GDP T l ñô th hóa Các nư c thu nh p th p 270 USD 22% Các nư c thu nh p trung bình 1.290 USD 48% Nh ng n n kinh t th trư ng công nghi p 11.810 USD 75% Ngu n: Tr nh Duy Hoàn, xã h i h c ñô th , HN 2005, tr80 - Du l ch là m t khái ni m mà trên th gi i và trong nư c có nhi u cách ñ nh nghĩa khác nhau,b i vì ñ c ñi m du l ch luôn phát tri n, m r ng nhi u lo i hình khác nhau và phát tri n ña d ng; nh n th c c a xã h i v du l ch là m t quá trình ñi t th p ñ n cao. Xét theo nghĩa t "Du l ch" ti ng Anh vi t là tourism, ti ng Pháp vi t là letourisme; ti ng Nga vi t là typuzu ñi u ñó có nghĩa là kh i hành, ñi l i, chinh ph c không gian. Khái ni m du l ch hi n nay ñã ñư c qu c t hóa, lu t hóa t i văn b n c a nhi u nư c. Theo ñ nh nghĩa lu t du l ch Bungary: du l ch bao g m các lo i hình du l ch ngh ngơi, du l ch văn hóa, du l ch sinh thái, du l ch ph c h i s c kh e và v t lý tr li u, du l ch th thao, du l ch nông thôn, các lo i hình du l ch khác.Theo ñ nh nghĩa c a H i ngh qu c t v th ng kê du l ch Otawa, Canda tháng 6 năm 1991:"Du l ch là ho t ñ ng c a con ngư i ñi t i m t nơi ngoài môi trư ng thư ng xuyên (nơi thư ng xuyên c a mình) trong m t kho ng th i gian ít hơn kho ng th i gian ñã ñư c các t ch c du l ch quy ñ nh trư c,m c ñích c a chuy n ñi không ph i là ñ ti n hành các ho t ñ ng ki m ti n trong ph m vi vùng t i thăm". Theo t ñi n ti ng vi t: Du l ch là ñi chơi thăm thú nhi u nơi. Lu t du l ch Vi t Nam 2005 nêu rõ: Du l ch là các ho t ñ ng liên quan ñ n chuy n ñi c a con ngư i ngoài nơi cư trú thư ng xuyên c a mình nh m ñáp ng nhu c u tham quan, tìm hi u, gi i trí, ngh dư ng trong m t kho ng th i gian nh t ñ nh. Như v y, du l ch là m t d ng ngh dư ng s c tham quan c a con ngư i ngoài nơi cư trú v i m c ñích ngh ngơi, gi i trí, xem danh lam th ng c nh, di tích l ch s , công trình văn hóa ngh thu t... du l ch m t khác ñư c coi là m t ngành kinh doanh t ng
- 15. 8 h p có hi u qu cao v nhi u m t: nâng cao hi u bi t v thiên nhiên, truy n th ng l ch s và văn hóa dân t c. - ði m du l ch, theo nghĩa r ng và chung nh t là nh ng ch ho c cơ s mà khách du l ch hư ng ñ n và lưu trú, ñi m du l ch có th là nh ng ch không có dân cư. Theo nghĩa h p trong kinh t ñi m du l ch là m t nơi, m t vùng m t ñ a phương có s c h p d n ñ c bi t ñ i v i dân ngoài ñ a phương và có nh ng thay ñ i nh t ñ nh trong kinh t do ho t ñ ng du l ch gây nên. Theo nghĩa này, ñi m du l ch có th là ñi m có quy mô l n hay nh có tài nguyên du l ch (tài nguyên t nhiên, nhân văn…) và du l ch ñã phát tri n. C n phân bi t khái ni m ñi m du l ch v i ñi m tài nguyên du l ch. ði m tài nguyên du l ch là ñi m mà ñó có nhi u tài nguyên du l ch nhưng chưa ñư c t ch c khai thác và s d ng trong du l ch. ði m du l ch là ñi m tài nguyên du l ch ñã ñư c t ch c khai thác và s d ng trong th c ti n du l ch. - Tài nguyên du l ch là c nh quan thiên nhiên,y u t t nhiên,di tích l ch s ,văn hoá,công trình lao ñ ng sáng t o c a con ngư i và các giá tr nhân văn khác có th ñư c s d ng h m ñáp ng nhu c u khách du l ch;là y u t cơ b n ñ hình thành các ñi m du l ch,khu du l ch,ñô th du l ch. Tài nguyên Du l ch g m tài nguyên t nhiên và tài nguyên nhân văn.tài nguyên t nhiên g m y u t ñ a hình,ñ a m o,ñ a ch t,khí h u, h ñ ng th c v t, m , khoáng s n, phong c nh, sông su i, bi n và các y u t khác. Tài nguyên nhân văn g m di tích kh o c ,di tích văn hoá,l ch s ,ki n trúc,ngh thu t,công trình văn hoá, y u t ngh thu t dân gian, các thành t u chính tr và kinh t có ý nghĩa ñ c trưng cho s phát tri n du l ch m t ñ a ñi m, m t vùng ho c ñ t nư c. - Khách du l ch: Theo quan ñi m c a nhà kinh t h c ngư i Áo lozef Stander vào ñ u th k XX ñ nh nghĩa "Khách du l ch là hành khách xa hoa l i theo ý thích,ngoài nơi cư trú thư ng xuyên ñ tho mãn nh ng nhu c u sinh ho t cao c p mà không theo ñu i các m c ñích kinh t ". Còn Nhà kinh t h c ngư i Anh Odgil Vi kh ng ñ nh: ñ tr thành khách du l ch ph i có hai ñi u ki n, th nh t Ph i xa nhà th i gian dư i m t năm; th hai, ñó ph i tiêu nh ng kho n ti n ti t ki m nơi khác. ð nh nghĩa c a H i ngh qu c t v Du l ch t i Hà Lan năm 1989: "Khách Du l ch qu c t là nh ng ngư i ñi thăm m t ñ t nư c khác,v i m c ñích tham quan, ngh ngơi, gi i trí, thăm h i trong kho ng th i gian nh hơn ba tháng, nh ng ngư i khách này không ñư c làm gì ñ ñư c tr thù lao và sau m t th i gian lưu trú ñó du khách
- 16. 9 tr v nơi thư ng xuyên c a mình". T i pháp l nh Du l ch ban hành năm 1999 khách du l ch Vi t nam ñư c quy ñ nh như sau: Khách du l ch là ngư i ñi du l ch ho c k t h p ñi du l ch, tr trư ng h p ñi h c, làm vi c ho c hành ngh ñ nh n thu nh p nơi ñ n". Khách du l ch g m khách du l ch n i ñ a và khách du l ch qu c t . T i ñi u 20, chương IV: "Khách du l ch n i ñ a là công dân Vi t nam ho c ngư i nư c ngoài cư trú t i Vi t Nam ñi du l ch trong ph m vi lãnh th Vi t Nam". "Khách du l ch qu c t là ngư i nư c ngoài, ngư i Vi t Nam ñ nh cư nư c ngoài vào Vi t Nam du l ch và công dân Vi t Nam,ngư i nư c ngoài cư trú t i Vi t Nam ra nư c ngoài du l ch". - Cơ s lưu trú du l ch: là cơ s kinh doanh gư ng, bu ng và các d ch v khác ph c v khách du l ch.cơ s lưu trú du l ch g m khách s n, làng du l ch, bi t th căn h , l u bãi t m c m tr i cho thuê, trong ñó khách s n là cơ s lưu trú du l ch ch y u. * ðô th du l ch: Lu t Du l ch Vi t Nam năm 2005 quy ñ nh các ñô th có ñ ñi u ki n sau thì ñư c công nh n là ñô th du l ch: 1. Có tài nguyên du l ch h p d n trong ranh gi i ñô th ho c trong ranh gi i ñô th và khu v c li n k . 2. Có cơ s h t ng, cơ s v t ch t k thu t ñ ng b , ñáp ng nhu c u ña d ng c a khách du l ch, có cơ c u lao ñ ng phù h p v i yêu c u phát tri n du l ch. 3. Ngành du l ch có v trí quan tr ng trong cơ c u kinh t , ñ t t l thu nh p t du l ch trên t ng thu nh p các ngành d ch v theo quy ñ nh c a Chính ph . Qua ñó chúng ta th y ñ tr thành ñô th du l ch trư c h t ph i là m t ñô th v i ñ y ñ các ñi u ki n, tiêu chí cơ b n cho m t ñô th , trong ñó tiêu chí cơ s h t ng là m t trong nh ng tiêu chí cơ b n. Nhưng n u là m t ñô thì mà không có tài nguyên du l ch,ho c có tài nguyên du l ch mà du l ch không chi m t tr ng cơ b n trong cơ c u kinh t ñô th ñó, ho c không có cơ s h t ng tương x ng ñ u không th tr thành ñô th du l ch. ðô th du l ch ñư c hình thành và phát tri n trên cơ s tài nguyên du l ch, cơ s h t ng ñô th tương x ng và ho t ñ ng du l ch ñóng vai trò ch ñ o trong cơ c u kinh t . ðô th phân c p theo quy mô dân s và m t ñ dân s như quy ñ nh hi n hành là không phù h p, ñ c bi t là ñ i v i ñô th du l ch l i càng b t h p lý. B i vì, ñ ñô th xanh - s ch - ñ p và phát tri n b n v ng thì quy mô dân s ph i phù h p v i quy mô cơ s h t ng, phù h p v i c nh quan thiên
- 17. 10 nhiên, phù h p v i qu ñ t ñư c xác ñ nh. ðô th du l ch m i năm ñón hàng tri u lư t ngư i ñ n tham quan du l ch, khách du l ch t i m t th i ñi m g p nhi u l n dân s ñô th ñó và ñi u ñó h i ph i có ñ y ñ cơ s h t ng, ñi u ki n cơ s v t ch t,d ch v xã h i ñ ph c v t t cho cư dân ñô th và khách du l ch. Trong b i c nh th gi i hi n ñ i vi c phát tri n ñô th c n tôn tr ng c nh quan, thiên nhiên và môi trư ng. ð i v i ñô th du l ch mu n phát tri n b n v ng ph i t o ñư c m t ñô th có cơ s h t ng hi n ñ i,c nh quan ñ p h p ñ n,d ch v ti n ích và môi trư ng sinh thái xanh - s ch. ði u này ñ t ra yêu c u Nhà nư c ph i ban hành b tiêu chí quy ñ nh v ñô th du l ch là h t s c c n thi t, trong ñó tiêu chí cơ s h t ng ñô th là h t s c quan tr ng so v i quy mô dân s và m t ñ dân s . Có th kh ng ñ nh ñô th du l ch là ñô th ñư c cơ quan nhà nư c có th m quy n công nh n theo quy ñ nh c a pháp lu t, có tài nguyên du l ch h p d n,có cơ s h t ng ñ ng b ñáp ng nhu c u phát tri n du l ch và du l ch là ngành ch y u trong cơ c u kinh t ñô th . ði u ñó có nghĩa cơ s h t ng ñô th du l ch bao g m c s h t ng k thu t và cơ s h t ng xã h i ph c v vi c khai thác ti m năng du l ch như: h th ng ñư ng sá, c u c ng bưu chính vi n thông, ñi n nư c, khách s n nhà hàng, sân th thao, công viên, phương ti n v n chuy n khách du l ch,.... Ngày 22 tháng 7 năm 2002 Th tư ng Chính ph ban hành Quy t ñ nh công nh n 11 ñô th du l ch là Thành ph H long, Thành ph Hu , TP Nha Trang, TP Vũng Tàu, TP ðà L t, Th Xã Phan Thi t, TP Sa Pa, Th Xã S m Sơn,TX H i An, TX Hà Tiên. M c dù v y cho ñ n nay chính ph v n chưa chưa ban hành ñư c tiêu chí c th v ñô th du l ch ñ làm cơ s ñ chính quy n các ñô th n l c hư ng t i xây d ng ñô th du l ch, ñ ng th i có cơ ch chính sách ñ xây d ng, phát tri n và qu n lý ñô th du l ch. Như ñã nói trên c n ph i xây d ng và ban hành tiêu chí ñô th du l ch d a trên các y u t tài nguyên du l ch, th trư ng khách du l ch, kinh t tăng trư ng du l ch, h t ng k thu t, cơ s v t ch t, không gian ñô th , môi trư ng ñô th , qu n lý kinh doanh du l ch, qu ng bá xúc ti n du l ch ñ có cơ s công nh n ñô th du l ch và ñ ra cơ ch chính sách phù h p. 1.1.2. ð c ñi m cơ s h t ng c a ñô th du l ch Cơ s h t ng ñô th là toàn b các công trình giao thông v n t i,bưu ñi n, thông tin liên l c và các d ch v xã h i như: ðư ng sá, kênh mương d n nư c,c p thoát nư c,sân bay,nhà ga xe l a,ô tô,c ng sông,c ng bi n,cơ s năng lư ng,h
- 18. 11 th ng ñi n, ñư ng ng d n xăng, d u, d n khí ga, hơi ñ t, kho tàng,giao thông v n t i,cơ s giáo d c ph thông và chuyên nghi p, y t , d ch v ăn u ng công c ng, ngh ngơi, du l ch, vui chơi gi i trí, rác th i, môi trư ng ñô th ,... nh m ñáp ng các nhu c u kinh t - xã h i c a c ng ñ ng dân cư ñô th . Sơ ñ 1.1: Phân lo i cơ s h t ng ñô th du l ch CƠ S H T NG K THU T CƠ S H T NG ðÔ TH DU L CH H th ng c p ñi n, ñi n chi u sáng ñô th H th ng thoát và x lý nư c th i H th ng c p nư c B n c ng, sân bay Công trình CNTT và vi n thông Các phương ti n gthông vt i h.hoá và h.khách Công trình b o v môi trư ng Các cơ s h tâng k thu t khác CƠ S H T NG XÃ H I H th ng ñư ng giao thông ñ i n i,ñ i ngo i Ngân hàng, tài chính Cơ s y t khám ch a b nh ,c p c u Công viên, khu vui chơi gi i trí Siêu th , ch , TT Thương m i Ctrình th thao,văn hoá, ngh thu t, b o tàng Cơ s lưu trú, khách s n, nhà an dư ng H th ng ñ m b o an ninh, an toàn Nghĩa trang Công trình cơ s h t ng xã h i khác
- 19. 12 V i m t ñô th du l ch, h th ng cơ s h t ng ngoài vi c ñáp ng nhu c u kinh t - xã h i c a c ng ñ ng dân cư ñô th , còn ph i ñáp ng nhu c u c a du khách và s phát tri n c a các d ch v du l ch. Vì v y, cơ s h t ng c a ñô th du l ch ph i h i t ñư c ñ y ñ nh ng ñ c tính: h th ng, ñ ng b , ti n ích, văn hóa, truy n th ng, hi n ñ i và h i nh p. Cơ s h t ng ñô th du l ch có t tr ng các công trình khai thác ti m năng du l ch, ph c v khách du l ch cao hơn ñô th nói chung,ch ng h n khách s n, nhà hàng, sân golf, công viên, khu vui chơi gi i trí...có m t ñ và s lư ng l n. Cơ s h t ng ñô th g m cơ s h t ng k thu t và cơ s h t ng xã h i. Cơ s h t ng k thu t ñô th du l ch còn ñư c hi u là cơ s h t ng du l ch ch ng h n như ñư ng sá,sân bay b n c ng,... và các công trình h t ng k thu t khác. Cơ s h t ng xã h i còn ñư c g i là cơ s v t ch t - k thu t ñô th du l ch, ch ng h n như cơ s lưu trú du l ch, cơ s ăn u ng, gi i trí, th thao, ngh dư ng, các khu du l ch, các ñi m du l ch, các cơ s ñào t o ngu n nhân l c du l ch,... k c công trình ki n trúc b tr , ñây cũng chính là y u t ñ c trưng cơ s h t ng ñô th du l ch khác v i các ñô th nói chung khác. Như v y, cơ s v t ch t k thu t - du l ch bao g m cơ s v t ch t k thu t c a ngành du l ch và ngành khác nh m tham gia vào vi c khai thác ti m năng du l ch. Cơ s h t ng ñô th du l ch có m t s ñ c ñi m ch y u như sau: - Cơ s h t ng c a ñô th du l ch thu c lo i d ch v công, là hàng hóa công c ng. D ch v công c ng là m t b ph n c a d ch v công. Nó là t ng th các d ch v ph c v các l i ích chung c n thi t c a c c ng ñ ng do Nhà nư c tr c ti p ñ m nh n hay u nhi m cho các cơ s ngoài Nhà nư c th c hi n nh m b o ñ m tr t t và công b ng xã h i. D ch v công c ng nh m th a mãn các nhu c u thi t y u và quy n cơ b n c a ngư i dân trong vi c hư ng th các c a c i v t ch t và c a c i tinh th n c a xã h i. Xét trên góc ñ kinh t h c, d ch v công c ng là các ho t ñ ng cung ng cho xã h i nh ng hàng hóa công c ng (public goods), bao g m hàng hóa công c ng thu n tuý và hàng hóa công c ng không thu n tuý. Hàng hóa công c ng thu n tuý là lo i hàng hóa mà khi nó ñư c t o ra thì khó có th lo i tr ai ra kh i vi c s d ng nó; và
- 20. 13 vi c tiêu dùng c a m i ngư i không làm gi m lư ng tiêu dùng c a ngư i khác. Hàng hóa công c ng không thu n tuý là nh ng hàng hóa th a mãn m t trong hai ñ c trưng trên. D ch v công c ng là nh ng ho t ñ ng cung ng các hàng hóa công c ng thu n tuý và không thu n tuý, bao g m c nh ng hàng hóa công c ng có tính cá nhân thi t y u ñư c Nhà nư c b o ñ m cung ng như ñi n, nư c sinh ho t… V i tư cách là hàng hóa công c ng mà Nhà nư c có ch c năng cung ng ñư c s d ng mang tính chung, mang l i hi u qu kinh t - xã h i cao, trong ñó ngành du l ch có t tr ng ñóng góp ñáng k trong GDP và ngu n thu c a ngân sách ñô th du l ch và ngân sách nhà nư c nói chung. - Cơ s h t ng c a ñô th du l ch mang s c thái vùng và lãnh th rõ r t. Vi c xây d ng và phát tri n cơ s h t ng ñòi h i ph i xem xét t i các y u t ñ a lý, ñ a hình và s phát tri n kinh t - xã h i, ñ m b o hình thành, quy mô xây d ng phù h p v i phong t c t p quán văn hóa, ki n trúc c a c ng ñ ng dân cư trong vùng. Cơ s h t ng v a ph n ánh y u t kinh t k thu t, v a ph n ánh ki n trúc văn hóa ñ a phương. Như v y vi c xây d ng cơ s h t ng ñô th ph i th a mãn nhu c u v t ch t và tinh th n c a con ngư i t o ra tâm lý lao ñ ng và yêu quê hương. - Cơ s h t ng c a ñô th du l ch có th i h n kh u hao lâu dài, vì v y ph i có chi n lư c phát tri n cơ s h t ng thích h p ngay t ñ u. Nghĩa là cơ s h t ng không nh ng ñáp ng ñư c nhu c u hi n t i mà c trong tương lai. Phát tri n cơ s h t ng du l ch ph i ñư c xem xét trong m i quan h bi n ch ng v i các ngành khác và t ng th kinh t xã h i trong khu v c mà nó ph c v . ð ñ u tư cơ s h t ng ñô th ph i ñ u tư kinh phí l n,th i gian thu h i v n lâu dài do ñó c n ph i l a ch n phương án có hi u qu kinh t - xã h i cao. - Cơ s h t ng ñô th th du l ch thư ng có m t ñ cao, mang tính h th ng và ñ ng b . Các ñô th du l ch thư ng có quy mô dân s và m t ñ dân s cao vì ngoài cư dân c a ñô th ñó thì hàng năm t i m t th i ñi m, lưu lư ng ngư i cư trú ñã tăng g p nhi u l n cư dân hi n có c a ñô th . Vì th , ñ t o nên m t ñi m ñ n an toàn và
- 21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG MÃ TÀI LIỆU: 52755 DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn Hoặc : + ZALO: 0932091562