mgasinaunangkabihasnan.pptx
- 2. ALAMIN
- 4. GAWAIN 1:PICTURE FRAME walang Masdan ang tatlong picture frame at pansining tatlong laman ang bawat isa. Tatawag ang guro ng ipapaloo mag-aaral na guguhit ng mga salitang natatan b sa bawat frame. Isulat sa papel ang ging salitang inilalarawan ng mga guhit.
- 7. PAMPROSESONGTANONG 1.Ano ang salitang mabubuo saitaas ng mgaframe?
- 8. PAMPROSESONGTANONG 1.Ano ang salitang mabubuo saitaas ng mga frame? 2. Bataysamga guhit na nasaloob ng tatlong frame,ano ang iyong pagkakaunawa sa salitang “kabihasnan”?
- 10. GAWAIN 2:WQF DIAGRAM Daig Pumili ng paksa mula sa “Sinaunang Kabihasnan ng sum dig” na gagawan ng WQF Diagram. Isaalang-alang ang usunodna mga panuto sapagbuo nito: 1. Itala sabawat kahong nasaibaba ng “W” (words) ang mga salitang maiuugnay sa paksa. 2. Sakahon ng “Q”(questions), bumuo ng 3-5 tanong na naismong masagot tungkol sa paksa. 3. Ipagpaliban ang pagsagot saBilog“F”(facts). Pabalikan ito pagkatapos ng Pagnilayan/ Unawain.
- 12. PAUNLARIN
- 14. PAKSA:KABIHASNAN – KATUTURANATMGA BATAYAN a. Magbigay ng kahulugan ng salitang kabihasnan. Pakinggan din ang ibibigay na kahulugan ng mga kamag-aral.
- 15. PAKSA:KABIHASNAN – KATUTURANATMGA BATAYAN a. Magbigay ng kahulugan ng salitang kabihasnan. Pakinggan din ang ibibigay na kahulugan ng mga kamag-aral. b. Pansininang blank concept map. Punanito ng mga salitang may kaugnayan sa kabihasnan.
- 16. PAKSA:KABIHASNAN – KATUTURANATMGA BATAYAN a. Magbigay ng kahulugan ng salitang kabihasnan. Pakinggan din ang ibibigay na kahulugan ng mga kamag-aral. b. Pansininang blank concept map. Punanito ng mga salitang may kaugnayan sa kabihasnan. c. Bataysanabuong concept map, ano ang iyong sariling pagpapakahulugan ng salitang kabihasnan?
- 17. PAKSA:KABIHASNAN – KATUTURANATMGA BATAYAN a. Magbigay ng kahulugan ng salitang kabihasnan. Pakinggan din ang ibibigay na kahulugan ng mga kamag-aral. b. Pansininang blank concept map. Punanito ng mga salitang may kaugnayan sa kabihasnan. c. Bataysanabuong concept map, ano ang iyong sariling pagpapakahulugan ng salitang kabihasnan? d. Pag-aralan ang mga larawan at sagutin ang mga pampropsesong tanong.
- 20. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano ang sinisimbolo ng korona ng hari?Bakit mahalaga ang bahaging ginampanan ng mga pinuno at batas saisang sinaunang pamayanan?
- 21. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano ang sinisimbolo ng korona ng hari?Bakit mahalaga ang bahaging ginampanan ng mga pinuno at batas saisang sinaunang pamayanan? 2. Ano ang kahulugan ng larawan ng isdaat palay saaspektong pangkabuhayan ng mga sinaunang tao? Bakit mahalaga ang aktibong kalakalan sapagtaguyod ng kabihasnan?
- 22. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano ang sinisimbolo ng korona ng hari?Bakit mahalaga ang bahaging ginampanan ng mga pinuno at batas saisang sinaunang pamayanan? 2. Ano ang kahulugan ng larawan ng isdaat palay saaspektong pangkabuhayan ng mga sinaunang tao? Bakit mahalaga ang aktibong kalakalan sapagtaguyod ng kabihasnan? 3. Paano nagsimulaang sistema ng pagsulat ng mga sinaunang tao?
- 23. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano ang sinisimbolo ng korona ng hari?Bakit mahalaga ang bahaging ginampanan ng mga pinuno at batas saisang sinaunang pamayanan? 2. Ano ang kahulugan ng larawan ng isdaat palay saaspektong pangkabuhayan ng mga sinaunang tao? Bakit mahalaga ang aktibong kalakalan sapagtaguyod ng kabihasnan? 3. Paano nagsimulaang sistema ng pagsulat ng mga sinaunang tao? 4. Ano ang kahalagahan ng sistemang pagsulat saisang pamayanan?
- 24. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano ang sinisimbolo ng korona ng hari?Bakit mahalaga ang bahaging ginampanan ng mga pinuno at batas saisang sinaunang pamayanan? 2. Ano ang kahulugan ng larawan ng isdaat palay saaspektong pangkabuhayan ng mga sinaunang tao? Bakit mahalaga ang aktibong kalakalan sapagtaguyod ng kabihasnan? 3. Paano nagsimulaang sistema ng pagsulat ng mga sinaunang tao? 4. Ano ang kahalagahan ng sistemang pagsulat saisang pamayanan? 5. Ano ang sinisimbolo ng gulong? Bakit malaki ang pakinabang ng mataas na antas ng agham at teknolohiya?
- 25. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano ang sinisimbolo ng korona ng hari?Bakit mahalaga ang bahaging ginampanan ng mga pinuno at batas saisang sinaunang pamayanan? 2. Ano ang kahulugan ng larawan ng isdaat palay saaspektong pangkabuhayan ng mga sinaunang tao? Bakit mahalaga ang aktibong kalakalan sapagtaguyod ng kabihasnan? 3. Paano nagsimulaang sistema ng pagsulat ng mga sinaunang tao? 4. Ano ang kahalagahan ng sistemang pagsulat saisang pamayanan? 5. Ano ang sinisimbolo ng gulong? Bakit malaki ang pakinabang ng mataas na antas ng agham at teknolohiya? 6. Ano-ano ang sinaunang kabihasnang umunlad sadaigdig, partikular sa Asya,Africa, at America?
- 26. Pag-unlad ng mga Sinaunang Kabihasnan
- 27. IMPLUWENSIYANG HEOGRAPIYA SA PAG-UNLAD NG MGA SINAUNANGKABIHASNAN nito. Pagmasdan ang mapa ng daigdig. Tukuyin ang mga kontinente mga Lagyan ang mapa ng bituin ( ) na umakatawan sa kinaroroonan ng sinaunang kabihasnan sa daigdig.
- 30. ANG KABIHASNANGMESOPOTAMIA SA KANLURANGASY A • Ang salitang Mesopotamia ay nagmula sa mga salitang Greek na meso o“pagitan” at potamos o “ilog”. Samakatuwid, ang Mesopotamia ay nangangahulugang lupain “sa pagitan ng dalawang ilog”. • Ang Mesopotamia ay itinuturing na kauna-unahang kabihasnan sabuong daigdig. • Sinakop at pinanahanan ito ng iba’t ibang sinaunang pangkat ng tao, kabilang ang mga Sumerian, Akkadian, Babylonian, Assyrian, Chaldean, at Elamite na nagtangka ring sakupin ang lupaing ito. • Sa paglipas ng mahabang panahon, iba’t ibang lungsod ang umusbong at bumagsak sa lugar na ito na nang lumaon ay pinalitan ng iba pang mga kabihasnan.
- 31. HEOGRAPIYANG MESOPOTAMIA • Nagsimula sa malawak na lupaing dinadaluyan ng mga ilog Tigris at Euphrates ang kauna-unahang mga lungsod sa daigdig, tinatawag na Mesopotamia, ang lupaig matatagpuan sa pagitan ng mga ilog na ito.
- 32. HEOGRAPIYANG MESOPOTAMIA • Nagsimula sa malawak na lupaing dinadaluyan ng mga ilog Tigris at Euphrates ang kauna-unahang mga lungsod sa daigdig, tinatawag na Mesopotamia, ang lupaig matatagpuan sa pagitan ng mga ilog na ito. • Sa kasalukuyan, matatagpuan ito sa Iraq at bahagi ng Syriaat Turkey.
- 33. HEOGRAPIYANG MESOPOTAMIA • Nagsimula sa malawak na lupaing dinadaluyan ng mga ilog Tigris at Euphrates ang kauna-unahang mga lungsod sa daigdig, tinatawag na Mesopotamia, ang lupaig matatagpuan sa pagitan ng mga ilog na ito. • Sa kasalukuyan, matatagpuan ito sa Iraq at bahagi ng Syriaat Turkey. • Matatagpuan ang Mesopotamia sa rehiyon ng Fertile Crescent, isang paarkong matabang lupaing nagsisimula sa Persian Gulf hanggang sa silangang baybayinng Mediterranean Sea.
- 34. HEOGRAPIYANG MESOPOTAMIA • Ang regular na pag-apaw ng ilog Tigris at Euphrates ay nagdudulot ng baha na nag-iiwan ng banlik (silt). Dahil dito, nagiging mataba ang lupain ng rehiyon na nakabubuti sa pagtatanim
- 35. HEOGRAPIYANG MESOPOTAMIA • Ang regular na pag-apaw ng ilog Tigris at Euphrates ay nagdudulot ng baha na nag-iiwan ng banlik (silt). Dahil dito, nagiging mataba ang lupain ng rehiyon na nakabubuti sa pagtatanim • Ang Mesopotamia ay walang likas na hangganan kaya mahirap ipagtanggol ang lupaing ito sa ibang karatig lugar. Naimpluwensiyahan din ito ng mga karatig lugar dahil na rin sa mga ugnayang pangkalakalan at tunggaliang militar.
- 36. HEOGRAPIYANG MESOPOTAMIA • Ang regular na pag-apaw ng ilog Tigris at Euphrates ay nagdudulot ng baha na nag-iiwan ng banlik (silt). Dahil dito, nagiging mataba ang lupain ng rehiyon na nakabubuti sa pagtatanim • Ang Mesopotamia ay walang likas na hangganan kaya mahirap ipagtanggol ang lupaing ito sa ibang karatig lugar. Naimpluwensiyahan din ito ng mga karatig lugar dahil na rin sa mga ugnayang pangkalakalan at tunggaliang militar.
- 37. HEOGRAPIYANG MESOPOTAMIA • Sa mga taong 5500 B.C.E., daan-daang maliliit na pamayanang sakahan ang matatagpuan sa kapatagan ng hilagang Mesopotamia na pinag- ugnay-ugnay ng malalayo at mahahabang rutang pangkalakalan.
- 38. HEOGRAPIYANG MESOPOTAMIA • Bunga ng pag-unlad ng lipunan sa mga sumusunod na taon, nagkaroon ng mga pagbabago sa aspektong panlipunan, pampulitika, at panrelihiyon na nagdulot ng sentralisadong kapangyarihan. Isang halimbawa ang Uruk na itinuturing na isa sa mga kauna-unahang lungsod sadaigdig.
- 40. SUMER(3500-2340 B.C.E.) • Namalagi ang mga nomadikong Sumersamga lupaing sakahanng lambak - ilog.
- 41. SUMER(3500-2340 B.C.E.) • Nabuo ang 12 lungsod estado (hal. Eridu,Kish,Lagash, Uruk, at Ur) na pinamunuan ng isang hari.
- 42. SUMER(3500-2340 B.C.E.) • Tinawag na Ziggurat ang strukturang nagsilbing tahanan at templo ng mga patron o diyos na makikita sa bawat lungsod.
- 43. SUMER(3500-2340 B.C.E.) • Naniwala sila sa maraming diyos at diyosa na anthropomorphic o may katangian at pag- uugaling tao.
- 44. SUMER(3500-2340 B.C.E.) • Cuneiform (hugis-sinsel) ang paraan ng pagsulat na ginamitan ng stylus at clay o luwad na lapida.
- 45. SUMER(3500-2340 B.C.E.) • Nag-alaga sila ng mga baka, tupa, kambing, at baboy.
- 46. SUMER(3500-2340 B.C.E.) • Madalas ang tunggalian ng mga lungsod- estado tungkol sa lupa at tubig kaya hindi nakabuo ng isang matatag na pamahalaan ang mga Sumerian.
- 48. AKKAD(2340-2100 B.C.E.) • Sinakop ni Sargon I (2334-2279 B.C.E.) ang mga lungsod - estado at itinatag ang kauna -unahang imperyo sa daigdig. • Si Sargon I ay mula sa hilagang bahagi ng Mesopotamia sa lungsod - estado ng Akkad o Agade.
- 49. AKKAD(2340-2100 B.C.E.) • Isasapinakahuling mahusayna pinuno ng Akkadia siNaram - Sin(2254-2218B.C.E). • Noong 2100 B.C.E., panandaliang nabawi ng lungsod estado ng Ur ang kapangyarihan nito at pinamunuan ang Sumer at Akkad. • Bumagsak ang dinastiyang Ur sa pagsalakay ng mga Amorite at Hurrian sa Mesopotamia. Sa loob ng sumunod na tatlong siglo, ang mga lungsod-estado sa katimugan, partikular ang Isin at Larsa, ay nagtunggalian upang makontrol ang rehiyon.
- 50. AKKAD(2340-2100 B.C.E.) • Noong 2100 B.C.E.,panandaliang nabawing lungsod estado ng Ur ang kapangyarihan nito at pinamunuan ang Sumer at Akkad. • Bumagsak ang dinastiyang Ur sa pagsalakay ng mga Amorite at Hurrian sa Mesopotamia. Sa loob ng sumunod na tatlong siglo, ang mga lungsod-estado sa katimugan, partikular ang Isin at Larsa, ay nagtunggalian upang makontrol ang rehiyon.
- 52. BABYLONIAN(1792-1595 B.C.E.) • Sinakop ni Hammurabi, pinuno ng lungsod ng Babylon, ang Mesopotamia. • Ang Babylon ay naging kabisera ng imperyong Babylonia. • Sa panahon ng kaniyang paghahari, nasakop ni Hammurabi ang mga kaharian sa hilaga, kabilang ang kahariang Ashur. • Nang mamatay si Hammurabi ay nagkawatak- watak ang kaharian ng Babylon.
- 53. BABYLONIAN(1792-1595 B.C.E.) • Noong 1595 B.C.E., sinalakay ng mga Hittite Anatolia ang Babylon bagamat naipagpatuloy pa rin ng mga lungsod estado ang pamumuhay sailalim ng mga dayuhang pinuno. • Ang mga Hittite ay orihinal na nagmula sa hilagang silangang bahagi ng Black Sea. Lumisan sila at nanirahan sa Asia Minor (kasalukuyang Turkey).
- 55. ASSYRIAN(1813-605 B.C.E.) • Noong 1120 B.C.E., nasupil ni Tiglath-Pileser I (1114-1076 B.C.E.) ang mga Hittite at naabot ng puwersa ang baybayin ng Mediterranean at itinatag ang imperyong Assyrian. • Noong ika-9 na siglo B.C.E., nagpadala sila ng mga ekspedisyong militar pakanluran upang mapasakamay ang mahahalagang rutang pangkalakalan at makatanggap ng tributo.
- 56. ASSYRIAN(1813-605 B.C.E.) • Isa si Ashurbanipal (circa 668-627 B.C.E.) sa mga haring kinakitaan ng maayos na pamamahala sa kaniyang panahon.
- 57. ASSYRIAN(1813-605 B.C.E.) • Pinabagsak ng mga Chaldean ang Assyria sa isang pag-aalsa.
- 59. CHALDEAN(612-539 B.C.E.) • Si Nabopolassar (612-605 B.C.E.) – ang nagtatag ng bagong imperyo ng Babylonia matapos pangunahan ang isang pag-aalsa laban sa Assyria.
- 60. CHALDEAN(612-539 B.C.E.) • Tuluyang naigupo ni Nebuchadnezzar II (605-562 B.C.E.), anak ni Nabopolassar ang natitirang hukbo ng Assyrianoong 609 B.C.E. • Si Nebuchadnezzar II - ang pinuno ng imperyo nang natamo nito ang rurok ng kadakilaan. Siya rin ang nagpagawa ng Hanging Gardens of Babylon para sa kaniyang asawa, kinilala ito ng mga Greek bilang isa saSevenWonders of the AncientWorld.
- 61. CHALDEAN(612-539 B.C.E.) • Noong 539 B.C.E., ang Babylon ay nilusob ng hukbo ni Cyrus the Great ng Persia hanggang tuluyang naging bahagi ng mas malawak na imperyo ng mga Persianang Mesopotamia.
- 62. kasa Sa silangan ng Mesopotamia, partikular sa tulu lukuyangIran,umunladang pamayanangPersianat yangnakapagtatagngmalakasna imperyo.
- 64. PERSIAN(539-330 B.C.E.) • Nagtatag ng isang malawak na imperyo ang mga Persian na tinawag na Imperyong Achaemenid.NasaPersia(kasalukuyangIran) angsentrong imperyong ito.
- 65. PERSIAN(539-330 B.C.E.) • Sa ilalim ni Cyrus The Great (559-530 B.C.E.) – nagsimulang manakop ang mga Persian. Napasailalim nila ang mga Medes at Chaldean ng Mesopotamia at Asia Minor (kasalukuyang Turkey).
- 66. PERSIAN(539-330 B.C.E.) • DariusTheGreat(521-486 B.C.E.)–Umabotang sakophanggang India.
- 67. PERSIAN(539-330 B.C.E.) • Epektibo ang pangangasiwa ng mga pinunong Persian sa kanilang imperyo. Hinati ang imperyo sa mga lalawigan o satrapyat pinamahalaanng gobernador o satrap.
- 68. PERSIAN(539-330 B.C.E.) • Nagpagawa din dito ng isang Royal Road na tinatayang may habang 1677 milya o 2699 na kilometro mula Sardishanggang Susa.
- 69. PERSIAN(539-330 B.C.E.) • Napatanyag din ang mga Persian sa pagsulong ng relihiyong Zoroastrianism na itinatag ni Zoroaster.
- 71. GAWAIN 5:COMPLETE IT! A.Kumpletuhin ang pangalan na tinutukoy na pook. Isulat ang mga akmang letra sa patlang. 1. M - Mga unang lungsod-estado ngMesopotamia 2. K - Unang imperyong itinatag sadaigdig 3. L - Kabiserang Imperyong Babylonia 4. C - Imperyong itinatag niNabopolassar 5. T - Tawagsamga lalawigang bumuo saPersia 6. I - Imperyong itinatag pagkataposng Babylonia
- 72. GAWAIN 5:COMPLETE IT! B.Isulat ang impormasyon tungkol sakabihasnangMesopotamiaupang makumpleto ang pangungusap. 1. 2. 3. 4. 5. Ang Mesopotamia ay maituturing na kabihasnan dahil . Naging tanyag sakasaysayansiHaring Sargon I sa kasaysayannang . Sa panahon ni Hammurabi naganapang . Nagwakasang pamamahala ng mga Chaldean saMesopotamia nang . Isasamga kahanga-hangang nagawa ni Haring Dariusthe Great sa Imperyong Persian ang .
- 74. PAMPROSESONGTANONG at nagwakas ang kabihasnang 1. Paano nagsimula Mesopotamia?
- 75. PAMPROSESONGTANONG 1. Paano nagsimula at nagwakas ang kabihasnang Mesopotamia? 2. Sino-sino ang mga pinunong namahala sa imperyo? 3. Ano ang naging paraan ng kanilang pamamahala?
- 76. PAMPROSESONGTANONG 1. Paano nagsimula at nagwakas ang kabihasnang Mesopotamia? 2. Sino-sino ang mga pinunong namahala sa imperyo? 3. Ano ang naging paraan ng kanilang pamamahala? 4. Bakit sinasabingang kasaysayanng Mesopotamia ay “pag-usbong at pagbagsak ng mga kabihasnan”
- 77. PAMPROSESONGTANONG 1. Paano nagsimula at nagwakas ang kabihasnang Mesopotamia? 2. Sino-sino ang mga pinunong namahala sa imperyo? 3. Ano ang naging paraan ng kanilang pamamahala? 4. Bakit sinasabingang kasaysayanng Mesopotamia ay “pag- usbong at pagbagsak ng mga kabihasnan”
- 79. ANG KABIHASNANG INDUS SATIMOGASYA • Ang Timog Asya ay isang malawak na tangway na hugis tatsulok. Sa kasalukuyan, binubuo ito ng mga bansang India, Pakistan, Bangladesh, Afghanistan, Bhutan, Sri Lanka, Nepal, at Maldives.
- 80. ANG KABIHASNANG INDUS SATIMOGASYA • Ang rehiyong ito ay kakaiba sa aspektong heograpikal at kultural kung ihahambing saibang panig ng Asya. • HEOGRAPIKAL: Madalas itong tawagin ng mga heograpo na sub-kontinente ng India dahil inihihiwalay ito ng mga kabundukan, kaya maituturing itong halos isang hiwalay na kontinente. Matatarik na kabundukan ng Hindu Kush, Himalayas, at Karakuran ang nasa hilaga nito samantalang pinalilibutan ito ng Arabian Sea sa kanluran, Indian Ocean sa katimugan, at Bayof Bengalsa silangan. • KULTURAL:Tulad ng ibang kontinente, samu’tsaririn ang wikang ginagamit sarehiyong ito.
- 81. ANG KABIHASNANG INDUS SATIMOGASYA • Ang rehiyong ito ay kakaiba sa aspektong heograpikal at kultural kung ihahambing saibang panig ng Asya. • HEOGRAPIKAL: Madalas itong tawagin ng mga heograpo na sub-kontinente ng India dahil inihihiwalay ito ng mga kabundukan, kaya maituturing itong halos isang hiwalay na kontinente. Matatarik na kabundukan ng Hindu Kush, Himalayas, at Karakuran ang nasa hilaga nito samantalang pinalilibutan ito ng Arabian Sea sa kanluran, Indian Ocean sakatimugan, at Bayof Bengalsa silangan. • KULTURAL:Tulad ng ibang kontinente, samu’t sari rin ang wikang ginagamit sarehiyong ito.
- 82. ANG KABIHASNANG INDUS SATIMOGASYA • Bagama’t ang rehiyong ito ay inihihiwalay ng mga kabundukan sa hilaga, nakararanas din ito ng mga pagsalakay at pandarayuhan. Nakapapasok ang mga tao sa mga daanang tulad ng Khyber Pass sa hilagang- kanluran, dala ang kanilang sariling wika at tradisyon, na nagpayaman sakulturang Indian.
- 83. ANG KABIHASNANG INDUS SA TIMOGASYA • Sinasabing mahirap na lubusang mabatid ang sinaunang kasaysayan ng India. Nakahukay nga ang mga arkeologo ng mga kasangkapang ginamit ng mga ninuno subalit hanggang sa kasalukuyan, hindi pa rin nauunawaan ng mga iskolar ang mga naiwang sistema ng pagsulat ng sinaunangkabihasnanng India.
- 84. HEOGRAPIYANG LAMBAKNG INDUS • Ang mga lungsod ng Harappa at Mohenjo-Daro sa lambak ng Indus ang pinakabagong tuklas na mga sinaunang sentrong kabihasnan sa kasalukuyang panahon. Natagpuan ng mga arkeologo ang mga labi ng dalawang lungsod noong 1920 ang mga lugar na ito. Gayon din ang lipunang nabuo rito, ay kasabay halos ng pagsisimula ng Sumer noong 3000 B.C.E.
- 85. HEOGRAPIYANG LAMBAKNG INDUS • Mas malawak ang lupain saIndus kung ihahambing sa sinaunang Egypt at Mesopotamia. Sakop nito ang malaking bahagi ng hilagang- kanluran ng dating India, at ang kinaroroonan ng lupaing Pakistan sa kasalukuyan. • Ang mga lungsod na itio ay nagsimulang humina at bumagsak noong ikalawang milenyo B.C.E. Sa kasalukuyan, tinatayang mahigit 1,000 lungsod at pamayanan ang matatagpuan dito partikular sa rehiyon ng Indus Riversa Pakistan.
- 86. HEOGRAPIYANG LAMBAKNG INDUS • Nagsimula ang kabihasnan sa India sa paligid ng Indus River. Ang tuktok ng kabundukang Himalaya ay nababalot ng makapal na yelo at nagmumula sa natutunaw na yelo ang tubig na dumadaloy sa Indus River na may habang 2,900 km.(1800) milya at bumabagtas sa Kashmir patungong kapatagan ng Pakistan.
- 87. HEOGRAPIYANG LAMBAKNG INDUS • Katulad sa Mesopotamia, ang pagkakaroon ng matabang lupa ay naging mahalaga sa pagsisimula ng mga lipunan at estado sa sinaunang India. Sa pagitan ng Hunyo at Setyembre bawat taon, ang pag-apaw ng ilog ay nagdudulot ng pataba sa lupa at nagbibigay-daan upang malinang ang lupain.
- 88. HEOGRAPIYANG LAMBAKNG INDUS • Daan-daang pamayanan ang nananahan sa lambak ng Indus sa pagsapit ng 3000 B.C.E. Karamihan sa mga ito ay maliliit na pamayanang may tanggulan at maayos na mga kalsada. Nang sumunod na limang siglo, nagkaroon din ng mga kanal pang- irigasyon at mga estrukturang pumipigil sa mga pagbaha.
- 89. HEOGRAPIYANG LAMBAKNG INDUS • Sa kasalukuyan,isa lamang ang India sa mga bansa sa Timog Asya. Subalit kung susuriin, ang hilagang bahagi nito ay tahanan at pinag-usbungan ng sinaunang kabihasnang namumukod-tangi sa iba
- 91. ANG KABIHASNANG TSINO SA SILANGANGASY A • Ang kabihasnang umusbong sa China ay itinuturing na pinakamatandang kabihasnang nananatili sa buong daigdig hanggang sa kasalukuyan. Nag-ugat ito halos apat namilenyonaang nakalilipas.
- 92. ANG KABIHASNANG TSINO SA SILANGANGASY A • Noon pa man, mithiin na ng mga Tsino ang pagkakaroon ng mahusay na pamamahala. Ang pagkakaroon ng mga ideolohiyang suportado ng estado, partikular ang Confucianism at Taoism, ay lalo pang nagpatatag sa kabihasnang Tsino
- 93. ANG KABIHASNANG TSINO SA SILANGANGASY A • Sa aspektong politikal, halinhinang nakaranas ang China ng pagkakaisa at pagkakawatak-watak. Ang mga pangyayaring ito ang humubog sa kultura at mamamayan ng bansa hanggang sa makabagong panahon.
- 94. HEOGRAPIYANG HUANG HO • ang kabihasnan sa China ay umusbong sa tabing-ilog malapit sa Yellow River o Huang Ho. Ang ilog na ito ay nagmumula sa kabundukan ng kanlurang China at may habang halos 3000 milya. Dumadaloy ito patungong Yellow Sea. Ang dinaraanan nito ay nagpabago-bago nang makailang ulit sa mahabang Ito ay dumadaloy patungo sa Yellow Sea. Ang dinaraanan nito ay nagpabago-bago nang makailang ulit sa mahabang panahon at humantong sa pagkakabuo ng isang malawak na kapatagan, angNorth China Plain.
- 95. HEOGRAPIYANG HUANG HO • Ang pag-apaw ng Huang Ho ay nagdudulot ng pataba sa lupa ngunit dahil sa pagiging patag ng North China Plain, madalas nang nagaganap ang pagbaha salugar naito.
- 96. HEOGRAPIYANG HUANG HO • Ayon sa tekstong tradisyunal ng China, ang Xia o Hsia ang kauna-unahang dinastiyang naghari sa China. Subalit dahil sa kakulangan ng ebidensiya, hindi matiyak kung kailan ito pinasimulan ni Yu, ang unang pinuno ng dinastiya. Pinaniniwalaang si Yu ang nakagawa ng paraan upang makontrol ang pagbahang idinudulot ng Huang Ho. Ang pangyayaring ito ay nagbigay-daan upang makapamuhay salambak ang mga magsasaka.
- 97. HEOGRAPIYANG HUANG HO • Naniniwala ang mga Tsino na sila lamang ang mga sibilisadong tao sa gitna ng mga tribo na tinawag nilang barbaro sapagkat hindi sila nabiyayaan ng kabihasnang Tsino. Tinawag din nila ang kanilang lupain na Zhongguo na nangangahulugang Middle Kingdom.
- 98. Ka Ang Sinaunang bihasnang sa Africa
- 99. ANG SINAUNANG KABIHASNAN SA AFRICA • Isang sinaunang kabihasnan ang nagmula sa lambak ng Nile River sa Egypt na nasa hilagang- silangang bahagi ng Africa. Ang kabihasnan sa Mesopotamia ay mas naunang nagsimula subalit masasabing mas naging matatag ang kabihasnang yumabong sa Egypt. Ang sinaunang Egypt ay nabuklod bilang isang estado pagsapit ng 3100 B.C.E. at nakapagpatuloy sa loob halos ng tatlong milenyo.
- 100. ANG SINAUNANG KABIHASNAN SAAFRICA • Bataysamga ebidensiyang arkeolohikal, mayroon ng lipunan sa Egypt bago pa nagsimula ang kabihasnan sa Lambak ng Nile. Ang mga isinagawang paghuhukay sa Egypt ay patuloy na nagpabago sa pananaw ng mga iskolar tungkol sa pinagmulan ng kabihasnan nito. Sa pagtatapos ng ika-20 siglo, natuklasan ng mga arkeologo ang isang tirahan ng mga sinaunang tao sa timog-ng kanlurang bahagi ng Egypt malapit sa hangganan ng Sudan. Tinatayang naroroon na ang paninirahang bago pa sumapit 8000 B.C.E. Sinasabing maaaring ang mga kaanak o inapo ng mga taong ito ang nagpasimula sakabihasnangEgyptian sa Lambakng Nile.
- 101. HEOGRAPIYANG EGYPT • Sa pag-unawa sa heograpiya ng sinaunang Egypt, mahalagang tandaang ang tinutukoy na Lower Egypt ay nasa bahaging hilaga ng lupain o kung saan ang Ilog Nile ay dumadaloy patungong Mediterranean Sea. Samantala, ang Upper Egypt ay nasa bahaging katimugan mula sa Libyan Desert hanggang sa Abu Simbel. Ang Nile River na may 4160 milya o 6694 kilometro ang haba ay dumadaloy mula katimugan patungong hilaga.
- 102. HEOGRAPIYANG EGYPT • Noon pa mang unang panahon, ang Egypt ay tinawag na bilang The Gift of the Nile dahil kung wala ang ilog na ito, ang buong lupain nito ay magiging isang disyerto. Tila hinihiwa ng ilog na ito ang bahaging hilagang-silangan ng disyerto ng Africa.
- 103. HEOGRAPIYANG EGYPT • Dati-rati, ang malakas na pag-ulan sa lugar na pinagmumulan ng Nile ay nagdudulot ng pag- apaw ng ilog tuwing Hulyo bawat taon. Ang pagbahang idinudulot ng Nile ay nahinto lamang noong 1970 nang maitayo ang Aswan High Dam upang makapagbigay ng elektrisidad at maisaayos ang suplayng tubig.
- 104. HEOGRAPIYANG EGYPT • Sa Panahong Neolitiko, ang taunang pag-apaw ng Nile ay nagbigay-daan upang makapagtanim ang mga magsasaka sa lambak-ilog. Ang tubig-baha ay nagdudulot ng halumigmig sa tuyong lupain at nag- iiwan ng matabang lupain na mainam para sa pagtatanim.
- 105. HEOGRAPIYANG EGYPT • Ang mga magsasaka ay kaagad nagtatanim sa pagbaba ng tubig-baha. Ang putik na dala ng ilog ay unti-unting naiipon sa bunganga ng Nile sa hilaga upang maging latiang tinatawag na delta. Ang lugar na ito ay nagging tahanan ng mga ibon at hayop. Maaari ring gamitin ang tubig mula rito para samga lupang sakahan.
- 106. HEOGRAPIYANG EGYPT • Upang maparami ang kanilang maaaring itanim bawat taon, ang mga sinaunang Egyptian ay gumagawa ng mga imbakan ng tubig at naghukay ng mga kanal upang padaluyin ang tubig sa kanilang mga lupang sinasaka. Ang ganitong mga proyekto ay nangangailangan ng malaking bilang ng mga manggagawa, sapat na teknolohiya, at maayos na mga plano. Ang pagtataya ng panahon kung kailan magaganap ang mga pagbaha ay naisakatuparan din samga panahong ito.
- 107. HEOGRAPIYANG EGYPT • Maliban sakahalagahan nito sapagsasaka,ang Nile ay nagsilbing mahusay na ruta sa paglalakbay noong mga panahong iyon. Nagawa nitong mapag-ugnay ang mga pamayanang matatagpuan malapit sa pampang ng ilog. Ang pagkakaroon ng mga disyerto sa silangan at kanlurang bahagi ng ilog ay nakapagbigay ng kaligtasan sa Egypt sapagkat nahahadlangan nito ang mga pagsalakay. Dahil dito, ang mga tao ay nagawang makapamuhay nang mapayapa at masagana sa loob ng mahabang panahon.
- 109. ANG KABIHASNAN SA MESOAMERICA • Maraming siyentista ang naniniwalang may mga pangkat ng mga mangangaso o ‘hunter” ang nandayuhan mula sa Asya patungong North America, libong taon na ang nakararaan. Unti-unting tinahak ng mga ito ang kanlurang baybayin ng North America patungong timog, at nakapagtatag ng mga kalat-kalat na pamayanan sa mga kontinente ng north America at South America. • Noong ika-13 siglo B.C.E., umusbong ang kauna-unahang kabihasnan sa America --- ang mga Olmec sa kasalukuyang Mexico. Naimpluwensiyahan ang mga gawaing sinimulan ng mga Olmec ang iba pang pangkat ng mga tao sa iba’t ibang bahagi ng America.
- 110. HEOGRAPIYANG MESOAMERICA lunduya Hango ang pangalang Mesoamerica sa katagang meso na nangangahulugang “gitna”. Ito ang pagitan n ng mga unang kabihasnan sa America. Ang Mesoamerica o Central America ang rehiyon sa hilagan ng Sinaloa River Valley sa gitnang Mexico at Gulf of Fonseca sa katimugan ng El Salvador. Sa katimu g hangganan nito matatagpuan ang mga ilog ng Panuco at Santiago. Samantala, ang Nicara gang hangganan aymula sabaybayin ng Honduras saAtlantic hanggang sagulod o slope ng gua saPacificat satangway ng Nicoya saCostaRiver.
- 111. HEOGRAPIYANG MESOAMERICA Salvado Sakasalukuyan,saklawng Mesoamerica ang malaking bahagi ng Mexico, Guatemala,Belize,El r, at kanlurangbahagi ng Honduras.
- 112. HEOGRAPIYANG MESOAMERICA nagdud Sa lupaing ito, ang malaking pagkakaiba sa elebasyon ng lupa at dalas ng pag-ulan ay panaho ulot ng mga uri ng klima at ekolohiya sa iba’t ibang bahagi ng rehiyon. Pabago-bago ang pinag- n sa rehiyong ito. Dito naitatag ang unang paninirahan ng tao at isa ito sa mga lugar na unang malak usbunganng agrikultura, tulad ng KanlurangAsyaat China.Sakasalukuyang panahon, may ing populasyon ang rehiyong ito.
- 114. GAWAIN 3:TRIPLEMATCHING TYPE sama Buuin ang triple matching type sa pamamagitan ng pagsasama- heogr ng mga terminolohiya at konsepto batay sa partikular na apiya ng isang kabihasnan. A B C • Egypt • Tsino • Indus • Mesoamerica • Mesopotamia • Sapagitan ng mgailog • Nasa gitna ng kontinente • Biyaya ng Nile • Nasa tangway ng Timog Asya • May matabang lupain sa Huang Ho • Lupain ng Yucatan Peninsula • Timog ng Mediterranean • Nasa kanluran ng Yellow Sea • Dumadaloy ang Indus River • Nasa Kanlurang Asya
- 115. PAMPROSESONG TANONG
- 116. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano-anong katangiang pisikal ng mga sinaunang kabihasnan ang may pagkakatulad saisa’t isa?
- 117. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano-anong katangiang pisikal ng mga sinaunang kabihasnan ang may pagkakatulad saisa’t isa? 2. Bakit nakaapekto ang mga anyong lupa at tubig ng isang lugar sa pagtataguyod ng kabihasnan?
- 118. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano-anong katangiang pisikal ng mga sinaunang kabihasnan ang may pagkakatulad saisa’t isa? 2. Bakit nakaapekto ang mga anyong lupa at tubig ng isanglugar sa pagtataguyod ng kabihasnan? 3. Alin sakalagayang heograpikal ng kabihasnan ang may malaking impluwensiya sapamumuhay ng mga taong nanirahan dito? Ipaliwanag ang sagot.
- 120. GAWAIN 4:GEOGRAPHY CHECKLIST sa ib Unawain ang sumusunodna mga hakbang sapagbuo ng checklist aba. 1. Makilahok saiyongpangkat. 2. Bawatpangkat ay may partikular na paksang bibigyang-pansin: (1)Sinaunang Kabihasnan sa Kanlurang Asya, (2) Kabihasnang Egyptian, (3) Kabihasnang Indus, (4) Kabihasnang Tsino, at (5) Kabihasnang Mesoamerica. 3. Basahinat unawain ang teksto ng paksang nakatalaga saiyong pangkat. Pagkatapos ay gumawa ng checklist(magagawa sa Manila paper) satulong ng sumusunodna panuto:
- 122. GAWAIN 4:GEOGRAPHY CHECKLIST 4.Kapag kumpleto na ang checklistng iyong pangkat, makipag - usapsa ibang pangkat. 5.Ihambing ang kabihasnan inyong pangkat at sakabihasnanng ibangpangkat. 6.Muling gamitin ang checklistat sundin ang sumusunodna panuto: 7.Ipaskil ang ginawang checklist.Iulat saklaseang output ngpaghahambing ng mga kabihasnan batay samga katangiang heograpikal. Suriinangnabuongchecklistng lahat ng pangkat.
- 123. PAMPROSESONG TANONG
- 124. PAMPROSESONGTANONG 1. Alin sa mga katangiang heograpikal ng mga sinaunang kabihasnan ng daigdig ang may malaking pagkakatulad saisa’t isa?
- 125. PAMPROSESONGTANONG 1. Alin sa mga katangiang heograpikal ng mga sinaunang kabihasnan ng daigdig ang may malaking pagkakatulad saisa’t isa? 2. Bakit kaya karaniwang may magkakatulad na katangiang heograpikal ang mga sinaunang kabihasnan?
- 126. PAMPROSESONGTANONG 1. Alin sa mga katangiang heograpikal ng mga sinaunang kabihasnan ng daigdig ang may malaking pagkakatulad saisa’t isa? 2. Bakit kaya karaniwang may magkakatulad na katangiang heograpikal ang mga sinaunang kabihasnan? 3. Ano ang epekto ng mga katangiang heograpikal sa pamumuhay ng mga sinaunang tao?
- 127. PAMPROSESONGTANONG 1. Alin sa mga katangiang heograpikal ng mga sinaunang kabihasnan ng daigdig ang may malaking pagkakatulad saisa’t isa? 2. Bakit kaya karaniwang may magkakatulad na katangiang heograpikal ang mga sinaunang kabihasnan? 3. Ano ang epekto ng mga katangiang heograpikal sa pamumuhay ng mga sinaunang tao? 4. Parasaiyo, alin samga katangiang heograpikal ng mga sinaunang kabihasnan ang nararapat na mapangalagaan? Ipaliwanag ang sagot.
- 129. Saitinatag na mga sinaunangkabihasnansadaigdig, ang pangkat ng mga taong nanirahan at nagtatag ng mauunlad na pamayanan sa Mesopotamia ang kauna-unahang nakapagtaguyod ng kabihasnan. Binubuo ang kabihasnang Mesopotamia ng mga lungsod - estado ng Sumer, at mga itinatag na imperyo ng Akkad, Babylonia, Assyria,at Chaldea.
- 130. Ang Kabihasnang Mesopotamia sa Kanlurang Asya
- 132. ANG KABIHASNANGINDUS SA TIMOGASYA nakas Sarehiyong Timog Asyanagsimula ang kabihasnang Indus na kasal entro sa mga lambak ng Indus River. Dumadaloy ang Indus River sa kam ukuyang bansang India at Pakistan. Sa nasabing ilog umunlad ang Dar bal na lungsod ng kabihasnang Indus: ang Harappa at Mohenjo- o na ipinakikita sakasunod na diyagram.
- 134. ANG KABIHASNANGINDUS SATIMOGASYA • Nanirahan samaliliit na pamayanan ang mga Dravidian. • Ang kanilang lugar ay matatagpuan sa mababang bahagi ng lupain, may mainit na klima at halos walang mapagkukunanng suplayng bakal.Ang pagkukulang sa mga kinakailangang suplay ay napupunan sa tulong ng pakikipagkalakalan hanggang sa katimugang Baluchistan sakanlurang Pakistan. • Sa loob ng ilang libong taon, nakakuha sila ng bakal, mamahaling bato, at tabla sa pakikipagpalitan ng kanilang mga produkto, tulad ng bulak, mga butil, at tela.
- 135. ANG KABIHASNANGINDUS SATIMOGASYA • Ang irigasyon ng lupa aymahalaga sapagsasaka ng mga Dravidian. • Nag - aalaga rin sila ng mga hayop tulad ng elepante, tupa, at kambing. • Maaaring sila rin ang kauna-unahang taong nagtanim ng bulak at nakalikha ng damit mula rito. • Mayroon din silangmasistemang pamantayan para samga timbang at sukat ng butil at ginto. • Samantala, ang mga artisano ay gumamit ng tanso, bronze, at ginto sakanilang mgagawain.
- 136. ANG KABIHASNANGINDUS SATIMOGASYA • Ang lipunang Indus ay kinakitaan ng malinaw na pagpapangkat-pangkat ng mga tao. • Nakatira sa bahagi ng moog ang mga naghaharing - uri tulad ng mga mangangalakal. • May mga bahay ring may tatlong palapag. Maaaring katibayan ito ng pagkakahati-hati ng lipunan saiba’t ibang uri ngtao.
- 137. ANG KABIHASNANG INDUS SATIMOG ASYA • Nagtatag ng mga daungan sabaybayin ng Arabian Sea. Ang mga mangangalakal ay naglakbay sa mga baybayin patungong Persian Gulf upang dalhin ang kanilang mga produkto tulad ng telang yari sa bulak, mga butil, turquoise, at ivory. • Natagpuan din sa Sumer ang selyong Harappan na may pictogram na representasyon ng isang bagay sa anyong larawan. Dahil dito, inaakalang ginamit ang selyong ito upang kilalanin ang mga paninda. Patunay lamang ang kalakalan sa pagitan ng dalawang kabihasnannoon pa mang 2300 B.C.E. • Kapuna – punang wala ni isa mang pinuno mula sa sinaunang kabihasnang Indus ang kilala sa kasalukuyan. Maaaring hanggang ngayon ay hindi pa nauunawaan ng mga iskolar ang sistema ng pagsulat ng kabihasnang ito kaya hindi nababasaang mga naiwang tala.
- 138. ANG KABIHASNANGINDUS SATIMOGASYA • Narating ng mga Dravidian ang tugatog ng kanilang kabihasnan noong 2000 B.C.E. subalit matapos ang isang milenyong pamamayani sa Indus, ang kabihasnan at kulturang umusbong dito ay nagsimulang humina at bumagsak. • May iba’t ibang paliwanag ukol sa pagtatapos ng kabihasnang Indus. May nagsasabing bunga ito ng pagkaubos ng mga puno, mga labis na pagbaha, at pagbabago sa klima. Maaari rin daw nagkaroon ng lindol o pagsabog ng bulkan.
- 139. ANG KABIHASNANGINDUS SATIMOGASYA • May mga ebidensiya rin na ang pagkatuyo ng Sarasvati River ay nagresulta sa pagtatapos ng kabihasnang Harappanoong 1900 B.C.E. • Isang lumang paliwanag ang teoryang Mohenjo Daro at Harappa ay nawasak dahil sa paglusob ng mga pangkat nomadiko-pastoral mula sa gitnang Asya, kabilang ang mga Aryan. Walang malinaw na ebidensiya na naglabanan nga ang mga Dravidian at Aryan na nagdulot ng wasaksakabihasnangIndus.
- 140. ANG KABIHASNANGINDUS SATIMOGASYA • Ang mga Aryan ay pinaniniwalaang nagmula sa steppe ng Asya sa kanluran ng Hindu Kush at nakarating sa Timog Asya sa pamamagitan ng pagdaan sa Khyber Pass. • Sila ay mas matatangkad at mapuputi kung ihahambing sa mga naunang taong nanirahan sa lambak ng Indus. Dumating ang mga Aryan sa panahong mahina na ang kabihasnang Indus.
- 142. ANG PANAHONG VEDIC(1500-500 B.C.E.) • Ang mga Aryan ay nagtungo sa kanluran ng Europe at timog -silangan ng Persia at India. Dinala nila sa mga rehiyong ito ang wikang tinatawag ngayong Indo - European.Ang Sanskrit,ang wikang klasikal ng panitikang Indian, ay nabibilang sa pamilya ng Indo-European. Ang mga makabagong wika tulad ng Hindi at Bengali ay nag-ugat din sa Indo- European.
- 143. ANG PANAHONG VEDIC(1500-500 B.C.E.) • Ang salitang “Arya” ay nangangahulugang “marangal” sa wikang Sanskrit. Ginamit ito upang tukuyin ang mga pangkat ng tao o lahi. • Ang kaalaman ukol sa unang milenyong pamamayani ng mga Aryan sahilaga at hilagang - kanlurang India ay hango sa apat na sagradong aklat na tinatawag na Vedas: ang Rig Veda, Sama Veda, Yajur Veda, at Atharva Veda. Ang Vedas ay tinipong himnong pandigma, mga sagradong rituwal, mga sawikain,at mga salaysay. • Makikita sa Vedas kung paano namuhay ang mga Aryan mula 1500 B.C.E. hanggang 500 B.C.E.na tinatawag ding panahongVedic.
- 144. ANG PANAHONG VEDIC(1500-500 B.C.E.) • Dinala ng mga Aryan ang kanilang mga diyos (na kadalasan ay mga lalaki at mapandigma) at kulturang pinangingibabawan ng mga lalaki. • Ngunit unti-unti rin silang umangkop sa kanilang bagong kapaligiran. • Hindi na pagpapastol ang kanilang kabuhayan, natuto silang magsaka. • Nakabuo rin silang sistema ng pagsulat. • Pagsapit ng 1100 B.C.E., tuluyang nasakop ng mga Aryan ang hilagang bahagi ng India.
- 145. ANG PANAHONG VEDIC(1500-500 B.C.E.) • Ang lipunan ng mga sinaunang Aryan ay may tatlong antas lamang: – maharlikang mandirigma, mga pari, at mga pangkaraniwang mamamayan.
- 146. ANG PANAHONG VEDIC(1500-500 B.C.E.) • Kapansin-pansing ang mga kasapi ng bawat antas ay maaaring makalipat sa ibang antas ng lipunan. Ang isang mandirigma ay pinipili upang pamunuan at pangasiwaan ang pang-araw-araw na pamumuhay ng mga tao. Malinaw rin ang mga tungkuling nakaatang sa kalalakihan at kababaihan. Subalit ang pagsakop nila sa Lambak ng Indus ay nagdulot ng malaking pagbabago sa kanilang pamumuhay. Ang lipunan ay naging mahigpit at masalimuot nang lumaon. Nagtatatag ng kaharian at pagiging pinuno ay nagsimulang mamana. Naging mahalaga sa kanilang paniniwala ang mga rituwal at sakripisyong mga pari.
- 147. ANG PANAHONG VEDIC(1500-500 B.C.E.) • Nang lumaon, nabuo ang tinatawag na sistemang caste sa India. Ang katagang ito ay unang ginamit ng mga Portuguese na nakarating sa India noong ika- 16 na siglo. Ang terminong ito ay hango sa salitang casta na nanganga-hulugang ”lahi”o ”angkan.
- 148. GAWAIN 6. TATAK – KABIHASNAN SA TIMOG ASYA
- 149. GAWAIN 6:TATAK– KABIHASNANSATIMOGASYA A. Iguhit sa loob ng kahon ang tatlong mahahalagang bagay na naglalarawan sa pamumuhay ng mga katutubo at dayuhang Aryan na nanirahan sa Timog Asya. Pagkatapos, ay isulat sa loob ng bilog ang datos at kahalagahan nito sakanilangpamumuhay.
- 150. GAWAIN 6:TATAK– KABIHASNANSATIMOGASYA B. Itala sa unang kolum ng tsart ang mga ambag ng kabihasnang Indus at Panahong Vedic. Sa pangalawang kolum, itala ang kapakinabangan nito sa kasalukuyan.
- 151. PAMPROSESONG TANONG
- 152. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano ang dalawang lungsod na umunlad salambak-ilog ng Indus?Ilarawan ang mga ito.
- 153. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano ang dalawang lungsod na umunlad salambak-ilog ng Indus?Ilarawan ang mga ito. 2. Paano mailalarawan ang pamumuhay ng mga tao sa panahong Vedic?
- 154. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano ang dalawang lungsod na umunlad sa lambak-ilog ng Indus?Ilarawan ang mga ito. 2. Paano mailalarawan ang pamumuhay ng mga tao sa panahong Vedic? 3. Ano ang iyong opinion tungkol sa pagpapangkat-pangkat ng mga tao sa India batay sa sistemang Caste? Ipaliwanag ang sagot.
- 156. PAGBUONG MGA KAHARIANATIMPERYO(500 B.C.E.-500 C.E.) • Mula sa kanilang orihinal na pamayanan sa rehiyon ng Punjab, nagsimulang tunguhin ng mga Aryan ang bahaging pasilangan. • Mga 600 B.C.E. noon at 16 pinakamakapangyarihang mga estado ay matatagpuan sa kapatagan ng hilagang India mula sa kasalukuyang Afghanistan hanggang Bangladesh. Kabilang dito ang Magadha, Kosala,Kuru,at Gandhara.
- 157. PAGBUONG MGA KAHARIANATIMPERYO(500 B.C.E.-500 C.E.) • Pagsapit ng 500 B.C.E.,ang malaking bahagi ng hilagang India ay pinanirahan at sinaka ng mga Aryan. • Ang dating payak na pamamahala ng mga pinuno samaliliit na pamayanan ay napalitan ng mas malalaking estadong nasa ilalim ng monarkiyang namamana. • Ang mga umuunlad na estadong ito ay nangailangang mangolekta ng buwis mula sa mga opisyal, magtatag ng mga hukbo, at magtayo ng mga bagong lungsod at lansangan.
- 158. PAGBUONG MGA KAHARIANATIMPERYO(500 B.C.E.-500 C.E.) • Isa ang Magadha sa mga pinakamatatag at pinakamasaganang kaharian sa bahagi ng Ganges River. Nagtataglay ito ng mineral na bakal, matabang lupain, mayamang kagubatan na pinagkukunan ng mga tabla, at elepante na mahalaga sa panahon ng digmaanat pagsasaka.
- 159. PAGBUONG MGA KAHARIANATIMPERYO(500 B.C.E.-500 C.E.) • Isa sa mahusay na pinuno ng Magadha si Bimbisara (545-494 B.C.E.) Nagpagawa siya ng mga kalsada, isinaayos ang pangangasiwa sa mga pamayanan, at pinalakas ang kaharian kung ihahambing sa mga karatig-lugar. Lalo pang pinalawig ng sumusunod na pinuno ang teritoryo ng kaharian. • Nang lumaon, nagawang mapamunuan ng Magadha ang kalakhang kapatagan ng Ganges at buong hilagang India hanggang Punjab. Ito ang naging pinakamalawak na kaharian sa panahong ito. Ang kabisera nito ay nasa Pataliputra na ngayon ay makabagong Patna sa Bihar.
- 160. PAGBUONG MGA KAHARIANATIMPERYO(500 B.C.E.-500 C.E.) • Halos kasabayng panahong lumalakas ang Magadha, isang hukbong pinamunuan ni Cyrusthe Great mula Persiaang sumalakaysahilagang-kanlurang India. • Noong 518 B.C.E. nasakop ni Darius, ang pumalit kay Cyrus, ang mga Lambak ng Indus at Punjab. Ang bahaging ito ng India ay napasailalim ng Persia sa loob ng halos dalawang siglo. Ang mga lungsod ng Persiaaynaging sentro ng kaalaman at kultura ang kalalakihan mula saiba’t ibang kaharian aymaaaring makapag- aral.
- 161. PAGBUONG MGA KAHARIANATIMPERYO(500 B.C.E.-500 C.E.) • Tinapos ni Alexander The Great ng Macedonia ang kapangyarihan ng Persia. Tinalo niya ang mga Persian sa mga labanan bago tuluyang tinahak ang landas patungong India noong 327 B.C.E. Matapos ang madugong pakikipagtunggalian ng hukbo ni Alexander sa pinagsamang puwersa ng mga Persian at Indian, nagawa rin nilang matawid ang Indus River. Subalit dahil sa layo ng kanilang nilakbay at labis na kapaguran, ang mga tauhan ni Alexander ay nagbantang mag-alsa laban sa kaniya. Dahil dito, napilitang lisanin ni Alexander ang India. Mahihinuhang pagod na ang mga tropa at maaaring tinamaan sila ng sakit o ng sakuna. Bukod dito, kulang na ang pantustos sa kanilang mga pangangailangan. Sa pagkamatay ni Alexander noong 323 B.C.E., ang bahagi ng hilagang-kanlurang India ay naiwang walang mahusayna pinuno. • Pagkatapos nito, iba’t ibang mga imperyo ang naitatag sa India.
- 162. IMPERYONGMAURYA Pagkatatag Cha Noong 322 B.C.E.,nasakop ni ndragupta Maurya ang dating kaharian ng Magadha at tinungo ang mga naiwang lupain ni Alexander. Sakop ng imperyo ang hilagang India at bahagi ng kasalukuyang Afghanistan. Pagbagsak im Nagsimulang humiwalay sa peryo ang ilang mga estadong malayo sa kabisera. Sapagbagsak ng Imperyong Maurya noong ikalawang siglo B.C.E. nagtagisan ng kapangyarihan ang mga stado ng India. Sasumunod na limang siglo, ang hilaga at gitnang India ay nahati samaliliit na kaharian at estado. Mahahalagang Pangyayari liputr Pata Ang a. kabisera ay nanatili sa Tagapayo ni Chandragupta tily Arthasastra. Naglalaman ito ng mga kaisipan hinggil sapangangasiwa at Maurya si Kau a, ang may akda ng estratehiyang politikal. ni Ashoka o Asoka(269-232 B.C.E.) Ang imperyo ay pinamunuan ang kinikilalang pinakamahusay napinuno ng Maurya at isa samahuhusay na pinuno sa kasaysayan ng daigdig. Matapos ang kaniyang madugong pakikibaka sa mga kalinga ng Orissa noong 261 B.C.E. na tinatayang 100,000 katao ang nasawi, tinalikdan niya ang karahasan at sinunod ang mga turo ni Buddha.
- 163. IMPERYONGGUPTA Pagkatatag Ang pangalan nito ayhango mula sa pangalan ng naunang imperyo. Itinatag ito ni Chandragupta I (circa 319-335 C.E.) Pagbagsak Sa pagsapit ng ikaanim na siglo C.E.,nagsimulang humina at bumagsak ang Gupta sa kamay ng panibagong mananakop, ang mga White Hun, na maaaring mga Iranian o Turk mula sa Gitnang Asya. Mahahalagang Pangyayari C.E.). Chandragupta i II (Circa 376-415 Nakontrol ul ang hilagang India.Muli, ang kabisera ng imperyo ay nasa Pataliputra. Itinuturing itong panahong klasikal ng India. Naging epektibo ang pangangasiwa samantalang ang pan in mabong yu itikan, . sin g, at agham ay astr Maunlad ang mga larangan ng (su onomiya, matematika, at siruhiya rgery) sapanahong ito. pina Si a Kalidasa, ang an kinikilalang mak kam husay d na m unulat at ata ng In ia, ay nabuhay sa panahong ito bagama’t hindi alam ang eksaktong petsa. Ang dulang Sakuntalana tinatayang isinulat niya noong ikaapat o ikalimang siglo C.E. ay hango mula sakaisipang Hindu.
- 164. IMPERYONGMOGUL Pagkatatag ma Itinatag ang r Mogul nang sakop ni Babu ang hilagang India at Delhi noong 1526. Pagbagsak da Labis na humina ang Mogul hil na rin sa pagdating ng makapangyarihang English sa India. Mahahalagang Pangyayari ng k Narating ng imperyo ang tugatog nam apangyarihan sailalim ni Akbar na mul uno sakabuuan ng hilagang India a 1556 hanggang 1605. Nagpatupad siya ng kalayaan sa pananampalataya at makatarungang pangangasiwa. ang Ilan pang magagaling na pinuno Jaha humalili kay Akbar tulad nina Shah Au n na nagpatayo l ng Taj Mahal at rangzeb nagbawa ng sugal, alak, pr ( pagsunog ng buhay samga biyuda.
- 166. GAWAIN 7:EMPIRE DIAGRAM Kumpletuhin ang diyagram tungkol sa mga Sa mga unang kahon, itala ang mahahalagang datos sa bawat imperyo. Sa mga ikalawang kahon, isulat ang mga tanyag na pinuno ng imperyo at ilarawan ang bawat isa. Sa huling kahon, magbigay ng isang aral na natutuhan sa mga itinatag na imperyo sa Timog Asya.
- 167. PAMPROSESONG TANONG
- 168. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano ang naging kontribusyon ng mga pinuno sapag-unlad ng kanilang imperyo?
- 169. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano ang naging kontribusyon ng mga pinuno sapag-unlad ng kanilang imperyo? 2. Paano bumagsak ang mga naturang imperyo sa Timog Asya?
- 170. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano ang naging kontribusyon ng mga pinuno sapag-unlad ng kanilang imperyo? 2. Paano bumagsak ang mga naturang imperyo sa Timog Asya? 3. Ano-ano ang naging ambag ng mga imperyong ito sa kasalukuyangkabihasnan?
- 172. ANG KABIHASNANGTSINO SASILANGANG ASYA bulub Ang mga natural na hadlang sa China tulad ng mga disyerto, natat undukin, at dagat ang nagbigay-daan sa pagpapanatili ng kabi anging kultura ng mga sinaunang Tsinoat pag-unlad ng isang hasnangtumagal ng halos 3,000 taon.
- 173. ANG KABIHASNANGTSINO SASILANGANG ASYA Xia (?- 1570 B.C.E.) Sinasabing nag-ugat ito mula saLongshan, isang kulturang Neolitikong laganap salambak ng Huang Ho. Hindi pa ito lubusang napatutunayan dahil sa kawalan ng matibay na ebidensiyang arkeolohiya.
- 174. ANG KABIHASNANGTSINO SASILANGANG ASYA Shang (1570? B.C.E.– 1045 B.C.E.) Sinasabing ito ang pinakamaunlad na kabihasnang gumamit ng bronse sapanahong ito. Naiwang kasulatan ng panahong ito ang pinakamatanda samga panulat saTsino na nakasulat samga oracle bones o mga tortoiseshellat cattle bone. Malimit ang isinagawang pagsasakripisyo ng mga tao lalo na satuwing may namamatay na pinuno Pinatalsik ang Shang noong 1045 B.C.E.
- 176. ANG KABIHASNANGTSINO SASILANGANG ASYA Zhou o Chou (1045 B.C.E.-221 B.C.E.) Naniwala ang mga tao sa Mandate of Heaven o “Basbas ng Kalangitan.” na, ang emperador ay namumuno sa kapahintulutan ng langit . Pinili siya dahil puno siya ng kabutihan. Kapag siya ay naging masama at mapangabuso, ay babawiin ng kalangiatan sa anyo ng lindol, bagyo, tagtuyot, peste o digmaan. Umusbong noon ang mahahalagang kaisipang humubog sakamalayang Tsino kabilang ang: Confucianism - Layuning magkaroon ng isang tahimik at organisadong lipunan sa pamamagitan ng pagpapabuti sasarili at pagpapahalaga saugnayan ng mga tao salipunan. Taoism- Hangad ang balanseng sakalikasan at daigdig at pakikiayon ng tao sakalikasan. Legalism - Ipinanganak ang tao na masama at makasarili. Subalit sila ay maaaring mapasunod sapamamagitan ng mahigpit na batas at marahas na kaparusahan.
- 178. ANG KABIHASNANGTSINO SASILANGANG ASYA Q’in o Ch’in (221 B.C.E.- 206 B.C.E.) Ginapi ng mga pinunong Qin ang mga estado ng dinastiyangZhou. Sa ilalim ni Ying Zheng ng Qin o Ch’in, nagawang pag-isahin ang mga nagdidigmaang estado at isinailalim sa kaniyang kapangyarihan ang iba’t ibang rehiyon sa China. Inihayag niya ang sarili bilang “Unang Emperador” ng China at kinilala bilang si Shi Huangdi o Shih Huang Ti (221- 210 B.C.E.). Ang hinahangaang Great Wall of China ay itinayo upang magsilbing-tanggulan laban sa mga tribong nomadiko na nagmula sahilaga ng China may haba 2400 kilometro o 1500 milya. Humina ang dinastiya nang mamatay si Shih Huangdi at napalitan ng dinastiyang Han nang mag-alsa si Lui Bang.
- 180. ANG KABIHASNANGTSINO SASILANGANG ASYA Han (202 B.C.E.- 220 C.E.) Ito ang kauna-unahang dinastiyang yumakap saConfucianism. Ang pagsulat ng kasaysayanng Chinaay isang napakalaking ambag ng Dinastiyang Han.
- 181. ANG KABIHASNANGTSINO SASILANGANG ASYA Sui (589 C.E.– 618 C.E.) Nagkaroon lamang ng dalawang emperador ang Sui. Gayon man, nagawa nitong muling pag- isahin ang watak-watak na teritoryo ng China. Isinaayos sapanahong ito ang Great Wall na napabayaan samahabang panahon. Ginawa rin ang GrandCanalna nag-uugnay samga ilog ng Huang Ho at Yangtze.
- 182. ANG KABIHASNANGTSINO SASILANGANG ASYA T’ang (618 C.E.– 907 C.E) LiYuan– Dating opisyal ng Sui na nag-alsa laban sadinastiya dahil samga pang-aabuso. Itinatag niya ang dinastiyang T’ang. Itinuturing na isasamga dakilang dinastiya ng Chinasapagkat nagkaroon muli ng kasaganaan ang lupain at mabilis na mga pagbabago salarangan ng sining at teknolohiya. Ang Buddhismna naging dominanteng relihiyon samga panahong ito ay tinangkilik ng mga dugong bughaw at mga karaniwang tao. Ibinalik ang civil service examination system na naging mahalaga sa pagpili ng opisyal ng pamahalaan. Ang pagsusulit na ito ay unang ginamit sa panahong Han subalit pinagbuti pa sa panahong T’ang. Bumagsak ang dinastiya dahil sasamu’t saring pag - aalsang naganap saChina.
- 184. ANG KABIHASNANGTSINO SASILANGANG ASYA Song (960 C.E.– 1127 C.E.) Itinayo ng isang hukbong imperyal ang dinastiyang ito. Naging sapat ang suplay ng pagkain saChina dahil sapag-unlad ng teknolohiyang agrikultural. Nalikha ang isang paraan ng paglilimbag. Sinakop ng mga barbaro ang hilagang bahagi ng China kaya napilitan ang Song na iwanan ang kabisera nito noong ika-12 siglo.
- 185. ANG KABIHASNANGTSINO SASILANGANG ASYA Yuan (1279 - 1368) Itinatag ito ni KublaiKhan,isang Mongol. Saunang pagkakataon para samga Tsino, ang kabuuang China ay pinamunuan ng mga dayuhang barbaro. Ang mga Mongol ay kaiba sa mga Tsino sa aspektong kultural, tradisyon, at wika. Pinanatili nila ang kanilang pagkakakilanlan at namuhay nang hiwalay sa China na hindi nila pinagkatiwalaan. Pagkatapos ng mga labanan dumaan ang dinastiya sa tinatawag na Pax Mongolica o panahon ng kapayapaan, maayos na sistema ng komunikasyon, at mabuting kalakalan sa malawak na teritoryong sakop mula Timog-silangang Asya hanggang silangang Europe. Pinabagsak ang dinastiya ng mga pag-aalsa na ang isa ay pinamunuan ni Zhu Yuanzhang at itinatag ang dinastiyang Ming.
- 187. ANG KABIHASNANGTSINO SASILANGANG ASYA Ming (1368 - 1644) Ang malaking bahagi ng Great Wall ay itinayo sailalim ng dinastiyang ito. Naitayo rin ang ForbiddenCitysaPeking na naging tahanan ng emperador. Ang sining ay napayaman partikular ang paggawa ng porselana. Naglayag at nakarating sa Indian Ocean at silangang bahagi ng Africa ang mga Tsino sapamumuno ni Admiral Zheng He. Maraming aklat ang nailimbag sapamamagitan ng pamamaraang movable type. Lumaki rin ang populasyon ng China na umabot sa100 milyon. Bumagsak ang dinastiya noong 1644. Pinahina ito ng mga pagtutol samga pagbabago sa lipunan. Kasama rito ang pakikipaglaban nito saJapan na sumalakay sa Korea.
- 189. ANG KABIHASNANGTSINO SASILANGANG ASYA Qing o Ch’ing (1644 - 1911) Itinatag ito ng mga Manchu. Matapos magapi ang Dinastiyang Ming na mga semi-nomadic mula sahilagang Manchuria at itinuturing ng mga Tsino na barbarong dayuhan. Ang pagkatalo ng Chinasamga Digmaang Opium laban saEngland (1839-1842) at laban sa England at France (1856-1860) ay malaking dagok saimperyo. Tinutulan ng pamahalaang China ang pagbebenta ng opyo ng mga Europeo saChina, dahil nakasisira ito samoralidad ng tao at kaayusan ng lipunan. Sa pagkatalo ng China, nagkaloob ito ng mga konsesyon sa mga dayuhan, kabilang ang pagkakaloob ng lupain tulad ng Hong Kong sa mga British. Pinagkalooban din sila ng karapatang pakinabangan at pamunuan ang ilang teritoryo sa China bilang sphere of influence o mga rehiyon kung saannangingibabaw ang kapakanang pang-ekonomiya ng nanalong bansa.
- 191. ANG KABIHASNANGTSINO SASILANGANG ASYA Qing o Ch’ing (1644 - 1911) Hinangad ng Rebelyong Taiping (1850-1865) at Rebelyong Nien (1851-1863) na pabagsakin ang mga Manchu na lubhang mahina at walang kakayahang labanan ang panghihimasok ng mga Kanluranin. Nais din ng Rebelyong Taiping na baguhin ang tradisyonal na lipunang Tsino. Samantala, sumuporta ang Rebelyong Boxer (1900) sa mga Manchu sa layuning palayasin ang mga mapanghimasok na Kanluranin. Lalong humina ang Dinastiyang Qing nang magapi ang hukbong Tsino saDigmaang Sino- French(1883-1885) at Digmaang Sino-Japanese (1894-1895). Noong 1911, nagwakas ang sistema ng dinastiya saChina nang maganap ang Rebolusyon ng 1911 na nagbigay-daan sapagkatatag ng Republikang China.
- 194. GAWAIN 8:MARAMIHANG PAGPILISACHART impor Buuin ang tsart sa pamamagitan ng pagtukoy ng mahahalagang dinas masyon tungkol sa kabihasnang Tsino. Kabilang ang tinutukoy na sago tiya, mga tanyag na tauhan, at mga ambag nito sakasalukuyan.Piliin ang t saloob ng mgabilog.
- 196. Kabihasnang Egyptian
- 197. KABIHASNANG EGYPTIAN • Ang sinaunang kasaysayan ng Egypt ay kadalasang hinahati sa mga panahong batay sa dinastiya ng naghaharing pharaoh. • Ang pharaoh ang tumayong pinuno at hari ng sinaunang Egypt at itinuring ding isang diyos na taglay ang mga lihim ng langit at lupa. • Para sa mga pharaoh, sila ang tagapagtanggol sa kanilang nasasakupan. • Sa pangkalahatan, maituturing na kontrolado ng isang pharaoh ang lahat ng aspekto ng pamumuhay ng mga sinaunang Egyptian. • Kabilang sa kaniyang mga tungkulin ang pagsasaayos ng mga irigasyon, pagkontrol sa kalakalan, pagtatakda ng mga batas, pagpapanatili ng hukbo, at pagtiyak sa kaayusan ng Egypt.
- 198. KABIHASNANG EGYPTIAN
- 199. KABIHASNANG EGYPTIAN • Ang mga sinaunang Egyptian ay namuhay sa mga pamayanang malapit sa Nile. • Tulad sa Mesopotomia, sumasailalim sila sa pamamahala ng mga lokal na pinunong may kontrol sa pakikipagkalakalan. • Ang mga eskribano ay nakapaglinang din ng kanilang sariling sistema ng pagsulat na tinatawag na hieroglyphics o nangangahulugang “sagradong ukit” o hieratic sa wikang Greek. Ang sinaunang panulat na ito ay naging mahalaga sa pakikipagkalakalan at pagtatala ng mga pangyayari
- 200. KABIHASNANG EGYPTIAN • Pagsapit ng ikaapat na milenyo B.C.E., ang ilang pamayanan ay naging sentro ng pamumuhay sa sinaunang Egypt. • Nang lumaon, ang mga ito ay tinawag na nome o malalayang pamayanan na naging batayan ng mga binuong lalawigan ng sinaunang estado ng Egypt. • Ang mga pinuno ngmganome o nomarch,ay unti – unting nakapagbuklod ng isang estado sa Nile upang makabuo ng panrehiyong pagkakakilanlan.
- 201. KABIHASNANG EGYPTIAN • Tungkol saanang larawan? • Bakit mahalaga ang larawan sa buhay ng mga sinaunang Egyptian?
- 202. KABIHASNANG EGYPTIAN • Ang proseso ng pagbubuo ng isang estado ay nagtagal ng ilang siglo. Mahalagang salik ang pagkakaroon ng mga alyansa sa harap ng mabilis na mga pagbabago sa aspektong pangkabuhayanat politikal. • Unti-unti ring lumaki ang populasyong nangailangan ng mas intensibong irigasyon para samga lupang sakahan. • Dalawang kaharian ang nabuo sa kahabaan ng Nile, ang Upper Egypt at Lower Egypt. Noong 3100 B.C.E., isang pinuno ng Upper Egypt, sa katauhan ni Menes, ang sumakop sa Lower Egypt na nagbigay-daan upang mapag-isa ang lupain samahabangpanahon. • Si Menes ay isa sa mga pinakaunang pharaoh sa panahon ng Unang Dinastiya ng Egypt. Maliban sa pagkakaroon ng pinag-isang pangangasiwa, nagtalaga rin siya ng mga gobernador sa iba’t ibang lupain. • Ang Memphis ang naging kabisera sa panahon ng paghahari ni Menes.
- 203. KABIHASNANG EGYPTIAN • Tungkol saanang larawan? • Ano ang naisipahiwatig nito?
- 204. KABIHASNANG EGYPTIAN • Ang Matandang Kaharian ay nagsimula sa Ikatlong Dinastiya ng Egypt. • Ang mga kahanga-hangang pyramid o piramide ng Egypt na itinayo sa panahong ito ay nagsilbing mga monumento ng kapangyarihan ng mga pharaoh at huling hantungan sa kanilang pagpanaw. • Ang pagtatayo ng mga ganitong uri ng estruktura ay nangailangan ng husay mula sa mga arkitektong nagdisenyo at sakripisyo naman mula sa libo-libong taong nagtayo nito. Ang ilan sa halimbawa nito ay ang Great Pyramid ni Khufu o Cheops saGiza na naitayo noong 2600 B.C.E.Ito ay may lawak na 5.3 ektarya at may taas na 147 metro.
- 205. KABIHASNANG EGYPTIAN • Makalipas lamang ang dalawang siglo, nahinto ang pagtatayo ng mga piramide. Sakabuuan, tinatayang may 80 lokasyon ang pinagtayuan ng mga piramide sa Egypt subalit ang karamihan samga ito aygumuho na. • Ang mga piramide ang tanging estrukturang Egyptian na nananatili sa kasalukuyang panahon. Kabilang ito sa tinaguriang Seven Wonders of the Ancient World na itinala ng mga Greek na pinakamagandang arkitektura sa mundo.
- 206. KABIHASNANG EGYPTIAN • Bagama’t natigil na ang pagpapagawa ng piramide, itinuon na lamang ng mga pharaoh ang panahon sa iba pang mga pampublikong gawain. Kabilang dito ang paghukay ng kanal upang iugnay ang Nile River at Red Sea at nang mapabilis ang kalakalan at transportasyon. Gayundin ang pagsipsip ng mga latian saNile Delta upang maging bagong taniman.
- 207. KABIHASNANG EGYPTIAN • Si Pepi II ang kahuli-hulihang pharaoh ng Ikaanim na Dinastiya (circa 90 B.C.E.). Pinaniniwalaang tumagal ng 94 na taon ang kaniyang pamumuno na nangangahulugang siya ang pinakamatagal na naghari sa lahat ng hari sa kasaysayan. Anim na taong gulang lamang si Pepi II nang maupo sa trono. Namatay siya saedad na 100. • Bumagsak ang Old Kingdom sa kaniyang pagkamatay. Ang kaharian ay nagsimulang humina dahil sa laganap na tag- gutom at mahinang pamamahala. Nagsimulang hamunin ng ilang mga opisyal ng pamahalaan ang kapangyarihan ng pharaoh. Dahil dito, nasadlak ang lupain sa kaguluhan sa loob halosng dalawang siglo.
- 208. KABIHASNANG EGYPTIAN • Unang Intermedyang Panahon panaho Ang tinatawag na Unang Intermedyang Panahonay n ng Ikapito hanggang Ika-11 Dinastiya ng Egypt. pharao Sa pagsapit ng 2160 B.C.E., tinangka ng mga panibagong nitong h na pagbukluring muli ang Lower Egypt mula sa kabisera katungg Heracleopolis. Sa kabilang dako, ang kanilang mga nito, n ali sa Thebes ay binuo naman ang Upper Egypt. Dulot Egypt. agsagupaan ang dalawang magkaribal na dinastiya sa linya ng Ang mga pinuno mula sa Heracleopolis ay nagmula sa pinuno pharaoh na si Akhtoy samantalang ang unang apat na mula saThebesaypinangalanang Inyotef o Antef.
- 209. KABIHASNANG EGYPTIAN • Anong estraktura ang nasa larawan? • Paano inilarawan ng estruktura ang taglay na kabihasnan ng mga sinaunang Egyptian??
- 210. KABIHASNANG EGYPTIAN • Ang kaguluhang politikal ay nagtapos nang manungkulan si Mentuhotep I.Sa mga sumunod na naghari, napag-isa muli ang Egypt. Nalipat ang kabisera sa Itjtawy (ipinapalagay na ngayon ay el-Lisht) sa Lower Egypt.
- 211. KABIHASNANG EGYPTIAN • Sa panahon ni Senusret I o Sesostris I (1970-1926 B.C.E.), nakipagtunggali siya sabahaging Nubia.
- 212. KABIHASNANG EGYPTIAN • Noong 1878 B.C.E., ipinagpatuloy ni Senusret o Sesostris III (1878-1842 B.C.E.) ang kampanyang militar sa Nubia. Sa una ring pagkakataon, tinangka niyang palawakin ang kapangyarihan ng Egypt hanggang Syria.
- 213. KABIHASNANG EGYPTIAN • Ang pinakamahusay na pinuno ng panahong ito ay si Amenemhet II (1929-1895 B.C.E.) na namayani sa loob ng 45 taon.
- 214. KABIHASNANG EGYPTIAN • Hindi sa Lambak ng Nile naganap ang mga gawain ng karamihan sa mga naging pinuno ng Ika-12 Dinastiya. • Sa halip, maraming ekspedisyon ang nagtungo sa Nubia, Syria, at Eastern Desert upang tumuklas ng mahahalagang bagay na maaaring minahin o mga kahoy na maaaring gamitin. • Nagkaroon din ng kalakalan sa pagitan ng Egypt at Crete ng kabihasnang Minoan.
- 215. KABIHASNANG EGYPTIAN • Ang Ika-13 Dinastiya ay bahagi ng Gitnang Kaharian. Kaguluhan at pagdating ng mga Hyksos mula sa Asya ang namayani sapanahong ito. • Ang katagang Hyksos ay nangangahulugang “mga prinsipe mula sa dayuhang lupain.” Sinamantala nila ang mga kaguluhan saNile upang makontrol ang lugar at palawigin ang kanilang kapangyarihan sa katimugan. • Nagsimula ang pamamayaning mga Hyksosnoong1670 B.C.E.at kanilang napasailalim ang Egypt saloob ng isang siglo. Hindi nagtagal, ang kanilang paggamit ng mga chariot ay natutuhan din ng mga Egyptian. • Nang lumaon, dahil sakawalanng kontrol sa kabisera, nagsimula ang panibagong panahon sakasaysayanng Egypt.
- 216. KABIHASNANG EGYPTIAN • Ikalawang Intermedyang Panahon • Nagpatuloy ang pamamahala ng mga Ika-13 at Ika-14 na Dinastiya sa alinman sa dalawang lugar, sa Itjtawy o sa Thebes. Subalit nang lumaon, nagsimulang humina ang kanilang kontrol sa lupain. Ayon sa mga tala, ang Ika-13 Dinastiya ay nagkaroon ng 57 hari. Ito ay nagpapahiwatig ng kawalan ng kapanatagan at katatagan sa pamamahala. Ang Ika-15 Dinastiya ay nangingibabaw sa isang bahaging Nile Delta. • Ang naging pangunahing banta sa mga pharaoh ng Thebes ay ang Ika-16 na Dinastiya na tinatawag ding Dinastiya ng Great Hyksos na namayani sa Avaris. Nagawang palawigin ng mga pinuno rito ang kanilang kapangyarihan hanggang sa katimugang bahagi na umaabot sa Thebes. Ang pangingibabaw ng dinastiya ng mga Hyksos ay natapos sa pag-usbong ng Ika-17 Dinastiya. Nagawang mapatalsik ng mga pinuno nito ang mga Hyksosmula sa Egypt.
- 217. KABIHASNANG EGYPTIAN • Anong pangkat ng tao ang nasa larawan? • Ano ang bahaging kanilang ginampanan sa kasaysayanng sinaunang Egypt?
- 218. KABIHASNANG EGYPTIAN • Ang Bagong Kaharian ay itinuturing na pinakadakilang panahon ng kabihasnang Egyptian. Ito ay pinasimulan ng Ika- 18 Dinastiya. • Tinatawag din ito bilang Empire Age. Naitaboy ni Ahmose (1570-1546 B.C.E.) ang mga Hyksos mula sa Egypt noong 1570 B.C.E. • Sinimulan niya ang dinastiya ng mga dakilang pharaoh mula sa Thebes at namayani mula sa delta hanggang Nubia sa katimugan. • Panahon din ito ng agresibong pagpapalawak ng lupain ng Egypt sakamay ng malalakasna mga pharaoh. • Ang kapangyarihan ng Egyptayumabot saNubia sa katimugan hanggang sa Euphrates River sa Mesopotamia, sa lupain ng mga Hittite at Mitanni.
- 219. KABIHASNANG EGYPTIAN • Si Reyna Hatshepsut (1503-1483 B.C.E.), asawa ni Pharaoh Thutmose II (1518-1504 B.C.E.), ay kinilala bilang isa sa mahusay na babaing pinuno sa kasaysayan. • Siya ay nagpagawa ng mga templo at nagpadala ng mga ekspedisyon saibang mga lupain. • Sa kaniyang pagkamatay, lalo pang pinalawig ni Thutmose III (1504-1450 B.C.E.), anak ni Thutmose II, ang Imperyong Egypt.
- 220. KABIHASNANG EGYPTIAN • Isasamga tanyag na pharaoh noong ika-14 na siglo B.C.E.ay siAmenophis IV o Akhenaton (1350-1334 B.C.E.). Tinangka niyang bawasan ang kapangyarihan ng mga pari sa pamahalaan. Tinangka rin niyang baguhin ang paniniwala ng mga tao ukol sa pagsamba sa maraming diyos. • Pinasimulan niya ang bagong relihiyon na nakatuon sa pagsamba sa iisang diyos, si Aton, na sinasagisag ng araw. Sa kasamaang-palad, hindi tinangkilik ng mga pari ang ganitong pagtatangka. Sa pagkamatay ni Akhenaton, tuluyang nawala ang kaniyang sinimulan. • Siya ay pinalitan ni Tutankhamen (1334-1325 B.C.E.) na noon ay siyam na taong gulang pa lamang nang maupo sa trono.
- 221. KABIHASNANG EGYPTIAN • Isasamga tanyag na pharaoh noong ika-14 na siglo B.C.E.ay siAmenophis IV o Akhenaton (1350-1334 B.C.E.). Tinangka niyang bawasan ang kapangyarihan ng mga pari sa pamahalaan. Tinangka rin niyang baguhin ang paniniwala ng mga tao ukol sa pagsamba sa maraming diyos. • Pinasimulan niya ang bagong relihiyon na nakatuon sa pagsamba sa iisang diyos, si Aton, na sinasagisag ng araw. Sa kasamaang-palad, hindi tinangkilik ng mga pari ang ganitong pagtatangka. Sa pagkamatay ni Akhenaton, tuluyang nawala ang kaniyang sinimulan.
- 222. KABIHASNANG EGYPTIAN • Siya ay pinalitan ni Tutankhamen (1334-1325 B.C.E.) na noon ay siyam na taong gulang pa lamang nang maupo sa trono.
- 223. KABIHASNANG EGYPTIAN • Ang Ika-19 na Dinastiya aypinasimulan ni Rameses I (1293-1291 B.C.E.).
- 224. KABIHASNANG EGYPTIAN • Siya ay sinundan nina Seti I (1291-1279 B.C.E.)at RamesesII (1279-1213 B.C.E.).
- 225. KABIHASNANG EGYPTIAN • Si Rameses II ay isa sa mahusay na pinuno ng mga panahong ito. Sa loob ng 20 taon, kinalaban niya ang mga Hittite mula sa Asia Minor na unti-unting pumapasok sasilangang bahagi ng Egypt. • Natapos ang alitan ng Egypt at Hittite nang lumagda sa isang kasunduang pangkapayapaan si Rameses II at Hattusilis III, ang hari ng Hittite. Ito ang kauna-unahang kasunduang pangkapayapaan sa pagitan ng dalawang imperyo sakasaysayanngdaigdig. • Pinaniniwalaang ang Exodus ng mga Jew mula Egypt ay naganap sa panahon ni Rameses II. Muli na namang humina ang pamamahala sa Egypt sa kaniyang pagpanaw.
- 226. KABIHASNANG EGYPTIAN • Ikatlong Intermedyang Panahon pinasimu Ang Ika-21 Dinastiya, na tinawag din bilang Tanites, ay dinastiya lan ni Smendes (1070-1044 B.C.E.)ng Lower Egypt. Ang naman ng ito aynapalitan ng mga hari mula saLibyana nagpasimula saIka-22 Dinastiya. heneral Ang unang pinuno nito ay si Shoshenq I (946-913 B.C.E.) na isang mga n sa ilalim ng nagdaang dinastiya. Sa mga panahong ito, maraming kapang agtutunggaliang pangkat ang nagnanais mapasakamay ang sa Egy yarihan. Humantong ito sa pagbuo ng Ika-23 Dinastiya. Sa paglisan lumao pt, sa Sudan, isang prinsipe ang kumontrol sa Lower Nubia. Nang kalab n, isang nagngangalang Piye ang sumalakay pahilaga upang kapa anin ang mga naghahari saNile Delta. Umabot ang kaniyang ngyarihan hanggang sa Memphis. subalit pi Sumukonang lumaon ang kaniyang katunggaling si Tefnakhte 24 na Di nayagan siyangmamuno saLowerEgypt.Sinimulan niya ang Ika- nastiyana hindi naman nagtagal.
- 227. KABIHASNANG EGYPTIAN • Ano ang naisipahiwatig ng mapa? • Bakit tinagurian ang Bagong Kaharian bilang EmpireAge?
- 228. KABIHASNANG EGYPTIAN • Nagsimula ang Ika-26 na Dinastiya sa ilalim ni Psammetichus (664-610 B.C.E.). Nagawa niyang pagbuklurin ang Middle at Lower Egypt. • Nakontrol niya ang buong Egypt noong 656 B.C.E. Sa ilalim ni Apries, isang hukbo ang ipinadala upang tulungan ang mga taga-Libya na puksain ang kolonya ng Greece na Cyrene. • Subalit ang malaking pagkatalo ng kaniyang hukbo ay nagdulot ng kaguluhang sibil na humantong sa paghalili ni AmasisII (570-526 B.C.E.). • Hindi naglaon, napasakamay ng mga Persian ang Egypt. Ang pinuno ng mga Persian na siCambysesII ang naging unang hari ng Ika-27 Dinastiya.
- 229. KABIHASNANG EGYPTIAN • Napalayas ng mga Egyptian ang mga Persian sa pagtatapos ng Ika-28 Dinastiya. Sa pananaw ng Persia, ang Egypt ay isa lamang nagrerebelyong lalawigan nito. Namuno ang mga Egyptian hanggang sa ika-30 Dinastiya bagama’t mahihina ang naging pinuno. Panandaliang bumalik sa kapangyarihan ang mga Persianat itinatag ang Ika-31 Dinastiya.
- 230. KABIHASNANG EGYPTIAN • Noong 332 B.C.E., sinakop ni Alexander The Great ang Egypt at ginawa itong bahagi ng kanyang Imperyong Hellenistic. Malawak ang saklaw ng kaniyang imperyo na umabot ng Egypt, Macedonia, Asia Minor, Persia, Mesopotamia hanggang Indus Valley sa India. Sa kaniyang pagkamatay noong 323 B.C.E., naging satrap o gobernador ng Egypt ang kaniyang kaibigan at heneral na si Ptolemy.
- 231. KABIHASNANG EGYPTIAN • Noong 305 B.C.E., itinalaga ni Ptolemy ang kaniyang sarili bilang hari ng Egypt at pinasimulan ang Panahong Ptolemaic. Ang Dinastiyang Ptolemaic ay naghari saloob halos ng tatlong siglo. • Si Cleopatra VII ang kahuli-hulihang reyna ng dinastiya. Ang Egypt ay naging bahagi ng Imperyong Roman noong 30 B.C.E.
- 232. KABIHASNANG EGYPTIAN • Sinoang nasa larawan? • Paano nagwakasang kabihasnang Egyptian?
- 234. GAWAIN 9:WALKTO ANCIENT EGYPT dayag Tukuyin ang inilalarawan sa bawat aytem upang makumpleto ang ram.
- 235. PAMPROSESONG TANONG
- 236. PAMPROSESONGTANONG 1. Anong kabihasnanang umunlad sa Africa? 2. Ano ang pagkakatulad at pagkakaiba ng kabihasnang Egyptiansamga kabihasnangumunlad saMesopotamia? 3. Paano mailalarawan ang pamumuhay ng mga sinaunang Egyptian? 4. Sinoang mga naging pinuno ng Egypt?Ano ang kanilang naging papel sapaghubog ng kabihasnansaEgypt? 5. Anong kongklusyon ang iyong mabubuo sa kabihasnang Egyptian?
- 237. Ang mga Kabihasnan sa Mesoamerica
- 238. ANG MGA PAMAYANANG NAGSASAKA(2000-1500 B.C.E.) • Maraming siglo muna ang lumipas sa pagitan ng pagsisimula ng pamumuhay sa mga pamayanan at pagkakaroon ng mga lipunang binuo ng estado sa Mesoamerica. • Ang mga sinaunang tao aynagtatanim ng maisat iba pang mga produkto sa matabang lupain ng Yucatan Peninsula at kasalukuyang Veracruz noon pa mang 3500 B.C.E. • Sa pagsapit ng 1500 B.C.E., maraming taga- Mesoamerica ang nagsimulang manirahan sa mga pamayanan. Naidagdag din sa kanilang karaniwang kinakain ang isdaat karneng maiilapna hayop.
- 239. ANG MGA PAMAYANANG NAGSASAKA(2000-1500 B.C.E.) • Mababanaag na ang pagkakaroon ng politikal at panlipunang kaayusan sa Mesoamerica sa pagitan ng 2000 B.C.E.at 900 B.C.E. • Sa maraming rehiyon, ang maliliit subalit makapangyarihang pamayanan ay nagkaroon ng mga pinuno. • Nagkaroon din ng ilang mga angkang pinangibabawan ang aspektong pangekonomiya, pampulitika, at panrehiyon. Ang pinakakilala sa mga bagong tatag nalipunanayang Olmec.
- 240. ANG MGAOLMEC • Angkauna-unahangumusbongsaCentralAmerica (at maaaringmagingkabuuangAmerica)ayang Olmec • Ang katagang Olmec ay nangangahulugang rubber people dahil sila ang kauna - unahang taong gumamit ng dagta ng punongrubbero goma • Ang kanilang kabihasnan ay yumabong sa rehiyon ng Gulf Coast sa katimugang Mexico na nang lumaon ay lumawig hanggang Guatemala • Angpanahong ito ayhaloskasabayanngDinastiyang Shangsa China
- 241. ANG MGA OLMEC • AngOlmecayisangpamayanang agrikultural. • Ang sistemang irigasyon na itinayo rito ay nagbigay-daan upangmasakaangkanilang lupain. • Sila rin ay nakagawa ng kalendaryo, gumamit ng isang sistemangpagsulatnamaypagkakatuladsa hieroglyphics ng mga Egyptian, at nakalinang ng katangi- tanging akda ng sining. • Naunawaan na rin nila ang konseptong zero sa pagkukuwenta.
- 242. ANG MGA OLMEC • Sa kasamaang palad ang kanilang sulat ay hindi pa lubusangnauunawaanngmgaiskolarhanggang ngayon. • Dahil dito ang mga kaalaman sa Olmec at iba pang mga sinaunang tao sa America ay hango mula sa iba pang labi ngkanilang panahon. • Ang mga likhang ito at maging ang paniniwalang Olmec ay may malaking impluwensiya sa kultura ng mga sumunodnakabihasnan,tulad ngMaya at Aztec.
- 243. KULTURANG OLMEC • Ang rituwal ukol sa kanilang paniniwala ay mahalaga sa pamumuhay ng mga Olmec. Sila ay may panrituwal na larong tinatawag na pok-a-tok na tila kahalintulad ng larong basketbol, subalit ang mga manlalaro ay hindi maaaring gumamit ng kanilang kamay upang hawakan ang bolang yari sa goma. Sa halip, gamit ang mga siko at baywang, tinatangka ng mga manlalaro na ihulog at ipasok ang bola sa isang maliit na ring na gawa sa bato at nakalagay sa isang mataas na pader. Pinaniniwalaan ng mga arkeologo na ang ilang mga manlalaro ay ginagawang sakripisyo matapos ang nasabing laro. Nang lumaon, ito ay nilaro sa iba’t ibang sentro sa buong Mesoamerica.
- 244. KULTURANG OLMEC • Ang mga Olmec ay kilala rin sa paglililok ng mga anyong ulo mula sa mga bato. Ang pinakamalaking ulo aymaytaas na siyamna talampakan at may bigat na44 libra. • Maaari diumanongangmga lilok naito ayhangosa anyong kanilang mga pinuno. • Sila rin ay nakagawa ng mga templong hugis - piramide saibabawng mgaumbokng lupa.Ang mga estrukturang ito ay nagsilbing mga lugar- sambahan ng kanilangmga diyos.
- 245. KULTURANG OLMEC • Mahalaga sa paniniwalang Olmec ang hayop na jaguar na pinakakinatatakutanng maninila (predator) sacentralAmericaat SouthAmerica. • Ito ay nagpapakita ng lakas, katusuhan, at kakayahangmanirahan saanmang lugar. • Ito rin ayagresibo at matapang. • Sinasambang mgaOlmecangespiritung jaguar.
- 246. ANG MGA OLMEC • Dalawa sa sentrong Olmec ay ang San Lorenzo at ang La Venta. Ang mga lugar na ito ay mga sentrong pangkalakalan kung saan ang mga produktong mineral tulad ng jade, obsidian, at serpentine aynagmumula pa sa malalayonglugar tulad ngCostaRica
- 247. ANG MGA OLMEC • Katulad ng iba pang kulturang umusbong sa America, ang kabihasnang Olmec ay humina at bumagsak. • Sinasabing sila ay maaaring makihalubilo sa iba pangmgapangkatnasumakopsakanila. • Gayunpaman, ang mga sinaunang taong sumunod sa kanila ay nagawang maitatag ang dakilanglungsodng Teotihuacan.
- 248. ANG MGA TEOTIHUACAN (250 B.C.E.-650 C.E.) • Sapagsapit ng 200 B.C.E.,ang ilan sa mga lugar sa lambak ng Mexico ay naging mas maunlad dahil sa ugnayang kalakalan at pagyabong ng ekonomiya • Isa sa mga dakila at pinakamalaking lungsod sa panahong ito ay ang Teotihuacan na nangangahulugang“tirahanng diyos” • Pagsapit ng 150 C.E., ito ay naging isang lungsod na may halos 12.95 kilometro kuwadradonamahigit sa20,000katao • Sa pagitan ng 150 C.E. at 750 C.E., ang populasyonnito ayminsangumabotsa 120,000
- 249. ANG MGA TEOTIHUACAN (250 B.C.E.-650 C.E.) • Angmgapiramide, liwasan,at lansangan ay nagbigay ng karangyaan, kadakilaan, at kapangyarihansa lungsod. • Maliban dito, ang mga pinuno nito ay nagawang makontrol ang malaking bahagi ng lambakng Mexico. • Naging sentrong pagawaan ang lungsod samantalang ito ay nagkarooon ng monopolyo sa mahahalagang produkto tulad ng cacao, goma, balahibo, at obsidian.
- 250. ANG MGA TEOTIHUACAN (250 B.C.E.-650 C.E.) • Angobsidianayisangmaitim at makintab nabato nanabuo mulasatumigasna lava. • Ginamit ito ng mga Teotihuacan sa paggawa ng kagamitan, salamin,at talim ng mga kutsilyo. • Matagumpay na pinamunuan ng mga dugong bughaw o nobility ang malaking bahagdan ng populasyon. • Ito ay naganap sa pamamagitan ng pagkontrol sa ekonomiya, pag-angkop sa relihiyon, at pagpapasunod nang puwersahan.
- 251. ANG MGA TEOTIHUACAN (250 B.C.E.-650 C.E.) • Ang pinakamahalagang diyos ng Teotihuacan ay si Quetzalcoatl, ang FeatheredSerpent God. • Tinawag na diyos ng kabihasnan, pinaniniwalaang sa kaniya nagmula ang iba’t ibang elemento ng kabihasnanng Teotihuacan. • Kinatawan din niya ang puwersa ng kabutihan at liwanag. Siya rin ang diyosng hangin.
- 252. ANG MGA TEOTIHUACAN (250 B.C.E.-650 C.E.) • Noong 600 C.E., ang ilang mga tribo sa hilaga ay sumalakay sa lungsod at sinunog ang Teotihuacan. • Mabilis na bumagsak ang lungsod matapos ang 650 C.E. • Ang paghina ng lugar ay maaaring dulot ng mga banta mula sa karatig- lugar, tagtuyot, at pagkasira ng kalikasan.
- 254. GAWAIN 10: TRACINGTHEBEGINNING CHART a. Kumpletuhin ang tsart ayon sahinihinging datos sabawatkolum. b. Talakayinang mga impormasyon matapos mabuo ang tsart.
- 255. PAMPROSESONG TANONG
- 256. PAMPROSESONGTANONG 1. Sa anong aspeto nagkakatulad ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig batay sapagsisimula ng mga ito?
- 257. PAMPROSESONGTANONG 1. Sa anong aspeto nagkakatulad ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig batay sapagsisimula ng mga ito? 2. Ano ang magkakahawig na mga katangiang taglay ng mga sinaunang katutubo sapanahon ng pagkatatag ng kanilang mgakabihasnan?
- 258. PAMPROSESONGTANONG 1. Sa anong aspeto nagkakatulad ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig batay sapagsisimula ng mga ito? 2. Ano ang magkakahawig na mga katangiang taglay ng mga sinaunang katutubo sapanahon ng pagkatatag ng kanilang mgakabihasnan? 3. Kahanga-hanga ba ang ginawa ng mga sinaunang tao sapagtatatag nila ng kanilang kabihasnan? Ipaliwanag.
- 259. PAMPROSESONGTANONG 1. Sa anong aspeto nagkakatulad ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig batay sapagsisimula ng mga ito? 2. Ano ang magkakahawig na mga katangiang taglay ng mga sinaunang katutubo sapanahon ng pagkatatag ng kanilang mgakabihasnan? 3. Kahanga-hanga ba ang ginawa ng mga sinaunang tao sapagtatatag nila ng kanilang kabihasnan? Ipaliwanag. 4. Anong aral ang iyong natutuhan sanaging katangian at kakayahan ng mga sinaunang tao na mapaunlad ang kanilang pamumuhay?
- 260. GAWAIN 11. K- PAGBUO NG WEB DIAGRAM
- 261. GAWAIN 11: PAGBUONG K– WEBDIAGRAM Diagr Unawain ang mga panuntunan sa pagbuo ng “Kabihasnan – Web am.” 1. Alamin ang tinutukoy sabawatbilang. 2. Isulat ang bilang at sagot sakaukulang lugar nito sawebdiagram.
- 262. GAWAIN 11: PAGBUONG K– WEBDIAGRAM
- 264. GAWAIN 12: KABIHASNANGPATHWAY DIAGRAM a. Makilahok saiyong pangkat. Unawain ang sumusunodna panuntunan. Pang 1. Bibigyang-pansin ng Pangkat 1 ang KabihasnangMesopotamia, Pan kat 2 ang Kabihasnang Indus, Pangkat 3 ang Kabihasnang Tsino,at gkat 4 ang Kabihasnang Egyptian. makil 2. Batay sa iyong pag-unawa sa pinag-aralang kasaysayan, aktibong pam ahok sa iyong pangkat sa pagkumpleto ng Pathway Diagram sa pag amagitan ng paglalagay ng mahahalagang pangyayari ayon sa hak kakasunod-sunod ng mga ito. Isulat ang isangpangyayari sabawat bang. ng ib 3. Pagkatapos mabuo ang pathway diagram, punan ang mga bilog ang a pang impormasyon tungkol sanakatalagang kabihasnan kabilang ekonomiya, kultura, at lipunan nito.
- 265. GAWAIN 12: KABIHASNANGPATHWAY DIAGRAM 4. Gawin samanila paper ang kasunodna diyagram.
- 266. GAWAIN 12: KABIHASNANGPATHWAY DIAGRAM path 5. Pumili ng dalawang kapangkat na mag-uulat sa klase ng nabuong way diagram. sumu 6. Isaalang-alang ang mga pamantayan sa pagmamarka, gamit ang sunodna rubric.
- 267. GAWAIN 12: KABIHASNANGPATHWAY DIAGRAM kasay b. Batay sa daloy ng talakayan, bumuo ng mga tanong tungkol sa talak sayan at iba pang aspekto ng mga iniulat na kabihasnan. Lumahok sa ayan. sinau c.Bigyang-pansin ang mga tanyag na pinunong namahala saiba’t ibang nang kabihasnansa daigdig.
- 269. GAWAIN 13: GALLERYOFANCIENT RULERS a.Unawain ang mga panuntunan sa paglahok sa gawaing ito. Pumili ang pangkat ng isangpinunong binanggit sanakaraangaralin. b.Planuhin ang paggawa ng isang human statue ng napiling pinuno. Isaalangalang ang kasunodna mga panuntunan: pinilin 1. Pumili ng isangkapangkat na magsisilbing “estatwa”na kakatawan sa g pinuno. pinilin 2. Ihanda ang posisyon ng “estatwa” ayon sa katangian at nagawa ng g pinuno. mag 3. Dikitan ng papel (o manila paper) na may simbolo o mga salitang lalarawan sapinuno ang katawan ng“estatwa.” magp 4. Itanghal saklaseang mga “estatwa”.Magtalaga ng 1-2 kapangkat na apaliwanag tungkol sa estatwa.
- 270. PAMPROSESONG TANONG
- 271. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano ang mahalagang katangian ng napiling pinuno? 2. Bakit siyanaging tanyag sa kasaysayan? 3. Maipagmamalaki ba ng inyong pangkat ang piniling pinuno? Ipaliwanag. 4. Parasaiyo, ano ang pinakamahalagang katangiang dapat taglayin ng isang pinuno? Ipaliwanag.
- 272. GAWAIN 13: GALLERYOFANCIENT RULERS
- 273. Mga Pamana ng mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig
- 274. MGA PAMANANG MGA SINAUNANG KABIHASNANSADAIGDIG iwan Ang mga sinaunang kabihasnang umusbong sa daigdig ay nag- nagp ng kanikanilang mga pamana sa sangkatauhan. Ang mga ito ay iba’t apakita ng kadakilaan, husay, at talento ng mga sinaunang tao sa mga ibang larangan at aspekto. Hindi natin napapansin subalit ang ilang mala bagay na ating ginagamit araw-araw ay maaaring mag-ugat sa pilos yong nakaraan. Gayundin, ang kasaysayan ng iba’t ibang kaisipan, sina opiya, at relihiyon sa kasalukuyan ay maaaring tuntunin sa mga ma unang kabihasnang ito. Bilang mag-aaral ng kasaysayan, ikaw ba ay k y nalalamang ambag o kontribusyong nagmula sa mga sinaunang abihasnan na kanilang ipinamana sakasalukuyang panahon?
- 275. MGA PAMANA NG MGA SINAUNANG KABIHASNANSADAIGDIG
- 276. MGA PAMANA NG MGA SINAUNANG KABIHASNANSADAIGDIG
- 277. MGA PAMANA NG MGA SINAUNANG KABIHASNANSADAIGDIG
- 278. MGA PAMANA NG MGA SINAUNANG KABIHASNANSADAIGDIG
- 279. MGA PAMANA NG MGA SINAUNANG KABIHASNANSADAIGDIG
- 280. MGA PAMANA NG MGA SINAUNANG KABIHASNANSADAIGDIG
- 281. GAWAIN 14. K–A – K ORGANIZER
- 282. GAWAIN 14: K– A– KORGANIZER a.Pumili ng tatlong sinaunang kabihasnan na gagawan ng Kabihasnan - Ambag- Kabuluhan (K-A-K) Organizer. b.Isulat saunang hugisang piniling kabihasnan, sapangalawang hugisang ambag, at pangatlong hugisang kabuluhan ng ambag samga sinaunang tao. c.Ibahagi saklaseang mga nabuong kaisipanbatay saginawangorganizer.
- 283. PAMPROSESONG TANONG
- 284. PAMPROSESONGTANONG 1. Ano-ano ang pamana/ambag ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig? 2. Ano ang kabuluhan ng mga nabanggit na ambag sapamumuhay ng mga sinaunang taong nanirahan sakani-kanilangkabihasnan? 3. Bakit maituturing na dakilang pamana ang mga ambag na ito?
- 285. UNAWAIN
- 286. GAWAIN 15. THANK YOU LETTER
- 287. GAWAIN 15: THANKYOU LETTER pag a. Batay sa natutuhan tungkol sa ginampanan ng heograpiya sa liha -unlad ng mga sinaunang kabihasnan sadaigdig, sumulat ngisang m pasasalamat. b. Isaalang-alang ang mga sumusunod na hakbang sagawaing ito: 1. Pumili ng isang anyong lupa, tubig o kahit anong bagay na may kaugnayan sa heograpiya ng mga sinaunang kabihasnan na nais mong gawan ng liham pasasalamat. 2. Isulat sa liham ang sariling saloobin tungkol sa mahalagang papel na ginampanan nito sabuhay ng mga sinaunangtao.
- 290. GAWAIN 16: MAIMPLUWENSYANG KABIHASNAN mga a. Kumpletuhin ang kasunod na dayagram. Itala ang pamana ng daig sinaunang kabihasnan at ang impluwensiya ng pamanang ito sa dig at saating bansasakasalukuyang panahon.
- 291. PAMPROSESONG TANONG
- 292. PAMPROSESONGTANONG 1. Sa anong aspekto ng pamumuhay ng mga Pilipino maiuugnay ang pamanang tinukoy sa dayagram? 2. Ano ang kapakinabangang dulot ng naturang pamana sa mga Pilipino? Magbigay ng halimbawa. 3. Bakit maimpluwensiya ang piniling pamana samga tao? 4. Kung ikaw ay nabuhay sa kabihasnang nagkaloob ng nasabing pamana, ano ang iyong reaksiyon? 5. Ano ang iba pang bagay na maituturing na pamana ng mga sinaunang tao sa kasalukuyang kabihasnan? Bakit mo ito itinuring na isang pamana?
- 293. ISABUHAY
- 295. GAWAIN 17: POKUS NGAYON Preserbasyon ng mga Pamana ng mga Sinaunang Kabihasnan ng Daigdig Isiping tagapangulo ka ng National Committee on the Preservation of Cultural Heritage ng iyong bansa na isa sa mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Nakatanggap ka ng liham mula sa United Nations na humihingi ng panukalang proyektong may layuning ipreserba ang mga dakilang pamanang mula sa iyong bansa. proy Ang iyong komite ay nagtakda ng pulong una bubuo ng isang panukalang pag ekto para sanabanggit na layunin. Isaalang-alang ang mga panuntunan sa buo ng panukalang proyekto:
- 296. GAWAIN 17: POKUS NGAYON sum 1. Satulong ng guro, hahatiin ang klasesamga pangkat ayon sa usunod: Pangkat 1 – Iraq para saKabihasnangMesopotamia Pangkat 2 – Iran para saSinaunang Persia Pangkat 3 – Egypt para saKabihasnang Egyptian Pangkat 4 – India at Pakistanpara saKabihasnangIndus Pangkat 5 – China para saKabihasnang Tsino Pangkat 6 – Mexico para saKabihasnansa Mesoamerica
- 297. GAWAIN 17: POKUS NGAYON itaas 2. Kung ikaw ang “tagapangulo ng iyong komite” na nabanggit sa pag , tiyaking makibahagi ang lahat ng miyembro ng iyong pangkat sa pan talakay saitinakdang kabihasnan na bibigyang-tuon sa gagawing ukalang proyekto. na i a. Bigyan ang bawat pares na miyembro ng pamana na nararapat tra preserba: Pares1 – isangestruktura o landmark, Pares2 – isang disyon/kaugalian, at Pares3 – isang sinaunang bagay gab b. Sa papel, gawin ang format ng panukalang proyekto. Gawing ay ang kasunod na template.
- 298. GAWAIN 17: POKUS NGAYON c.Talakayin ng iyong pangkat ang bubuuing panukala. d. gagawing panukala. e. panukala.
- 299. GAWAIN 17: POKUS NGAYON
- 301. TRANSISYONSASUSUNOD NA YUNIT anyong Tinalakay sa yunit na ito ang heograpiya ng daigdig. Ang mga saklaw nito tulad ng mga ng kasa lupa at tubig, klima, at likas na yaman ay tunay na may malaking impluwensiya sa paghubog kanilan ysayanng mga sinaunangtao. Nakasalalayang pamumuhay ng mga prehistorikong tao sa g mahusayna pakikiayon saidinikta ng kanilang kapaligiran. mga ha Ang kanilang talino at kakayahan ang naging instrumento upang maging matagumpay sila sa hangg mon ng buhay. Ito rin ang nagbigay-daan upang higit na mapabuti ang kanilang pamumuhay ang nakapagtatag silang mga mauunlad na pamayanang tinawag na kabihasnan. ekonom Ang mga kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan sa larangan ng politika, relihiyon, lamang iya,kultura,at maging saagham at teknolohiya aylubos na may kapakinabangan hindi sakanilang panahon kundi salahat ng panahon. Rome. I Sa susunod na yunit, pag-aaralan mo ang mga dakilang kabihasnang klasikal ng Greece at kabihas dagdag pa rito ang pakikipagsapalaran ng mga Europeo noong Gitnang Panahon, ang mga Panaho nan saiba pang panig ng daigdig hanggang sapagbubukang-liwayway ng Makabagong n.
- 302. REFERENCES •APG8 – LM pp. 44 - 100 www.google.com/images Wikipedia.org Microsoft Student with Encarta
- 304. All is well, all is well, all is well May the odds be ever in your favor Good vibes =)