Ndikimi i efektit sere ne jeten e perditshme
- 2. 1.C’është efekti serë 2.Pasojat e efektit serë 3.Ndikimi i ndryshimit klimatik 4.Pasojat e ndryshimit klimatik në ekonomi dhe në jetën e njerëzve
- 3. Efekti i serës shkaktohet nga bllokimi i nxehtësisë në atmosferë. Në fillim rrezatimi diellor me frekuencë të lartë deperton në atmosferën tokësore në trajtën e rrezeve të dukshme. Më pas toka i përthith këto rreze dhe më pas i cliron ato përsëri në atmosferë në trajtën e rrezeve infra të kuqe dhe nxehtësisë. Meqënëse atmosfera tokësore përmban disa gazra, të cilat në sasi të vogla janë në gjendje ti përthithin rrezet infra të kuqe, , si psh metani, gazi karbonik,metani, gazi karbonik, fluorokarbonet dhe oksidi i azotit , atehere rrezet infra se me energjinë termike që ato mbartin mbahen peng në atmosfere .
- 4. Së fundi sa më shumë nxehtësi të bllokojë atmosfera aq më tepër kjo ndikon në rritjen e temperaturës në tokë.
- 5. Efekti i serës shkaktohet nga veprimtaria njerëzore, me shkarkim të gazrave CO2, metan, oksid azoti . Dioksidi i karbonit përfaqëson gazin sere kryesor i cili prodhohet nga djegja e karburanteve, termocentralet, sistemet e ngrohjes, fabrikat dhe të gjitha mjetet e transportit qe perdorin karburante. Shpyllezimi e perkeqeson me shume problemin ,sepse pyjet e largojne dioksidin e karbonit nga atmosfera me ane te procesit te fotosintezes. Metani perfaqeson nje tjeter gaz sere, i cili lidhet me bujqesine, perfshire ketu edhe blegtorine, orizoret, kenetat etj.
- 6. Fluorokarbonet jane gazra, te cilat clirohen nga perdorimi I frigorifereve dhe i kondicionereve. Njerezimi prodhon ne vit 30 miliard ton dioksid karboni, 300-350 million ton metan, dhe 7-13 million ton oksid azot, duke shenuar nje rritje drastike pesedhjete vjecarin e fundit. Oksidi i azotit prodhohet nga shkarkimet e automjeteve, mbeturinat njerezore dhe nga perdorimi i plehrave kimike me baze azoti .
- 7. Ndryshimet klimatike do te gjenerojne uri dhe semundje qe do te prekin miliona njerez. Alarmi vjen nga ekspertet e Ipcc, qe merren me ndryshimet klimatike dhe pasojat e tyre. Parashikimet e tyre konfirmojne friken qe prej kohesh qarkullonte mes studiuesve te ketyre skenareve globale: kequshqyerje dhe epidemi do te rriten nen ndikimin e efekteve te mbingrohjes se planetit dhe do te kene pasoja te jashtezakonshme. Kjo eshte ne qender te diskutimeve ne nje seminar per ndryshimet klimatike dhe ndikimin e tij ne ushqim dhe uje, qe hap edhe javen e nismave nga Fao per diten Boterore te Ushqimit, qe kete vit i dedikohet ndryshimit klimatik dhe bioenergjise. Edhe pse ne Evrope, sipas parashikimit te bere, te gjithe do te preken, jo te gjithe do te ndikohen nga keto ndryshime ne te njejten menyre. Natyrisht qe me te goditurit do te jene vendet me te varfera.
- 8. Sipas eksperteve, brenda fundit te ketij shekulli, kostoja globale e ndryshimeve klimatike do te jete alarmante. Ne seminarin e fundit, mbajtur per kete qellim eshte theksuar se pavaresisht masave qe mund te merren per kete gje, varferia nuk mund te eleminohet, ndersa degradimi ambiental do te vazhdoje te perhape semudnje qe do te transmetohen permes ujit dhe ushqimit. Sipas studimit te fundit te Ipcc, ne rajonin evropian parashikohet nje pakesim i produkteve qe prodhohen. Shenjat do te duken edhe ne vende te tjera dhe do ta ndjejne ne menyre te vecante ato familje qe jane te lidhura ngushtesisht me token. Perkunder kesaj, temperaturat e larta do te favorizojne rritjen e baktereve te ndryshme.
- 9. Grate jane ato qe vuajne me shume pasojat negative te ndryshimeve klimaterike, por injorohen ne debatet per kete ceshtje. Keshtu thote raporti i 2009-es i Fondit te Popullsise te Kombeve te Bashkuara, ne te cilin theksohet se grate mund te jene decizive ne kete lufte, fale planifikimit te lindjeve. Sipas raportit, pjesa me e madhe e 1.5 miliarde personave qe jetojne me nje dollar ne dite jane gra.
- 10. Në bazë të ecurisë së mëparshme, të matjeve aktuale dhe modeleve që tregojnë skenarët e ardhshëm, është pranuar shkencërisht se temperatura globale po rritet dhe se klima e Tokës ka potencial për ndryshim të shpejtë. Një pjesë e madhe e kësaj janë pasoja direkte të shtimit të emisioneve të gazeve dhe aktiviteteve të tjera njerëzore dhe ka të bëjë me provokime të ndryshimeve për shoqërinë në përgjithësi. Për vendet e Europës Juglindore, duke përfshirë Shqipërinë, Bosnjë Hercegovinën, Malin e Zi, Serbinë e Turqinë, ndikimet e ndryshimeve klimatike mund të përfshijnë rritjen e temperaturës, shpeshtësimin e kushteve ekstreme të kohës, rritjen e erozionit të bregdeteve dhe nivelit të deteve, ndikimin në biodiversitetin detar, rritjen e nivelit të ujit nëpër lumenj, nën ndikimin e hapur të baticës, shtimin e përmbytjeve, presionin e madh në burimet e ujit, uljen e pasurisë së biodiversitetit, etj. Por, bazuar në studim, përveç kësaj do të ketë probleme për komunitetet lokale dhe rajonale, që varen nga shërbimet që i siguron ekosistemi (në formë të ujit për pije, karburanti, materialit për ndërtim, si dhe resurseve që mundësojne korrjen) dhe të cilat mbajnë kushtet e pranueshme të jetesës.
- 12. Ndikimi i ndryshimeve klimatike në biodiversitet pritet të ketë pasoja direkte dhe indirekte ekonomike. Mendohet se ndryshimet klimatike do të ndryshojnë ofertën e shërbimeve te ekosistemit europian në vitet e para të periudhës 2000- 2050. Sipas studimit, vlerësohet se çdo vit do të humbasim shërbimet e ekosistemit, vlera e të cilave do të jetë 50 miliardë euro vetëm nga ekosistemi i tokës. Bota më e ngrohtë do të karakterizohet nga ndryshimet e radhitjes kohore të ngjarjeve sezonale në natyrë. Shumë habitate do të jenë më pak të përshtatshëm për jetë, ndërsa lëvizja e kushteve të përshtatshme klimatike për disa lloje do të çojë drejt ndryshimeve të numrit të tyre dhe fushave të përfaqësimit me ndikimet direkte në lidhjen ekologjike.
- 14. Ndryshimi i klimës, do të sjellë një sërë problemesh në sektorin e bujqësisë dhe të shëndetësisë. Rritja e temperaturës mesatare me 1.5 gradë ka sjellë çrregullim të dukurive natyrore gjatë katër stinëve në vendin tonë. Ekspertët pohojnë se vera do të jetë e nxehtë dhe e thatë dhe në disa zona do të kemi rreshje të mëdha shiu që sjellin përmbytje e në disa të tjera breshër, çka dëmton rëndë kulturat bujqësore. “Diku mund të shfaqen thatësira, diku shira të shumtë, por problemi kryesor është që shfaqet në kushtet kryesore të motit, qoftë thatësirat, qoftë përmbytjet, në kushtet ekstreme. Specialistët mendojnë se nëse nuk do të merren masa për të gazrat, pritet të ketë një rritje 2.5 deri në 2 gradë për 50 vitet e ardhshme”, tha Laureta Dibra, shefe e sektorit për ndryshimet klimaterike. Në këto kushte ekspertët e mjedisit deklarojnë se masat duhet të merren në sektorin e bujqësisë dhe të shëndetësisë. “Për çdo zonë janë përcaktuar masat konkrete që lidhen me menaxhimin e ujrave me përmirësimin e sistemit të vaditjes me sistemete e kullimit, me mënyrën e ushqimit të kafshëve. Për shkak të fermentimit dhe mënyrës së ushqimit të kafshëve, kjo çon drejpërdrejt në mënyrën e shkarkimit të gazit që ndikimi i tij është 20 herë më i lartë se sa vetë dioksidi i karbonit”, theksoi Dibra. Ndryshimet e klimës do të prekin edhe sektorin enegjitik, pasi në vendin tonë 90% energjisë prodhohet nga sistemi hidrik
- 15. Në Climate Change(2001b) janë të projektuara pasojat e mundshme nga ndryshimet klimatike globale në tërë Tokën nëpër kontinente dhe regjione. p. sh. për Evropën: 1- Sistemet e njeriut në Evropën Jugore dhe Arktiku do të jenë me pasoja më të mëdha në krahasim me pjesët tjera të Evropës. 2- Rënia e burimeve të ujërave, lagështia më e dobët e trollit dhe verërat më të gjata priten në Evropën Jugore. 3- Afër gjysma e gëlqereve të alpeve dhe sipërfaqet e mëdha të dëborës do të zhdukeshin në fund të shekullit XXI. 4- Do të ketë vërshime më të shpeshta dhe më të mëdha të lumenjve 5- Do të rriten rreziqet nga vërshimet dhe erozionet në sipërfaqet bregdetare me pasoja për popullatën, industrinë, bujqësinë dhe turizmin. 6- Do të ketë disa efekte pozitive për bujqësinë në Europën veriore, por në Europën jugore dhe lindore do të ketë rënie të prodhimtarisë. 7- Kurse në Maqedoni do të ketë efekte negative me pasoja në shumë sektorë: bujqësi, pylltari, biodiverzitet, resurse ujore, shëndetësi etj. 8- Akujt e përjetshëm dhe ata polarë shkrihen. 9- Përforcohet qarkullimi global ujor: në tropik avullon më shumë ujë, i cili bie në formë reshjesh në brezat veriorë; tipologjitë e reshjeve ndryshojnë.
- 16. 10- Ulet përbërja e kripës në Atlantikun Verior; po dobësohet Rryma e Gjirit dhe bashkë me të edhe sjellja e rrymave të ngrohta në drejtim të Evropës, që mund të shkojë deri në një ndërprerje të plotë. 11- Shfaqje të shpeshta të fenomeneve ekstreme të motit: ciklone, shira të fuqishme, përmbytje, thatësira. 12- Ndryshim i bimësisë: mund të zhduken sipërfaqe shumë të mëdha pyjore. Kjo do të çonte në çlirimin e sasive të mëdha të dyoksidit të karbonit, që do ta përforconin edhe me tej efektin serë (shih poshtë) dhe do të çonin në një ngrohje më të shpejtë të tokës ("efekti serë galopant ") 13- Zgjerimi i shkretëtirave (humbje e sipërfaqes, refugjatë mjedisi) 14- Dëmtim i mundshëm i shtresës së ozonit: supozohet që ngrohja e tokës të sjellë një ftohje të stratosferës (pjesë e Atmosferës në lartësinë 15-25 km), gjë që do të përshpejtonte prishjen e shtresës së ozonit.
- 17. Shkencëtarët thonë se shumë nga pasojat afatgjatë të rritjes së temperaturës janë ende të panjohura për njerëzit. Paralajmëron se një rritje temperature po ashtu mund të sjellë një rritje të insekteve të dëmshme që sulmojnë të mbjellat. Me rritjen e temperaturës, rajonet mund të humbin periudhën e ngricave që ndihmojnë të kufizimin e numrit të insekteve. Ndërsa barërat e këqia, shtohen shumë më tepër në kushtet e shtimit të dioksidit të karbonit në mjedis. Përparësi të tjera janë shfrytëzimi i tokës, bioteknologjia, humbjet në ushqimet e magazinuara dhe përgatitja teknike e studjuesve, fermerëve dhe të tjerëve, që ta trajtojnë më mirë ngrohjen globale Klima, rritet 3 përqind vdekshmëria Shoqatat Ndërkombëtare të Mjekëve për Ambientin, Greenpeace dhe Isde konfirmojnë në raportin "Të shpëtojë kush të mundet", efektet e rënda të shkaktuara nga ndryshimet klimatike që po ndodhin. Sipas dy shoqatave, ndryshimet klimaterike provokojnë rritje të sëmundjeve nga ndotjet atmosferike, ngjarjet meteorologjike si valët e të nxehtit apo humbjes se biodiversitetit. "Të dhënat konfirmojnë se vdekshmëria njerëzore rritet 3 përqind cdo vit për shkak të rritjes së temperaturës së tokës. Ndryshimet klimaterike përfaqësojnë një problem planetar dhe pasojat i përkasin edhe jetës së përditshme të secilit prej nesh",
- 18. PUNOI: SAJMIRA BAJRAKU ELSENA LUKAJ MUHARREM OKAJ ERDIS BENGU