3. Roberto Vidal Bolaño (Compostela, 1950 – 2002) é unha figura imprescindible
para oTeatro Nacional Galego. Bolaño é o dramaturgo máis prolixo da historia da
nosa literatura; mais a razón da súa importancia non está só nos seus numerosos
títulos, senón na súa calidade, así como no seu obxectivo de armar, coa súa
produción teatral, un edificio teatral galego perdurable. Director, actor, autor
teatral, un dos pioneiros na produción audiovisual en Galiza e, sobre todo, escritor.
En todas as súas facetas, a produción de RVB caracterízase por un irrevogable
compromiso coa lingua galega. Porén, aínda sendo un autor monolingüe en
galego, non é só un autor imprescindible para o noso sistema literario, senón que é
considerado un dos dramaturgos europeos máis importantes do último cuarto do
século XX.
4. Bolaño naceu nun barrio obreiro de Compostela, o barrio de Vista Alegre, ao que
lle cantan as Ataque Escampe (grupo compostelán cuxo batería é Roi Vidal,
primoxénito de RVB). Naceu en 1950, seis meses despois de que Castelao fora
enterrado no cemiterio da Chacarita, en Bos Aires. Empezou a traballar con 12
anos nunha empresa de coches. Estreou a súa primeira obra de teatro con 15
anos, mentres traballaba en calquera oficio que lle xurdira e estudaba en horario
nocturno no Instituto Xelmírez.
5. Bolaño quería ser director de cine, pero el era un traballador asalariado que non
podía permitirse moitos luxos, polo que a súa formación levouna a cabo como
espectador: vendo moito cine e asistindo ás escasas representacións teatrais que
daquela se estreaban en Compostela. De aí lle ven á súa produción teatral a ollada
cinematográfica, que provocaba no espectador a necesidade de moverse dunha
butaca a outra para abranguer todas as perspectivas posibles nas representacións
das súas obras. En 1971 entrou a formar parte do Equipo de cine Reina LupaReina Lupa,
formado por Euloxio Ruibal. Sempre que puido participou, como actor, como
guionista ou como creador, en proxectos audiovisuais… As súas actuacións en
Sempre XonxaSempre Xonxa , A lingua das bolboretasA lingua das bolboretas ou Mareas VivasMareas Vivas son só un exemplo.
6. Entre 1973 e 1980 participa nas Mostras de TeatroMostras de Teatro
Abrente de RibadaviaAbrente de Ribadavia co grupo Teatro do EntroidoTeatro do Entroido , que
viña de crear xunto coa súa primeira muller, Laura Ponte, e
con Xaquín Marcos. Nesta etapa forma parte do GrupoGrupo
AbrenteAbrente ou Grupo de RibadaviaGrupo de Ribadavia, grupo formado por
dramaturgos que participaron ou se deron a coñecer nesas
Mostras de Teatro.
Manuel Lourenzo Francisco TaxesEuloxio R. Ruibal R. Vidal Bolaño
• Laudamuco,Laudamuco,
señor deseñor de
ninguresningures
•Ladaíñas polaLadaíñas pola
morte do Mecomorte do Meco
7. En 1977, RVB é despedido do banco no que
traballaba, polo que poderá e deberá adicarse
enteiramente ao teatro para poder vivir del. O seu
grupo Teatro do EntroidoTeatro do Entroido formará unha cooperativa
co grupo Teatro AndrómenaTeatro Andrómena, de onde nace TeatroTeatro
do Estaribeldo Estaribel.
• BailadelaBailadela
da morteda morte
ditosaditosa
En 1983, partindo da obra orixinaria de MéndezMéndez
FerrínFerrín, dramatiza, dirixe, protagoniza e produce co
Teatro do Entroido, un brillante espectáculo en
todas as súas dimensións, literarias e políticas: o
PercivalPercival.
• PercivalPercival
8. En 1984 nace o Centro Dramático Galego. A súa segunda montaxe será unha obra
escrita por RVB sobre a relación entre Rosalía de Castro e M. Murguía.
O CDG debía nacer ao servizo da lingua e da cultura galegas, mais non resultou así
e mesmo produciu obras en castelán. Polo que a posición de Bolaño, crítica co
poder político e absolutamente belixerante na defensa dun teatro nacional galego,
provocou que fose vetado por ese poder político e non apoiado por moitos dos
seus compañeiros/as de profesión. Aos cales lles adicou o seu feroz monólogo
• AgasalloAgasallo
de sombrasde sombras
Crapice des DieuxCrapice des Dieux..
9. En 1985 nace a TVG e RVB refuxiarase no mundo audiovisual . Comprendía a
necesidade de crear un Audiovisual Galego e quería contribuír á creación dun Cine
Nacional que nos servise como expresión cultural. Mais tamén se verá afastado da
industria audiovisual, agás na súa faceta de actor. Os seus proxectos non foron ben
acollidos, porque tampouco interesaba a creación dun Audiovisual Galego desde
unha perspectiva nacional, senón subsidiario e subalterno do español, mesmo
servíndose da lingua castelá.
RVB adicouse
durante un tempo á
dobraxe na TVG,
convencido de que
esta era
imprescindible para
un cine galego
normalizado.
•Novo de ParmuídeNovo de Parmuíde
•Un mundo de HistoriasUn mundo de Historias
•Morosos variosMorosos varios
10. A dedicación de RVB ao mundo
audiovisual non o afasta da escrita
teatral. Publica CochosCochos no 1986 e, en
1991, obtén o premio Álvaro
Cunqueiro por Saxo TenorSaxo Tenor. Será o
primeiro dunha ampla lista de
premios que recibirá ao longo dos
anos 90: o Rafael Dieste e finalista do
Nacional de Literatura, por Días senDías sen
GloriaGloria; o Camiño de Santiago de
Teatro Profesional, por As actasAs actas
escurasescuras; novamente o Rafael Dieste
por DoentesDoentes (homenaxe ao seu
admirado Valle-Inclán)…
En 1992 fundara con Belén Quintáns
a compañía Teatro do Aquí.Teatro do Aquí.
11. As actas escurasAs actas escuras de Bolaño
cuestionan a existencia dos restos
de Santiago o Maior na catedral
compostelá. A obra xira en torno á
confrontación: investigación
científica / crenza relixiosa. E o seu
final confunde aos dogmáticos
pois o crego protagonista prefire
morrer sen recibir os sacramentos.
A obra valeulle ao seu autor un
novo veto. Os responsables do
certame nin a publicaron nin a
representaron. Viu a luz das mans
da AS-PG no ano 97 e non foi
posta en escena até 15 anos
despois.
12. Neste período, Bolaño non para de
escribir e representar obras de teatro;
obras que colocan o xénero dramático
galego á altura que os autores do
Rexurdimento colocaran o xénero poético
e os autores da Época Nós colocaran o
xénero narrativo.
Adaptou e dirixiu:
• RastrosRastros
•AnxeliñosAnxeliños
•CriaturasCriaturas
•A burla do galoA burla do galo
•RosalíaRosalía (de Otero Pedrayo)
•Xelmírez ou a gloria deXelmírez ou a gloria de
CompostelaCompostela (Daniel Cortezón)
13. No 2002 publícase o monólogo
Sen ir máis lonxeSen ir máis lonxe, considerado o
seu testamento teatral. Bolaño
entrega ao público a súa
derradeira montaxe teatral,
AnimaliñosAnimaliños. A pesar de estar
enfermo, cumprira nela coas
funcións de autor, escenógrafo,
iluminador e director.
Ese mesmo ano despedirase de
todos nun cadaleito centrado no
escenario do Salón Teatro
compostelán, sede do CDG.
Enriba do cadaleito o seu nariz de
pallaso e o seu chapeo…
14. A Sala NASA foi, mentres o
concello de Santiago non a
pechou, o espazo creativo
da compañía teatral
ChévereChévere. Alí Bolaño foi un
habitual. Convertiuse no
padriño profesional para
este grupo especialista en
Ultranoites.
O CDG está a representar a
obra de Bolaño Días sen
gloria.
Edicións Positivas ven de
publicar a súa obra
completa.
…
16. • ASOCIACIÓN ROBERTO VIDAL BOLAÑO
• REAL ACADEMIA GALEGA (RAG)
• BIBLIOTECA VIRTUAL GALEGA (BVG)
• GALIPEDIA
• LETRAS GALEGAS
• BOLAÑO NA AXENDA CULTURAL DA AELG
• BOLAÑO NA NASA
• Gorinho (RVB. Un home do aquí)
