Teorya-ng-Wika-1.pptx wika Ng pilipinas at history
- 1. Aralin 2 Mga Teorya Tungkol sa Pinagmulan ng Wika
- 2. Ang teorya ay sistematikong pagpapaliwanag tungkol sa kung paanong ang dalawa o higit pang penomenon ay nagkakaugnay sa bawat isa. - Haka-haka rin ng mga indibiduwal na nagtangkang magpaliwanag ng anumang bagay na naitala sa kasaysayan. - bunga ng pagnanais ng tao na ipaliwanag ang mga pangyayari o penomenon sa kanilang paligid.
- 4. Nahahati sa dalawang pangkat ang mga teorya ng pinagmulan ng wika ng tao: (1) ang Teoryang Biblikal (2) ang Teoryang Siyentipiko o Makaagham
- 5. Mga Teoryang Biblikal ay batay sa mga kuwentong mababasa sa Bibliya. Malaking impluwensiya sa mga paniniwala at paliwanag na ito ang relihiyon. - Mayroong dalawang tala mula sa Bibliya ang tumatalakay tungkol sa paglaganap ng iba't ibang wika sa panig ng mundo. Ito ay ang kasaysayan ng Tore ng Babel na binanggit sa Lumang Tipan, at ang Pentecostes na nasa Bagong Tipan naman.
- 8. Mga Teoryang Siyentipiko o Makaagham Ang mga teoryang siyentipiko ay nagsimulang umusbong noong ika-12 siglo. Pinag-aralan ng dalubhasa kung paano nakalikha ng wika ang mga tao mula sa mga tunog sa kanilang paligid. Ang mga ito ay batay sa pag-aaral ng mga siyentipiko at dalubwika.
- 15. Aralin 3 Mga Antas ng Wika
- 17. PANUTO: Tukuyin kung anong antas ng wika kabilang ang sumusunod na salita. Piliin ang iyong sagot mula sa kahon. pambansa panlalawigan kolokyal pampanitikan balbal 1. bana 5. rapsa 9. kapayapaan 2. marilag 6. kanlungan 10. uy 3. Repa 7. pamahalaan 4. tara 8. lodi
- 18. Ang antas ng wika ay nahahati sa dalawang kategorya: ang di-pormal at pormal.
- 19. Ang wikang nasa kategoryang di-pormal ay wikang madalas nating ginagamit. Di-pormal ang wika kapag ito ay ginagamit sa pang-araw- araw na pakikipag-usap. Mayroon itong tatlong antas: kolokyal, balbal, at panlalawigan. Di-Pormal na Wika
- 20. Ito ay wikang ginagamit natin sa araw-araw na pakikipag usap. Hindi rin ito kinakailangang nakasunod sa estruktura at mga alituntunin ng balarila. Ilang halimbawa nito ang mga salitang “Tara!” at “Musta?” Kolokyal
- 21. Ito ay mga salitang nagbabago ang kahulugan sa paglipas ng panahon. Madalas din itong naririnig na ginagamit sa lansangan. Halimbawa ng wikang balbal ang “lapang” (para sa pagkain), “erpat” (para sa tatay) at baduy!” (para sa nagsusuot ng damit na hindi na uso). Balbal
- 22. Ito ay kilala rin sa tawag na diyalekto, o wikang ginagamit sa isang tiyak na pook o lugar. Bawat diyalekto ay may sariling tono at pagpapakahulugan sa mga salitang nakapaloob sa wika. Panlalawigan
- 23. Panlalawigan
- 24. Ito ay kilala rin sa tawag na diyalekto, o wikang ginagamit sa isang tiyak na pook o lugar. Bawat diyalekto ay may sariling tono at pagpapakahulugan sa mga salitang nakapaloob sa wika. Panlalawigan
- 25. Ang wika naman na nasa kategoryang pormal ay ginagamit at kinikilala ng marami o mas malaking pangkat ng tao. Mayroon itong dalawang antas: wikang pambansa at wikang pampanitikan. Pormal na Wika
- 26. Ito ay wikang ginagamit natin sa pagsulat ng mga akdang pampanitikan tulad ng tula, kuwento, at sanaysay. Dahil dito, ang mga salitang gagamitin ay dapat na piliing mabuti at ang pagsasaayos ng mga ito ay batay sa tamang estruktura at balarila. Ilang halimbawa nito ang mga salitang “lundayan,” “marikit,” at “sinisinta.” Panitikan
- 27. Itinituring itong pinakamataas na antas ng wika. Ginagamit ang wikang ito sa pamahalaan, paaralan, at sa pakikipagtalastasan. Gaya ng wikang pampanitikan, ang wikang pambansa ay mayroon ding estruktura at nakabatay sa mga alituntunin ng balarila. Bahagi ng wikang ito ang mga salitang “kalayaan,” “edukasyon,” “pulitika,” at “ekonomiya.” Pambansa
- 29. PANUTO: Tukuyin kung anong antas ng wika kabilang ang sumusunod na salita. Piliin ang iyong sagot mula sa kahon. pambansa panlalawigan kolokyal pampanitikan balbal 1. bana 5. rapsa 9. kapayapaan 2. marilag 6. kanlungan 10. uy 3. Repa 7. pamahalaan 4. tara 8. lodi
- 38. - tinatawag din na inang wika o sinusong wika dahil ito ang ang kinamulatan ng isang tao mula ng siya’y isinilang. Unang Wika
- 39. - Sumunod na wika nang natutuhan ng isang tao. Ikalawang Wika
- 40. - Tawag sa dalawa ang wika. Bilinggwal - tawag sa taong kayang magsalita ng dalawang wika nang may pantay na kahusayan. Bilinggwalismo
- 41. - Higit sa dalawang wika ang ginamit. Multilinggwal - tawag sa taong kayang magsalita ng higit pa sa dalawang wika nang may pantay na kahusayan. Multilinggwalismo
- 42. - Tumutukoy sa isang lugar na mayroong iisang wika at walang baryasyon, diyalekto o pagkakaiba-iba sa pagbigkas ng mga salita at sa sitema ng pagbubuo ng mga mga pangungusap. Homogeneous
- 43. - Tumutukoy sa sitwasyong pangwika kung saan maraming wika ang sinasalita, dayalekto o baryasyon ang isang lugar o komunidad Heterogeneous
- 48. • Bernakular na wika – wikang panrelihiyon na mga katutubong wika sa isang lugar o komunidad. • Lingua Franca – wikang komon na ginagamit ng dalawang tao na may magkaibang unang wika upang magkaroon ng ugnayan.
- 49. • Unang wika ang tawag sa wikang unang natutuhang gamitin ng isang tao magmula sa kaniyang pagkabata o sa isang kritikal na yugto ng pagkatuto hanggang sa umabot sa puntong bihasa na siyang gamitin ang wikang ito. • Ang pangalawang wika ay tumutukoy sa wikang natutuhan ng isang tao matapos maging bihasa sa kaniyang unang wika
- 50. • Ang bilingguwalismo ay malayang paggamit ng dalawang wika sa pagtuturo at pakikipagtalastasan. • Multilingguwalismo ang tawag sa sitwasyon kung kailan higit sa dalawang wika ang ginagamit ng tagapagsalita sa pakikipagtalastasan, pagtuturo, at pag-aaral.
- 51. • Ang homogeneous na kalikasan ng wika ay tumutukoy sa mga katangiang taglay ng lahat ng wika anuman ang pinagmulan at kultura ng pamayanang inusbungan nito. • Ang heterogeneous na kalikasan ng wika ay tumutukoy sa pagkakaiba-iba ng wika bunga ng paggamit ng iba’t ibang indibidwal at pangkat na may magkakaibang uring pinagmulan, edad, kasarian, gawain, tirahan, interes, edukasyon, at iba pa.
- 52. • Lingguwistikong Komunidad – grupo o komunidad ng tagapagsalita na mayrooong pagkauunawaan at magkakaparehong estilo sa kanilang pakikipag-ugnayan at pakikipag- usap sa kanilang kapwa.
- 53. • Dayalekto ang barayti ng wikang nabubuo sa heograpikal na dimensiyon. Ito ang ginagamit sa partikular na rehiyon, lalawigan, o pook.
- 55. • Sosyolek ang barayti ng wikang nabubuo sa sosyal na dimensiyon. Nakabatay ang pagkakaiba-iba nito sa katayuan o istatus ng isang tao/pangkat na gumagamit ng wika sa lipunan.
- 57. • Idyolek ang personal na paraan ng paggamit ng wika. Nakagawiang pamamaraan o estilo ng isang indibidwal sa kanyang pagsasalita.
- 58. • Register ang tawag sa espesyal na wika ng isang partikular na larangan. •Jargon – natatanging bokabularyo g isang particular na pangkat o propesyon.
- 62. • Etnolek – nalilinang mula sa salita ng mga enolingwalistang grupo, dahil sa pagkakaroon ng maraming pangkat etniko sumibol ang iba’t ibang uri ng etnolek. •Ekolek – kadalasang ginagamit sa loob ng ating tahanan. Madalas itong namutawi sa bibig ng mga bata at mga nakatatanda.
- 63. • Pidgin – walang pormal na struktura. - binansagang “nobody’s native language” - ginagamit ng dalawang indibidwal na nag- uusap para sa mga gawaing praktikal tulad ng pangangalakal sa ibang grupo ng tao na iba ang sinasalita. - gumagamit ng makeshift language
- 64. “ Ikaw aral buti para ikaw kuha taas grado.” “Suki, ikaw bili akin ak bigay diskawnt.”
- 66. •Creole – nalilinang dahil sa pinaghalo-halong salita ng indibidwal, mula sa magkaibang lugar hanggang sa ito ay naging pangunahing wika ng partikular na lugar. Nagiging creole rin ang pidgin kapag matagal na panahon itong nagagamit at nagkakaroon ito ng pattern, istruktua, alituntunin sa pagbubuo ng mga pangungusap.
- 68. • Argot – natatanging bokabularyo na wala sa ibang wika o maaaring isang particular na grupo lamang ang nakaaalam upang hindi maiintindihan ng isang taong hindi kabilang sa kanilang grupo.