Thirrje për union islamik. albanian (shqip)

www.harunyahya.com/albanian
w w w. e n . h a r u n y a h y a . T V
PËR LEXUESIN
Të gjithë librat e Harun Jahjasë shpjegojnë tema që kanë lidhje me
besimin nën dritën e vargjeve kuranore dhe i ftojnë lexuesit të
mësojnë fjalët e Allahut dhe të jetojnë në përputhje me to. Të gjitha
çështjet në lidhje me ajetet kuranore janë shpjeguar në mënyrë që të
mos lihet vend për dyshim apo për pyetje në mendjen e lexuesit. Stili i
thjeshtë dhe i rrjedhshëm i librave bën të mundur që çdo njeri i
çfarëdo moshe qoftë dhe i çfarëdo grupi shoqëror t'i kuptojë ata me
lehtësi. Falë shpalosjes së tyre mbresëlënëse dhe të ndritshme, ata
mund të lexohen me një frymë. Madje, edhe ata njerëz që e refuzojnë
besimin ndikohen nga faktet që dokumentojnë këta libra dhe nuk
mund të hedhin poshtë vërtetësinë e përmbajtjes së tyre.
Ky libër, po ashtu, të gjithë librat e Harun Jahja mund të lexohen
vetëm ose të diskutohen në grup. Lexuesit e etur për të përfituar nga
librat do të zbulojnë se diskutimi është mjaft i dobishëm dhe u
mundëson atyre të shkëmbejnë mendimet dhe përvojën
e tyre me të tjerët.
Një shërbim i madh për Islamin do të ishte ndihma në botimin dhe
leximin e këtyre librave shkruar vetëm për hir të Allahut. Të gjithë
librat e Harun Jahjasë janë jashtëzakonisht bindës. Për këtë arsye, për
t'ia komunikuar të tjerëve fenë e vërtetë, një nga mënyrat më të
dobishme do të ishte nxitja për të lexuar këta libra.
Shpresojmë se, lexuesi do t'i hedhë një sy përmbledhjeve të librave
të tjerë të autorit, të cilat janë vendosur në pjesën e pasme të këtij
libri. Lënda e tij e pasur në çështjet e besimit është mjaft e dobishme
dhe të sjell kënaqësi në lexim.
Në këta libra, ndryshe nga librat e tjerë, janë mënjanuar tërësisht
pikëpamjet personale të autorit, shpjegimet e bazuara në burime të
dyshimta, stile që nuk i kushtojnë kujdesin e duhur temave fetare, dhe
as argumente të pashpresë apo pesimistë, të cilët krijojnë dyshime në
mendjen e lexuesit dhe mosbesim në zemrat e tyre.

Për Autorin
I njohur me emrin HARUN JAHJA, Adnan Oktar, u lind në
Ankara në vitin 1956. Pasi kreu studimet fillore dhe të mesme
në Ankara, ai studioi për arte në Universitetin Mimar Sinan në
Stamboll dhe filozofi në universitetin e Stambollit. Që nga viti
1980, ai ka botuar mjaft libra në lidhje me çështje politike,
shkencore, dhe fetare. Harun Jahja është njohur mirë si autor i
veprave të rëndësishme, të cilat zbulojnë mashtrimin e
evolucionistëve, pohimet e tyre të pavërteta dhe lidhjet e errëta
midis Darvinizmit dhe ideologjive gjakësore, të tilla si: fashizmi
dhe komunizmi.
Veprat e Harun Jahjasë, të përkthyera në 72 gjuhë të ndryshme,
përbëjnë një koleksion prej mëse 55,000 faqesh me 40,000
ilustrime. Pseudonimi i tij është një ndërthurrje e emrave të Harunit
(Aaron) dhe Jahja (John), në kujtim të dy Profetëve të nderuar, të
cilët luftuan kundër mohimit të besimit. Vula e Profetit në librat e tij
është një simbol i cili është i lidhur me përmbajtjen e tyre. Ky simbol
paraqet Kur'anin (Shpalljen e Fundit) dhe Profetin Muhamed (paqja
dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të), Profetin e fundit. Nën dritën e
udhëzimit të Kur'anit dhe Sunnetit (traditës dhe mësimeve të Profetit),
autori i ve vetes si qëllim të hedhë poshtë çdo ngrehinë të ideologjive
që mohojnë fenë dhe të thotë "fjalën e fundit" në mënyrë që ta bëjë të
heshtë çdo kundërshtim ngritur kundër fesë. Ai e përdor vulën e
Profetit të fundit (paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi
të), i cili arriti urtësinë më të lartë dhe përsosmërinë
morale, si një shenjë të qëllimit të tij për të ofruar
fjalën e fundit.
Të gjitha veprat e Harun Jahja kanë një qëllim
të përbashkët: të japin mesazhin e Kur'anit, të
inkurajojnë lexuesit për të menduar mbi çështje që
kanë të bëjnë me besimin, si për shembull,
ekzistenca e Allahut dhe njëshmëria e Tij dhe
besimi në Botën Tjetër dhe njëkohësisht të
nxjerrë në pah rrënjët e kalbura të sistemeve
antifetare dhe ideologjive të devijuara.
Harun Jahja gëzon një rang të
gjerë lexuesish në shumë vende

të botës, që nga India në Amerikë, nga Anglia në Indonezi, Poloni, e deri në Bosnjë, Spanjë,
Brazil, Malajzi, Itali, Francë, Bullgari, e deri në Rusi. Disa nga librat e tij mund të gjenden
në gjuhën Angleze, Frënge, Gjermane, Spanjolle, Italiane, Portugeze, Urdu, Arabe, Shqipe,
Kineze, Dhivehi (folur në ishujt Mauritius) Ruse, Serbo-Croate (Boshnjake), Polake,
Malaje, Turke, Uygur, Indoneziane, Bengali, Daneze dhe Suedeze.
Duke qënë mjaft të vlerësuara në të gjithë botën, këto vepra kanë shërbyer për shumë
njerëz si mjet për të gjetur besimin në Zot dhe për të arritur një depërtim më të thellë në
besimin e tyre. Mençuria dhe sinqeriteti që i karakterizon librat e tij, së bashku me një stil
të veçantë që është i lehtë për t'u kuptuar, ndikon drejtpërdrejt çdokënd që i lexon. Ata që
i studiojnë me kujdes këta libra, nuk mund të mbrojnë më ateizmin apo ndonjë ideologji
tjetër të devijuar apo filozofi materialiste, sepse këta libra karakterizohen nga një ndikim i
shpejtë, përfundime të qarta dhe janë të pakundërshtueshëm. Edhe nëse këta njerëz do të
vazhdojnë të këmbëngulin në të tyren, nuk do të jetë gjë tjetër veçse një këmbëngulje të
kotë, sepse këta libra përmbysin ideologji të tilla që nga themelet. Të gjitha lëvizjet
bashkëkohore antifetare tashmë mbrohen ideologjikisht, falë librave të shkruar nga Harun
Jahja.
Kjo është, pa dyshim, një rezultat i urtësisë dhe dritës së Kur'anit. Autori në mënyrë
modeste dëshiron të shërbejë si një mjet në kërkimin njerëzor të rrugës së drejtë të Allahut.
Prej botimit të këtyre materialeve nuk kërkohet asnjë përfitim material.
Ata njerëz që inkurajojnë të tjerët për të lexuar këto libra, për të hapur mendjet dhe
zemrat e tyre dhe për t'i udhëzuar ata të bëhen robër të devotshëm të Allahut, kryejnë një
shërbim të paçmuar.
Njëkohësisht, do të ishte një humbje kohe dhe energjie për të reklamua libra të tjerë, të
cilët krijojnë çoroditje në mendjet e njerëzve, i shpien ata në kaos ideologjik dhe që nuk
kanë një ndikim të fortë dhe preçiz në largimin e dyshimit prej mendjeve të njerëzve, siç
është vërtetuar nga përvoja e përparshme. Për librat që janë shkruar vetëm e vetëm për të
nxjerrë në pah fuqinë letrare të shkrimtarit se sa qëllimin fisnik për t'i shpëtuar njerëzit nga
mungesa e besimit është e pamundur që të kenë një ndikim kaq të madh. Ata që e venë në
dyshim këtë mund të shohin qartë se qëllimi i vetëm i librave të Harun Jahjasë është të
mposhtë mosbesimin dhe, njëkohësisht, të përhapë vlerat morale të Kur'anit. Suksesi dhe
ndikimi i këtij shërbimi shfaqen qartë në bindjen e lexuesve.
Një gjë duhet të mbahet parasysh: Arsyeja kryesore për vazhdimin e mizorisë,
konflikteve dhe telasheve të tjera që po përjetojnë shumica e njerëzve sot është mbizotërimi
ideologjik i mosbesimit. Kësaj mund t'i jepet fund vetëm me mposhtjen ideologjike të tij
dhe, njëkohësisht, duke transmetuar mrekullitë e krijimit dhe moralin e Kur'anit, në mënyrë
që njerëzit të jetojnë sipas tij. Duke patur parasysh gjendjen e botës sot, që po precipiton
në një spirale dhune, korrupsioni dhe lufte, është e qartë se ky shërbim duhet të jepet shpejt
dhe n mënyrë të suksesshme, përndryshe, do të jetë tepër vonë.
Në këtë drejtim, librat e Harun Jahjasë marrin një rol udhëheqës. Me lejen e Allahut,
këto libra do të jenë një mjet, nëpërmjet të cilit njerëzit në shekullin e XXI do të gjejnë
paqen, drejtësinë, dhe lumturinë e premtuar në Kur'an.

PARATHËNIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
HYRJE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18
ISLAMI NDRIÇON BOTËN . . . . . . . . . . . . . . . . .44
PSE UNIONI ISLAMIK? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66
ÇFARË LLOJI TË UNIONIT ISLAMIK . . . . . . . . . . .118
DOBITË E UNIONIT PËR MUSLIMANËT . . . . . . . .168
SHBA-të, LINDJA E MESME DHE
UNIONI ISLAMIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .198
UNIONI ISLAMIK DHE PERËNDIMI . . . . . . . . . . .270
LAJMI I MIRË I UNIONIT ISLAMIK . . . . . . . . . . .290
PËRFUNDIM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .308
MASHTRIMI I EVOLUCIONIT . . . . . . . . . . . . . . .326

10
THIRRJE PËR UNION ISLAMIK
B
ota Islamike mbulon një sipërfaqe të madhe
gjeografike të populluar prej 1.2. miliard
Muslimanëve. Një shqyrtim i historisë së saj
tregon se një pushtet i fuqishëm qendror në pajtim me
parimet morale dhe tolerancën Kur’anore, si edhe
respektimi i të drejtave të gjithë njerëzve dhe
sistemeve të besimit, ka bërë të mundur që ky rajon i
madh të jetoj në paqe. Perandoria Otomane ishte
shembulli më i fundit lidhur me këtë. Duke i marr
parasysh rrethanat e tanishme, është çështje urgjente
që të themelohet një Union i ri Islamik, i cili do t’i
mundësonte botës Muslimane dhe botës në
përgjithësi, të jetojnë në paqe.
Njëra prej gjërave të para që bie në sy kur
analizojmë gjendjen e botës Islamike janë përçarjet e
shumta të brendshme të saj për arsye të mosbesimit
dhe konflikteve të rrënjosura thellë. Historia e
vonshme ka parë luftën Iran-Irak, pushtimin e
Kuvajtit nga ana e Irakut dhe luftën e Pakistanit
Lindor (Bangladeshit) për pavarësi nga Pakistani
Perëndimor. Luftërat civile dhe konfliktet e
brendshme në Afganistan, Jemen, Liban, Irak dhe
Algjeri për arsye të dallimeve politike dhe etnike e
bëjnë të qartë se diçka nuk është në rregull me botën
Islamike. Veç kësaj, pikëpamje dhe modele të
papajtueshme fetare janë duke u praktikuar në botën

11
Harun Jahja (Adnan Oktar)
Islamike, sepse nuk ekziston një pushtet qendror për të
përcaktuar se çka është dhe çka nuk është në pajtim me
Islamin, për të vendosur konsensus dhe për të
ofruar udhëzim për publikun në përgjithësi.
Katolikët kanë Vatikanin dhe të Krishterët
Ortodoks kanë Patriarkatin, mirëpo nuk ekziston një
unitet fetar apo autoritet qendror për Muslimanët.
Megjithatë, solidariteti është karakteristikë
qendrore e Islamit. Pas vdekjes së Profetit tonë
Muhamedit (paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin
mbi të), bota Islamike është udhëhequr për një kohë
të gjatë nga institucioni i kalifatit, i cili iu ofroi udhëzim
fetar Muslimanëve.
Në ditët tona, po ashtu, një autoritet qendror
progresiv do të mund të formohej. Themelimi i një
Unioni Islamik dhe i një autoriteti qendror Islamik, të
bazuar në parimet demokratike dhe në sundimin e
ligjit, do të ishte një hap i madh përpara sa i përket
zgjidhjes së problemeve të tanishme të botës Islamike.
Derisa përparojmë në këtë libër, do t’i analizojmë
disa aspekte të këtij Unioni Islamik, siç është aftësia e
tij:
1- Për t’u shtrirë në tërë botën Islamike. Prandaj, ai
duhet të ngrihet mbi parimet thelbësore të Islamit dhe
jo të bëhet organ i një besimi apo sekti të veçantë.
2- Për të mbështetur të drejtat njerëzore,
demokracinë dhe ndërmarrjen e lirë dhe të përpiqet të
përmbush misionin e tij të zhvillimit ekonomik,
kulturor dhe shkencor në botën Islamike.

12
3- Për të
v e n d o s u r
raporte miqësore dhe
të harmonishme me
vendet apo civilizimet
tjera dhe për të
bashkëpunuar me
komunitetin botëror dhe
KB-të për çështje të tilla, siç
është kontrollimi i armatimit
për shkatërrim masiv,
terrorizmi, krimi ndërkombëtar
dhe mjedisi.
4- Për t’u marr me të
drejtat e minoriteteve të
Krishtere dhe Çifute, si edhe të
huajve të cilët migrojnë në
vendet Islamike, të ketë
sigurinë e tyre prioritet dhe të
çmoj dialogun dhe
bashkëpunimin ndërfetar.
5- Për të gjetur zgjidhje të
drejta dhe paqësore përmes të cilave
të dyja palët bëjnë kompromise për t’iu dhënë fund
konflikteve në mes të jomuslimanëve dhe Muslimanëve në
Palestinë, Kashmir, Filipinet jugore dhe rajonet tjera. Ai
duhet t’i mbroj të drejtat e Muslimanëve, si edhe të
parandaloj lëvizjet radikale Islamike që të mos e shpijnë
situatën në një rrugë qorre.
Nga një udhëheqje e tillë e arsyeshme, e matur dhe e

13
drejtë do të përfitojnë 1.2 miliardë Muslimanë, të cilët janë duke
u përballur me aq shumë probleme, si edhe mbarë njerëzimi. Një
Union Islamik i ngritur mbi parimet e Kur’anit do t’i mundësojë
njerëzimit të gjej paqe dhe drejtësi dhe karakteri i mirë i
përshkruar në Kur’an do të sjellë lumturi. Që nga epoka e
Profetit Muhammed (paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi
të), Muslimanët ishin prijës të shkencës, argumentimit,
mendimit, artit, kulturës dhe qytetërimit dhe i dhuruan shumë të
mira njerëzimit.
Kur Evropa ishte në epokën e mesjetës, Muslimanët i
mësuan botës shkencën, gjykimin, mjekësinë, artin, higjienën
dhe gjëra tjera të panumërta. Për të rifilluar ngritjen e Islamit, të
fuqizuar me dritën dhe urtësinë e Kur’anit, Muslimanët e sotëm
duhet të udhëzohen duke u mbështetur në moralin e
Kur’anit dhe në Sunnetin (shembullin apo mënyrën e tij
të jetës) e Profetit (paqja dhe shpëtimi i Allahut
qofshin mbi të).
Si mund të realizohet ky projekt? Këtë
çështje do ta shqyrtojmë në vazhdim.
Po ashtu, duhet të
mbahet shënim
se prej të
g j i t h a
k o m b e v e
I s l a m i k e ,
Turqia në veçanti ka një
rol të rëndësishëm për të
luajtur, pasi që është
trashëgimtarja e Perandorisë

14
Otomane, themeluese e një Unioni të tillë Islamik, i cili ka
sunduar me sukses për më shumë se 5 shekuj. Turqia
posedon infrastrukturën shoqërore dhe traditën shtetërore
të nevojshme për të plotësuar kërkesat që bart me vete kjo
përgjegjësi e madhe. Veç kësaj, prej të gjitha shteteve
Muslimane, ajo i ka raportet më të zhvilluara me
Perëndimin dhe prandaj është në pozitën më ideale për të
ndërmjetësuar mospajtimet në mes të Perëndimit dhe botës
Islamike. Turqia ka po ashtu një traditë të tolerancës dhe
harmonisë dhe përfaqëson besimin e Ehli Sunnetit që është
besim i shumicës së Muslimanëve, e jo i një sekti të caktuar.
E gjithë kjo e bën Turqinë kandidatin më kompetent për të
udhëhequr Unionin e paramenduar Islamik.

15
Those who desire a conflict between
civilizations will cause more bloodshed
and losses around the world.
Establishing the Turkish Islamic Union
will be the most important handicap
before those who advocate conflicts.

16
Në fund, zgjidhjet e propozuara këtu duhet të
zbatohen menjëherë, sepse rreziku i përplasjes së
qytetërimeve në mes të botës Perëndimore dhe asaj Islamike
është duke u rritur çdo ditë. Themelimi i Unionit Islamik do
të bëj që ky rrezik të zhduket.
Historia vërteton se bashkekzistenca e qytetërimeve të
ndryshme nuk është domosdo burim i tensionit dhe
konfliktit. Një shtet me kultura të ndryshme nuk përjeton
vështirësi për shkak të dallimeve ekzistuese të brendshme,
por për shkak të paaftësisë së vet për t’i menaxhuar ato
dallime. Kulturat e ndryshme që ekzistojnë krah për krah
me njëra tjetrën zgjedhin ose konfliktin ose paqen dhe
bashkëpunimin, varësisht nga shkalla ekzistuese e
tolerancës dhe nëse munden apo jo të kontrollojnë këta
faktorë që shpijnë drejtë jotolerancës. Aktualisht, disa
Perëndimor dhe Muslimanë parapëlqejnë armiqësinë dhe
konfliktin ndaj tolerancës dhe harmonisë. Pra, keqkuptimet
dhe paragjykimet kundër Islamit dhe Muslimanëve
vazhdojnë të paraqesin vështirësi të caktuara. Në anën
tjetër, Perëndimorët ndjehen të kërcënuar pa nevojë për
shkak të keqkuptimeve të ndryshme. Prandaj, një zgjidhje
për këto probleme për t’iu shmangur konflikteve dhe
mosmarrëveshjeve edhe më të rënda është urgjentisht e
nevojshme.
Siç do të nxjerr në shesh ky libër, Unioni Islamik do të
luaj një rol të rëndësishëm në parandalimin e shkallëzimit të
rrezikut të konfliktit, sepse të gjitha vendet Islamike do të
lëvizin së bashku si një trup i vetëm.

R
ënia e Perandorisë Otomane në fillim të
shekullit njëzet ishte një faktor determinant që
përcaktoi gjendjen e botës Islamike për pjesën
e mbetur të shekullit, sepse shumë vende të reja u
ngritën nga hiri i saj. Mirëpo, asnjëri prej tyre kurrë nuk
arriti shkallë të njëjtë të stabilitetit dhe qetësisë që
populli i tyre gëzoi gjatë epokës Otomane.
Në fillim të shekullit njëzet e një, shumë probleme
presin zgjidhje dhe shumë konflikte duhen zgjidhur.
Baraspeshat e shkatërruara me rënien e Perandorisë
Otomane kurrë më nuk u ndreqën si duhet dhe në këtë
mënyrë u krijuan vende të nxehta dhe zona tejet të
ndjeshme – shumica prej të cilave rastisën të jenë në
botën Islamike. Disa prej këtyre problemeve u tejkaluan
me anë të masave të përkohshme, ndërsa të tjerat
vazhdojnë të nxitin konflikt dhe tension deri më sot.
Shumica prej këtyre konflikteve ndikojnë
drejtpërdrejt në tokat e populluara me popullatë të
dendur Muslimane (p.sh. Palestina, Kashmiri dhe të
tjera). Veç kësaj, pohimet në rritje të pashmangshmërisë
së një përplasjeje të qytetërimeve, si edhe propaganda
agresive anti-muslimane, e bëjnë botën Islamike
shënjestër në sytë e disa qarqeve. Ky qëndrim, si pasojë,
shkakton tension dhe shqetësim të panevojshëm dhe
artificial në shoqëri. Çështje të tilla nxisin pyetjen se
çfarë strategjie duhet të përvetësojnë Muslimanët e
shekullit njëzet e një.

20
Për të përcaktuar strategjinë e drejtë, njeriu duhet të ketë
njohuri të qartë për gjendjen dhe situatën e tanishme të botës
Islamike. Në këtë pikë, analiza jonë për botën bashkëkohore
Islamike paraqitet më poshtë.
Qytetërimi Islamik, i përfaqësuar nga perandoritë e mëdha
Otomane Safavid dhe Mugal në shekujt gjashtëmbëdhjetë dhe
shtatëmbëdhjetë, ishte fuqia mbizotëruese në Azinë Qendrore
dhe Jugore, Afrikën Veriore dhe Evropën Jugore. Otomanët
sunduan një territor të gjerë që mbulonte Ballkanin, Anadollin,
Mesopotaminë dhe pjesë të Arabisë dhe Afrikës Veriore;
Safavidët sunduan Persinë dhe disa territore fqinje; dhe Mugalët
sunduan pjesën më të madhe të nën-kontinentit Indian.
Megjithatë, sundimi i Islamit gradualisht u tkurr dhe u dobësua.
Së pari, Perandoria Mugale u rrënua dhe kështu hapi një epokë
të re për Muslimanët e Azisë Jugore. Dinastia Kahar,
trashëgimtare e Perandorisë Safavide, arriti të mbijetoj deri në
vitet e 1920-ta, megjithëse pa fuqi dhe ndikim. Gradualisht, këto
toka ranë nën sundimin Britanik dhe Rus. Ndërkohë, Perandoria
Otomane, e cila po dobësohej me humbjen e vazhdueshme të
tokave dhe me trazira të brendshme, përfundimisht u shemb si
pasojë e Luftës së Parë Botërore.
Shembja e Perandorisë Otomane, shtetit më të madh dhe më
me ndikim në botën Islamike, çoj drejt ndryshimeve historike në
gjeografinë Islamike, në veçanti në Lindjen e Mesme dhe pjesë të
Gadishullit Arabik. Përgjatë shekullit njëzet, shtetet-komb të
formuara nga fuqitë pushtuese Evropiane mbetën burim i
tensionit dhe pakënaqësisë në rajon. Bota Islamike, e cila u dha
jetë qytetërimeve të mëdha, filloi të tërhiqej në vetvete.
Muslimanët e Lindjes së Mesme, si edhe të Afrikës Veriore dhe
Azisë Jugore, vuajtën nën sundimin kolonial. Shumica e këtyre

21
vendeve arritën të fitojnë pavarësinë e tyre vetëm në gjysmën e
dytë të shekullit njëzet. Lufta për pavarësi ishte shumë e
përgjakshme në disa vende, si në Algjeri. Miliona njerëz të
pafajshëm vdiqën dhe një numër shumë i madh njerëzish u
gjymtuan nga mundimet dhe persekutimi. Madje edhe pas
pavarësisë dhe tërheqjes së fuqive koloniale, këto toka nuk kanë
gjetur paqen dhe sigurinë. Thënë shkurt, një pjesë e madhe e
botës Islamike kaloi shekullin njëzet duke u përballur me luftë,
konflikte, skamje dhe varfëri të skajshme.
Megjithatë, bota e Islamit nuk ka qenë gjithmonë e tillë.
Historia e katërmbëdhjetë shekujve të kaluar zbulon një
pamje krejtësisht tjetër: përparimet kulturore dhe shkencore më
madhështore u bënë të mundshme përmes Islamit. Në një kohë
kur Evropa ishte ende e zhytur në errësirë, Muslimanët ngritën
qytetërimin më mahnitës në këtë planet dhe morali Islamik
ndriçoi botën.
A ceremony made in the name of Shah Abbas I of
the Safavid Dynasty.

22
MUGHAL EMPIRE AT ITS HEIGHT
SAFAVID EMPIRE
İSTANBUL
OMAN
YEMEN
BUK
KAZA
BED
O
UIN
S
EMPIRE
OTTOMAN
HUNGARY
SAFEV
EMPIRE
OTTOMAN EMPIRE AT ITS HEIGHT

23
DELHI
TIBET
KHARA
AKHS
RUSSIAN
QUING
VID
MOGUL
E
EMPIRE
EMPIRE
EMPIRE

I
slami lindi katërmbëdhjetë shekuj më parë në
Gadishullin Arabik. Shpallja e Kur’anit Profetit
Muhammed (paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin
mbi të) nga ana e Allahut, bashkë me moralin e Islamit,
u mësoi njerëzve të dhunshëm, barbar dhe të padijshëm
të këtij rajoni paqen, arsyen dhe qytetërimin.
Në fillim të shekullit të shtatë, Arabia ishte një prej
vendeve më kaotike të botës. Shumë fise jetonin në këto
toka dhe secili prej tyre adhuronte një idhull tjetër. Ata i
shpallnin luftë njëri tjetrit, derdhnin shumë gjak dhe
madje vrisnin fëmijët për besimet e tyre të devijuara dhe
idhujt e tyre. Besimet e tyre lartësonin mungesën e
mëshirës, urrejtjen dhe dhunën në vend të dashurisë,
dhembshurisë dhe mirësisë. Femrat konsideroheshin si
qenie më të ulëta dhe të varfrit dhe robërit
shfrytëzoheshin në mënyrë të pamëshirshme.
Kjo botë e errët dhe e përgjakshme ndryshoi në
tërësi me ardhjen e Islamit dhe kodeve morale të tij. Edhe
pse Arabët ishin të parët që pranuan Islamin, shumë
kombe tjera shpejt përqafuan dritën që sollën parimet
morale të tij. Shpallja e Kur’anit iu mundësoi
Muslimanëve të arrijnë përparim të pakrahasueshëm në
shkencë, kulturë, mendim dhe art. Me shpalljen e ajetit të
parë të Kur’anit, popullata e këtij rajoni, e cila derisa nuk
ndodhi kjo kishte ngecur në këtë rreth vicioz të mosdijes
së errët dhe dhunës së përgjakshme, u thirr të lexoj dhe

26
Before the advent of Islam, ignorance prevailed over Arab society.

27
të mendoj për herë të parë:
Lexo me emrin e Zotit tënd, i Cili krijoi (gjithçka), e krijoi
njeriun nga një droçkë gjaku! Lexo! Zoti yt është Bujari
më i madh, i Cili, me anë të penës ia mësoi, ia mësoi
njeriut ato që nuk i dinte. (Kur'an, 96:1-5)
Struktura e shoqërisë Arabe filloi t’i nënshtrohej një
transformimi të plotë me ardhjen e Islamit. Për shembull,
tradita Arabe urdhëronte vrasjen e gjithë robërve të luftës,
ndërsa Profeti ynë (paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi
të), i udhëzuar përmes shpalljes së Zotit, urdhëroi që këta të
burgosur të trajtohen mirë dhe të ushqehen nga racionet e vet
Muslimanëve. Ajeti në vazhdim zbulon këto cilësi Muslimane:
Ata i ushqejnë të varfrit, jetimët dhe të zënët rob edhe pse
vetë janë nevojtarë, (Kur'an, 76:8)
E vetmja gjë që u kërkua prej këtyre robërve të luftës ishte
që nëse dinin të lexonin dhe shkruanin, ishin të obliguar që t’iu
mësonin shkrim-leximin Muslimanëve. Ndoshta për herë të
parë në historinë e saj, Arabia ishte dëshmitare e
dhembshurisë, faljes dhe qytetërimit. Si rezultat, ajo përjetoi
njërën prej periudhave më madhështore të përparimit
kulturor.
Me kalimin e viteve, drejtësia dhe parimet e larta morale
të Islamit u përhapën valë-valë në mbarë Arabinë. Drejtësia,
ndershmëria dhe vendosmëria e Muslimanëve joshi shumë fise
Arabe. Ushtria e fuqishme Muslimane marshoi në Mekë në
vitin 630. Idhujtarët Mekas kishin frikë hakmarrjen që
Muslimanët mund ta bënin mbi ta si ndëshkim për mizorinë e
tyre në të kaluarën. Sipas traditës Arabe, meshkujt e fisit të
mundur vriteshin dhe femrat dhe fëmijët robëroheshin. Por
Profeti ynë (Allahu e mëshiroftë dhe i dhuroftë paqe) reflektoi

28
mëshirën e Allahut duke shpallur se askush në Mekë s’do të
ndëshkohej dhe se askush nuk do të shtrëngohej të pranoi
Islamin me forcë. Ky akt i faljes dhe tolerancës ka tërhequr
vëmendjen e historianëve Perëndimorë. Në dokumentarin e PBS
Islami: Perandoria e Besimit, Majkëll Sells, ligjërues në
Universitetin e Haverfordit, rrëfen për virtytin e Profetit tonë
(Allahu e mëshiroftë dhe i dhuroftë paqe) në këtë mënyrë:
Kur Muhamedi (Allahu e mëshiroftë dhe i dhuroftë paqe) erdh në Me-
kë, ai jo vetëm që nuk ndërmori hakmarrje të përgjakshme, por në të
vërtetë, ai përqafoi pikërisht Mekasit, të cilët e kishin luftuar atë për
tri vite dhe ishin përpjekur që ta vrisnin. Kjo ishte një gjë tronditëse
për popullatën e këtij mjedisi. Kështu, mu në themel të një feje, njeriu
gjen episode të bujarisë madhështore, vepra të shpeshta të mirësisë dhe
të mëshirës së jashtëzakonshme.1
Ajo që kishte rëndësi ishte lirimi i Mekasve nga besimet e
tyre të rrejshme. Prandaj, Profeti ynë (Allahu e mëshiroftë dhe i
dhuroftë paqe) u drejtua menjëherë për në Qabe, hyri brenda
xhamisë së shenjtë dhe i shkatërroi të gjithë idhujt që ndodheshin
brenda. Kjo ngjarje shënoi fundin e idhujtarisë dhe i dha fund
gjithë mizorisë, padrejtësisë, barbarizmit dhe dhunës së bërë në

29
emër të saj. Pasi që u edukuan me Kur’an, Arabët zëvendësuan
gjithë epokën para-islamike të padrejtësisë, shfrytëzimit dhe
gjakmarrjeve me një rregull të ri të mbështetur në respekt,
dashuri, dhembshuri dhe drejtësi midis njerëzve.
Kjo epokë më vonë u njoh si “Koha e Bekuar.”
Toleranca, Drejtësia dhe Dhembshuria sipas
parimeve morale Islamike
Përhapja e shpejtë e Islamit vazhdoi madje edhe pas vdekjes
së Profetit (Allahu e mëshiroftë dhe i dhuroftë paqe). Brenda disa
dekadave, Islami u përhap në gjithë Mesopotaminë dhe Afrikën
Veriore dhe u shtri edhe në perëndim të Spanjës dhe në lindje të
Indisë.
Arabët, të cilët kujdeseshin për tufat e tyre në shkretëtirë
vetëm pak dekada më herët, tani ishin sundues të një perandorie
për shkak të arsyes, kulturës dhe vetëdijes që ata kishin fituar
përmes Islamit. Kjo ishte perandoria që më së shpejti u zhvillua
ndonjëherë në histori. Brenda 10 viteve, perandoria Muslimane u
përhap në një territor të pafund dhe vuri themelet e saj në
mënyrë të vendosur. Në këtë hapësirë të pafund gjeografike,
ekzistonin shumë besime të ndryshme fetare njëra përkrah
tjetrës. Megjithatë, shumica prej tyre përbëheshin prej të
Krishterëve dhe Hebrenjve. Muslimanët, në përgjithësi, ishin
gjithmonë tolerant ndaj të gjitha grupeve fetare në tokat e tyre,
nuk i detyruan njerëzit që të përqafonin Islamin dhe respektonin
vullnetin e lirë të secilit person, sepse Kur’ani thotë:
S’ka detyrim në fe. (Kur'an, 2:256)
Kishat dhe sinagogat ishin të mbrojtura. Në një kohë kur
detyrimi për kthim në fe ishte një praktikë e zakonshme, një
tolerancë e tillë ishte unike.

30
Midis tokat e Islamit 800-1200
1000 Bota islame
Arrin në territorin më të madh në
periudhën e Halifatit Abasit
Seljuk bastisje
Berber bastisje
Përhapjen e mëtejshme të vlerat
morale Islamike
KUFIJTE E ISLAMITKUFIJTE E ISLAMIT
MS 800 -1200MS 800 -1200

32
Qubbat As-Sahra

33
Një prej shembujve më të jashtëzakonshëm të kësaj
tolerance ishte pushtimi i Jerusalemit. Patriarku i Kishës së
qytetit të quajtur Varri i Shenjtë frikësohej se kisha e tij do të
shkatërrohej nga Muslimanët. Prandaj, Kalifi Umar vizitoi
kishën dhe tha se nuk kishte nevojë të shqetësohej për asgjë. Kur
erdhi koha për falje, ai kërkoi lejen e patriarkut të largohej në
mënyrë që të mund të falej diku afër. Xhamia al-Aksa më vonë u
ndërtua mu në atë vend.
Muslimanët i dhuruan Jerusalemit një prej veprave më
madhështore të arkitekturës në botë: Kubat as-Sakra (Kuben e
Gurtë), e cila u ndërtua në një shkëmb që besohej se ishte vendi
prej ku Profeti Muhammed (Allahu e mëshiroftë dhe i dhuroftë
paqe) u ngrit në qiej. Motivet mahnitëse dhe kubeja e artë e kësaj
kryevepre të arkitekturës pasqyron ndjenjën Islame të artit dhe
qytetërimit.
Në këtë mjedis të tolerancës, jomuslimanëve iu dha madje
edhe e drejta demokratike për t’i shprehur ankesat e tyre. Gjatë
epokës Umajad, shumë të Krishterë në Damask (Sham) zinin
pozita të rëndësishme në burokracinë e shtetit dhe kryenin
obligimet e tyre fetare ashtu si dëshironin. Ca prej tyre madje
shkruan libra që kritikonin Islamin dhe Muslimanët pa frikë nga
ndëshkimi.
Në të njëjtën kohë, Evropa udhëhiqej nga një
fundamentalizëm dhe barbarizëm i errët. Kisha Katolike shtypte
Hebrenjtë e madje edhe të Krishterët e besimeve tjera. Kthimi me
forcë në fe, si edhe tortura dhe vrasja në emër të fesë, ishin të
rëndomta. Në anën tjetër, Muslimanët gjithmonë i kanë trajtuar
Ithtarët e Librit (Hebrenjtë dhe të Krishterët) me tolerancë dhe
dhembshuri, sepse Zoti e urdhëron këtë në Kur’an.
Kisha e Shën Gjonit e Damaskut është një tjetër shembull i

34
kësaj tolerance. Muslimanët, të cilët pushtuan këtë territor filluan
të falin namazin e tyre të Xhumasë në këtë kishë dhe i lejuan të
Krishterët të vazhdojnë ta përdorin atë për shërbimet e tyre të së
Dielës. Dy besime të ndara ndanin në mënyrë paqësore të njëjtën
faltore. Me rritjen e numrit të Muslimanëve në qytet, udhëheqja

35
Muslimane bleu kishën prej të Krishterëve me pëlqimin e tyre.
Ngjitur me të, një xhami u ndërtua dhe dekori i hapësirave të
mbyllura në hyrje të ndërtesave u pasurua me motive Islamike.
Shtyllat e epokës së Bizantit u dekoruan me modele mahnitëse të
artit Islamik.
Gjatë tërë historisë së Islamit, vazhdoi toleranca e tij ndaj
Hebrenjve dhe të Krishterëve. Hebrenjtë që iknin nga terrori i
Inkuizicionit Spanjoll gjetën strehim dhe tolerancë në dheun
Otoman. Burimi dhe arsyeja e një tolerance të tillë ishin parimet
morale të Kur’anit, sepse Muslimanëve u është thënë:
Diskutoni me ithtarët e Librit vetëm me mënyrën më të
mirë, por jo me keqbërësit e tjerë. Dhe thoni: “Ne besojmë
në atë që na është zbritur neve dhe në atë që ju është zbritur
juve. Zoti ynë dhe Zoti juaj është një - dhe ne Atij i
nënshtrohemi si myslimanë”. (Kur'an, 29:46)
Muslimanët dhe shkenca
Njëra prej dritave të parimeve morale Islamike që ndriçoi
rrugën e njerëzimit ishte mendimi shkencor. Arabët para-islamik
dhe disa shoqëri tjera të Lindjes së Mesme kurrë nuk kanë qenë
të interesuara për gjithësinë dhe për mënyrën se si u krijua
natyra apo se si funksionon ajo. Por ky qëndrim ndryshoi me
shpalljen e Kur’anit, sepse Zoti u thotë njerëzve të mësojnë për
zanafillën e qiejve dhe Tokës:
[Njerëz të mençur janë] ata që e përmendin Allahun duke
qëndruar në këmbë, ndenjur ose shtrirë dhe që meditojnë
për krijimin e qiejve dhe të Tokës (duke thënë:) “O Zoti
Ynë! Ti nuk i ke krijuar kot këto - lartësuar qofsh (nga çdo e
metë)! Prandaj na ruaj nga ndëshkimi i zjarrit.” (Kur'an,
3:191)

36
Al-Kindi
Ali Kushji Al-Battani
Abu al-Qasim
al-Zahrawi
Muhammad Zakariya
ar-Razi
Ibn an-Nafis Thabit ibn Qurra
İbn-i Sina
SOME MUSLIM SCIENTISTSSOME MUSLIM SCIENTISTS

37
Kjo vetëdije filloi me
ngritjen shkencore të qytetërimit
Islamik dhe ai pastaj nisi një
udhëtim shkencor të tillë që
askush nuk kishte parë para asaj
kohe. Centrali që e furnizonte
me energji ishte Bagdadi,
kryeqyteti i Perandorisë
Abasidë dhe i botës Islamike.
Shkencëtarët, mendimtarët,
studiuesit dhe dijetarët tjerë nga
e mbarë bota Islamike u
bashkuan në Dar al-Hikmah
(“Shtëpinë e Urtësisë”) në
Bagdad për të studiuar dhe
hulumtuar fshehtësitë e
gjithësisë së Zotit.
Kjo vetëdije që arritën
Ali Kushji, supported by Sultan
Mehmed II, was famous for his
astronomical works.
Miniature paintings showing the astronomical
works of Muslim scientists.

38
shkencëtarët Musliman duke iu qëndruar besnik parimeve
morale të Kur’anit, mundësoi kërcimin më të shpejtë sa i përket
përparimit në shkencë deri në atë kohë. Gjerësia e pikëpamjeve,
urtësia për të cilën Muslimanët mësuan nga Kur’ani, iu
mundësoi atyre t’i analizojnë dhe pastaj t’i zhvillojnë më tej të
arriturat shkencore të qytetërimeve tjera pa paragjykim.
Dokumentet shkencore të Muslimanëve ishin përplot vrojtime,
eksperimente, llogaritje dhe studime për tema të ndryshme. Në
shkollat e shkencës, femrat kishin të drejta të njëjta për shkollim
si meshkujt dhe dhanë kontributet e tyre shkencore.
Matematikanët Muslimanë zhvilluan sistemin decimal të
numrave dhe zbuluan algjebrën dhe trigonometrinë.
Shkencëtarët Muslimanë ishin shumë të përkushtuar për
vrojtime astronomike dhe kështu
zbuluan dhe vendosën parimet e
astronomisë moderne. Dijetarët
While Muslims treated their patients
in extremely clean and well-kept
hospitals, patients in Europe were
abandoned to death. A front view of
the famous Mansur Hospital at that
time (to the left). The picture showing
the streets of Venice at the same period
reveals the civilizational gap between
the two worlds.

39
Muslimanë llogaritën trajektoren e hënës rreth Tokës dhe
regjistruan formulat. Veprat e mahnitshme të arkitekturës në
mbarë botën Islamike u mundësuan vetëm përmes
infrastrukturës shkencore të vendosur nga Muslimanët.
Drawings of Muslim scholars showing
human anatomy and the digestion and
circulation systems (to the left).
Muslim scholars in the field of
medicine had a high
level of knowledge. Their works
became basic reference
books throughout Europe. The
diagram used by Muslim
scientists in treating broken
bones (at the bottom).

40
The drawings used by Muslim scientists to
calculate solar and lunar eclipses.
Apparatus designed
by al-Haskafi to
measure changing
water levels.
Examples from Muslim
scientists' works

41
Ibn Sina's notebook in the National
Museum of Damascus.
Al- Mutadibih's work on the eye's
anatomy.
The apparatus designed by Muslim
scien tists to measu re b lood
pressure.

42
Disa prej të arriturave më të mëdha të Muslimanëve ishin në
fushën e mjekësisë. Në atë kohë, Evropianët e padijshëm i
konsideronin sëmundjet si mallkim të shpirtrave të lig dhe
kështu nuk kishin koncept për trajtimin apo për shërimin e
njerëzve të prekur nga sëmundja. Mirëpo, shkencëtarët
Muslimanë arritën deri të përfundimi i bazuar në hulumtime se
sëmundjet shkaktoheshin nga krijesa të vogla të padukshme për
syrin e njeriut dhe se pacientët duhej të izoloheshin prej njerëzve
të shëndoshë gjatë trajtimit të tyre. Spitalet e para moderne në
botë janë konceptuar në këtë mënyrë. Spitalet Muslimane kishin
pavijone të ndryshme për sëmundje të ndryshme dhe mjekët
Musliman kishin zhvilluar në mënyrë shkencore metodat e
trajtimit të pacientëve. Muslimanët trajtonin sëmundjet mendore
me muzikë dhe terapi, përderisa Evropianët besonin se të
sëmurët mental ishin robër të Shejtanit dhe
për atë arsye i digjnin në turrë të drunjve.
Enciklopeditë e Muslimanëve mbi
anatominë njerëzore ishin aq të sakta sa që
ato u përdorën për 600 vjet në fakultetet
Evropiane të mjekësisë.
Një dokumentar për botën Islame, i
përgatitur për BBC-në nga komentuesi Teri
Xhons, thotë si vijon për standardet e larta
shkencore të Islamit:
Për shembull, një filozof nga qyteti i Haranit tashmë kishte llogaritur
me saktësi distancën nga toka në hënë. Një tjetër bile kishte sugjeru-
ar që nëse njeriu do të mund të ndante atomin, atëherë do të lirohej
energji e mjaftueshme për ta shkatërruar një qytet me madhësinë e
Bagdadit. Në këtë shkollë të mjekësisë në Damask në vitin 1154, mje-
kët tashmë ligjëronin anatominë, medicinën zbuluese, kirurgjinë hig-
jienike, qarkullimin e gjakut, me shekuj para Harvit.2
İbn el-Heytem

43
Me shekuj përpara homologëve të tyre Evropian, mjekët
Muslimanë kishin njohuri për qarkullimin e gjakut dhe iu
matnin pulset pacientëve të tyre gjatë ekzaminimeve. Lindja e
foshnjës zhvillohej në kushtet më higjienike të mundshme të asaj
kohe. Instrumentet kirurgjike, siç përshkruhen në librat mjekësor
të asaj epoke, janë dëshmi e diturisë së përparuar mjekësore.
Shkencëtarët Muslimanë bën zbulime të rëndësishme lidhur
me optikën dhe natyrën e dritës. Njeriu i parë që zbuloi
strukturën e syrit në hollësi ishte Ibn al-Hajthami, studimi i
jashtëzakonshëm i të cilit për thjerrëzat i hapi rrugën zbulimit të
kamerës. Mjekët Muslimanë zbuluan arsyet e dobësimit të të
parit dhe realizuan ndërhyrje të suksesshme kirurgjike të
kataraktit të syrit 1,000 vite përpara ndonjë mjeku Evropian.
Trashëgimia e shkëlqyer shkencore e botës Islamike e bëri të
mundshme Rilindjen Evropiane. Shkencëtarët e Krishterë
themeluan shkollat Evropiane të shkencës me diturinë dhe
metodat e mësuara prej Muslimanëve. Drita e Islamit i ndriçoi
ata po ashtu.
Madhështia e qytetërimit Islamik
Një cilësi e mësuar nga parimet morale të Islamit është
ndjenja e lartë për art dhe estetikë. Përshkrimet Kur’anore të
Xhenetit (Parajsës) janë përfytyrime të kualitetit më të lartë, të
shijes më të përsosur dhe të një madhështie mahnitëse.
Muslimanët kishin këtë ndjenjë arti në zemrat e tyre, gjë e cila
pasqyrohej në punën e tyre dhe kështu tokat që ata sunduan u
shndërruan në rajonet më moderne dhe më të zgjedhura të botës.
Kur Islami u përhap jashtë në të gjitha drejtimet, me vete solli
përparim dhe zhvillim.

44
Tac Mahal, Hindistan

45
Mustansiye Medresesi, 1233, Bağdat
Mashhad of Sharif
Tabataba, Cairo,
10th century.

48
Kordoba
Seville
Edirne
İstanbul
Bursa
Halep
Medine el-Zahra
Kairuan
Tlemcen
Marakeş
Fez
Granada
Tunus
Kudüs
Kahire

49
Muslims who spread Islamic civilization throughout the world
erected glorious mosques and other
buildings in these lands.
Khiva
Buhara
Semerkand
Herat
Agra
Fatehpur Sikri
Cakarta
Samarra
Şam
Bağdat
İsfahan

50
Muslimanët sollën me vete qytetërim kudo që
shkuan. Ata ndërtuan një sistem efikas për pastrimin e
ujit për nevojat për ujë të pijes të një qyteti Tunizian. Uji
mbahej dhe pastrohej në dy basene të mëdha dhe pastaj
dërgohej në qytet përmes një sistemi të mbyllur
gypash. Vetëm shekuj më vonë Evropianët filluan të
shqetësohen për gjëra të tilla. Inxhinierët Muslimanë në
Siri konstruktuan një sistem fantastik të mullinjve me
ujë për të furnizuar qytetet me ujë.
Kryeqendra e botës Islamike, Bagdadi, ishte qyteti
më madhështor dhe më bashkëkohor në botë.
Planifikimi urban dhe arkitektura ishin të mahnitshme.
Një udhëtar që vizitoi Bagdadin shkroi si vijon:
Të gjitha lagjet elegante të mbuluara me parqe, kopshte, vi-
la dhe shëtitoret përplot me pazare dhe në fund xhamitë
dhe hamamet e ndërtuara. Ato shtrihen me milja në të dyja
anët e lumit vezullues.3
Andaluzia (Spanja Muslimane), një tjetër qendër e
mahnitshme e botës Islamike, gradualisht u bë vendi
më bashkëkohor dhe më i përparuar i Evropës.
The Cordoba
Mosque has an
impressive
beauty.

52
Kryeqyteti i saj Kordoba ishte përplot me bukuri
mahnitëse me rrugët e saj të pastra dhe të
ndriçuara mirë, bibliotekat, spitalet dhe pallatet.
Në të njëjtën kohë, qytete të mëdha
Evropiane si Parisi dhe Londra ishin të pista, të
errëta dhe të lëna pas dore. Si rrjedhojë, të
Krishterët Evropian që vizituan Kordobën ishin
të mahnitur dhe të habitur me bukurinë,
kulturën dhe artin e qytetit.
Granada's al-Hambra Palace, constructed
by Muslims, is one of Islam's most impressive
architectural works.

54
Në librin Islami: Perandoria e Besimit, Historiania Shila Bler
e Kolegjit të Bostonit e përshkruan bukurinë e Kordobës me këto
fjalë:
Qyteti i Kordobës ishte njëri prej qyteteve më të mëdha dhe më nga-
zëllues në Evropë në shekujt 9-të dhe 10-të. Kemi përshkrimet e nje-
rëzve që kishin ardhur dhe kishin parë gjithë ato lule gjithandej rru-
gëve të gjera, atë dritë të mrekullueshme depërtuese. Qytetet veriore
ishin të errëta, Kordoba kishte ujë të rrjedhshëm. Njerëzit jetonin në
shtëpi të mëdha. Për dallim, në Paris, njerëzit jetonin në kasolle në
breg të lumit.4
Një prej pak shembujve të mbetur të madhështisë së
Kordobës është katedralja Katolike që ndodhet në qendër të
qytetit. Fillimisht ajo ishte një xhami me një stil estetik që
magjepsi mendjet e atyre që hynë në të. Eksploruesit e Krishterë
të cilët erdhën në Kordobë u ndikuan thellësisht nga madhështia
e saj. Në shekullin e dhjetë, një murgeshë Saksone me emrin
Hrotsvitha përshkroi Kordobën si ornament të botës.
Njëra prej ndërtesave më mahnitëse të Andaluzisë ishte
pallati Alhambra, i cili ishte i zbukuruar me shembuj mahnitës të
estetikës dhe artit Islam. Secili detal pasqyronte po të njëjtën shije
të hollë të shpirtit të lartë të Islamit. Kopshtet e tij ishin përplot
me shatërvane të furnizuara me anë të një sistemi të bazuar në
gravitacion. Muslimanët të cilët e ndërtuan atë ishin të
frymëzuar nga përshkrimet Kur’anore të Xhenetit.
Këtu janë disa ajete për Xhenetin:
Ata do të kenë mirësi të caktuara dhe fruta të ndryshme e do
të jenë të respektuar, në kopshtet e lumturisë, në kolltuqe,
përballë njëri-tjetrit. Aty do t’u shërbehet një gotë e
mbushur nga një burimi i rrjedhshëm, (me pije) të bardhë e
të shijshme për ata që do ta pinë. Prej saj as nuk do të

56
trullosen dhe as nuk do të dehen. (Kur'an, 37:41-47)
(Kopshtet do të jenë) të mbjellë me pemë që bëjnë hije.
(Kur'an, 55:48)
Ata do të jenë të mbështetur në shtroje, anash me armaç
mëndafshi e frutat e dy kopshteve do t’i kenë afër sa t’i
kapin me dorë. (Kur'an, 55:54)
[Kopshtet e Xhenetit] do të jenë të stolisura me gjelbërim.
(Kur'an, 55:64)
Ata do të qëndrojnë në divane të stolisura me ar e gurë të
çmuar, të mbështetur në to përballë njëri-tjetrit. (Kur'an,
56:15-16)
Ata do të qëndrojnë në mes të lotusëve pa gjemba. (Kur'an,
56:28-29)
Nën hije të gjera, pranë një uji rrjedhës, dhe mes frutave të
llojllojshme, të cilat kurrë nuk sosen, as nuk janë të ndalu-
ara; dhe në shtroje të ngritura. (Kur'an, 56:30-34)
Pikërisht atyre u përket Xheneti i Adnit, nëpër të cilin rrjed-
hin lumenj. Ata do të stolisen atje me byzylykë ari dhe do të
vishen me rroba të gjelbra prej mëndafshi të hollë dhe ar-
maçi, duke ndenjur të mbështetur në shtretër të lartë. Sa
shpërblim i mrekullueshëm dhe sa vendbanim i bukur!
(Kur'an, 18:31)

As well as architecture, Muslims had an advanced
quality of and taste in clothing compared with Europe.
Their textile shops produced unprecedentedly beautiful
fabrics, which made European clothing appear quite
ordinary.
For this reason, Muslim clothing and fabrics became
symbols of luxury and status among Europeans.
The church's most valuable holy objects were kept in
Muslim-made fabrics. Indeed, some clothes in Christian
paintings made during the Middle Age had Islamic
writing
on them. In fact, Muslims dictated fashion to the
world.
Europe received other practices of civilizations
from Muslims, such as bathing and using soap. Islamic
civilization also contributed greatly to the development
of European music. For example, string instruments
widely used in the Islamic world
were later adopted by Europeans. The guitar,
a basic instrument of the Western
music, is an adaptation of
the classical ut.

60
Qytetërimi Islamik dhe Otomanët
Perandoria Otomane, e themeluar në vitin 1299,
zhvillohej si njëra prej perandorive Islamike më të mëdha
dhe më madhështore të botës. Botëkuptimi zyrtar
Otoman, i bazuar në tolerancë dhe drejtësi la gjurmët e
veta në tokat që sundoi me arkitekturën, tekstilet,
bukurshkrimin sublim të tij dhe me një sistem të përkryer
të edukimit që e lakmonte Evropa. Finesa dhe shija e
sulltanëve për art admirohej nga Evropianët, të cilët ishin
thellësisht të impresionuar nga madhështia e Perandorisë
Otomane.
Perandoria Otomane ishte njëra prej perandorive më
të mëdha dhe me jetëgjatësinë më të madhe. Në të vërtetë,
vetëm Perandoria Romake në kulmin e saj mbulonte një
rajon më të gjerë. Mirëpo, ajo nuk arriti të ruante
madhësinë e saj për aq kohë sa arritën Otomanët. Shumë
shtete që tani formojnë pjesë të Evropës, Afrikës Veriore,
Azisë Qendrore dhe Lindjes së Mesme kanë monumente
dhe vepra artistike Otomane të rëndësishme në aspektin
historik që zbukurojnë qytetet e tyre. Shembuj të
arkitekturës dhe planifikimit urban Otoman ende
qëndrojnë në shumë qytete Evropiane (si Sofja, Beogradi
dhe Sarajeva).
Shteti Otoman dhe sistemi qeverisës bazohej në
Kur’an dhe shumë shkencëtarë politik të sotëm i referohen
atij si njërit prej sistemeve më të mira shtetërore.
Diplomacia shtetërore Otomane përbënte bazën e
diplomacisë së shumanshme të epokës moderne.
Qytetërimi Otoman kishte ndikim të drejtpërdrejtë
mbi kulturën e Evropës Perëndimore: Otomanët i mësuan

61
The hilya below belongs to a special collection.
The other ornamental objects of the sixteenth
and the seventeenth centuries are displayed in
the Turkish Islamic Art Museum.

62
Hungarisë kultivimin e orizit, Busbeku, i
dërguari i Habsburgëve i mësoi shtetet e
Beneluksit për tulipanët pasi që vizitoi
Stambollin në shekullin e gjashtëmbëdhjetë,
Italianët mësuan teknikat e thurjes dhe ngjyerjes
së pëlhurës nga Otomanët dhe Otomanët ju
mësuan traditën e orkestrave ushtarake
Evropës.5
Këto fakte historike tregojnë se parimet
morale Islamike luajtën një rol udhëheqës në
zhvillimin bashkëkohor të botës. Që nga fillimi i
shpalljes së tij, Islami ka shërbyer si një dritë
udhërrëfyese, duke e çuar njerëzimin drejt të
vërtetës, realitetit dhe bukurisë. Muslimanët
sollën me vete parimet e tyre morale kudo që
shkuan, bashkë me tolerancën, arsyen,
shkencën, artin, estetikën, higjienën dhe
përparimin. Në një kohë kur Evropa ishte e
zhytur në dogmatizmin dhe barbarizmin e errët,
bota Islamike ishte qytetërimi më i përparuar
dhe më bashkëkohor i botës. Vlerat e mësuara
nga bota e Islamit nga ana e individëve Evropian
luajtën një rol fundamental në zhvillimin e
qytetërimit Evropian. Historiani Eugen Majers
shpreh këtë realitet si vijon:
… Nga fundi i shekullit të nëntë deri në shekullin
e dymbëdhjetë, ndikimi Islamik në shkencën dhe
kulturën Perëndimore ishte shumë i madh… Rën-
dësia kulturore e punës së dijetarëve dhe përkth-
yesve Islamik për zhvillimin e shkencës dhe shken-
cave humane thuajse mund të mbivlerësohet… Në

63
këtë mënyrë, rrënjët e mendimit Perëndimor janë
një përzierje e të menduarit Greko-Arabik dhe
Hebre.6
Në anën tjetër, njëra prej arsyeve kryesore
pse bota Islamike mbeti prapa në disa aspekte
ishte sepse ajo u nda nga arsyeja, sinqeriteti dhe
gjerësia e pikëpamjeve që mësohet në Kur’an. E
themi këtë për arsye se Kur’ani është burim i
udhëzimit që nxjerr njerëzimin nga errësira e
mosdijes dhe e çon drejt dritës së diturisë së
vërtetë. Zoti i shpalli Profetit tonë (paqja dhe
shpëtimi i Allahut qofshin mbi të).
Elif Lâm Râ. Këtë Libër ta kemi shpallur ty
(o Muhamed), për t’i nxjerrë njerëzit, me
lejen e Zotit të tyre, nga errësira në dritë,
në rrugën e të Plotfuqishmit, të Denjit për
çdo lavd. (Kur'an, 14:1)
Muslimanët e sotëm duhet të kenë dijeni
për të kaluarën e shkëlqyer të qytetërimit
Islamik dhe ta respektojnë përgjegjësinë që ajo
bart me vete. Të mos harrojmë se Muslimanët
janë përfaqësues të një trashëgimie të shenjtë, të
lavdishme dhe të nderuar që ndërtoi njërin prej
qytetërimeve më të mëdha në Tokë. Për më
tepër, ata gjithmonë janë lakmuar dhe admiruar
në masë të njëjtë nga përfaqësuesit e
qytetërimeve apo besimeve tjera fetare. Eksperti
i famshëm për Lindjen e Mesme Daniel Pajps
flet për vetëbesimin e Muslimanëve në njërin
prej artikujve të tij:

Ajo që kontribuon në këtë vetëbesim të brends-
hëm është kujtimi për të arriturat e jashtëza-
konshme gjatë afërsisht gjashtë shekujve të parë
të Islamit. Kultura e tij ishte më e përparuara
dhe Muslimanët gëzonin shëndetin më të mirë,
jetonin më së gjati, kishin shkallën më të lartë të
shkrim-leximit, organizonin hulumtimet më të
përparuara shkencore the teknike dhe zakonisht
formuan ushtri fitimtare. Ky model i suksesit
ishte i dukshëm që nga fillimi: në vitin 622 të
erës sonë (e.s.), Profeti Muhammed (paqja dhe
shpëtimi i Allahut qofshin mbi të) u largua nga
Meka si refugjat, për tu kthyer vetëm tetë vite më
vonë si sundimtar i saj. Që në vitin 715 push-
tuesit Musliman kishin formuar një perandori që
shtrihej nga Spanja në perëndim deri në Indi në
lindje. Të jesh Musliman nënkuptonte t’i takoje
një qytetërimi fitimtar.7
Muslimanët sot nuk duhet vetëm të
kënaqen me lavdinë e të kaluarës së tyre, por
duhet të punojnë që t’i ndihmojnë botës
64

Islamike të ngrihet edhe njëherë. Pa dyshim,
Muslimanët mund të ndërtojnë përsëri një
kulturë dhe qytetërim të shkëlqyer që të
ndriçoj botën, por jo përderisa nuk e rikrijojnë
shpirtin e unitetit dhe solidaritetit që i vinte në
lëvizje paraardhësit e tyre. Nëse do të mund të
themelojnë një kulturë demokratike,
konstruktive, tolerante dhe paqedashëse që
punon vetëm për të mirën e Islamit dhe
njerëzimit dhe që shpërfill interesat personale,
do të mund të ndërtojnë qytetërimin më të
madh të shekullit njëzet e një. Duke iu
falënderuar vlerave bazë të parimeve morale
Islamike (dmth. dashurisë, dhembshurisë,
mirëkuptimit dhe tolerancës), regjimet
despotike që sundojnë në tokat Muslimane do
të bien; do të arrihet zhvillim kulturor dhe
ekonomik; Muslimanët që vuajnë nga zgjedha,
mizoria dhe madje kasaphanat gjakftohta, do
të gjejnë paqe dhe siguri dhe një “Periudhë e
Bekuar” e re do të bëhet realitet.
65

S
humë filozofë bashkëkohor mendojnë se e ardhmja
e botës Islamike ka një ndikim të drejtpërdrejt në
paqen dhe sigurinë botërore, sepse potencialisht
është një fuqi serioze. Përafërsisht një e katërta e njerëzimit
pason Islamin, tokat e tyre përmbajnë burime të pasura
natyrore dhe i gjithë rajoni ka një rëndësi të madhe
strategjike. Deri në Luftën e Dytë Botërore, shumica e
vendeve Muslimane kanë qenë koloni Evropiane. Disa prej
tyre është dashur të ndërmarrin luftëra çlirimtare për të
fituar pavarësinë e tyre. Kjo gjendje ka ndryshuar pamjen e
gjeografisë Islamike. Megjithatë, ndryshimi i vërtetë
ndodhi pasi që mori fund lufta e ftohtë. Deri atëherë, bota
Islamike merrej në kuptimin e Afrikës, Lindjes së Mesme
dhe Azisë; tani, ajo është shndërruar më tepër në një çështje
Euro-aziatike me Shqipërinë dhe Bosnjën në Perëndim dhe
Çeçeninë dhe Taxhikistanin, Kirgistanin dhe Kazakistanin
në lindje. Në vitet e 1980-ta, Turqia ishte vendi i vetëm
Islamik i përfaqësuar në Organizatën për Siguri dhe
Bashkëpunim në Evropë (OSBE). Tani, nëntë vende
Muslimane bëjnë pjesë aty: Shqipëria, Azerbajxhani, Bosnja
dhe Hercegovina, Kazakistani, Kirgistani, Taxhikistani,
Turqia, Turkmenistani dhe Uzbekistani.8
Ndryshimet e tilla në përhapjen demografike të botës
Islamike kanë pasur ndikim në termin “gjeografia
Islamike”. Deri në fillim të shekullit njëzet, përveç
pushtimeve afatshkurtra, pjesa më e madhe e
Muslimanëve jetuan në tokat Muslimane nën sundimin

68
The Islamic world, which covers a vast
geographic area, enjoys great wealth,
with abundant natural beauty being the
foremost. Under the Turkish Islamic
Union, the Islamic countries will put
these resources to better use.
Iran
Endonezya
Tunisia
Bosnia-
Herzegovina

69
Cibuti
Albania
The United Arab
Emirates
Tunus

70
Buddhism used to be widespread in the Maldives, a land known
for its striking natural beauty. Later on, its people embraced
Islam due to the missionary activities of Muslim travelers.
Today, nearly all of its people are Muslims.

72
Islamik. Që nga fillimi i shekullit njëzet e tutje, Muslimanët kanë
migruar me dëshirë në Evropë dhe Amerikë, ku gradualisht u
bën pakica të rëndësishme. Aktualisht, Islami është religjioni që
ka rritjen më të shpejt në këto vende. Kjo ngritje u ka mundësuar
këtyre Muslimanëve që të luajnë një rol më aktiv në shoqërinë
dhe politikën Perëndimore.
Prandaj, gjeografia Islamike nuk i referohet vetëm vendeve
me popullatë shumicë Muslimane apo vendeve që udhëhiqen
nga Muslimanët, por përbëhet nga një rajon më i gjerë. Nga
Kaukazi deri në Tanzani dhe nga Maroku e deri në Fixhi, bota
Islamike tani shtrihet mbi një rajon të pafund dhe mbulon tokat
që u dhanë shtytje qytetërimeve më madhështore në histori.
Islam is the world's most rapidly spreading religion. This
map shows the general distribution of Muslims.
DISTRIBUTION OF MUSLIMSDISTRIBUTION OF MUSLIMS
28 31
31
20
63
66
21
%90 üstü
%50 - %89
%10 - %49
milyon
Kazakhstan
Turkey
Iraq
İran
Pakistan
India
Bangladesh
Indonesia
Indonesia
Algeria
Morocco
Nijerya
Sudan
Egypt
Saudi Arabia
20
61
148
140
182
21
8
105

73
Kualitetet gjeopolitike, kulturore dhe gjeo-ekonomike e vendosin
këtë gjeografi në agjendën e marrëdhënieve ndërkombëtare dhe
të politikës botërore madje edhe sot.
Udhëkryqet dhe rrugët transitore të tregtisë botërore
ndodhen brenda këtij territori. Kur e marrim parasysh se kanalet
dhe lidhjet e drejta që bashkojnë Detin e Zi dhe atë të Mesdheut,
Detin e Mesdheut me Gjirin Persik dhe Gjirin Persik me Oqeanin
Indian janë nën kontrollin e Muslimanëve, rëndësia e botës
Islamike në aspektin e baraspeshës botërore bëhet më e
kuptueshme. Veç kësaj, tokat më të pasura të botës, në aspektin
e burimeve të tilla të rëndësishme strategjike si nafta dhe gazi
natyror, ndodhen në vendet Muslimane. Përdorimi efikas i
këtyre burimeve përfaqëson një mundësi strategjike për botën
Islamike për të rritur ndikimin e saj në politikën botërore.
Gjendja e tanishme sugjeron qartë se Muslimanët do të kenë
ndikim në zhvillimet e shekullit njëzet e një në një mënyrë apo
tjetër. Mirëpo, ajo që vërtet ka rëndësi këtu është se nga ky
ndikim duhet të përfitojnë bota Islamike në veçanti dhe njerëzimi
në përgjithësi. Gjëja e parë që na bie në mend në këtë fazë është
nëse bota Islamike mund të luaj një rol të tillë, duke pasur
parasysh gjendjen e saj të tanishme. Megjithatë, nëse i hedhim
një vështrim vendeve Muslimane sot vërejmë shumë probleme,
në mesin e tyre mungesa e demokracisë stabile, paaftësia për ta
mbajtur hapin me përparimin teknologjik dhe një ekonomi e
pazhvilluar. Një botë Islamike që bëhet gati për të luajtur një rol
aktiv në politikën botërore duhet së pari t’i zgjidhë këto dhe
probleme të ngjashme me to.
Mungesa e unitetit dhe copëzimi i botës Islamike është
madje një çështje më urgjente dhe problem më jetik që duhet të
zgjidhet. Fakti se Muslimanët nuk kanë qenë në gjendje të

74
Oil complexes in the United Arab Emirates and Saudi Arabia.

76
krijojnë
një Union Islamik aktiv
dhe të fuqishëm është një
ndër kontribuuesit kryesor për
shumicën e të këqijave të sotme.
Kur të formohet një Union
Islamik i fuqishëm,
problemet e tilla ose nuk do të
shfaqen ose do të zgjidhen shumë më
shpejtë se që mund të parashikohet.
Duhet të konstatojmë këtu se
shumëllojshmëria që gjendet në botën Islamike, si edhe
ekzistenca e shkollave të ndryshme të mendimit Islamik, nuk
paraqet ndonjë problem në këtë aspekt. Gjithashtu, Unioni nuk
është i barabartë me praktikën apo sistemin e njëjtë. Për më tepër,
kjo shumëllojshmëri duhet të bashkohet nën ombrellën e besimit
dhe mbi bazën e tolerancës dhe solidaritetit reciprok. Dallimet në
mendime, praktikë apo pikëpamje janë normale dhe të
zakonshme në të gjitha shoqëritë. Parimet morale Islamike
kërkojnë që Muslimanët të mos harrojnë kurrë se ata të gjithë janë
vëllezër dhe motra, pa marr parasysh dallimet e tyre. Çfarëdo
qoftë raca, gjuha, kombi apo dega e Islamit që një njeri mund ta
pasojë, të gjithë Muslimanët janë vëllezër dhe motra. Prandaj,
dallimet e tilla duhet të vlerësohen si burim i pasurisë e jo të
merren si burim i konfliktit apo ndarjes së mundshme. Një
pikëpamje e tillë e gabuar vetëm largon vëmendjen e njeriut prej
çështjeve reale dhe vonon veprimin e rëndësishëm parandalues
dhe urgjentisht të nevojshëm.

78
Kapitujt pasues do të
merren me nevojën për një
Union Islamik dhe se çfarë do
të nënkuptojë ai për paqen
botërore, nga perspektiva
ekonomike, sociologjike dhe
politike. Mirëpo, ne duhet së pari
ta hulumtojmë procesin që çoi deri
në shpërbërjen e botës Islamike
dhe mënyrën se si ky zhvillim
mund të kthehet mbrapsht.

79
Shkaqet e ndarjes
Bota Islamike filloi të shpërbëhej gjatë fillimit të shekullit
njëzet. Deri atëherë, Muslimanët me bindje të ndryshme
sektariane, të racave dhe gjuhëve të ndryshme jetonin së bashku
në harmoni dhe siguri nën sundimin e Islamit dhe ishin të
fuqishëm.
Njëra prej lëvizjeve më shkatërrimtare të shekullit
nëntëmbëdhjetë, nacionalizmi radikal, kishte ndikim të
fuqishëm në botën Islamike, sepse disa Muslimanë ranë nën
ndikimin e ideologjive Perëndimore që u imponuan atyre. Me
dobësimin dhe pastaj rënien e Perandorisë Otomane, pjesa më e
madhe e tokave Muslimane u kolonizuan nga Evropa dhe
Bashkimi Sovjetik. Para se kolonialistët të tërhiqeshin nga këto
toka dekada më vonë, ata hartuan kufij artificial dhe në këtë
mënyrë krijuan shumë shtete të reja. Kur kjo u ndërthur me
nacionalizmin radikal të përhapur midis Muslimanëve, ky rajon
u shndërrua në një moçal. Dallimet etnike u bën burim i
konfliktit dhe grupet e ndryshme etnike Muslimane, të cilat
kishin jetuar në të njëjtin vend deri vonë, papritur filluan të
jetonin në anë të ndryshme të këtyre kufijve artificial. Së shpejti,
këto kombi artificiale filluan të zihen me njëra tjetrën për shkak
të kufijve dhe çështjeve tjera, dhe lindën ndjenjat e armiqësisë.
Disa prej këtyre grindjeve madje u përshkallëzuan në luftëra
brutale të shkallës së gjerë, siç është rasti me luftën Iran-Irak.
Kishte filluar një periudhë 100 vjeçare e paqëndrueshmërisë.
Dashuria e një njeriu për kombin, popullin dhe pavarësinë
është një ndjenjë me vend dhe e respektueshme. Megjithatë,
nacionalizmi bëhet i padurueshëm kur dashuria shndërrohet në
fanatizëm. Nëse dikush ka ndjenja armiqësore ndaj kombeve
tjera pa një arsye të duhur, ai, për interes të vendit të tij, do t’i

80
shpërfill të drejtat e kombeve apo popujve tjerë. Si rezultat i kësaj, një
vend do të përpiqet të marr apo grabit tokën e vendit tjetër dhe në këtë
mënyrë bëhet i padurueshëm. Në të njëjtën mënyrë, nëse njerëzit
dashurinë e tyre për kombin e vet e kthejnë në racizëm, duke pohuar se
janë më superior gjenetikisht, ata do të kenë zhvilluar një ide të
paligjshme. Po ashtu, është gabim që nacionalizmi të shndërrohet në
ideologji raciste, sepse kjo dëmton parimin Islamik se “të gjithë
Muslimanët janë vëllezër dhe motra”, apo të lejohet që armiqësia ta vras
atë përgjithmonë.
The twentieth century
was one of oppression,
violence, war, and conflict.
Millions of innocent
people lost their lives.

81
Zoti nxjerr në pah këtë qëndrim të gabuar, të njohur si
“zemërim fanatik,” dhe shpall se ky është një aspekt i mosdijes. Në
kontekstin Islamik, mosdija nënkupton njerëzit dhe shoqëritë që
janë të larguara shumë nga feja e vërtetë, siç bëhet e qartë në Kur’an:
Dhe, kur në zemrat e mohuesve u shfaq zelltaria pagane,
Allahu zbriti qetësinë e Tij në zemrën e të Dërguarit të Tij dhe
të besimtarëve e i bëri ata të mbështeten fort në fjalën e
përkushtimit (ndaj Allahut). Ata kishin më të drejtë e qenë më
të denjë për të. Allahu është i Gjithëdijshëm për çdo gjë.
(Kur'an, 48:26)
Ky ajet flet për zemërimin fanatik në njërën anë dhe se Zoti
zbriti qetësi mbi besimtarët në anën tjetër,. Gjendja shpirtërore e
njerëzve të cilët zemërohen dhe bëhen agresiv për shkak të
dashurisë ndaj kombit të tyre është në kundërshtim me parimet

82
morale Islamike. Nacionalizmi që u zhvillua në Evropën
materialiste të shekullit nëntëmbëdhjetë ishte agresiv dhe radikal.
Fatkeqësisht, ai ishte një formë e nacionalizmit që u bart në botën
Islamike dhe në shumë vende tjera, ku nuk solli asgjë tjetër pos
konfliktit dhe paqëndrueshmërisë politike.
Është në kundërshtim me parimet morale Islamike të bëhet
dallim në mes të njerëzve në baza racore apo të lejohet që dallimet
etnike të shkaktojnë konflikt. Zoti ynë në një ajet thotë:
All race-based theories, such as those adopted by Hitler, are great
misconceptions. No race is inherently better or superior to another.

83
O njerëz! Në të vërtetë, Ne ju krijuam ju prej një mashkulli
dhe një femre dhe ju bëmë popuj e fise, për ta njohur njëri
tjetrin. Më i nderuari prej jush tek Allahu është ai që i
frikësohet më shumë Atij. Vërtet, Allahu është i
Gjithëdijshëm dhe për Atë asgjë nuk është e fshehtë.
(Kur'an, 49:13)
Zoti po ashtu shpall se dallimet racore dhe kombëtare janë
prej argumenteve të Tij. Këto dallime nuk duhet të jenë burim
konflikti apo armiqësie, por më tepër burim i pasurisë dhe i
shumëllojshmërisë:
Ndërmjet shenjave të Tij janë krijimi i qiejve e i Tokës dhe
shumëllojshmëria e gjuhëve dhe e ngjyrave (racave) tuaja.
Pa dyshim, në këtë ka shenja për ata që dinë. (Kur'an, 30:22)
Historia është përplot me shembuj të aftësisë së Islamit për
t’i zgjidhur dallimet etnike. Profeti ynë (paqja dhe shpëtimi i
Allahut qofshin mbi të) i paralajmëroi Shokët e tij që t’iu
shmangen ndasive fisnore apo racore; ndarjes së njerëzve sipas

84
racës, gjinisë, gjuhës apo fisit; dhe
dallimit midis njerëzve sipas
pasurisë. Në Hutben e tij
Lamtumirëse, ai deklaroi: “O
njerëz! Vërtet Zoti juaj është një
dhe babai juaj është një. Të gjithë
ju jeni pasardhës të Ademit dhe
Ademi u krijua prej dheut. Një
Arab nuk është më i mirë se një
jo-arab dhe një jo-arab nuk është
më i mirë se një Arab, as një i
bardhë më i mirë se një i zi dhe as
një i zi më i mirë se një i bardhë,
përveç se [sa i përket]
devotshmërisë. Vërtet, më fisniku
nga mesi juaj është ai që është më
i devotshmi.”9
Pushtimet e vazhdueshme nën
sundimin e Profetit tonë (paqja dhe
shpëtimi i Allahut qofshin mbi të)
dhe të katër kalifëve të udhëzuar
drejt zgjeruan shumë kufijtë e
botës Islamike dhe shumë kombe
të ndryshme u bashkuan nën
flamurin e Islamit. Lindja e Mesme,
që deri atëherë ishte dëshmitare e
shumë luftërave fisnore dhe
gjakmarrjeve të rrepta, gjeti paqe
dhe luftërat fisnore ndër-arabe
ndaluan si brenda ashtu edhe

85
"Collision of Arab Horsemen." Oil painting on canvas,
The Walters Art Gallery, Maryland.

86
jashtë. Konfliktet e
vazhdueshme në mes të
sekteve të Krishtera u zgjodhën në
mënyrë paqësore dhe fiset që kishin
qenë armiq për vdekje mësuan t’i
respektojnë të drejtat e njëri tjetrit dhe jetuan nën
flamurin Islamik.
Muslimanët e sotëm duhet të zhvillojnë të njëjtin
botëkuptim. Besimi dhe karakteri i mirë janë të rëndësishëm kur
bëhet fjalë për raportet e tyre të ndërsjella, jo raca, origjina etnike,
gjuha, gjendja financiare, pozita apo vendi i punës. Dashuria në
mes të besimtarëve të sinqertë zhvillohet përmes frikës dhe
vetëdijes për Zotin dhe dashurinë e vërtetë për Zotin dhe për
veprat e mira dhe një karakter të mirë. Nëse njerëzit i
përkushtohen rrugës së Zotit, e pasojnë atë me të gjitha veprimet
dhe sjelljen e tyre dhe bëjnë vepra të mira me shpresën që të
fitojnë kënaqësinë dhe mëshirën e Zotit, besimtarët e tjerë do t’i
duan dhe respektojnë ata. Si rezultat i kësaj, ngjyra e tyre e
lëkurës, raca apo pozita financiare nuk do të kenë rëndësi dhe
nuk do të ndikojnë në dashurinë që të tjerët ndiejnë për ta.
Kriteret e njëjta duhet të vlejnë për marrëdhëniet në mes të
kombeve Muslimane, të cilat duhet të mbështeten në
mendjehollësinë Kur’anore që Muslimanët janë ndihmues
dhe mbrojtës të njëri tjetrit.

87
Njëra prej arsyeve
kryesore për ndarjen e tanishme të
botës Islamike është mungesa e kësaj
vetëdije, nënvleftësimi i parimeve morale
Islamike dhe ndikimi i ideologjive dhe lëvizjeve
jofetare. Disa intelektual u çorientuan prej filozofive
dhe ideologjive të ndryshme Evropiane, të cilat ishin përplot
me gabime dhe besonin se futja e tyre në botën Islamike do ta
ndihmonte përparimin e saj. Dëmi i shkaktuar nga ky gabim
historik mund të vërehet edhe sot. Në vend të drejtësisë,
devotshmërisë, dhembshurisë, tolerancës, mungesës së
paragjykimeve dhe të menduarit përparimtar që nxitën vlerat e
Kur’anit, përpjekja e imponimit të filozofive dhe ideologjive të
rrejshme zëvendësuan rendin dhe solidaritetin e botës Islamike
me kaos dhe përçarje. Në disa vende, për t’i dhënë fund kaosit,
u zhvilluan modele që janë në kundërshtim me vlerat e Kur’anit.
Mirëpo, kjo vetëm solli në jetë regjimet despotike që shtypën
popullin.
Është e rëndësishme të mësojmë nga këto gabime të së
kaluarës kur bëjmë përzgjedhjen e një strategjie të re dhe të jemi
të vetëdijshëm për manipulimet dhe sugjerimet çorientuese.
Historia na tregon qartë se bota Islamike mund të ngrihet përsëri
vetëm nëse u kthehet vlerave dhe parimeve të saj qendrore,
duke qenë uniteti dhe solidariteti Musliman më e
rëndësishmja prej tyre.

88
Shembull nga historia: Unioni Islamik i Salah
ud-Din al-Ejjubi (Saladinit)
Qëndrimi i botës Islamike ndaj kryqtarëve është një
shembull i rëndësishëm në këtë aspekt. Kur ushtritë e Kryqëzatës
së Parë arritën në Lindjen e Mesme, Muslimanët ishin të ndarë në
fraksione që buronin nga konflikte dhe arsye të ndryshme. Kjo
përçarje u pamundësoi atyre të bënin rezistencë efikase dhe
kështu pushtuesit barbar Evropian ishin në gjendje të krijonin
një perandori me qendër në Jerusalem pasi që masakruan
popullatën vendase. Mirëpo, disa dekada më vonë,
komandanti Musliman Saladini bashkoi grupet e
ndryshme Muslimane nën komandën e tij dhe i
mposhti pushtuesit.
Megjithatë, mposhtja e kryqtarëve nuk
do të ndodhte brenda natës. Saladini jo

89
vetëm që bashkoi Muslimanët nën një flamur, por po ashtu filloi
një vetëdijesim shkencor dhe moral. shkruan Encyclopedia
Britannica:
Inkurajimi i shtimit dhe përhapjes së institucioneve fetare Muslima-
ne ishte pjesë thelbësore e politikës së tij (Saladinit). Ai i inkurajonte
dijetarët dhe predikuesit e fesë, themeloi kolegje dhe xhami për përdo-
rimin e tyre dhe i autorizoi ata të shkruajnë vepra që ngritin moralin
... Përmes ripërtëritjes morale që ishte pjesë e vërtetë e mënyrës së tij
të jetës, ai u përpoq ta rikrijojë, në mbretërinë e tij, një pjesë të për-
kushtimit dhe entuziazmit që ishte dëshmuar aq me vlerë për gjene-
ratat e para të Muslimanëve kur, pesë shekuj më parë, e kishin push-
tuar gjysmën e botës së njohur.10
A painting showing the
Crusaders' 1099 massacre
and destruction during
their invasion of
Jerusalem.

90
Kur ky rigjenerim moral, shkencor dhe fetar u ndërthur me
unionin politik, qytetërimi Islamik rilindi edhe njëherë. Saladini,
duke komanduar një ushtri të bashkuar Islamike, u shkaktoj
disfatë kryqtarëve të shpërndarë dhe të demoralizuar në Betejën
e Hatinit në vitin 1187 dhe çliroi pothuajse të gjitha tokat e
pushtuara Palestineze, përfshirë Jerusalemin.
Njëri prej aspekteve më të rëndësishme të Unionit Islamik të
Saladinit ishte se ai përfaqësonte idealet Kur’anore të drejtësisë,
përmbajtjes dhe paqedashjes. Edhe pse më së shumti njihet për
këtë fitore ushtarake, Saladini ishte gjithashtu shumë falës dhe i
drejtë ndaj kryqtarëve si edhe ndaj të Krishterëve tjerë. Edhe pse
kryqtarët kishin bërë mizori që s’mund të përshkruhen me fjalë
mbi Muslimanët, Saladini nuk kërkoi hakmarrje ndaj tyre dhe
The borders of
the Ayyubid
Sultanate
before
and after
Saladin's reign.

91
asnjë civil nuk u dëmtua kur ai çliroi Jerusalemin. Veç kësaj, ai
mbajti autoritetin e tij mbi radikalët në mesin e njerëzve të tij. Pas
masakrës së 3,000 civilëve të pafajshëm Muslimanë në
Kështjellën e Akrës, të urdhëruar nga Mbreti Riçard Zemërluani,
komandanti i Kryqëzatës së Tretë, disa Muslimanë kërkuan
hakmarrje: Ata donin t’i masakronin të Krishterët e Xhafasë (Tel
Avivit të sotëm). Saladini i qetësoi ushtarët e tij me sukses dhe
shoi etjen e tyre për gjak dhe kështu ju garantoi siguri të
Krishterëve të Xhafasë.
Në fund, Saladini solli paqe në Tokën e Shenjtë duke iu
dhënë kryqtarëve disa privilegje dhe duke iu bërë disa lëshime.
Më 28 Gusht 1192, të dyja palët u pajtuan dhe nënshkruan një
marrëveshje paqësore. Saladini bëri një gjest madhështor: Ai i
ftoi komandantët e kryqtarëve, të cilët kishin vrarë me mija
Muslimanë në përpjekjen e tyre për të pushtuar Jerusalemin, të
qëndrojnë aty si mysafirët e tij. Ata kryqtarë që vizituan
Jerusalemin u mahnitën nga falja, toleranca dhe drejtësia
madhështore e Muslimanëve. Me një rast, pasi që mësoi se
armiku i tij i mëparshëm Mbreti Riçard ishte i sëmurë, Saladini
dërgoi për ta shëruar mjekun e tij, si dhe i dërgoi akull për t’ia
zbritur temperaturën që kishte. Saladini u shndërrua në legjendë
në Evropë për karakterin e tij të drejtë, i cili bazohej në vlerat e
Kur’anit.
Thënë shkurt, Unioni Islamik i Saladinit u dhuroi
Muslimanëve pushtet dhe fitore, si edhe mundësinë për të
vendosur drejtësi, tolerancë dhe paqe që përbëjnë bazën e
parimeve morale Islamike. Muslimanët u nxitën për t’i shërbyer
Islamit, për ta ndaluar përhapjen e disa lëvizjeve radikale në
mesin e Muslimanëve dhe për të jetuar në pajtim me Kur’anin.
Kanë kaluar tetë shekuj që nga koha e atij Unioni Islamik.

92
Muslimanët e sotëm kanë nevojë për një Union Islamik për të
njëjtat arsye për të cilat kishin nevojë atëherë. Edhe pse bota
Islamike nuk është nën sulmin e një ushtrie të një koalicioni, siç
ishte në kohën e kryqëzatave, ajo po ballafaqohet me shumë
kërcënime. Për më tepër, bota Islamike ka mbetur prapa
qytetërimeve tjera sa i përket shkencës, teknologjisë, kulturës,
artit dhe mendimit. Që nga shekulli nëntëmbëdhjetë, bota
Islamike është dëmtuar seriozisht prej shumë ideologjive dhe
filozofive të rrejshme të krijuara tjetërkund, të importuara në
mesin e saj nga njerëzit e larguar nga udha e drejtë dhe u përhap
në mesin e atyre të cilët nuk i kishin të njohura vlerat e Kur’anit.
Në anën tjetër, disa radikal të cilët pohonin se përfaqësojnë
Islamin përderisa bënin çmos për të përmbysur parimet e tij
morale, shpeshherë pa dashje u ndihmuan atyre të cilët me
vetëdije po mbjellnin farën për konflikt të mëvonshëm.
Që e gjithë kjo të marr fund, Muslimanët duhet ta
rindërtojnë qytetërimin e tyre në mënyrë që edhe njëherë ta
udhëzojnë botën, ta ndriçojnë rrugën, dhe ta sjellin paqen dhe
drejtësinë. Por që ky vizion të bëhet realitet, ata duhet ta ndjekin
rrugën e Saladinit: të punojnë për rilindjen e parimeve morale,
dijes dhe besimit Islamik dhe ta arrijnë Unionin politik të botës
Islamike.
Bashkimi nëpërmjet respektimit të dallimeve
Domosdoshmëria për një Union të tillë bazohet jo vetëm në
nevojën për një zgjidhje politike për t’i dhënë fund situatës së
tanishme; më saktë, e që është më e rëndësishme, uniteti është një
kusht i të qenit Musliman. Si në të gjitha fushat e jetës së tyre,
Muslimanët duhet të veprojnë në përputhje me vlerat e Kur’anit
në politikat e tyre kombëtare dhe ndërkombëtare. Pasi që këto

93
parime morale kërkojnë ribashkimin e botës Islamike si prioritet,
marrja e parimeve morale Islamike si parim udhërrëfyes do ta
mundësoj këtë aleancë, si edhe do ta bëj jetëgjatë dhe aktive.
Parimet morale Islamike kërkojnë që Muslimanët të jenë
gjithmonë pajtues dhe të jenë vëllezër dhe motra në besim, si
edhe në solidaritet dhe bashkim. Zoti i urdhëron besimtarët që
të: “mos grinden ndërmjet vete” (Kur’an, 8:46), sepse duke
vepruar kështu, kjo vetëm se do t’i dobësoj ata. Një ajet tjetër
urdhëron si vijon:
Mos u bëni si ata që, pasi u erdhën provat e qarta, u përçanë
dhe u grindën. Për këta do të ketë dënim të madh. (Kur'an,
3:105)
Është e pamundshme që Muslimanët të cilët kanë mendje
dhe ndërgjegje të shëndoshë të mos bashkohen me besimtarët
tjerë apo të jenë të përfshirë në një konflikt të vazhdueshëm me
ta. Kjo është e vërtetë në baza individuale, si edhe në rrafshin e
bashkësive dhe kombeve. Zoti e nxjerr në pah këtë fakt në Kur’an
dhe iu ndalon kombeve Muslimane të jenë të padrejta dhe
armiqësore ndaj njëra tjetrës. Kur’ani shpall se ata të cilët bëhen
pjesë e veprimeve të tilla të dëmshme duhet të ndalohen dhe i
udhëzon kombet tjera Muslimane që të “vendosin paqe në mes
tyre”:
Nëse dy palë besimtarësh bëjnë luftë midis tyre, pajtojini
ata. Por, nëse njëra palë sulmon tjetrën, atëherë luftoni
kundër sulmuesit, derisa të kthehet në urdhrat e Allahut. E,
nëse kthehet, atëherë pajtojini ata midis tyre, me drejtësi
dhe paanësi, sepse Allahu i do ata që veprojnë me drejtësi.
(Kur'an, 49:9)
Natyrisht, mund të ketë dallime sa i përket qëndrimit dhe
praktikës kulturore, tradicionale dhe lokale në mes të kombeve

95
Chapel at Bethlehem,
Thomas Allom

96
Muslimane për arsye të pikëpamjeve, interpretimeve të
ndryshme dhe shkollave të mendimit. Gjërat e tilla janë të
natyrshme. Mirëpo, këto dallime nuk do të duhej të ndikonin që
kombet Muslimane t’i kundërvihen njëra tjetrës, t’i japin fund
dialogut të ndërsjellë dhe ta konsiderojnë kombin tjetër si të huaj
dhe armiqësor, në vend se të pajtohen për vlerat e tyre të
përbashkëta. Të vepruarit e tillë vetëm shpie drejt situatave të
patolerueshme.
Zoti paralajmëron Muslimanët që të largohen prej gabimeve
dhe zbulon gabimet e Ithtarëve të Librit (Çifutëve dhe të
Krishterëve) në këtë aspekt si shembull se çfarë mund të ndodhë.
Kur’ani shpall në ajetin 98:4 se ata u përçanë në mes vete dhe
morën drejtimin e tyre, edhe pse u erdhën Dëshmi të Qarta për
të kundërtën. Ajetet tjera shpallin se arsyet e kësaj përçarjeje
ishin tiparet e liga të karakterit si zilia, padrejtësia dhe
kryengritja kundër të vërtetës. Në vazhdim pasojnë disa prej
këtyre ajeteve:
Sidoqoftë, ata u përçanë midis tyre prej smirës, vetëm pasi
u erdhi dijenia… (Kur'an, 42:14)
Feja e vërtetë tek Allahu është vetëm Islami. Ata që u është
dhënë Libri, patën mospajtime nga zilia që kishin midis
tyre, vetëm pasi u erdhi dituria. Por kushdo që i mohon ud-
hëzimet e Allahut, ta dijë se Allahu është i shpejtë në lloga-
ri. (Kur'an, 3:19)
Historia Hebreje dhe e Krishterë është përplot me konflikte
për shkak të kësaj përçarjeje të vazhdueshme. 16 shekujt e parë të
Krishterimit mund të përshkruhen gjithashtu si histori e sekteve
të krishtera që ishin në luftë me njëra tjetrën. Madje edhe
dallimet e vogla në interpretim çuan në akuza të ndërsjella për
herezi. Me kalimin e kohës, Kisha Katolike mori primatin dhe
filloi t’i persekutojë shkollat tjera të mendimit fetar që ajo i

97
konsideronte si heretike, siç janë Docetizmi, Montanizmi,
Adopcionizmi, Sabelianizmi, Arianizmi, Plagjiarizmi dhe
Gnosticizmi. Persekutimi nga ana e Kishës Katolike i besimeve të
tilla fetare si Katarët dhe Bogomilët që nga shekulli i
njëmbëdhjetë e këndej, si edhe lufta e përgjakshme njëshekullore
midis Protestantëve dhe Katolikëve, përkojnë me epokën më të
errët të historisë Evropiane. Është e rëndësishme të përmendim
se qytetërimi Evropian filloi të pësoi ngritje pasi që mori fund kjo
luftë sektare. Siç pranojnë shkencëtarët politik, Evropa moderne
lindi vetëm pasi sektet e ndryshme të Krishtera u pajtuan për
tolerancë të ndërsjellë në Paqen e Vestfalias në vitin 1648.
Njerëzit ndahen në praktikat dhe në të kuptuarit e tyre fetar,
sepse nuk praktikojnë parimet morale, ashtu siç janë të
urdhëruar nga Zoti. Ky moral njeh modestinë. Ata të cilët
distancohen nga kjo modesti, i kuptojnë idetë e tyre si të vërtetën
përfundimtare, shpërfillin ata të cilët mendojnë ndryshe dhe
ndiejnë armiqësi ndaj tyre. Pasi që ata nuk dyshojnë në
vërtetësinë e pikëpamjeve të tyre, nuk vënë në dyshim vetveten
dhe në këtë mënyrë nuk mund të përmirësohen dhe ta gjejnë të
vërtetën. Kur’ani përshkruan ata të cilët vlerësojnë vetëm bindjet
e tyre si vijon:
Por ata (popuj ku u çuan të dërguarit) u ndanë në grupe në
çështje të fesë së tyre. Çdo grup ishte i kënaqur me atë që
kishte. (Kur'an, 23:53)
Muslimanët të cilët ndiejnë frikë-respekt ndaj Zotit dhe të
cilët besojnë se do të japin përgjegjësi për veprimet e tyre në
Ditën e Gjykimit, duhet të jenë të vetëdijshëm për këtë gjendje.
Ata të cilët e kuptojnë rëndësinë e kësaj çështje duhet t’iu
tërheqin vërejtjen Muslimanëve tjerë për rreziqet e përçarjes,
copëtimit dhe ndarjes dhe të punojnë për unitetin e
Muslimanëve sipas vlerave të Kur’anit.

98
Muslimanët
shembullor u afrohen të
tjerëve me dashuri,
dhembshuri dhe mëshirë, sepse
ata i shohin të gjithë njerëzit si manifestim
të disa prej emrave dhe vetive të Zotit tonë. Ata
i konsiderojnë të gjithë njerëzit të cilët ndajnë
besimin e njëjtë dhe të cilët besojnë në Kur’an, iu
binden urdhrave të Zotit dhe veprojnë në përputhje
me Sunnetin e Profetit tonë (paqja dhe shpëtimi i
Allahut qofshin mbi të), si vëllezër dhe motra të tyre
dhe nuk harrojnë kurrë se janë mbrojtës të njëri tjetrit.
Ata duhet të përmbahen nga fraksionizmi i rrënjosur në
pikëpamjet kulturore, tradicionale apo nga dallimet në
pikëpamje dhe, në vend se të krijojnë një çështje kurdo që t’iu
jepet mundësia, duhet të përkrahin unitetin sipas vlerave të
Kur’anit. Muslimanët duhet të mbështesin njëri tjetrin në këtë
union dhe të jenë tolerant dhe të kenë mirëkuptim kur kanë të
bëjnë me çështje kontestuese. Siç e përmendëm më parë,
Muslimanët e sinqertë të cilët janë të vetëdijshëm për rëndësinë
e kësaj çështje, si edhe mendimtarët dhe intelektualët kryesor të
botës Islamike, janë të obliguar në veçanti të punojnë me
vendosmëri për solidaritetin dhe unitetin Musliman. Në botën

99
M u s l i m a n e
duhet të vendoset një
solidaritet i mbështetur në
dashuri, respekt, dhembshuri
dhe tolerancë.
Në thelbin e vet, parimet morale Islamike
përmbajnë unitetin fetar dhe vlerat e përbashkëta,
e jo kundërshtimet dhe ndarjen. Profeti
Muhammed (paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin
mbi të) ju ka treguar rrugën që duhet ndjekur
Muslimanët me anë të hadithit vijues:
Në mesin tuaj kam lënë Librin e Zotit dhe Sunnetin
e të Dërguarit të Tij. Nëse mbaheni fort për to, kurrë nuk
do të humbni.11
Ne duhet vetëm të veprojmë në përputhje me këtë këshillë.
Zoti ynë i urdhëron të gjithë besimtarët ta pasojnë fenë e vërtetë
dhe t’i shmangen përçarjes. Zoti thotë:
Ai ka urdhëruar për ju atë Fe, të cilën ta zbuloi ty (o
Muhamed) dhe që pati urdhëruar për Nuhun, Ibrahimin,
Musain dhe Isain, duke thënë: “Qëndroni në fenë e drejtë
dhe mos u përçani në të!” Por për idhujtarët është e rëndë
ajo, në të cilën po i fton ti. Allahu zgjedh për këtë fe kë të
dojë dhe udhëzon drejt saj këdo që kthehet tek Ai me
pendim. (Kur'an, 42:13)

100

101
Humayun's Tomb,
India. One of
the most important
works of the
Mughal Empire.

102
Forcimi i ndjenjës së unitetit
Uniteti kërkon vetëdije, përkushtim, besnikëri dhe
devotshmëri. Zoti urdhëron unitetin për Muslimanët dhe zbulon
se Shejtani do të përpiqet të krijoj konflikt për të ndaluar këtë
unitet. Muslimanët janë të obliguar të përmbahen nga fjalët
lënduese, zemërimi, mosrespektimi dhe çfarëdo lloj sjelljeje që
mund ta dëmtoj këtë ndjenjë të unitetit kur kanë të bëjnë me
vëllezërit Muslimanë. Nga secili Musliman kërkohet të jetë i
përkushtuar ndaj të tjerëve, të jetë i durueshëm, të punoj për të
mirën e të tjerëve dhe të jetë besnik dhe i sinqertë. Të gjithë
Muslimanët duhet t’i përvetësojnë këto veti të larta.
Shembull i mirë për këtë është raporti në mes të atyre
Muslimanëve të cilët migruan në Medine me Profetin tonë (paqja
dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të) dhe atyre Muslimanëve të
cilët tashmë ishin vendosur atje. Muslimanët të cilët iu zotuan
për besnikëri Profetit tonë (paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin
mbi të) i mirëpritën në Medine të shpërngulurit Mekas për hir të
Zotit në mënyrën më të mirë të mundshme dhe u kujdesën
shumë mirë për ta. Këto dy bashkësi të ndryshme, të cilat nuk
kishin lidhje të ndërsjellë fisnore, e konsideronin besnikërinë
ndaj Islamit si matësin e vetëm të rëndësishëm. Muslimanët e
Medinës dëshmuan besnikërinë e tyre duke hapur dyert e
shtëpive të tyre, duke ndarë ushqimin e tyre dhe duke i vënë
nevojat e të shpërngulurve përpara nevojave të tyre. Zoti ynë
zbulon sjelljen e mirë të tyre në Kur’an:
Ndërsa ata që banojnë në Medinë dhe që e kanë pranuar
besimin qysh më parë, i duan mërgimtarët që vijnë në
Medinë dhe në zemrat e tyre nuk ndjejnë kurrfarë rëndimi,
për atë, që u është dhënë atyre, por duan t’u bëjnë më mirë
mërgimtarëve se sa vetes, edhe pse vetë janë nevojtarë.

103
Kushdo që ruhet nga lakmia e vetvetes, me siguri që do të
jetë fitues. (Kur'an, 59:9)
Karakteri shembullor dhe superior i shfaqur në këtë ajet
zbulon se çfarë duhet të jetë marrëdhënia në mes të dy
bashkësive Muslimane. Profeti ynë (paqja dhe shpëtimi i Allahut
qofshin mbi të) përshkruan solidaritetin në hadithin vijues:
Muslimanët janë sikur një trup. Nëse një sy dhemb, i tërë trupi ndi-
en dhimbje; nëse dhemb koka, i tërë trupi ndien dhimbje.12
"The city of Faytoum." Paul Renoir, Mathaf Gallery, London.

104
Dashuria në mes të Muslimanëve dhe mungesa e çfarëdo
keqdashjeje janë dhurata të mëdha të Zotit. Kur’ani thotë si vijon
për këtë dhunti, e cila do të përmbushet plotësisht në Parajsë:
Ne do ta heqim urrejtjen nga zemrat e tyre; ata do të rrinë
ulur si vëllezër përballë njëri-tjetrit në divane. (Kur'an,
15:47)
Prandaj, Muslimanët duhet të veprojnë duke qenë të
vetëdijshëm se solidariteti, vëllazëria dhe një ndjenjë përkatësie
janë dhurata që duhet mbrojtur me anë të durimit dhe vullnetit
të fortë. Ajeti në vazhdim zbulon po ashtu rëndësinë e këtij
uniteti:
Prandaj, frikësojuni Allahut, rregulloni marrëdhëniet midis
jush dhe bindjuni Allahut dhe të Dërguarit të Tij, nëse jeni
besimtarë të vërtetë”. (Kur'an, 8:1)
Profeti ynë (paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të)
thekson rëndësinë e unitetit në hadithin vijues:
Mos kini zili njëri tjetrin, mos urreni njëri tjetrin, mos ia ktheni shpi-
nën njëri tjetrit dhe mos dëmtoni njëri tjetrin. Më mirë, O robër të
Zotit, jini vëllezër…13
Muslimanët janë gjithmonë të obliguar të jenë falës, por nëse
grupi tjetër përbëhet prej Muslimanëve, grupi i parë duhet të jetë
madje edhe më i durueshëm. Ata duhet të kujtojnë se grupi i
dytë përbëhet prej vëllezërve Muslimanë dhe se të dyja palët e
kanë frikë Zotin, i binden Profetit (paqja dhe shpëtimi i Allahut
qofshin mbi të), dhe veprojnë në përputhje me përkufizimet e
Kur’anit për të drejtën dhe të gabuarën. Të gjithë Muslimanët e
dinë se ata duhet të kenë dashamirësi për vëllezërit e tyre
Muslimanë; se duhet të jenë të kujdesshëm dhe se duhet të
përgjigjen me durim, dhembshuri dhe dashuri kur lindin
mosmarrëveshjet. Kur’ani shpall lutjen e Muslimanëve për

105
"Interior of the Mosque of the Metwalys,"
by British painter David Roberts.

106
vëllezërit e tyre Muslimanë:
Edhe ata që erdhën pas tyre, thonë: “O Zoti ynë, falna neve
dhe vëllezërit tanë, të cilët kanë besuar para nesh dhe mos
lejo që në zemrat tona të ketë asnjë të keqe ndaj
besimtarëve! O Zoti ynë, Ti je vërtet i Butë dhe
Mëshirëplotë!” (Kur'an, 59:10)
Pikërisht siç janë Muslimanët të obliguar të ndërmjetësojnë
për miqësi mes tyre, ata janë të obliguar të zgjedhin çfarëdo
konflikti midis dy bashkësive Muslimane. Zoti thotë:
Në të vërtetë, besimtarët janë vëllezër, andaj pajtojini
vëllezërit tuaj midis tyre dhe kijeni frikë Allahun, në
mënyrë që ju të mëshiroheni. (Kur'an, 49:10)
Është e qartë se ky mentalitet krijon një ndjenjë të fuqishme
përkatësie dhe uniteti, sepse Zoti ynë thotë:
Vërtet, Allahu i do ata që luftojnë në rrugën e Tij, të
radhitur si të ishin një ndërtesë solide. (Kur'an, 61:4)
Kjo luftë ideologjike kundër filozofive dhe ideologjive
jofetare është detyrë e gjithë Muslimanëve. Pa dyshim, është
gabim historik të zhvillohet një komunitet i mbyllur që merret
me çështje të brendshme në vend se të mbahet mbi supe
përgjegjësia që kjo luftë ideologjike të sjell dritë në një botë
përndryshe të errët. Tani, njerëzimi, e në veçanti Muslimanët e
shtypur po gjurmojnë për një rrugëdalje nga kjo situatë dhe po
presin për një udhëzim që do të sjellë paqe, lumturi dhe drejtësi
në botë dhe do t’i përkujtoj njerëzit për qëllimin e vërtetë të
ekzistencës së tyre. Ky udhëzim është përgjegjësi e bashkësisë
Islame dhe të gjithë Muslimanët janë të obliguar të veprojnë në
mënyrë të ndërgjegjshme.
Fakti se dhuna, terrori, mizoria, mashtrimi, pandershmëria,
amoraliteti, konflikti dhe varfëria janë të zakonshme dëshmon se
106

107
e gjithë bota është përplot me “korrupsion.” Shumë çështje që
janë shndërruar në problem midis Muslimanëve humbin
rëndësinë e tyre përballë këtij realiteti. E gjithë kjo mizori dhe
prapësi mbahen në jetë nga sisteme të rrejshme të ndërtuara prej
atyre që e mohojnë ekzistencën dhe njësinë e Zotit dhe nuk e
besojnë Ahiretin. Prandaj, njerëzit e ndërgjegjshëm duhet të
bashkohen në ndershmëri.
Ky unitet do të jetë njëra prej fazave më të rëndësishme
në mposhtjen e ideologjive jofetare. Zoti ynë vë në pah
The prevalence of violence and cruelty reveals
dimensions of the responsibility
upon Muslims.

108
aleancën e mosbesimtarëve dhe shpall domosdoshmërinë e
miqësisë dhe solidaritetit ndër Muslimanët në mënyrë që bota të
pastrohet nga mizoria. Kur’ani thotë:
Kurse jobesimtarët janë miq e mbrojtës të njëri-tjetrit. Nëse
nuk veproni ashtu siç jeni urdhëruar, do të bëhet ngatërresë
dhe shkatërrim i madh në Tokë. (Kur'an, 8:73)
Duke marr parasysh se Muslimanët kanë një përgjegjësi kaq
të madhe, ata duhet të bashkohen. Nëse rrethanat i ndalojnë që
ta bëjnë këtë, duhet të mendojnë për pyetjet në vazhdim:
“A është më me rëndësi kjo çështje se sa uniteti i Islamit?”
“A nuk ka zgjidhje për të?”
“A është e pranueshme të biem në konflikt me një bashkësi
tjetër Muslimane në vend se të punojmë së bashku kundër
ideologjive jofetare?”
Secili që përgjigjet në këto pyetje në mënyrë të
ndërgjegjshme do ta dijë se prioritet më i lartë
është përmbajtja prej konflikteve të
pambarim dhe vendosja e një unioni
të bazuar në vlerat e Kur’anit.
Muslimanët nuk guxojnë
asnjëherë të harrojnë se
Shejtani punon gjithmonë
për të shkaktuar

109
armiqësi në mes të Muslimanëve për ta ndaluar unitetin dhe
solidaritetin e tyre. Zoti ynë ua tërheq vërejtjen besimtarëve për
këtë rrezik:
Thuaju, robërve të Mi, që të flasin atë që është më e mira.
Në të vërtetë, djalli mbjell ngatërresa ndërmjet tyre.
Vërtet, djalli është armik i hapët i njeriut. (Kur'an, 17:53)
Ky ajet i këshillon Muslimanët që t’iu shmangen fjalëve
lënduese, tallëse, të ashpra dhe akuzuese kundër Muslimanëve
tjerë dhe përmend nevojën për sjellje të mirë në kërkimin e
unitetit.
Kur’ani po ashtu thekson se konfliktet e tilla dhe sjelljet
tjera të dëmshme dëmtojnë ndjenjën e përkatësisë së njeriut dhe
dobëson fuqinë e Muslimanëve. Zoti ynë thotë:
Bindjuni Allahut dhe të Dërguarit të Tij dhe mos u
grindni ndërmjet jush, sepse do të humbni guximin e do
t’ju lërë fuqia. Bëhuni të durueshëm, se Allahu, me të
vërtetë, është me të durueshmit. (Kur'an, 8:46)
Siç u tha më herët, kjo vlen si për individët Muslimanë
ashtu edhe për kombet Muslimane. Nëse bota Islamike
dëshiron të ndërtoj një qytetërim të fuqishëm, stabil dhe
përparimtar që udhëzon dhe ndriçon botën në çdo aspekt,

110
duhet të veproj e bashkuar. Mungesa e një bashkimi të tillë
është përgjegjëse për papajtueshmërinë dhe përçarjen e botës
Islamike, mungesën e një zëri të përbashkët dhe pamundësinë
e mbrojtjes së Muslimanëve të pafajshëm. Një numër i pafund
i grave, fëmijëve dhe njerëzve të moshuar e të varfër kanë
nevojë të madhe për shpëtim nga tirania në Palestinë,
Kashmir, Turkistanin Lindor (vendbanim i popullit Ujgur të
sunduar nga Kinezët), Filipinet Jugore (vendbanim i popullit
Musliman Moro) dhe në shumë rajone tjera. Përgjegjësia për
këta popuj i bie botës Islamike përpara kujtdo tjetër.
Muslimanët s’duhet të harrojnë kurrë fjalët në vijim të Profetit
(paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të):
Muslimani është vëlla i Muslimanit. Ai nuk i bën keq atij e as nuk
e braktis atë.14
Bota Islamike duhet t’i lërë mënjanë konfliktet e
ndryshme të saj dhe të kujtoj se të gjithë Muslimanët janë
“vëllezër” dhe “motra”, në mënyrë që kështu të mund të jap
shembuj që pasqyrojnë karakterin e vërtetë të Islamit dhe të
idealeve të tij. Ky unitet i besimtarëve është një dhuratë dhe
mirësi e Zotit. Muslimanët e sinqertë duhet t’i falënderohen
Zotit tonë për këto të mira dhe t’i binden urdhrit të Tij “të mos
përçahen”:

111
Të gjithë mbahuni fort për litarin e Allahut (Kuranin) dhe
mos u përçani! Kujtoni dhuntinë e Allahut për ju, sepse,
kur ishit në armiqësi, Ai i pajtoi zemrat tuaja e, në saje të
dhuntisë së Tij, u bëtë vëllezër. Dhe ju ishit buzë greminës
së zjarrit, ndërsa Ai ju shpëtoi prej saj. Kështu, Allahu jua
shpjegon shpalljet e Veta, që ju të drejtoheni në udhën e
drejtë. (Kur'an, 3:103)

112

114
Uniteti do t’i forcojë
Muslimanët
Siç u përmend më herët, grindjet dhe konfliktet
shkaktojnë copëtim të brendshëm, që dobëson
Muslimanët shpirtërisht. Kjo është njëra prej shumë
fshehtësive që Kur’ani u shpall besimtarëve dhe thekson edhe
një të vërtetë tjetër të rëndësishme. Pikërisht sikur që konfliktet
dhe grindjet i dobësojnë ata shpirtërisht, uniteti dhe solidariteti i
forcojnë ata. Zoti u thotë besimtarëve të bashkohen dhe të bëjnë
qëndresë kur atyre u bëhet ndonjë e padrejtë (Kur’an, 42:39). Ky
urdhër hyjnor përmban urtësi të madhe. Për shembull, shkatërrimi i
ideologjive jofetare do të jetë i mundshëm vetëm kur Muslimanët të
bashkohen.
Mirëpo, ajo që me të vërtetë e bën aq të fuqishëm bashkimin e
besimtarëve është besimi dhe besnikëria e tyre. Pasi që vetëm besimi
i vërtetë mund të sjellë miqësinë dhe lidhjen e vërtetë, Muslimanët
duhet ta duan njëri tjetrin me zemër të dëlirë dhe për të fituar
kënaqësinë e Allahut, pa pasur as interesin më të vogël. Një union i
ngritur mbi themelet më të forta që njeh njerëzimi – frikën dhe
dashurinë ndaj Zotit – kurrë nuk do të shpartallohet,
pos nëse Allahu dëshiron ndryshe. Një lidhje e
tillë e fortë do t’iu jap Muslimanëve

115
natyrshëm fuqi që rrallë herë arrihet. Në
ajetin vijues, Allahu tregon se suksesi nuk
varet nga madhësia e grupit:
Sa herë, me ndihmën e Allahut, një ushtri e vogël
ka ngadhënjyer mbi një ushtri të madhe! Allahu është
me të durueshmit. (Kur'an, 2:249)
Një union Islamik i bazuar në besim dhe devotshmëri do
t’iu ofrojë Muslimanëve entuziazmin e nevojshëm dhe fuqinë e
vullnetit për sukses të madh.
Në një ajet tjetër, Zoti shpall se edhe pse mohuesit duket të jenë
të bashkuar, ata nuk kanë arritur unitetin e vërtetë:
Ata nuk do të luftojnë kundër jush së bashku, veçse në vende të
fortifikuara ose pas mureve. Lufta ndërmjet tyre është e ashpër.
Ti mendon se ata janë të bashkuar, mirëpo zemrat e tyre janë të
përçara, sepse ata janë njerëz që nuk kuptojnë. (Kur'an, 59:14)
Pavarësisht se sa solid duket të jetë një union, ai në fakt është
shumë i paqëndrueshëm nëse nuk ndërtohet mbi sinqeritet dhe
qëllime të sinqerta, sepse kjo nënkupton se ai mbështetet vetëm në
interesa të ndryshme. Dhe, kur cilido prej këtyre interesave
kërcënohet, unioni do të shpartallohet shpejtë. Sepse Zoti e ka
shpallur këtë fshehtësi në Kur’an, unioni i Muslimanëve
nuk është lëkundur nga humbjet e dynjasë; në të

116
vërtetë, ai është forcuar. Kjo vetëdije e bën këtë union shumë
solid. Dijetar i madh Islamik Said Nursi përdor shembullin në
vazhdim për të sqaruar pse një union i formuar nga Muslimanët
e sinqertë do të jetë i fuqishëm:
Pra ne sigurisht se kemi nevojë për solidaritet dhe bashkim të vërtetë,
të arritur përmes sinqeritetit – sepse misteri i sinqeritetit siguron për-
mes katër individëve forcën morale të një mijë e njëqind e njëmbëdh-
jetë sosh – vërtet, ne jemi të detyruar ta arrijmë atë.
Po, nëse tre elifët (shkronja “A” në gjuhën Arabe, e cila merr
trajtën e një vije të vetme vertikale, sikurse shkronja “I” apo
numri 1) nuk bashkohen, kanë vlerën e numrit tre. Por nëse ato
bashkohen, nëpërmjet misterit të numrave, ato marrin vlerën e
numrit njëqind e njëmbëdhjetë. Nëse katër herë katër mbesin të
ndarë, ata kanë vlerën e numrit gjashtëmbëdhjetë. Por nëse,
nëpërmjet misterit të vëllazërisë dhe duke pasur një qëllim të
përbashkët dhe detyrë të përbashkët, ata bashkohen, duke u
bashkuar krah për krah në një rresht, ata kanë forcën dhe vlerën
e katër mijë e katërqind e dyzet e katër. Pikërisht siç dëshmojnë
ngjarjet e shumta historike që forca morale dhe vlera e
gjashtëmbëdhjetë vëllezërve që vetëflijohen ka qenë më e madhe
se ajo e katër mijë njerëzve.
Arsyeja themelore e këtij misteri është kjo: Secili anëtar i një
bashkimi të vërtetë e të sinqertë mund të shoh po ashtu edhe me
sytë e vëllezërve tjerë dhe të dëgjojë me veshët e tyre. Sikur secili
person i një bashkimi të vërtetë prej dhjetë vetëve të ketë vlerën
dhe forcën e të parit me njëzet sy, të menduarit me dhjetë
mendje, të dëgjuarit me njëzet vesh dhe të punuarit me njëzet
duar.15
Temat të cilat i kemi shqyrtuar gjer më tani tregojnë nevojën
për unitetin Islamik dhe natyrën e një bashkimi të tillë. Pjesa
tjetër e librit do të merret me veçoritë e këtij bashkimi.

L
ufta e Parë Botërore dhe Lufta e Dytë Botërore i
dhanë njerëzimit një mësim në formë të masakrës
së paarsyeshme në shkallë botërore, qytetet
kryesore Evropiane u shndërruan në rrënoja, prona që u
bënë rrafsh me tokë dhe kampe gjenocidale të
përqendrimit. Perëndimi, i zënë në mes të këtyre
luftërave, nxori një mësim shumë të rëndësishëm nga këto
tragjedi: të krijoj aleanca për të pasur një mekanizëm
efikas, të lehtë dhe të shpejtë për zgjidhjen e konflikteve.
Vendet tjera Evropiane ishin përpjekur të formojnë
aleanca në të kaluarën, por ato nuk patën asnjëherë jetë të
gjatë ose për shkak të ndonjë konflikti me interes
kombëtar ose për ndonjë arsye ideologjike. Këtë herë,
Perëndimi e dinte se bashkimi i dëshiruar duhej të ishte
më shumë se vetëm një pakt ekonomik apo i mbrojtjes së
përbashkët; duhej të ishte një union i ndërtuar mbi vlera
të përbashkëta kulturore. Është e qartë se ky është një
proces i gjatë.
Këto luftëra e shkretuan ekonominë dhe industrinë e
Evropës. Të mbijetuarit u desh të rindërtonin qindra
qytete, të riparonin infrastrukturën dhe të rivendosnin një
sistem edukativ dhe shëndetësor funksional. Lufta kishte
mbaruar, por tani kolonitë po kërkonin pavarësi. Dukej
punë e vështirë për të krijuar stabilitet si edhe një union në
mes të këtij kaosi. Hapi i parë në këtë drejtim ishte
Federata Evropiane për Thëngjill dhe Çelik, e themeluar

120
në vitin 1951 kryesisht për të qenë në shërbim dhe
për të zhvilluar industrinë. Ky union
përfundimisht u shndërrua në Bashkësinë
Ekonomike Evropiane (BEE), pastaj në Bashkësinë
Evropiane (BE) dhe më në fund në Unionin
Evropian (UE). Përfundimisht ajo u bë një union i
fuqishëm në të cilin produktet, shërbimet, kapitali
dhe fuqia punëtore qarkullojnë lirshëm ndërmjet
shteteve anëtare; një union që ka një valutë të
përbashkët, ligje kompatibile dhe madje edhe
burokraci shtetërore. Sot, UE është një prej lojtarëve
kyç në skenën ndërkombëtare politike.
UE: Një model i mundshëm për Unionin
Islamik
Organizata e Konferencës Islamike (OKI) ka 56
shtete anëtare dhe është organizata më e madhe
Muslimane në aspektin e numrit të anëtarëve dhe
në aspektin gjeografik. Veç kësaj, ekzistojnë disa
aleanca rajonale ushtarake dhe tregtare në mes të
kombeve fqinje Muslimane, secila prej të cilave
kryen funksione të rëndësishme dhe kjo përfaqëson
një zhvillim pozitiv. Megjithatë, bota Islamike ka
nevojë për një union më gjithëpërfshirës, një union
me institucione të përhershme të autorizuar për të
sjellë vendime obliguese, të zhvilloj dhe zbatoj
politika të përbashkëta, të përfaqësoj tërë botën
Islamike dhe të jap zgjidhje për të gjithë
Muslimanët e jo të gjej zgjidhje vetëm për disa
vende të nxehta në rajon. Pushteti i këtij unioni
duhet të jetë ekonomik, ushtarak dhe shoqëror.

122
The military, political, and economic unity of the
Islamic world will enable a better use of the
available resources and allow it to accomplish
major cultural and economic development.

124
Ekzistenca e një unioni të tillë do të krijojë një ambient ku do të
ketë besim dhe pajtim të ndërsjellë në mënyrë që të zhvillohet një
ndjenjë solidariteti. Do të adresohen shqetësimet e sigurisë së
shteteve anëtare në përputhje me rrethanat dhe bashkëpunimi i
gjerë do të rezultojë me standarde më të larta të jetesës në shtetet
anëtare. Duke vepruar si një trup për të gjitha punët që kanë të
bëjnë me të, në mënyrë të drejtpërdrejt apo indirekte, kjo botë do
të jetë në gjendje të zhvilloj strategji që janë në interesin më të
mirë të botës Islamike.
Në gjysmën e dytë të shekullit njëzet, zhvillimet në
Palestinë, Bosnje, Kosovë, Nagorno Karabah, Kashmir dhe Açeh
i mësuan një të vërtetë të rëndësishme botës Islamike. Në këto
rajone, ku mijëra civil humbën jetët e tyre, një numër shumë i
madh i fëmijëve u bën jetimë dhe egërsia dhe dhuna arritën
nivele tronditëse, Perëndimi ose nuk reagoi fare ose ishte shumë
i ngadalshëm në ndërmarrjen e veprimeve ndaluese. Një

125
indiferencë e tillë i përkujtoi Muslimanët edhe një herë se ata të
gjithë ishin përgjegjës për mbrojtjen e të drejtave të Muslimanëve
tjerë dhe për përmbushjen e nevojave të tyre. Prandaj,
bota Islamike duhet të reagoj shpejtë dhe të jetë pro-
aktive, sepse vetëm kombet e bashkuara Muslimane
mund t’iu garantojnë siguri gjithë Muslimanëve duke
folur në emër të gjithë Muslimanëve në arenën
ndërkombëtare politike si një zë i vetëm.
Bota Islamike duhet të bëhet një bllok në aspektin
ushtarak, politik dhe ekonomik. Një botë Islamike e
bashkuar brenda saj do të sigurojë paqen botërore dhe
do t’i ndalojë radikalët që të mos shkojnë drejtë një
përplasje të qytetërimeve duke u bazuar në
ideologjitë e tyre që për bazë kanë interesat vetjake
dhe konfliktin.

126
Struktura e përgjithshme e Unionit Islamik
UE-ja, një model për unionin që ne propozojmë, mund të
përshkruhet si një entitet në të cilin sovraniteti, sistemi i
qeverisjes dhe burokracia shtetërore e shteteve anëtare do të
vazhdonin të funksiononin nën ombrellën e një kushtetute të
bazuar në “kulturën Evropiane.” Në kuadër të kësaj kushtetute,
shtetet anëtare do të bashkëpunonin në politikë, kulturë dhe
ekonomi dhe një legjislaturë dhe administratë qendrore do të
koordinonte bashkëpunimin e tyre dhe do të përfaqësonte
interesin e Evropës si tërësi.
Unioni Islamik duhet të ketë një strukturë që mbron
pavarësinë, kufijtë kombëtarë, të drejtat dhe interesat e shteteve
anëtare. Secili shtet sovran duhet të aspirojë të bashkohet nën një
kulturë të përbashkët Islamike, të zhvilloj politika të përbashkëta
dhe të themeloj organet legjislative dhe administrative që do t’i
vënë ato në zbatim. Qëllimi i kësaj nuk është që të arrihet një
shkrirje strukturore e shteteve, port që ato të bashkohen pas
politikave dhe interesave të përbashkëta për të arritur fuqinë
politike që do ta kishte një union i tillë.
Në një union të tillë, Muslimanët në mbarë botën do të jenë
në kontakt të drejtpërdrejt me njëri tjetrin, do t’i dinë problemet
e njëri tjetrit dhe do ta ndihmojnë njëri tjetrin. Separatizmi,
fraksionalizmi dhe fanatizmi do të lihen mënjanë për hir të
parimit të unitetit Musliman. Fakti se bota Islamike nuk ka qenë
në gjendje të arrijë konsensus për pikëpamjet, sistemet dhe
modelet e ndryshme që karakterizojnë anëtarët e saj i ka ndaluar
ata që të veprojnë të bashkuar. Thirrja për unitet e Unionit
Islamik të propozuar nuk do të bëhet sipas racës, gjendjes
ekonomike apo vendndodhjes gjeografike dhe të gjitha
armiqësitë që burojnë prej dallimeve racore, gjuhësore apo

127
"I have faith that Turkish Union will one day become a
reality. Even if I do not see it, I shall close my eyes to
this world with the dreams of it. I BELIEVE IN TURKISH
UNION AND I SEE IT. The history of tomorrow will open
its new chapters with the Turkish Union. The world will
find its peace in these chapters. The existence of the
Turk will open new horizons to this weary world, and it
will then be seen what the Sun means and what the
horizon means."

128
kulturore do të marrin fund nën ombrellën e këtij unioni.
Ndjenja e unitetit e anëtarëve të saj nuk do të bazohet në
superioritetin e një kulture, kombi apo grupi ndaj tjetrit, por në
frymën e solidaritetit të nxitur nga barazia, toleranca, dashuria
dhe miqësia.
Njëra prej arsyeve kryesore për themelimin e Unionit
Islamik është krijimi i një autoriteti qendror të aftë për të
udhëhequr popullatën e përgjithshme Muslimane. Për këtë
arsye, autoriteti qendror duhet të ketë një strukturë që përfshin
të gjithë Muslimanët ose, me fjalë tjera, duhet të jetë në gjendje
t’i strehoj të gjitha pikëpamjet
nën ombrellën e tij. Unioni
Islamik duhet të bazohet mbi
parimet qendrore të Islamit, të
pranojë dallimet praktike si
edhe teorike në pikëpamje me
tolerancë dhe mirëkuptim dhe
t’i kthejë këto dallime me
sukses në shumëllojshmëri dhe
pasuri kulturore. Nuk duhet
lejuar që këto dallime të
pengojnë zbatimin e vullnetit
politik dhe veprimin e
përbashkët. Të gjitha konfliktet
në mes të kombeve Muslimane
duhet të zgjidhen dhe dallimet
e tyre duhet të zgjidhen në
kuadër të këtij autoriteti
qendror. Një Union Islamik që
mund të menaxhoj punët e tij të

130
brendshme do të jetë në gjendje t’i zgjidhë dallimet e mundshme
me qytetërimet tjera me lehtësi dhe të gjenerojë politika të
përbashkëta që autoriteti i tij qendror do t’i zbatojë dhe
administrojë.
Bota Islamike ka shumë çështje që kërkojnë zgjidhje dhe që
janë probleme të vazhdueshme për bashkësinë ndërkombëtare:
tragjedi të tilla politike si Palestina, Kashmiri dhe Iraku; lufta
ideologjike ndaj terrorizmit; dhe çështje të tilla shoqërore si
ngecja ekonomike, varfëria, shëndetësia dhe shkollimi. Këto
çështje kryesore nuk janë çështje rajonale apo lokale; në të
vërtetë, ato kanë lidhje të drejtpërdrejt me të gjithë Muslimanët.
Duke pasur parasysh këtë realitet, bota Islamike duhet të arrij
solidaritet në mënyrë që t’i zgjidhë ato. Askush s’mund të thotë
se ajo që ndodhë në Palestinë ka të bëj vetëm me Palestinezët, se
civilët e pafajshëm Musliman të Kashmirit që vuajnë nga tirania
duhet ta zgjidhin vet këtë problem, ose se fëmijët barkthatë në
ndonjë vend Islamik janë përgjegjësi vetëm e atij vendi.
Muslimanët nuk mund ta pranojnë këtë situatë në aspektin fetar.
Megjithatë, Muslimanët kanë dështuar të formojnë një
aleancë të fuqishme në mes tyre dhe kështu vendet e tjera – dhe
ato jomuslimane po ofrojnë zgjidhje për këto dhe për probleme
të ngjashme. Mirëpo, zgjidhjet e propozuara, nuk posedojnë
interesat më të mira të Muslimanëve, ose ofrojnë vetëm zgjidhje
afatshkurtra. Në shumë rajone të përçara nga konfliktet, dobësi
që ndërlidhet me Muslimanët, i ndalon ata që të kenë një zë të
vërtetë në tavolinën negociuese. Veç kësaj, planet e
ashtuquajtura paqësore shpeshherë përmbajnë nene që bëjnë më
shumë dëm se sa dobi. Bota Islamike ka obligim të krijoj një plan
të përbashkët veprimi për t’i mbrojtur të drejtat e cenuara të
Muslimanëve.

132
Numri i çështjeve që presin zgjidhje nga Unioni Islamik
tregon se ai do të ketë një orar të ngjeshur. Për të funksionuar me
efikasitet, ai duhet të ketë një shtab të përhershëm operativ, të
formoj organet ligjvënëse dhe administrative që do t’i
koordinojnë aktivitetet e tyre (duke përfshirë sektorët e tyre) dhe
të siguroj se këto institucione do të funksionojnë siç duhet. Duhet
të ndërtohet infrastruktura që do sjellë vendimet e drejta në
kohën duhur, unioni duhet të ngjallë besim me aktivitetet e tij
dhe anëtarët e tij duhet të sigurohen se të drejtat e tyre janë
plotësisht të mbrojtura.
Unioni Islamik duhet të posedojë fleksibilitetin e nevojshëm
për t’iu përshtatur kushteve politike që vazhdojnë të ndryshojnë
dhe largpamësinë për të zhvilluar strategji të përshtatshme.
Është e qartë nevoja për një autoritet qendror aktiv që mund të
ndërmerr iniciativën, në vend të reagimeve refleksive ndaj
ngjarjeve në botë apo të qenit i kënaqur me bërjen e kritikave apo
me shprehjen e opinioneve. Kjo qendër duhet të bart në supet e
veta përgjegjësinë për bashkërenditje, mbikëqyrje dhe të qenit në
shërbim të interesave të gjitha shteteve anëtare njësoj. Ajo duhet
t’i marr në konsideratë të gjitha zhvillimet në mënyrë objektive
dhe të jetë e udhëhequr nga kërkesat e botës Islamike. Një Union
Islamik që mund të gjykoj në mes të shteteve anëtare, t’i zgjidhë
konfliktet e tyre të interesit dhe t’iu ofrojë mbrojtje Muslimanëve
në marrëdhëniet e tyre me kombet tjera do të forcojë ndikimin
kulturor, ekonomik dhe politik të botës Islamike.
Që Unioni Islamik të bëhet një fuqi e bashkuar dhe një
strukturë e unifikuar, ai duhet t’i mbrojë vlerat bashkëkohore
shoqërore, t’i respektojë të drejtat njerëzore të gjithë njerëzve dhe
të bazohet në parimet demokratike. Nuk çudit fakti që të gjitha
këto vlera kanë rëndësi të dorës së parë për moralin Islamik.

133
Një Union Islamik paqësor dhe
i harmonishëm
Unioni Islamik duhet të punoj për të sjellë paqe për gjithë
njerëzit, jo vetëm për Muslimanët, dhe të jetë tolerant dhe
paqësor në vendimet dhe praktikat e tij. Thelbi i Islamit është
morali i mirë i shpallur në Kur’an, i cili kërkon prej Muslimanëve
të jenë miqësor, bujar, të dhembshur, tolerant, të drejtë, të
kuptueshëm, të durueshëm dhe të devotshëm. Islami iu bën
thirrje njerëzve për një botë paqësore:
O besimtarë! Pranojeni Islamin me të gjitha rregullat e tij
dhe mos shkoni gjurmëve të djallit, se ai është armiku juaj
i përbetuar. (Kur'an, 2:208)
Muslimanët karakterizohen si njerëz të cilët iu binden
urdhrave të Zotit, që përpiqen t’i vënë në jetë parimet morale të
Kur’anit me zell, ta bëjnë botën një vend më të mirë, ta ndërtojnë
atë dhe të sjellin paqe dhe lumturi. Ata përpiqen të bëjnë gjëra të
mira, të këndshme dhe të hijshme për njerëzit dhe bëjnë ç’është e

134

136
mundur për të pasqyruar
dhembshurinë dhe mëshirën e
pafund të Zotit tonë. Zoti i ka
urdhëruar robërit e Tij të jenë të mirë
ndaj njerëzve, të tregojnë interesim për
mjedisin që i rrethon dhe t’i thërrasin njerëzit
në rrugën e drejtë. Ajeti në vazhdim përshkruan
dallimin në mes të njerëzve të cilët nuk kanë ndikim
pozitiv në mjedisin që i rrethon dhe atyre të cilët
gjithmonë përpiqen të bëjnë vepra të mira:
Gjithashtu, Allahu krahason shembullin e dy njerëzve,
njëri prej të cilëve është shurdh-memec, nuk mund të
bëjë asgjë dhe është barrë e pronarit të vet, - kurdo e
kudo që ta dërgojë, nuk i sjell asnjë të mirë. A është
i barabartë ky me atë që urdhëron për drejtësi dhe
ndjek rrugën e drejtë?! (Kur'an, 16:76)
Porosia e këtij ajeti duhet ta udhëheq Unionin
Islamik, e cila duhet të jetë platformë për zbatimin e të
kuptuarit të moralit Islamik të devotshmërisë, unitetit,
miqësisë, ndershmërisë, drejtësisë, besnikërisë, përpikërisë
dhe të qenit në shërbim. Morali Islamik garanton lirinë e
mendimit dhe të jetës së njeriut, shkurajon tensionimin
dhe konfliktin midis njerëzve dhe madje ndalon
dyshimin, mendimet dhe fjalët negative për njëri
tjetrin. Unioni ynë i paramenduar duhet të
formohet nga Muslimanët të cilët veprojnë mbi
këtë bazë dhe që punojnë për paqe në botë.
Morali Kur’anor kërkon që Muslimanët të
përmbahen nga lufta dhe konflikti dhe t’i

137
zgjidhin konfliktet përmes dialogut
dhe marrëveshjes. Kur’ani e
konsideron luftën si një
domosdoshmëri të padëshiruar dhe si
zgjidhjen e fundit që kërkon të veprohet në
përputhje me norma strikte humanitare dhe
morale. Muslimanët janë të detyruar që gjithmonë të
anojnë nga paqja dhe pajtimi dhe të luftojnë vetëm në
vetëmbrojtje nëse sulmohen nga armiku. Zoti shpall se janë
keqbërësit ata të cilët fillojnë luftën dhe se Ai nuk i do ata:
Kurdo që ata ndezin zjarrin e luftës, Allahu e shuan atë.
Ata përpiqen të shkaktojnë ngatërresa në Tokë, por
Allahu nuk i do ngatërrestarët. (Kur'an, 5:64)
Jeta e Profetit tonë (paqja dhe mëshira e Allahut
qofshin mbi të) tregon se është luftuar vetëm për
qëllime mbrojtëse kur gjithçka tjetër ka dështuar.

138
Kur’ani iu shpall Profetit (paqja dhe mëshira e
Allahut qofshin mbi të) gjatë një periudhe prej 23
vitesh. Gjatë 13 viteve të para, Muslimanët
jetonin si një bashkësi pakicë e shtypur nën
zgjedhën pagane. Shumë Muslimanë u torturuan
fizikisht, disa u vranë dhe të tjerëve iu plaçkit
pasuria. Si bashkësi, ata vazhdimisht iu
nënshtruan poshtërimit dhe kërcënimeve. E
megjithatë, ata mbetën paqësor dhe vazhduan
t’iu bëjnë thirrje Mekasve pagan për paqe. Kur
shtypja arriti një shkallë të padurueshme,
Muslimanët mërguan në Jethrib (Medina e
sotme), ku gjetën liri dhe miqësi dhe ku
gradualisht vendosën sundimin e tyre. As
atëherë ata nuk iu shpallën luftë paganëve
agresiv të Mekës.
Natyra e shoqërisë Islamike është e rregullt
dhe e baraspeshuar, sepse njerëzit thirren të
bëjnë vepra të mira dhe urdhërohen që të
përmbahen nga e keqja. Surja Bekare 2:143 shpall
se Muslimanët janë dëshmitarë si dhe shembull
për njerëzit si “bashkësi e mesit.” Një tjetër ajet

139
shpall se prej tyre kërkohet të jenë shembull i të
mirës për njerëzimin:
Ju jeni populli më i mirë i dalë për
njerëzimin: (sepse) ju urdhëroni që të
bëhen vepra të mira, i ndaloni të këqijat
dhe besoni Allahun. (Kur'an, 3:110)
Është e qartë se nga një organizatë e
formuar prej Muslimanëve të cilët veprojnë në
përputhje me mësimet e Zotit kërkohet që ajo ta
mbrojë dhe ta përfaqësojë këtë moral të mirë
dhe të prijë udhën e Unionit Islamik. Ajo duhet
së pari t’i zgjidhë konfliktet ndër-muslimane
dhe t’i sjellë paqe botës Islamike, t’i kundërvihet
çfarëdo lëvizje që nxitë dhunë dhe luftë dhe të
themeloj një forcë parandaluese kundër gjithë
luftënxitësve. Veç kësaj, duhet të bashkëpunoj
me bashkësinë ndërkombëtare sa i përket
terrorizmit dhe krimit ndërkombëtar, si edhe
për çështje me interes të përgjithshëm (si armët
për shkatërrim në masë) dhe madje edhe të
udhëheq luftën kundër këtyre kërcënimeve.

140
Gjenerator i zgjidhjeve
Me pak fjalë kemi përmendur disa probleme (si Palestina
dhe Kashmiri) që Unioni Islamik do të mund t’i zgjidhje shpejtë.
Pra, posa të formohet, ky union do të bart mbi supe përgjegjësi të
mëdha dhe do të bëhet një organizatë që mund të gjeneroj
zgjidhje realiste dhe të duhura.
Situata e tanishme ka ndikim negativ jo vetëm mbi
Muslimanët, por gjithashtu edhe mbi shumë njerëz të pafajshëm
në mbarë botën. Një numër i pallogaritshëm i njerëzve
vazhdojnë të vuajnë nga belatë e korrupsionit, varfërisë,
amoralitetit, shpërndarjes së padrejtë të pasurisë, mizorisë,
tiranisë, konfliktit dhe padrejtësisë. Foshnjat vdesin për shkak të
mungesës së ushqimit, fëmijët dhe të moshuarit lihen në rrugë
për të siguruar jetesën e vet, refugjatët detyrohen të jetojnë në
tenda dhe baraka dhe të sëmurët nuk mund t’i lejojnë vetes
çfarëdo tretmani mjekësor – të gjitha këto probleme prekin jo
vetëm botën Islamike dhe botën e pazhvilluar në përgjithësi, por
po ashtu, në një masë më të vogël, edhe botën e zhvilluar.
Shumë njerëz të pafajshëm dhe nevojtar presin dorën e
ndihmës. Përgjegjësitë e Muslimanëve në këtë aspekt janë si
vijon:
Ç’keni ju që nuk luftoni në udhë të Allahut dhe për
shpëtimin e të shtypurve: për meshkujt e pafuqishëm, gratë
dhe fëmijët, të cilët thërrasin: “O Zoti ynë! Nxirrna nga ky
qytet, banorët e të cilit janë keqbërës! Na cakto një mbrojtës
dhe na dërgo nga ana Jote dikë që të na ndihmojë!” (Kur'an,
4:75)
Unioni Islamik do t’i zgjidhë konfliktet ndërmjet
Muslimanëve dhe jomuslimanëve si edhe konfliktet ndërmjet

141
Muslimanëve. Aktualisht, madje edhe kontestet ndër-muslimane
janë duke u zgjidhur nga shtetet Perëndimore apo organizatat
ndërkombëtare nën kontrollin e tyre. Fuqitë e huaja, të
painformuara lidhur me historinë dhe kulturën Muslimane, nuk
duket të jenë të afta të ofrojnë zgjidhje të përshtatshme, edhe pse
kohë pas kohe ofrojnë pak ndihmë. Kombet Muslimane duhet
vet t’i zgjidhin problemet e veta, sepse atëherë problemet e tyre

142
nuk do të zvarriten në arenën ndërkombëtare,
zgjidhjet e propozuara do të jenë në interesin e tyre
dhe një botë e bashkuar Islamike do të bartte një porosi të
fuqisë dhe stabilitetit. Njëra prej telasheve më të mëdha të botës
Islamike është paaftësia e saj e tanishme për të krijuar aso
politika të përbashkëta dhe strategji efikase madje edhe për
çështje që në mënyrë të drejtpërdrejtë kanë të bëjnë me të.
Unioni Islamik duhet të gjejë zgjidhje për kombet
Muslimane si edhe për të gjithë popujt që kërkojnë paqe dhe
siguri. Secili komb ka problemet e veta politike, demografike dhe
ekonomike dhe rajonet e ndryshme kanë gjithashtu problemet e
tyre rajonale. Edhe pse secili prej këtyre problemeve kërkon
zgjidhje dhe masa të ndryshme, problemet fundamentale dhe
zgjidhjet e tyre janë të njëjta gjithandej. Shumë vuajtje dhe telashe
shkaktohen nga fakti se parimet morale të Kur’anit nuk vihen në
jetë ashtu siç duhet, gjë që nënkupton se zgjidhjet e nevojshme
nuk janë bërë në pajtim me udhëzimin e tij. Nëse duhet të arrihen
zgjidhje të drejta dhe realiste, cilësi si mungesa e paragjykimeve,
fleksibiliteti dhe mendimi i lirë, bashkë me sinqeritetin,
devotshmërinë, drejtësinë dhe ndihmën, të cilat burojnë të gjitha
prej parimeve morale të Kur’anit, duhet t’i udhëheqin
Muslimanët.
Ekziston një lidhje e rëndësishme midis zgjidhjes së
problemeve ekonomike dhe moralit shoqëror. Për shembull,
njëri prej problemeve më të mëdha ekonomike është padrejtësia
shoqërore, e cila në thelb është një problem moral. Nuk mund të
ketë padrejtësi shoqërore në një shoqëri Islamike, sepse Zoti

143
kërkon që gjithë teprica e pronës apo pasurisë të
ndahet me ata që kanë nevojë dhe ndalon shpenzimin
e tepërt. Mjetet financiare nuk duhet të përbëjnë bazën
për privilegj dhe të shndërrohen në vlerë që ndahet vetëm
nga një pakicë e njerëzve, sepse morali i Kur’anit kërkon
solidaritet dhe ndërgjegje shoqërore për nevojat e tjetrit.
Muslimanët e sinqertë janë aq të devotshëm sa që ushqimin e
tyre së pari iu japin të varfërve dhe të robëruarve, madje edhe
nëse vet kanë nevojë për të. Ata veprojnë kështu vetëm për të
fituar kënaqësinë e Allahut, sepse:
Ata i ushqejnë të varfrit, jetimët dhe të zënët rob edhe pse
vetë janë nevojtarë, duke thënë: “Ne ju ushqejmë vetëm për
hir të Zotit. Për këtë, nuk duam shpërblim e as falënderim!
(Kur'an, 76:8-9)
Solidariteti dhe bashkëpunimi në mes të individëve mund të
arrihet lehtë në marrëdhëniet ndërkombëtare, sepse morali
Islamik do t’i udhëheq kombet anëtare të unionit. Është e
patolerueshme që disa shtete gëzojnë luks të tepruar derisa, në
një shtet tjetër, mijëra foshnje të porsalindura vdesin nga uria.
Secili njeri i ndërgjegjshëm duhet të shqetësohet nga një situatë e
tillë.
Shumë organizata bamirëse dhe ndërkombëtare përpiqen
në mënyrë aktive t’i ndihmojnë këto kombe të varfra e të
përvuajtura. Megjithatë, përpjekjet e tyre zakonisht nuk shkojnë
përtej dhënies së pakove me ndihma në rajonet e prekura. Dhe
kjo ndihmë shpeshherë nuk arrin marrësit e planifikuar për arsye
të dështimeve të sistemit kombëtar të pazhvilluar dhe mafies apo

144
organizatave banditeske të tyre. Të gjitha këto duhet të
çrrënjosen dhe një mentalitet i ri i bazuar në vetëdije dhe mendje
të shëndoshë duhet ushqyer përmes fushatave për edukimin e
masave.
Kur të ndalohet shkapërderdhja, kur të zhvillohet
solidariteti dhe të ndahen të mirat dhe posaçërisht kur njerëzit të
kenë mësuar të udhëhiqen nga ndërgjegjja e tyre, këso mungesa
të baraspeshës ekonomike do të çrrënjosen. Struktura më e
përshtatshme për të zbatuar këto zgjidhje do të jetë Unioni
Islamik.
Të drejtat private dhe individuale duhet të jenë
të drejta dhe të respektohen
Në një shoqëri të formësuar përmes parimeve të vërteta
morale Islamike, të drejtat dhe liritë individuale janë shumë të
Hungry and poor people need every kind of help.

145
rëndësishme. Të drejtat dhe liritë personale janë të garantuara në
mënyrë që njerëzit të mund të jetojnë një jetë të lirë dhe të denjë.
Zoti ka shpallur në Kur’an se të gjithë njerëzit janë të barabartë
para Tij, sepse superioriteti bazohet në vetëdijen e njeriut për
Zotin dhe Ai i urdhëron Muslimanët që të jenë të drejtë, tolerant,
falës dhe të kenë mirëkuptim ndaj njerëzve. Prandaj, ata duhet t’i
respektojnë dallimet dhe të jenë të drejtë kur bëjnë vlerësimin e
tyre.
Praktikat e Profetit tonë (paqja dhe mëshira e Allahut
qofshin mbi të) në shoqërinë e parë Islamike (në Medine) kanë
treguar rrugën për të gjithë Muslimanët sa i përket strukturës
shoqërore dhe udhëheqjes. “Kushtetuta e Medinës,” që
konsiderohet si kushtetuta e parë e Muslimanëve, reflekton një
shkallë të avancuar të kuptimit të ligjit dhe ilustron me shembull
ndjenjën e shoqërisë Islamike për drejtësi dhe të drejta
individuale. Sipas saj, të gjithë njerëzve të secilit religjion u janë
dhënë të drejtat dhe liritë themelore dhe pasuria, jeta, familja dhe
faltoret janë ruajtur. Me këtë marrëveshje, secili ka mundur të
jetonte nën një entitet politik dhe paqja u është sjellë fiseve të cilat
kanë qenë në armiqësi me njëra tjetrën për shumë vite. Jashtë
Kushtetutës së Medinës, Profeti (paqja dhe mëshira e Allahut
qofshin mbi të) gjithmonë i trajtoi paganët në mënyrë të drejtë, i
respektoi kërkesat e tyre për siguri dhe mbrojtje dhe dëshironte
raporte miqësore dhe të qytetëruara midis njerëzve.
Katërmbëdhjetë shekuj më parë, Islami i solli vlera të tilla
njerëzimit si të drejtat individuale, ligji dhe rendi, barazia para
drejtësisë dhe liria ekonomike. Me përhapjen e Islamit, drejtësia
që mbretëroi në tërë territorin e tij u bënë lakmia e të gjitha
kombeve. Kjo ndjenjë e drejtësisë, e cila sot ende kujtohet me
respekt dhe aprovim nga shumë mendimtarë Perëndimor, bëri

146
që shumë njerëz dhe kombe ta përqafojnë Islamin dhe ta
mirëpresin sundimin Musliman. Profeti ynë (paqja dhe mëshira
e Allahut qofshin mbi të) praktikoi sistemin e drejtësisë së
Kur’anit në mënyrën më të mirë të mundshme dhe Shokët e tij
dhe Muslimanët në përgjithësi vazhduan ta praktikojnë këtë
moral të lartë. Kjo bëri të mundshme që Muslimanët të bëhen një
bashkësi që arriti drejtësi midis njerëzve:
Ndërmjet atyre që kemi krijuar, ka njerëz që i udhëzojnë të
tjerët në rrugën e vërtetë dhe gjykojnë drejt. (Kur'an, 7:181)
Islami mëson lirinë e të menduarit dhe pjesëmarrjen në
qeverisje. Një proces konsultues me bazë të gjerë është njëra prej
kërkesave më fundamentale shoqërore të Islamit, sepse Zoti i
urdhëron Muslimanët të qeverisin me anë të konsultimit të
ndërsjellë, domethënë, t’i diskutojnë punët e tyre në mes vete:
[Besimtarë janë] ata që i përgjigjen thirrjes së Zotit të tyre, e
falin namazin rregullisht dhe këshillohen për punët e veta
me njëri-tjetrin; për ata që ndajnë lëmoshë prej asaj që u
kemi dhënë Ne. (Kur'an, 42:38)
Kur veprimi pason konsultimin, të gjithë individët do të
kenë pasur mundësi të barabartë për të shprehur mendimet e
tyre dhe pastaj ta gjykojnë çështjen nga shumë këndvështrime të
ndryshme. Kjo gjë zvogëlon mundësinë e gabimit dhe, prandaj,
rezulton me një vendim të duhur dhe për të cilin është arritur
pajtimi.
Aspekti më i rëndësishëm i konsultimit është se secili
përfaqësues bën gjithë çka është në mundësinë e tij apo saj për të
respektuar dhe për të kuptuar këndvështrimet e ndryshme.
Shqetësimi më i madh i tyre është të gjejnë idetë e duhura, më
tepër se fakti se kush i propozoi ato. Me fjalë tjera, qëllimi
kryesor i konsultimit është që të sillen ato vendime që janë në

147
interesin më të mirë të shoqërisë. Parimet morale Islamike
kërkojnë që Muslimanët të mos këmbëngulin në pikëpamjet e
veta, por të pranojnë pikëpamjen që është më e afërt për
ndërgjegjen e tyre dhe drejtësinë. Muslimanët duhet të
përmbahen nga këmbëngulja dhe krenaria e pranishme në të
menduarit e stilit “pikëpamjet e mia janë më të mirat, pikëpamjet
e mia duhet të pranohen prej të gjithëve,” sepse sjellja e tillë nuk
e kënaq Zotin. Muslimanët duhet të jenë të vetëdijshëm se
gjithmonë ekziston dikush që di më shumë se ata dhe do të ishte
gabim i rëndë të insistohet se idetë e tyre janë më të mirat:
E mbi çdo të ditur është një i Gjithëdijshëm. (Kur'an, 12:76)
Parimi Islamik i këshillimit është një dritë udhëzuese për
Unionin Islamik, i cili duhet të ndërtohet mbi një kulturë politike
të lirisë së fjalës pa frikë nga të qenit i paditur, ku të drejtat e tyre
janë të mbrojtura dhe ku pikëpamjet e secilit dëgjohen me
respekt të njëjtë. Në këtë mënyrë, kombet anëtare të tij do t’i
zhvillojnë shoqëritë e tyre në të cilat njerëzit do t’i respektojnë
pikëpamjet e njëri tjetrit; ku qeverisin barazia, drejtësia dhe liria;
ku janë të çrrënjosura shtypja dhe padrejtësia. Të arriturat e tilla
do t’i mundësojnë botës Islamike të garantoj sigurinë dhe
lumturinë e Muslimanëve dhe do të bëhet po ashtu forca lëvizëse
e kulturës dhe qytetërimit të botës sonë.

148
Synimi përfundimtar: Zhvillimi i
Botës Islamike
Njëri prej problemeve më serioze të botës Islamike është
moszhvillimi i përgjithshëm i saj. Prandaj, njëri prej prioriteteve
të Unionit Islamik duhet të jetë zhvillimi i botës Islamike duke
përkrahur vendet më të varfra dhe duke zgjidhur problemet e
tyre ekonomike. Kjo mund të arrihet duke luftuar varfërinë,
duke inkurajuar investime të reja, duke krijuar vende të punës,
duke vendosur rendin dhe ligjin në tërë shoqërinë, duke
mënjanuar padrejtësinë ekonomike, duke garantuar drejtësi
shoqërore dhe duke forcuar bashkëpunimin dhe dialogun
ndërkombëtar si edhe atë rajonal.
Problemet dhe tensionet përbrenda botës Islamike të
shkaktuara nga pabarazia financiare duhet të ulen. Një bashkim
dhe bashkëpunim midis kombeve Muslimane në arenën
ekonomike, politike dhe ajo që është më me rëndësi, në arenën
kulturore do t’iu mundësojë kombeve të pazhvilluara që të
përparojnë me shpejtësi. Veç kësaj, ata të cilët kanë të vendosur
infrastrukturën e nevojshme do t’iu mundësohet të shtojnë në
maksimum produktivitetin e tyre. Një union i tillë do të jetë në
dobi të rritjes ekonomike dhe zhvillimit shkencor dhe
teknologjik.
Zhvillimi ekonomik do t’i rris investimet në shkencë dhe
teknologji dhe përparimet teknologjike do të stimulojnë rritjen e
mëtutjeshme ekonomike. Zhvillimi ekonomik do të ngritë
standardet edukative dhe shoqëria do të zhvillohet në shumë
drejtime. Nën ombrellën e Unionit Islamik, individët do të kenë
mundësi të udhëtojnë lirshëm pa pengesat e vizave apo kufijve
dhe një sistem i tregtisë dhe ndërmarrjes së lirë do të nxis rritjen
dhe zhvillimin e shpejtë të botës Islamike.

149
Oil complexes in Azerbaijan
and Indonesia.

150

151
Projects of "greening the deserts" play an important role
in the Muslim world's economic recovery. The projects
carried out in Egypt, Jordan, and Morocco have been
quite successful. Economic cooperation among Muslim
countries will yield better results in similar projects.

152
Ky zhvillim do të rezultojë në mënyrë të natyrshme me
modernizimin e botës Islamike dhe arritjen e standardeve që
ekzistojnë në botën e zhvilluar. Derisa parimet ekonomike të
Islamit ndryshojnë nga hedonizmi që dominon pjesën më të
madhe të Perëndimit, tregtia e lirë është element po aq i
domosdoshëm për shoqëritë Islamike sa edhe për shoqëritë
Perëndimore. Islami njeh të drejtën e çdo njeriu për pronën
private dhe ndërmarrjen e lirë, por parimet morale Islamike vënë
përgjegjësi të caktuara mbi individët në mënyrë që të arrihet
drejtësia shoqërore. Të varfrit gëzojnë të drejtën në një pjesë të
pasurisë së të pasurve, por jo në formën e tatimit të detyruar. Më
saktë, të pasurit ua japin këtë pjesë të varfërve me dëshirë për
shkak të besimeve të tyre. Versioni Islamik i drejtësisë shoqërore
nuk arrihet përmes planifikimit dhe detyrimit nga qendra, siç
shpalli socializmi dhe dështoi ta realizonte, por përmes vlerave
dominuese morale të shoqërisë. Morali Islamik po ashtu ndalon
të pasurit që të zhyten në konsumim dhe shpenzim të tepruar të
të hollave.
The degeneration and moral collapse in societies
where people are far removed from religion's morality
is a major problem in many countries.

153
Modeli materialist shoqëror inkurajon shpenzimin,
egoizmin dhe shtypjen e pamëshirë të tjerëve nga individët të
cilët kanë humbur respektin dhe dashurinë e tyre për
bashkëqytetarët e tyre. Gjatë dy shekujve të kaluar, ky model
shoqëror ka arritur që të dominojë pjesën më të madhe të botës
Perëndimore dhe ka gërryer vlerat e saj tradicionale morale
Hebreje dhe të Krishtera. Si pasojë e kësaj, shumë vende
Perëndimore janë detyruar ta luftojnë shpërdorimin e drogës të
përhapur gjithandej, prostitucionin, korrupsionin, kumarin,
shpërdorimin e alkoolit dhe krimin e organizuar. Veç kësaj,
dobësimi i besimeve fetare ka krijuar një krizë identiteti:
Filozofitë materialiste, të cilat pohojnë se qëllimi i jetës është të
sigurohet pasuri materiale dhe të jetohet një jetë ku dominon
kënaqësia, nuk mund ta kënaqin botën shpirtërore të njerëzve
dhe kështu përfundojnë duke krijuar një boshllëk ku nuk
ekziston kurrfarë qëllimi. Nën flamurin e lirisë, pasuesit e saj
veten e tyre ua nënshtrojnë dëshirave të tyre vetjake.
Morali Islamik, në anën tjetër, i çliron njerëzit prej të gjitha
llojeve të shqetësimeve dhe anktheve që mundojnë mendjet e
tyre. Besimtarët janë të vëmendshëm vetëm ndaj Zotit dhe
kërkojnë të fitojnë vetëm kënaqësinë e Tij. Plotësisht të
vetëdijshëm për përgjegjësitë e tyre ndaj Zotit tonë, ata jetojnë në
harmoni me ndërgjegjen e tyre gjatë gjithë kohës dhe, si të tillë,
janë individë të kënaqur dhe të matur. Ata i ofrojnë mjedisit të
tyre mirësi dhe bukuri. Ky moral i çliron njerëzit nga presioni i
lakmisë, dëshirës së tepruar, frikës për të ardhmen dhe vdekjen
dhe qëndrime dhe frika tjera që janë të papajtueshme me moralin
fetar. Të liruar prej këtyre karakteristikave negative, ata
përjetojnë lirinë dhe paqen që buron nga nënshtrimi ndaj Zotit.
Prandaj, zhvillimi dhe përparimi i nxitur nga Unioni Islamik

154
The Petronas Twin Towers in
Malaysia, 452 meters tall, are the
second tallest buildings in the
world.

157
Islamic morality instructs people
to avoid waste and extravagance.
This is a key element in
establishing social justice in Islamic
societies. Social justice in
Islam can be established by the
society's prevalent moral values.
Consequently, living by the
Qur'an's values and Islamic
unity will cause the Islamic
world to become more prosperous.

158
nuk do të jetë identik me zhvillimin e paraparë nga Perëndimi.
Gjatë periudhës së zhvillimit, Perëndimi përjetoi padrejtësi të
madhe shoqërore. Për shembull, forca lëvizëse e zhvillimit në
Anglinë e shekujve tetëmbëdhjetë dhe nëntëmbëdhjetë ishte
eksploatimi i pamëshirshëm. Klasa punëtore duroi kushte të
tmerrshme të punës dhe jetesës. Fëmijët e moshës së re 7 apo 8
vjeçare u detyruan të punojnë në minierat e pista të thëngjillit 16
orë në ditë; shumë prej tyre vdiqën pa i mbushur 20 vjet. Në vitet
e 1840-ta, gjatësia mesatare e jetës e minatorëve të thëngjillit ra në
një mesatare prej 17 vjetësh.16 Në anën tjetër, të pasurit jetonin në
luks të tepruar dhe bënin shpenzime të tepruara. Të gjitha
vendet e industrializuara Perëndimore kaluan nëpër këto
përvoja të tmerrshme dhe u ndërtuan mbi eksploatimin dhe
shtypjen e miliona të varfërve.
Modeli zhvillimor i një shoqërie të sunduar nga morali
Islamik do të përmbaj drejtësi shoqërore. Perëndimi përjetoi
padrejtësi të madhe gjatë zhvillimit të tij sepse liderët e tij
mbështetën idetë e gabuara materialiste të natyrës njerëzore. Por,
morali Islamik kërkon prej njerëzve që të jenë ndërmarrës dhe
pionierë në të gjitha fushat, si edhe të jenë të mëshirshëm,
vetëmohues dhe të drejtë ndaj të tjerëve. Përgjatë ngritjes së
qytetërimit Islamik, Muslimanët ishin liderë botëror në ekonomi
dhe ishin tregtarë shumë të suksesshëm. Mirëpo, pasuria që u
fitua nuk mbeti në duart e disa njerëzve, por u shpërnda në gjithë
shoqërinë. Institucione të tilla për ndihmë si organizatat e
bamirësisë, komplekset shoqërore, kuzhinat popullore, hotelet e
mëdha (hanet e mëdha), banjot publike dhe bibliotekat tregojnë
se pasuria dhe kultura nuk mbetën në duart e një numri të vogël
të Muslimanëve, por të gjithë kishin qasje në to. Unioni i
paramenduar Islamik duhet ta përvetësojë këtë model zhvillimi.

159
Nadir Divan Begi
Madrasah, 1622,
Bukhara,
Uzbekistan.

160
A caravanserai dating
back to the 17th
century,
Punjab, India.
Alaaddin Caravanserai, 1229, Aksaray,
Turkey.
Sher-Dor and Tilla Kari Madrasah, Samarkand, Uzbekistan.

162
Një tjetër aspekt i këtij modeli zhvillimor është mungesa e
paragjykimeve. Morali Islamik kërkon që Muslimanët të mos
kenë paragjykime apo, me fjalë tjera, që të mbajnë gjallë
dialogun me kulturat tjera dhe të përfitojnë prej të arriturave të
tyre. Për këtë arsye, mendimtarët dhe shkencëtarët Muslimanë
studiuan veprat e mëhershme Greke, Kineze, Romake dhe
Indiane, prej të cilave morën dituri dhe pastaj u zhvilluan dhe u
pasuruan me të kuptuarit Islamik. Bota Islame e sotme duhet t’i
studioj kulturat e të tjerëve, e në veçanti ato të Perëndimit, të
përfitoj nga dituria që ata kanë grumbulluar dhe pastaj ta
përdor atë dhe ta avancoj për të mirën e tyre dhe të njerëzimit.
Përpjekja për ta izoluar botën Islamike prej kulturave tjera
duke e bërë atë të pavarur nuk do t’iu sjellë dobi Muslimanëve.
Morali Islamik kërkon që teknologjia të përdoret maksimalisht.
Për shembull, Muslimanët duhet të ndërtojnë industrinë e vet të
filmit për ta mësuar njerëzimin për drejtësi dhe mirësi, si
kundërpeshë ndaj filmave që përpiqen t’i imponojnë moralit
Islamik një gërshetim materialist. Nëse ndonjë trend arti
përmban ndikime negative, Muslimanët duhet të krijojnë një
formë më të bukur dhe më madhështore arti. Nëse njerëzit e
admirojnë madhështinë, pastërtinë, rehatinë dhe gjallërinë e
qyteteve, Muslimanët duhet të ndërtojnë madje edhe qytete më
të mira dhe ta bëjnë botën një vend edhe më të mirë për të jetuar.
Pa dyshim Muslimanët mund të ndërtojnë një qytetërim që
mund të krahasohet me qytetërimin e madh Islamik të së
kaluarës, por për ta bërë këtë ata duhet të jetojnë në pajtim me
estetikën dhe mjeshtërinë, gjerësinë e pikëpamjeve, maturinë
dhe drejtësinë e vlerave të Kur’anit. Arti, kultura dhe qytetërimi
Islamik jo vetëm që do të sjellin përparim për Muslimanët, por
për tërë njerëzimin. Bibliotekat më madhështore, arkitekturat

163
më mahnitëse, rrugët më të pastra, rrugët më së miri të ndriçuara
dhe shkollat, universitetet dhe spitalet më të mira do të
ndërtohen nga Muslimanët dhe të gjithë njerëzit do të kenë qasje
të njëjtë në to.
Ngritja e qytetërimit Islamik është e mundshme nën
udhëheqjen e një pushteti qendror Islamik dhe shekulli njëzet e
një mund të jetë më i ndritshmi për botën Islamike. Në kohën kur
globalizimi po fiton vrull, kombet Muslimane duhet t’i zgjidhin
konfliktet e tyre; të hyjnë në ndërmarrje të përbashkëta
shkencore, teknologjike dhe tregtare; dhe t’i bashkojnë forcat e
tyre në interes të gjithë Muslimanëve.
Më në fund, duhet thënë se Muslimanët nuk e ndajnë botën
në dy pole të kundërta: “Perëndimorët” dhe “Muslimanët.” Së
pari, shumica e popujve Perëndimor janë Ithtarët e Librit dhe
prandaj ndajnë shumicën e vlerave morale dhe fetare të
Muslimanëve. Kjo është arsyeja pse shumë aspekte të kulturës
Perëndimore (siç është liria e besimit, demokracia dhe vlerat
familjare) janë të një rëndësie kryesore për parimet morale
Islamike gjithashtu. Në anën tjetër, shumë njerëz në Perëndim
kanë zgjedhur Islamin si fenë e tyre dhe vazhdojnë ta bëjnë këtë.
Duke marr parasysh se vlerat e Kur’anit deri më tani nuk janë në
dispozicion në mënyrë të drejtë dhe të plotë në Perëndim, është
realiste të pritet që shumë më tepër njerëz do ta përqafojnë
Islamin. Muslimanët duhet ta përvetësojnë këtë qëndrim për
Perëndimin dhe kulturën e tij. Gjithashtu, ata duhet të kujtojnë se
disa qarqe kanë qenë nën ndikimin e filozofive materialiste për
më shumë se dy shekuj dhe se ato akoma kanë nevojë të lirohen
prej paragjykimeve të tyre. Kjo është përgjegjësia e
Muslimanëve.

164
The United
Arab Emirates

165
The United
Arab Emirates

166
Ubadiye
Mescidi,
Malezya

167
Iran

P
olitikat moderne botërore e bëjnë të domosdoshëm
integrimin e kombeve në Unionet ndërkombëtare
për interesa të sigurisë dhe ekonomisë së tyre
kombëtare. Faktorë të tillë si burimet natyrore, blloqet
tregtare e madje edhe vlerat kulturore luajnë një rol të
rëndësishëm në këto unione ndërkombëtare, të cilat
rëndom bazohen në vendndodhjen gjeografike. Shumë
vende fqinje bashkojnë burimet e tyre nën ombrellën e
organizatave të tilla, krijojnë aleanca mbrojtëse dhe
bashkëpunojnë lidhur me një varg të gjerë çështjesh.
Qëllimi i unioneve të tilla është ta mbrojnë paqen, ta
kontrollojnë garën në armatim, t’i zgjidhin konfliktet
përmes diplomacisë, ta promovojnë zhvillimin shoqëror
dhe ekonomik dhe t’i mbrojnë të drejtat fundamentale
njerëzore dhe demokracinë. Në kohën e tanishme, NATO,
OSBE, UE, NAFTA, OPEK, ASEAN, G-8, D-8 dhe APEC
janë unionet më të shquara ndërkombëtare politike,
ushtarake dhe ekonomike.
Këto institucione janë subjekt i reformave
organizative për shkak të anëtarëve të rinj apo zgjerimit të
mundësive. Të gjitha këto organizata, të formuara pas
Luftës së Dytë Botërore, kanë kontribuar në krijimin e
stabilitetit dhe rendit në botë dhe kanë luajtur një rol
shumë të rëndësishëm në zhvillimin global socio-
ekonomik. Kombet anëtare mbrojnë interesat e tyre
ekonomike dhe ushtarake dhe gjithashtu fitojnë pozitë më
të fuqishme rajonale dhe ndërkombëtare. Madje edhe bota
e zhvilluar e ndien domosdoshmërinë e partneriteteve të
tilla. Krijimi i zonave të tregtisë së lirë, marrëveshjet

170
tregtare rajonale, heqja e kontrolleve doganore dhe madje një
valutë e përbashkët (si në UE) sigurojnë të ardhmen e shteteve
anëtare. Marrëveshjet mbrojtëse iu mundësojnë shteteve anëtare
t’i ulin shpenzimet ushtarake dhe t’i orientojnë ato burime në
fushat e kulturës dhe arsimit.
Një organizim i ngjashëm do t’iu ofrojë të mira të
konsiderueshme kombeve Muslimane. Për ata që kanë nevojë të
madhe për zhvillim teknologjik si edhe ekonomik, hapi kryesor
drejt qëndrueshmërisë është krijimi i një organizate qendrore,
me fjalë tjera, një botë e bashkuar Islamike nën mbrojtjen e
Unionit Islamik.
Zhvillimi ekonomik dhe përparimi i shtuar
Bashkëpunimi ekonomik është i domosdoshëm për dy
arsye: stabilitet dhe zhvillim. Vendet Muslimane duhet t’iu
sjellin qëndrueshmëri dhe stabilitet ekonomive të tyre. Zhvillimi
i industrive dhe investimet e nevojshme janë vitale, siç është
edhe nevoja për një plan gjithëpërfshirës zhvillimor dhe zhvillim
të njëkohshëm të arsimimit, ekonomisë, kulturës, shkencës dhe
teknologjisë. Ndërsa sektorë të ndryshëm zhvillohen në aspektin
teknologjik, nivelet dhe standardet arsimore të fuqisë punëtore
duhet të ngriten në përputhje me rrethanat. Shoqëria duhet të
motivohet të jetë më produktive dhe bashkëpunimi rezultues
ekonomik do të luaj një rol madhor në çrrënjosjen e varfërisë,
analfabetizmit, shpërndarjen e padrejtë të pasurisë dhe
problemet tjera të shfrenuara shoqërore-ekonomike në vendet
Muslimane. Ky partneritet mund të formohet vetëm përmes
krijimit të zonave të lira tregtare, unioneve doganore dhe zonave
të përbashkëta ekonomike.

171
Shumica e vendeve Muslimane kanë rëndësi gjeostrategjike
si edhe resurse të pasura natyrore (siç janë gazi natyror dhe nafta
e papërpunuar). Mirëpo, këto burime dhe mundësitë strategjike
nuk shfrytëzohen në mënyrë efikase. Në botën Islamike,
standardet jetësore të 86% të popullatës bien nën $ 2,000, 76%
nën $1,000, dhe 67% nën $500 në vit. Kur të merren parasysh
resurset e përgjithshme të botës Islamike,17 ky është një paradoks
i mirëfilltë: Afërsisht gjysma e benzinës e konsumuar në
Perëndim eksportohet nga bota Islamike, si edhe 40% e
prodhimit bujqësor botëror.18 Shumë ekonomist dhe strateg
pranojnë hapur se ekonomia botërore varet nga eksportet e
naftës dhe gazit të botës Islamike, e në veçanti të atyre të Gjirit
Persik.19
Gjiri Persik zotëron dy të tretat e rezervave të zbuluara të
naftës së papërpunuar të planetit. Të dhënat e siguruara nga
hulumtimet konstatojnë se vetëm Arabia Saudite zotëron 25.4%
të rezervave të naftës në botë, ose 262 miliardë barel. 11% të
rezervave janë zbuluar në Irak, 9.6 % në EBA, 9.2 % në Kuvajt, 8.6
% në Iran, 13% në shtetet tjera
anëtare të OPEK-ut. Pjesa
tjetër është e shpërndarë në

172
pjesën e mbetur të botës.20 Hulumtimi i autorizuar nga
Departamenti për Energji i SHBA-ve tregon se midis viteve 2000
dhe 2020, eksportet e naftës nga ky rajon do të rriten për 125%.21
Kjo nënkupton se bota do të vazhdojë t’i përmbush shumicën e
nevojave të saj për energji nga importet nga rajoni i Gjirit. Për më
tepër, Lindja e Mesme ka 40% të rezervave botërore të gazit
natyror; 35 % e këtyre rezervave ndodhen në rajonin e Gjirit.22
Algjeria, Libia dhe vendet tjera të Afrikës Veriore kanë 3.7 % të
rezervave botërore.
Kaukazi dhe Azia Qendrore janë po ashtu të pasura me
naftë, gaz natyror dhe resurse tjera natyrore. Për shembull,
Kazakistani ka ndërmjet 10-17.6 miliardë barel të rezervave të
konfirmuara të naftës dhe rezervat e tij të gazit natyror llogaritet
të jenë midis 53 dhe 83 trilion fut kub. Turkmenistani ka
ndërmjet 98 dhe 155 trilion fut kub të rezervave të gazit natyror,
që e bën atë prodhuesin e katërt më të madh.23 Disa vende tjera
Muslimane kanë resurse të çmueshme minerale. Për shembull,
Uzbekistani dhe Kirgistani janë dy prodhuesit udhëheqës
botëror të arit. Turqia ka njërën prej rezervave më të pasura të
borit në botë, që tash së voni u zbulua të jetë shumë e
rëndësishme dhe Taxhikistani ka kapacitetet më të mëdha në
botë për prodhimin e aluminit.
Këto përparësi do të fitojnë në peshë në shekullin njëzet e
një, të cilin disa tashmë e kanë pagëzuar “shekulli i energjisë”.
Energjia është një element thelbësor i shoqërisë moderne sa i
përket ushtrisë, industrisë, urbanizimit dhe transportit. Duke
ditur se aktiviteti ekonomik dhe përpunues varen në radhë të
parë nga energjia, kombet do të bëjnë ç’është e mundur të kenë
nën kontroll këto resurse të energjisë. Bota Islamike nuk është
duke i shfrytëzuar këto resurse në mënyrë efikase, sepse shumica

173
e anëtarëve të saj nuk posedojnë infrastrukturën dhe
teknologjinë për të rritur prodhimin dhe për të përdorur resurset
e tyre natyrore për të zhvilluar industritë e tyre. Prandaj,
kontributet e resurseve në ekonominë e vendit janë të kufizuara
në fitimet e eksportit. Këto vende nuk i kanë mjetet për të
përpunuar naftën e vet të papërpunuar, për ta përdorur atë në
komplekset e tyre industriale apo për të zhvilluar industritë e
tyre. Çka është edhe më keq, disa kombe Muslimane nuk kanë
madje as mjetet e nevojshme për të eksploruar dhe hulumtuar
resurset e veta natyrore apo për t’i zbuluar dhe nxjerrë ato.
Eksplorimet e ndërmarra nga kompanitë e huaja zbulojnë se
kombet tjera Muslimane kanë rezerva të naftës dhe gazit por ato
nuk mund të përfitojnë prej resurseve të veta.
Natyrisht, përdorimi joefikas i resurseve natyrore nuk është
i vetmi problem ekonomik i botës Islamike. Megjithatë, zgjidhja
e këtij problemi mund të fillojë procesin e zgjidhjes së shumë
problemeve tjera. Ekonomitë e kombeve Muslimane përmbajnë
dallime në strukturë dhe funksionim. Ekonomitë e disa kombeve
varen nga resurset minerale, siç janë anëtarët e OPEK-ut, derisa
ato të kombeve tjera varen nga bujqësia. Këto dallime
reflektohen po ashtu, deri në një masë, në strukturat shoqërore të
tyre, siç janë dallimet e mëdha sa i përket popullatave rurale dhe
urbane. Zhvillimi i marrëdhënieve plotësuese dhe të ndihmuarit
e njëri tjetrit në fushat e tyre përkatëse të ekspertizës mund t’i
shndërrojnë këto dallime në burim pasurish. E gjithë kjo do të
jetë e mundshme me Unionin Islamik.
Ndërmarrjet e përbashkëta dhe partneritetet në projekte do
të jenë një hap i rëndësishëm në drejtimin e duhur, sepse do t’iu
mundësojnë vendeve të përfitojnë prej përvojave të njëra tjetrës
dhe nga të ardhurat e fituara nga projektet investuese do të

174

175
Kazakhstan, which left the USSR in 1990, declared its
independence in 1991. It has rich oil and natural gas
reserves, and one-fifth of the former USSR's fertile
agricultural lands. The Baykonur (Leninsk) Space
Base, from which the first manned spaceship was
launched, remains within its borders.

176

177
Thanks to joint ventures, each Muslim
country will benefit from the other
country's experiences, and the
investments will benefit
both of them. Each country's different
geography and economic conditions
will turn into wealth and bring
abundance.

178
përfitojnë të gjitha vendet pjesëmarrëse. Një mbështetje e tillë
reciproke financiare është në përputhje me moralin Islamik,
sepse të ndihmosh nevojtarët dhe të kesh një ndjenjë të
përgjegjësisë shoqërore janë karakteristika të rëndësishme që
Muslimanët përpiqen t’i arrijnë. Shumë vargje në Kur’an i
përkujtojnë Muslimanët që të përkujdesen për nevojtarët.
Kohezioni i brendshëm i shoqërisë mund të shtrihet në
marrëdhëniet ndërkombëtare. Pasi që bashkëpunimi
ndërkombëtar brenda një partneriteti nuk mund të jetë i
njëanshëm, nivelet e punësimit dhe të ardhurave do të ngriten në
të dyja vendet. Për shembull, një vend do të prodhojë naftë dhe
një tjetër do ta përpunojë atë dhe vendet e varura nga bujqësia do
të kenë mundësi ta importojnë ushqimin që iu nevojitet nga
vendet e zhvilluara bujqësore. Nevoja e një vendi që i mungon
fuqia punëtore do të përmbushet nga një vend tjetër Islamik,
derisa vendet e pasura do të jenë në gjendje të investojnë dhe ta
ndihmojnë një vend të pasur për nga fuqia punëtore që nuk ka
vende të mjaftueshme pune për popullin e vet. Kjo do të jetë në
dobi të dy palëve. Shkëmbimi i njohurisë dhe përvojës do të nxitë
përparimin dhe të gjithë Muslimanët do të përfitojnë nga
zhvillimet teknologjike.
Ndërmarrjet e përbashkëta që realizojnë bashkimin e
mundësive dhe mjeteve të botës Islamike do t’iu mundësojnë
Muslimanëve të prodhojnë produkte të teknologjisë së lartë.
Tregu i përbashkët Islamik do ta bëjë të mundshme që produktet
e punuara nga Muslimanët të shiten në vendet tjera Muslimane
pa pengesën e doganave, kuotave dhe pengesave tjera të
vendkalimeve kufitare. Tregu do të zgjerohet, hisja në treg dhe
eksportet do të shënojnë rritje tek të gjitha kombet Muslimane,
industrializimi do të përshpejtohet dhe zhvillimi ekonomik do të

179
sjell përparim të teknologjisë. Kur gjithë kjo të ndodhë, kombet
Muslimane do të veprojnë si një partneritet ndaj grupeve tjera
investuese dhe do të bëhen një pjesë e rëndësishme e ekonomisë
botërore.
Standardet jetësore dhe pasuria e kombeve Muslimane do të
shënojnë rritje dhe pabarazitë ekzistuese në mes tyre do të
zhduken. Disa marrëveshje për tregti të lirë tashmë janë
vendosur midis vendeve të Gjirit, Bregut të Paqësorit dhe Afrikës
Veriore. Marrëveshjet tregtare të nënshkruara nga Turqia tashmë
funksionojnë në botën Islamike. Bashkëpunimi bilateral ekziston
në disa rajone; megjithatë, shtrirja e tyre duhet të zgjerohet. Një
bashkëpunim i tillë do të ruaj të drejtat dhe interesat e gjithë
kombeve Muslimane dhe do të bëjë që ato të gjitha të zhvillohen

180
Tunisia
Morocco
Morocco

181
Tunisia
Jordan

182
– një rezultat prej të cilit ato të gjitha do të nxjerrin një dobi
shumë më të madhe se nëse nuk bashkëpunojnë me njëra tjetrën.
Gjithë këto mund të realizohen vetëm nën udhëheqjen dhe
bashkërenditjen e një autoriteti qendror. Arritja e kësaj do të jetë
e mundshme nëse kombet Muslimane përvetësojnë vlerat e
Kur’anit dhe Sunnetin e Profetit (paqja dhe mëshira e Allahut
qofshin mbi të), ose, me fjalë tjera, nëse përvetësojnë kulturën
Islamike. Unioni Islamik duhet të prijë në rrugën drejt këtij
zgjimi kulturor, si edhe drejt bashkëpunimit pasues politik dhe
ekonomik.
Bashkëpunimi reciprok në mes të Muslimanëve, pjesë e
rregullave Islamike, duhet të përkrahen nga të gjithë
Muslimanët, sepse Zoti i urdhëron njerëzit të përmbahen nga
koprracia dhe t’i ruajnë nevojtarët dhe ta përkrahin njëri tjetrin.
Në fakt, njerëzve të varfër u takon një pjesë e pasurisë së
besimtarëve (Kur’an: 51:19). Siç shpall Kur’ani:
Njerëzit e ndershëm dhe të pasur ndër ju të mos betohen se
nuk do t’u japin të afërmve, të varfërve dhe të mërguarve në
rrugën e Allahut; le t’i falin ata dhe të mos ua marrin për
keq! Vallë, a nuk doni ju që t’ju falë Allahu? Allahu është
Falës e Mëshirëplotë. (Kur'an, 24:22)
Pasaniku le të shpenzojë sipas pasurisë që ka, ndërsa i varf-
ri le të shpenzojë sipas asaj që i ka dhënë Allahu; Allahu
nuk e ngarkon askënd mbi sa i ka dhënë. Pas vështirësisë,
Ai sjell lehtësimin. (Kur'an, 65:7)
Zoti ynë po ashtu zbulon se besimtarët janë kujdestarë të
njëri tjetrit (Kur’an: 9:71). Fjala “kujdestar” bart kuptime të tilla si
shok, ndihmës, këshilltar dhe mbrojtës. Ajo po ashtu shpreh
rëndësinë e bashkëpunimit dhe solidaritetit midis kombeve
Muslimane. Bashkëpunimi që do të lind nga kjo vetëdije

183
vëllazërore midis kombeve Muslimane do t’iu sjellë përparim
dhe pasuri Muslimanëve dhe do ta çrrënjos varfërinë, që është
një problem i madh i botës Islamike. Shoqëritë që pasojnë vlerat
e Kur’anit nuk do të përjetojnë uri, skamje dhe varfëri.
Muslimanët do t’i zhvillojnë kombet e tyre duke ndjekur politika
racionale dhe afatgjata, duke vendosur marrëdhënie të mira me
kombet dhe popujt tjerë, duke e çmuar tregtinë dhe zhvillimin
dhe duke mësuar nga përvojat e kulturave tjera. Kështu ka qenë
në histori dhe, me vullnetin e Zotit, nën udhëheqjen e Unionit
Islamik do të jetë kështu përsëri.

184
Moti Mescidi, 1662, Delhi

185
Badshahi Mosque, 1673, Pakistan

186
Krijimi i paqes dhe sigurisë
Jostabiliteti nuk prek vetëm një rajon të caktuar; më saktë,
ai ka ndikim negativ në botë si tërësi. Bota Islamike është një
rajon i tillë. Prandaj, kombet Muslimane nuk duhet të merren
parasysh si entitete të ndara dhe të pavarura. Tensionet në
Lindjen e Mesme ndjehen në Afrikën Veriore. Ngjarjet në
rajonin Kaspik ndikojnë në të ardhmen e Lindjes së Mesme. Ajo
që ndodhë në Gjirin Persik ka lidhje të drejtpërdrejt me Azinë
Juglindore, që nënkupton se konflikte të tilla në dukje rajonale
dhe tensionet ndjehen në tërë botën Islamike. Natyrisht, e njëjta
vlen edhe për paqen. Për shembull, zgjidhja e konflikteve të
tilla afatgjata si lufta Arabo-Izraelite do të kishte efekt pozitiv
në mbarë botën Islamike.
Gjatë tërë shekullit njëzet, një pjesë e madhe e botës
Islamike mbeti e bllokuar në luftëra, konflikte dhe jostabilitet të
vazhdueshëm. Humbja rezultuese e resurseve gati sa nuk
ndaloi zhvillimin ekonomik, u bë shkak që standardet jetësore
të bien në nivelin më të ulët dhe ajo që është më e rëndësishmja
kushtoi me jetët e miliona Muslimanëve. Madje edhe tani,
grindjet dhe konfliktet midis Muslimanëve vazhdojnë dhe
nxitin tensione kohë pas kohe. Luftërat dhe konfliktet midis
kombeve Muslimane dhe jomuslimane janë burim i madh i
jostabilitetit dhe pakënaqësisë. Një përfitim i rëndësishëm i
Unionit Islamik është roli që ai do të luaj në sigurimin e paqes
dhe sigurisë për botën Islamike. Unioni Islamik duhet të zgjedh
grindjet dhe konfliktet ndërmuslimane, si edhe t’i tejkalojë
luftërat, konfliktet dhe tensionet në mes tyre dhe vendeve
jomuslimane, me anë të mjeteve paqësore dhe pajtuese. Për
shembull, një paqe Arabo-Izraelite do t’ia sillte këto të mira
botës Islamike:

187
• Paqja do të mundësonte që secili vend të zvogëlonte
shpenzimet ushtarake dhe t’i orientonte resurset financiare drejt
krijimit të pasurisë në shoqëri. Pasi që të gjitha vendet
Muslimane do të ishin anëtare të paktit të përbashkët mbrojtës,
ato do të arrinin siguri më të madhe dhe mbrojtje më të fuqishme
me një buxhet më të vogël. Investimet që tani bëhen në
industrinë dhe teknologjinë e armatimit do të mund të
kanalizoheshin në zhvillimin edukativ, shkencor dhe kulturor.

188
Merrni parasysh faktet në vazhdim: Shpenzimet e
përgjithshme për armatim të vendeve të Lindjes së
Mesme në vitin 1991, kur shpërtheu lufta e Gjirit,
ishin $ 70.7 miliardë. Shpenzimet në armatim ranë
në $ 52.2 miliardë gjatë viteve në vazhdim, por së
shpejti filluan të rriten përsëri. Shpenzimet
ushtarake në vitin 2000 ishin $ 61 miliardë dhe $ 72
miliardë në vitin 2001.
• Paqëndrueshmëria e tanishme dhe
konfliktet në botën Islamike bëjnë që shumë prej
mjekëve, inxhinierëve, akademikëve,
shkencëtarëve, mendimtarëve dhe shkrimtarëve
nga rajoni të shpërngulen në Perëndim, ku ata
vazhdojnë punën e tyre, sepse nuk ndihen të sigurt
në vendet e tyre amë. Hulumtimi zbulon se kjo
shpërngulje nga vendet Arabe i ka kushtuar botës
Islamike $ 200 miliardë. Në të vërtetë, 450,000 e
këtyre emigrantëve janë të diplomuar kolegji apo
universiteti.24 Një mjedis paqësor do t’i eliminojë
tensionet e brendshme dhe do t’i jap fund kësaj
shpërngulje. Si përfundim, nga puna dhe aftësitë e
individëve me edukim të lartë do të përfitojnë në
radhë të parë Muslimanët.
• Paqja do t’ua bëj të mundshme kombeve
Muslimane që të shkëmbejnë diturinë dhe

189
ekspertizën e tyre të akumuluar, të bashkojnë forcat
e tyre në çdo fushë dhe t’i ndihmojnë njëri tjetrit të
merren me mangësitë e tyre. Si pasojë, këto kombe
do të bëhen shumë më efikase në zbatimin e
planeve kombëtare të tyre të zhvillimit.
• Zhvillimi ekonomik do të marr hov.
Aktualisht, ekzistojnë shumë konflikte midis
kombeve Muslimane, posaçërisht lidhur me kufijtë,
të cilat vetëm sa shtojnë problemet ekonomike. Për
shembull, burimi i vështirësive që përjetohen në
transportimin dhe eksportimin e mallrave tregtare
janë linjat e pasigurta të transportit. Kjo vlen po
ashtu për ujë, i cili është shkaktari kryesor i
konfliktit në Lindjen e Mesme. Konfliktet e tilla
mund ë zgjidhen nëse vendet Muslimane do të
bashkëpunonin dhe do t’i zgjidhnin konfliktet e tyre
në mënyrë paqësore.
• Dallimet kulturore dhe etnike do të
shndërrohen në një burim të pasur në një mjedis
paqësor, mjedis që do të karakterizohet me
tolerancë dhe dialog. Njerëzit nuk do të kenë
paragjykime dhe do të jenë më produktiv dhe një
përzierje e tillë e kulturave të ndryshme do të
mundësojë ngritjen e një qytetërimi të ri.
• Paqja po ashtu do t’i forcojë Muslimanët që
jetojnë jashtë botës tradicionale Islamike. Islami

190
është njëra prej feve me rritjen më të shpejtë në shumë vende
jomuslimane. Nëse këto grupe etnikisht të ndryshme të
Muslimanëve bashkohen, ato do ta ndihmojnë përhapjen e
Islamit dhe do t’ia bëjnë të mundshme vetes të kenë ndikim
më të fuqishëm kulturor në shoqëritë e tyre. Efikasiteti i
përpjekjeve individuale të ndërmarra nga bashkësitë e vogla
dhe të ndara Muslimane është i pakrahasueshëm me
përpjekjet e bashkuara intelektuale të ndërmarra nga një
aleancë e bashkuar. Natyrisht se Muslimanët do të ruajnë
identitetet e tyre kombëtare, mirëpo, ata do të bëhen një forcë
shumë më e madhe nëse veprojnë si një trup të udhëhequr nga
vetëdija dhe morali Islamik.
• Një botë paqësore Islamike do të bëhet shembull për
vendet tjera dhe konfliktet ekzistuese do të zgjidhen në
mënyrë paqësore sipas shembullit të vendosur nga bota
Islamike. Muslimanët do të jenë shembull i gjallë për gjetjen e
paqes dhe sigurisë kur të praktikohen vlerat e Kur’anit. Veç
kësaj, ata do të dëshmojnë për faktin se Islami është një fe e
paqes dhe tolerancës. Paqja në botën Islamike madje do të
mund t’i udhëzojë shumë njerëz drejt parimeve morale
Islamike.
Rindërtimi i një qytetërimi madhështor
Me themelimin e Unionit Islamik, paqja dhe siguria do të
rrënjosen, problemet ekonomike do të zgjidhen dhe do të
ndodhë një përparim masiv kulturor, sepse do të ketë buxhete
në rritje për edukim, shkencë dhe kulturë. Në këtë mënyrë,
Muslimanët do të ndërtojnë një qytetërim të ri që do të
shërbejë si shembull për pjesën tjetër të botës. Vënia në jetë e
unionit dhe solidaritetit që urdhëron Kur’ani do të ndikojë që

191
vlerat e tij të kenë ndikim të drejtpërdrejt mbi jetën
e përditshme, artin, dekorimin, modën,
mjekësinë, shkencën dhe teknologjinë e
gjithë Muslimanëve. Miqësia dhe ndjenja
vëllazërore do të përparojnë, paqja dhe
rendi do të sundojnë jetën shoqërore,
njerëzit do të gjejnë më shumë kohë për
të medituar dhe për të bërë hulumtime
dhe do të kenë më shumë liri të menduarit
dhe nuk do të kenë paragjykime kur të
veprojnë kështu. Mjediset pa kaos, varfëri dhe
telashe janë vendet ku formësohen ide të reja, dalin
produkte të reja, bëhen shpikje të dobishme dhe
arrihet përparim i vazhdueshëm. Unioni Islamik
do të krijojë një mjedis të tillë në mbarë botën
Islamike.
Në pjesën e parë të librit, ne kemi
analizuar historinë e qytetërimit Islamik.
Ky qytetërim është tregues i mjedisit në të
cilin do të jetojnë gjeneratat e ardhshme
të Muslimanëve. Historia dëshmon se
Muslimanët të cilën praktikuan
vlerat e Kur’anit ndërtuan një
qytetërim të fuqishëm që jetoi
për shumë shekuj. Në Kur’an,
Zoti i urdhëron njerëzit që të
mendojnë, vrojtojnë dhe vënë re
hollësitë e brishta. Nga
Muslimanët kërkohet që të
mendojnë për qeniet në

192
mjediset që i rrethojnë ata, të përsiatin mbi rregullin në të cilin
jetojnë dhe të përpiqen të kuptojnë urtësinë që qëndron prapa
gjithë kësaj. Zoti ynë thotë:
A nuk e shohin ata qiellin që qëndron sipër tyre, si e kemi
ndërtuar dhe zbukuruar, pa pasur kurrfarë plasaritje në të?
Ndërsa Tokën e kemi shtruar dhe në të kemi shpërndarë
male të palëvizshme dhe kemi bërë, që nga ajo, të mbijnë
gjithfarëlloj bimësh të bukura, si mjet ndriçimi të mendjes
dhe përkujtesë për çdo rob që i drejtohet Zotit të vet. Ne
lëshojmë nga qielli ujë të bekuar dhe nëpërmjet tij krijojmë
kopshte, drithëra që korren dhe palma hurme të larta me
tufa frutash njëra mbi tjetrën. (Kur'an, 50:6-10)
Ata të cilët jetojnë sipas vlerave të Kur’anit, të cilët
meditojnë pa rënë nën ndikimin e dogmave, besimeve të
rrejshme ose paragjykimeve, mendojnë për çdo gjë që përjetojnë
nga të gjitha këndvështrimet. Këto cilësi iu mundësojnë të
zbulojnë gjëra të dobishme për njerëzimin dhe të sajojnë sisteme
që lehtësojnë barrën e jetës dhe rrisin rehatinë e njeriut. Unioni
Islamik do të hap një kapitull të ri në shkencë dhe teknologji për
botën Islamike dhe, të pajisur me këtë vizion, Muslimanët do të
ndërtojnë një qytetërim që krijon shkencë.
Një fushë në të cilën shfaqen të menduarit subtil i
Muslimanëve dhe vetëdija e thellë është arti. Në thelb të artit
qëndrojnë aftësitë për të reflektuar, për të vërejtur finesat, për t’u
kënaqur me atë që sheh dhe për ta përcjellë këtë kënaqësi tek të
tjerët. Vetëdija artistike e dikujt që beson në Kur’an dhe i vë në
jetë vlerat e Kur’anit është e një natyre superiore, sepse
Muslimanët konsiderojnë se arti është një formë hyjnore e
bukurisë dhe veprat e artit i marrin si objekte që reflektojnë
pushtetin dhe fuqinë e Zotit dhe madhështinë e krijimit. Në

194
botën Islamike, artistët frymëzohen nga vlerat e Kur’anit dhe
kanë thellësi të ndjenjave, talent dhe intelekt të patejkalueshëm.
Me formimin e Unionit Islamik, do të krijohen shumë më tepër
vepra arti që reflektojnë ndjenjën artistike të Muslimanëve,
qytetet do të bëhen më të bukura, do të ngriten ndërtesa
madhështore dhe kualiteti i jetës do të rritet pamasë.
Kombet Islamike do të njihen për pastërtinë e tyre, rregullin,
veprat e artit, të arriturat kulturore dhe zhvillimet teknologjike.
Banorët e tyre do të përfitojnë nga mjetet dhe pajisjet e siguruara
përmes teknologjisë, sepse përparimi, pasuria dhe bukuria do ta
dominojnë çdo aspekt të jetës. Muslimanët gjithmonë do të
takojnë të bukurën, sepse shtëpitë e tyre, kopshtet, zbukurimet e
shtëpive, veshja, muzika, argëtimi, teatrot, kinematë, pikturat
dhe bisedat do të reflektojnë bukurinë e tyre të brendshme
shpirtërore.
Mirëpo, që të ndodhë gjithë kjo, duhet të ndodhë një zgjim
madhështor. Traditat e rrejshme, strukturat shoqërore dhe
mendësitë që frenojnë Muslimanët duhet të mënjanohen dhe të
zëvendësohen me një vizion dhe parime morale të bazuara në
Kur’an, në mënyrë që unioni të jetë racional, stabil,
plotë gjallëri dhe pa paragjykime – pikërisht siç
ishte me gjeneratat e para të Muslimanëve. Islami

195
nuk kërkon largim nga kjo botë; më saktë, nga
Muslimanët kërkohet që ta kuptojnë natyrën e
vërtetë të botës dhe pastaj ta ndriçojnë rrugën që
gjithë njerëzit ta pasojnë atë. Është e drejtë e
Muslimanëve të kënaqen me të mirat e kësaj bote. Ata të
cilët besojnë me sinqeritet dhe jetojnë sipas urdhrave të
Zotit do të përjetojnë të gjitha gjërat e bukura që Zoti i ka
shpallur në Kur’an, njëra prej të cilave është një jetë e mirë
në Tokë, si vijon:
Gjithçka që keni ju, është kalimtare, ndërsa ajo që
ndodhet tek Allahu, është e përhershme. Vërtet, Ne
do t’i shpërblejmë ata që kanë duruar sipas veprave
më të mira që kanë bërë. Cilindo mashkull apo
femër që kryen vepra të mira, duke qenë besimtar,
Ne do ta bëjmë që të kalojë jetë të bukur dhe do ta
shpërblejmë sipas veprave më të mira, që ka bërë.
(Kur'an, 16:96-97)
Njohja e tjerëve me parimet morale
Islamike
“Le të dalë prej jush një grup që të thërrasë për në
mirësi, të urdhërojë për vepra të mira e të ndalojë prej
veprave të shëmtuara” (Kur'an, 3:104). Njëra prej
detyrave të rëndësishme të Muslimanëve është ta
urdhërojnë të mirën, ta ndalojnë të keqen dhe t’i
thërrasin njerëzit në moralin Islamik.

196
Megjithatë, kaosi dhe rrëmuja e tanishme në botën Islamike i
ndalon Muslimanët nga përmbushja e kësaj detyre, edhe pse
shumë jomuslimanë kanë interesim të shtuar për Islamin dhe
vlerat e Kur’anit. Ekzistenca dhe njësia e Zotit, parimet
themelore të Islamit, jeta e Profetit tonë (paqja dhe mëshira e
Allahut qofshin mbi të), që urdhëron Kur’ani dhe mënyra se si
duhet të jetë e ndërtuar shoqëria Islamike tani janë bërë tema të
zakonshme në Perëndim. Pasi që është e natyrshme që njerëzit
e interesuar t’iu drejtojnë Muslimanëve pyetje të tilla,
Muslimanët duhet të jenë në gjendje ta përfaqësojnë Islamin në
mënyrën më të mirë të mundshme. Në Perëndim kjo don të
thotë nëpërmjet produksioneve profesionale audio-vizuale,
konferencave, takimeve dhe botimeve. Për më tepër, në baza
individuale ata duhet të shërbejnë si shembull për njerëzit me
të cilët bien në kontakt.
Unioni Islamik është po ashtu i domosdoshëm për t’i
zgjidhur shumë probleme të shkaktuara nga distancimi i
njerëzve nga morali fetar. Qarqet që kundërshtojnë moralin
fetar punojnë që të mbizotërojë mosbesimi dhe shpeshherë
bashkërendojnë veprimet e tyre në mënyrë që të lëvizin
përpara së bashku. Pa marr parasysh se sa shumë
bazohet aleanca e tyre në egoizëm, veprimi
i bashkërenditur i tyre e bën shumë
të lehtë që ata t’i arrijnë objektivat
e tyre. Edhe pse çdo sistem i të
menduarit që i kundërvihet
moralit fetar është i
përcaktuar të dështojë,

197
Muslimanët, prapëseprapë, duhet t’i luftojnë këto sisteme me
anë të një lufte të madhe ideologjike për t’i mposhtur ato. Për
këtë arsye, njëra prej përgjegjësive më urgjente të
Muslimanëve është që t’u japin fund dallimeve të tyre të
brendshme në mënyrë që të mund t’i përhapin vlerat e
Kur’anit dhe t’i thërrasin njerëzit në rrugën e Zotit. Zoti ynë
shpall përgjegjësinë e besimtarëve lidhur me këtë në ajetin në
vazhdim:
Kurse jobesimtarët janë miq e mbrojtës të njëri-tjetrit.
Nëse nuk veproni ashtu siç jeni urdhëruar, do të bëhet
ngatërresë dhe shkatërrim i madh në Tokë. (Kur'an, 8:73)
Krijimi i Unionit Islamik do ta shtojë ritmin e të gjitha
përpjekjeve të bëra për të përhapur moralin e Kur’anit. Si në
shumë fusha tjera, një përpjekje e tillë e bashkuar do të
shpërblehet shumëfish dhe dituria e vërtetë do të arrijë tek
njerëzit shumë më shpejtë dhe në mënyrë shumë më të mirë.
Tani, Muslimanët po bëjnë përpjekje individuale si edhe të
bashkuara për të shpjeguar dhe përhapur Islamin. Mirëpo,
Unioni Islamik do t’i bëjë këto përpjekje më praktike dhe
më të rregullta. Për më tepër, ca njerëz të cilët
pretendojnë se përfaqësojnë Islamin por
shpalosin ashpërsi dhe vrazhdësi, të
cilat nuk bëjnë pjesë në Islam, do të
mposhten; Islami i vërtetë do të
definohet dhe stereotipat e
pasakta të krijuara nga njerëz
të caktuar do të asgjësohen.

S
ulmet e 11 Shtatorit (9/11) në Qendrën Tregtare
Botërore dhe në Pentagon shënojnë një pikë kthese
dhe fillimin e rendit të ri botëror. Disa ekspertë
parashikuan që ky sulm do të çojë drejt një konflikti dhe
dhune më të madhe, ndërsa shumica e zërave theksuan se
përgjigja e Amerikës dhe politikat e ardhme duhet të jenë
të matura dhe të drejta.
Si pasojë e sulmeve, Amerika filloi një ofensivë të
gjerë kundër terrorizmit. Shumica e vendeve dhe
organizatave ndërkombëtare e përkrahën këtë përpjekje, e
cila, në thelb, është një veprim ushtarak i drejtuar kundër
terrorizmit dhe të gjitha organeve që e përkrahin atë.
Aktualisht, përveç disa sukseseve të pjesshme, kjo luftë
nuk i ka arritur objektivat e saj ose nuk ka arritur një fitore
bindëse.
Njëra prej arsyeve kryesore për këtë dështim është se
strategjia Amerikane bazohet kryesisht në veprimet
ushtarake deri në përjashtim të çfarëdo mase edukative
dhe kulturore. Masat ushtarake, siç është largimi i
regjimeve që përkrahin terrorizmin, nuk mund ta
mposhtin terrorizmin, sepse terrorizmi është një problem
socio-psikologjik dhe ideologjik. Një strategji e tillë vetëm
ushtarake krijon tragjedi në të cilat shumë njerëz të
pafajshëm humbin jetën, si edhe radikalizmin që, si pasojë,
bëhet edhe një faktor tjetër që ushqen terrorizmin. Vetëm
një luftë intelektuale mund ta shpërbëjë propagandën
terroriste dhe ta çrrënjosë terrorizmin në mënyrë efikase.

200
The 9/11 attacks that targeted
innocent people were
denounced by Muslims, like
the rest of the world.

Veprimet ushtarake duhet të përdoren vetëm kur kjo
është e përshtatshme.
Për këtë arsye, lufta kundër terrorizmit duhet të
zhvillohet brenda rregullave të ligjit ndërkombëtar
dhe me përdorimin e masave paqësore por efikase.
Çdo aktivitet që shpërfill ligjin dhe të drejtat
njerëzore, në veçanti kur shkakton vdekjen e civilëve,
do të hedh një hije mbi këtë luftë, madje edhe pse ajo
filloi si një kauzë e drejtë. Për udhëheqjen Amerikane
është me rëndësi të kujtojnë këto fakte kur
përcaktojnë strategjinë e saj, sepse është psikologjia
dhe ideologjia e terrorizmit që duhet të shkatërrohet.
I ashtuquajturi “terrorizëm Islamik” që mendohet se
qëndron pas 9/11 ushqen grupet radikale që
interpretojnë Kur’anin në mënyrë të gabueshme.
Morali i vërtetë i Islamit duhet t’i zëvendësojë
interpretimet e tilla të shtrembëruara të fesë dhe
njerëzit duhet ta mësojnë këtë moral që bazohet në
Kur’an në vend të keqinterpretimeve që shpijnë drejt
terrorizmit.
Përpjekjet e Amerikës për ta zgjidhur këtë
problem nga jashtë nuk do të kenë sukses. Pasi që
problemi buron nga një pikëpamje e gabueshme e
moralit Islamik, zgjidhja e tij duhet të vjen nga
brendia e botës Islamike. Muslimanët duhet të
ndihmojnë në zëvendësimin e këtyre pikëpamjeve me
të kuptuarit e drejtë të parimeve Islamike dhe t’i
ndalojnë ata të cilët e keqkuptojnë Islamin për të mos
vepruar nga zemërimi. Pra, politika Amerikane duhet
201

202

ta përkrah një zgjidhje që buron nga bota Islamike. Siç kemi
pohuar gjatë tërë kohës, e vetmja zgjidhje realiste është krijimi
i Unionit Islamik.
Është në interesin më të mirë të Amerikës ta përvetësojë
këtë qasje, pa përmendur se është në interesin më të mirë të
botës Islamike dhe të botës në përgjithësi. Ata të cilët
mendojnë ndryshe duhet ta rishikojnë këtë qëndrim, pasi që
ata lehtë mund ta tërheqin botën në gjakderdhje. Udhëheqja
Amerikane duhet të jetë gjithashtu e kujdesshme të mos
hutohet nga keqinterpretimet e tilla që e shtyjnë atë ta
identifikojë Islamin si një fe dhe kulturë armiqësore. Njerëzit
që qëndrojnë pas shtrembërimeve të tilla janë strategët dhe
ideologët të cilët duan të ndodhë një luftë e përgjakshme
midis Perëndimit dhe botës Islamike. Ata po bëjnë çmos që t’i
paraqesin politikat antiterroriste Amerikane si luftë ndaj
Islamit. Disa paraqitje të arsyeshme të udhëheqjes
Amerikane, të cilat hedhin poshtë idenë e një lufte midis
Perëndimit dhe Islamit, kanë pasur efekte pozitive; mirëpo,
komuniteti botëror ka nevojë t’i shoh ato si politika
Amerikane që kanë ndikim.
203

204
Si mund të ndihmojë Amerika në arritjen e
paqes botërore?
Pas 9/11, administrata e Bushit shpalli një strategji të ri
kombëtare për sigurinë dhe politikën e jashtme. Një javë pas
sulmeve terroriste, Presidenti Bush shpalli kornizën e kësaj
strategjie në fjalimin e tij drejtuar kombit. E njohur si “Doktrina e
Bushit”, ajo shpallte, në fakt, se Amerika do të angazhohej në
sulme parandaluese për ta mbrojtur vetveten. Përderisa sulmet e
tilla ndonjëherë mund të arsyetohen, në realitet ajo nënkuptoi
fillimin e një epoke të re. Kjo strategji është krijuar nën
psikologjinë e përhapur menjëherë pas këtyre sulmeve, duke
nxitur tej mase ndjenjat patriotike të Presidentit Bush. Disa qarqe
agresive në vend sakaq sugjeruan se kjo strategji e re duhet të
ketë në shënjestër gati tërë Lindjen e Mesme dhe se kombi duhet
të jetë i gatshëm ta përballojë një luftë 20 vjeçare në këtë rajon.
Qarqet më pak nxitëse theksuan të metat e një qasjeje të tillë dhe
pohuan se ajo rrezikonte përshkallëzimin e terrorizmit. Para se të
ekzaminohen rreziqet e mundshme, është e nevojshme të
qartësohet kuptimi i “sulmit parandalues”.
Amerika, superfuqia e vetme botërore, në mënyrë krejt të
204
Paul Wolfowitz, the
former American
Deputy Secretary of
Defense, was one of
the theoreticians of
the "Bush Doctrine"
developed after
9/11.

natyrshme duhet të ketë interes politik, si edhe një strategji, në
pjesë të ndryshme të botës. Veç kësaj, intervenimi ushtarak
Amerikan ka pasur disa rezultate pozitive. Për shembull, në vitet
e 1990-ta, intervenimi diplomatik dhe ushtarak Amerikan që ka
pasur në shënjestër Serbinë, e cila së pari sulmoi Bosnjën e
Hercegovinën e pastaj Kosovën, luajti një rol të rëndësishëm në
ndalimin e agresionit Serb. Me rëndësi këtu është se a janë apo
nuk janë politikat e tilla Amerikane në përputhje me ligjin
ndërkombëtar dhe nëse janë apo nuk janë ato të drejta dhe
pajtuese, në pajtim me të drejtat e njeriut dhe a i mbrojnë ato në
mënyrë të drejtë të drejtat e secilit grup.
205
American intervention in Bosnia-Herzegovina and Kosova played a major role
in restraining Serbian violence.

206
The twentieth century was
full of wars that killed millions
of people and caused
heavy material losses. In this
new century, humanity must
seek peaceful solutions to all
such problems.

Në marrëdhëniet ndërkombëtare, masat parandaluese
mbrojtëse nga ana e vendeve individuale zakonisht pranohen me
një shkallë tolerance. Natyrisht, çdo vend dëshiron ta mbrojë
ekzistencën dhe të ardhmen e vet dhe prandaj zhvillon strategji
për këtë qëllim. Mirëpo, kjo qasje mbrojtëse nuk duhet të lejojë
intervenim të pajustifikueshëm në punët e një kombi tjetër.
Strategjia më e suksesshme dhe më e sigurt që një vend duhet ta
përvetësojë është ajo që përpiqet ta ruaj paqen dhe lumturinë.
Strategjitë paqësore i shpijnë njerëzit drejt përparimit dhe
sigurisë dhe çdo përpjekje për ta çrregulluar paqen dhe rendin
ekzistues është shumë e rrezikshme.
Ata të cilët mbështetin sulmet parandaluese, brenda
udhëheqësisë Amerikane, propozojnë strategji shumë të
rrezikshme që tejkalojnë të drejtat legjitime të një shteti për
vetëmbrojtje. Sipas kësaj mendësie me të meta, e cila bën
përpjekje për të përgatitur terrenin për të gjitha llojet e sulmeve,
pohimi se “ata mund të përbëjnë një kërcënim në të ardhmen”
është justifikimi i përkryer. Mirëpo, orientimi vetëm nga mjetet
ushtarake për të zgjidhur konfliktet nuk mund të ketë sukses, siç
e ka dëshmuar historia sa e sa herë.
Sipas kësaj logjike të mangët, marrëdhëniet ndërkombëtare
nuk varen nga ligji, por nga forca. Këta njerëz do të dëshironin të
shihnin se si Amerika tregon forcën e saj dhe u demonstron qartë
kundërshtarëve të saj se kombi është ende i fortë. Fajkonjtë e
administratës së Bushit besojnë gabimisht, se Amerika mund ta
mbajë fuqinë e saj superiore ushtarake vetëm nëpërmjet luftës
dhe se për këtë arsye duhet gjithmonë ajo të jetë e para që
sulmon. Megjithatë, jo të gjithë pjesëtarët e administratës së
Bushit ndajnë këtë qëndrim të rrezikshëm. Kohë pas kohe,
fajkonjtë fitojnë përparësi në politikën Amerikane. Mirëpo,
207

208
shumë burokratë si edhe këshilltarë përkrahin një politikë të
matur dhe paqësore.
Të gjitha vendet, në veçanti Amerika, duhet të përpiqen për
paqe dhe duhet ta mbrojnë dhe ta përkrahin atë me çdo kusht.
Qarqet që mbështesin idetë se “fuqia është e drejtë” apo
“përdorimi i forcës do t’i zgjidh problemet në masë të njëjtë me
përdorimin e saj” janë, në realitet, duke e çuar vendin e tyre drejt
një situate pa rrugëdalje. Një aspekt i kësaj është rreziku i
përshkallëzimit të terrorizmit. Shumë strategë theksojnë se
Amerika ka filluar ta humbas fuqinë e saj ekonomike si edhe
politike. Fuqia e ushtrisë Amerikane fare mirë mund të ketë
përparësitë e saj, por kërcënimi i vazhdueshëm i luftës, si edhe
gjendja e vazhdueshme e alarmit dhe gatishmërisë për luftë e
trumbetuar prej fajkonjve, do t’i jap një goditje të rëndë
ekonomisë së saj.
Veç kësaj, nëse ky shtet është gjithmonë në luftë diku në
botë, njerëzit më nuk do ta konsiderojnë atë si mbrojtës të të
drejtave njerëzore, demokracisë dhe lirisë. Si pasojë e politikave
të saj prej agresive, Amerika do të shndërrohet në një komb që
ngjallë frikë, në vend të respektit nga bashkësia botërore. Edhe
nëse janë arritur disa objektiva ushtarake, Amerika do të vuaj
ekonomikisht dhe do ta dëmtojë imazhin e saj ndërkombëtar.
Pra, ky do të jetë vetëm një sukses i kufizuar për vendin. Në
realitet, qeveria Amerikane po ashtu nuk dëshiron të përfundojë
në një situatë të tillë dhe për këtë arsye duhet të jetë e kujdesshme
dhe e matur kur merr parasysh pikëpamjet e mangëta të
fajkonjve dhe të bëj gjithë çka është e mundur të ndjekë politika
të arsyeshme.
Për më tepër, këto qarqe duhet të marrin në konsideratë
shembullin që po e krijojnë për kombet tjera dhe të llogaritin

kostot e mundshme të vendeve tjera që sillen në të njëjtën
mënyrë për t’i mbrojtur interesat e tyre. Është mjaftë e qartë se
çfarë rrëmuje dhe konflikti do të përjetonte bota po ta
përvetësonin strategjinë e sulmit parandalues vendet e tilla me
armatim bërthamor si Rusia, Kina, India apo Izraeli. Madje
vetëm mundësia e një skenari të tillë paraqet një kërcënim të
madh.
Është e qartë se Amerika ka të drejtë t’i mbrojë interesat e saj
kombëtare dhe ta mbrojë veten nga kërcënimet e mundshme.
Bashkësia ndërkombëtare e respekton këtë, posaçërisht pas
tragjedisë së 9/11. Mirëpo, kjo e drejtë mund të përdoret që
Amerika dhe bota në tërësi të përfitojnë prej kësaj nëse përdorimi
i saj është në përputhje me ligjin ndërkombëtar. Mekanizmat më
të rëndësishëm për ta parandaluar që kjo strategji të mos zbres në
nivelin e një lufte personale janë ligji ndërkombëtar dhe
konsensusi i gjerë i bashkësisë ndërkombëtare i arritur brenda
strukturës së saj. Nëse shpërfillen këto organizma, ithtarët e kësaj
strategjie do ta shpijnë Amerikën në krizë dhe do të paraqesin
kërcënim për paqen botërore.
Amerika duhet ta rishikojë strategjinë e saj nën dritën e të
gjitha shqetësimeve të mësipërme. Rruga drejt paqes dhe
stabilitetit botëror nuk mund të jetë agresioni dhe dhuna, por
arsyeja e shëndoshë, drejtësia dhe maturia. Strategjia parësore
për luftën e saj kundër terrorizmit duhet të jetë përkrahja e
aktiviteteve kulturore. Për të mposhtur çdo ideologji që
konsideron se dhuna është zgjidhje, që i konsideron raportet
ndër-njerëzore si burim të përfitimit personal dhe agresionin si të
ligjshëm, duhen luftuar rrethanat që nxisin terrorizmin. Pranimi
i gjerë i moralit fetar, i cili kërkon tolerancë, ndërgjegje, dashuri
dhe dhembshuri në vend të së keqes të nxitur prej ideologjive
209

210
210
The fact that war is notThe fact that war is not
a solution has been exa solution has been ex--
pressedpressed
many times bymany times by
American citizens andAmerican citizens and
civil society, such ascivil society, such as
thethe
American NationalAmerican National
Council of Churches.Council of Churches.
Many religious leadersMany religious leaders
have stated that pioushave stated that pious
Americans are inAmericans are in
favor of peace.favor of peace.
Veterans against the Iraq war is anotherVeterans against the Iraq war is another
NGO that carries out an anti-war campaign.NGO that carries out an anti-war campaign.
United for Peace andUnited for Peace and
Justice is an NGO thatJustice is an NGO that
uses the Internet to calluses the Internet to call
for peace.for peace.

anti-fetare, do të sigurojë zgjidhje të qëndrueshme për
terrorizmin dhe shumë të këqija tjera shoqërore.
Programet e përshtatshme kulturore mund të realizohen
nëpërmjet bashkëpunimit Amerikan me organizatat joqeveritare,
shumica e të cilave tani janë duke punuar në këto çështje. Kjo
është një shenjë inkurajuese, pa dyshim, por zgjidhjet e
qëndrueshme kërkojnë mbështetjen e shtetit dhe zgjerimin e
shtrirjes së këtyre përpjekjeve.
Veç kësaj, qeveria Amerikane nuk duhet të harroj se parimet
qendrore të Krishterimit kundërshtojnë luftën dhe armiqësinë.
Zoti iu ndalon njerëzve të nxitin rrëmujë apo të rrezikojnë paqen
dhe sigurinë. Po t’i respektoj Amerika besimet fetare, ajo duhet të
bëhet një shembull për të gjithë njerëzit duke u përpjekur që të
sjellë paqe dhe siguri, jo shqetësim dhe frikë. Ata pjesëtarë të
administratës së Bushit të cilët shpesh ndiejnë nevojën ta
përmendin besimin e tyre të Krishterë nuk duhet të harrojnë se
Jezusi i urdhëron ata të jenë ambasadorë të paqes “Të bekuar
janë pajtuesit.” (Mateu 5:9).
Udhëheqësit fetar Amerikan e kanë përkujtuar
administratën e Bushit lidhur me këtë. Në një letër (me 50
nënshkrues) drejtuar Presidentit Bush në ditët para pushtimit
Amerikan të Irakut, Këshilli Kombëtar i Kishave (NCC) dha
porosi të rëndësishme:
Ne po ju shkruajmë të shqetësuar se ato dhurata të njëjta të çmuara
(të Zotit) mund të dëmtohen përmes veprimeve të parashikuara nga
kombi ynë.
Ne, udhëheqësit e kishave Amerikane dhe të organizatave
që kanë lidhje me kishat, jemi të alarmuar nga deklaratat e kohës
së fundit nga ana juaj dhe e të tjerëve në Administratë për
aksionin parandalues ushtarak kundër Irakut me qëllimin e
211

212

214
shprehur të përmbysjes së regjimit të Sadam Huseinit. Duke e
pasur të qartë se Z. Huseini paraqet kërcënim për fqinjët e tij dhe
për popullin e tij, ne megjithatë besojmë se ndërmarrja e këtij
aksioni është gjë e gabueshme, si edhe e dëmshme për interesat e
SHBA-ve.
Ne kundërshtojmë që SHBA-të të ndërmarrin veprime të
mëtejshme ushtarake kundër Irakut tani në baza morale...
Aksioni ushtarak kundër qeverisë së Sadam Huseinit dhe
periudha pas saj mund të rezultojë me një numër të madh të
civilëve të vrarë apo të plagosur, si edhe do të shtohet vuajtja e
një numri të madh njerëzish të pafajshëm.
... Si udhëheqës fetar të Krishterë përgjegjës për miliona qytetarë të
SHBA-ve ne presim që qeveria jonë të reflektoj për parimet morale dhe
vlerat që ne i konsiderojmë të shtrenjta – kërkimin e paqes, jo të luftës,
bashkëpunimin me bashkësinë e kombeve, mospërmbysjen e qeverive
me forcë; respektimin e ligjit dhe të marrëveshjeve ndërkombëtare
duke e vlerësuar lartë jetën njerëzore.25
Shkatërrimi i shkaktuar nga lufta
Lufta është një e ligë që gjithnjë iu sjellë dhimbje dhe lot
palëve në luftë dhe që shkakton humbje të tmerrshme. Morali
fetar kërkon që njerëzit t’i zgjedhin konfliktet e tyre në mënyrë
paqësore dhe në mënyrë pajtuese. Ata të cilët jetojnë sipas
moralit fetar përmbahen nga pozicione të tilla të dëmshme si
urrejtja, hakmarrja dhe zemërimi. Në vend të kësaj, ata
përvetësojnë një qëndrim tolerant dhe falës. Kur njerëzit janë të
larguar nga morali fetar, zhvillohet një mjedis i favorshëm për
konflikt të brendshëm dhe të ndërsjellë shoqëror. Prandaj, dy
luftërat botërore ishin të këqija që u shkaktuan nga ideologjitë

jofetare. Lufta e Parë Botërore shkaktoi rrënim nga Evropa deri
në Lindjen e Mesme dhe mbyti më shumë se 10 milionë njerëz,
ndërsa Lufta e Dytë Botërore, e cila, si edhe e para, nuk kishte
arsyetim të vlefshëm, përfundoi me një gjakderdhje të
tmerrshme që kushtoi me 55 milionë jetë. Të mbijetuarit ishin
dëshmitarë të mizorive që rrallëherë janë parë në histori dhe
miliona njerëz të pafajshëm vdiqën në kampet e përqendrimit.
Ajo që është për të ardhur keq është fakti se këto dy luftëra
botërore dhe shkretimi që rezultoi prej tyre ende nuk i kanë
bindur shumë njerëz se çfarë fatkeqësie e tmerrshme është në të
vërtetë lufta. Lufta e Dytë Botërore nuk i dha fund konfliktit dhe
luftës, në vend të kësaj, luftëra të reja shpërthyen në mbarë botën,
vrasjet vazhduan dhe ambiciet politike të disa njerëzve mbytën
me miliona njerëz, gjymtuan me mijëra e mijëra njerëz,
shkatërruan qytete të tëra dhe shkretuan vende të tëra. Luftërat
kanë shkaktuar po ashtu dëmtim serioz psikologjik për të
mbijetuarit dhe dëmtuan mirëqenien shpirtërore të një gjenerate
të tërë. Luftërat krijuan njerëz të cilët përjetojnë sulme ankthi,
dridhen pa kontroll dhe përjetojnë frikë të madhe vetëm me të
dëgjuar të fjalës “bombë” apo me të parë një uniformë. Disa prej
tyre kanë mbetur skizofrenik për vite të tëra për shkak të terrorit
që e kanë përjetuar dhe të tjerët kanë dështuar të ri-përshtaten në
shoqëri.
Ata të cilët besojnë se lufta mund t’i zgjidhë problemet kanë
besim vetëm në zgjidhjet ushtarake. Ata të cilët planifikojnë
luftëra të reja, në veçanti në Lindjen e Mesme, duhet të kujtojnë
tragjeditë e mëparshme njerëzore dhe të braktisin planet e tyre të
rrezikshme. Kostoja e pushtimit të Irakut zbulon një dimension
tjetër të këtyre çështjeve.
215

216
DARWINISM IS THE ROOT OF
TERRORISM
Darwinism's encouragement of conflict, barbarity and war is
in fact far more serious in scale than what is superficially
touched on above. It is evident that Darwinist philosophy has brought
humanity nothing but blood, suffering and tears. People educated in
the Darwinist mindset have been brainwashed with ruthless ideas to
treat one another as if they were animals and even regard killing one
another as perfectly normal. Ideologies that favor violence and
inflicted terrible disasters on mankind in the 20th century supported,
on the basis of Darwinism, "conflict or war against those who are not
of us" and even adopted this as their most important operational
technique. Horrifying acts of terror in the present day show how
particularly influential the false idea of "man as a fighting animal,"
which is inculcated by Darwinism in people's subconscious minds, is.

What supposedly justifies terror and violence for these people is such
dangerous slogans, based on Darwinism, as "only the strong survive,"
"big fish eat little fish," "war is a virtue" and "man advances by
waging war." Actually, once Darwinism is done away with there will
be no more philosophies of "conflict."
The three Divine religions that most people in the world believe
in, Islam, Christianity and Judaism, all oppose violence. As we shallbe
seeing in the sections that follow, all three religions wish to bring
çpeace and harmony to the world, and oppose innocent people being
killed and suffering cruelty and torture. Conflict and violence violate
the morality that Allah has set out for man, and are abnormal and
unwanted concepts. However, Darwinism sees and portrays conflict
and violence as natural, justified and correct concepts that have to
exist. For this reason, the root of the terrorism that plagues our planet
is not any of the Divine religions, but in irreligion, and its expression
in our times: "Darwinism" and "materialism." Since Darwinism is
taught in just about all schools in almost every country in the world, as
if it were a scientific fact, it is inevitable that new generations of
terrorists will emerge. That is why it is a matter of the greatest urgency
for young people taught that their ancestors were animals that came
into being by so-called chance, that they have no responsibility
toward Allah and that they can only survive by being victorious in war
and conflict should be kept away from such dangerous ideas. Young
people brought up in the light of such corrupt ideas can become
ruthless enough to slaughter innocent children and perpetrate all kinds
of actions that violate reason and good conscience.
Indeed, the communist, fascist and racist terror groups that have
plagued the world in the last century have all been the product of this
education system.
In conclusion, the solution lies in a powerful cultural campaign
against Darwinism, the true root of terrorism, and teaching
young people fear of Allah and to behave rationally and virtuously.
The result will be societies that produce people full of peace, feeling
of safety, forgiveness and compassion, as Allah reveals in the Qur'an.
217

218

219
The two world wars caused
great destruction and killed
millions of people. Humanity
needed a long period of time
to heal their wounds.

221
Not a trace will remain of these
painful sights once Darwinism
has been intellectually eradicated
and the Turkish-Islamic
Union has been built. The
warmth, affection, compassion
and love brought with them by
the moral values of the Qur'an
will enfold all people, and all
will, no matter what their
faiths or beliefs, live together
as brothers.

222
Mendimet për çmimin e pushtimit të Irakut
Shumë studime statistike të ndërmarra në Amerikë lidhur
me kostot e pushtimit të Irakut zbulojnë se përveç shpenzimeve
të drejtpërdrejta, ekzistojnë implikime tjera serioze që duhet të
merren parasysh. Për shembull, studimi i bërë nga ana e Xhozef
Bajdenit, kryesues i Komitetit për Marrëdhënie të Jashtme të
SHBA., e vendos këtë shpenzim në nivelin e $ 100 miliardë.
Bajden po ashtu pohoi se $ 50 miliardë të tjerë do të nevojiteshin
për ta rindërtuar Irakun dhe se kostoja e përgjithshme do të ishte
diku rreth $ 150 miliardë. Aktualisht, duket se ky pushtim ishte i
suksesshëm dhe se çdo gjë është përmbajtur brenda kufijve të
llogaritur. Mirëpo, kjo nuk do të ndikojë që tragjeditë që
përjetohen gjatë luftës të harrohen dhe nuk justifikon përdorimin
e këtyre resurseve për këtë luftë në vend se ato të përdoren për
prosperitetin e popullit Amerikan.
Kostoja prej $ 100 miliardëve nuk konsiderohet një shumë
domethënëse nga fajkonjtë e administratës së Bushit. Megjithatë,
kjo shumë është tri herë shuma e buxhetit për edukim për fëmijët
e moshës prej 0 deri në 12 vjeç, katër herë shuma e buxhetit për
marrëdhënie me jashtë të shtetit dhe e mjaftueshme për t’i
mbuluar shpenzimet e shëndetësisë për gjithë fëmijët Amerikan
për 5 vite. Ky është me të vërtetë një fakt që të nxitë të mendosh:
Se kjo shumë e të hollave shpenzohet në një pushtim që kushton
me jetën e mijëra njerëzve në vend se të përdoret për të ngritur
standardin e jetesës të Amerikanëve. Mirëpo, duke e ditur se këto
shpenzime janë llogaritur duke u bazuar në kushtet ideale,
shumë ekspertë të pensionuar ushtarak dhe të mbrojtjes thonë se
shpenzimet do të ngriten, duke marr parasysh rreziqet
potenciale të periudhës pas pushtimit.
Luftërat e kaluara Amerikane kanë treguar se shpenzimet e

këtyre luftërave tejkalojnë tej mase shumën e planifikuar. Për
shembull, Sekretari i Thesarit në kabinetin e Linkolnit vlerësoi se
kostoja e Luftës Civile për Veriun do të ishte $240 milionë; në të
vërtetë, kostoja e vërtetë ishte 13 herë më e lartë ($3.2 miliardë).
Në buxhetin e vitit 1966, $10 miliardë ishin rezervuar për luftën
në Vietnam, e cila pritej të mbaronte në verën e vitit 1967. Por
lufta vazhdoi deri në vitin 1973 me një kosto të drejtpërdrejt prej
ndërmjet $110 dhe $150 miliardë.26
Veç kësaj, 47,000 ushtarë
Amerikan vdiqën në vijën e frontit, 11,000 ushtarë tjerë vdiqën në
223
The cost of invading Iraq became a major topic of discussion before and
after the war.

224
rrethana të ndryshme dhe 303,000 ushtarë në total u plagosën.
Më shumë se 1 milion civil Vietnamez humbën jetën, 225,000
ushtarë Vietnamez u vranë në luftë dhe 570,000 u plagosën.27
Këta shembuj zbulojnë se kostoja e luftës mund të ngritet pa
kontroll kur gjërat nuk shkojnë sipas planit. Prandaj, të gjitha
luftërat dhe pushtimet në të ardhmen duhet të parandalohen,
sepse humbjet njerëzore dhe financiare në të dyja anët mund të
ngriten në mënyrë dramatike. Për më tepër, një rend demokratik,
paqësor dhe i moderuar nuk mund të krijohet në Lindjen e
Mesme me anë të luftës, siç ka për qëllim të bëjë administrata e
Bushit. Edhe po të arrihet sukses ushtarak, është pothuajse e
pamundur të krijohet një paqe dhe rend i qëndrueshëm në këtë

mënyrë. Të fitosh një luftë në fushëbetejë nuk është domosdo e
mjaftueshme për ta kontrolluar dhe sunduar një rajon politikisht.
Dhe, ajo që zakonisht ndodhë pas çdo pushtimi është dëshmi
shumë e mirë për këtë.
Lindja e Mesme mbështetet në baraspesha të pasigurta.
Historia vërteton se është fare pak e mundshme që fuqitë e huaja
t’i mbajnë këto baraspesha në mënyrë të drejtë dhe të mirë apo të
arrijnë një rend që është i pranueshëm për popullatën shumë të
ndryshme të këtij rajoni. Vetëm një fuqi që ndanë tipare
dominuese kulturore dhe civilizuese të këtij rajoni mund ta arrijë
këtë. Ky duhet të jetë një autoritet qendror që bashkon të gjitha
kombet Muslimane, një autoritet që pasqyron dhe përfaqëson
këtë vullnet. Ky autoritet është Unioni Islamik, i cili jo vetëm se
do t’i zgjidhë problemet në Lindjen e Mesme, por gjithashtu të
225
The Turkish Islamic Union will be a giant step toward world
peace. Thanks to this unity, various problems will be resolved
peacefully, justly and quickly.

226
gjitha problemet ndërmjet Perëndimit dhe botës
Islamike. Prandaj, Perëndimi, e në veçanti Amerika,
duhet ta përkrahin formimin e Unionit Islamik, i cili
do t’i bashkojë të gjitha kombet Muslimane nën një
ombrellë paqeruajtëse, tolerante dhe konstruktive dhe të
bashkëpunojë me të. Në këtë mënyrë, Amerika do të gjejë një
union të besueshëm politik me të cilin do të mbajë gjallë dialogun

227
dhe bashkëpunimin, një union që do të shtrihet
nga Maroku deri në Indonezi.
Shumë strategë dhe mendimtarë Amerikan kanë
theksuar këtë fakt dhe Uilliam Nordhaus, një ekonomist
dhe profesor me famë i Universitetit Jeil, pohon në pjesën e
“përfundimeve dhe sugjerimeve” të këtij raporti të titulluar:
“Pasojat ekonomike të një lufte me Irakun” si vijon:
Nga një këndvështrim politik, veprimet e njëanshme, posaçërisht
ato të ndërmarra pa përkrahjen e botës Islamike, rrezikojnë
irritimin e të moderuarve, trimërimin e radikalëve ... në ato
vende. 28
Kush qëndron pas pushtimit?
Është me interes të parashtrohet pyetja pse Amerika
pushtoi Irakun përkundër dëmit dhe ndikimit negativ qartë
të dukshëm që do të shkaktonte një akt i tillë. Shumë strategë
mendojnë se ky pushtim ishte planifikuar mjaft kohë përpara
9/11 dhe filluan të dëgjohen dyshimet lidhur me pohimin e
administratës së Bushit se Iraku kishte armët për shkatërrim
në masë dhe me sa duket kishte për qëllim t’i përdorte ato.
Ky aksion ushtarak është pjesë e strategjisë së re
Amerikane për Lindjen e Mesme. Ata të cilët e zhvilluan këtë
strategji kishin vendosur tashmë në vitin 1997 që Amerika
duhej ta godiste Sadamin dhe ta largonte atë nga pushteti.
Shenjat e para të kësaj u shfaqën në vitin 1997, kur një grup
strategësh në Uashington, nën ndikimin e lobit Izraelit,
formuan Projektin për Shekullin e Ri Amerikan (PSRA)
qendër hulumtuese për të avokuar për pushtimin e Irakut.

228
Conflict
Revolutionary War
War of 1812
Mexican War
Civil War
Union
Confederate
Combined
Spanish-American
War
World War I
World War II
Korean War
Vietnam War
First Persian Gulf War
Population
milyon
3.5
7.6
21.1
26.2
8.1
34.3
74.6
102.8
133.5
151.7
204.9
260.0
Ratio
population
%'si
5.7%
3.8%
0.4%
10.7%
13.1%
11.1%
0.4%
4.6%
12.2%
3.8%
4.3%
1.1%
Fatalities
4.435
2.260
1.733
110.070
74.524
184.594
385
53.513
292.131
33.651
47.369
148
Ration
population
%'si
0.127%
0.030%
0.008%
0.420%
0.920%
0.538%
0.001%
0.052%
0.219%
0.022%
0.023%
0.000%
Military
Personn
elbin
200
286
79
2.803
1.064
3.868
307
4.744
16.354
5.764
8.744
2.750
Conflict
Revolutionary Wars
War of 1812 (1812-1815)
Mexican War (1846-1848)
Civil War (1861-1865)
Union
Confederate
Combined
Spanish-American
War (1898)
World War I (1917-1918)
World War II (1941-1945)
Korea (1950-1953)
Vietnam (1964-1972)
First Gulf War (1990-1991)
Total Direct
Costs of Wars
(billions)
dönemin kuru
0.1
0.09
0.07
3.2
2.0
5.2
0.4
16.8
285.4
54.0
111.0
61.0
Total Direct
Costs of Wars
(billions)
2002 ($)
2.2
1.1
1.6
38.1
23.8
62.0
9.6
190.6
2896.3
335.9
494.3
76.1
Per
capita
cost
2002 ($)
447
120
68
1.357
2.749
1.686
110
2.489
20.388
2.266
2.204
306
Cost
GSMH'nin
yıllık %'si
63
13
3
84
169
104
3
24
130
15
12
1
The tables above reveal the losses inflicted on America by the great wars in which
she participated.
AMERICAN CASUALTIES FROM MAJOR WARS

Emrat më të shquar të PSRA-it, që më vonë u bënë njerëzit më me
ndikim në administratën e Xhorxh U. Bushit ishin Sekretari i
Mbrojtjes Donald Ramsfeld dhe Zëvendës Kryetari Dik Çejni.
Madje edhe nëse ata fillimisht kishin për qëllim të krijojnë një
rend stabil botëror nën udhëheqjen Amerikane, ata, të ndihmuar
nga lobi Izraelit, përvetësuan besimin se një luftë në Lindjen e
Mesme ishte e domosdoshme. Po të kishin bërë një vlerësim të
plotë, shumë shpejt do ta kishin kuptuar se një besim i tillë ishte
i gabueshëm. Nëse qëllimi ka qenë të krijohet stabilitet, është e
qartë se lufta kurrë nuk sjellë stabilitet dhe rregull. Përkundrazi,
ajo shkatërron rendin ekzistues dhe nuk sjellë asgjë tjetër përveç
humbjes. Është një e vërtetë historike se stabiliteti mund të
arrihet vetëm përmes ruajtjes së paqes.
Një artikull i titulluar “Pushtimi i Irakut nuk është një ide e
re për klikën e Bushit: plani ishte vendosur 4 vjet para 9/11”, i
publikuar në gazetën Philadelphia Daily News nën emrin e Uilliam
Banç, thuhej si vijon:
229

230
Por në të vërtetë, Ramsfeld, Zëvendës-kryetari Dik Çejni dhe një grup
i vogël ideologësh konservativ kishin filluar të bënin kornizën për një
pushtim të Irakut nga Amerika qysh në vitin 1997 – gati 4 vjet para
sulmeve të 9/11 dhe tre vjet para se Presidenti Bush të bëhej president.
Një grup i panjohur politik i krahut të djathtë, me një emërtim
kërcënues i quajtur Projekti për Shekullin e Ri Amerikan ose PSRA –
i bashkuar me Çejnin, Ramsfeldin, zëvendësin e lartë të Ramsfeldit
Pol Uolfovicin dhe vëllanë e Bushit Xhebin – madje nxitën Kryetarin
e atëhershëm Klinton qysh në Janar të vitit 1998 që ta pushtonte
Irakun.
“Kërkojmë me ngulm nga ju që të ... shpallni një strategji të re e cila
do t’i siguronte interesat e SHBA-ve dhe miqve dhe aleatëve tonë në
mbarë botën,” shkruante në letrën drejtuar Klintonit, të nënshkruar
nga Ramsfeldi, Uolfovici dhe të tjerët. “Ajo strategji duhet të ketë për
qëllim, mbi të gjitha, largimin e regjimit të Sadam Huseinit nga
pushteti.”29
Por cila ishte arsyeja e anëtarëve të PSRA të jenë kaq
këmbëngulës për rrëzimin e Sadamit? Po ky artikull vazhdon:
Ndërsa nafta është në sfond të deklarimeve politike të PSRA-së mbi
Irakun, ajo nuk duket të jetë forca lëvizëse. [Ian] Lustik, [një profesor
i shkencave politike të Universitetit të Pensilvanisë dhe ekspert për
Lindjen e Mesme], megjithëse një kritik i politikës së Bushit, thotë se
nafta konsiderohet nga ana e ithtarëve të luftës në radhë të parë si
mënyrë për të paguar operacionin e kushtueshëm ushtarak.
“Unë jam nga Teksasi dhe çdo njeri që merret me naftë që
unë e njoh është kundër aksionit ushtarak në Irak,” thotë Shmit i
PSRA. “Tregut të naftës nuk i nevojitet çrregullimi.”
Lustik beson se një nxitës i fshehtë më i fuqishëm (për luftë)
mund të jetë Izraeli. Ai thotë se fajkonjtë e administratës së
Bushit besojnë se shfaqja e forcës në Irak to t’i bindte Palestinezët
230

që ta pranojnë një plan paqësor me kushte të favorshme për
Izraelin.30
Shkurt, arkitektët e vërtetë prapa pushtimit janë Izraeli dhe
aleatët e tij Amerikan. Në këtë pikë, përsëri bëhet e qartë se
politika Amerikane për Lindjen e Mesme është tejet e ndikuar
nga Izraeli. Një numër i Sionistëve radikal që veprojnë në interes
të Izraelit ushtrojnë ndikim të madh mbi mekanizmat vendim-
marrës të Amerikës dhe bindin Uashingtonin të veprojë në
pajtim me strategjinë e Izraelit për Lindjen e Mesme. Për më
tepër, ata veprojnë kështu ndërsa pohojnë se interesat
Amerikane dhe Izraelite janë identike, përkundër faktit se
interesat Amerikane në Lindjen e Mesme nuk përputhen me
përkrahjen e Sionistëve radikal në Izrael. Duke vepruar kështu,
SHBA-të arrijnë ta fyejnë tërë botën Arabe. Interesave të
Amerikës do tu shërbehej më mirë duke bindur Izraelin të zbuste
231
Although oil seems to be the real reason for the war against Iraq, researchers
say that very different reasons lie behind the scenes.

232
The relation of the pro-war group to Israel caused serious arguments inThe relation of the pro-war group to Israel caused serious arguments in
America. Patrick Buchanan's article, "Whose War?" deals with informationAmerica. Patrick Buchanan's article, "Whose War?" deals with information
that appeared in the media about this subject. "Is It Good for Jews?"that appeared in the media about this subject. "Is It Good for Jews?"
an article that appeared in the New York Times, discusses the benefitsan article that appeared in the New York Times, discusses the benefits
Israel will get from the invasion of Iraq. The two articles in the NationalIsrael will get from the invasion of Iraq. The two articles in the National
Review called attention to the error of presenting all Jews as beingReview called attention to the error of presenting all Jews as being
prowar.prowar.

politikat e tij dhe të bënte paqe me Arabët, duke shërbyer vet si
ndërmjetës i drejtë.
Ky ndikim i njëjtë Izraelit mund të vërehet në fazën e
planifikimit të pushtimit. Lobi Izraelit çorientojë strategët të cilët
kishin pozita me ndikim në administratën e Bushit në mënyrë që
ata të kuptojnë “nevojën” për të pushtuar Irakun. Mirëpo, kjo ka
shkaktuar tensione të reja në rajon dhe gradualisht ka hapur
rrugën për një aksion ushtarak që ka shkaktuar vdekjen e shumë
civilëve të pafajshëm Irakian.
Pavarësisht nga fakti se sa shumë flasin këta strategë për
interesat Amerikane, ata në të vërtetë mbrojnë interesat e Izraelit,
sepse nuk është në interes të Amerikës të luftojë me tërë Lindjen
e Mesme dhe t’i ofendojë dhe armiqësojë popujt e saj. Amerika
nuk ka një ideologji dhe strategji anti-islamike, siç pohojnë disa
qarqe. Siç kemi cekur më parë, Amerika ishte një prej aleatëve më
të mëdhenj të Muslimanëve të Ballkanit (si të Bosnjës, Kosovës
dhe Maqedonisë), të cilët ishin pre e barbarizmave Serbe gjatë
viteve të 1990-ta. E vetmja “vijë e frontit” që ka efekt negativ tek
masat Muslimane është në Lindjen e Mesme, për shkak të disa
zyrtarëve të cilët, nën ndikimin e lobit Izraelit që është
jashtëzakonisht i fuqishëm, marrin qëndrim pro-izraelit në
politikën e jashtme. Posa të lirohen këta zyrtarë nga një
manipulim i tillë dhe në këtë mënyrë të kenë mundësinë që ta
vlerësojnë Lindjen e Mesme pa qenë të anshëm, do të zhvillohen
politika më të drejta.
Kjo është arsyeja që qëndron pas strategjisë Amerikane për
ri-rregullimin e Lindjes së Mesme, të cilën e miratoi administrata
e Bushit pas 9/11. Radikalët Izraelit, duke luajtur mbi frikën e
vjetër të zhdukjes së Izraelit, kanë kërkuar qe një kohë të gjatë të
ri-rregullojnë Lindjen e Mesme për ta bërë atë rajon lehtë të
233

234
kontrollueshëm
dhe më të sigurt për
Izraelin. Me këtë synim në
mendje, ata e kanë shtrirë ndikimin e
tyre mbi Amerikë dhe kanë manipuluar me
politikën e saj të Lindjes së Mesme me dekada.
Në të vërtetë, nuk është as në interes të Izraelit të jetë
në konflikt me botën Islamike. Çifutët, të Krishterët dhe
Muslimanët kanë të drejtë të bëjnë ibadet siç kanë dëshirë në këto
troje, por politikat e udhëheqjes Izraelite shtypin Muslimanët
dhe brengosin të Krishterët dhe madje edhe Çifutët. Do të ishte
shumë më mirë për Izraelitët, si edhe për banorët e Lindjes së
Mesme, po të tërhiqej Izraeli nga Territoret e Okupuara dhe të
bënte paqe të vërtetë në vend se të jetë në gjendje të
vazhdueshme lufte me tërë Lindjen e Mesme. Kjo atmosferë e
vazhdueshme e luftës dëmton Izraelin në mënyrë të
pashmangshme, sepse ai pastaj bëhet cak i radikalizmit që
pikërisht politikat e tij e kanë krijuar vet. Dhe pastaj, civilët e
pafajshëm Izraelit u ekspozohen sulmeve dhe jetojnë në frikë të
vazhdueshme. Prandaj është e domosdoshme, po ashtu për
sigurinë e 4.5 milionë qytetarëve Izraelit, për të luftuar në
mënyrë intelektuale filozofinë radikale Sioniste që përpiqet të
bëjë luftë në Lindjen e Mesme si edhe të nxitë një
përplasje të qytetërimeve.
Sionizmi radikal, një ideologji raciste,
shoviniste dhe shtypëse, përpiqet

t’i largojë banorët Çifutë nga Palestina apo madje t’i vras ata për
hir të shtetit Izraelit. Mirëpo, mungesa e vazhdueshme e
njohurisë dhe keqinformimi bashkohen për të ndaluar si Çifutët
ashtu edhe të Krishterët nga të kuptuarit e të vërtetës për
Sionizmin radikal. Është përgjegjësi e secilit person që punon për
paqen botërore të dëshmojë rrezikun që paraqesin pikëpamjet
radikale ndaj tërë njerëzimit. Çifutët vërtet religjioz, bashkë me të
Krishterët dhe Muslimanët e ndërgjegjshëm, duhet të bashkohen
t’i thërrasin të gjithë në rrugën e drejtë. Kur njerëzit të arrijnë të
kuptojnë të vërtetën për ideologjinë fashiste, social darviniste
dhe shtypëse të njohur si Sionizmi radikal, kjo pengesë e madhe
për paqen botërore do të largohet dhe njerëzit të cilët tani
mbështesin dhunën do të bëhen mbrojtës të paqes.
235
Palestine must be a land where Jews, Christians and Muslims can live
together in peace. It is possible to re-establish the security that once prevailed
in Palestine under Muslim rule.

236
Both in Israel and America, many Jews advocate peaceful coexistence with
Muslims and that both sides make sacrifices in order to establish this peace.
Jews who advocate peace severely criticize the Israeli policy of violence against
the Palestinians as well as the Iraqi war. In its website, Tikkun, a Jewish organization
in America, reveals the blunders of pre-emptive military action.
News about the anti-war demonstrations in Tel-Aviv in which both Jews and
Arabs participated (above left).
An article by Rabbi Arthur Waskow, "Why Jews Should Oppose War on
Iraq," stresses that Judaism is against all kinds of violence and belligerence.

237
Yeni Şafak Gazetesi, 1.4.2003

Udhëheqësit fetar Çifutë bëjnë thirrje
për Agjërim për Paqe
Që prej fillimit të krizës së Irakut, udhëheqësit fetarë nga
mbarë bota kanë bërë përpjekje të sinqerta për paqe. Një
përpjekje e tillë është bërë nga Rabini Vaskov, një udhëheqës i
organizatës për paqe Shalom, e cila u bën thirrje njerëzve të
agjërojnë për paqe. Shumë udhëheqës fetar të besimeve të
ndryshme u bashkuan dhe edhe njëherë demonstruan se
Judaizmi, Krishterimi dhe Islami janë të gjitha kundër luftës:
Ne u bëjmë thirrje Amerikanëve të agjërojnë:
Të reflektojnë, të kërkojnë një paqe të vërtetë, të luten
Në emër të Zotit të mëshirës, i Cili na urdhëron të kërkojmë paqen dhe
drejtësinë...
Zoti na bën thirrje të gjithë ne që ta kërkojmë paqen dhe ta aspirojmë
atë.
Megjithatë ne me keqardhje të thellë shohim rrezikun se as qeveria e
Irakut dhe as qeveria e SHBA-ve nuk po e merr këtë thirrje si synimin
e saj parësor...
Zoti na bën thirrje t’i duam fqinjët tonë si vetveten, ta duam të
panjohurin dhe të huajin, të mos u bëjmë të tjerëve asgjë që për ne
është e urrejtur...
Zoti na bën thirrje t’i ushqejmë të uriturit, t’iu ofrojmë strehë të
pastrehëve, t’i veshim të zhveshurit, ta shërojmë tokën, ta lirojmë
mendjen dhe shpirtin...
Zoti na bën thirrje që të reflektojmë – të
mendojmë, të ndiejmë dhe të lutemi para se të
veprojmë.
E megjithatë ne shohim se pa asnjë

Haham Waskow
Üstte Shalom grubu tarafından hazırlanan ve samimi olarak iman eden Yahudilerin
neden savaşa karşı olmaları gerektiğini açıklayan ilan görülmektedir. İlanın başlığı:
Yahudiler "Hayır" diyor... Neden?
Altta ise, "Barış için Oruç" çağrısının metni yer almaktadır.

dëshmi të një rreziku të afërt dhe urgjent, qeveria jonë po
vërsulet në një luftë që kërcënon të sjellë vdekje në shumë
familje – në “familjet tona” si edhe tek ato të cilat jetojnë në një
vend tjetër. Një luftë që mund ta gllabëroj në zemërim dhe
shkatërrim një rajon të tërë të botës, që të gjitha traditat tona e
konsiderojnë veçanërisht të shtrenjtë...
Në këtë moment të rrezikut të madh, ne i drejtohemi
Zotit...31
Ideologjia e vërtetë e Sadam Huseinit
Që nga dita e parë e pushtimit të Irakut, synimi kryesor i
shpallur ishte të largohet regjimi i Sadamit. Një strategji e tillë,
pavarësisht nga arsyetimet e ofruara, nuk mund të zbatohet me
sukses me anë të mjeteve ushtarake. Jetët e humbura gjatë këtij
pushtimi dëshmojnë se kjo ishte zgjidhje e gabueshme dhe që
s’do të duhej të ndërmerrej kurrë. Mirëpo, është po ashtu e
qartë se Sadami ishte një diktator i cili ishte i dëmshëm për
rajonin dhe regjimi i të cilit duhej larguar.
Sadam Huseini është vetëm njëri prej shumë njerëzve të
cilët, në vitet e 1960-ta, kishin devijuar nga socializmi Arab, i
cili po pushtonte botën Arabe në atë kohë. Socializmi Arab
bashkonte fashizmin ekstrem me një program fanatik majtist të
botës së tretë të mbështetur nga Sovjetët. Stalinizmi, versioni
Sovjetik i komunizmit, vulosi shenjën e tij mbi botëkuptimin e
socialistëve Arab, të cilët zhvilluan politika agresive, shtypëse
dhe nxitëse. Sadami ishte një militant prijës i Partisë Ba’th,
mishërim i kësaj ideologjie të gabuar në Irak. Në rininë e tij, ai

Saddam Hussein was one of the
many Arabs misled by the "Arab
socialism" that pervaded the Arab
world in 1960s.

organizoi dhe ndërmori sulme në organizatat dhe individët
politik që kundërshtonin lëvizjen Ba’th përmes organizatës
terroriste Xhihaz Hanin (Mjeti i Dëshirave). Pas puçit të parë
Ba’thist, nën komandën e Sadamit u formua një njësi për
marrjen në pyetje dhe viktimat e tij iu nënshtruan një torturimi
të llahtarshëm. Është e njohur se Sadami madje shpiku teknika
të reja të torturimit.
Nën ndikimin e ideologjisë Staliniste në të cilën ai besoi
në mënyrë të zjarrtë, ai u bë një diktator i egër dhe i
pamëshirshëm i njohur për egërsinë e tij. Në vitin 1980, ai
ndezi një luftë të përgjakshme 8 vjeçare duke pushtuar Iranin;
2 vjet pasi që përfundoi kjo tragjedi, ai pushtoi Kuvajtin. Ai
ishte i dhunshëm me të gjitha grupet dhe individët në vend që
ai i konsideronte si kërcënime potenciale, siç e dëshmon sulmi
i tij me armë kimike në fshatin Kurd të Halabjës (Iraku verior):
5,000 njerëz të pafajshëm vdiqën. Dhe ky ishte vetëm njëri prej
krimeve kundër njerëzimit të regjimit të tij.
E gjithë kjo qartë dëshmon se Sadami nuk ishte i
përshtatshëm për të sunduar Irakun. Njerëzit shpresojnë që
udhëheqësi i tyre t’iu sjellë paqe, siguri, lumturi dhe përparim,
si edhe paqe dhe qëndrueshmëri si për fqinjët e tyre në veçanti
ashtu edhe për botën në përgjithësi.
Tani që Sadami dhe regjimi i tij janë larguar nga pushteti,
strategjitë pas pushtimit janë më se të rëndësishme. Nuk
mjafton të portretizohet Sadami si një tiran që të arrihet një
paqe e qëndrueshme në Lindjen e Mesme. Ajo që nevojitet
është një analizë që mund t’i korrigjojë kushtet dhe ideologjitë
që e çuan atë drejt tiranisë. Ajo që e bëri Sadamin një diktator
të përgjakshëm ishte ideologjia Ba’thiste dhe kultura fashiste
që u përpoq t’i zgjidhte të gjitha çështjet me forcë apo edhe me

The radical Ba'th ideology
made Saddam adopt a cruel
policy even toward his own
citizens. However, in order to
totally eliminate the detrimental
effects of this ideology,
a cultural
struggle must be
carried out
against
the ide-
ologies
in question.

gjakderdhje. Një fushatë gjithëpërfshirëse edukative dhe politika
të arsyeshme nevojiten poqe se dëshirohet që bota Arabe të
pastrohet nga kjo ideologji dhe kulturë, dhe ato të dyja duhet t’i
lëshojnë rrugën një gjenerate të qytetëruar dhe njerëzve të cilët
janë të mëshirshëm, të dashur dhe të njerëzishëm, siç e kërkon
morali Islamik. Në një shoqëri që praktikon këtë moral, nuk do të
hasen probleme të tilla.
Nuk duhet të harrojmë se kjo ideologji dhe kulturë nxitëse
nuk ekziston vetëm në Bagdad, por gjendet gjithashtu në shumë
rajone tjera – shpeshherë nën maskën e fesë. Zgjidhja e vërtetë e
këtij problemi qëndron në të treguarit njerëzve për parimet e
vërteta morale të fesë në mënyrë efikase.
Zbatimi i ligjit dhe rendit
Është plotësisht e mundshme që pushtimi i Irakut do të
shkaktojë paqëndrueshmëri gjithëpërfshirëse dhe të zgjatur në
Lindjen e Mesme. Duket sikur qarqet me ndikim në politikën
Amerikane duan ta ri-rregullojnë tërë Lindjen e Mesme e madje
edhe Kaukazin dhe Azinë Juglindore, nëse nevojitet, edhe me
anë të luftës. Disa anëtarë të administratës së Bushit shfaqin
pikëpamjen se “Amerika do të mund të ndërmerrte veprime
ushtarake kundër ’40-50 shteteve’”, përmes së cilës ata nxjerrin
në shesh plane të tilla.32
Irving Kristol, një pjesëmarrës i PSRA-së,
pohonte se “është gjithmonë shenjë e mirë kur populli Amerikan
është i përgatitur për të luftuar,”33
gjë që paraqet një tjetër
shembull të kësaj mendësie. E gjithë kjo nënkupton se madje
edhe ata të cilët sajojnë këto plane ndoshta nuk do të jetojnë mjaft
gjatë për të parë fundin e kësaj gjendje të vazhdueshme lufte.
Kjo gjendje lufte, e cila do ta zhys botën në dhimbje dhe
shkatërrim, do ta lëkund rendin botëror dhe do të ketë ndikim të
244

Some circles in the American government seek to secure stabilitySome circles in the American government seek to secure stability
and order in the Middle East through war. If theirand order in the Middle East through war. If their
policies are followed, wars will follow one another and thepolicies are followed, wars will follow one another and the
so-called goal of establishing security will bring the entireso-called goal of establishing security will bring the entire
region closer to war. However, establishing the Turkishregion closer to war. However, establishing the Turkish
Islamic Union will eliminate the possibility of war and thusIslamic Union will eliminate the possibility of war and thus
enable a permanent order to exist.enable a permanent order to exist.
Tercüman Gazetesi, 4.4.2003
Star Gazetesi, 29.4.2003
YeniŞafakGazetesi,25.4.2003
245

madh në popullin e këtij rajoni dhe në njerëzimin në tërësi. Siç e
theksuam më herët, Amerika dhe të gjitha kombet tjera gëzojnë
të drejtën t’i mbrojnë interesat e tyre kombëtare dhe të
ndërmarrin masa parandaluese ndaj situatave që e rrezikojnë
sigurinë e tyre. Por si të gjitha kombet, Amerika, si e vetmja
superfuqi, duhet ta përdor këtë të drejtë mbi bazën e sigurimit të
rendit dhe paqes botërore. Strategjitë kombëtare të sigurisë të
gjitha vendeve, veçanërisht të Amerikës, duhet të jenë në pajtim
me ligjin ndërkombëtar në mënyrë që të parandalohen veprimet
arbitrare. Gjithashtu, kur problemet siç është terrorizmi
kërcënojnë sigurinë botërore, bashkëpunimi shumëpalësh dhe
aleancat ndërkombëtare rrisin mundësitë për paqe. Ulja e
tensionit dhe zgjidhja e konfliktit duke mbështetur forcat e
moderuara dhe demokratike duhet të bëhet mënyra e ecjes
përpara në vend të tentimit që dhuna të shtypet me dhunë. Nëse
duam ta bëjmë shekullin njëzet e një shekull në të cilin do të
garantohen përparimi dhe siguria e njerëzve, të gjithë liderët
duhet të përjashtojnë çdo ambicie për krijimin e një rendi botëror
në të cilin vetëm i forti sundon dhe gëzon të drejta nëpërmjet
luftës së pandërprerë.
Si Amerika ashtu edhe kombet tjera perëndimore, si edhe të
gjitha kombet Muslimane, dëshirojnë që kërcënimet potenciale
për paqen në botë të eliminohen, dëshirojnë stabilitet ekonomik,
bëjnë thirrje për forcimin e regjimeve demokratike, kërkojnë
dhënien fund abuzimeve me të drejtat njerëzore, kërkojnë që t’iu
jepet fund të gjitha formave të tiranisë mbi jetët e njerëzve dhe
kërkojnë cilësi më të mirë të jetës dhe një hise të barabartë në
resurset e pasura natyrore të botës. Disa strategë i përshkruajnë
Muslimanët si shënjestra të planifikuara, gjë e cila përveç se është
246

fyese për tërë botën Islamike, në masë të njëjtë
është strategji e rrezikshme dhe me të meta.
Njerëzit të cilët e interpretojnë në mënyrë të
gabueshme fenë janë të ndjeshëm ndaj miteve dhe
besimeve të rrejshme dhe bëhen ekstremist duke
rënë ndesh me parimet e fesë. Persona të tillë që
mund të gjenden në mesin e Muslimanëve,
Çifutëve dhe të Krishterëve, janë të gjithë rrezik i
madh për paqen në botë. Largimi i këtij rreziku
është i mundshëm vetëm nëpërmjet ndalimit të
ekstremizmit dhe formimit të një aleance të gjithë
njerëzve të moderuar, paqedashës, të qytetëruar
dhe besimtarë të sinqertë. Vetëm një aleancë e tillë
mund ta dobësojë ndikimin e atyre që përfaqësojnë
luftën si opsionin e vetëm dhe besojnë, në mënyrë
të gabuar, se ajo garanton sigurinë. Kështu, do të
parandalohen madje edhe më shumë gjakderdhje,
lot dhe humbje financiare.
Për ta krijuar këtë aleancë, Perëndimorët
duhet t’i braktisin paragjykimet e tyre, të arrijnë ta
njohin dhe kuptojnë me të vërtetë botën Islamike
dhe të formulojnë politika të përbashkëta që do ta
ndihmojë atë të zhvillohet. Të gjitha palët mund t’i
çrrënjosin keqkuptimet e ndërsjella me anë të
programeve edukative dhe kulturore, sepse
radikalizmi është rezultat i mosdijes. Ndërsa këto
projekte edukative do të bëjnë të mundshme që
248

Perëndimi ta kuptoj më mirë Islamin, mitet dhe
besimet e rrejshme të rrënjosura në botën Islamike
do të mënjanohen e toleranca dhe mirëkuptimi i
ndërsjellë do të zënë vend. Urrejtja, zemërimi dhe
keqdashja do të zëvendësohen me paqe, tolerancë
dhe siguri. Kultura e bashkëjetesës paqësore që do
të rezultojë do të çoj drejt paqes midis
qytetërimeve të ndryshme dhe simpatia kulturore
dhe bashkëveprimi do të sjellin përparim
shoqëror, në kundërshtim me pohimet e atyre të
cilët përkrahin një përplasje qytetërimesh.
Është e qartë se botës Islamike i nevojitet një
kulturë e tolerancës po aq sa edhe Perëndimit.
Kohë pas kohe, disa Muslimanë bien nën ndikimin
e pikëpamjeve fanatike që i bëjnë ata armiqësor
ndaj njerëzve të besimeve tjera fetare apo grupeve
etnike, edhe pse kjo është në kundërshtim me
moralin Islamik. Gjatë historisë, shoqëritë Islamike
ishin qendra të drejtësisë dhe tolerancës, në
veçanti në kohën e Profetit tonë (paqja dhe
mëshira e Allahut qofshin mbi të). Që nga ajo
kohë, historia ka pasur përplot shembuj të
Krishterëve dhe Çifutëve të shtypur që kanë
kërkuar strehim në tokat Muslimane, të njohur për
mëshirën dhe mbrojtjen e tyre. Duke pasur këtë
parasysh, veçanërisht në një kohë kur paqja është
249

aq shumë e nevojshme, Muslimanët duhet të zhvillojnë modele
shembullore duke u bazuar në Sunnetin profetik dhe vlerat e
Kur’anit. Këto modele do t’i zhvillojnë vlerat thelbësore të botës
Islamike dhe do t’ua mohojnë mundësinë të gjitha forcave të
huaja të pohojnë se do t’i sjellin stabilitet dhe demokraci botës
Islamike. Më saktë, Unioni Islamik do të jetë prijës i kësaj udhe.
Muslimanët dhe Ithtarët e Librit
Në Kur’an, Zoti u bën thirrje Çifutëve dhe të Krishterëve
“Ithtarëve të Librit” dhe shpall në hollësi se si Muslimanët duhet
të bashkëveprojnë me ta. Që nga lindja e Islamit e më tej,
toleranca dhe mirëkuptimi reciprok në mes të Muslimanëve dhe
Ithtarëve të Librit zakonisht kanë qenë në nivel shumë të mirë,
sepse edhe pse librat e tyre të shenjtë dhe disa prej besimeve të
tyre janë ndryshuar, ato ende posedojnë vlera dhe koncepte
morale të bazuara në shpallje hyjnore. Kur’ani inkurajon sjellje
plot respekt dhe të qytetëruar midis Muslimanëve dhe Ithtarëve
të Librit. Për shembull, Muslimanëve u janë të lejuara ushqimet e
tyre dhe anasjelltas dhe meshkujve Musliman u janë të lejuara
femrat e tyre (Kur’an: 5:5). Këto rregulla dëshmojnë se është e
mundshme që individët që u takojnë këtyre tri bashkësive fetare
të kenë marrëdhënie miqësore dhe të fqinjësisë së mirë, lidhje si
kushëri dhe të pranojnë ftesën e njëri tjetrit për të ndarë
ushqimin.
Profeti ynë (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të),
ishte gjithmonë i drejtë dhe i mëshirshëm ndaj Çifutëve dhe të
Krishterëve dhe kërkonte vendosjen e një atmosfere të tolerancës
dhe dashurisë së ndërsjellë tek pjesëtarët e këtyre feve të
shpallura në mënyrë hyjnore. Gjatë jetës së tij, ai bëri marrëveshje
250

dhe dha garanci që të Krishterët dhe Çifutët të mund t’i
praktikonin fetë e tyre lirshëm dhe të vazhdonin të jetonin në
bashkësi autonome. Në vitet e hershme të Islamit, disa prej
Muslimanëve të cilët kanë duruar shtypjen dhe mizorinë e Mekës
kërkuan strehim tek mbreti i Krishterë i Etiopisë, Negus, me
bekimin e Profetit (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të).
Në anën tjetër, besimtarët të cilët u shpërngulën në Medine me të
krijuan një model të bashkëjetesës që u bë shembull për të gjitha
gjeneratat pasuese. Në periudhën e rritjes së Islamit, ky shembull
hyri në histori si shembull i tolerancës dhe drejtësisë Muslimane
ndaj Çifutëve dhe të Krishterëve.
Për shembull, në tekstin e një marrëveshje të diktuar nga ana
e Profetit tonë (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) dhe
të shkruar nga i Krishteri Ibn Harris b. Ka’b dhe vëllezërit e tij të
Krishterë thuhet: “Feja, kishat, jetët, morali dhe mallrat e gjithë të
Krishterëve që jetojnë në Lindje dhe në Perëndim janë nën
mbrojtjen e Zotit, Profetit dhe të gjithë besimtarëve. Asnjë prej
atyre që jetojnë sipas fesë së Krishterë nuk do të detyrohet të
kalojë në Islam me forcë. Nëse ndonjë i Krishterë i nënshtrohet
ndonjë vrasjeje apo padrejtësie, Muslimanët duhet t’i ndihmojnë
atij.”34
Dhe mandej lexoi këtë ajet nga Kur’ani: Diskutoni me
ithtarët e Librit vetëm me mënyrën më të mirë, por jo me
keqbërësit e tjerë. Dhe thoni: “Ne besojmë në atë që na është
zbritur neve dhe në atë që ju është zbritur juve.”. (Kur’an,
29:46)
Tregime të panumërta na rrëfejnë se Profeti ynë (paqja dhe
mëshira e Allahut qofshin mbi të) merrte pjesë në gostitë
martesore të Çifutëve dhe të Krishterëve, vizitonte të sëmurët e
tyre dhe i pranonte ata me zemërgjerësi. Kur e vizituan atë të
Krishterët e Najranit, ai shtroi gunën e tij dhe iu lut atyre të ulen
252

në të. Martesa e tij me një të Krishterë Egjiptiane të quajtur Maria
është një shembull i kësaj mendësie. Pas vdekjes së tij, trajtimi i
mirë që u bëhej Ithtarëve të Librit kishte në qendër të tij po të
njëjtën tolerancë që Profeti (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin
mbi të) kishte treguar ndaj këtyre dy bashkësive gjatë gjithë jetës
së tij.
Muslimanët u sollën me tolerancë dhe drejtësi
ndaj Ithtarëve të Librit
Krishterimi kishte lindur në tokën Palestineze por u përhap
drejt Sirisë dhe Irakut të sotëm për arsye të sundimin tiranik të
kishës së Krishterë. Kur Profeti ynë (paqja dhe mëshira e Allahut
qofshin mbi të) filloi t’ua mësoj njerëzve Islamin, kishte shumë
bashkësi Çifute dhe të Krishtera në Arabinë Jugore. Prandaj, që
nga fillimi i Islamit, Muslimanët, Çifutët dhe të Krishterët
vazhduan komunikimin.
Me përhapjen dhe forcimin e Islamit, Çifutët dhe të
Krishterët e këtij rajoni ranë nën sundimin Musliman.
Marrëdhëniet e bazuara në tolerancë dhe mirëkuptim reciprok
vazhduan dhe marrëveshjet e ndryshme të arritura në kohën e
Profetit tonë (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) u japën
bashkësive Çifute dhe të Krishtera disa privilegje që garantuan të
drejtat dhe ekzistencën e tyre. Privilegjet e dhëna murgjve të
Manastirit të Shën Katerinës në malin Sinaj janë shembull për
këtë. Këto dokumente garantuan të drejtat ligjore, fetare dhe
shoqërore të atyre Çifutëve dhe të Krishterëve të cilën ranë nën
sundimin Musliman apo që pranuan sovranitetin e Islamit.
Problemet u zgjodhën duke iu referuar këtyre dokumenteve. Për
shembull, librat e historisë përmendin se të Krishterët në Damask
253

ia prezantuan dokumentet që shënonin
privilegjet e tyre Kalifit Umar kur ata hasën në
ndonjë problem dhe kërkuan prej tij që ta
zgjidh çështjen në pajtim me to.35
Kalifët të cilët pasuan Profetin (paqja
dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të)
praktikuan drejtësinë e Zotit sipas Sunnetit profetik.
Në tokat e pushtuara, si popullata vendase ashtu
edhe ardhacakët jetuan në paqe dhe siguri. Për
shembull, Ebu Bekri, kalifi i parë, ia dha urdhrin në
vazhdim ushtrisë së tij para se t’i dërgonte ata në
drejtim të Sirisë:
Ndalni, o njerëz, që të mund t’iu jap dhjetë rregulla që t’i mbani
përmendësh: Mos bëni tradhti dhe as mos u largoni nga rruga e drejtë.
Ju nuk keni të drejtë të gjymtoni apo vritni një fëmijë apo një burrë
apo grua të moshuar. Mos shkatërroni një dru palme dhe as mos e
digjni atë dhe mos pritni asnjë dru që mbart frute. Ju nuk keni të
drejtë të preni asnjë tufë dhensh apo kope devesh, përveç se për
mbijetesën tuaj. Mund t’iu ndodhë të kaloni pranë njerëzve të cilët ua
kanë kushtuar jetët e tyre shërbimit të manastirit; i leni ata në atë që
ata ia kanë kushtuar jetët e tyre. Mund t’iu ndodhë, gjithashtu, të
gjeni njerëz të cilët mund t’iu ofrojnë ju ushqime të llojeve të
ndryshme. Mund të hani, por mos harroni ta përmendni emrin e
Zotit.36
256

Rritja rapide e Islamit solli Sirinë dhe Egjiptin e sunduar
nga Bizanti si edhe Irakun e sunduar nga Sasanidët, nën
sundimin Musliman. Secili prej këtyre rajoneve kishte popullata
të mëdha të Krishtera. Këta Çifutë dhe të Krishterë ishin
dëshmitar të dorës së parë të drejtësisë dhe mëshirës së
Muslimanëve. Asnjërit prej tyre nuk iu kërkua apo nuk iu bë
trysni të ndërrojnë fetë apo zakonet e tyre. Nuk ishte e lejuar
asnjë praktikë apo ndërhyrje që do ta ndryshonte rendin
ekzistues shoqëror apo që do t’i shqetësonte ata. Sekte të
ndryshme të Krishtera që Roma ose Bizanti i kishin mbajtur nën
zgjedhë në të vërtetë parapëlqyen sundimin Musliman.
Historiani Perëndimor Filip K. Hiti shkruan:
Nën ndikimin e Islamit, Lindja tani u zgjua dhe u ri-afirmua pas një
mijëvjeçari të dominimit Perëndimor. Për më tepër, haraçi i kërkuar
nga pushtuesit e ri (Muslimanët) ishte madje edhe më i vogël se ai që
kërkohej nga të vjetrit, dhe të pushtuarit tani mund të ushtronin
praktikat e tyre fetare me më shumë liri dhe më pak ndërhyrje.37
Sipas dijetarit dhe autorit të Prinstonit Samjuel Mofet:
Nën sundimin e kalifëve patriarkal dhe përgjatë viteve të trazuara të
luftërave civile, përveç vrasjeve dhe tmerreve që mund të priten në
secilën luftë, trajtimi i të Krishterëve në territoret e pushtuara
(Muslimane) të Persisë dhe Sirisë Bizantine u dëshmua si
jashtëzakonisht bujar.38
257

Kur analizojmë jetën e tyre shoqërore dhe fetare nën
sundimin Islamik, na shfaqet kjo pamje:
Në territorin Islamik, ekzistonte liri e vërtetë e praktikimit të fesë.
Askush nuk detyrohej ta ndërronte fenë e vet dhe bashkësitë që
rebeloheshin dhe ktheheshin më vonë nën autoritetin e Islamit u
jepeshin të drejta të njëjta si më parë. Autoriteti Islamik, përveç disa
përjashtimeve, kurrë nuk ndërhyri në zgjidhjen e patriarkëve apo
emërimin e autoritetit fetar dhe garantoi të mos ndërhynte me
nënshkrimin e marrëveshjeve të ndryshme. Këto komunitete
vazhduan të flasin gjuhët e tyre në jetën e tyre private si edhe në jetën
e tyre fetare. Në shkollat e Krishtera dhe Çifute, edukimi fetar vazhdoi
lirshëm dhe manastiret dhe institucionet tjera që edukuan udhëheqësit
e ardhshëm fetar të komunitetit ruajtën statusin e tyre të pavarur. Në
mënyrë të njëjtë, faltoret e besimeve tjera fetare u mbrojtën nga ana e
autoriteteve Muslimane. Gjatë pushtimit, faltoret asnjëherë nuk u
dëmtuan, sepse mbrojtja e sinagogave dhe kishave u garantua
nëpërmjet marrëveshjeve të bëra me Ithtarët e Librit që nga koha e
Profetit (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të).
Në marrëveshjet që shkojnë prapa në kohë në periudhën
fillestare të Islamit, nenet e tyre u lejonin Muslimanëve të
qëndrojnë në manastire derisa ishin në udhëtim. Kjo dëshmon se
Muslimanët bënë përpjekje të zhvillojnë dialog të bazuar në
respekt të ndërsjellë me Ithtarët e Librit. Për më tepër, këto
bashkësi u lejuan t’i rindërtonin kishat e braktisura apo të
ndërtonin sinagoga dhe kisha të reja kur ata donin. Për shembull,
manastiri i Shën Sergius jashtë Madejnit u shkatërrua nga
Patriarku Mar Emme (644-647 të e.s.) por u rindërtua në kohën e
kalifit Uthman. Shumë shembuj të tillë mund të përmenden:
Ukba, guvernatori i Egjiptit, ndihmoi ndërtimin e manastirit për
Nestorianët; gjatë sundimit të Mu’avijes u rinovua një kishë në
Edesa dhe Kisha Markos u fut në përdorim në Aleksandri. Fakti
258

se kishat dhe sinagogat në Palestinë, Siri, Jordani, Egjipt dhe Irak
ende vazhdojnë të jenë atje është një tregues për respektin e
Muslimanëve për fetë tjera të shpallura hyjnore. Një tjetër
shembull i tolerancës Muslimane është Manastiri i Malit Sinaj,
njëra prej vendndodhjeve më të rëndësishme për haxhillëk e
Krishterimit.
Burimi i tolerancës së Muslimanëve është morali Kur’anor, i
cili thotë:
... Sikur Allahu të mos u kishte dhënë njerëzve mundësinë
për t’u mbrojtur nga njëri-tjetri, do të shkatërroheshin ma-
nastiret, kishat, sinagogat dhe xhamitë, në të cilat përmen-
det shumë emri i Allahut. Vërtet, Allahu e ndihmon këdo që
e ndihmon Atë … (Kur'an, 22:40)
Ithtarët e librit ishin të lirë t’i kremtojnë festat e tyre si pjesë
të zakoneve të tyre fetare në faltoret e tyre si të dëshironin dhe
udhëheqësit Musliman shpesh iu bashkoheshin këtyre
kremtimeve. Patriarku Nestorian Isho’jab III (650-60 të e.s) i
shkroi një letër Ipeshkvit të Persisë pas pushtimit Musliman që
shpreh mëshirën dhe tolerancën e udhëheqjes Muslimane ndaj
Ithtarëve të Librit nga një perspektivë e Krishterë.
Arabët të cilëve Zoti iu ka dhënë në këtë kohë qeverisjen e
botës ... nuk e persekutojnë fenë e Krishterë. Në të vërtetë, ata e
përkrahin atë, i nderojnë priftërinjtë tonë dhe të shenjtit e Zotit
dhe u ndajnë të mira kishave dhe manastireve.39
Përveç këtyre lirive dhe respektit, është e jashtëzakonshme
gjithashtu drejtësia dhe paanësia me të cilën u trajtuan këto
komunitete. Ndjenja për drejtësi e udhëheqësve Musliman ishte
e njohur dhe shumë të Krishterë sollën rastet e tyre në gjykatat
Islamike edhe pse ata kishin gjykatat e veta. Në një kohë, numri
i të Krishterëve që përdornin gjykatat Islamike arriti numër aq të
madh sa që patriarku Nestorian Mar Timoti I (780-825 të e.s)
259

260

lëshoi një deklaratë që ua tërhiqte vërejtjen të Krishterëve për
këtë.
Ithtarët e Librit që jetonin në vendet e sunduara nga
Muslimanët nuk konsideroheshin si të robëruar, por si dhimmi,
që u jepte atyre një status ligjor: popullata jomuslimane e cila e
njihte autoritetin Musliman paguante një taksë të quajtur xhizje.
Në shkëmbim, jetët dhe prona e tyre ishin të mbrojtura, ata
gëzonin lirinë e të menduarit dhe të praktikimit të fesë, ishin të
liruar nga shërbimi ushtarak dhe u lejohej të zgjidhnin çështjet e
tyre të brendshme me anë të ligjeve të veta. Kohë pas kohe, taksa
(xhizja) madje u kthehej atyre. Shumica e historianëve pranojnë
faktin se dhimmit jetuan nën një sistem tolerant dhe të drejtë.
Historiani i mirënjohur Bernard Luis thotë:
Por përgjithësisht pozita e tyre (dhimmive) ishte tej mase superiore
ndaj asaj të atyre komuniteteve të cilat dallonin nga kisha e themeluar
në Evropën perëndimore në të njëjtën periudhë kohe. Ata gëzonin të
drejtën e ushtrimit të lirë të fesë së tyre. ... Atyre rrallë herë u është
kërkuar të martirizohen apo të mërgojnë për shkak të besimeve të
tyre.40
Profeti ynë (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të) ka
thënë: “Në Ditën e Gjykimit unë do të polemizoj më çdonjërin
i cili shtyp një person nga mesi i Popullit të Lidhjes (dmth. një
dhimmi), apo shkel të drejtën e tij, apo i ngarkon një
përgjegjësi e cila tejkalon fuqinë e tij apo merr diçka prej tij
kundër dëshirës së tij,”41
duke përshkruar në këtë mënyrë
sjelljen korrekte ndaj dhimmive. Në përputhje me këtë moral,
Muslimanët e konsideronin si një përgjegjësi të rëndësishme të
tyre mbrojtjen e jomuslimanëve që ishin nën autoritetin e tyre.
Gjatë një lufte me armatën Bizantine, Profeti ynë (paqja dhe
mëshira e Allahut qofshin mbi të) urdhëroi që të kthehej taksa e
mbledhur nga jomuslimanët, sepse armata Muslimane nuk ishte
262

264
në gjendje t’i mbronte
ata.42
Ky është lloji i
moralit që ai ua mësoi
Muslimanëve. Një
shembull tjetër i mirë i
mëshirës dhe konsideratës
janë fjalët e Umarit thënë një
plake dhimmi: “Pasha
Allahun, ne nuk do të ishim të
drejtë nëse marrim prej tij kur
është i ri dhe e turpërojmë atë kur të
jetë plakur.”43
Vetëm marrja e xhizjes
nga jomuslimanët nuk është e padrejtë,
sepse Muslimanët duhej të shërbenin
në ushtri; jomuslimanët ishin të liruar
nga shërbimi ushtarak.
Për shekuj me radhë, Muslimanët
jetuan përkrah Çifutëve dhe të
Krishterëve në paqe dhe siguri. Ata
Çifutë dhe të Krishterë të cilët jetuan në
tokat e qeverisura nga Muslimanët u
kyçën në tregti të lirë dhe siguruan
pronën, zgjodhën profesionin e tyre të
dëshiruar, kishin zyrat e tyre në
burokracinë shtetërore dhe madje
punonin në pallatin e sundimtarit. Ata
përfituan prej politikës zyrtare të lirisë
së mendimit, ishin pjesë e jetës
shkencore dhe kulturore të shoqërisë së

265
tyre dhe shkruan libra
që ne i kemi ende në
posedim sot. Ushtrimi i të
drejtave të tyre nuk
sfidohej apo ndalohej. Nëse
e marrim parasysh se në të
njëjtën kohë në Evropë
njerëzit që u takonin feve tjera
apo sekteve jo-ortodokse
dëboheshin, persekutoheshin dhe
vriteshin dhe librat që publikonin
pikëpamje tjera digjeshin në grumbuj
librash, liritë dhe paqja që
mbizotëronin në botën Islamike bëhen
edhe më domethënëse.
Të gjitha këto praktika janë
kërkesa të moralit Kur’ anor të
porositura për Muslimanët. Paqja dhe
siguria ishin norma në tokat e
administruara nga Muslimanët që
praktikonin këto parime morale.
Administratat Muslimane kërkonin
lumturinë dhe përparimin e njerëzve
dhe zhvilluan sisteme që vendosën
standardet për gjeneratat e ardhshme.
Bota Islamike e sotme ka nevojë t’i
kthehet moralit Kur’anor dhe rrugës së
Profetit tonë (paqja dhe mëshira e
Allahut qofshin mbi të).

Të gjitha këto fakte historike të çojnë tek një çështje tjetër e
rëndësishme: Ri-modelimi i botës Islamike sipas vlerave të
Kur’anit nuk është i rëndësishëm vetëm për Muslimanët, por
gjithashtu edhe për të gjithë pjesëtarët e besimeve tjera fetare që
jetojnë këtu si edhe për pjesëtarët e të gjitha qytetërimeve, në
veçanti të atyre që jetojnë në Perëndim. Ekzistenca e kombeve të
fuqishme e bazuar në vlerat e Kur’anit do t’i mënjanojë
shqetësimet e Perëndimit për botën Islamike dhe do të bëhet njëri
prej gurthemeleve të paqes botërore.
Zgjidhja e Unionit Islamik për Lindjen e Mesme
Me themelimin e tij, Unioni Islamik do ta zgjidh konfliktin
Izraelito-Palestinez duke paraqitur një front të bashkuar për të
demonstruar kotësinë e strategjisë “përçaj dhe sundo” prej disa
dekadash të Izraelit apo për t’i kundërvënë vendet Islamike
njërën kundër tjetrës. Kjo do ta bind Izraelin të bëj paqe të vërtetë
me fqinjët e tij Arab duke u tërhequr në kufijtë e tij para vitit
1967, që është zgjidhja më e përshtatshme për Muslimanët Arab
si edhe për Çifutët Izraelit.
Që paqja në Lindjen e Mesme të bëhet një e ardhme reale,
duhen shëruar lëvizjet Arabe dhe Izraeli duhet t’i braktis
politikat e tij të agresionit, okupimit dhe imperializmit. Unioni
Islamik mund t’i arrijë të dy këto objektiva, sepse nën sundimin
Islamik në Lindjen e Mesme, Çifutët dhe Muslimanët jetuan në
paqe përkrah njëri tjetrit. Për shembull, gjatë sundimit Otoman,
shumë Çifutë jetuan në Jerusalem dhe në qytetet tjera Palestineze
pa përjetuar asnjë lloj paragjykimi apo armiqësie. Problemi
buron nga dëshira e Izraelit për të sunduar gjithë Tokën e
Shenjtë, një ambicie që vazhdon të shkaktojë vdekje dhe
266

gjakderdhje në Lindjen e Mesme.
Sipas Islamit, Çifutët, si
trashëgimtar të Jakubit (paqja
qoftë mbi të), kanë të drejtë të
jetojnë në trojet e paraardhësve të
tyre, profetëve Izraelit dhe të bëjnë ibadet
në vendet dhe tempujt e tyre të shenjtë në
këto troje. Mirëpo, është e papranueshme
që të kërkojnë sovranitet mbi tërë rajonin, t’i
detyrojnë njerëzit të cilët e kanë populluar këtë pjesë për
mijëra vite të largohen nga toka e tyre dhe ta destabilizojnë
Lindjen e Mesme në mënyrë që të vazhdojnë këtë pushtim.
Unioni Islamik do të propozojë zgjidhjen vijuese për Izraelin:
1) Izraeli do të tërhiqet nga të gjitha Territoret e pushtuara,
duke përfshirë Jerusalemin Lindor dhe do të bëj paqe me të gjitha
kombet Arabe.
2) Në tokat e udhëhequra nga Palestinezët (si Jerusalemi
Lindor, al-Khalil [Hebroni], Bregu Perëndimor, etj.), sinagogat
do të mbrohen dhe Çifutët dhe të Krishterët do të kenë të drejtën
e lëvizjes së lirë.
3) Unioni Islamik do të ndalojë çdo lloj sulmi terrorist mbi
qytetarët Izraelit.
4) Unioni Islamik do ta luftojë antisemitizmin në mbarë
botën dhe do të mbrojë sigurinë dhe paqen e komuniteteve
Çifute. Nëse një plan i tillë gjithëpërfshirës paqësor vihet në jetë,
do të arrihen paqja dhe stabiliteti në Lindjen e Mesme për herë të
parë në këtë shekull. Të gjitha resurset financiare të shpenzuara
në armë dhe luftëra atëherë do të shpenzohen për lumturinë,
përparimin, shëndetin dhe edukimin e njerëzve.
267

S
tabiliteti që do të pasojë në botën Islamike, i krijuar
me anë të bashkëpunimit politik dhe ekonomik
midis kombeve Muslimane, do t’i mundësoj
Perëndimit të vendos marrëdhënie të harmonishme me
Muslimanët. Me formimin e Unionit Islamik, kombet
Muslimane së pari do t’i zgjidhin dallimet e tyre të
brendshme dhe pastaj do të ndjekin politika të balancuara
dhe stabile ndaj botës së jashtme. Dallimet midis kombeve
Muslimane, si edhe tensionet midis kombeve Muslimane
dhe jomuslimane, do të zgjidhen nga Unioni Islamik në
mënyrë paqësore dhe të drejtë.
Ndikimi negativ i gjendjes së konfliktit
mbi Amerikë
Tensionet artificiale midis Islamit dhe Perëndimit, si
edhe skenarët për “përplasjen e civilizimeve” të
promovuara prej qarqeve të caktuara, janë të dëmshme
për botën Islamike dhe Perëndimin. Pra, masat e njerëzve
jetojnë në frikë dhe të shqetësuara. Kjo situatë doli në
shesh më shumë pas 9/11. Një pjesë e madhe e popullit
Amerikan vuan prej efekteve psikologjike që burojnë nga
insinuatat e vazhdueshme të mjeteve të komunikimit se
“ne mund të sulmohemi përsëri në çdo kohë”. Shifrat e
hulumtimit të publikuara në Journal of the American
Medical Association nga Dr. Uilliam E. Shelenger janë të
rëndësishme. Një studim i bërë në Uashington D.C. dhe

Nju Jork me 2,273 subjekte që kishte për qëllim vlerësimin e
ndikimit të 9/11 në opinionin Amerikan dha këto rezultate:
Përhapja e PTSD-së së mundshme (çrregullimi nervor post-
traumatik) në mesin e njerëzve të cilët ishin në Nju Jork Siti më 11
Shtator ishte 11.2 për qind, krahasuar me 4.3 për qind për mbarë
vendin. ... Veç kësaj, hulumtuesit zbuluan se përhapja e PTSD-së së
mundshme u shoqërua në mënyrë të shprehur me numrin e orëve të
raportimit televiziv të sulmeve që pjesëmarrësit treguan se i kishin
përcjellë dhe me numrin e llojeve të ndryshme të ngjarjeve
potencialisht traumatike që ata lajmëruan t’i kenë parë.44
Këto shifra janë vetëm një shembull i vogël i dëmit që mbi
shpirtin njerëzor shkaktojnë tensioni dhe konflikti. Është e qartë
se është e rrezikshme të përshkallëzohet tensioni dhe të nxiten
shqetësimet e njerëzve.
Sigurisht se për administratën e Bushit është e rëndësishme
që t’i ndërmarr masat e nevojshme parandaluese për ta mbrojtur
Amerikën ndaj sulmeve si edhe për të larguar çfarëdo shqetësimi
në lidhje me këtë. Megjithatë, strategjia e propozuar nuk duhet ta
shtojë edhe më shumë tendosjen dhe mendjet e njerëzve nuk
duhet lënë nën përshtypjen e rrezikut të vazhdueshëm. Politikat
272

duhet të ngjallin qetësi dhe të ndjekin metoda paqësore.
Mënyra më e mirë për t’u liruar nga shqetësimet e
administratës së Bushit, si edhe nga ato të publikut, është
formimi i Unionit Islamik. Kjo do t’i ndalonte përpjekjet e atyre
njerëzve dhe organizatave që përpiqen ta bëjnë të ligjshëm
terrorizmin nëpërmjet keqinterpretimit të Islamit. Për më tepër,
kjo mund ta demaskoj faktin se interpretimet e tyre të meta
fetare, të cilat i bëjnë të gjithë Muslimanët të dyshimtë, nuk
posedojnë kurrfarë vërtetësie dhe në këtë mënyrë ndalojnë
krijimin e çfarëdo hutie mendore tek masat e njerëzve. Efikasiteti
i propagandës së atyre që duan të krijojnë tension, si edhe
përpjekjet e tyre për ta përhapur atë, do të dobësohen dhe do të
shuhen në mënyrë të natyrshme. Do të krijohet një mjedis i
favorshëm për tolerancë, paqe, dialog dhe bashkëpunim dhe do
të dominojnë politikat paqësore.
Rreziku i shpërbërjes së Perëndimit
Politika Amerikane post 9/11, e në veçanti pushtimi i Irakut,
shkaktuan mosmarrëveshje serioze dhe përçarje në Perëndim.
Në Amerikë, u jetësua një ndarje në mes të përkrahësve të luftës
dhe mbrojtësve të paqes, dhe secila palë akuzoi tjetrën për
barbarizëm apo tradhti. Gjatë periudhës përgatitore para
pushtimit dhe në periudhën pas pushtimit, dolën në shesh
mosmarrëveshje serioze në organizma të tillë ndërkombëtar si
KB dhe UE, gjë që shtyri disa strategë të pohojnë se aleanca
Perëndimore do të shpërbëhej. Për shembull, miliona njerëz në
gjithë Perëndimin dhe në mbarë botën demonstruan kundër
pushtimit.
E gjithë kjo mund të parandalohej nga një Union Islamik i
273

fuqishëm, i cili do t’iu përgjigjej shpejt kërkesave legjitime të
Perëndimit për asgjësimin e armëve të pretenduara për
shkatërrim në masë dhe për ndalimin e përkrahjes së terrorizmit.
Masat e ndërmarra nga ana e Unionit Islamik do të jepnin
rezultate të shpejta dhe rezultatet e dëshiruara do të mund të
arriheshin pa fushatën pasuese ushtarake, e cila shkaktoi humbje
të mëdha të jetës dhe pasurisë.
274
Zaman Gazetesi, 19.1.2003
Radikal Gazetesi, 16.2.2003
War caused serious divi-
sions in the West, and
anti-war demonstrators
organized mass demon-
strations.

Shpenzimet e tepruara të mbrojtjes
Kur analizojmë buxhetet kombëtare, del se pjesa më e
madhe e tyre përbëhet prej shpenzimeve të mbrojtjes dhe atyre
ushtarake. Gjatë shekullit njëzet, 250 luftëra me një shtrirje të
vogël apo të gjerë janë zhvilluar dhe 110 milionë njerëz kanë
vdekur. Në Luftën e Parë Botërore kanë marr pjesë 20 vende.
Dhjetë milionë njerëz kanë vdekur dhe shkatërrimi u përhap nga
vija e parë e frontit dhe shkretoi zonat civile urbane. Në luftën më
të keqe në histori, Luftën e Dytë Botërore, luftuan 110 milionë
ushtarë, prej të cilëve 27 milionë vdiqën në vijën e parë të frontit
dhe 25 milionë civil të tjerë humbën jetën. Kjo luftë shkretoi me
dhjeta shtete në një rajon që shtrihet nga Oqeani Atlantik deri në
Oqeanin Paqësor.
Për shembull, në Gjermani u shkatërruan 1.5 milion shtëpi,
duke lënë të pastrehë 7.5 milion njerëz. Veç kësaj, në Unionin
Sovjetik 6 milion shtëpi u shkatërruan, si edhe 1,700 qytete të
vogla dhe të mëdha dhe 70,000 fshatra.45
Midis viteve 1990-2000, shpërthyen 56 konflikte të
armatosura në 44 rajone të ndryshme të botës.
Me pak fjalë, shekulli i fundit ishte një shekull tejet i
përgjakshëm. Më i trishtueshëm është fakti se këto humbje
shtuan investimet ushtarake dhe ndikuan në rritjen edhe më të
madhe të buxheteve kombëtare mbrojtëse, në vend se kjo të ishte
një mësim dhe kauzë për paqe. Shpenzimet materiale të luftërave
kryesore të shekullit njëzet ishin tejet të mëdha: Lufta e Parë
Botërore i kushtoi botës $2.85 trilion, Lufta e Dytë Botërore i
kushtoi $4 trilion, lufta Koreane kushtoi $340 miliard, lufta e
Suezit kushtoi $13 miliard, lufta e Vietnamit kushtoi $720
miliard, lufta Izraelito-Arabe kushtoi $21 miliard, lufta në
275

Afganistan e 1979-89 kushtoi $116 miliard dhe lufta Irak-Iran
kushtoi $150 miliard.46
Gjatë gjithë këtij shekulli, buxhetet ushtarake kanë vazhduar
të rriten. Raportet e publikuara në vitin 2002 treguan se
shpenzimet e përgjithshme ushtarake në botë kishin arritur
shumën prej $1 trilion. Si krahasim, 1.2 miliard njerëz jetojnë me
të ardhura prej nën $1 në ditë, 113 milion fëmijë nuk kanë qasje
në shkollim dhe çdo vit më shumë se 11 milion fëmijë vdesin për
shkak të varfërisë dhe kushteve të këqija për jetesë. Për të njëjtat
arsye, një në çdo 48 fëmijë lind i vdekur.47
Amerika ndodhet në krye të listës sa i përket buxhetit
ushtarak prej $400 miliard në vit; $45 miliard shtesë u kërkuan
nga Kongresi për luftën kundër terrorizmit të administratës së
Bushit. Kjo shifër është më e lartë se shpenzimet e marra së
bashku të gjitha vendeve të G8.48
Pason Rusia ($60 miliard) dhe
Kina ($42 miliard).49
Veç kësaj, Amerika ka baza ushtarake në
mbi 40 shtete dhe prezencë më të vogël apo më të madhe në 132
prej 190 shteteve anëtare të KB-ve. Ndihma ushtarake për vendet
276
It will be proper and conscientious to divert that part of the budget allocat-
ed to weaponry to the education of children and poverty.

e huaja është një faktor i rëndësishëm i kostos së buxheteve të
shteteve Perëndimore, e në veçanti në rastin e Amerikës.
Mund të supozohet se ekonomia e Amerikës lehtë
mund të absorbojë një buxhet aq të lartë mbrojtës, por
shifrat zbulojnë se ky shpenzim ka ndikim të
konsiderueshëm negativ. Mendoni për faktet në
vazhdim: Pikërisht tani në Amerikë, 31 milion
njerëz – duke përfshirë 12 milion fëmijë –
jetojnë nën kufirin e varfërisë; 3% of
amvisërive të SHBA-ve përjetojnë uri dhe
7% e amvisërive të SHBA-ve
rrezikohen nga uria dhe një pjesë e
madhe e tyre nuk marrin
asnjë ndihmë nga shteti. Që
nga viti 1994, ndihma për
këta njerëz ka rënë për një
të tretën.50
Këto shifra tregojnë
për urgjencën e bërjes së
277

paqes në botë në mënyrë që të ulet sasia e të mirave që
gllabërohen prej buxheteve të mbrojtjes. Unioni Islamik do t’i jap
fund gjithë konfliktit dhe tensionit brenda botës Islamike dhe në
këtë mënyrë do të krijojë një mjedis të paqes dhe të qenies të
kënaqur në mbarë botën që do t’iu mundësojë si kombeve
Muslimane ashtu edhe atyre jomuslimane pakësimin e
shpenzimeve të tyre ushtarake. Si rezultat, investimet e bëra në
teknologjinë e armatimit dhe të hollat e shpenzuara në zhvillimin
e armatimit do të orientohen drejt edukimit, mjekësisë, shkencës
dhe kulturës. Reduktimet e tilla do ta mundësojnë përdorimin e
shumë më tepër të mirave për të zgjidhur problemet si uria,
varfëria, dëmtimi ekologjik dhe sëmundjet ngjitëse. Me zbutjen e
çështjeve të sigurisë, standardet jetësore të gjitha vendeve do të
rriten dhe do të zbatohen politikat e dizajnuara për përmirësimin
e cilësisë së jetës. Fondet e dedikuara për projektet kulturore dhe
edukative do të rriten dhe do të lind një gjeneratë e shëndosh
shpirtërisht, e fortë fizikisht, e mëshirshme dhe e përzemërt.
Kjo atmosferë e paqes është urgjentisht e nevojshme në tri
rajone problematike të botës Islamike: Ballkan, Azi Qendrore dhe
Lindje të Mesme. Amerika ka një prani ushtarake në të tri këto
rajone. Çdo vit, ajo ndanë fonde shumë të mëdha për Izraelin për
shkak të konfliktit Arabo-Izraelit. Ndikimi i njëanshëm dhe i
fuqishëm i lobit Izraelit mbi politikën e jashtme Amerikane luan
një rol të rëndësishëm në përcaktimin e sasisë së kësaj ndihme në
Kongres. Hulumtimi i bërë nga ekonomisti Tomas Staufer
zbulon se ndihma për Izraelin që nga viti 1973 i ka kushtuar
popullit Amerikan $1.6 trilion në total. Ndarja e kësaj shumë me
popullatën e tanishme të Amerikës e vendos këtë shifër në $5,700
për person.51
Amerika ka mundësi dhe u ndihmon aleatëve të saj,
Izraelit si edhe vendeve tjera, por mënjanimi i arsyeve themelore
278

279
Every year, the American government gives millions of dollars to Israel
to establish security and to support it. This is quite normal for nations
who are allies. However, a permanent peace in the Middle East will
enable such expenses to be lowered so that aid can be increased to such
essential social sectors as education, health, and caring for the needy.

për këtë ndihmë do të jetë një zhvillim pozitiv për ekonominë
Amerikane dhe për të ardhmen e qytetarëve Izraelit. Mesazhi
kryesor i propagandës së Sionistëve radikal pohon se Izraeli
është nën kërcënim të vazhdueshëm prej fqinjëve të tij dhe për
këtë arsye ka nevojë të mbrohet. Ka pasur luftëra dhe përleshje
midis Izraelit dhe shteteve fqinje Arabe për dekada dhe tensioni
midis tyre ekziston ende. Mirëpo, kjo situatë nuk është krijuar
vetëm nga një palë në konflikt. Nën ndikimin e Sionizmit radikal,
Izraeli ka ndjekur shpeshherë politika agresive dhe armiqësore.
Nuk është e vështirë të ndryshohet kjo situatë dhe t’u lejohet
të dy popujve të gjejnë paqen dhe sigurinë. Krijimi i Unionit
Islamik do të jetë një hap i rëndësishëm drejt paqes në rajon,
sepse do t’i mbrojë të drejtat e Krishterëve dhe Çifutëve që jetojnë
në Lindjen e Mesme dhe në pjesën tjetër të botës Islamike, ashtu
që Perëndimi nuk do të ketë nevojë të sajojë strategji të veçanta
dhe të zotojë fonde për mbrojtjen e tyre.
Sigurimi i burimeve të energjisë
Në fillim të shekullit njëzet, thëngjilli ishte burimi i vetëm
më i rëndësishëm i energjisë. Në vitet e 1950-ta, thëngjilli u
zëvendësua nga nafta. Para Luftës së Dytë Botërore, industria
zhvillohej me anë të energjisë së avullit, ndërsa thëngjilli
shërbente si lëndë djegëse; pas asaj lufte, në mënyrë dramatike u
shtua përdorimi i naftës dhe motorit me djegie të brendshme. Në
pjesën e dytë të shekullit njëzet, gazi natyror u paraqit si burim
alternativ energjie dhe filloi të luaj një rol të rëndësishëm në
ekonominë botërore.
Aktualisht, vendet që kanë rezerva të naftës dhe gazit
natyror kanë rëndësi të madhe për ekonominë botërore sa i
280

përket prodhimit, klimës politike dhe kapacitetit teknologjik.
Kriza e naftës e vitit 1973 tregoi se sa i rëndësishëm është ky
burim i energjisë për ekonominë botërore. Ngritja e befasishme
dhe e shpejtë e çmimeve të naftës shkaktoi rrëmujë dhe recesion
global dhe kriza të ngjashme u përjetuan në vitet që pasuan këtë
ngjarje.
Për këtë arsye, rezervat e mëdha të shteteve Muslimane të
naftës, gazit natyror dhe të mineraleve tjera të çmueshme luajnë
një rol domethënës në marrëdhëniet e Perëndimit me vendet
Muslimane. Rëndësia gjeopolitike e këtyre vendeve është një
tjetër arsye vendimtare pse Perëndimi kërkon të ketë kontroll
mbi këto burime dhe ndikim në rajon. Për ta forcuar pozitën e tij,
Perëndimi zhvillon një shumëllojshmëri strategjish që ngjasojnë
me mendësinë kolonialiste të së kaluarës së tyre imperialiste.
Këto strategji destabilizojnë rajonin, gjë që, si pasojë, ka ndikim
negativ në interesat e Perëndimit.
Aktualisht, Amerika konsumon afro 20 milion barel naftë në
ditë. Në vitet e 1950-ta, ajo prodhonte 52% të prodhimit botëror;
sot, ajo importon 53% të konsumit të saj. Hulumtimi sugjeron se
rezervat Amerikane do të shpenzohen brenda 20 viteve të
ardhshme. Duke e ditur se 24% e importeve të saj vijnë nga rajoni
i Gjirit, rëndësia e këtij rajoni për Amerikën është e
pamohueshme. Gjithashtu, rezervat në Azinë Qendrore janë
njëlloj të rëndësishme për Amerikën dhe botën. Vartësia e
Evropës nga nafta dhe gazi natyror nga këto rajone është madje
edhe më e madhe. Si rezultat i këtyre realiteteve, ekziston një
nevojë urgjente për bashkëpunim të vërtetë midis Perëndimit
dhe vendeve të pasura me naftë.
Perëndimi duhet ta përkrah zhvillimin kulturor dhe
ekonomik të këtyre vendeve në mënyrë që të krijoj dhe të mbaj
281

282

283
The global economy depends upon the oil exported from the Islamic
world, especially the Gulf region. That region alone contains two-thirds of
the world's known oil reserves: Iraq has 11% of the world's oil reserves.
The United Arab Emirates has 9.2%, Kuwait has 8.6%, Iran has 13%, and oth-
er OPEC countries have 22.6%. In addition, research reveals that the oil ex-
ports of the Gulf region will increase by 125% between 2000 and 2020. No
doubt, the prevalence of stability and peace in these regions, as well as true
democracy, will enable humanity to benefit from these resources in the best
way. This is only possible through the establishment of the Turkish Islamic
Union.

gjallë një bashkëpunim të tillë. Krijimi i qëndrueshmërisë, paqes
dhe një demokracie që funksionon në këto rajone të pasura me
resurse natyrore do të mundësojë që bashkësia botërore të
përfitojë prej këtyre rezervave në mënyrën më efikase. Kaosi dhe
paqëndrueshmëria në këto rajone, në anën tjetër, do të ndalojnë
apo së paku do ta pengojnë tej mase, nxjerrjen, prodhimin dhe
dërgimin e këtyre resurseve në vendet tjera. Në kohëra
konfliktesh, çështjet e sigurisë e vështirësojnë shumë sigurimin e
këtyre resurseve natyrore. Për të njëjtat arsye, dërgimi i këtyre
burimeve bëhet edhe më problematik dhe më i shtrenjtë, sepse
duhet të vendosen linja më të gjata transporti. Themelimi i
Unionit Islamik do t’i zgjidhë të gjitha këto çështje në kuadër të
një sistemi të sigurisë.
Unioni Islamik do të kontribuojë për zhvillimin e një modeli
që do t’i përdorë të gjitha këto burime të energjisë në mënyrën
më efikase pa dëmtuar asnjë vend. Vendet Muslimane do të
lëvizin si pjesë të një aleance ekonomike, pikërisht siç do të
veprojnë në të gjitha fushat tjera dhe do të zhvillojnë politika të
përbashkëta për përdorimin e resurseve. Pasi që ky union do t’i
ndalojë regjimet që t’mos i çrregullojnë këto politika, të cilat
bazohen në drejtësi, do të mundësohet ndjekja e politikave
stabile dhe të baraspeshuara sa u përket çështjeve vitale
ekonomike, në veçanti prodhimit të naftës dhe përcaktimit të
çmimit,.
Përgjegjësitë e Perëndimit
Çdo vend zhvillon dhe ndjekë një politikë të jashtme duke
pasur interesat e veta në qendër të vëmendjes në përpjekje që ajo
të jetë në dobi të popullit të vet dhe të ardhmes së kombit të vet.
284

Megjithatë, kjo arrihet përmes të kuptuarit se asnjë vend nuk
shkel apo nuk dëmton interesat e vendit tjetër. E njëjta gjë vlen
për marrëdhëniet e Perëndimit me vendet Muslimane. Kohë pas
kohe, disa vende Perëndimore zhvillojnë aso politika në raport
me botën Islamike që në thelb të tyre nuk kanë asgjë tjetër pos
interesave të tyre, madje edhe me çmimin e nevojave më
themelore të botës Islamike. Kjo, si pasojë, krijon ndjenja anti-
perëndimore në mesin e disa qarqeve Muslimane dhe një
mosbesim dhe ankth reciprok midis qytetërimeve. Në realitet,
frika dhe brengat e të dyja palëve mund të zgjidhen.
Mirëpo, kjo kërkon që qeveritë Perëndimore, e në veçanti ajo
Amerikane, të jenë të kujdesshme ndaj influencës dhe dëshirës se
disa qarqeve të fuqishme për një konflikt të qytetërimeve. Këto
qarqe mund të definohen si vijon:
1- Përkrahësit e vijës së ashpër me një perspektivë social-
darviniste
Kjo mendësi, e cila konsideron se qytetërimet joperëndimore
janë primitive, ishte pikëpamja dominuese në shekullin e
nëntëmbëdhjetë dhe në fillim të shekullit njëzet. Me sa duket, kjo
ishte vërtetuar shkencërisht nëpërmjet teorisë së evolucionit të
Darvinit; mirëpo, në realitet, është mbetje e kolonializmit. Siç e
dimë, Darvini pohonte se njerëzimi dhe majmunët evoluuan nga
paraardhësi i njëjtë dhe se ekzistonin dallime të mëdha midis
racave, sepse disa ishin tejet të zhvilluara ndërsa të tjerat ishin
ende “gjysmë-majmunë”.
Kjo teori u pranua gjerësisht në kohën e formulimit të saj,
por është hedhur poshtë me anë të fakteve të fuqishme shkencore
të përfituara gjatë disa dekadave të fundit. Imperialistët
perëndimor përdorën pretendimet e ashtuquajtura shkencore të
285

Darvinit për të arsyetuar eksploatimin e tyre e madje edhe
skllavërimin e kombeve tjera. Me pretendimin se raca e bardhë
ishte superiore ndaj “racave më të ulta që bëjnë përpjekje për
mbijetesë”, ata u përpoqën që t’ i legjitimojnë politikat e tyre të
kolonializmit dhe imperializmit. Ndërsa kolonializmi po lëvizte
me një hap të shpejtë, kolonialistët pretendonin t’ua sillnin
civilizimin këtyre vendeve. Mirëpo, pas një kohe, përparimet
shkencore e ekspozuan teorinë e Darvinit si teori të cilës i
mungon substanca shkencore dhe si asgjë më shumë se një mit.
Gjithashtu u bë e qartë se imperialistët u sollën vendeve që i
kolonizuan eksploatim dhe mjerim, në vend të qytetërimit. Ende
vazhdojnë të ekzistojnë efektet dhe mbetjet e kësaj mendësie
286
Western imperialists, who
sawsome nations as
"primitive" and "un-
evolved," received sup-
port from Darwinism.
According to this mis-
guided theory, some na-
tions, including
the Aborigines of
Australia, could not com-
plete their development
and thus were supposedly
inferior to the white race.

imperialiste dhe logjike darviniste, megjithëse në një shkallë
shumë më të vogël.
Në kohën e tanishme, disa qarqe në Perëndim, nën ndikimin
e kësaj mënyre të gabueshme të gjykimit, nisen nga premisa e
superioritetit të racës dhe qytetërimit të tyre kur përcaktojnë se
çfarë marrëdhënie do të ketë Perëndimi me pjesën tjetër të botës.
Natyrisht, ky është një gabim shumë i madh që vetëm do të
shkaktojë më shumë tension dhe do të përkeqësojë problemet
ekzistuese. Të dyja qytetërimet, si ajo Perëndimore ashtu edhe
ajo Islamike kanë rrënjë të thella në histori dhe të dyja kanë
influencuar shumë njëra tjetrën. Për më tepër, sa i përket kësaj,
dallimet që ekzistojnë midis qytetërimeve nuk duhet përdorur si
stimulim për të kënaqur komplekset e superioritetit, si burim të
konfliktit. Përkundrazi, të dy qytetërimet duhet parë si
plotësuese dhe të dobishme për njëra tjetrën. Veç kësaj, të gjitha
propozimet e bëra nga përfaqësuesit e grupeve ushtarake-
industriale të interesit duhet pranuar me kujdes, sepse ato e
shohin tensionin ndërkombëtar si një treg potencial dhe burim të
përfitimit ekonomik – qoftë edhe me çmimin e jetëve njerëzore.
2- Mbështetësit e Krishterimit militant
Krishterimi është një fe e paqes dhe dashurisë, sepse Bibla i
urdhëron të Krishterët t’i duan madje edhe armiqtë e tyre dhe
t’iu bëjnë mirë njerëzve. Shumë të Krishterë ndjekin këtë këshillë
dhe jetojnë në paqe. Shumë kisha dhe udhëheqës fetar në
Amerikë hyjnë në kuadër të këtyre parametrave. Mirëpo, disa
udhëheqës tjerë të Krishterë kanë ruajtur instinktet e tyre
kryqtare, siç reflektohen ato në komentet e tyre agresive dhe të
pajustifikueshme kundër Islamit. Në njërën anë, ata u bëjnë keq
287

Muslimanëve dhe, në anën tjetër, shtrembërojnë Dhiatën e Vjetër
duke sugjeruar se së shpejti do të ketë një luftë midis
Muslimanëve dhe Perëndimit – dhe, çka është edhe më e keqe, se
kjo luftë është e domosdoshme. Këto gabime të Krishtera
pasqyrojnë një vizion strategjik që përputhet me disa elemente
radikale Sioniste në Izrael dhe gabimi i tyre duhet t’iu shpjegohet
nga vëllezërit e tyre të Krishterë.
3- Sionistët radikal
Në mesin e atyre të cilët e dëshirojnë një “kryqëzatë” të tillë
kundër Islamit, më të eturit janë politikanët radikal Izraelit dhe
lobi Izraelit në Amerikë që ndajnë të njëjtin mendim. Në vend se
të largohen nga Territoret e Okupuara dhe të bëjnë paqe me
Arabët, ata besojnë se Izraeli duhet t’i vazhdoj politikat e tij të
vijës së ashpër pa lëshuar pe. Ashtu siç e kërkon strategjia e
“Murit të Hekurt” e propozuar në vitet e 1920-ta nga udhëheqësi
fashist Sionist Jabotinski, ata do të donin ta shihnin Izraelin si
Spartën e ditës së sotme52
me Amerikën që financon këtë
makineri lufte.
Administrata e Bushit, si edhe administratat e ardhshme
Amerikane, duhet të jenë shumë të kujdesshme kur merren me
këtë pikëpamje radikale Sioniste. Mirëpo, ka Çifutë liberal si
edhe ortodoks të cilët kërkojnë që Izraeli ta mbrojë paqen, siç e
kërkon Judaizmi i vërtetë dhe të cilët mbështetin paqen midis
Çifutëve dhe Arabëve. Ata duhet t’i kundërvihen kësaj lëvizje
radikale Sioniste dhe t’i ndalojnë ata të cilët duan ta zhytin botën
në konflikt që të mos e bëjnë këtë.
Sa për botën Islamike, çështja më fundamentale është të
themelojnë Unionin Islamik. Duke marr parasysh mungesën e
288

tanishme të një autoriteti qendror që i përfaqëson të gjitha
vendet Muslimane, Perëndimi e ka shumë të vështirë të vendos
një dialog qytetërues në baza të shëndosha. Ndonjëherë, për
veprime të veçanta faji hidhet tek Muslimanët në përgjithësi dhe,
herëve tjera, çështjet që kanë të bëjnë me botën Islamike
trajtohen si incidente të izoluara. Andaj, strategjitë e gabueshme
dhe incidentet e dëmshme që rezultojnë shkaktojnë tension në
botën Islamike si edhe rrëmujë në Perëndim. Mosekzistimi i një
institucioni qendror për të mbrojtur të drejtat e Muslimanëve,
për të shprehur vendimet dhe kërkesat e tyre të përbashkëta dhe
për të ofruar udhëzim për Perëndimin shkakton telashe të
mëdha. Pra, domosdoshmëria e Unionit Islamik të propozuar
nga ne përsëri bëhet e qartë.
289
The Kach, a radical orga-
nization
established by
Rabbi Meir Kahane in
Israel that operates in
America under the name
of the Jewish Defence
League, carried out ac-
tivities
against Muslims in
Palestine. Kach embraces
some fanatical ideas,
among them the idea that Jews are superior to all other people and that all non-
Jews are animals (goyim). For this very reason, they advocate the ethnic cleans-
ing of all Arabs in all lands ruled and occupied by Israel.
The murder of 67 Muslim worshippers, along with the wounding of 300 others,
in the Ibrahim Mosque in 1994 was just one of this fanatic group's deeds.
Haham Meir Kahane

K
y libër u shkrua në verën e vitit 2003. Do të kishte
qenë shumë vështirë të flitet për një Union
Islamik 20, 30, 40, apo 50 vite më parë, sepse as
bota në përgjithësi dhe as bota Islamike në veçanti nuk
përmbushën kriteret e nevojshme për formimin e një
unioni të tillë. Përkundrazi, shumë rrethana do ta kishin
ndaluar atë. Mirëpo, pas një vargu ndryshimesh nga viti
1980 e këndej, ideja e një unioni të tillë nuk ishte më
jorealiste. Le të analizojmë këto ndryshime një nga një.
Muslimanët janë bërë më të lirë
“Unioni Islamik” i fundit ishte Perandoria e madhe
Otomane. Që nga rënia e saj, bota Islamike është ndarë në
shumë shtete komb që mbetën nën sundimin kolonial, disa
për një periudhë të zgjatur kohe. Që nga viti 1920 e këndej,
pjesa më e madhe e Lindjes së Mesme, Afrikës Veriore,
nën-kontinentit Indian dhe Muslimanëve të Azisë
Juglindore ranë nën sundimin e fuqive koloniale
Evropiane, në veçanti të Francës dhe Britanisë.
Muslimanët e Azisë Qendrore dhe të Kaukazit së pari ranë
nën sundimin e Rusëve dhe më vonë, edhe më keq, të
Sovjetëve. Muslimanët e Ballkanit ranë nën sundimin e
popujve të tillë jomuslimanë si Serbët dhe Kroatët,
sunduesit e të cilëve, pas Luftës së Dytë Botërore, pranuan
komunizmin.
Me pak fjalë, shumica e Muslimanëve jetuan nën
sundimin kolonial. Me fundin e kolonializmit në vitet e
1950-ta dhe 1960-ta, Muslimanët filluan ta fitojnë

pavarësinë e tyre. Britania së pari u tërhoq nga nën-kontinenti
Indian dhe pastaj nga Lindja e Mesme. Në nën-kontinentin
Indian, u krijuan India, Pakistani Perëndimor dhe Lindor (që më
vonë themeloi Bangladeshin). Në Lindjen e Mesme, kombet e
ndryshme Arabe fituan pavarësinë e tyre. Në Juglindje, Malajzia
dhe Indonezia shpallën pavarësinë e tyre në vitin 1965.
Në fund të viteve të 1980-ta u shpërbë Blloku Lindor dhe në
vitin 1991 Unioni Sovjetik u rrëzua dhe shumë popuj Musliman
fituan pavarësinë e tyre. Në Azinë Qendrore, kombet Muslimane
Turke më në fund u çliruan nga pushtimi Rus/Sovjetik pas 150
viteve dhe u bënë republika të pavarura. Fundi i komunizmit
gjithashtu çliroi Muslimanët e Ballkanit. Bosnja dhe Hercegovina
u çlirua nga Jugosllavia a dominuar nga Serbët dhe një komb
Musliman lindi në Evropën Qendrore dhe Shqipëria u çlirua nga
regjimi tiranik dhe gjakpirës komunist i Enver Hoxhës.
Përveç Muslimanëve që jetojnë si pakica në vende të
ndryshme ose nën pushtim (si Palestina dhe Kashmiri),
Muslimanët tani sundojnë veten e tyre. Ky ndryshim i madh
politik bëri të mundshme që të flitet për një Union Islamik.
Ideologjitë jofetare po humbin ndikimin e tyre
Edhe pse kombet Muslimane u bënë të pavarura nga vitet e
1950-ta e këndej, kjo nuk nënkupton domosdo se ato kishin
arritur të vetëdijesohen. Përkundrazi, në disa prej këtyre
vendeve Islamike, mbizotëruan ideologjitë që u kundërvihen
parimeve qendrore të Islamit. Një shembull është socializmi
Arab, i cili thellësisht preku botën Arabe në vitet e 1950-1960-ta.
Papritur, fitoi në rëndësi nacionalizmi militant Arab që ishte i
papajtueshëm me parimet morale të Islamit dhe i mbështetur në
292

294
During the twentieth century, major changes
took place in the Islamic world: In 1950s
and 1960s, many Muslim countries became
independent, and in the 1990s, communism
collapsed, which enabled most Muslims living
under its system to achieve a better and
more comfortable life.

metodat dhe retorikën Marksiste. Edhe pse ra gati po aq shpejt sa
edhe ishte shfaqur, shpenzoi kohë dhe shkaktoi tension.
Përveç kësaj, kombet Muslimane ishin shpërndarë midis
skajshmërive dhe ishin ndarë në dy kampe kryesore të
dominuara nga Amerika dhe Bashkimi Sovjetik. Pavarësisht se
lëviznin bashkë, ato ishin gati të ndara në mënyrë të barabartë
midis këtyre dy poleve. Pjesa më e madhe e vendeve Arabe ishin
të afërta më Bashkimin Sovjetik. Egjipti “Musliman” nuk shihte
ndonjë problem në mbajtjen e anës Indisë gjatë luftës së saj me
Pakistanin Musliman. Definimi i botës Islamike si i tillë u bë i
mundshëm vetëm për nga aspekti politik, strategjik dhe kulturor
pas përfundimit të luftës së ftohtë, kur “bota Islamike” filloi të
luante një rol të rëndësishëm.
Procesi i spastrimit të botës Islamike nga mbeturinat e
epokës së luftës së ftohtë ende vazhdon. Zhvillimet që ndodhin
përkrah tij sugjerojnë se një klimë më demokratike dhe më
tolerante po merr formë, një klimë që do të krijoj një
atmosferë më të favorshme për një kuptim, shpjegim
296

dhe praktikim më të mirë të vlerave të Kur’anit. Dallimet
tradicionale ndërmuslimane po zbuten me zhvillimet e fundit në
Lindjen e Mesme, siç është rasti me Sunnit dhe Shi’at Irakian që
falen së bashku në të njëjtën xhami për të parën herë në histori.
Qytetërimi fiton në rëndësi në marrëdhëniet
ndërkombëtare
Fundi i luftës së ftohtë i dha fund ndarjes “së dhunshme” të
Muslimanëve në dy kampe kundërshtare politike. Qytetërimet,
në vend të ideologjive politike, kanë filluar të fitojnë në peshë. Siç
ka thënë Samuel Hantington, njerëzit më nuk përcaktohen me
pyetjen “cilës anë i takon?” por “kush je?”53 Për shumë njerëz, të
shpërndarë nga Ballkani në Azinë Qendrore dhe nga Lindja e
Largët në Afrikë, të cilët më parë identifikoheshin si
“socialist”, “jugosllav”, “sovjetik”, “antikomunist” ose
“nacionalist”, u bë më e rëndësishme që të përcaktohet se
cilin qytetërim e përfaqësonin.
297

Teoria e “përplasjes së qytetërimeve” e Hantingtonit, e cila e
shpreh këtë fakt, është e rëndësishme në këtë aspekt.
Hantingtoni parashikoi se shekulli njëzet e një do të
karakterizohej për nga qytetërimet më shumë se për nga shtetet
kombëtare apo grupimet politike dhe se identiteti mbizotërues
do të jetë identiteti i “qytetërimit”. Dhe, ai kishte të drejtë. Ai
gjithashtu me saktësi parashikoi se këto qytetërime do të
mbështeteshin në fe. Mirëpo, ai e kishte gabim që sugjeroi se
konflikti do ta përcaktonte marrëdhënien midis qytetërimeve,
sepse ka më shumë mundësi që kjo marrëdhënie do të
mbështetet mbi miqësi dhe bashkëpunim. Që të arrihet kjo,
gjithçka që duhet bërë Hantingtoni dhe të tjerët, të cilët mendojnë
sikurse ai, është ta braktisin botëkuptimin e njëanshëm Social
Darvinist që i çorienton ata.
Fundi i luftës së ftohtë nuk është e vetmja arsye që bota të
karakterizohet për nga civilizimet. Një tjetër arsye e rëndësishme
është rënia e ateizmit dhe ngritja e fesë. Këto zhvillime janë
ngushtë të lidhura me fillimin e rënies së filozofive materialiste,
për arsye të zbulimeve të reja shoqërore dhe shkencore që po i
përgënjeshtrojnë ato, që kanë pasur monopol kulturor mbi botën
për dy shekujt e kaluar. Në veçanti, zhvillimet shkencore po i
gërryejnë rrënjët e materializmit dhe kjo u mundëson njerëzve që
t’i shohin më qartë dëshmitë e ekzistencës së Zotit. Në një kohë
kur besimi në Zotin po merr vrull dhe njerëzit përsëri po u
kthehen parimeve morale fetare, besimi në Islam po ashtu po
rritet me shpejtësi.
Gjithkush po flet për Islamin
Një tjetër zhvillim që bie në sy është njohja universale e
faktit se Islami është feja që ka rritjen më të shpejtë në botë. Veç
298

kësaj, Islami është tema më me rëndësi e çështjeve aktuale.
Situata rreth 30 apo 40 vite më parë ishte tërësisht e ndryshme.
Bota mendonte brenda kornizave të kufizuara ideologjike të
luftës së ftohtë dhe shumë njerëz besonin, për shkak të ndikimit
të botëkuptimit materialist, se morali fetar nuk mund të ishte
faktor përcaktues në jetët e njerëzve dhe bashkësive. Por në fillim
të viteve të 1980-ta, Islami papritur u bë tema më e përfolur në
planet dhe Perëndimi kuptoi se morali i Islamit ishte një fuqi
madhështore që mund t’i vinte në lëvizje si njerëzit ashtu edhe
kombet.
Në vitet e 1990-ta, interesi i Perëndimit për Islamin u rrit
edhe më shumë, siç dëshmohet, pjesërisht, me rritjen e numrit të
artikujve mbi Islamin që paraqiten në mjetet e komunikimit.
Interesimi më i madh për Islamin lindi pas 9/11, një tragjedi që
ishte në kundërshtim të plotë me parimet morale të Islamit.
Perëndimorët, në veçanti Amerikanët, filluan të bëjnë përpjekje
të mëdha për ta kuptuar dhe njohur Islamin për së afërmi.
Aktualisht, studiuesit dhe anëtarët e mjeteve të komunikimit janë
shumë të interesuar për Islamin. Edhe pse një pjesë e këtij
studimi është e njëanshme, ai po tërheq vëmendjen e botës ndaj
Islamit dhe po ndikon që një numër shumë më i madh i njerëzve
të njihen me parimet e tij morale (Për më shumë informacion, ju
lutemi të shihni Ngritjen e Islamit të Harun Jahjasë [Kuala
Lumpur: A. S. Noordeen, 2003]).
Shtimi i dialogut global dhe i solidaritetit
midis Muslimanëve
Një tjetër zhvillim i rëndësishëm që i hapi rrugën Unionit
Islamik është globalizimi, një proces që filloi në vitet e 1980-ta
dhe mori vrull në vitet e 1990-ta me përparimet në teknologjinë e
299

komunikimit, në veçanti Internetit. Ka Muslimanë të cilët e
shohin globalizimin si bartës të kulturës Perëndimore dhe kështu
e konsiderojnë atë si zhvillim negativ. Mirëpo, në realitet, ky
proces i mundëson tërë botës të hyj në një dialog të thellë
kulturor me vetveten me një gjuhë të përbashkët. Globalizimi
gjithashtu e bën më të lehtë për Muslimanët të kenë qasje ndaj
informacionit dhe të rrisin bashkëpunimin e tyre dhe dialogun
me njëri tjetrin në nivele të papara më parë. Në fakt, globalizimi
ka qenë një katalizator i rëndësishëm për ndriçimin mendor të
vazhdueshëm të botës Islamike.
Interneti, një dhuratë e rëndësishme për tërë njerëzimin,
vërteton rritjen e gjerë të dialogut midis Muslimanëve. Duke iu
300
SabahGazetesi,10.2.2003
MilliGazete,12.1.2001
YeniçağGazetesi,2.2.2002
Yeni Şafak Gazetesi, 2.10.2002
Islam is the most rapidly spreading reli-
gion in the world. Many people in the
West are making an effort to learn
about its morality and frankly express
the admiration and interest they feel
for Islam.

falënderuar atij, përpjekjet e përbashkëta u zgjeruan dhe u rrit
dhe u bë e larmishme mundësia e qasjes. Si rezultat i kësaj,
gjenerata të tëra të reja që mendojnë, lexojnë, zhvillojnë ide dhe
krijojnë zgjidhje lindën në gjithë botën. Dr. Farish A. Nur, një
shkencëtar politik nga Malajzia i cili ligjëron në Universitetin
Freie të Berlinit si profesor vizitor, thotë si vijon lidhur me efektet
e globalizimit në botën Islamike:
Si rezultat i përmirësimit të teknologjisë komunikuese dhe lehtësimit
të rrjedhës së lirë të informacionit dhe dijes, Muslimanët tani janë të
lirë (ose më të lirë) të hyjnë drejtpërdrejt në thelb të vet mësimit Islam:
Tekstet kryesore, tregimet dhe idetë e mendimit Islamik nuk janë më
të kufizuara në libra të rrallë të vendosur në librari të largëta...
Njëra prej pasojave të këtij shkatërrimi të hierarkive tradicionale dhe
strukturave të ngurta edukative është krijimi i përbërësve të rinj të
ndërgjeshëm dhe të shkolluar për Islamin. Qasja ndaj teksteve dhe
diturisë Islamike ka nënkuptuar se femrave Muslimane dhe
Muslimanëve laik u është lejuar po ashtu të mësojnë, të diskutojnë dhe
të komentojnë më shumë për Islamin. Kjo po ndodhë në mbarë botën
Muslimane duke iu falënderuar krijimit të rrjeteve globale
Islamike...54
Për të përdorur terminologjisë e Nurit: “këto janë shkëndija
të një bote Muslimane ku koha dhe hapësira më nuk shërbejnë si
barriera.”55
Të dyja, si interneti ashtu edhe mjetet e komunikimit global
bashkojnë Muslimanët e botës. Një ngjarje në një vend Islamik
mund të shikohet në të gjitha vendet tjera menjëherë dhe kështu
kjo bëhet një çështje Muslimane gjithandej. Të gjitha këto mjete
dëshmojnë se bota Islamike mund t’i gëzohet një të ardhmeje
shumë më të ndritshme.
301

Hulumtimi i Otomanëve nga perëndimorët
Siç e kemi theksuar që nga fillimi, nga krijimi i Unionit
Islamik do të kenë dobi Muslimanët dhe jomuslimanët njëlloj
dhe ai do të ketë natyrë të drejtë, demokratike dhe përparimtare.
Pas formimit të tij, qytetërimet tjera, në veçanti Perëndimi, do të
kenë të bëjnë me një autoritet stabil dhe të besueshëm me të cilin
do të jenë në gjendje të kenë marrëdhënie miqësore dhe
paqësore. Pasi që Unioni Islamik do të jetë përgjegjës për
ndalimin dhe kurimin e elementëve radikal që paraqiten në emër
të Muslimanëve, Perëndimi nuk do të ketë shkak për brenga të
tilla.
Një shenjë që profetizon ardhjen e këtij unioni është
domosdoshmëria e tij, të cilën e pranon Perëndimi. Është
diagnostifikuar një boshllëk autoriteti në dheun e vjetër Otoman
dhe ideja që ndërtimi i një sistemi të ngjashëm do të mund ta
shëronte këtë problem po gjen shumë e më shumë mbështetës.
Siç e dëshmon historia, Perandoria Otomane solli paqe dhe
stabilitet në këtë rajon. Dhe, bazuar në këtë sukses, zbatimi i
modelit Otoman në këtë rajon të trazuar do të arrijë shumë sa i
përket zgjidhjes së problemeve dhe trazirave të tij të tanishme.
Për shembull, në artikullin e tij, të titulluar “Një botë që ende
vizitohet nga fantazmat Otomane” The New York Times (9 Mars
2003), David Fromkin fillon duke thënë se “Një fantazmë po i
ndjekë SHBA-të. Ajo është fantazma e Perandorisë Otomane”
dhe vazhdon:
Sot, personalitetet më ambicioze në administratën e Bushit
propozojnë jo vetëm që të pushtohet Iraku, por që atë ta përdorin si
bazë për transformimin e Lindjes së Mesme Arabe. Një herë më parë
302

në historinë moderne, vendet Perëndimore – Anglia dhe Franca –
filluan ribërjen e këtyre tokave Otomane. Pas daljes fitimtar nga Lufta
e Parë Botërore, ata ri-vizatuan hartën e Lindjes së Mesme. Iraku
ishte njëri prej shteteve artificiale që u krijua.
Pas Luftës së Parë Botërore, Britania dhe Franca, morën kontrollin
mbi tokat Arabe duke e mposhtur Perandorinë Otomane, dhe me këtë,
një stoli joshëse; mundësinë që depozite të pafund nafte mund të
gjendeshin atje.
Evropianët dhe partnerët e tyre Amerikan të biznesit shpresuan të
krijonin regjime stabile dhe miqësore. Pasi që ri-vizatuan kufijtë në
fillim të viteve të 1920-ta, Britania dhe Franca futën në përdorim një
sistem shtetëror dhe u përpoqën gjithashtu të ofrojnë udhëzim politik.
Por sistemi nuk rezistoi. Në vend të kësaj, rajoni u bë më i trazuar dhe
më i paqëndrueshëm.
Nëse kujtojmë të kaluarën, bëhet e qartë se shumë karakteristika të
Lindjes së Mesme, disa prej të cilave Presidenti Bush do të dëshironte
t’i ndryshonte, u formuan nga sundimi pesë shekullor Otoman.56
Gazetari Britanik Timothi Garton Ash shprehu pikëpamje të
ngjashme në një artikull të botuar në The Guardian (27 Mars
2003). Ash duke u marr me problemet e Shqiptarëve në Kosovë
dhe të Kurdëve në Irakun verior thotë: “në të dyja rastet, ne ende
po luftojmë, pothuajse një shekull më vonë, me trashëgiminë e
Perandorisë Otomane,” dhe konkludon:
Ta pranojmë: kur kjo luftë e përgjakshme të ketë mbaruar, ne do të
kthehemi prapa në vitin 1918, duke u përballur me shumë prej
pyetjeve të njëjta me të cilat përballeshin stërgjyshërit tonë, nga
Ballkani deri në Lindjen e Mesme. Dhe ne ende nuk i kemi përgjigjet.
Nganjëherë mendoj se duhet të ri-sajojmë Perandorinë Otomane.57
303

Është e qartë se në një kohë kur madje Perëndimi është duke
diskutuar se si të ri-sajohet Perandoria Otomane, Muslimanët
duhet t’i kushtojnë vëmendje të veçantë kësaj çështje. Zhvillimet
që ndodhën që nga fillimi i shekullit pesëmbëdhjetë Hixhri
dëshmojnë se Muslimanët ndodhen në një udhëkryq historik. Ne
të gjithë duhet të jemi të denjë për këtë përgjegjësi.
304
Türkiye Gazetesi, 3.12.2002
MilliyetGazetesi,28.4.2003
The truth on
which the
world is
agreed...
THE GUARDIAN: AS THE OTTOMANS LEFT,
THE PROBLEMS BEGAN
THE OTTOMANS LEFT AND PEACE CAME TO AN END
The New York Times wrote that the fragmentation of the
Ottoman Empire lay at the root of most of the international
problems and conflicts.

305
YeniŞafakGazetesi,18.12.2001
Ortadoğu Gazetesi, 4.12.2002
THE OTTOMANS LEFT AND PEACE
CAME TO AN END
THEY WISH THE OTTOMANS WERE BACK
The fact that present day wars in many countries,
from the Caucasus to the Balkans and the Middle
East, began with the end of Ottoman rule is on foreigners'
agendas.

306
Zaman Gazetesi, 20.09.2009
Bugün Gazetesi, 18.09.2009
Bugün Gazetesi, 17.09.2009
Star Gazetesi, 24.072009
TURKEY AND SYRIA HAVE LIFTED THE VISA
REQUIREMENTS BETWEEN THEM
A GIANT UNION IN THE MIDDLE EAST
BASRA AND EDIRNE WILL BE
LINKED TOGETHER
EVERYDAY IS NOW A FEAST ON
THE SYRIAN BORDER

Milli Gazete, 6.06.2008
Vakit Gazetesi, 17.07.2009
Sabah Gazetesi, 10.02.2009
"BEFORE ALL ELSE, TURKISH-ISLAMIC UNION"
THE NEW OTTOMANS WILL
RESOLVE THIS PROBLEM
MUSLIMS CAN GET BACK ON THEIR FEET WITH
ISLAMIC UNION

E ARDHMJA E NDRITSHME QË
E PRET BOTËN
Gjatë këtij libri, ne kemi ekzaminuar gjendjen e botës
Islamike, nevojën urgjente për krijimin e Unionit Islamik
dhe përfitimet që do të rezultojnë nga kjo për Muslimanët
dhe kombet tjera njëlloj. Siç patëm mundësi të shohim në
kapitullin e mëparshëm, zhvillimet e kohës së fundit qartë
dëshmojnë se bota Islamike ka arritur pjekurinë për një
ndryshim të madh dhe rrënjësor. Kur’ani dhe literatura e
haditheve sugjeron se periudha që po afron do të jetë e
ndritshme për Muslimanët e mbarë botës, me vullnetin e
Zotit. Themelimi i Unionit Islamik do ta shpejtojë procesin
dhe do të fillojë një epokë të re të begatisë dhe përparimit
për njerëzimin në përgjithësi.
Situata e tanishme mund të duket se është shumë
negative në shikim të parë, ndërsa në realitet çdo zhvillim
negativ sinjalizon afrimin e një periudhe të bekuar. Lufta,
skamja, uria, shtypja dhe tirania kundër Muslimanëve në
mbarë botën janë shenja të Fundit të Kohës të profetizuara
nga ana e Profetit tonë (paqja dhe shpëtimi i Allahut
qofshin mbi të). Se gjithë këto zhvillime po ndodhin është
një shenjë e qartë se sundimi global i moralit Islamik po
afron, siç është profetizuar nga ana e Profetit tonë (paqja
dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të) (Allahu e di më së
miri). Prandaj, situata e tanishme nuk duhet t’i bëj
Muslimanët të ndjehen të dëshpëruar dhe të pashpresë;

përkundrazi, ajo duhet t’i motivojë
ata dhe ta shtojë përkushtimin dhe
ngazëllimin e tyre. Veç kësaj, ata duhet të
veprojnë me ndërgjegjen se humbja e shpresës
për lehtësim nga Zoti nuk është një opsion, sepse
“Mos e humbni shpresën në mëshirën e
Allahut. Shpresën në mëshirën e Allahut
nuk e humb askush, përveç jobesimtarëve”.
(Kur'an, 12:87)
Dijetari i madh Bediuzaman Said Nursi
sqaroi, në Hutben e famshme të Damaskut
(Hutbe Samije), kushtet në të cilat jetojnë
Muslimanët, tërhoqi vërejtjen për rreziqet e

rënies në dëshpërim dhe foli për të
ardhmen e ndritshme që i pret ata, si vijon:
Dëshpërimi është sëmundja më e dëmshme. Ajo ka
përshkuar zemrën e botës Islamike... Një dëshpërim i tillë
që i ka zënë frymën moralit tonë sublim, duke e
shmangur vëmendjen tonë nga interesat e përgjithshme
kah interesat tona personale. Është pikërisht ky
dëshpërim i njëjtë që ka thyer fuqinë tonë shpirtërore...
Dëshpërimi është sëmundja më e llahtarshme e popullit
tonë... Ajo është preteksti i frikacakut, i të dobëtit dhe të
paaftit... Vetëm Islami është ai i cili vërtetë edhe
shpirtërisht do t’i përshkoj kontinentet e së ardhmes dhe
do ta udhëzojë njerëzimin drejt lumturisë si në këtë botë
ashtu edhe në botën tjetër.58

Fundi i kohës
Literatura e haditheve
është burimi më i spikatur që zbulon
ardhmërinë e ndritshme të botës
Islamike. Kjo literaturë, e cila përshkruan
në hollësi natyrën e Fundit të Kohës
(periudhës para Ditës së Fundit), zbulon se
këto shenja bartin ngjashmëri të madhe me
ngjarjet që po ndodhin tani. Shenjat më të
dukshme janë se njerëzit përpiqen të
distancohen nga qëllimi i krijimit të tyre
dhe, rrjedhimisht, marrin pjesë në
shkatërrimin shpirtëror të shoqërisë duke
ndryshuar ligjin e Zotit, duke mohuar
haptas ekzistencën e Zotit, duke përhapur
kaos dhe rrëmujë rreth e rrotull botës dhe
duke shtuar dekadencën. Shenjat tjera
përfshijnë fatkeqësitë e shpeshta natyrore
(si tërmetet dhe vërshimet, thatësirat dhe
uria); rritja e numrit të luftërave,
konflikteve dhe gjakderdhjes; shfaqja e
bidateve (risive, që ndryshojnë mësimin
burimor të Profetit); varfëria e përhapur
gjithandej; ngjarjet e habitshme dhe
tronditëse; dhe humbja gati e plotë e
kënaqësisë dhe qëndrueshmërisë. Në
312

Fundin e Kohës, mbytja,
vrasja dhe luftimet do të
shpeshtohen dhe shtypja e Muslimanëve
do të përkeqësohet edhe më shumë. Veç
kësaj, Muslimanët që jetojnë gjatë kësaj
periudhe do t’i nënshtrohen një dhune dhe
tiranie të tillë dhe shumica prej tyre nuk
do të mund të gjejnë rrugëdalje nga
mjedisi mizor në të cilin jetojnë.
Pas kësaj periudhe të vështirë dhe
kaotike, Zoti do ta dërgojë shpëtimtarin e
shenjtë, Mehdiun (ai që udhëzon në
rrugën e drejtë), i cili do t’i nxjerr njerëzit
nga errësira e mosdijes në dritën e diturisë
së vërtetë. Ky person i shenjtë do të
ndriçojë mendjen e botës Islamike së pari
dhe pastaj do t’i sjellë paqe, dashuri dhe
parime morale tërë botës. Me ardhjen e tij,
të gjitha ideologjitë antifetare që mohojnë
ekzistencën e Zotit do të përgënjeshtrohen
krejtësisht, morali fetar do të kthehet në
gjendjen e tij të pastër dhe burimore, siç
shpallet në Kur’an dhe në hadithe dhe
bota Islamike do të arrijë fuqi ekonomike,
politike dhe shoqërore.
313

Siç theksojnë
disa dijetarë Islamik, Mehdiu do
të jetë me siguri një entitet shpirtëror
(Allahu e di më së miri). Ne besojmë se
Mehdiu do të jetë një qenie shpirtërore me
karakter superior, që do të mishërojë në
vetvete besimin dhe shpirtin e njerëzve të
devotshëm dhe heroik.
Këto hadithe po ashtu zbulojnë se Isai
(paqja qoftë mbi të) do të kthehet në Tokë
gjatë Fundit të Kohës. Ardhja e tij e dytë
është njëra prej ngjarjeve më madhështore të
Fundit të Kohës dhe është shpallur në një
numër hadithesh dhe në shumë ajete
Kur’anore. Zoti shpall në Kur’an se Isai nuk
është mbytur e as kryqëzuar, por se Ai bëri
që njerëzve t’iu duket kështu dhe pastaj e
ngriti atë në praninë e Tij (Për më shumë
informacion, ju lutemi shihni Isai do të
kthehet të Harun Jahjasë [London: Ta-

Ha Publishers Ltd., 2001]).
Kjo e vërtetë është shpallur në
Suren Nisa’:
Dhe për fjalët e tyre: “Ne e vramë
Mesihun – Isain, të birin e Merjemes, të
dërguarin e Allahut”. Por, ata as e vra-
në, as e kryqëzuan, por ashtu u është
dukur. Ata që nuk u pajtuan për çësht-
jen e tij, me siguri që gjenden në
dyshim për të. Ata nuk kanë ditur
kurrgjë për të, por vetëm kanë hamen-
dësuar. Ata, në të vërtetë, nuk e kanë
vrarë, por, Allahu e ka ngritur pranë
Vetes. Allahu është i Plotfuqishëm dhe
i Gjithëdijshëm. (Kur'an, 4:157-158)
Kur të kthehet Isai (paqja qoftë mbi
të), ai do të njihet për nga respekti i tij,
ndershmëria dhe superioriteti i tij,
pikërisht ashtu siç ishin të gjithë profetët
tjerë. Ata të cilët do ta shohin atë do ta
njohin atë në çast dhe nuk do të kenë

316
kurrfarë dyshimi në zemrat e tyre. Një faktor që do ta bëj
të njohur atë është se ai nuk do të ketë të afërm, familje dhe
asnjë njeri i cili do ta njoh atë përpara kësaj. Askush nuk
do ta njoh atë për nga zëri i tij, pamja fizike apo fytyra e tij
kur ai të kthehet. Askush nuk do të jetë në gjendje të thotë:
“Unë e njoh atë prej më herët,” sepse çdokush i cili e kishte
njohur atë do të ketë jetuar dhe vdekur 2,000 vite më parë.
Kur të kthehet Isai, ai do të sundojë me anë të
Kur’anit. Ai do t’i lirojë të Krishterët nga mitet e tyre dhe
do t’i thërras ata të jetojnë sipas vlerave të Kur’anit. Në
këtë mënyrë, Islami dhe Krishterimi do të bashkohen në
një besim dhe bota do të hyjë në një epokë të re të artë në
të cilën do të mbizotërojnë paqja, lumturia, siguria,

317
kënaqësia dhe prosperiteti. Epoka e Artë, sikurse koha e
Profetit tonë (paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të), do
të jetë një kohë e bekuar e karakterizuar me drejtësi në vend të
mizorisë. Do të ketë përparim aq të madh sa që ata të cilët
dëshirojnë t’u japin lëmoshë të varfërve nuk do të mund ta
gjejnë askënd për ta pranuar atë. Zhvillimet në shkencë dhe
teknologji do të rritin kualitetin e jetës dhe mirësia dhe rehatia
do të shtohen. Ngado që të kthehen, njerëzit do të shohin
përparim dhe bukuri.
Disa prej haditheve të Profetit (paqja dhe shpëtimi i
Allahut qofshin mbi të) për Fundin e Kohës janë të paraqitura
më poshtë.

318
Karakteristikat e Epokës
në të cilën do të paraqitet Mehdi
Mehdiu, njëri prej fëmijëve të mi, do të vjen në jetë,
me mirësinë e Allahut, me afrimin e Ditës së
Gjykimit dhe dobësimin e zemrave të besimtarëve për
shkak të vdekjes, urisë dhe zhdukjes së sunetit dhe
shfaqjes së risive dhe humbjes së mjeteve me të cilat të
urdhërohet e drejta dhe të ndalohet e gabuara. Drejtësia dhe
mbarësia e tij do t’i qetësojnë zemrat e besimtarëve dhe miqësia
dhe dashuria do të vendosen midis kombeve jo-arabe dhe arabe. 59
Një kohë kur bota do të jetë në harxh (çrregullim dhe rrëmujë të
plotë), do të shfaqet fitneja (turbullira), rrugët do të ndërpriten,
disa njerëz do t’i atakojnë të tjerët, të moshuarit s’do të kenë
mëshirë për të rinjtë dhe të rinjtë s’do t’i respektojnë të moshuarit,
Zoti do ta dërgojë një njeri (Mehdiun). Ky njeri do t’i çrrënjosë
armiqësitë dhe do t’i pushtojë kështjellat e prapësisë, do ta
mbështes besimin në Fundin e Kohës mu ashtu siç e mbështeta
unë më parë dhe do ta mbush me drejtësi këtë Tokë ku dhuna
mbizotëroi më parë.60
Trazirat, korrupsioni dhe frika do të shfaqen në
Perëndim... Korrupsioni do të përhapet me shpejtësi.61
Korrupsioni, të cilit s’mund t’i shmanget askush,
do të shfaqet dhe përhapet menjëherë prej aty
ku shfaqet në një vend tjetër.62

319
Para se të shfaqet Mehdiu, tregtia dhe
rrugët midis kombeve do të ndërpriten dhe
mosmarrëveshjet mes njerëzve do të shtohen.63
Mehdiu nuk do të shfaqet përveç nëse masakrohen njerëzit e
pafajshëm dhe ai do të shfaqet kur ata në Tokë dhe ata lartë në
qiej nuk do të mund të durojnë më masakra të tilla.64
Mënyra e jetës gjatë kohës së Mehdiut
Mu ashtu sikurse Profeti ynë mbështeti Islamin në fillim, Mehdiu do
ta mbështes Islamin në fund.65
Mëria dhe urrejtja e ndërsjellë do të ngritet (hiqet)... Toka do të
mbushet me paqe, siç mbushet një enë me ujë; fjala (kalima) do të bëhet
një (dmth, vetëm Islami do të mbizotërojë) dhe vetëm Allahu do të
adhurohet; lufta do të ndalojë (domethënë luftës do t’i vjen fundi). 66
Gjatë kësaj kohe, ujqërit dhe delet do të luajnë bashkë dhe gjarpërinjtë
nuk do t’u bëjnë dëm fëmijëve. Njerëzit do të mbjellin vetëm një
grusht farë, mirëpo do të korrin 700 grushte sosh. Hipokrizia,
interesi, tradhtia bashkëshortore dhe shprehia e pirjes do të marrin
fund dhe nuk do të ketë shkelje të besimit. E liga do të shkatërrohet,
dhe më nuk do të ketë asnjë njeri i cili nuk do ta dojë Profetin tonë
(paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të.)67
Në fundin e kohës do të ketë një kalif (pasardhës) i cili do të
jep pasuri madje pa e llogaritur atë.68
Nuk do të mbetet më armiqësi mes njerëzve dhe
armiqësia, lufta dhe zilia do të zhduken
përfundimisht.69

320
Në atë kohë, banorët e qiejve dhe të Tokës dhe të
gjitha kafshët e egra, shpezët dhe madje edhe peshqit në
oqeane do të jenë të kënaqur me kalifatin (sundimin) e tij. Në
kohën e tij, madje edhe lumenjtë do të kenë ujë të bollshëm.
Mehdiu do t’i zbulojë thesaret.70
Gjatë kësaj (periudhe), umeti (populli) im do të çoj një jetë të tillë të
rehatshme dhe të pabrenga që ata kurrë më parë nuk e kanë njohur.71
Gjatë kohës së Mehdiut, do të mbizotërojë drejtësia deri në atë masë sa që
çdo pronë e marr me dhunë do t’i kthehet pronarit të saj, veç kësaj, prona e
një personi tjetër, madje edhe nëse dikush e mban me dhëmbë atë, do t’i
kthehet pronarit të saj. ... Siguria do të mbizotërojë në Tokë dhe disa femra
të vetme do të kenë mundësi ta kryejnë haxhin pa qenë të shoqëruara nga
një grup meshkujsh.72
Siç zbulojnë hadithet e përmendura, bota Islamike është në
rrugë për një ndryshim të madh dhe të rëndësishëm. Si për
gjithçka tjetër, Zoti ka përcaktuar një fat për botën Islamike, sepse:
"Allahu ka vendosur vetëm që ta përsosë dritën e Vet" (Kur’an,
9:32). Ky ajet shpall se Zoti do të bëjë që vlerat Kur’anore të
përhapen në mbarë botën, se filozofitë jofetare do të rrënohen
dhe se e keqja do të shkatërrohet në mënyrë që paqja dhe
siguria të mund t’iu sillen gjithë njerëzve. Me emrin e
Zotit, këto ditë të numëruara do të pasohen me

zotërimin global të parimeve
morale Islamike, gjë që do të mundësojë
që paqja dhe siguria të zbresin mbi
njerëzimin. Nuk duhet harruar se Zoti ka
shpallur:
Allahu u ka premtuar atyre prej jush, që besojnë dhe
që bëjnë vepra të mira, se do t’i bëjë mëkëmbës në Tokë,
ashtu si i ka bërë ata para tyre dhe që do t’ua forcojë fenë
e tyre, me të cilën Ai është i kënaqur dhe që frikën do t’ua
shndërrojë në siguri. Le të më adhurojnë Mua e të mos Më
shoqërojnë asgjë (në adhurim). Sa për ata që, pas kësaj, mo-
hojnë (besimin), pikërisht ata janë të mbrapshtët. (Kur'an,
24:55)
Secili Musliman duhet ta përmirësoj karakterin e tij
apo të saj dhe të shtoj numrin e veprave të mira të bëra në
dobi të Islamit dhe të Muslimanëve për t’u përgatitur për
këtë epokë të lavdëruar. Që kjo kohë në të cilën njerëzit
do të hyjnë në fenë e Zotit në turma të vjen me shpejtësi,
njëra prej përgatitjeve më të rëndësishme është të
krijohet Unioni Islamik.
321

322
Thirrje drejtuar Botës së Islamit
Aktualisht, sistemet jofetare të mendimit po
rrënohen në mbarë botën dhe njerëzit po i
kthehen besimit dhe moralit fetar. Për më tepër,
Islami është bërë tema më e rëndësishme në
agjendën botërore dhe vëmendja e njerëzve
është drejtuar nga feja e vërtetë. Zhvillimi
teknologjik i kohës sonë ka bërë më të lehtë
bashkëpunimin ndër-musliman dhe ka krijuar
mundësinë që masave t’iu komunikohet
bukuria e moralit Islamik.
Mirëpo, disa pjesë të botës Islamike ende
vuajnë nga varfëria dhe mosdija. Ata të cilët
përfitojnë nga kjo situatë veprojnë në emër të
Islamit, por në kundërshtim me Islamin dhe në
këtë mënyrë ndikojnë që Muslimanët të
akuzohen në sytë e botës. Qarqet të cilat
kundërshtojnë moralin Islamik përdorin
dobësinë dhe rrëmujën e tanishme të
Muslimanëve për t’i mbajtur ata nën zgjedhë

323
dhe planifikojnë tirani edhe më të keqe.
Zgjidhja për tensionin dhe konfliktin e
vazhdueshëm të botës Islamike, si të
brendshëm ashtu edhe të jashtëm, qëndron në
formimin e Unionit Islamik që do t’i bashkojë
të gjithë Muslimanët dhe që do t’i udhëzojë ata
në rrugën e drejtë. Prandaj, secili Musliman
duhet të punojë për krijimin e tij.
Të gjitha qeveritë Muslimane duhet të
përgatiten për Unionin Islamik duke
përmirësuar marrëdhëniet e tyre me vendet
tjera Muslimane dhe duke organizuar
aktivitete kulturore që do ta ndihmojnë
ngritjen e moralit Islamik në vendet e tyre. Të
gjitha OJQ-të, shoqatat, shoqatat bamirëse,
pjesëtarët e mjeteve të komunikimit dhe
udhëheqësit intelektual Musliman duhet të
bëjnë përpjekje të vërteta për të zgjidhur
dallimet midis Muslimanëve dhe për të arritur
unitet dhe solidaritet. Të gjithë Muslimanët
duhet të punojnë për të krijuar këtë unitet

324
Islamik, pavarësisht nga
xhamia apo shkolla
që e ndjekin, faqet
e Internetit që
vizitojnë dhe
shoqatat bamirëse apo
shoqatat që u takojnë. Për më
tepër, ata duhet t’i inkurajojnë
Muslimanët tjerë ta ndjekin
shembullin e tyre.
Është lutje e të gjithë
Muslimanëve që qytetërimi
madhështor Islamik, i cili do të sjell
mirësi, drejtësi dhe paqe për Muslimanët dhe jomuslimanët
njëlloj, të lulëzoj përsëri. Me vullnetin e Zotit, formimi i
Unionit Islamik do të bëjë që të gjitha këto të bëhen realitet. Të
gjithë Muslimanët të cilët dëshirojnë të luajnë një rol në këtë
detyrë të shenjtë duhet ta bëjnë lutjen në vazhdim dhe pastaj
të veprojnë në pajtim me të:
Ejani, t’i shërojmë përçarjet midis
Muslimanëve. Le të mbyllim
hendeqet midis Muslimanëve
të cilët nuk falen në xhamitë
e njëri tjetrit, të cilët nuk
lexojnë librat e njëri
tjetrit dhe të cilët janë
armiqësor ndaj njëri tjetrit
për shkak të dallimeve të
vogla ideologjike. Le t’i

325
heqim këto ndasi artificiale. Le të jetë shtëpia e Zotit, xhamia,
vendi i adhurimit jo i këtij apo atij grupi apo sekti por i tërë
Muslimanëve. Le ta përshëndet dhe të bisedoj secili
Musliman me secilin Musliman tjetër. Le t’u japim fund
grindjeve midis komuniteteve apo individëve dhe të gjithë
Muslimanët le të punojnë së bashku me përulje dhe tolerancë
për t’i shërbyer fesë së Zotit. Mos ta harrojmë urdhrin e Zotit:
Të gjithë mbahuni fort për litarin e Allahut (Kur’anin)
dhe mos u përçani! Kujtoni dhuntinë e Allahut për ju,
sepse, kur ishit në armiqësi, Ai i pajtoi zemrat tuaja e, në
saje të dhuntisë së Tij, u bëtë vëllezër. Dhe ju ishit buzë
greminës së zjarrit, ndërsa Ai ju shpëtoi prej saj. Kështu,
Allahu jua shpjegon shpalljet e Veta, që ju të drejtoheni
në udhën e drejtë. (Kur'an, 3:103)

D
arvinizmi, me fjalë të tjera teoria e evolucionit, u
prezantua me qëllim të mohimit të faktit të
krijimit, por që në të vërtetë nuk është asgjë
përveç një marrëzi e dështuar joshkencore. Kjo teori, e cila
pretendon se jeta lindi rastësisht nga materia e pajetë, u
zhvlerësua nga faktet shkencore të “projektimit” të qartë në
gjithësi dhe në gjërat e gjalla. Në këtë mënyrë, shkenca
vërtetoi se Allahu krijoi gjithësinë dhe gjallesat në të.
Propaganda e zhvilluar sot për të mbajtur në jetë teorinë e
evolucionit mbështetet kryekëput në shtrembërimin e
fakteve shkencore, interpretimin e paragjykuar dhe
gënjeshtrat dhe pavërtetësitë e maskuara si shkencë.
Mirëpo kjo propagandë nuk mund ta fsheh të vërtetën.
Fakti se teoria e evolucionit është mashtrimi më i madh në
historinë e shkencës ka ardhur në shprehje shumë e më
shumë në botën shkencore gjatë 20-30 viteve të fundit.
Hulumtimet e bëra pas viteve të 80-ta në veçanti kanë
zbuluar se pohimet e Darvinizmit janë krejtësisht të pabaza,
gjë që është thënë nga një numër i madh i shkencëtarëve. Në
Shtetet e Bashkuara të Amerikës në veçanti, shumë
shkencëtarë prej fushave të ndryshme biologjia, biokimia
dhe paleontologjia pranojnë gjymtinë e Darvinizmit dhe e
përdorin konceptin e projektimit inteligjent për të
shpjeguar zanafillën e jetës. Ky “projektim inteligjent” është
një shprehje shkencore e faktit se Allahu i krijoi të gjitha
gjallesat.

328
Ne kemi ekzaminuar rënien e teorisë së evolucionit dhe
provat e krijimit në mënyrë shumë të hollësishme shkencore
në shumë prej punimeve tona dhe vazhdojmë ta bëjmë këtë.
Duke pasur parasysh rëndësinë e madhe të kësaj çështjeje, do
të jetë shumë e dobishme që ta bëjmë një përmbledhje të saj
këtu.
Dështimi shkencor i Darvinizmit
Teoria e evolucionit, edhe pse është një doktrinë që i ka
fillimet në Greqinë e lashtë, u përqafua gjerësisht në shekullin
e nëntëmbëdhjetë. Zhvillimi më i rëndësishëm që e bëri
teorinë temën kryesore të botës së shkencës ishte botimi në
vitin 1859 i librit Origjina e Llojeve të Çarlls Darvinit. Në këtë
libër, ai doli me pretendimin se llojet e ndryshme në tokë nuk
janë krijuar veç e veç, por rrjedhin nga një stërgjysh i
përbashkët dhe kanë ndryshuar nga njëra-tjetra nëpërmjet
ndryshimeve të vogla me kalimin e kohës. Teoria e Darvinit
nuk mbështetet në asnjë zbulim shkencor konkret, siç e
pranoi edhe ai vet, ajo ishte vetëm një “supozim”. Veç kësaj,
ashtu siç e pranoi Darvini në kapitullin e gjatë të librit të tij të
titulluar “Vështirësitë e Teorisë”, teoria dështoi përballë një
sërë çështjesh vendimtare.
Darvini mbështeti të gjitha shpresat e tij në zbulimet e
reja shkencore, të cilat shpresonte që do të zgjidhnin këto
vështirësi. Mirëpo, në kundërshtim me atë që ai shpresonte,
zbulimet shkencore zgjeruan përmasat e këtyre vështirësive.
Disfata e darvinizmit përballë shkencës mund të përmblidhet
në tre tituj kryesorë:

329
1) Teoria nuk arrin të shpjegoj se
si ka zënë fill jeta në tokë.
2) Nuk gjendet asnjë zbulim
shkencor që tregon se “mekanizmat e
evolucionit” të propozuara nga kjo
teori, posedojnë asnjë force evoluese.
3) Të dhënat fosile provojnë
pikërisht të kundërtën e ideve të
parashtruara nga kjo teori.
Në këtë pjesë, do të shtjellojmë
në vija të përgjithshme këto tri çështje
themelore:
Pengesa e parë e pakapërcyeshme:
Zanafilla e jetës
Teoria e evolucionit pretendon se të gjitha speciet
rrjedhin nga një qelizë e vetme e shfaqur në Tokën primitive
3.8 miliardë vjet më parë. Si është e mundur që një qelizë e
vetme të ndërtojë miliona specie të gjalla e të komplikuara
dhe, nëse me të vërtetë ka ndodhur diçka e tillë, përse nuk
gjendet asnjë gjurmë në të dhënat fosile janë disa nga pyetjet
në të cilat teoria nuk është në gjendje të jap përgjigje. Por në
fillim, duhet të pyetemi: Si u krijua kjo “qelizë e parë”?
Meqë teoria e evolucionit e mohon krijimin dhe çfarëdo
ndërhyrje të mbinatyrshme, ajo supozon se “qeliza e parë”
është shfaqur rastësisht pa asnjë projektim, planifikim apo
rregullim, përbrenda ligjeve të natyrës. Sipas kësaj teorie,
Çarls Darvini

330
materia e pajetë duhet të ketë krijuar rastësisht qelizën e
gjallë. Por kjo hipotezë bie ndesh me ligjet më të
pakundërshtueshme të biologjisë.
“Jeta rrjedh nga jeta”
Darvini, në librin e tij, nuk ka folur kurrë mbi zanafillën
e jetës. Koncepti primitiv shkencor në periudhën kur jetoi ai
supozonte se gjallesat zotërojnë një konstrukt shumë të
thjeshtë. Sipas teorisë së krijimit të rastësishme që besohej në
mesjetë, lëndët e pajetë/inorganike, duke u bashkuar, mund
të formojnë një qenie të gjallë. Në atë periudhë ishte shumë i
përhapur mendimi se insektet formoheshin nga tepricat e
ushqimeve, ndërsa minjtë nga gruri. Për të provuar diçka të
tillë janë bërë eksperimente nga më të çuditshmet: Një leckë e
ndotur me pak grurë mbi të, në një anë, ndërsa në anën tjetër
një shkencëtar, duke pritur që pas një kohe të formoheshin
minj.
Gjithashtu mendohej se shfaqja e krimbave në një copë
mishi ishte dëshmi e krijimit të vetvetishëm/spontan. Por më
vonë do të kuptohej se ata krimba nuk formoheshin vetvetiu
në mish, por nga larvat e padukshme për syrin që silleshin
nga mizat.
Madje edhe kur Darvini shkroi librin Origjina e Llojeve,
besimi se bakteret formoheshin nga materia e pajetë ishte një
gjë e pranuar gjerësisht në botën e shkencës.
Por vetëm 5 vite pas botimit të librit të Darvinit, Lui Paster
shpalli përfundimet e arritura pas shumë studimeve dhe
eksperimenteve të gjata që rrëzuan plotësisht krijimin spontan, i
cili përbënte gur-themelin e teorisë së Darvinit. Në ligjëratën e tij

331
triumfale në Sorbonë në vitin 1864,
Pasteri tha: “Kurrë më nuk do të
rimarr veten krijimi spontan
prej grushtit vdekjeprurës të
dhënë nga ky eksperiment i
thjeshtë.”73
Mbrojtësit e teorisë së
evolucionit i kundërshtuan
për një kohë të gjatë
zbulimet e Pasterit. Mirëpo
shkenca, e cila po përparonte
duke nxjerrë në dritë
ndërtimin kompleks të qelizës së
organizmit të gjallë, e përforcoi edhe
më tepër pavlefshmërinë e pretendimeve
mbi krijimin e rastësishëm të jetës.
Përpjekjet e pafrytshme të
shekullit njëzet
Evolucionisti i parë, i cili u mor me çështjen e zanafillës
së jetës në shekullin e njëzet ishte biologu i njohur rus
Aleksandër Oparin, i cili u mundua të provonte, me anë të një
sërë tezash të hedhura nga vetë ai në vitet 1930, se qeliza e
gjallë mund të krijohej rastësisht. Por këto punime do të
dilnin të pasuksesshme dhe Oparin do të detyrohej ta bënte
këtë rrëfim:
Mirëpo, fatkeqësisht, çështja e zanafillës së qelizës përbën ndoshta
pikën më të errët të gjithë studimit të evolucionit të
organizmave.74
Biologu Frances
Lui Paster

Pasuesit evolucionist të Oparinit u munduan të bënin
eksperimente për të gjetur një zgjidhje për këtë çështje. Më i
njohuri nga këto eksperimente ishte ai që u ndërmor në vitin
1953 nga kimisti amerikan Stenli Miler, i cili, duke bashkuar
gazrat, që ai pretendonte se kishin ekzistuar në atmosferën
primitive në një ambient eksperimental dhe duke i ekspozuar
ato ndaj një burimi të jashtëm energjie, Milleri formoi disa
molekula organike (aminoacide) të pranishme në strukturën
e proteinave.
Mezi kishin
kaluar disa vite para
se të zbulohej se ky
eksperiment, i cili
atëherë u paraqit si
një hap i
rëndësishëm në
emër të evolucionit,
ishte i pavlefshëm,
sepse atmosfera e
përdorur në këtë
eksperiment ishte
shumë më e
ndryshme nga
kushtet reale të
Tokës.75
Pas një
periudhe të gjatë
heshtjeje, Milleri
pranoi se atmosfera e
332
Stanley
Miller

333
përdorur nga ai nuk ishte reale.76
Të gjitha përpjekjet evolucioniste që u
ndërmorën gjatë shekullit të njëzet për të
shpjeguar zanafillën e jetës përfunduan pa
sukses. Xhefri Bada, gjeo-kimisti i njohur nga
Instituti Skrips i San Diegos, në një artikull të
botuar në vitin 1998 në revistën “Earth (Toka)”,
pranon këtë fakt:
Sot, duke e lënë pas shekullin e njëzet, akoma
përballemi me problemin më të madh të
pazgjidhur që kishim kur hymë në shekullin e
njëzet: Si zuri fill jeta në tokë?77
Ndërtimi i
ndërlikuar i jetës
Shkaku kryesor që
çështja mbi zanafillën e jetës
ka hyrë në një dilemë të tillë
është se madje ata
organizma të gjallë që
mendohej të jenë më
të thjeshtat kanë
ndërtim jashtëzakonisht
të ndërlikuar. Qeliza e një
I gjithë informacioni për gjallesat është i ruajtur në molekulën e ADN-së. Kjo
mënyrë tejet efikase e ruajtjes se informacionit vetvetiu është një dëshmi e qartë
se jeta nuk u krijua rastësisht, por u projektua në mënyrë të qëllimshme, apo, më
mirë të themi, u krijua në mënyrë të mrekullueshme.

334
gjallese është shumë më e ndërlikuar se të gjitha produktet
teknologjike që ka arritur të prodhojë njeriu. Sot, madje edhe
në laboratorët më të përparuara të botës, duke bashkuar
materie kimike organike, nuk do të mund të arrijmë kurrë të
përfitojmë një qelizë të vetme.
Kushtet që nevojiten për formimin e një qelize janë aq të
shumta sa kurrë nuk mund të shpjegohen me rastësi.
Probabiliteti që proteinat, njësia bazë e qelizës, të sintetizohen
rastësisht është 1 në 10950
(për një proteinë mesatare me 500
aminoacide). Në matematikë probabilitetet më të vogla se 1050
konsiderohen të pamundura.
Molekula e ADN-së përmban informacionet gjenetike si
një bankë informacionesh me kapacitet të pabesueshëm. Nëse
do ta hidhnim në letër informacionin që përfshin ADN-ja e
njeriut, do të krijohej një bibliotekë me 900 volume
enciklopedike me nga 500 faqe secili.
Në këtë pikë shfaqet një dilemë shumë interesante:
ADN-ja mund ta kopjoj/përsëris vetveten vetëm me
ndihmën e disa proteinave të specializuara (enzimave).
Mirëpo, sinteza e këtyre enzimave mund të realizohet vetëm
me anë të informacionit të koduar në ADN. Pasi që ato të dyja
janë të varura nga njëra tjetra, ato duhet të ekzistojnë në të
njëjtën kohë për kopjim/përsëritje. Kjo e sjellë skenarin se jeta
ka zënë fill vetvetiu në një rrugë pa krye. Prof. Lesli Orgel, një
evolucionist me reputacion nga Universiteti i San Diegos në
Kaliforni, e pranon këtë fakt në botimin e revistës Scientific
American të Shtatorit të vitit 1994:
Është krejtësisht e pamundshme që proteinat dhe acidet nukleike,
duke qenë të dyja komplekse për nga ndërtimi, të jenë krijuar
vetvetiu në të njëjtin vend dhe në të njëjtën kohë. Po ashtu duket
e pamundshme ta kemi njërën pa tjetrën. Dhe kështu, në shikim

335
të parë, njeriut do t’i duhej të vjen në përfundimin se, në të
vërtetë, jeta kurrë nuk ka mundur të zë fill me anë të mjeteve
kimike.78
Padyshim, nëse është e pamundur që jeta të ketë zënë fill
nga shkaqet natyrore, atëherë duhet të pranohet se jeta u
“krijua” në mënyrë të mbinatyrshme. Ky fakt zhvlerëson në
mënyrë të qartë teorinë e evolucionit, qëllimi kryesor i së cilës
është të mohoj krijimin.
Mekanizmat imagjinarë të evolucionit
Çështja e dytë e rëndësishme që e bën teorinë e Darvinit
të pavlefshme është se të dy konceptet e paraqitura nga kjo
teori si “mekanizma të evolucionit”, u kuptua se në të vërtetë
nuk zotërojnë asnjë forcë evoluese.
Darvini e mbështeti hipotezën e tij në tërësi në
mekanizmin e “seleksionimit natyror.” Rëndësia që i jepte
këtij mekanizmi mund të kuptohet fare lehtë edhe nga titulli
i librit të tij: Origjina e Llojeve nëpërmjet seleksionimit
natyror”…
Seleksionimi natyror pohon se ato gjallesa që janë më të
fuqishme dhe që i përshtaten më mirë kushteve natyrore të

336
vendbanimeve të tyre do të mbijetojnë në luftën për jetë.
P.sh., në një kope sorkadhesh që kërcënohet prej kafshëve të
ndryshme grabitqare, do të mbijetojnë vetëm ato sorkadhe që
vrapojnë më shpejt. Kështu që kopeja e sorkadheve do të
përbëhet nga individët më të fortë dhe më të shpejtë. Mirëpo,
sigurisht që ky mekanizëm nuk mund të shkaktojë evoluimin
e sorkadheve e t’i kthejë në një lloj tjetër gjallese, për
shembull, në kuaj.
Për këtë arsye, mekanizmi
i seleksionimit natyror nuk
zotëron asnjë forcë evoluese.
Edhe Darvini ishte i
ndërgjegjshëm për këtë
realitet, ndaj në librin e tij
Origjina e Llojeve u detyrua të
pohonte:
Seleksionimi natyror
s’mund të bëjë asgjë
përderisa nuk
shfaqen dallime
dhe ndryshime
të dobishme
individuale.79
Lamarck
Lamarck

337
Ndikimi i Lamarkut
Si mund të formoheshin këto ndryshime të dobishme?
Darvini, kësaj pyetjeje u mundua t’i përgjigjej nga
këndvështrimi i të kuptuarit primitiv të shkencës së asaj
kohe. Sipas biologut francez Shevalie Lamark (1774-1829), i
cili ka jetuar para Darvinit, gjallesat ia përcollën brezit
pasardhës të gjitha ndryshimet fizike, të cilat kishin fituar
gjatë jetës së tyre. Ai pohonte se këto cilësi, të cilat u
akumuluan nga një brez në tjetrin, bënë që të formohen specie
të reja. Për shembull, ai pohonte se gjirafat evoluuan nga
antilopat gjatë përpjekjeve të tyre për të arritur gjethet e
pemëve të larta, qafat e tyre u zgjatën nga njëri brez në tjetrin
Edhe Darvini ka dhënë shembuj të ngjashëm. Në librin e
tij Origjina e Llojeve, për shembull, ai thotë se disa arinj për të
gjetur ushqim në thellësi të detit me kohë u shndërruan në
balena.80
Por zbulimet e Gregor Mendelit (1822-1884) të ligjeve të
trashëgimisë, të cilat u saktësuan nga shkenca e gjenetikës, e
cila lulëzoi në shekullin e njëzet, hedhën poshtë plotësisht
legjendën e përcjelljes së karakteristikave të fituara në brezat
pasardhës. Kështu, u vërtetua përfundimisht se seleksionimi
natyror ishte një mekanizëm joefektiv.
Neo-darvinizmi dhe mutacionet
Për të gjetur një zgjidhje, darvinistët nxorën në dritë
“Teorinë Sintetike Moderne”, apo siç njihet ndryshe Neo-
Darvinizmin, në fund të viteve 1930. Neo-Darvinizmi shtoi
mutacionet, të cilat janë shtrembërime të formuara në gjenet

338
e gjallesave për shkak të faktorëve
të tillë të jashtëm si rrezatimi apo
gabimet në përsëritje, si “shkaqe
të ndryshimeve të dobishme” përveç mutacionit natyror.
Modeli, i cili edhe sot e ruan vlerën në emër të
evolucionit, është Neo-Darvinizmi. Sipas kësaj teorie
miliona gjallesa në botë u formuan si rezultat i një
procesi me anën e të cilit organe të shumta
komplekse të këtyre organizmave (p.sh., veshët,
Mutacionet – çarjet apo
zëvendësimet që ndodhin në
molekulën e ADN-së – janë rezultat i
efekteve të jashtme siç janë
rrezatimi apo veprimi kimik. Ky
fëmijë Vietnamez që ka pësuar
mutacion është viktimë e armës
bërthamore.

339
mushkëritë dhe krahët) iu nënshtruan “mutacioneve,”
domethënë çrregullimeve gjenetike. Por ekziston një fakt i
prerë shkencor që plotësisht e hedh poshtë këtë teori:
Mutacionet nuk i zhvillojnë gjallesat, përkundrazi, ato janë
gjithmonë të dëmshme.
Arsyeja për këtë është shumë e thjeshtë: ADN-ja zotëron
një ndërtim shumë të ndërlikuar dhe çdo ndikim spontan mbi
këtë molekulë, mund vetëm t’i shkaktojë dëm asaj.
Gjeneticisti amerikan B. G. Ranganathan e shpjegon këtë fakt
si në vazhdim:
Së pari, mutacionet e vërteta janë shumë të rralla në natyrë. Së
dyti, shumica e mutacioneve janë të dëmshme pasi që janë të
rastësishme, më parë se ndryshime të rregullta në strukturën e
gjeneve; çfarëdo ndryshimi i rastësishëm në një sistem tejet të
rregullt do të ndikojë për të keq, jo për të mirë. Për shembull, nëse
një tërmet do të dridhte një ndërtim tejet të rregullt siç është një
ndërtesë, do të ndodhte një ndryshim i rastësishëm në kornizën e
ndërtesës, i cili sipas të gjitha gjasave, nuk do të ishte një
përmirësim. 81
Nuk çudit fakti se deri më sot nuk është vëzhguar asnjë
rast i ndonjë mutacioni të dobishëm, domethënë, i cili është
parë të zhvilloj kodin gjenetik. Është vërtetuar se të gjitha
mutacionet janë të dëmshme. Është kuptuar se mutacioni, i
cili është paraqitur si një “mekanizëm i evolucionit,” është në
të vërtetë një dukuri gjenetike që dëmton gjallesat dhe i lë të
gjymtuara. (Efekti më i zakonshëm i mutacionit në qeniet
njerëzore është kanceri.) Natyrisht, një mekanizëm
shkatërrues nuk mund të jetë “mekanizëm evolutiv.”
Seleksionimi natyror, në anën tjetër, “s’mund të bëj asgjë i

340
vetëm,” siç e pranoi edhe Darvini. Ky fakt na tregon se nuk
ekziston ndonjë “mekanizëm evolutiv” në natyrë. Pasi që nuk
ekziston asnjë mekanizëm evolutiv, asnjë proces i tillë i
imagjinuar i quajtur “evolucion” nuk ka mundur të ndodhë.
Të dhënat fosile: asnjë gjurmë e
formave kalimtare
Të dhënat fosile janë treguesi më i qartë se skenari që
sugjerohet nga teoria evolucionit nuk ka ndodhur kurrë.
Sipas kësaj teorie, të gjitha gjallesat kanë evoluar nga një
paraardhës. Një specie, e cila ekzistonte më parë, me kalimin
e kohës, u shndërrua në diçka tjetër dhe të gjitha speciet u
krijuan në këtë mënyrë. Me fjalë të tjera, ky transformim u
zhvillua gradualisht gjatë një periudhe të gjatë prej qindra
miliona vjetësh.
Po të kishte qenë kështu, lloje të shumta kalimtare duhej
të kishin ekzistuar dhe jetuar brenda kësaj periudhe të gjatë
transformimi.
Fosili i pilivesës i vjetër
150-200 milionë vjet
(Jurasik – periudha e
vonshme) nuk
ndryshon nga mostrat
që jetojnë sot.

Për shembull, disa krijesa gjysmë peshk–gjysmë
zvarranik duhej të kishin jetuar në të kaluarën të cilat kishin
fituar disa tipare zvarranikësh, përveç tipareve të peshkut të
cilat ato tashmë i kishin. Apo duhej të kishin ekzistuar disa
zvarranik-zogj, të cilët fituan disa tipare të zogjve përveç
tipareve të zvarranikëve që ato tashmë i kishin. Meqë këto
gjallesa do të duhej të kishin ekzistuar në një periudhë
kalimtare, gjallesat duhet të kenë qenë të gjymtuara dhe me
një sërë të metash. Evolucionistët, këto qenie imagjinare që
besojnë të kenë jetuar në të kaluarën, i quajnë “forma
kalimtare”.
Nëse me të vërtetë do të kishin ekzistuar gjallesa të tilla
në të kaluarën, atëherë do të duhej të kishte me miliona dhe
madje miliarda sosh për nga numri dhe llojllojshmëria. Ajo që
është më me rëndësi, mbetjet e këtyre qenieve të çuditshme
do të duhej të haseshin në të dhënat fosile. Darvini, në librin
Origjina e Llojeve, këtë fakt e shpjegon kështu:
Nëse teoria ime është e vërtetë, atëherë forma kalimtare të
panumërta që lidhin speciet e të njëjtit grup, duhet të kenë
ekzistuar sigurisht... Si rrjedhim, provat për ekzistencën e tyre të
mëparshme do të mund të gjendeshin vetëm në mbetjet fosile.”82
Shpresat e venitura të Darvinit
Mirëpo, edhe pse janë bërë shumë kërkime intensive për
të gjetur fosilet që nga mesi i shekullit të nëntëmbëdhjetë në
mbarë botën, ende nuk është gjetur asnjë formë kalimtare. Të
gjitha fosilet, në kundërshtim me atë që shpresonin
341

342
evolucionistët, tregojnë se jeta në Tokë u shfaq rastësisht, krejt
papritur dhe plotësisht e formuar.
Një paleontolog i njohur britanik, Derek V. Ager, edhe
pse një evolucionist, e pranon këtë realitet:
Problemi ynë është ky: Tek analizojmë me hollësi të dhënat fosile
në nivelin e klasave apo llojeve, hasim gjithmonë e më tepër jo
evolucion gradual, por shpërthim të papritur të një lloji në llogari
të një tjetri.83
Me fjalë të tjera, te fosilet e gjetura, të gjitha llojet e
gjallesave shfaqen papritmas dhe në formën e tyre të
përfunduar, pa asnjë formë të ndërmjetme në mes. Kjo është
pikërisht e kundërta e supozimeve të Darvinit. Për më tepër,
kjo është një provë shumë e fortë që gjallesat janë krijuar. I
vetmi shpjegim që një specie e gjallë të shfaqet papritmas e
plotë dhe pa paraardhës nga i cili të ketë evoluar është se ajo
u krijua. Kjo e vërtetë është pranuar po ashtu nga biologu i
mirënjohur evolucionist Douglas Futuyuma:
Krijimi dhe evolucioni janë dy shpjegimet e vetme që mund të
bëhen rreth origjinës së qenieve të gjalla. Krijimi dhe evolucioni,
në mes tyre, shter shpjegimet e mundshme për zanafillën e
gjallesave. Organizmat ose janë shfaqur në tokë të zhvilluara
plotësisht, ose jo. Në rast se nuk janë zhvilluar gradualisht, ato
duhet të jenë zhvilluar nga specie që kanë ekzistuar më parë me
anë të ndonjë procesi modifikimi. Në rast se janë shfaqur
plotësisht të zhvilluara, ato me të vërtetë duhet të jenë krijuar nga
ndonjë intelekt i plotfuqishëm.84
Fosilet tregojnë se qeniet e gjalla u shfaqën në Tokë të
formuara plotësisht dhe në gjendje të përkryer. Me fjalë të
tjera “origjina e llojeve,” në kundërshtim me supozimin e
Darvinit, nuk është evolucioni, por krijimi.

343
Teoria e evolucionit pohon se gjallesat evoluan gradualisht njëra prej tjetrës.
Të dhënat fosile, megjithatë, e përgënjeshtrojnë këtë pohim në mënyrë të
qartë. Për shembull, në Periudhën Kambriane, diku rreth 550 milion vite më
parë, dhjetëra gjallesa krejtësisht të veçanta u shfaqën papritur. Këto gjallesa
të vizatuara në fotografitë më lartë kanë struktura shumë të ndërlikuara. Ky
fakt, të cilit në literaturën shkencore i referohet si “Shpërthimi i
Kambrianit”, është dëshmi e kulluar e krijimit.

344
Përralla e evolucionit të njeriut
Çështja që trajtohet më shpesh nga mbrojtësit e teorisë së
evolucionit është prejardhja e njeriut. Mendimi darvinist mbi
këtë çështje thotë se qeniet njerëzore moderne që jetojnë sot
kanë evoluar nga disa krijesa të ngjashme me majmunët.
Gjatë kësaj periudhe të supozuar, e cila mendohet të ketë
filluar rreth 4-5 milionë vjet më parë, pretendohet
se kanë jetuar “forma kalimtare” midis
njeriut modern dhe të parëve të tij. Ka
katër “kategori” bazë në gjithë këtë
skenar të imagjinuar:
1. Australopiteku
2. Homo habilis
3. Homo erektus
4. Homo sapiens
Stephen
Jay Gould

345
Evolucionistët i japin emrin “Australopitek” (që do të
thotë “majmuni i jugut”), të ashtuquajturit paraardhës të parë
të njeriut të ngjashëm me majmunët. Këto qenie të gjalla nuk
janë në fakt asgjë tjetër, përveçse një specie e zhdukur
majmuni. Kërkimet e shumta të Lordit Solli Cukerman dhe
Profesorit Çarlls Oksnard, dy anatomistë me famë botërore
nga Anglia dhe SHBA-ja, rreth mbetjeve të australopitekëve
tregojnë se këto qenie i përkisnin një lloji të majmunit të
zhdukur dhe se nuk kishin asnjë ngjashmëri me qeniet
njerëzore.85
Evolucionistët e quajnë fazën tjetër të evolucionit
njerëzor “homo,” domethënë “njeri”. Sipas këtij pretendimi,
FALSE
Paraqitjet e trilluara të
qenieve primitive
njerëzore shpesh përdoren
në tregimet e sjellura nga
gazetat dhe revistat që
janë pro evolucionit. I
vetmi burim për këto
tregime, të bazuara në
paraqitjet e trilluara, janë
imagjinatat e autorëve të
tyre. Prapseprap evolucioni
ka pësuar disfatë të tillë
përballë fakteve shkencore
sa që gjithnjë e më pak
raporte në lidhje me
evolucionin tani paraqiten
në revistat shkecore.

346
qeniet e gjalla të serisë “homo” ishin më të zhvilluara se
australopitekët. Evolucionistët i vendosën fosilet e këtyre
krijesave të ndryshme pranë njëra-tjetrës me një renditje të
caktuar dhe përpiluan një plan imagjinar evolucioni. Ky plan
është imagjinar, sepse faktikisht asnjë lidhje evolucionare
mes këtyre klasave të ndryshme nuk është provuar. Ernst
Majër, njëri prej mbrojtësve më të rëndësishëm të teorisë së
evolucionit në shekullin e njëzet në librin e tij Një argument i
gjatë pohon se: “në veçanti (enigmat) historike si zanafilla e
jetës apo e Homo sapiensit, janë tejet të vështira dhe mund
madje t’i bëjnë ballë një shpjegimi përfundimtar të
kënaqshëm.”86
Kur konturojnë zinxhirin Australopitek > Homo Habilis
> Homo Erektus > Homo Sapiens, evolucionistët
nënkuptojnë se këto specie kanë qenë paraardhëse të njëra-
tjetrës. Mirëpo, zbulimet më të fundit të paleo-antropologëve
tregojnë se Austrolopiteku, Homo Habilis dhe Homo Erektus
kanë jetuar në të njëjtën periudhë në pjesë të ndryshme të
botës.87
Për më tepër, një segment i caktuar njerëzish i klasifikuar
si Homo Erektus ka jetuar deri në kohërat moderne. Homo
sapiensi, Neandertalët dhe Homo Sapiens Sapiens (njeriu
modern) kanë bashkëjetuar në të njëjtin rajon.88
Kjo, sigurisht, provon përfundimisht se këto specie nuk
ishin paraardhëse të njëra-tjetrës. Stefën Xhej Gould, njëri prej
paleontologëve të universitetit të Harvardit, megjithëse është
evolucionist, e shpjegon qorrsokakun në të cilin gjendet teoria
darviniste në këtë mënyrë:
Çfarë i ndodhi shkallës sonë, nëse bashkekzistojnë tri linja
hominide (A. Afrikanus, Robust Australopitekët robust

347
(shtatmëdhenj) dhe H. Habilis) që nuk rrjedhin nga njëra-tjetra?
Për më tepër, asnjë nga të tre nuk shfaq ndonjë tendencë evolutive
gjatë qëndrimit të tyre në tokë.89
Me pak fjalë, i gjithë skenari i evolucionit njerëzor që po
mbahet gjallë me ndihmën e vizatimeve të ndryshme të
krijesave imagjinare “gjysmë-majmun-gjysmë-njeri”, që
shfaqen në media apo libra shkollorë, domethënë, sinqerisht,
me anë të metodave propagandistike, s’janë gjë tjetër veçse
një mit pa asnjë bazë shkencore.
Lordi Solli Cukerman, një nga shkencëtarët më të njohur
dhe më të spikatur të Mbretërisë së Bashkuar, e ka studiuar
këtë çështje për vite me radhë dhe ka kryer një punë
kërkimore 15-vjeçare mbi fosilet e Australopitekut. Edhe pse
evolucionist, ai arriti në përfundimin se, në të vërtetë, nuk
ekziston asnjë pemë gjenealogjike midis majmunit dhe
njeriut.
Cukerman gjithashtu bëri një “spektër interesant të
shkencave”, duke i radhitur ato nga ato që ai i konsideronte
si më shkencoret tek ato që i konsideronte si më joshkencoret.
Sipas spektrit të Cukermanit, më “shkencoret,” duke marrë
parasysh mbështetjen e tyre në argumente, janë shkenca e
fizikës dhe kimisë. Më pas vijnë shkencat biologjike dhe
pastaj shkencat shoqërore. Në fund fare, në pjesën që
konsiderohet të jetë si pjesa më “joshkencore”, radhitet
“perceptimi jashtë-shqisor” – konceptet si telepatia dhe
shqisa e gjashtë – dhe në fund të fundit u vendos “evolucioni
i njeriut”. Cukerman shpjegon kështu arsyetimin e tij:
Më pas zhvendosim regjistrin e të vërtetës objektive në drejtim të
atyre fushave të shkencës të konsideruara si shkenca biologjike, si
p.sh. perceptimi jashtë-shqisor apo interpretimi i historisë së

fosileve të njeriut, ku për (evolucionistin) besnik gjithçka është e
mundur – dhe ku besimtari i zjarrtë (i evolucionit ndonjëherë
është në gjendje të besojë shumë gjëra kontradiktore në të njëjtën
kohë.90
Siç shihet, evolucioni njerëzor nuk është gjë tjetër veçse
një përmbledhje e “disa interpretimeve të paragjykuara të
fosileve të zhvarrosura prej njerëzve të caktuar, të cilët
ndjekin verbërisht teorinë e tyre.
Formula e Darvinit!
Përveç të gjitha provave teknike me të cilat jemi marrë
gjer më tani, le ta shtjellojmë njëherë, se çfarë paragjykimi
kanë evolucionistët me një shembull të thjeshtë që të
kuptohet madje edhe prej fëmijëve:
Teoria e evolucionit pohon se jeta u krijua rastësisht.
Sipas këtij pohimi, atomet e pajetë dhe të pavetëdije u
bashkuan për të formuar qelizën dhe pastaj ata disi formuan
gjallesat tjera, duke përfshirë edhe njeriun. Le të mendojmë
për këtë. Kur i bashkojmë elementet që janë bazë e ndërtimit
jetës si karboni, fosfori, nitrogjeni dhe potasiumi, vetëm një
grumbull formohet. Pa marrë parasysh se çfarë trajtimi i
nënshtrohet, ky grumbull atomesh nuk mund të formojë
madje as edhe një gjallesë të vetme. Nëse dëshironi, le ta
formulojmë një “eksperiment” në lidhje me këtë çështje dhe
ta shtjellojmë në emër të evolucionistëve atë që ata vërtet e
pohojnë pa e shprehur zëshëm me emrin “formula e
Darvinit”:
Le të vendosin materialistët plot materiale të pranishme në
përbërjen e gjallesave si fosfori, nitrogjeni, karboni, oksigjeni,
348

hekuri dhe magneziumi në fuçi të mëdha. Veç kësaj, le të shtojnë
në këto fuçi çfarëdo lloj materiali që nuk ekziston në kushte
normale, por që ata mendojmë se është i domosdoshëm. Le të
shtojnë në këtë përzierje aq sa të dëshirojnë amino acide – të cilat
nuk kanë mundësi të formohen në kushte natyrore – dhe proteina
– që një e vetme e ka probabilitetin e formimit 10 në 950 – sa të
duan. Le t’ia ekspozojnë këto përzierje deri në masën që dëshirojnë
nxehtësisë dhe lagështisë. Le t’i përziejnë këto me çfarëdo pajisje
të përparuar teknologjike që të duan. Le t’i vënë shkencëtarët më
të shquar pranë këtyre fuçive. Le të presin këta ekspert me radhë
pranë këtyre fuçive për miliarda dhe trilionë vite. Le të lejohen të
përdorin të gjitha llojet e kushteve që ata besojnë të jenë të
domosdoshme për formimin e një njeriu. Pa marrë parasysh se
çfarë bëjnë, ata nuk mund ta krijojnë një njeri prej këtyre fuçive,
të themi një profesor që ekzaminon strukturën e qelizës së tij nën
një mikroskop elektronik. Ata nuk mund të krijojnë gjirafa, luanë,
bletë, kanarina, kuaj, delfinë, trëndafila, orkide, zambakë, karafila,
banane, portokaj, molla, hurma, domate, pjepra, shalqi, fiq, ullinj,
rrush, pjeshka, pallojë, fazanë, flutura shumëngjyrëshe apo me
miliona gjallesa si këto. Me të vërtetë, ata nuk do të mund të
përfitonin as edhe një qelizë të vetme prej cilësdo prej tyre.
Thënë shkurt, atomet e pavetëdijshme nuk mund të
formojnë qelizën duke u bashkuar. Ato nuk mund të marrin
një vendim të ri dhe ta ndajnë këtë qelizë më dysh dhe pastaj
të marrin vendime tjera dhe të krijojnë profesorët të cilët së
pari shpikin mikroskopin elektronik dhe pastaj ekzaminojnë
strukturën e qelizës së vet nën atë mikroskop. Materia është
një grumbull i pavetëdijshëm, i pajetë dhe ajo vjen në jetë me
krijimin e lartë të Allahut.
Teoria e evolucionit, e cila pohon të kundërtën e kësaj,
është një gjykim plotësisht i gabuar i kundërt me arsyen. Të
349

menduarit madje edhe vetëm për pak kohë për pohimet e
evolucionistëve zbulon këtë të vërtetë, sikurse në shembullin
më lartë.
Teknologjia e syrit dhe veshit
Një çështje tjetër që mbetet pa përgjigje nga teoria e
evolucionit është cilësia e shkëlqyer e perceptimit të syrit dhe
veshit.
350

351
Para se të kalojmë te syri, le t’i përgjigjemi shkurtimisht
pyetjes “Si shohim ne?” Rrezet e dritës që vijnë nga një objekt,
bien në retinën e syrit duke dhënë një imazh të përmbysur të
objektit. Këtu, këto rreze drite transformohen në sinjale
elektrike nga qelizat dhe pastaj përcillen në një zonë të vogël
në pjesën e prapme të trurit, ku ndodhet “qendra e shikimit”.
Këto sinjale elektrike perceptohen në këtë qendër të trurit si
imazh pas një sërë procesesh. Le të mendojmë pak, duke u
bazuar në këto njohuri teknike.
Truri është i izoluar tërësisht nga drita. Kjo do të thotë se
pjesa e brendshme e trurit është në errësirë të plotë dhe drita
nuk arrin atje. Qendra e shikimit është një vend në errësirë të
plotë ku nuk hyn kurrë dritë. Ka mundësi që të jetë vendi më
i errët që ekziston. Megjithatë, ne shikojmë një botë të
ndritshme plot dritë në këtë errësirë të plotë.
Krahasuar me kamerat dhe makinat që
regjistrojnë zërin, syri dhe veshi janë
shumë më kompleks, shumë më të
suksesshëm dhe posedojnë projektime
shumë më superiore në raport me këto
produkte të teknologjisë së avancuar.

352
Imazhi i formuar në sy është kaq i mprehtë dhe i qartë,
sa që as teknologjia e shekullit njëzet nuk ka arritur ta
realizojë. Për shembull, shikoni librin që jeni duke e lexuar,
duart me të cilat e mbani atë dhe pastaj ngrini kokën dhe
shikoni përreth. A keni parë ndonjëherë një imazh të tillë të
mprehtë e të qartë si ky në ndonjë vend tjetër? Edhe ekrani
më i zhvilluar i televizorit i prodhuar nga prodhuesi më i
fuqishëm i televizorëve në botë nuk mund të sigurojë një
imazh aq të mprehtë për ju. Ky është një imazh tre-
dimensional, me ngjyra dhe jashtëzakonisht i pastër. Për vite
të tëra, mijëra inxhinierë janë përpjekur të prodhojnë një
televizor tre-dimensional, i cili mund të arrijë cilësinë e
shikimit të syrit. Ata kanë arritur të shpikin një sistem TV tre-
dimensional, por ai nuk mund të shihet pa vendosur një palë
syze speciale 3-D. Për më tepër, bëhet fjalë vetëm për një tre-
dimensional artificial. Sfondi është më i mjegulluar, ndërsa
plani i parë duket sikur është dekor prej letre. Asnjëherë s’ka
qenë e mundur të arrihet një imazh me cilësinë e syrit. Edhe
në kamera apo në televizor, ka një humbje të cilësisë së
imazhit.
Evolucionistët pretendojnë se mekanizmi që prodhon
këtë imazh të mprehtë e të qartë është formuar krejt
rastësisht. Nëse dikush do t’ju thoshte se televizori në
dhomën tuaj është formuar si rezultat i bashkimit të
rastësishëm të miliona atomeve, çfarë do të mendonit ju? Si
mund ta bëjnë atomet atë që mijëra njerëz s’e bëjnë dot?
Nëse një pajisje që prodhon një imazh më primitiv se syri
nuk mund të jetë formuar rastësisht, atëherë është shumë e
qartë që edhe syri apo imazhi që shikohet prej tij nuk mund

353
të jenë krijuar rastësisht. E njëjta gjë vlen edhe për veshin.
Veshi i jashtëm i kap tingujt dhe i drejton te veshi i mesëm, i
cili ia përcjell veshit të brendshëm duke i përforcuar ato.
Veshi i brendshëm ia dërgon valët zanore trurit, duke i kthyer
në sinjale elektrike. Ashtu si me shikimin, procesi i dëgjimit
përfundon në qendrën e dëgjimit në tru.
Ajo që thamë për syrin është e vërtetë edhe për veshin.
D.m.th. truri është i izoluar nga tingujt, ashtu si është i izoluar
edhe nga drita: asnjë tingull nuk mund të depërtojë brenda.
Prandaj, s’ka rëndësi sa zhurmë ka jashtë, brenda trurit
mbizotëron një qetësi absolute. Megjithatë edhe tingujt më të
mprehtë perceptohen nga truri.
Nëpërmjet trurit tonë, i cili është i izoluar nga tingujt, ne
dëgjojmë simfoninë e ekzekutuar nga një orkestër apo
zhurmat në një vend të mbushur plot me njerëz. Megjithatë,
nëse bëhet një matje ekzakte e nivelit të tingujve në trurin
tonë në këto momente, do të kuptonim se një qetësi absolute
mbizotëron aty.
Ashtu si në rastin e imazhit, dekada të tëra përpjekjesh
kanë kaluar për të krijuar dhe riprodhuar tinguj sa më të afërt
me origjinalin. Rezultatet e këtyre përpjekjeve janë
regjistruesit e zërit, sistemet HI-FI dhe sistemet e ndryshme
për kapjen e tingujve. Pavarësisht nga teknologjia e
përparuar dhe përpjekjet e mijëra inxhinierëve e ekspertëve,
nuk është përfituar asnjë tingull që të ketë të njëjtën
mprehtësi dhe qartësi si tingulli që kapet nga veshi. Mendoni
për sistemet HI-FI të cilësisë më të lartë të prodhuar nga
kompania më e madhe e industrisë së muzikës. Edhe në këto
pajisje, kur regjistrohet zëri, humbet një pjesë e cilësisë. Kur

354
ndizni një HI-FI gjithmonë dëgjoni një zhurmë të lehtë para se
të fillojë muzika. Veshi i njeriut asnjëherë nuk e kap një
tingull të shoqëruar me zhurmë; ai e kap tingullin pikërisht
ashtu siç është, i mprehtë e i qartë. Kështu ka qenë gjithmonë
që nga krijimi i njeriut.
Kujt i takon ndërgjegjja që sheh dhe dëgjon
në brendi të trurit?
Kush shikon një botë joshëse në trurin tonë, dëgjon
simfonitë dhe cicërimën e zogjve dhe ndien aromën e
trëndafilit?
Nxitjet që vijnë prej syve, veshëve dhe hundës së një
personi shkojnë në tru si impulse nervore elektro-kimike. Në
Dikush që shikon një fokë e
përfytyron atë në trurin e tij.
Ngjashëm, në trurin e tij ai
hulumton dhe studion tiparet e
kësaj krijese që ai sheh në trurin e
tij. Gjërat që ai mëson ia zbulojnë
atij përsosmërinë e krijimit të Zotit
dhe superioritetin e urtësisë dhe
dijenisë së Tij.

355
librat e biologjisë, fiziologjisë dhe biokimisë, mund të gjeni
shumë hollësi për mënyrën se si ky imazh formohet në tru.
Mirëpo, kurrë nuk do të mund të ndesheni me faktin më të
rëndësishëm: Kush i pranon këto impulse nervore elektro-
kimike si imazhe, tinguj, aroma dhe ngjarje shqisore në tru?
Ekziston një ndërgjegje në tru që i pranon gjithë këto pa ndier
ndonjë nevojë për një sy, vesh apo hundë. Kujt i takon kjo
ndërgjegje? Natyrisht se nuk u takon nervave, shtresës
yndyrore dhe neuroneve që e përbëjnë trurin. Kjo është
arsyeja pse darvinistët-materialist, të cilët besojnë se gjithçka
përbëhet prej materies, nuk mund të japin përgjigje në këto
pyetje.
Sepse kjo ndërgjegje është shpirti i krijuar prej Allahut, i
cili nuk ka nevojë as për syrin për të shikuar imazhet dhe as
për veshin për t’i dëgjuar tingujt. Për më tepër, nuk ka nevojë
për trurin për të menduar.
Çdo njeri që e lexon këtë fakt të qartë shkencor do të
duhej të mendonte thellë për Allahun e Gjithëfuqishëm dhe të
ketë frikë dhe të kërkoj strehim tek Ai, sepse Ai ngjesh tërë
gjithësinë në një vend plotësisht të errët prej disa
centimetrave kub në një formë tre-dimensionale, me ngjyra,
me hije dhe të ndritshme.
Një besim materialist
Informacioni që kemi paraqitur deri tani tregon se teoria
e evolucionit është një pretendim që bie hapur në
kundërshtim me faktet shkencore. Pretendimi i teorisë në
lidhje me prejardhjen e jetës është në kundërshtim me

356
shkencën, mekanizmat e evolucionit të propozuara nga kjo
teori nuk kanë asnjë forcë evolutive, dhe fosilet tregojnë se
format kalimtare nuk kanë ekzistuar kurrë. Prandaj, teoria e
evolucionit duhet të hidhet poshtë si një ide joshkencore. Në
këtë mënyrë shumë ide, si modeli i gjithësisë me qendër
Tokën, janë nxjerrë jashtë agjendës së shkencës gjatë historisë.
Por teoria e evolucionit vazhdon të mbahet me
vendosmëri në listën e teorive shkencore. Disa njerëz madje
përpiqen t’i paraqesin kritikat në adresë të saj si “sulm ndaj
shkencës”. Po pse ndodh kjo gjë?
Arsyeja për këtë situatë të krijuar është se për disa njerëz
të cilët u përkasin disa qarqeve të caktuara, teoria e
evolucionit është shndërruar në një besim dogmatik të
domosdoshëm. Këto qarqe kapen fort pas filozofisë
materialiste dhe ndikohen nga Darvinizmi, i cili për ta është
shpjegimi i vetëm materialist për natyrën.
Nganjëherë ata e pranojnë hapur këtë. Riçard Levontin,
gjenetist i famshëm nga universiteti i Harvardit dhe në të
njëjtën kohë një evolucionist i njohur pranon se është “së pari
materialist, pastaj shkencëtar”:
Nuk është puna se metodat dhe institucionet e shkencës në njëfarë
mënyre na detyrojnë të pranojmë një shpjegim material për botën,
por përkundrazi, ne jemi të detyruar nga përkrahja jonë arbitrare
e kauzës materialiste të krijojmë një aparat hetimi dhe një sërë
konceptesh që japin shpjegime materiale, edhe nëse janë kundër
intuitës, pa marrë parasysh se sa të mjegullta janë për të
panisurën. Për më tepër, materializmi është absolut, kështu që ne
nuk mund të lejojmë të dalë në skenë një Qenie Hyjnore.91
Këto fjalë janë deklarata të qarta se Darvinizmi është një
dogmë e mbajtur gjallë për hir të lidhjes me filozofinë

357
materialiste. Sipas kësaj dogme asgjë nuk ekziston përveç
materies. Prandaj, ajo predikon se materia e pajetë dhe e
pavetëdijshme krijoi jetën. Ajo këmbëngul se miliona specie
të gjalla, (si zogjtë, peshqit, kafshët, insektet, pemët, lulet,
balenat dhe qeniet njerëzore) u shfaqën si pasojë e
bashkëveprimit të materies si shiut, rrufeve dhe kështu me
radhë prej materies së pajetë. Ky besim është në kundërshtim
të plotë si me arsyen ashtu edhe shkencën. Por darvinistët
vazhdojnë të mbrojnë këtë besim me qëllim që “të mos lejojnë
daljen në skenë të një Qenie Hyjnore.”
Kushdo që nuk e shikon prejardhjen e gjallesave me
paragjykim materialist do ta kuptojë këtë të vërtetë të qartë:
të gjitha gjallesat janë rezultat i krijimit të një Krijuesi, i Cili
zotëron fuqi, dije dhe inteligjencë superiore. Ky Krijues është
Allahu, i Cili krijoi tërë gjithësinë nga asgjëja, i Cili e
konstruktoi atë në mënyrën më të përkryer dhe u dha formë
të gjitha gjallesave.
Teoria e evolucionit: Magjia më e
fuqishme në botë
Çdo njeri i lirë prej paragjykimit dhe ndikimit të çfarëdo
ideologjie të caktuar, që përdor arsyen dhe logjikën e tij apo
të saj, do të kuptojë qartë se besimi në teorinë e evolucionit, i
cili na përkujton besëtytnitë e shoqërive pa dijeni të shkencës
apo qytetërimit, është plotësisht i pamundshëm.
Siç u shpjegua më lartë, ata që besojnë në teorinë e
evolucionit mendojnë se disa atome dhe molekula të hedhura
në një fuçi të madhe do të mund të krijonin profesorë dhe
studentë universiteti që janë në gjendje të mendojnë dhe

358
gjykojnë; shkencëtarë si Ajnshtajni dhe Galileo; artistë si
Hemfri Bogart, Frenk Sinatra dhe Luçano Pavaroti; si edhe
antilopa, drurë limoni dhe karafila. Për më tepër, pasi që
shkencëtarët dhe profesorët të cilët besojnë në këto gjepura
janë njerëz të shkolluar, është krejtësisht e arsyeshme të flitet
për këtë teori si për “magjinë më të fuqishme në histori.”
Asnjëherë më parë asnjë besim apo ide tjetër nuk ua ka larguar
aftësinë e të gjykuarit të njerëzve, nuk ka pranuar t’i lejojë ata
të mendojnë me mençuri dhe me arsye dhe ua ka fshehur të
vërtetën sikur ata t’i kishin sytë e lidhur. Kjo është një verbëri
madje edhe më e keqe dhe më e pabesueshme se adhurimi i
Zotit të Diellit Ra nga egjiptianët, adhurimi i totemeve në disa
pjesë të Afrikës, adhurimi i Diellit nga populli i Sabës,
adhurimi i idhujve që kishin mbaruar me duart e tyre nga ana
e fisit të Profetit Ibrahim (paqja qoftë mbi të) apo adhurimi i
Viçit të Artë nga ana e popullit të Profetit Musa (paqja qoftë
mbi të).
Në të vërtetë, Allahu ka theksuar këtë mungesë arsyeje në
Kuran. Në shumë vargje, Ai zbulon se mendjet e disa njerëzve
do të jenë të mbyllura dhe se ata do të jenë të pafuqishme të
shohin të vërtetën. Disa nga këto vargje jepen në vazhdim:
Sa për ata që mohojnë, njësoj është, i paralajmërove apo
nuk i paralajmërove - ata nuk besojnë. Allahu i ka vulosur
zemrat e tyre, ndërsa në veshët dhe sytë e tyre kanë
mbulesë; ata i pret një dënim i madh. (Sure Bekare: 6-7)
…Ata kanë zemra me të cilat nuk kuptojnë. Ata kanë sy
me të cilët nuk shohin. Ata kanë veshë me të cilët nuk
dëgjojnë. Ata janë si kafshët, bile edhe më të humbur! Ata
janë të pavetëdijshëm. (Sure A’raf: 179)
Edhe sikur Ne t'u hapnim atyre një derë në qiell dhe të

359
ngjiteshin vazhdimisht lart në të (e të shihnin engjëjt e
fshehtësitë), ata vetëm do të thoshin: "Neve na janë
ndalë sytë (të parët). Jo, ne jemi njerëz të magjepsur.
(Sure Hixhr: 14-15)
Fjalët nuk mund ta shprehin se sa është e habitshme se si
kjo magji ka arritur të mbajë një komunitet aq të gjerë në
skllavëri, t’i largojë njerëzit nga e vërteta dhe të mos
ndërpritet për 150 vjet. Është e kuptueshme se një apo disa
njerëz do të mund të besonin në skenarë dhe pohime të
pabesueshme përplot marrëzi dhe mungesë arsyeje. Mirëpo,
“magjia” është shpjegimi i vetëm i mundshëm për njerëzit në
mbarë botën që besojnë se atomet e pavetëdijshme dhe të
pajetë papritur vendosën të bashkohen dhe të formojnë një
gjithësi që funksionon me një sistem të organizimit, rregullit,
arsyes dhe vetëdijes së përkryer; një planet të quajtur Tokë
me të gjitha veçoritë e saj të përshtatura në mënyrë aq të
përkryer për jetën; dhe gjallesat përplot sisteme të panumërta
komplekse.
Në të vërtetë, Kurani rrëfen ngjarjen e Profetit Musa dhe
Faraonit për të treguar se disa njerëz të cilët përkrahin
filozofitë ateiste në të vërtetë ndikojnë tek të tjerët me anë të
magjisë. Kur iu tha Faraonit për fenë e vërtetë, ai i tha Profetit
Musa të ndeshet me magjistarët e tij. Kur Musai e bëri këtë, ai
u tha atyre që të tregojnë aftësitë e tyre të parët. Vargjet
pasojnë:
“Hidhni ju!” – u përgjigj ai. Kur magjistarët hodhën
shkopinjtë e tyre, i magjepsën sytë e njerëzve, i frikë-
suan ata dhe shfaqën një magji të madhe. (Sure A’raf:
116)
Siç kemi vënë re, magjistarët e Faraonit ishin në gjendje

të mashtrojmë çdo njeri, përveç Musait dhe atyre të cilët i
besuan atij. Mirëpo, dëshmia e tij zhduki magjinë, apo
“gëlltiti atë që ata kishin sajuar,” siç përshkruhet në ajet.
Atëherë Ne i kumtuam Musait: “Hidhe shkopin tënd!” - dhe ai
filloi të gëlltiste gjithçka që trilluan ata. Në këtë mënyrë, doli në
shesh e vërteta dhe dështoi ajo që kishin bërë ata. (Sure A’raf:
117-118)
Siç kemi vënë re, kur njerëzit e kuptuan se ata u
magjepsën dhe se ajo që panë ishte vetëm një iluzion,
magjistarët e Faraonit humbën gjithë besueshmërinë e tyre.
Edhe në ditët tona, përveç nëse ata të cilët, nën ndikimin e një
magjie të ngjashme, besojnë në këto pretendime qesharake
nën maskën e tyre shkencore dhe kalojnë jetët e tyre duke i
mbrojtur ato, i braktisin besimet e tyre paragjykuese, ata po
ashtu do të poshtërohen kur e vërteta e plotë shfaqet dhe
magjia prishet. Në të vërtetë, Malkolm Magerixh, një filozof
ateist dhe përkrahës i evolucionit, pranoi se ishte i brengosur
pikërisht nga kjo perspektivë:
Unë personalisht jam i bindur se teoria e evolucionit, posaçërisht
shtrirja e zbatimit të saj, do të jetë njëra prej shakave më të mëdha
në librat e historisë në të ardhmen. Brezat e ardhshëm do të
çuditen se si një hipotezë aq jo bindëse dhe e dyshimtë ka mundur
të pranohej me naivitetin e pabesueshëm që ajo posedon. 92
Se e ardhmja nuk është larg: Përkundrazi, njerëzit së
shpejti do ta shohin se “rasti” nuk është hyjni dhe do të
shikojnë prapa në teorinë e evolucionit si në mashtrimin më
të keq dhe magjinë më të tmerrshme në botë. Ajo magji
tashmë ka filluar të ngrihet me shpejtësi prej shpatullave të
njerëzve në mbarë botën. Shumë njerëz që e shohin fytyrën e
saj të vërtetë po pyeten me habi se si është e mundur që të
jenë kapluar prej saj.
360

362
1. "Islam: Empire of Faith." An Empires
Special, PBS Home Video.
2. Ibid.
3. Ibid.
4. Ibid.
5. L Carl Brown, ed. Imperial Legacy: The
Ottoman Imprint on the Balkans and the
Middle East (Columbia University Press:
1997).
6. Eugene A. Myers, Arabic Thought and
the Western World in the Golden Age of
Islam (New York: Frederick Ungar, 1964),
10, 133, 134.
7. Daniel Pipes, "Islam and Islamism," The
National Interest (Spring 2000).
8. Ahmet Davutoglu, Stratejik Derinlik-
Turkiye'nin Uluslarası Konumu (Strategical
Depth: Turkey's International Status)
(Istanbul: Kure Publications, 2001), 250.
9. Sahih Bukhari.
10. "Saladin," The Encyclopedia Britannica,
2002 CD Edition.
11. Sahih Bukhari.
12. Sahih Muslim.
13. Ibid.
14. Sahih Bukhari and Sahih Muslim.
15. Bediuzzaman Said Nursi, Risale-i Nur
Collection, "The Twenty-First Flash, Your
Second Rule."
16. "The Impact of the Industrial
Revolution on Families." Online at:
www.asis.com/sfhs/women/sophie.htm
l.
17. Demetrios Yiokaris, Islamic Leage
Study Guide-1997, United Nations: Study
Guides. Online at:
www.vaxxine.com/cowac/islmclg1.htm.
18. "Islamic Countries have the resources
to match the west, scientist", Arabic
News.com, 28 May 2000. Online at:
www.arabicnews.com/ansub/
Daily/Day/000628/2000062848.html.
19. Anthony H. Cordesman and Arleigh
A. Burke, "The Gulf and Transition:
Executive Summary and Major Policy
Recommendations" (October 30, 2000).
20. Anthony H. Cordesman and Arleigh
A. Burke, "The US Military and the
Evolving Challenges in the Middle East"
(March 9, 2002), 3.
21. Ibid.
22. Ibid., 4.
23. Jim Nichol, "Central Asia's New
States: Political Developments and
Implications for U.S. Interests," CRS
(Congressional Research Service) Issue
Brief for Congress (June 13, 2003). Online
at:
www.ncseonline.org/NLE/CRS/abstract
.cfm?NLEid=16833.
24. "$200 billion, Arab loses of braindrain,"
Arabic News.com, February 27,
2001. Online at:
www.arabicnews.com/ansub/Daily/day
/010227/2001022720.html.
25. "Church Leaders Against War In
Iraq," Houston Independent Media Center
(October 10, 2002). Online at:
http://houston.indymedia.org/news/20
02/ 10/4622.php.
26. Arthur Okun, The Political Economy of
Prosperity (Washington, DC: Brookings,
1970), chapter 3.
27. "Vietnam War," Britannica Online.
Online at www.britannica.com.
28. William D. Nordhaus, "The Economic
Consequences of a War with Iraq" Yale
University (October 29, 2002). Online at:
www.econ.yale.edu/~nordhaus/iraq.pdf
.
29. William Bunch, "Invading Iraq not a
new idea for Bush clique," Philadelphia
Daily News January 27, 2003.
30. Ibid.
31. "Invitation to sign Multi-Religious
Call to Fast for Peace," The Shalom Center
(October 26, 2002). Online at:
www.endthewar.org/frontps/faith/callt
SHËNIMET

oprayer.htm.
32. John Pilger, "The truths they never tell
NOTES
415
Harun Yahya - Adnan Oktar
us," New Statesman (November 26, 2001).
33. Grant Havers and Mark Wexler, "Is
U.S. Neo-Conservatism Dead?" The
Quarterly Journal of Ideology 24, nos. 3-4
(2001).
34. Orhan Atalay, Dogu-Bati
Kaynaklarinda Birlikte Yasama
(Coexistence in Eastern-Western
Sources) (Istanbul: Gazeteciler ve
Yazarlar Foundation Publications, 1999),
95.
35. Levent Ozturk, Islam Toplumunda
Hristiyanlar (Christians in Islamic
Community) (Istanbul: Iz Publications,
1998), 123; al-Tabari, Ta'rikh I (History I)
(1850).
36. Al-Tabari, Ta'rikh 1, cited in Majid
Khadduri, War and Peace in the Law of
Islam (Baltimore: Johns Hopkins
University Press, 1955), 102; reprint New
York: AMS Press, 1979.
37. Philip K. Hitti, History of Arabs from
the Earliest Times to the Present (London:
Macmillan, 1958), 143.
38. Samuel H. Moffet, A History of
Christianity in Asia, vol. 1, Beginnings to
1500 (New York: Orbis Books, 1998), 338.
39. W. H. C. Frend, "Christianity in the
Middle East: A Survey Down to A.D.
1800," in Religion in the Middle East, ed. A.
J. Arberry, vols. I-II (Cambridge: 1969),
I:289.
40. Bernard Lewis, The Arabs in History
(Oxford: Oxford University Press, 1993),
101-03.
41. Abu Dawood.
42. Abu Yusuf, no. 139.
43. "Caliph Omar and the Blind Beggar."
Online at:
www.geocities.com/am_1_99/
CaliphOmar1.html.
44. "Study Shows New Yorkers Suffered
Most Post-9/11 Psychological Stress,"
Scientific American (August 7, 2002).
45. Kemal Girgin and Isik Birben, 21.
Yuzyil Perspektifinde Dunya Siyaseti
(World politics in the Light of Twentyfirst
Century) (Istanbul: 2002), 25.
46. Ibid., 30.
47. UNDP 2002 Annual Report.
48. "Global Issues That Affect
Everyone,"
http://globalissues.org/Geopolitics/Ar
msTrade/ Spending.asp
49. Military Budgets of Selected
Countries, 2001. Online at:
www.infoplease.com/ipa/A0904504.ht
ml.
50. USDA (United States Department of
Agriculture) report.
51. David R. Francis, "Economist Tallies
swelling cost of Israel to US," The
Christian Science Monitor December 9,
2002.
52. The Spartan state, adopted as a role
model by all fascist systems, was founded
as a military state by the lawmaker
Lycurgos around the 8th century BCE.
Sparta was literally a state of war and
violence.
53. Anouar Boukhars, "The ‘global divide'
is not Islam vs. America," Global
Beat Syndicate (May 12, 2003).
54. Dr. Farish A. Noor, The Caliphate:
Coming Soon To A Country Near You?The
Globalisation of Islamic Discourse and its
Impact in Malaysia and Beyond (Institut fur
Islamwissenschaft; Freie Universitat of
Berlin, 2000), 31. Online at:
www2.ucsc.edu/globalinterns/cpapers/
noor.pdf.
55. Ibid., 26
56. David Fromkin, "A world still haunted
by Ottoman Ghosts," New York Times
March 9, 2003.
57. Timothy Garton, The Guardian, March
27, 2003.
363

58. Bediuzzaman Said Nursi, Hutbe-i
Samiye (Damascus Sermon).
59. Al-Muttaqi al-Hindi, Al-Burhan fi
`Alamat al-Mahdi Akhir az-Zaman, 66.
60. Ibid., 12.
61. Mukhtasar Tazkirah Qurtubi, 440.
62. Ibn Hajar Haythami, Al-Qawl al-
Mukhtasar fi `Alamat al-Mahdi al-Muntazar,
23.
63. Ibid., 39.
64. Ibid., 37.
65. Ibid.
66. Sunan Ibn Majah.
67. Ibn Hajar al-Haythami, Al-Qawl al-
Mukhtasar, 43.
68. Sahih Muslim.
69. Ibid.
Mukhtasar, 36.
71. Sunan Ibn Majah.
Mukhtasar, 23.
73- Sidney Fox, Klaus Dose, Molecular Evolution
and The Origin of Life, New York: Marcel Dekker,
1977, s. 2
74- Alexander I. Oparin, Origin of Life, (1936)
New York, Dover Publications, 1953 (Reprint),
s.196
75- "New Evidence on Evolution of Early Atmosp-
here and Life", Bulletin of the American Meteoro-
logical Society, c. 63, Kasım 1982, s. 1328-1330
76- Stanley Miller, Molecular Evolution of Life:
Current Status of the Prebiotic Synthesis of Small
Molecules, 1986, s. 7
77- Jeffrey Bada, Earth, Şubat 1998, s. 40
78- Leslie E. Orgel, The Origin of Life on Earth,
Scientific American, c. 271, Ekim 1994, s. 78
79- Charles Darwin, The Origin of Species: A
Facsimile of the First Edition, Harvard University
Press, 1964, s. 189
Press, 1964, s. 184
81- B. G. Ranganathan, Origins?, Pennsylvania:
The Banner Of Truth Trust, 1988.
Press, 1964, s. 179
83- Charles Darwin, The Origin of Species, s.
172, 280
84- Derek A. Ager, "The Nature of the Fossil Re-
cord", Proceedings of the British Geological Asso-
ciation, c. 87, 1976, s. 133
85- Douglas J. Futuyma, Science on Trial, New
York: Pantheon Books, 1983. s. 197
86- Solly Zuckerman, Beyond The Ivory Tower,
New York: Toplinger Publications, 1970, s. 75-94;
Charles E. Oxnard, "The Place of Australopitheci-
nes in Human Evolution: Grounds for Doubt", Na-
ture, c. 258, s. 389
86- J. Rennie, "Darwin's Current Bulldog: Ernst
Mayr", Scientific American, Aralık 1992
87- Alan Walker, Science, c. 207, 1980, s. 1103;
A. J. Kelso, Physical Antropology, 1. baskı, New
York: J. B. Lipincott Co., 1970, s. 221; M. D. Le-
akey, Olduvai Gorge, c. 3, Cambridge: Cambrid-
ge University Press, 1971, s. 272
88- Time, Kasım 1996
89- S. J. Gould, Natural History, c. 85, 1976, s.
30
90- Solly Zuckerman, Beyond The Ivory Tower,
New York: Toplinger Publications, 1970, s. 19
91- Richard Lewontin, "The Demon-Haunted
World", The New York Review of Books, 9 Ocak
1997, s. 28
92- Malcolm Muggeridge, The End of Christen-
dom, Grand Rapids: Eerdmans, 1980, s.43
364

Thirrje për union islamik. albanian (shqip)

More Related Content

What's hot (19)

Viewers also liked (20)

Similar to Thirrje për union islamik. albanian (shqip) (17)

More from HarunyahyaAlbanian (9)

Thirrje për union islamik. albanian (shqip)