Txertaketen eskuliburua

Lan honen bibliografia-erregistroa Eusko Jaurlaritzaren Bibliotekak sarearen katalogoan
aurki daiteke:
http://www.bibliotekak.euskadi.net/WebOpac
Argitalpena:
1.a, 2016ko maiatza
Ale-kopurua:
1.500 ale
© Euskal Autonomia Erkidegoaren Administrazioa
Osasun Saila
Internet:
www.euskadi.eus
Deskargatu “Txertaketen Eskuliburua” pdf formatuan:
http://www.osakidetza.euskadi.eus/r85-pkvigi08/eu/contenidos/informacion/r01hRedirectCont/
contenidos/informacion/vacunas_epidem/eu_4330/vacunas_epidem_e.html
Argitaratzailea:
Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia
Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco
Donostia-San Sebastián kalea 1
01010 Vitoria-Gasteiz
Itzultzailea
Mara-mara
Diseinua:
Begoña Paino Ortuzar
Zuzendaritza, koordinazioa eta prestaketa:
Osasun Saila, Eusko Jaurlaritza
Inprimaketa:
Gráficas Dosbi, S.L.
Lege gordailua: VI 370-2016

Gidaliburu hau Euskadiko Txertaketen Batzorde Aholkulariengandik landua izan da:
Itziar Astigarraga Aguirre.
Emilio Pérez-Trallero.
Margarita Viciola García.
Itziar Pocheville Guruzeta.
José Luis Arroyo de Diego.
Elisa Garrote Llanos.
Arrate Bengoa Gorosabel.
Koldo Aguirrebengoa Ibarguren.
Jesús Alustiza Martínez.
Estibaliz Onis González.
M.ª Asunción Ibarra Cárcamo.
Jone Miren Altzibar Arotzena.
Rosa Sancho Martínez.
José M.ª Arteagoitia Axpe.
Baita parte hartu dute bere lan-prozesuan:
Miguel Angel Gª Calabuig. Osasun Publikokoaren eta Adikzioen Zuzendaritza. Osasun Saila.
M. Itxaso González Sancristóbal. Bizkaiako Osasun Publikoaren eta Adikzioen Zuzendariordetza.
Osasun Saila.
Inmaculada Sáez Lopez. Arabako Osasun Publikoaren eta Adikzioen Zuzendariordetza.
Osasun Saila.
EGILETZA

AURKEZPENA 7
AURKEZPENA
XVIII. mende amaieran, Edward Jenner landa-medikua ohartu zen behi-baztangak kutsatutako
abeltzainek immunitatea garatzen zutela baztanga arruntaren kontra. Hala, Jennerri bururatu
zitzaion behi-baztanga inokulatzea pertsona osasuntsuetan, immunitatea gara zezaten garai
hartan hilkorra zen baztanga arruntaren aurka. Era horretan hasi zen txertoen historia, eta
baztanga izan zen gizakiak desagertaraztea lortu zuen lehen gaixotasun infekziosoa.
Gaur egun, ez du inork zalantzan jartzen txertoa jartzeko programak osasun publikoaren
aktiborik baliotsuenetako bat direla. Izan ere, txertoek banakakoak babesteaz gain, babes hori
biztanleen multzora hedatzen dute. Horrenbestez, azken hamarkadetan esparru horretan euskal
erakundeek egindako lanari esker, prebenitu daitezkeen haurren immunogaixotasunak nabarmen
murriztu dira Euskadin.
Duela gutxi, 2013-2020 aldirako Osasun Planaren barnean, eta Euskadiko Txertaketa Aholku
Batzordearen eskutik betiere, haurren txerto-egutegiaren berrikuspen eta eguneraketa sakona egin
dugu; ondorioz, gaur-gaurkoz, Euskadikoa Europako haurren txerto-egutegi osoenetako bat da.
Hala ere, herritarrek txertaketa-programak betetzea helburu funtsezko eta utziezina da, eta
horrek eragile askoren lankidetza eskatzen du, tartean, osasuneko profesionalena, helburua
lortzeko ezinbesteko eragileak diren aldetik. Aldi berean, azken urteetan agertu diren belaunaldi
berriko txertoak eskaintzeko, ahalegin ekonomiko handia egin da, baita ezagutza etengabe
eguneratzen ere.
Horrenbestez, argitaratu dugun Txertoen Eskuliburua, hain zuzen, gida eraginkorra eta
laguntza praktikoa izango da euskal osasun-sarean diharduten profesionalen egunez egunekoan.
Horrela, edizio berritu honetan, haurren txertoei buruzko gomendioez gain, pertsona heldu
osasuntsuentzako txertaketa-gomendioen egutegi egituratua ezarri da aurrenekoz, eta arrisku-
taldeei zuzendutako kapitulu espezifikoak txertatu dira. Informazio hori guztia aldian behin
eguneratuko da eskuliburuaren edizio digitalean. Hori eskura dago jada Eusko Jaurlaritzaren
Osasun Sailaren webgunean: www.euskadi.eus
Eusko Jaurlaritzaren Osasuneko sailburu naizen aldetik, eskerrak eman nahi dizkiet Euskadin
txertaketa-egutegi osoa eta txertaketa-indize altuenetako bat izatea lortu duten pertsona guztiei
(profesionalak, kudeatzaileak, zientzia-elkarteak, elkargo profesionalak, komunikabideak, etab.).
Halaber, eskerrak eman nahi dizkiet eskuliburua idazteko eta editatzeko lanetan aritu direnei. Eta,
bereziki, Euskadiko Txertoei buruzko Aholku Batzordeko kideei, urte hauetan guztietan egindako
lanarengatik, lan horiek laguntza handia izan direlako txertaketa-programak hain emaitza onak
emateko eta, zalantzarik gabe, euskal gizartearen osasuna hobetzeko.
Jon Darpón Sierra
Osasuneko Sailburua

9AURKIBIDEA
LABURDURAK.............................................................................................................................. 13
1. KAPITULUA
PRINTZIPIO ETA GOMENDIO OROKORRAK......................................................................... 17
1.1. Printzipio orokorrak.................................................................................................. 17
1.2. Txertoen sailkapena................................................................................................. 27
2. KAPITULUA
ERIZAINTZAKO PROZEDURAK................................................................................................ 33
2.1. Erizaintzako prozedurak txertoak jartzean.......................................................... 33
2.2. Txertoak emateko teknikak..................................................................................... 37
2.3. Hotz-katearen kontrola eta txertoen biltegiratzea............................................. 43
2.4. Txertoen erregistroak............................................................................................... 51
3. KAPITULUA
UMEEN TXERTAKETA-EGUTEGIA.
PERTSONA HELDU OSASUNTSUEN TXERTAKETA-EGUTEGIA...................................... 57
3.1. Difteria........................................................................................................................ 57
3.2. Tetanosa..................................................................................................................... 62
3.3. Kukutxeztula ............................................................................................................ 66
3.4. Poliomielitisa............................................................................................................. 71
3.5. Haemophilus influenzae b..................................................................................... 75
3.6. Gaixotasun Meningokozikoa................................................................................... 79
AURKIBIDEA

Txertaketen Eskuliburua10
3.7. Pneumokokoa...........................................................................................................84
3.8. B hepatitisa..............................................................................................................89
3.9. Elgorria- Errubeola-Parotiditisa............................................................................95
3.10. Barizela................................................................................................................ 101
3.11. Giza papilomaren birusa.................................................................................. 105
3.12. Pertsona heldu osasuntsuen txertaketa-egutegia....................................... 109
3.13. Gripea................................................................................................................. 116
4. KAPITULUA
BESTE TXERTO BATZUK....................................................................................................... 127
4.1. A hepatitisa........................................................................................................... 127
4.2. Errotabirusa........................................................................................................... 131
4.3. B meningokokoa................................................................................................... 133
5. KAPITULUA
EMAKUME HAURDUNEN TXERTAKETA........................................................................... 141
6. KAPITULUA
PEDIATRIA-ADINEAN DAUDEN ARRISKU TALDEEN TXERTAKETA.......................... 153
7. KAPITULUA
ARRISKU TALDEETAKO HELDUEN TXERTAKETA.......................................................... 179
7.1. Osasun-egoeraren ondorioz txertoa hartzeko beharrizana duten pertsonak.......180
7.2. Egoera berezietarako txertoak............................................................................ 195
8. KAPITULUA
TXERTORIK HARTU EZ DUTEN PERTSONEN EDO TXERTAKETA OSATU GABE
DUTEN PERTSONEN TXERTAKETA-EGUTEGIA EGOKITZEA....................................... 207
9. KAPITULUA
LURRALDE ENDEMIKOETARA DOAZEN BIDAIARIAK................................................... 219

11AURKIBIDEA
10. KAPITULUA
ERANSKINAK........................................................................................................................... 227
10.1. eranskina. Hotz-katearen algoritmoa............................................................. 227
10.2. eranskina. Tenperaturaren eguneroko kontrolari dagokion orria.............. 228
10.3. eranskina. Txertoekin lotutako gorabeheren orria....................................... 229
10.4. eranskina. Txertoen termo-egonkortasuna.................................................... 230
10.5. eranskina. Haurren txerto-egutegiaren bilakaera EAEn............................. 233
10.6. eranskina. Txertoen historia jaiotze-dataren arabera EAEko
herritarren artean............................................................................................... 235
10.7. eranskina. Zaurietan profilaxi antitetanikoa egiteko jarraibideak........... 238
10.8. eranskina. Txertoen eszipienteen zerrenda.................................................. 239
10.9. eranskina. Txerto bat jarri ostean anafilaxia baten aurrean
jarduteko modua.................................................................................................243
10.10. eranskina. Txertoei buruzko galdera edo zalantzen erantzunak.............246
10.11. eranskina. Haurren txertaketa egutegira egokitzea ..................................251
10.12. eranskina. Helduen txertaketa egutegira egokitzea..................................252
10.13. eranskina. Kartela. 2016ko Haurren Txertaketa Egutegia......................253
10.14. eranskina. Kartela. 2016ko Osasun Oneko Helduaren Egutegia...........254

LABURDURAK 13
AEV: Asociación Española de Vacunología.
AEP: Espainiako Pediatria Elkartea.
AT: Arrisku-taldeak.
BCG: Calmette-Guérinen baziloa (tuberkulosia).
CISNS: Osasun Sistema Nazionaleko Lurralde
arteko Kontseilua.
Col: Kolera.
DT: Difteria, haurrentzako dosia (antigeno
ugariduna)-Tetanosa.
DTP: Difteria, haurrentzako dosia (antigeno uga-
riduna) -Tetanosa -Zelula osoko kukurruku-eztu-
la, haurrentzako dosia (antigeniko ugari).
DTPa: Difteria, haurrentzako dosia (antigeno
ugariduna) -Tetanosa -Zelularik gabeko kuku-
rruku-eztula, haurrentzako dosia (antigeniko
ugari). 7 urte bete arte erabiltzen da.
dTpa: Difteria (antigeno urrikoa), Zelularik
gabeko tetanosa eta kukurruku-eztula, antige-
niko urrikoa. 4 urtetik aurrera erabiltzen da eta
oroitzapen-dosi modura.
DTPa-VPI-VHB+Hib: Difteria, haurrentzako
dosia (antigeno ugariduna)-Tetanosa -Zelularik
gabeko kukurruku-eztula, haurren-tzako dosia
(antigeno ugariduna)-Polio inaktibatua-B he-
patitisa, haurrentzako dosia+Haemophilus in-
fluenzae b serotipoa. 36 hilabete bete arte.
DTPa-VPI+Hib: Difteria, haurrentzako dosia
(antigeno ugariduna)-Tetanosa-Zelularik gabe-
ko kukurruku-eztula, haurrentzako dosia (anti-
geniko ugariduna)-Polio inaktibatua +Haemo-
philus influenzae b serotipoa. 5 urte bete arte
erabiltzen da.
EAE: Euskal Autonomia Erkidegoa.
EncJap: Entzefalitis japoniarra.
FA: Sukar horia.
FTI: Sukar tifoide inaktibatua.
LABURDURAK
FTO: Sukar tifoidea, aho bidezkoa.
HA: A hepatitisa.
HB: B hepatitisa.
Hib: Haemophilus influenzae b motakoa.
IOM: Institute of Medicine.
Men ACWY: A, C, W eta Y meningokokoa,
konjugatua.
Men B: B meningokokoa.
Men C: C meningokokoa serotipoa, konjugatua.
OMS: Munduko Osasun Erakundea.
RV: Errotabirusa.
SBA: Serumaren ekintza bakterizida/seruma-
ren antigorputz bakterizida.
SBAh: Giza serumaren konplementua duten
antigorputz bakterizidak.
SBAr: Untxien serumaren konplementua duten
antigorputz bakterizidak.
SEIP: Infektologia Pediatrikoko Espainiako So-
zietatea.
SRP: Elgorria, errubeola eta parotiditisa (hi-
rukoitz birikoa).
T: Tetanosa.
Td: Difteria, helduentzako dosia (antigeno urrikoa)-
Tetanosa. 7 urtetik aurrera erabiltzen da.
UE: Europar Batasuna.
Var: Barizela.
VHA: A hepatitisa txertoa.
VHB: B hepatitisa txertoa.
VNC10: Pneumokokoaren aurkako txerto kon-
jugatua, 10 balentea.
VNC13: Pneumokokoaren aurkako txerto kon-
jugatua, 13 balentea.
VNP23: Pneumokokoaren aurkako txertoa, po-
lisakaridoa, 23 balentea.
VPH: Giza papilomaren birusa.
VPI: Polio aktibatu gabekoa.
VPO: Polio aho ahuldua.
VVZ: Barizela zoster birusa.

PRINTZIPIO ETA
GOMENDIO OROKORRAK
1. Kapitulua

PRINTZIPIO ETA GOMENDIO OROKORRAK 17
1.1. PRINTZIPIO OROKORRAK
Sarrera
Giza gorputzak inbaditzaile jakinen aurka, hala nola, birusen, bakterioen eta ehun estrainioen
aurka, defendatzeko duen gaitasuna da immunitatea. Organismoari estrainioak zaizkion subs-
tantziak dira antigenoak, erantzun immunitarioak sorrarazten dituztenak.
Txertaketa terminoa baino zabalagoa da immunizazio terminoa. Gizabanako osasuntsu senti-
berei immunitate artifiziala erantsi edo emateko prozesua adierazten du, eta produktu immu-
nobiologikoak hartuz osatzen da. Bi immunizazio mota daude: aktiboa (txertaketa) eta pasiboa
(seruma edo immunoglobulinak).
Immunizazio aktiboaren helburua da babes-erantzun immunitario espezifikoak eragitea eta
sortzea (antigorputzak eta/edo T linfozitoen bitarteko immunitatea), gizabanakoei antigeno era
ezberdinak (txertoak, toxoideak).
Gaztelaniaz vacuna hitza erabiltzen da txerto esateko, eta hitz hori ingeleseko vaccine hitzetik
dator. Baztangaren txertoak erabiltzen duen birusari deitzen zaio horrela, Jenner-en garaitik.
Immunizazio pasiboaren bidez, modu exogenoan sortutako antigorputzak (animalien edo gizaki
emaileen immunoglobulinak) ematen zaizkio gizabanako osasuntsu sentiberari, berehalako,
baina era berean, aldi baterako babesa emateko agente infeziosoren batekiko.
Babes edo immunitate indibiduala gizabanako batek lortzen duen babesa da, hartu dituen
txertoei dagozkien gaixotasunekikoa.
Babes kolektiboa edo talde-immunitatea, herritar guztiak babes ditzakete zenbait txertok,
agente infekziosoaren transmisioa eragozten dutelako. Pertsonatik pertsonara transmititzen
diren gaixotasunek sorraraz dezakete talde-immunitatea, ostalari bakarra dute eta immunitate
espezifikoa eta iraunkorra ematen dute (esaterako, elgorria, polioa eta barizela).
Oinarrizko kontzeptuak
1. TXERTOAK
Mikroorganismo bizien, indargetuen edo agente horien zati antigenikoen suspentsioak dira,
eta, ostalari batengan barneratzen diren unean, adaptazio-erantzunak (espezifikoa + memo-
ria) eragiten dituzte, mikroorganismo horiek sortutako gaixotasuna prebenitzeko.

2. TOXOIDEAK
Toxina bakteriano eraldatuak dira, ez-toxiko bihurtuak, eta antitoxinen sorrera bultzatzen dute.
3. IMMUNOGLOBULINA
Antigorputzak dituen soluzioa da, gizakien odoletik lortua, eta immunoeskasiak dituzten
pertsonen immunitateari eusteko edo immunizazio pasiboa lortzeko erabiltzen da. Muskuluen
edo zainen barnetik ematen da.
4. TXERTAKETA-JARRAIBIDEAK
Txertoa ematen hasteko uneak eta dosien arteko denbora-tarte egokienak adierazten dituzte.
5. LEHEN TXERTAKETA
Txertoak hasierako erantzun egokia sorrarazteko behar dituen hasierako dosiak dira.
6. OROITZAPENEKO DOSIA EDO INDARGARRIA
Babes-maila egokiari eusteko behar diren dosi gehigarriak dira.
7. ANTIGENOA
Antigorputz batek edo T zelularen hartzaileak ezagutzeko moduko molekula oro. Bakteriak
edo birusak izaten dira txertoetako antigenoak, eta indargetuak (bizirik) ala inaktibatuak
(hilik) egon daitezke. Osorik edo haien zatiak erabiltzen dira. Honakoak izan daitezke:
• Timo-mendekoak:
T linfozitoen laguntza behar dute B linfozitoen erantzun humorala eragiteko. Haiek
eragiten dute “memoria immunologikoa” deritzona. Erantzun primarioak (Ig M) eta
sekundarioak (Ig G) sorrarazten dituzte.
• Timo-independenteak:
Ez dute T linfozitoen laguntzarik behar. Ig M antigorputz gutxi sortzen dituzte.
8. KONTSERBATZAILEAK
Kontaminazio-arriskua dagoenean soilik gehitzen zaie substantzia hau txertoei, beraien
kontserbazioari laguntzeko. Hauek dira sarrien erabilitako batzuk: tiomersala (gaur egun
oso erabilera urria du), 2-fenoxietanola, formaldehidoa, fenola, benzetonio kloruroa eta
antibiotikoak.
9. EGONKORTZAILEAK
Txertoaren egonkortasun termikoa, hezetasuna eta pH-a mantentzen laguntzen duten
produktuak dira. Gelatina, laktosa eta albumina dira erabilienak.

0 5 10 15 20 25 30
Antigorputzen
kopurua
Erantzun primarioa
Erantzun sekundarioa
Babes-maila
Antigeno
1. injekzioa
Antigeno
2. injekzioa
Denbora egunetan
Erantzun primarioa gertatzen da antigenoak organismoan lehen aldiz sartzen direnean.
Antigorputzak maila txikian sortzen dira, IgM motakoak nagusiki. Egun bateko edo aste
batzuetako erantzuna izan daiteke.
10. ADJUBANTEA
Txertoari gehitzen zaion substantzia da, txertoko antigenoen immunogenizitatea handitzeko.
Zenbait adjubante mota daude:
• Aluminio-gatz mineralak:
- Aluminio-hidroxidoa (Infanrix®, Infanrix-IPV+Hib®,Cervarix®)
- Aluminio-fosfatoa (Prevenar®, Synflorix®)
- Aluminio-hidroxidoa eta -fosfatoa (Twinrix,® Infanrix-hexa®)
- Aluminio-hidrofosfatoko sulfatoa (Gardasil®)
• Emultsioak: MF59 (Chiromas®, Focetria®).
• Sistema adjubanteak:
- AS03: eskualeno eta DL alfa tokoferolaren konposatua (Pandemrix®)
- AS04: A monofosforodun lipidoaren konposatua (MPL) (Cervarix®)
11. TXERTAKETARI EMANDAKO ERANTZUNA
Faktore ugarik baldintzatzen dute txertaketaren erantzun optimoa; besteak beste, txertoaren
izaerak eta hartzailearen adinak eta egoera immunitarioak.
Txertoak emateko adinen gaineko gomendioak zehazteko, aintzat hartzekoak dira adinak
berariaz dakartzan gaixotasun-arriskuak eta konplikazio espezifikoak, pertsonek adin jakin
batean txertoari erantzuteko duten gaitasuna, amaren antigorputzen transferentzia pasiboak
sor ditzakeen interferentziak, edo aldez aurretik antigorputzak daramatzaten odol-deribatuak
hartu izana.
Immunitatea sortzeko, txerto gehienek dosi bat baino gehiago behar izaten dute lehen
seriean, eta zenbait kasutan, berriro eman behar izaten dira txertoak, immunitateari eusteko.

Erantzun sekundarioa gertatzen da antigenoak organismoan sartzen diren hurrengo aldietan.
Azkar lortzen dira antigorputzen maila handiak, kantitate handitan. IgG motakoak izaten
dira, batik bat.
Txerto beraren dosien arteko denbora-tarteak
Txertaketa-jarraibideak zehazten du txerto beraren dosien artean gomendatutako denbora-
tartea; hau da, uneoro babes egonkorra izateko ezarri den tarte optimoa.
Txerto beraren arteko dosien artean ezinbestean utzi behar den denbora-tartea da gutxieneko
denbora-tartea.
Txertaketa-jarraibideak dosien artean ezartzen duen gutxieneko denbora-tartea
luzatzeak ez du txertoaren eraginkortasunik murrizten. Aitzitik, denbora-tarte
hori laburtzen baldin bada, erasan egin daitezke txertoarekiko erantzuna eta
haren babesa; beraz, BETI BETE BEHAR DA DOSIEN ARTEAN UTZI BEHAR
DEN GUTXIENEKO DENBORA-TARTEA
Horrez gainera, gomendatutakoak baino denbora-tarte luzeagoak utziz gero, ez dago txertaketa-
jarraibidea berrekiteko premiarik, memoria immunologikoaren eraginez. Txerto tifoide
ahotikoarena da salbuespen bakarra.
Aldi berean txerto bat baino gehiago ematea
Bisita berean txerto bat baino gehiago eman daitezke.
Haurtzaroan, txertaketa-egutegi sistematikoak gomendatzen dituen txertoak batera hartzeak
handitu egiten ditu immunizazio-aukerak.
Txerto guztiak aldi berean eta bisita bakar batean eman dakizkioke pertsona berari, baina, hori
egitekotan, gorputzeko leku bat baino gehiagotan eman behar dira. Injekzio bat baino gehiago
eman behar baldin bada gorputz-adar batean, gutxienez 2,5 cm utzi behar dira ziztaden artean,
toki berean erreakzioak pilatzeko aukera minimizatzeko.
Sarri askotan erreakzio lokal edo sistemikoa duten txertoak aldi berean ematen baldin badira,
erreakzio horien arriskua handi daiteke, baina ez da behatu kontrako erreakzioen intzidentzia
edo larritasuna handitzen denik, modu sistematikoan ematen diren txerto gehienak aldi berean
eman ondoren.
Aldi berean txerto bat baino gehiago ematea jardun modu egokia da txertaketa-programak
jarraitzekoarazoakdituztenpertsonekin,txertaketarenbidezprebenitudaitezkeengaixotasunekin
laster kontaktuan izatekotan diren pertsonekin, eta laster bidaiaren bat egin behar dutenekin.
Ez da txerto bat baino gehiago nahastu behar xiringa berean, salbu eta txertoaren fitxa teknikoak
berariaz onartzen baldin badu aukera hori.

Aldibereantxertobatbainogehiagoematea/txertoeneta
beste produktu biologiko batzuen arteko interferentziak
Mediku-bisitetan zenbait txerto emateko, kontuan hartuko dira emandako antigeno-motak eta
antigenoen artean utzi behar den gutxieneko tartea, taula honetan ageri denaren arabera:
• INTERFERENTZIAK IMMUNOGLOBULINEKIN. Eskuratutako antigorputzek interferen-
tziak sor di-tzakete txerto jakin batzuekiko erantzun immunitarioan. Horren ondorioz,
aldatu egin daiteke seruma edo erantzun immunitarioa apaldu, antigorputzen amaierako
kontzentrazio txikiagoak eraginez. Hala ere, immunitate pasiboaren bidez eskuratutako
antigorputzek ez diote erasaten txerto guztien erantzun immunitarioari.
• Interferentziak birus bizien txertoekin. Erantzun immunitario egokiak sorrarazteko,
txertoa hartu duen pertsonarengan erreplikatu behar da txertoaren birus bizia.
Txertoaren birusa neutralizatzean murrizten da immunitate pasiboaren bidez
eskuratutako immunoglobulinek dakarten immunitate-erantzuna, hori du arrazoi
behinena, erreplikazioa inhibitu eta masa antigeniko nahikorik sortzen ez duen aldetik.
Txerto jakin batzuek eman aurretik edo, haiekin batera, immunoglobulinak dituzten
prestakinak ematen baldin badira muskulu edo zainetatik, birus biziak dituzten
txertoekiko erantzun immunitarioa erasan daiteke.
Bularreko haurrak eta haur txikiak arnas birus sintzitialarekiko babesteko produktu
batek sagu gizatiartuaren antigorputz monoklonalak erabiltzen ditu (palivizumab),
birus horren aurka egiteko bakarrik erabiltzen direnak, eta ondorioz, ez dute erasaten
mikroorganismo bizien txertoekiko erantzun immunitarioa.
• Interferentziak txerto inaktibatuekin. Ez da interferentziarik behatu txerto inaktiba-
tuekin, normalean erabili ohi diren dosietan, bederen.
• Interferentziak antigorputz monoklonalekin (arnas birus sintzitialaren profilaxia)
Ez dago interferentzia edo erasanik, ez txerto bizi indargetuekin, ez inaktibatuekin.
EMANDAKO ANTIGENO MOTA ANTIGENOEN ARTEKO GUTXIENEKO TARTEA
Bi antigeno inaktibatu edo gehiago. Aldi berean eman daitezke,
edo edozein tarterekin.
Antigeno inaktibatuak eta biziak. Aldi berean eman daitezke,
edo edozein tarterekin.
Bi antigeno bizi edo gehiago. Aldi berean eman daitezke
edo gutxienez 4 asteko tartea utzita.

Ig
Ig
Antigeno
inaktibatua
Antigeno
indargetua
Antigeno
indargetua
Antigeno
inaktibatua
Ig
Ig
Denbora-tarterik ez
3 eta 11 hilabete bitartean,
Ig motaren arabera*
2 aste
Denbora-tarterik ez
Lehenikematenbaldinbada
* 3 hilabete tetanosaren aurkako IG, 5 hilabete barizelaren IG inespezifikoa edo IGVZ
Interferentzia beste medikamentu batzuekin
• Interferentziak antibiotikoekin
Ezdagointerferentziarikmikroorganismoinaktibatukotxertoekinedohaienzatiakdarabiltzaten
txertoekin, eta horien artean sartzen dira bide parenteraletik ematen diren guztiak.
Antibiotikoek interferentziak eragin ditzakete bakterio indargetuak darabiltzaten
txertoekin; hala nola, sukar tifoidearen aurkako ahotiko txertoarekin. Horrenbestez, ez da
txertorik eman behar pazientea antibiotikoak hartzen ari den bitartean.
• Fabrikatzaile desberdinen txertoen bateragarritasuna
Ezin baldin bada txerto bera erabili txertaketa-segida osatzeko, onargarria da fabrikatzaile
desberdinek egindako txertoak edo fabrikatzaile berak beste herrialderen batean egindako
txertoak erabiltzea txertaketa-eskemak osatzeko, baldin eta txertoetarako onartu diren
fitxa teknikoek adierazten duten moduan ematen baldin badira txertoak.
• Txerto Hirukoitz birikoak eta barizelarenak Mantoux-ekin duten interferentzia
Tuberkulinaren proba txerto horiek jarri aurretik edo horiekin batera egin behar da, tu-
berkulinaren sentsibilizazioa pixka bat jaitsi baitaiteke, bestela, aldi baterako. Mantoux-
en proba beranduago egiten bada, gutxienez 6 aste itxaron behar da negatibo faltsurik
egon ez dadin.
Txertoen ondorengo markatzaileak egitea
Ez da gomendatzen txertoen ondorengo serum markatzaileak egitea, modu orokor eta
sistematikoan.

Merkaturatze-baimena eskuratu aurretik, saiakuntza klinikoen fase bat gainditu behar dute
txertoek, haien efikazia, eraginkortasuna eta erreaktogenizitatea ezagutzeko. Fase hori
igarota, merkaturatu ondorengo saiakuntza klinikoak egiten zaizkie txertoei, epe luzera duten
efikazia ebaluatzeko; beraz, ez dago txertaketa ondorengo markatzaileak modu sistematikoan
egiteko premiarik.
Hori da haurren txertaketa-egutegian zehar gertatzen dena.
Immunitate-egoerak aztertzea komeni da egoera jakin batzuetan:
• Haurra beste herrialde batetik baldin badator eta txertaketa-dokumentaziorik ez baldin
badu edo ekarritako dokumentazioa ez baldin bada fidagarria, immunoprebenigarriak di-
ren zenbait gaixotasunen (elgorria, errubeola, hazizurriak, barizela; tetanosa) serum pro-
ba eskuragarrien bidez (IgG zehaztekoak) balora daiteke haur horren immunitate-egoera.
Txertaketaren bidez B hepatitisarekiko duten babesa baloratzeko, HB-ren aurkakoak
neurtuko dira, eta positibotzat joko ≥ 10 mUI/mL neurriko balioak.
Tetanosaren kasuan, babes-maila izango da: ≥ 0,1 UI/mL
• Pertsonaren batek kontrako erreakzio lokal oso handiak baldin baditu tetanosaren aurkako
txertoarekiko eta txertoaren dosi gehiegi hartu dituenaren susmoa baldin badugu, teta-
nosaren toxinaren aukako antigorputz zirkulatzaileen maila ebaluatzeko aukera azter de-
zakegu, txertoaren beste dosi bat gomendatu aurretik.
• Pertsonak arrisku handia baldin badu B hepatitisaren birusaren arriskupean izateko,
komeni da jakitea txertoari erantzuten dion ala ez. Txertoen ondorengo markatzaileak (HB-
eran aurkakoak) egingo dira, azken dosia hartu eta 1-3 hilabeteren bitartean. Erantzuna
10 mUI/mL baino apalagoa baldin bada, txertoaren beste serie oso bat emango da (3 dosi),
eta berriro egingo dira markatzaileak, azken dosia hartu eta 1-3 hilabetera. Erantzunik
ezaren egoerak bere horretan badirau, ez dira txertoaren dosi gehiago gomendatuko eta
erantzunik gabea dela ulertuko da. Egoera horren berri emango zaio, eta posible baldin
bada, kasuan-kasuan egokiak diren prebentzio-neurriak ezarriko dira.
Besteak beste, egoera hauetan egin behar dira txertoen ondorengo markatzaileak:
- B hepatitisaren eramaile kronikoen sexu-bikotekideek txertoarekiko erantzuna ematen
duten jakin behar da, beste kontrol-neurri batzuk gomendatu beharko baitira, baldin
eta ez badiote txertoari erantzuten.
- B hepatitisaren aurkako txertoari erantzuten dioten jakin behar dute arriskuan izan
daitezkeen osasun-langileek.
- Hemodialisia hartzen dutenekin eta immunodeprimituekin, erantzun apalak eman
baititzakete.
Txertoa berriro ematea, jarraibide normaletik kanpo
Txertoaren dosi gehiago emateak ez du beti handitzen immunitatea; izan ere, estimulu batzuk
deusezak izaten dira (eraginik gabekoak) eta beste batzuk paradoxikoak (efektu apalagokoak).
Txertoari hasieran erantzun ondoren, pertsona askok galdu egiten dituzte antigorputzak

denbora igarotzean. Pertsona immunokonpetenteengan, arau orokorra da txertoek memoria
immunologikoa sorrarazten dutela B linfozitoetan, eta ondorioz, babesak bere horretan jarraitzen
duela, infekzio klinikoei eta antigorputzen murrizketari aurre egiteko.
Sarri askotan, B hepatitisaren aurkako txertoaren serie oso bati hasiera batean erantzun dioten
pertsonek behin eta berriro hartu behar izaten dute txertoa, antigorputzik ez dutelako edo
haiek murriztu zaizkielako kontra HBs (< 10 mIU/ml). Immunodepresiorik ez duten pertsona
osasuntsuei ez zaie B hepatitisaren aurkako txertoaren oroitzapeneko dosirik eman behar.
Txertoen kontraindikazioak eta kontuan hartzeko alderdiak
Kontraindikazioek pertsonen egoera jakin batzuek adierazten dituzte, kontrako erreakzio larriak
eragin ditzaketenak.
Kontraindikazio gutxi dituzte txertoek.
1. Kontuan hartzekoak
Pertsonaren osasun-egoerari erreparatu behar zaio, kontrako erreakzioak edo kontrako
erreakzioen intentsitatea handi ditzaketen egoerak bizi baititzakete, baita txertoak
immunogenizitatea sortzeko duen gaitasuna apaldu dezaketen egoerak ere.
• Gaixotasun akutu moderatu edo larriak, batik bat ≥ 38º edo gehiagoko sukarrarekin
batera ageri baldin badira.
• Antigorputzak dituzten hemoderibatuak hartzea.
2. Betiko kontraindikazioak:
• Alergia-erreakzio larria (anafilaktikoa) izatea txertoaren osagairen bati edo aldez
aurretik jarritako dosiren bati.
• Kukutxeztularen aurkako txertoa hartu ondorengo 7 egunetan entzefalopatia bat
izatea, bestelako kausarik identifikatu gabe.
3. Berariazko kontraindikazioak:
• Txerto bizi indargetuak haurdunaldian.
• Txerto bizi indargetuak immunogutxitze larrietan.
4. Txertoekiko kontraindikazio oinarririk gabeak
• Gaixotasun arina, sukarrik gabea edo sukar-puntuaz.
• Antibiotikoen bidezko tratamenduak: ez dute txertoekiko erantzuna apaltzen, ahotiko
txerto tifoidearen kasuan izan ezik.
• Haur prematuroak.
• Bularreko haurrak.

Bibliografia
1. Guide des vaccinations. Édition 2012. Direction générale de la santé Comité
technique des vaccinations. France
2. General Recommendations on Immunization: Recommendations of the Advisory
Committee on Immunization Practices (ACIP). January 28, 2011 / 60(RR02);1-60
3. Immunity and how vaccines work: the green book, chapter 1. Published by The
Stationery Office. Department of Health. UK. 2013. Disponible https://www.
gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/144249/
Green-Book-Chapter-1.pdf


DTPa-VPI-HB+Hib 6aste 36hilabete 4aste 4aste 2-4-6hilabete
DTPa-VPI+Hib 6aste 5urte 4aste 4aste 6hilabete 18hilabete
CMENINGOKOKOA 2hilabete Ezdu 8aste 6hilabete 4-12hilabete-12urte/AT
Hib 6aste Ezdu 4aste 4aste 6hilabete Dosibakarra/AT
VPI 6aste Ezdu 4aste 4aste 6hilabete 0-1-6hilabete/AT
BHEPATITISA RN Ezdu 4aste 8aste 0-1-6hilabete/AT 0-1-2-12h/
0-7-21e-12h1
HIRUKOITZBIRIKOA 12hilabete Ezdu 4aste 12hilabete-4urte
Td 7urte Ezdu 4aste 6hilabete 10urte 16urte,helduak
NEUMOKOKO-VNP23 2urte Ezdu 5urte AT
AHEPATITISA 12hilabete Ezdu 6hilabete AT
BARIZELA 15hilabete Ezdu 4aste 15hilabete-4urte
A-BHEPATITISA 12hilabete Ezdu 4aste 8hilabete 0-1-6AT 0-1-2-12h/
0-7-21e-12h
PAPILOMA 9urte Ezdu 4aste 3hilabete 0-6/0-1-6(>13u)
NEUMOKOKO-VNC13 6aste Ezdu 4aste 4aste 6hilabete 2-4-12h

ERROTABIRUSA 6aste 24aste 4aste
6aste 32aste 4aste 4aste
1.Taula.Txertoakematekoadinaketadenboratarteak
(Lehenengourteabetetzen
duenetikaurrera)
TXERTOAEMATEKO
GUTXIENEKOADINA
TXERTOAEMATEKO
GEHIENEKOADINA
GUTXIENEKOTARTEADOSIBATETIKBESTERAJARRAIBIDE
GOMENDATUA
JARRAIBIDE
GOMENDATUA
1.aeta2.a2.aeta3.a3.aeta4.a
(2015etikaurrerajaiotakoak)/
10urte/AT
*AT:Arrisku-taldeak
1Engerixtxertoa

1.2. TXERTOEN SAILKAPENA
Hau da, funtsean, txertoen sailkapena: biziak (indargetuak), inaktibatuak, azpiunitatekoak,
toxoideak, DNAkoak eta bektore birkonbinatzailekoak.
Sailkapen mikrobiologikoa
a) Txerto bakterianoak
b) Txerto birikoak.
Sailkapena, txertoa egiteko erabilitako teknologiaren
arabera
a) Indargetuak. Hazkuntza-bitartekoen bidez inokulazio- eta ereite-saioak egin ondoren,
birulentzia apaldua duten mikroorganismoekin egiten dira txerto indargetuak.
Mikroorganismo biziak diren aldetik, eutsi egiten diote gaitasun antigenikoari.
b) Inaktibatuak. Mikroorganismo hilen bidez egiten dira, prozedura fisikoak edo kimikoak
erabiliz; hau da, beroa, formola, etab.
* Ahotik hartzen direnak izan ezik.
Txerto indargetu eta inaktibatuen arteko diferentziak
TXERTO BIZI INDARGETUAK
Zelulen hazkuntza-saioetan indargetu behar
dira.
Dosi bakarrean ematen dira* eta iraupen
luzeko babesa ematen dute.
Immunitate humoral eta zelularra dakarte.
Ez dute adjubanteen beharrik.
Infekzioak kutsa ditzakete txertorik hartu
gabekoei.
Ahotik edo bide parenteraletik ematen dira.
Galkorrak dira: hori dute ezaugarri.
Erreaktogenoagoak izaten dira.
Ostalarian erreplika daitezke (mikroorganis-
mo gutxiago behar dituzte).
Interferentziak dakarzkie antigorputz
zirkulatzaileek.
Zailak dira egiteko.
TXERTO INAKTIBATUAK
Indargetu gabeko mikroorganismoen bidez
egin daitezke.
Dosi bat baino gehiagotan ematen dira
(iraupen laburreko babesa ematen dute).
Soilik immunitate humorala dakarte.
Maiz behar dituzte adjubanteak.
Ez dute infekziorik zabaltzen txertorik hartu
gabekoei.
Bide parenteraletik ematen dira.
Egonkorragoak dira.
Ez dira hain erreaktogenoak.
Ez dira ostalarian erreplikatzen.
Antigorputz zirkulatzaileek ez dakarkie
hainbesteko interferentziarik.
Errazagoak dira egiteko.

Txerto hauek daude, erabilitako partikula antigenikoari erreparatuta:
1. Mikroorganismo edo zelula osoen txertoak:
Txerto horietako mikroorganismoak, hazkuntzaren bidez lortuak, indargetu egiten
dira animaliekin probatuta edo ereite-saioak eginda (elgorria, errubeola, barizela
eta talde horretako beste txerto biriko edo bakteriano batzuk). Beste batzuk,
berriz, beroaren bidez edo agente kimikoen bidez (esaterako, fenola eta formola)
inaktibatzen dira (gripea, A hepatitisa eta sukar tifoide inaktibatua).
2. Mikroorganismoen zatiren batean oinarritzen diren txertoak:
• Proteinetan oinarrituak.
- Toxoideak.
- Azpiunitateak.
• Polisakaridoetan oinarrituak.
- Polisakarido purifikatuak (pneumokokoa, meningokokoa).
- Polisakariko konjugatuak (Haemophilus influenzae b motakoa, pneumokokoa,
meningokokoa).
c) Errekonbinanteak. Geneak klonatuta egiten dira, proteina antigeniko espezifikoak kodetzeko
zelula ostalari batean. B hepatitisaren eta giza papilomabirusaren aurkako txertoak egiteko,
legamia baten genean txertatzen da dagokion birusaren geneko segmentu bat. Antzeko
teknika bat erabiliz lortu zen difteriaren CMR197 toxina ez-toxiko mutantea, proteina
garraiatzailearen lana egiten duena zenbait txerto polisakariko konjugatuetan.
d) Sintetikoak. Polipeptidoak dituzte osagai, eta mikroorganismoaren antigenoetan
erabakigarri diren aminoazidoen sekuentzia primarioa kopiatzen dute. Aurreko
txertoekin gertatzen den moduan, txerto inaktibatuei dagozkien ezaugarriak dituzte,
immunogenizitatearen eta erreaktogenizitatearen alderdietan.
Osagaien araberako sailkapena
a) Balio bakarreko txertoak. Mikroorganismo baten serum mota edo talde bakarra dute
(C serotaldeko meningokokoaren aurkako txertoa).
b) Txerto balioanitzak. Espezie bereko antigenoen mota bat baino gehiago dituzte, haien
artean immunitate gurutzaturik izan gabe (pneumokokoaren aurkako txertoa).
c) Txerto konbinatuak. Espezie bat baino gehiagoko elementu antigenikoak edo mikroorga-
nismoak elkartzen dituzte (txerto hirukoitz birikoa: emanaldi bakar batean ematen dira
elgorria, errubeola eta hazizurriak).

Osasun-erabileraren araberako sailkapena
a) Txerto programatuak. Osasun-interes komunitarioa duten txertoak dira, eta ondorioz, he-
rritar guztiei ematen zaizkie, herrialde bakoitzak duen txertaketa-programaren barnean.
Txertoen talde horretan daude haurren txertaketa-egutegiko txerto guztiak.
b) Txerto ez-sistematikoak. Interes indibiduala dute, eta ez komunitarioa. Gomendatuta
daude gizabanakoak arrisku-faktore pertsonalak eta ingurumenekoak baldin baditu, edo
epidemia-agerraldiren bat baldin badago.
Txerto horiek guztiak txertaketa-egutegi ofizialetik kanpo ematen dira. Horien adibide
dira, esaterako, gaixotasun jakinen endemia duten lurraldeetara bidaiatu behar dutenei
ematen zaizkienak.

ERIZAINTZAKO
PROZEDURAK
2. Kapitulua

ERIZAINTZAKO PROZEDURAK 33
2.1. ERIZAINTZAKO
PROZEDURAK TXERTOAK
JARTZEAN
Txertoa jarri aurreko balorazioa
Txertoa eman baino lehen, hauek egin behar dira:
• Txertoen hotz-kateari eusten zaion egiaztatu behar da (2 ºC eta 8 ºC artean izan behar dute).
- Termometroak adierazten dituen tenperatura minimoa, maximoa eta unekoa behatu
behar dira.
- Tenperatura maximoak eta minimoak jaso behar dira eguneroko erregistro-orrian.
• Txertoen stocka eta iraungitze-datak konprobatu behar dira (txerto nahikoa dagoela
ziurtatu behar da eta azkarren iraungitzen direnak erabili behar dira lehenik).
• Hozkailua ondo dabilela ziurtatu behar da, eta ur-galerak eta izotzaren sorrera galarazi
behar dira.
• Erabili behar diren txertoen ezaugarriak ezagutu eta fitxa teknikoak berrikusi behar dira.
• Behar den materiala dugula konprobatu behar da:
- Erabili eta botatzeko xiringak.
- Kalibre askotako orratzak.
- Kotoia edo gaza eta
- Ur esterilizatua edo seruma.
- Hondakin ziztakarietarako edukiontzia.
- Hozkailu eramangarria eta metagailuak (baldin eta osasun-zentrotik kanpo eman
behar baldin bada txertoa).
- Administrazio-lanetarako materiala.
- Erreakzio anafilaktikoetarako ekipamendua.
- Eskularruak.

Pazientea prestatzea
• Zuzen identifikatu behar da txertoa hartzera datorren pertsona: txertaketa-historia
egiaztatu behar da artxiboetan, eta txertaketa-kartila edo -agirian ageri den bera dela
ziurtatu behar da. Informazioa osatu behar da.
• Gurasoen edo txertoa hartzera datozen helduen ulermen-maila aztertu behar da,
informazioa modu egokian emateko. Kontsultetan eta eskoletan egin behar dira lan
horiek guztiak.
• Giro atsegin bat sortu behar da, segurtasuna eta konfiantza emateko immunizatze-
prozesuan.
• Txertoa hartu aurretik eskolan hartzekoa baldin bada txertoa, hartuko den txertoari buruzko
informazioa eta txertaketa-egutegiaren berri eman behar zaio familiari. Idatzizko adostasuna
eman behar dute gurasoek. Gerora, baimen hori ezeztatzeko aukera izango dute.
• Beren adinera egokitutako informazioa jaso behar dute 12 urte edo gehiagoko haurrek,
eta zalantzak azaldu eta argibideak eskatzeko aukera izan behar dute.
• EAEn indarrean dagoen txertaketa-egutegiarekin erkatu behar da pertsonaren txertaketa-
egoera, zer txerto hartu dituen jakiteko eta txerto edo dosi gehigarririk behar duen
hautemateko. Pertsonak dakarren txertaketa-agiria (haurraren kartila, txertoen agiria,
etab.) berrikusi eta zentroko txertaketa-historiako datuekin kontrastatu behar da (Osabide,
txertaketa-fitxak, eskola-txertaketako erregistroak, etab.).
• Zertxertoemangodirenzehaztuondoren,txertoahartukoduenpertsonari,edoadingabekoa
baldin bada, gurasoei edo tutoreei, azalduko zaie zer ezaugarri duten emango diren
txertoek, zer gaixotasun prebenitzen dituzten eta kontrako zer ondorio izan ditzaketen;
horrez gainera, azaldu behar zaie nola jokatu behar den baldin eta kontrako ondorio
horiek azaltzen badira, eta beti ziurtatuko da ulertu egin dela emandako informazioa.
• Anamnesi bat egin behar da arrisku-egoerak hautemateko (2.1 taula).
• Jarrera egokiaren berri eman behar da: pazientea nola jarri erabakitzeko, aintzat hartu behar
dira pazientearen erosotasuna, segurtasuna, adina, mugikortasuna eta txertoa emateko
lekua. Txertoak haur txikiei eman behar bazaizkie, txertoa emateko unean haurrak nola
heldu behar dituzten azaldu behar zaie gurasoei edo tutoreei, txertoa emateko teknika
galaraziko duen mugimendurik egin ez dezaten. Eutsi edo heltzeko metodo ugari daude,
eta erosoena zaiona hautau behar du txertoa emango duen profesionalak.
• Entretenitzeko teknikak: asertibitate-teknikak erabili behar dira, haurrek eta gurasoek
laguntza eman dezaten txertoa emateko unean.

2.1. TAULA. TXERTOA EMAN AURREKO ANAMNESIA
GALDERAK
Ba al duzu sukar-gaixotasun akuturik?
Sendagaiak hartzen edo tratamendu bereziren bat jasotzen ari al zara?
Alergia al diozu sendagai, txerto edo horien osagairen bati (gelatinari, merkurioari edo
bestelakoren bati)?
Alergia al diozu arrautzari? Alergia al diozu bestelako janariren bati?
Erreakziorik eragin al dizu txertoren batek?
Konbultsiorik izan al duzu noizbait? Ba al duzu gaixotasun neurologikorik?
Ba al duzu immunitate-sistemari erasaten dion gaixotasunik: hiesa, minbizia, leuzemia,
kortikoideak darabiltzan tratamendurik edo tratamendu immunogutxitzailerik?
Ba al duzu koagulazioa zaildu edo tronbozitopenia dakarren gaixotasunik?
Jaso al duzu odol- edo plasma-transfusiorik azken hiru hiletan? Gammaglobulinarik eman
al dizute?
Hartu al duzu txertorik aurreko lau asteetan?
Gaixotasun edo tratamenduren baten ondorioz immunodepresioa duen pertsonaren
batekin bizi al zara?
Haurdun al zaude? Laster haurdun gera zaitezkeela uste al duzu? (nerabezarotik egin
behar zaie galdera hori emakumeei)
Orain dela gutxi egin dizute Tuberkulinaren proba?
BETI EGIN BEHARREKOAK
Eskatzen duen informazio guztia eman behar zaio erabiltzaileari.
Lasaitu egin behar dira herritarrak, baldin eta alarma soziala piztu baldin bada txertoren batekin.
Txertoa prestatzea eta ematea
• Txertoa 5 minutu lehenago atera hozkailutik beratu dadin, edo eskuen artean astinduz
beratu.
• Eskuak garbitu behar dira txertoa jarri aurretik eta ondoren.
• Eskularruak jantzi behar dira.

• Ematera goazen txertoa egiaz eman beharreko txertoa dela konprobatu behar da, eta
ziurtatu behar da iraungipen-data, emateko modua eta dosiak zuzenak direla. Itxura
fisikoari erreparatu behar zaio, anormaltasunak hautemateko.
• Konprobatu eman aurretik berreratu edo nahastu behar den txertoa ote den.
• Txertoa eman aurreko unean bertan berreratu txertoa.
• Baloratu adina eta egitura fisikoa, orratz egokia eta ziztada-puntua hautatzeko.
• Txerto bakoitza emateko teknika egokia erabili behar da. (Ikus 2.2 kapitulua)
• Eskura dauden edukiontzi egokietara bota behar dira materialak.
• Txertoa eman ondoren, 15 eta 30 minutu bitarteko denbora itxaron behar da, erreakzio
anafilaktikorik dagoen ikusteko.
• Txertaketa-agirian edo -txartelean erregistratu behar dira emandako txertoaren datuak,
eta berariaz adierazi behar da zer txerto eman den, noiz eman den, txertoa sorta, zer dosi
eman den eta zer elkargo-zenbaki duen txertoa eman duen profesionalak.
• OSABIDEko historia indibidualean erregistratu behar dira txertoaren datuak, eta horre-
tarako, behar bezala erabili behar dira txertoari eta bere loteari dagozkion formularioak
eta DBPak.
• Hurrengo txertoa noiz hartu behar den adierazi behar da.
Txertoa eman ondorengo kontrola
Txertoa eman ondoren, hauek egin behar dira:
• Txertoen stocka zaindu behar da.
• Behar bezala biltegiratu behar dira txertoak.
• Hozkailuaren tenperatura konprobatu behar da.
• Saioa amaitu ondorengo tenperatura erregistratu behar da.
• Termometroa kalibratu behar da.
• Hondakinak garbitu behar dira.
• Materiala berrikusi behar da.

2.2. TXERTOAK
EMATEKO TEKNIKAK
Sarrera
Teknika egokiak erabili behar dira txertoak emateko. Teknika oker bat erabiltzen baldin bada,
gutxiegi xurga daiteke txertoa, eta erreakzio lokalak izateko arriskua handi daiteke.
Txertoak ez dira zainetatik eman behar.
Teknika egokiak erabiltzeko, nahitaezkoa da:
• Txertoa emateko zer bide gomendatzen den jakitea (zalantzarik baldin bada, begiratu
erabilera-orriari edo fitxa teknikoari).
• Larruazalaren eremu osasuntsu bat aukeratzea, pazientearen adinari eta gorputz-egiturari
begiratuta.
• Behar den materia izatea (batik bat, gomendatutako orratz mota).
• Haur bati eman behar baldin bazaio, ondo helduta dagoela ziurtatzea; funtsezkoa da
gurasoen edo laguntzaileen laguntza.
Ekinaldi berean txerto bat baino gehiago emango baldin badira, haiek gorputzeko leku
desberdinetan ematea komeni da. Ezin baldin bada, gutxienez 2,5 cm-ko tartea utzi behar da
haien artean.
Ez da komeni ohituraz parazetamola edo ibuprofenoa hartzea balizko erreakzioak prebenitzeko,
txertaketa-erantzuna apal baitezake. Gomendatuta daude sukarra tratatzeko (≥8 ºC) eta
txertaketaren ondorengo minari aurre egiteko, baldin eta horiek azaltzen badira.
Azterketa ugari egin dira ebaluatzeko zer-nolako erreaktogenizitatea duten bide parenteraleko
txertoek, zenbait aldagairekiko. Frogatu da erreaktogenizitatea txikiagoa dela aldagai hauekin:
• Deltoidean ematean, izterreko kanpo-muskulu bastoan ematean baino.
• Injekzio teknika muskulu barnetik ematen direnean, azalpetik ematean baino.
• Orratz luzeak erabiltzen direnean, motzak erabiltzen direnean baino.
• Muskulu barneko injekzioetan 90 graduko angeluak erabiltzean, angelu txikiagoak
erabiltzean baino.

Teknikak
a) Intradermikoa (ID)
Produktua larruazalaren goiko aldeko lehen geruzaren (epidermisaren) azpitik sartzea
da txertoa bide intrademikotik ematea. Gutxitan erabiltzen da bide hau. Gurean, BCG
txertoa ezkerreko sorbaldaren atzeko aldetik emateko soilik gomendatzen da, deltoidea
eta akromioia ukitzen diren puntutik gertu (zenbait herrialdetan, besaurrearen barruko
alde proximalaren aldean ematen da).
Gurean merkaturatzen da, era berean, gripearen aurkako txerto intradermikoa, baina,
txerto hori emateko, ez da BCG txertoa emateko teknika bera erabili beharrik.
Teknika: Garbitu larruazala. Tenkatu ziztatuko den lekuko azala. Gorantz sartu alaka,
xiringa larruazalarekiko paraleloan dagoela (0-15 graduko angelua). Alaka desagertzean,
lasaitu larruazala eta injektatu. Papula bat sortu behar da, eta 10-30 minututan
desagertu. Segundo batzuk itxaron, kendu astiro orratza.
b) Larruazalpekoa
Produktua larruazalaren azpian eta giharraren gainean dagoen ehun adiposoan inokulatzea
da. Teknika hau erabiltzen da txerto hirukoitz birikoa eta barizelaren aurkakoa emateko.
Larruazalpeko injekzioaren bidez eman daitezke, era berean, pneumokokoaren aurkako
txerto polisakaridoa eta sukar horiaren aurkako txertoa.
Teknika: Garbitu larruazala. Larruazalaren eta larruazpiko ehunaren zati bat atzitu behar
da hatz erakusle eta lodiaren artean. Ziztatu alaka beherantz jarrita, 45 graduko angeluaz.
Askatu atzitutako zatia eta xurgatu. Odolik irteten ez baldin bada, astiro injektatu. Odola
irteten baldin bada, kendu orratza eta errepikatu. Injekzioa eman ondoren, kendu orratza
eta sakatu gaza batekin, igurtzi gabe.
Gorputzeko lekua: bularra hartzen ari diren 12 hilabetetik beherako haurrei, izterreko
kanpo bastoaren erdialdean. Helduagoei, deltoidearen inguruan.
0,45 x 10 mm 25G x 5/8” Marroia
0,4 x 13 mm 27G x 1/2” Grisa
GORPUTZEKO
LEKUA
ORRATZA
(kalibrea/luzera mm-tan)
AEB-TAKO
NEURRIAK
ORRATZAREN
KONO KOLOREA
Ezkerreko
sorbaldaren
atzealdea

c) Muskulu barnekoa
Muskulu barneko ehun sakonean inokulatzen da produktua. Hau da teknika erabiliena.
Muskulu bastoaren erdialdean jarri behar zaie haur txikiei eta deltoidean haur handi eta
helduei. Ez da komeni ipurmasailean inokulatzea, azalpeko gantzetan injekta baitaiteke
txertoa. Gantzetan injektatuz gero, xurgatzea zailtzen da eta kontrako efektuak sortzeko
arriskua handitzen.
Txertoa ipurmasailean edo sabelean ematea beste aukera bat da, baldin eta ezin bada
txertoa gomendatutako lekuetan eman (esaterako, bularra hartzen ari den haurrak
igeltsuz estaliak baldin baditu bi hankak). Komeni da goi aurreko arantza iliakoak, gandor
iliakoak eta trokanterraren goiko ertzak osatutako triangeluaren erdian ematea txertoa.
Salbuespenezko egoeretan soilik erabili behar da, baldin eta kontraindikaziorik ez badu
txertoaren fitxa teknikoan.
Muskulu barneko bidea erabiltzen denean, hematomak ager daitezke injekzioaren lekuan,
baldin eta txertoa hartzen duenak odoljarioen asaldurak baldin baditu edo tratamendu
antikoagulatzaileak hartzen baldin baditu. Txertoak horretarako aukera ematen baldin
0,5 x16 mm 25G x 5/8” Laranja
0,6 x 25 mm 23G x 1” Urdina
GORPUTZEKO
LEKUA
ORRATZA
AEB-TAKO
NEURRIAK
ORRATZAREN
KONO KOLOREA
Bularreko
haurrak <12
hilabete
> 12 hilabeteko
haurrak eta
helduak
Izterraren kanpo
bastoaren
erdialdean
Deltoidearen
inguruan
Iturria: California Immunization Branch. Iturria: bertan moldatua
Muskulu-ehuna
Dermisa
Gantz-ehuna
(larruazalpekoa)
45ºko angelua

badu, larruazalpeko bidea erabil daiteke. Txerto batzuek immunogenizitate txikiagoa
dakarte larruazalpeko bidetik emanez gero; hala nola, B hepatitisaren aurkakoak. Txerto
horiek muskulu barnetik eman behar dira, kalibre fineneko orratzarekin (0,5x25mm), eta
gutxienez 2 minutuz sakatu behar da, tinko.
Teknika: Garbitu larruazala. Eutsi hatz erakusle eta lodiarekin injekzioaren eremua,
larruazala tenkatuz. Ziztatu 90 graduko angelu batez, mugimendu azkar eta seguru bat
eginez. Askatu larruazala eta xurgatu. Odolik irteten ez baldin bada, astiro injektatu.
Odola irteten baldin bada, kendu orratza eta errepikatu. Injekzioa eman ondoren, kendu
orratza eta sakatu gaza batekin, igurtzi gabe.
0,5 x16 mm 25G x 5/8” Laranja
0,5 x 25 mm 25G x 1” Laranja
GORPUTZEKO
LEKUA
ORRATZA
AEB-TAKO
NEURRIAK
ORRATZAREN
KONO KOLOREA
Jaioberriak
(<hilabetea)
eta pisu txikiko
haurrak
Haurrak < 18
hilabetekoak
Haurrak >18 h
Helduak
Kanpo
bastoaren
erdiko tertzioa
Kanpo
bastoaren
erdiko tertzioa
Deltoidea
Deltoidea
0,5 x 16 mm 0,5 x 25 mm
0,6 x 25 mm

d) Ahotikoa
Ez da txertoak emateko bide hau erabiltzen egutegi ofizialeko txertoekin. Hala ere,
gomendatutako bidea da gurean ematen dena beste txerto batzuentzat: errotabirusa,
kolera, sukar tifoidea, etab. Bide gomendatua da, era berean, polioaren txerto
ahotikoarentzat (herrialde askotan ematen dena gaur egun ere).
Txertoaren aurkezpena dosi bakarrekoa denean, ahoan ematen da, zuzenean. Dosi bat
baino gehiagokoa baldin bada, behin erabili eta botatzeko goilaratxo batekin ematen da.
e) Sudurretikoa
Sudurretiko txerto bakarra dago baimendua gurean (Fluenz-Tetra® de Medimmune).
Gripearen aurkako txertoa da, hotzera egokitutako birus indargetukoa.
Iturria: geuk moldatua
Iturria: California Immunization Branch.
Muskulu-ehuna
Dermisa
Gantz-ehuna
(larruazalpekoa)
90ºko angelua
Iturria: geuk moldatua

Bibliografia
1. Anna Taddio, A.Lane lIersich, Moshe, Andrew Kikuta, Vibhuti Shah M. Physical
Interventions and Injection Techniques for Reducing Injection Pain During
Routine Childhood Immunizations: Systematic Review of Randomized Controlled
Trials and Quasi-Randomized Controlled Trials. Volume 31, Supplement
B[Clinical Therapeutics], s48-s76. 2009. 2009.
2. Moshe Ipp, Anna Taddio P. Vaccine related pain: Randomized controlled trial of
two injection techniques. [Arch Dis Child doi:10.1136/adc.2007.118695]. 2010.
3. Petousis-Harris H. Vaccine injection technique and reactogenicity--Evidence for
practice. Vaccine 2008 Nov 25;26(50):6299-304.
4. Jackson LA, Starkovich P, Dunstan M, Yu O, Nelson J, Dunn J, et al. Prospective
Assessment of the Effect of Needle Length and Injection Site on the Risk of
Local Reactions to the Fifth Diphtheria-Tetanus-Acellular Pertussis Vaccination.
Pediatrics 2008 Mar 1;121(3):e646-e652
5. http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr6002a1.htm?s_cid=rr6002a1_e
(visitado 1 nov 2015)
6. http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/vac-admin.html (visitado 1 nov 2015).
7. Effect of prophylactic paracetamol administration at time of vaccination on
febrile reactions and antibody responses in children: two open-label, randomised
controlled trials.
Primula R, Siegrest CA, Chlibek R, Zemlickova H, Vackova M, Smetana J,
Lammel P et al. The Lancet 2009; 374:1339-1350
8. Guide des vaccinations. Édition 2012. Direction générale de la santé Comité
technique des vaccinations. France

2.3. HOTZ-KATEAREN
KONTROLA ETA TXERTOEN
BILTEGIRATZEA
Txertoak produktu biologikoak dira, sentikorrak argiaren, hezetasunaren, denboraren eta, batik
bat, tenperaturaren aldaketekiko. Txertoa egin eta eman bitarteko denboran immunizatze-
gaitasunari eusteko, gomendatutako tenperaturan gorde behar da beti txertoa. Kontserbazio-
baldintza egokiak aldatzen baldin badira, txertoak indarra galduko du edo aktibo izateari utziko
dio; gainera, prozesu hori atzeraezina da, eta ezin da begibistan ikusi.
TXERTO GUZTIAK +2 ºC ETA +8 ºC BITARTEKO TENPERATURAN GORDE BEHAR DIRA.
Giza baliabideak
Txertoak ematen dituen zentro bakoitzak arduradun bat edo gehiago izan behar ditu, txertoen
logistika sistematikoa gauzatzeko:
• Egunero egiaztatu behar da hozkailuaren tenperatura eguna hastean eta amaitzean
(tenperatura maximoa eta minimoa), eta +2 ºC eta +8 ºC graduen artean daudela
konprobatu.
• Egunero erregistratu behar dira tenperatura horiek (10.2. eranskina).
• Hozkailuak behar bezala dabiltzala konprobatu behar da.
• Txertoen izakin guztiak kontrolatu behar dira, eskuragarri daudela ziurtatzeko eta kopuru
handiegirik ez gordetzeko.
• Aldiro konprobatu behar da txertoen stocka eta haien iraungitze-data (beti egin behar da
hori txerto gehiago eskatu baino lehen).
• Egindako eskaeran zuzen jaso direla ziurtatu behar da, eta horixe bera egin behar da
txertoak beste nonbaitera bidaltzen direnean.
• Zentrora iristen diren txertoak jaso eta berehala gorde behar dira hozkailuan, baldintza
egokietan gordetzeko.
• Txertoen mantentze-lanetan izan daitezkeen intzidentziak hauteman behar dira: hotz-
katearen etenak, txertoen iraungipena, etab.
• Intzidentzien arrazoiak identifikatu behar dira, akatsak zuzendu eta intzidente gehiagorik
ez izateko.

• ESIko eta Osasun Publikoko Azpizuzendaritzako Epidemiologiako Unitateetako
arduradunei jakinarazi behar zaizkie hotz-katean izan diren intzidentziak eta etenak,
bai txertoak jasotzean gertatzen direnak, bai zentroan biltegiratzean gertatzen direnak
(10.3eranskina).
• Txertoak darabiltzaten profesional guztiei jakinarazi behar zaizkie txertoak erabiltzeko eta
biltegiratzeko arauak.
• Prestakuntza eta trebakuntza eman behar zaie txertoak biltegiratuko dituzten langileei.
Baliabide materialak
1. HOZKAILUAREN EZAUGARRIAK
• Txertoetarako hozkailu berariazkoak erabiltzea komeni da.
• Tenperatura erregulatzeko sistema bat izan behar du (termostatoa), bitarte egokira
doitzeko tenperatura.
• Maximo eta minimoen termometroa izan behar dute hozkailuek, tenperatura-aldaketen
eta puntako tenperaturen berri izateko. Komeni da erregistro jarraituko sistemaren
bat izatea (testo modeloen modukoa), tenperatura-aldaketak iraun duen denborari
buruzko informazio osoa eman diezagun.
• Hozkailuaren ateek ez dute apalik izan behar.
• Hozkailuak ez baldin badu izotzaren aurkako sistemarik, aldiro desizoztu behar da,
izotz-geruzak ez dezan 5 mm-ko neurririk gainditu.
• Hozkailuko apalek sarea izan behar dute edo zuloak izan behar dituzte azpian,
likidorik ez pilatzeko, txertoen ontziak garbi eta lehor mantentzeko eta airea aske
ibiltzeko.
• Hozkailua itzaletan jarri behar da, bero-iturrietatik urrun eta 15 cm inguruko tartea
utziz hormekiko.
• Zuzenean entxufatu behar da sarera, deribaziorik gabe.
Ez da INOIZ ERE deskonektatuko txertoak dituen hozkailua beste aparaturen bat
konektatzeko, ezta une labur baterako ere.

Hauei begiratuko zaie hozkailuaren edukiera eta kopurua zehazteko:
• Hartu beharreko pertsonen kopuruari eta nolakoari (helduak, haurrak).
• Zentroan erabiltzen diren txertoen ezaugarriei (haurren egutegia, helduena,
gripearen kanpaina, eskolako txertaketak, etab.).
• Txertoen aurkezpenari (dosi bakarrekoak, dosi bat baino gehiagokoak, kanpainako
aurkezpenak, etab.).
• Txertaketa-egutegian egiten diren aldaketei (txerto berriak, txerto konbinatuak,
etab.).
• Biltegitik txertoak eskatzeko maiztasunari.
Ez da hozkailua %100ean bete behar;.Txertoak hozkailuko hormetatik 2,5 eta 5 cm
arteko distantziara kokatuta egon behar dira. Airea ibiltzeko lekua utzi behar baita.
2. TXERTOAK LEHEN ALDIZ BILTEGIRATU AURRETIKO Tº ALDAKETEN
EGIAZTATZEA
Etxeko hozkailuen tenperatura aldatu egin daiteke apaletik apalera, eta ondorioz, “hozkailuak
nola funtzionatzen duen” jakin behar da:
• Hozkailuko apalen tenperatura konprobatu behar da, aurretik atzera eta alderik alde.
• Tenperatura-aldaketak konprobatu behar dira txertoen kantitate desberdinekin (batez
bestekoa, eskatutakoak iristean, hozkailua husten denean, etab.).
• Hozkailutik kanpoko tenperatura desberdinetan.
3.NOLABILTEGIRATUTXERTOAKTXERTAKETA-ZENTROKOHOZKAILUAN
• Ontzi osotan biltegiratu behar dira, apal edo erretilu berean jarrita txerto mota
bakoitza. Txertoaren izena jarri behar da erretilu bakoitzean.
• Txerto motari eta haien ezegonkortasunari begiratuta kokatu behar dira:
- Birus bizien txertoak jarri behar dira hozkailuko lekurik hotzenean.
- Beste apaletan jarri behar dira birus inaktibatuen txertoak, toxoideak, etab.
• Atzeko aldean jarri iraungipen-data luzeena dutenak, iraungipen laburrekoak erabil-
tzeko lehendabizi.
• Iraungipen-datak berrikusi behar dira biltegiratutako txertoen lote guztietan.

• Txertoen izakin guztiak kontrolatu behar dira, eskuragarri daudela ziurtatzeko eta
kopuru handiegirik ez biltegiratzeko. Txertoen bidalketa-maiztasunari doitu behar
zaio stocka.
• Hozkailuaren beheko aldean urez betetako plastikozko botilak jartzea lagungarria da
barneko tenperatura egonkortzeko, hozkailuko atea irekitzen denean. Ur-botilek 2,5
eta 5 cm bitarteko distantzia izan behar dute haien artean edo distantzia hori izan
behar dute hozkailuko hormekiko, airea ibil dadin.
• Maxima eta minimen termometroa edota beraren sentsorea termometroa digitala
denean, erdialdean jarri behar da, hozkailuko hormetatik eta txertoen kaxetatik
aparte, irakurketa akastunik gerta ez dadin.
• Ez dira txertoak ateetako apaletan jarri behar (hozkailuek ez lukete apalik izan
behar ateetan).
• Ez da sartu behar hozkailuan medikamentu-izaerarik ez duen ezer.
• Hozkailuaren kanpoaldean eskema bat jartzea komeni da, txertoak zer lekutan dauden
jakin eta haiek azkar topatzeko, atea denbora luzean irekita eduki beharrik izan gabe.
4. TEMPERATURAREN KONTROLA
• Egunero,osasun-zentroanlanegitendenean,maximoenetaminimoentermometroaren
bidez tenperaturaren irakurketa egingo da, lanaldia hasi eta amaitzean. Tenperaturak
erregistratzeko orrian idatziko dira egindako irakurketak.
• Tenperatura eguna amaitu baino, gutxienez, ordubete lehenago neurtzea gomendatzen
da, ikusten diren akatsak zuzentzeko.
• Ezinbestean egin behar da lan hori, azkar hautemateko hotz-katearen etenak.
• Hozkailua ondo ez dabilela ikusten baldin bada, behar adina alditan egingo dira
tenperatura-irakurketak.
• Gomendatutako mugak gainditzen baldin baditu tenperaturak, kaltetu egin daiteke
txertoen potentzia. Prozesu hori metatu egiten da.

• Produktuak izoztu egin daitezke 0 ºC-tik behera. Prozesu horrek inaktibatu egiten
ditu aluminio-gatzak dituzten txertoak, eta atzeraezina da.
• Tenperaturak hartzean, irakurketa hauek egin behar dira egunero:
- Uneko tenperaturaren irakurketa.
- Hozkailuak aurreko irakurketatik izan duen tenperatura beroena.
- Hozkailuak aurreko irakurketatik izan duen tenperatura hotzena.
• Azken bi datu horiek irakurri ondoren jakingo dugu onartutako mugak gainditu ote
dituzten tenperaturek.
• Tenperaturen erregistroan jasoko dira datu horien irakurketak; termometroaren me-
moria ezabatuko da eta irakurketa berriak egiteko aktibatuko da berriro. Dagokion
tokian jarriko da termometroa hozkailu barruan beste irakurketa batzuk egiteko.
• Azkar konpondu ezinezko akatsen bat gertatzen baldin bada hozte-sisteman, txer-
toen egoera ziurtatu behar da akatsa hauteman bezain laster, eta beste hozkailu
batera eraman behar dira, harik eta arazoa konpontzen den arte.
• Txertoen alorreko osasun zentroko arduradunari eta epidemiologia-unitateko ardura-
dunari jakinaraziko zaizkio tenperatura konprobatzean egunez egun gertatzen diren
intzidentziak.
• Hotz-katean arazoren bat gertatzen den aldi oro, gertatutakoaren berri emango da
intzidentzien orrian eta txertoen alorreko ESIko arduradunari eta/edo epidemiolo-
gia-unitateko arduradunari (10.3 eranskina).
TERMOMETRO DIGITALA
Datuak hozkailuaren atea ireki gabe irakurtzeko aukera ematen digu sistema honek.
Bi zati ditu sistemak: hozkailuaren barruan, erdialdean eta hozkailuko hormak ukitu gabe,
jarri beharreko sentsore bat, eta hozkailutik kanpo jartzen den irakurgailu bat, neurketak
hozkailuaren atera ireki gabe irakurri ahal izateko.
Uneko tenperatura adierazten du, eta azken irakurketatik izan diren maximoa eta minimoa
adierazten ditu.
Termometro horien modelo bat baino gehiago dago, eta fabrikatzaileak emandako jarraibideak
bete behar dira haiek erabiltzean. Modelo guztiek antzeko funtzionamendua izan ohi dute.

PCarekin konexioa
TEMPERATURA-ERREGISTRATZAILE JARRAITUA
Hozkailuaren tenperaturari buruzko informazio zehatza ematen digu Neurketen irakurketa
eta sekuentziak irakurri eta gordetzeko erabiltzen da Merkatuan zenbait modelo daude. eta
gaur egun EAEn Testo® (174 eta 174T) modeloa erabiltzen da.
Irakurketak testo 174 data logger tresnarekin neurtzen eta gordetzen dira eta PCra bidaltzen,
interfazearen bidez. Han irakurri eta azter daitezke oinarrizko softwarearen bidez, eta
software hori bera erabil daiteke banaka programatzeko data logger-ak.
Data logger
Hozkailuan sartu behar da data logger-a, aurretik programatutako denbora-tartean neur
dezan hozkailuko tenperatura eta informazioa gorde dezan.
Euskarriak kable bat du PCarekin konektatzeko, eta haren bidez deskarga daiteke informazioa.
Era berean, data logger-a programatzeko aukera ematen du. Softwarea instalatua duen edozein
ordenagailutatik konekta daiteke, eta posta elektroniko bidez bidal daiteke datuen fitxategia.
5. ZER EGIN HOTZ-KATEA ETETEN DENEAN
Lenperatura bitarte egokitik irteten denean eteten da hotz-katea, bai tenperatura beroegia
delako, bai hotzegia delako (izoztea gertatzean).
Izoztu egiten dira 0 ºC-tik behera: atzeraezina da inaktibazioa.
Potentzia galtzen da 8 ºC-tik gora, denboraren eta tenperatura maximoaren
arabera: atzeraezina eta metakorra. Kasuan kasu baloratu behar da.
Ez da beti potentzia bera galtzen, faktore hauen eraginpean baitago galera hori:
• Txertomota.Txertoindargetuakgainerakoakbainoezegonkorragoakdira,teknologiaren
eta lotearen arabera.
• Txertoak jasan duen tenperatura.
• Tenperatura horretan emandako denbora.
Txertaketa-prozesuan hozkailuaren atea irekitzen baldin bada, uneko aldaketak izan
ditzake hozkailuaren tenperaturak, baina egoera horietan ez da hotz-katea etengo; hala ere,
ezinbestekoa denean soil-soilik ireki behar da hozkailuko atea.
Hotz-katea eten dela hautematen denean, osasun zentroko txertaketa-arduradunari eta/edo
epidemiologia unitateko arduradunari jakinarazi behar zaio egoera, hura aztertu eta egin
behar dena zehazteko. Horren guztiaren berri eman behar da intzidentzien orrian.

Prozedura hau bete behar da intzidenteren bat gertatzen denean:
• Ez da hozkailuko atea ireki behar.
• Konprobatu uneko tenperatura egokia ote den, eta ez baldin bada, eraman txertoak
beste hozkailu batera.
• Idatzi egin behar dira ordua eta uneko tenperaturaren eta tenperatura maximo eta
minimoaren irakurketak.
• Ez erabili txertoak, zer kalte duten aztertu arte: begiratu hartu duten tenperaturari
eta tenperatura horretan eman duten denborari.
• Argitu intzidentearen arrazoia eta konpontzen saiatu ahalik eta azkarren.
• Markatu intzidentea izan eta erabil daitezkeen txertoak: gertakariaren data,
Tª bitarte egokitik kanpora egon den denbora eta denbora horretan izandako Tª.
Beste intzidenterik gertatzen baldin bada, batu egiten dira hurrengo intzidentzia
denborekin.
• Intzidentzien orria betetzean, azaldu gertakariak
Hotz-katea eten ondorengo ekintzen algoritmoa
HOZTE-KATEA
ETETEA
Gertaeraren deskribapena:
Testua deskargatu eta ebaluatu
Gehienezko eta gutxieneko
tenperatura
IraupenaGehienez > 8ºC Gutxienez < 0ºC
Txerto guztiak
inaktibatzea
izozteagatik
Kanporatu
sistematikoki
zentrotik
JUAP batzordeari jakinarazi
Bidali intzidentzia-orria Epidemiologia
Sailera edota eskualdeko arduradunari
(10.3. eranskina)
Arrazoia aztertu
Neurri zuzentzaileak inplementatu
Txerto hauek
beste gorabeherarik
izan dute?
EzBai
Batu orduak eta tenperatura
Behatu taula
10.4. eranskina
Txerto inaktibatuak:
kanporatu sistemati-
koki zentrotik
Txerto ez inaktibatuak:
erabili egin daitezke.
Errotulatu ordu kopurua
eta gehienez hartutako
tenperatura adieraziz
EZ ERABILI TXERTOAK ETA 2 ºC ETA
8 ºC BITARTEKO TENPERATURA
ZIURTATU AHALIK ETA AZKARREN

Bibliografia
1. WHO. Immunization in practice. Module 3:The cold Chain.
2. WHO/IBV/06.10. Immunizations, vaccines and biologicals.
3. OPS. Curso de gerencia para el manejo efectivo del PAI. Módulo 3: cadena de
frio. 2006
4. Generalitat Valenciana. Conselleria de Sanitat. Dirección General de Salud
Pública. Logística de la cadena de frio. Monografía sanitaria serie E. Número
50. 2004
5. Junta de Castilla-La Mancha. Dirección General de Salud Pública y participación.
La cadena de frio. Normas de almacenamiento y administración de vacunas.
2007
6. Chapter 3 of the Green Book “Storage, distribution and disposal of vaccines”
www.dh.gov.uk/greenbook
7. Immunise Australian Program. Keep it Cool: the Vaccine Cold Chain. 2nd edition.
2001
8. Centerfor Disease Control and Prevention. MMRW. Vol 60 nº2. January 28.
2011.
9. Center for Disease Control and Prevention. Vaccine & Handling Storage Toolkit.
May 2014. http://www.cdc.gov/vaccines/recs/storage/toolkit/storage-handling-
toolkit.pdf
10. Tuells J,et al. el primer ensayo de campo sobre cadena de frio en España (Alicante
1986-1988). Vacunas 2009;10(2):42-8.
11. Ortega Molina P, et al. Mantenimiento de la cadena de frio para las vacunas: una
revisión sistemática. Gac Sanit. 2007;21(4):343-8.

2.4. TXERTOEN ERREGISTROAK
Txertoa eman ondoren, beti erregistratu behar da txertoa hartu duen pertsonaren
historia klinikoan, eta txertoa hartu ondoren pertsonari ematen zaion txertaketa-
txartel edo -agirian.
BIZITZA GUZTIAN ZEHAR DA BALIOZKOA TXERTAKETA-HISTORIA, ETA PERTSONAK
BIZITZAKO ETAPA GUZTIETAN HARTZEN DITUEN TXERTO GUZTIAK AGERI BEHAR DUTE
HISTORIA HORRETAN: HAURTZAROKOAK, ESKOLAKOAK, LAN-GARAIKOAK, ETAB.
Oinarrizko prozedura da txertoaren erregistroa, hauek egiteko:
• Pertsona bakoitzaren txertaketa-historia jakiteko.
• Txertoen estalduren gaineko informazioa eskuratzeko.
• Txertorik hartu gabeko edo txerto guztiak hartu gabeko pertsonak identifikatzeko.
• Txertaketa-programen eragina ebaluatzeko.
• Agerraldiak kontrolatzeko informazioa lortzeko.
• Txertoak egoki kudeatzeko informazioa lortzeko.
Informazio hau jaso behar du txertoaren erregistroak:
• Txertoa hartzen duen pertsonaren izen-abizenak.
• Jaioteguna.
• Sexua.
• Txertoa zer zentrotan eman den.
• Helbidea.
• Txertoa eman duen profesionalaren elkargo-zenbakia.
• Txertoa zer egunetan eman den.
• Txerto mota (antigenoak, izen komertziala eta laborategia).
• Dosi kopurua.
• Lotea.

Txertoen gaineko informazioaren erregistroa OSABIDEn
Modu sistematikoan erregistratu behar da pazienteek hartutako txertoen gaineko informazio
guztia, zentroek erabilitako Osabideren formularioan. Pertsonek hartutako txertoen gaineko
datuak eskuratzeko bidea da, eta hartutako txerto guztiak adierazi behar ditu, bai gure erkidegoko
sistema publikoan eman zaizkienak, bai beste erkidego batzuetan eta zentro pribatuetan eman
zaizkienak. Txertaketa-kartila edo -agiria ikusita, pertsonaren txertaketa-historia Osabiden
erregistratuta ote dagoen egiazta dezakegu. Ez badago erregistratuta, agirien bidez justifikatuta
dakarzkien txertaketa-datuekin osatu behar dugu pertsona horren historia.
Osabideren formularioak beti jaso behar ditu POD (Pazientearen Oinarrizko Datu)
hauek txerto guztietarako: txertoaren PODak eta txertoaren lotearen PODak, eta
beharrezkoa baldin bada, arrisku taldea.
POD bat dago txertoen aurkezpen bakoitzerako, bai egungo eta garai bateko txertoen aurkezpe-
netarako, bai beste herrialde batzuetako txertoetarako.
Antigenoak konbinatzen dituzte zenbait txertok (gaixotasun baten baino gehiagoren aurkako
txertoak ematen dira aurkezpen berean). Aurkezpen horietako bakoitzak bere POD propioa du.
Dagokiona hautatuko da, dagokion antigenoen loturarekin.
Txertoaren PODak har ditzakeen balio batzuen definizioa:
KONTRAINDIKAZIO ETENGABEA: Txerto-dosi hori ematea indikatuta ez dagoen kasu haie-
tarako bakarrik (kontraindikazio medikoa).
UKATUA: pertsonak dosia ez hartzea erabakitzen duenean.
APARTEKO/OROITZAKO DOSIA: txertoa lehen aldiz hartu ondorengo dosiak dira, baldin
eta, egutegian aurreikusitako seriea osatu ondoren, eta arrazoiak arrazoi, dosi gehiago hartu
baldin badira. Apartekoak dira, era berean, egutegi sistematikotik kanpo emandako txertoak
(esaterako, haurdunei dTpa txertoa ematea).
Garrantzitsua: erabilitako formularioan eguneratuta izan behar dute txertoen PODak.
Txerto beraren dosi bera behin bakarrik erregistratu behar du profesional bakar batek (txertoa
eman duenak).

UMEEN TXERTAKETA-EGUTEGIA.
PERTSONA HELDU OSASUNTSUEN
TXERTAKETA-EGUTEGIA
3. Kapitulua

UMEEN TXERTAKETA-EGUTEGIA. PERTSONA HELDU OSASUNTSUEN TXERTAKETA-EGUTEGIA 57
3.1. DIFTERIA
GAIXOTASUNAREN EZAUGARRIAK
Gaixotasun bakteriano akutua da, eta arnaseko traktuaren goiko aldeari –sudurreko mukosa,
amigdalak, laringea edo faringea– erasaten dio sarritan (arnaseko difteria), eta maiztasun
txikiagoz, larruazalari (larruazaleko difteria) eta gorputzeko beste leku batzuei (konjuntiba, alua).
Mintz bat izaten da difteriaren lesio bereizgarria. Normalean, faringean sortzen eta loditzen
da, eta zuriaren eta grisaren arteko kolore bat hartzen du. Faringearen edo trakearen atzeko
paretarantz egin dezake bidea.
Esposizioan dauden lekuetan izan ohi du eragina larruazaleko difteriak, eta babak ageri
dituen hanturazko lesio baten itxura hartzen du. Progresiorik gabeko ultzera kroniko bat, ondo
mugatua, eragitea izan daiteke haren eboluzioa, eta mintz gris zikin batekin ager daiteke.
Difteria larria izango da, baldin eta lesioak handitzen baldin badira eta toxina zabaltzen
baldin bada, miokarditisa, polineuropatiak eta giltzurruneko arazoak eragin baititzake.
Gaixotasunak % 5 eta % 10 bitarteko hilgarritasuna duela kalkulatzen da.
AGENTE ERAGILEA
Difteria Corynebacterium diphtheriae andui toxigenikoak sortzen du, eta, noizbait,
Corynebacterium ulcerans edo Corynebacterium pseudotuberculosis anduiek sor dezakete.
Laborategi-diagnostikoa egiteko, andui toxigenikoen lagin kliniko bat isolatzen da, Elek
testaren bidez. PCR testek ez dute anduia toxigenikoa denik frogatzen.
TRANSMISIO MODUA
Zuzenean transmititzen da gaixotasuna, airetik pertsonatik pertsonara, kontaktu fisiko gertukoa
izanda gaixotasuna duenarekin edo sintomarik gabeko gaixoren batekin, sintomak azaleratu
baino 7 egun lehenagotik. Tratamendurik hartu gabeko pazienteek izaera infekziosoa dute
2-3 astetan, eta gaixotasun kronikoa dutenek 6 hiletan edo gehiagotan barreia ditzakete
mikroorganismoak faringeko jarioetatik.
Gizakia du erreserborio bakar C. diphtheriae baziloak.
INKUBAZIO-DENBORA
Inkubazio-denbora 2 eta 7 aste bitartekoa izan ohi da, baina luzeagoa izan daiteke.
IMMUNITATEAREN IRAUPENA
Luzarorako immunitatea sorraraz dezakete gaixotasunak eta sintomarik gabeko infekzioak,
baina ez da beti horrela gertatzen; beraz, difteria dutenei txertoa ematea komeni da,
gaixondoan.

TXERTOAREN EZAUGARRIAK
Txerto inaktibatuak erabiltzen dira gaur egun difteriaren aurka. Difteriaren toxoidea
erabiltzen dute, txertoetako beste antigeno batzuekin konbinatuta.
Gaur egun ez dago antigeno horren balio bakarreko aurkezpenik.
Txertoa lehen aldiz hartzean hiru dosi edo gehiago ematen baldin badira, babes-
tituluak sorrarazten dira txertoa hartu dutenen % 95,5engan. Ehuneko hori % 98,4koa
da txertoaren bost dosi eman ondoren. Txertoa oso eraginkorra da gaixotasun larria eta
heriotza prebenitzeko, baina ez du sudur eta faringearen kolonizazioaren aurkako babesik
ematen; beraz, gaixotasun klinikoaren aurrean % 70-% 90 bitarteko babesa ematen duela
kalkulatzen da.
OSAERA
Difteriaren aurkako txerto bat baino gehiago ditugu, konbinatuak guztiak, bai haurrentzat,
bai helduentzat. Larriz idatzitako “D” batez adierazten dira difteriaren aurkako karga
handiko antigenoak daramatzaten konbinazioak, eta ez dira helduekin erabili behar, sarri
sorrarazten baitituzte kontrako efektuak. Helduekin erabiltzen diren aurkezpenek difteria
toxoidearen karga antigeniko arinagoa daramate, eta “d” xehe batez adierazten dira.
AURKEZPENAK ETA ESKURAGARRI DAUDEN TXERTOAK
EMATEKO MODUA
Muskulu barnean.
GORPUTZEKO LEKUA
Izterrean,kanpomuskulubastoarenerdikotertzioanedodeltoidemuskuluan,90gradukoangeluaz.
Muskuluan sakon sartzen dela ziurtatu behar da (muskulu-masaren tamainari begiratu
behar zaio, orratz mota hautatzeko).
ANTIGENOA
DTPa
dTpa1
dTpa1
dTpa-VPI1
DTPa-VPI+Hib2
DTPa-VPI+Hib2
DTPa-VPI-VHB+Hib2
DTPa-VPI-VHB-Hib
IZEN KOMERTZIALA
Infanrix
Boostrix
Triaxis
Boostrix-Polio
Infanrix-VPI+Hib
Pentavac
Infanrix-hexa
Hexyon
LABORATEGIA
GlaxoSmithKline GSK
GlaxoSmithKline GSK
Sanofi Pasteur MSD
GlaxoSmithKline GSK
GlaxoSmithKline GSK
Sanofi Pasteur MSD
GlaxoSmithKline GSK
Sanofi Pasteur MSD
1 Gomendatuta dago 4 urteko adinetik aurrera, eta ez dira immunizazio primarioko serieetan erabili behar.
2 Eman aurretik berreratu beharrekoak diren aurkezpenak.

TXERTAKETA-JARRAIBIDEA
EAEko Haurren Txertaketa Egutegia
1. dosia
Ahalik eta
lasterren
2. dosia
Lehena hartu
eta gutxienez,
hilabetera
3. dosia
Bigarrena hartu
eta gutxienez, 6
hilabetera
4. dosia
Hirugarrena hartu
eta 10 urtera
5. dosia
Laugarrena
hartu eta 10
urtera
Dosi bat 65 urterekin
Osatu 5 dosi
2, 4 eta 6
hilabete
18 hilabete
6 urte
16 urte
DTPa-VPI-HB+Hib
Aurrez disolbatzailez
kargatutako xiringa
+ bial liofilizatu 1
Muskulu barnetik,
izterraren kanpo bastoaren
erdiko tertzioan,
90 graduko angelua
4 aste 36 hilabete
DTPa-VPI+Hib
kargatutako xiringa
Muskulu barnekoa
deltoidean,
90 graduko angelua
6 hilabete 5 urte
dTpa
Aurrez kargatutako
xiringa
Muskulu barnekoa
deltoidean,
90 graduko angelua
6 hilabete Ez du
Td
Aurrez kargatutako
xiringa
Muskulu barnekoa
deltoidean,
90 graduko angelua
6 hilabete Ez du
TXERTOA EMATEKO
LEKUA
GUTXIENEKO
TARTEA DOSIEN
ARTEAN
EMATEKO
ADINA
GEHIENEZKOA
EMATEKO
ADINA
OROITZAPEN-DOSIA: 2 DOSI
HAURTZAROAN TXERTOAREN 5 DOSI EDO GEHIAGO HARTU DITUZTEN HELDUAK
TXERTAKETA OSATU GABEA DUTEN HELDUAK (5 dosi baino gutxiago hartutakoak)
LEHEN TXERTOA: 4 DOSI
Helduen txertaketa EAEn
Difteriak ez dakar arazorik gurean, baina antigorputzen prebalentzia baxua arazo izan daiteke
pertsona helduengan, baldin eta gaixotasuna berriro sartzen baldin bada infekzio endemikoa
duten lurraldeetatik. Hori horrela izanda, adin horretan babesari eustea gomendatzen da.
Tetanosaren aurkako babes-jarraibide bera erabili behar da, tetanosarekin konbinatutako
txertoak (Td txertoa) soilik baititugu eskura, helduekin modu sistematikoan erabiltzeko.
LEHEN TXERTAKETA OROITZAPEN-DOSIA
AURRETIK DOSIRIK HARTU GABEKO HELDUAK

Td txerto konbinatua erabiliko da helduekin (haurdunaldian, dosi bat emango da karga
arineko dTpa txertoarekin).
NOLA KONTSERBATU
2 eta 8 ºC-ren artean. Ez dira izoztu behar.
INDIKAZIOAK
EAEko Haurren eta Helduen Txertaketa Egutegiko txertoetako bat da difteriaren aurkakoa.
KONTRAINDIKAZIOAK
Txerto guztien kontraindikazioak eta arreta-neurri orokorrak hartu behar dira kontuan.
Txertoaren osagaiekiko alergiak izan ditzakete zenbait pertsonak (ikus 10.8. eranskina),
difteriaren toxoidea daraman txerto motaren arabera:
Antibiotikoen aztarnak (neomizina, estreptomizina edo polimixina) izan daitezke bost eta
sei balioko txerto konbinatuetan.
Kontuz ebaluatu behar da txertoa ematea komeni ote den noizbait antzeko osagaiak dituen
txerto bat edo txerto beraren dosiren bat hartu ondorengo 48 orduetan erreakzio larriak (ikus
kontrako efektuak) izan dituzten pertsonei.
Ez zaie txertoa eman behar pertussis bakterioaren aurkako antigenoa daraman txerto
konbinatu baten bidez immunizatua izan den pertsonari, baldin eta txertoa hartu ondorengo
7 egunen barruan jatorri ezezaguneko entzelopatia bat izan baldin badu.
Erreakzio lokal larriak sortuz gero (Arthus), horren arrazoia izan daiteke aldez aurretik
difteriaren eta tetanosaren toxoidea duten txertoen dosi gehiegi hartu izana. Baloratu
beharrekoa da indartzeko dosirik ez gomendatzea 10 urte igaro baino lehen.
ONDORIO KALTEGARRIAK
DTPa-VPI-VHB+Hib txertoa
• Oso maiz: apetitu-galera, sukarra > 38 ºC, hantura injekzioaren lekuan, mina, gorri-
tzea, suminkortasuna, ezinegona, negarra.
• Maiz: sukarra > 39,5 ºC, injekzio-puntua gogortzea.
• Inoiz gutxitan: konbultsioak, dermatitisa.
DTPa-VPI+Hib txertoa
• Oso maiz: diarrea, apetitu-galera, logura, mina, injekzio-lekua gorritzea eta handitzea,
sukarra > 38º C, suminkortasuna, ezinegona, negarra.
• Gutxitan: azkura, dermatitisa.

DTPa txertoa
• Arinak: erreakzio lokalak injekzio-lekuan (mina, eritema edo tumefakzioa), febrikula,
anorexia, gorakoak, logura edo suminkortasuna.
Kontrako erreakzioak handi daitezke DTPa daramaten txertoen 4. eta 5. dosiak hartu
ondoren; batik bat, sukarra eta erreakzio lokalak. Gorputz-adar osoko edemak ere
ager daitezke, baina horrek ez dakar kontraindikaziorik 5. dosia emateko.
Karga arineko dTpa txertoa
Ez du kontrako ondorio hain larririk eragiten, eta Td txertoaren antzeko eragina du:
• Oso maiz: buruko mina, mina, injekzio-lekua gorritu eta handitzea, ondoeza, nekea,
logura eta suminkortasuna haurrengan.
• Maiz: sukarra > 37,5 ºC, goragalea, urdail-hesteetako asaldurak, zorabioa.
• Gutxitan: azkura, erupzioak, sinkopeak, artralgia, mialgia.
Td txertoa
- Erreakzio lokalak: mina, gorritzea (% 20-80).
- Sukarra >38 ºC (% 2).
- Buruko mina, astenia.
- Digestio-sintomak.
BIBLIOGRAFIA
1. CDC. Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases. Diftheria.
The Pink Book: Textbook. 12th Edition. Washington DC. Public Health
Foundation. 2012.
2. ECDC Guidance. Scientific panel on childhood immunisation schedule: Diphthe-
ria-tetanus-pertussis (DTP) vaccination. European Centre for Disease Prevention
and Control, 2009. Disponible en: www.ecdc.europa.eu/en/publications/guidan-
ce/Pages/index.aspx?p=2
3. The Australian Immunisation Handbook 10th Edition (updated 2014). Part
4. Vaccine-Preventable Diseases. 4.2. Diftheria. Australian Government. De-
partment of Health. Disponible en: www.immunise.health.gov.au
4. Protocolo de Vigilancia de la Difteria. RENAVE. Ministerio de Sanidad.

3.2. TETANOSA
Gaixotasun akutu eta larria da tetanosa, tetanos-baziloaren exotoxina batek, Clostridium
tetani izenekoak, eragiten duena. Zaurietan hazten da, anaerobiosi-egoeran. Zoruan eta
gizakien eta animalien hesteetan du erreserborioa. Kutsatutako zaurietatik egiten du
sarbidea, eta ez da pertsonatik pertsonara kontagiatzen.
Europako herrialde gehienetan desagerrarazi egin da jaioberriaren tetanosa; hala ere, helduen
babes-egoera ez da optimoa, eta, aldiro, tetanos-kasuak ematen dira. Koadro kliniko larriak
izaten ditu maiz, eta tratamendu luze eta neketsu du eta hilgarritasun handia (% 30-40).
AGENTE ERAGILEA
Tetanosa Clostridium tetani mikroorganismoak eragiten du. Esporak osatzen dituen baziloa
da (gram positiboa), anaerobio hertsia eta “danbor-makilaren” forma bereizgarrikoa. Haren
exotoxinek (tetanolisinak eta tetanospasminak) dakarte gaixotasuna, eta azken horrek
blokeatu egiten du giharren kontrakzioa eragiten duen funtzio neurotransmisorea.
TRANSMISIO MODUA
Natura-ingurunean zabalduta dago Clostridium tetani mikroorganismoa; hala, larruazalean
edo mukosetan sartzen diren zauriak arriskutsuak izan daitezke, batik bat lurrez zikinduta
edo antzeko egoeraren batean egiten baldin badira. Oxigenorik gabe, ernatu egiten dira
Clostridium tetani mikroorganismoaren esporak, eta odoletik eta linfatik zabaltzen dira. Ez
da pertsonatik pertsonara transmititzen.
INKUBAZIO-DENBORA
Inkubazio-aldia 3 eta 21 egun bitartekoa da, baina 8 egunekoa izan ohi da gehienetan.
Oro har, zenbat eta nerbio-sistema zentraletik urrunago izan zauria, orduan eta luzeagoa da
inkubazio-denbora. Inkubazio-denbora zenbat eta laburragoa izan, orduan eta handiagoa
da hilkortasun-arriskua. Jaioberrien tetanosak 4 eta 14 egun bitarteko inkubazio-denbora
izaten du jaio ondotik, baina 7 egunekoa izan ohi da, batez beste.
Infekzioak ez dakar immunitate iraunkorrik. Aldiz, gomendatutako jarraibideen arabera
hartuz gero txertoak, babes egokia eskuratzen da bizitza osorako.
TXERTOEN EZAUGARRIAK
Tetanosaren aurkako txertoak egiteko, Clostridium tetani mikroorganismoaren toxina
erabiltzen da, formaldehidoz inaktibatu ondoren.

Tetanosaren aurkako txertoaren hiru dosi hartu ondoren, antigorputz babesleen titulu
handiak izaten dituzten pertsona ia gehienek (>0,1 UI/mL), eta babesa 10 urtekoa izaten
da gutxienez.
OSAERA
Gurean ez da merkaturatu tetanosaren aurkako txerto monobalenterik; beste antigeno
batzuekin konbinatutako aurkezpenak soilik daude eskuragarri: bikoak (Td), hirukoak (DTPa
edo dTpa), bostekoak (DTPa-VPI+Hib) eta seikoak (DTPa-VPI-VHB-Hib).
Ezin dira aurkezpenetako batzuk lehen txertaketan eman (dTpa txertoak), eta oroitzapen-
dosietarako soilik baimentzen dira.
1 Difteria-Tetanosa-Kukutxeztul azelularra.
2 Difteria-Tetanosa-Kukutxeztul azelularra-Polio injektagarria.
3 Difteria-Tetanosa-Kukutxeztul azelularra-Polio injektagarria-+Hamophilus influenzae b motakoa.
4 Difteria-Tetanosa-Kukutxeztul azelularra-Polio injektagarria-B hepatitisa-Hamophilus influenzae b motakoa.
5 Difteria-Tetanosa-Karga arineko Kukutxeztul azelularra. Ezin du lehen txertoa izan, eta oroitzapen-dosietarako soilik baliatu behar da.
6 Tetanosa-difteria helduak.
ANTIGENOAK
DTPa1
dTpa-VPI2
DTPa-VPI+Hib3,7
DTPa-VPI+Hib3
DTPa-VPI-VHB-Hib4
DTPa-VPI-VHB+Hib4,7
dTpa5
dTpa5
Td6
Td6
IZEN KOMERTZIALA
Infanrix
Boostrix-polio
Infanrix-VPI-Hib
Pentavac
Hexyon
Infanrix hexa
Boostrix
Triaxis
Diftavax
Ditanrix
LABORATEGIA
GlaxoSmithKline GSK SA
Sanof-Pasteur MSD SA
Sanofi-Pasteur MSD SA
EMATEKO MODUA
Muskulu barnean.
GORPUTZEKO LEKUA
Izterrean, kanpo-muskulu bastoaren erdiko tertzioan edo deltoide muskuluan, 90 graduko
angeluaz.
behar zaio, orratz mota hautatzeko)

TXERTOA EMATEKO
LEKUA
GUTXIENEKO
TARTEA DOSIEN
ARTEAN
EMATEKO
ADINA
GEHIENEZKOA
2, 4 eta 6
hilabete
DTPa-VPI-HB+Hib
kargatutako xiringa
EMATEKO
ADINA
Muskulu barnetik,
erdiko tertzioan, 90
graduko angelua
4 aste 36 hilabete
18 hilabete DTPa-VPI-HB+Hib
kargatutako xiringa
Muskulu barnekoa
deltoidean, 90 graduko
angelua
6 hilabete 5 urte
6 urte dTpa
Aurrez kargatutako
xiringa
Muskulu barnekoa
angelua
6 hilabete Ez du
16 urte Td
Aurrez kargatutako
xiringa
6 hilabete Ez du
Helduen txertaketa EAEn
Td txertoa erabiliko da, tetanosaren eta difteriaren aurkakoa.
AURRETIK DOSIRIK HARTU GABEKO HELDUAK
LEHEN TXERTAKETA OROITZAPEN-DOSIA
1. dosia
Ahalik eta
lasterren
2. dosia
Lehena hartu
eta gutxienez,
hilabetera
3. dosia
Bigarrena hartu
eta gutxienez, 6
hilabetera
4. dosia
Hirugarrena hartu
eta 10 urtera
5. dosia
Laugarrena
hartu eta 10
urtera
HAURTZAROAN TXERTOAREN 5 DOSI EDO GEHIAGO HARTU DITUZTEN HELDUAK
Dosi bat 65 urterekin
TXERTAKETA OSATU GABEA DUTEN HELDUAK (5 dosi baino gutxiago hartutakoak)
Osatu 5 dosi
Tetanos zaurien profilaxia (ikus 10.7. eranskina).
Muskulu barnekoa
angelua

BATERAGARRITASUNA BESTE TXERTO BATZUEKIN
Tetanosaren aurkako txertoa toxoide bat da, eta haurren nahiz helduen txertaketa-egutegiko
beste txerto batzuekin eman daiteke, interferentzia-arazorik gabe. Era berean, tetanosaren
aurkako immoglobulinarekin batera eman daiteke. Batera ematen baldin badira, gorputzeko
leku desberdinetan eman eta xiringa eta orraz desberdinak erabili behar dira.
Haurdunaldian eta edoskitze-garaian eman daiteke.
KONTSERBAZIOA
2-8 ºC bitartean. Ez dira izoztu behar.
INDIKAZIOAK
Haur guztiei ematea gomendatzen da, eta haurren eta helduen txertaketa-egutegietan
sartuta dago.
Haurtzarotik txertoen egutegi osoa bete baldin badute, ez dute dosi gehiagorik beharko,
harik eta 65 urte betetzen dituzten arte, adin horretan oroitzapeneko dosi bat hartzea
gomendatzen baita.
Tetanosaren aurkako babesa bizitza osora zabaltzeko, gutxienez 5 dosi osatzeko
gomendatzen zaie haurtzaroan txertorik hartu ez zuten helduei, eta betiere, ezarritako
jarraibideen arabera egiteko.
KONTRAINDIKAZIOAK
Txerto guztien kontraindikazioak eta arreta-neurri orokorrak.
(Ikus 60. orrialdea)
BIBLIOGRAFIA
1. Centers for Disease Control and Prevention. Epidemiology and Prevention of
Vaccine-Preventable Diseases. Chapter 20. Tetanus. Atkinson W, Hamborsky J,
Wolfe S, eds. 12th ed., second printing. Washington DC: Public Health Foun-
dation, 2012
2. The Australian Immunisation Handbook 10th Edition (updated 2014). 4.19
Tetanus. Australian Government. Department of Health. Disponible en: www.
immunise.health.gov.au
3. OMS. Position de l’OMS concernant les vaccins antitétaniques. Weekly epide-
miological recordRelevé épidémiologique hebdomadaire 2006;(No. 20, 2006,
81):197-208.

3.3. KUKUTXEZTULA
Goiko arnas bideen gaixotasun infekzioso akutua da kukutxeztula. Bi fase ditu bereizgarri:
kongestio-katarroko lehen fase bat, sudurretik jarioa, eztula eta kutsakortasun handia
dakartzana, eta, haren ondotik, paroxismo fasea. Paroxismoek eztulaldi errepikatu eta
indartsuak dakartzate, serie luzeetan eta erdiko arnasketarik gabeak, eta tonu altuko
estridore bereizgarriaz (“oilar-kantuaz”) amai daitezke.
Gaixotasunak 6-10 aste bitarte irauten du, baina eztulak hilabeteak iraun ditzake.
Nerabeek, 6 hilabetetik beherako bularreko haurrek eta helduek, sarri, ez dute estridoreen
edo paroxismo-eztularen koadro tipikoa izaten. Horrez gainera, badira gaixotasunaren
aldaera atipiko edo arinak, diagnostikatzeko zailak.
Kukutxeztulak konplikazio larriak edo oso larriak izan ditzake, batik bat bularreko haurrengan,
hilgarria izatera ere iritsi baitaiteke horiengan (pneumonia bakteriano sekundarioa % 5-%
10ean, konbultsioak 1:50 proportzioan edo entzefalopatia 1:250 proportzioan).
Kukutxeztularen aurkako txertaketa-programen helburua da Bordetella pertussis bakterioaren
zirkulazioa murriztea, bularreko haurrengan prebenitzeko gaixotasuna.
AGENTE ERAGILEA
Gaixotasun kutsakorra da, Bordetella pertussis izeneko bazilo kapsular gram negatiboak
sortutakoa, eta giza espeziearen berariazkoa da. Serotipo bat baino gehiago ditu, eta 1, 2
eta 3 serotipoak dira ugalduenak. Arnas traktua kolonizatzen du, eta toxinek eragiten dute
bere patogenizitatea.
Laborategiko diagnostikoa, normalean, PCR bidez egiten da.
TRANSMISIO MODUA
Zuzenean kutsatzen da, kontaktu estua izanda eta arnaseko jariakinen bidez. Sintomak
ageri ondorengo 3 asteetan luzatzen da transmisio-arriskua.
Nekez transmititzen da zeharkako bideren batez edo fomiteen bidez.
INKUBAZIO-DENBORA
Inkubazio-denbora 7-10 egunekoa izaten da, 4-21 eguneko bitartearekin.
Immunitatea ez da iraunkorra Bordetella pertussis bakterioarekin infektatu edo kukutxeztularen
aurkako txertoa hartu ondoren. Hala ere, gaixotasuna izan ondoren, kukutxeztularen aurkako
txertoak hartzen jarrai daiteke haurren egutegiaren arabera.

Gaur egun, txerto azelular inaktibatuak erabiltzen dira kukutxeztularen aurka. B. pertussis
bakterioaren osagai ezberdinak dituzte, aurkezpenaren arabera.
Txertoaren efikazia % 80-85 bitartekoa da (IC% 95: % 60-90).
OSAERA
Kukutxeztularen aurkako hainbat txerto dago, batzuk haurrentzat eta beste batzuk
helduentzat. Beste gaixotasun batzuen aurkako antigenoekin konbinatzen dira guztiak.
Larriz idatzitako “P” batez adierazten dira kukutxeztularen aurkako karga handiko
antigenoak daramatzaten konbinazioak, eta ez dira erabili behar 7 urtetik gorako haurrekin
eta helduekin, sarri sorrarazten baitituzte kontrako efektuak. Adinez 7 urte baino gehiago
dituzten pertsonekin erabiltzen diren aurkezpenek kukutxeztularen aurkako karga antigeniko
arinagoa daramate, eta “p” xehe batez adierazten dira.
Kukutxeztularen aurkako txerto guztiak azelularrak dira 2004az geroztik, erreaktogenizitatea
apalagokoak baitira. Horiek “a” batez identifikatzen dira, “P” edo “p” hizkien ondoan jarrita.
Difteriaren eta kukutxeztularen aurkako txerto konbinatu bat (dTpa) dago eskuragarri 2001.
urteaz geroztik, karga antigeniko arinekoa, aldez aurretik lehen txertoa jasoa duten helduekin
erabiltzekoa. Ez da eman txerto hori lehen txertaketetan emateko baimenik. Txertoa 4 urteko
adinetik aurrera erabil daiteke.
GlaxoSmithKline laborategiak kukutxeztularen aurka egiten dituen txertoek Bordetella
pertussis bakterioaren osagai hauek dituzte: Toxoide pertusikoa, hemaglutinina harikara
eta pertaktina.
Sanofi-Pasteur-MSD laborategiko bost eta sei balioko txertoek, berriz, 2 antigeno, toxoide
pertusikoa eta hemaglutinina harikara dute. Zehazki, dTpa txertoak toxoide pertusikoa,
hemaglutinina harikara, pertaktina eta 2 eta 3 tipoko finbriak ditu.
Gaur egun ez dago kukutxeztularen aurkako txerto monobalenterik.
1 Gomendatuta dago 4 urteko adinetik aurrera, eta ez dira immunizazio primarioko serieetan erabili behar.
ANTIGENOAK
DTPa
dTpa1
dTpa1
dTpa-VPI1
DTPa-VPI+Hib2
DTPa-VPI+Hib2
DTPa-VPI-VHB+Hib2
DTPa-VPI-VHB-Hib
IZEN KOMERTZIALA
Infanrix
Boostrix
Triaxis
Boostrix-Polio
Infanrix-VPI+Hib
Pentavac
Infanrix-hexa
Hexyon
LABORATEGIA
GlaxoSmithKline GSK
GlaxoSmithKline GSK
Sanofi Pasteur MSD
GlaxoSmithKline GSK
GlaxoSmithKline GSK
Sanofi Pasteur MSD
GlaxoSmithKline GSK
Sanofi Pasteur MSD

EMATEKO MODUA
Muskulu barnean.
GORPUTZEKO LEKUA
angeluaz.
TXERTOA EMATEKO
LEKUA
GUTXIENEKO
TARTEA DOSIEN
ARTEAN
EMATEKO
ADINA
GEHIENEZKOA
2, 4 eta 6
hilabete
DTPa-VPI-HB+Hib
kargatutako xiringa
+ bide liofilizatu 1
EMATEKO
ADINA
Muskulu barnetik,
erdiko tertzioan,
90 graduko angelua
4 aste 36 hilabete
kargatutako xiringa
+ bide liofilizatu 1
Muskulu barnekoa
deltoidean,
90 graduko angelua
6 hilabete 5 urte
6 urte dTpa
Aurrez kargatutako
xiringa
Muskulu barnekoa
deltoidean,
90 graduko angelua
6 hilabete Ez du
NOLA KONTSERBATU
2 eta 8º C bitartean. Ez dira izoztu behar.
INDIKAZIOAK
Kukutxeztularen aurkako txertoa EAEko txertoen egutegian sartuta dago.
Txertoa haurdunaldian: haurdunaldi bakoitzean dTpa txertoaren dosi bat hartzea
gomendatzen da 2015. urtetik aurrera (haurdunaldiko 27. eta 36. asteen bitartean hartu
behar da, lehentasunez), jaiotzera doazenei kukutxeztularekiko babesa emateko.

KONTRAINDIKAZIOAK
Ez zaie kukutxeztularen aurkako txertorik eman behar txertoaren bestelako osagairen batekiko
sentikortasun handia, ezaguna eta egiaztatua duten pertsonei. Esaterako, anafilaxiaren
aurrekariak izan ditzake norbaitek neomizina, estreptomizina edo polimixina hartu ondoren,
eta kontuan izan behar da horien aztarnak izan ditzaketela kukutxeztularen aurkako txertoek.
Kontuz ebaluatu behar da txertoa ematea komeni ote den noizbait antzeko osagaiak dituen
txerto bat edo txerto beraren dosiren bat hartu ondorengo 48 orduetan erreakzio larriak (ikus
kontrako efektuak) izan dituzten pertsonei.
Ez zaie txertoa eman behar aldez aurretik B. pertussis bakterioaren aurkako antigenoa
daraman txerto baten bidez immunizatua izan den pertsonari, baldin eta txertoa hartu
ondorengo 7 egunen barruan jatorri ezezaguneko entzelopatia bat izan baldin badu.
Ez zaie txertoa eman behar trastorno neurologiko ezegonkorrak edo progresiboak dituzten
pertsonei, konbultsio eta epilepsia kontrolgabeak edo entzefalopatia progresiboa dutenei,
harik eta tratamendu-jarraibidea ezartzen eta gaixotasuna egonkortzen den arte.
Arreta-neurriak dTpa txertoarekin:
• Guillain-Barré sindromearen aurrekariak tetanosaren aurkako txertoa hartu ondorengo
6 asteetan.
• Epilepsia kontrolatugabeko trastorno neurologikoak.
• Erreakzio lokal larriko aurrekariak (Arthus).
Honako hauek ez dute txertoa hartzeko kontraindikaziorik sortzen:
• Sukar-konbultsioen historia eta konbultsioen historia familian.
• Bularreko haurraren bat-bateko heriotzaren historia familian.
• Txertoak hartu ondorengo ondorio kaltegarrien historia izatea familian.
• GIB infekzioa, baina kontuan izan behar da ez dela aurreikusitako erantzun
immunologikoa lortuko immunoeskasia duten pazienteengan.

BIBLIOGRAFIA
1. Ward JI, Cherry JD, Chang SJ, et al. Efficacy of an acellular pertussis vaccine
among adolescents and adults. N Engl J Med 2005;353:1555–63.
2. ECDC Guidance. Scientific panel on childhood immunisation schedule: Diphthe-
ria-tetanus-pertussis (DTP) vaccination. European Centre for Disease Prevention
and Control, 2009. Disponible en: www.ecdc.europa.eu/en/publications/guidan-
ce/Pages/index.aspx?p=2
3. Revisión del programa de vacunación frente a tos ferina en España. Ponencia
de Programa y Registro de Vacunaciones. Grupo de trabajo tos ferina 2012.
Ministerio de Sanidad, Servicios Sociales e Igualdad.
Vaccine-Preventable Diseases. Chapter 16. Pertussis. Hamborsky J, Kroger
A, Wolfe S, eds. 13th ed. Washington D.C.: Public Health Foundation, 2015.
Disponible en: http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/pert.html
5. The Green Book. Immunisation against infectious disease. updated 2015. Chapter
24 Pertussis. Salisbury D and Ramsay M. Public Health England. Department of
Health, Social Services and Public Safety. UK. Disponible en: https://www.gov.
uk/government/publications/pertussis-the-green-book-chapter-24
6. The Australian Immunisation Handbook 10th Edition (updated june 2015).
4.12 Pertussis. Australian Government. Department of Health. Disponible
en: www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/
Handbook10-home

3.4. POLIOMIELITISA
Gaixotasun biriko akutua da poliomielitisa, eta paralisi flazido akutua izaten da haren
ezaugarri behinena; hala ere, agerpen kliniko askotarikoak ditu. Infekzio gehienak sintomarik
gabekoak izaten dira, eta kasuen %1ean soilik gertatzen da paralisi flazidoa.
Agente etiologikoa identifikatu eta isolatuta egiten da diagnostikoa.
Herrialde garatuetan, poliomielitisaren aurkako txertoak erabili ondoren, immunitate
kolektiboko egoera iritsi da, eta horrekin birus basatiaren zirkulazioa eragotzi da pixkanaka.
Sabin motako txerto ahotikoa (VPO) erabiltzen hasi zen Espainian poliomielitisaren aurka
1964. urtean, eta txertaketa-estaldura handiaren ondorioz, murriztu egin da kasuen kopurua.
Euskal Autonomia Erkidegoan poliomielitisaren birus basatiak eragindako azken kasuak
1981. urtean erregistratu ziren, eta, gerora, 2001ean erregistratu zen beste bat, neskato
immunodeprimitu batek hartutako txerto ahotiko baten ondorioz. Paralisi flazidoak zaintzeko
programa bat jarri zen abian 1997an, eta horren helburua Munduko Osasun Erakundeak
egindako eskakizunak betetzea zen, poliomielitisaren erradikazioaren ziurtagiria lortzeko.
Munduko Osasun Erakundeak poliomielitisa Europan ofizialki erradikatu dela adierazi zuen
2002an. Ezin da oraindik mundu osoan erradikatu gaixotasun hori, zenbait herrialdetan
(Nigeria, Pakistan eta Afganistanen, besteak beste) endemia-egoerak bizi dituztelako eta
poliobirusaren zirkulazioa behatu delako beste herrialde batzuetan.
AGENTE ERAGILEA
Poliobirusa, enterobirus generoko ARN birusa, da poliomielitisaren eragilea, eta 3 serotipo
ditu, 1, 2 eta 3 tipoak. Birusaren 1 tipoak eragiten ditu epidemiak maizen. Txertoarekin
lotutako kasu gehienak 2 eta 3 tipoekin lotzen dira. Ez da 2 motako poliobirus basati
zirkulatzailerik hauteman 1999. urteaz geroztik.
TRANSMISIO MODUA
Gizakiak soilik dira birusaren erreserborioa eta pertsonatik pertsonara egindako kontagioz
transmititzen da, bide fekal eta ahotikotik. Faringean eta hesteetan erreplikatzen da birusa,
eta odolean sartzen da. Ondoren, nerbio-sisteman sartzen da, eta motoneuronei erasaten
die. Birusaren iraizpen-denbora guztian luza daiteke transmititzeko denbora.
INKUBAZIO-DENBORA
Inkubazio-denbora 3 eta 6 egun bitartekoa da paralisi gabeko formetan, eta 6 eta 20 egun
bitartekoa paralisidun kasuetan, 3 eta 35 egun bitarteko lerrunarekin.

Iraupen luzeko immunitate espezifikoa dakar poliobirusaren infekzioak, baina immunitate
gurutzatu heterotipikoa oso txikia da serotipoen artean.
Gaur egun gurean poliobirusaren aurka erabiltzen diren txertoak inaktibatuak eta
injektatzekoak dira (VPI), potentzia handitukoak edo Salk motakoak. Ez dago eskuragarri
txerto indargetu ahotikoa (VPO), baina ez da EAEko txertaketa sistematikoan erabiltzen
2004. urteaz geroztik.
OSAERA
Txerto monobalente edo balio batekoek 1-2-3 poliobirusak izaten dituzte, eta aurkezpen
konbinatuak ere izaten dira, beste gaixotasun batzuen aurkako antigenoekin.
Poliomielitisaren aurkako txertoak, beste antigeno batzuekin konbinatzen direnean, beti
dira inaktibatuak. Ahotiko VPO txertoa ez dago eskuragarri gurean.
ANTIGENOAK
dTpa-VPI1
DTPa-VPI+Hib2
DTPa-VPI+Hib2
DTPa-VPI-VHB+Hib2
DTPa-VPI-VHB-Hib
IZEN KOMERTZIALA
Boostrix-polio
Infanrix-VPI+Hib
Pentavac
Infanrix-hexa
Hexyon
LABORATEGIA
GlaxoSmithKline GSK
GlaxoSmithKline GSK
Sanofi Pasteur MSD
GlaxoSmithKline GSK
Sanofi Pasteur MSD
1 4 urteko adinetik aurrera.
2 Txertoa eman aurretik, berreratu egin behar da.
EMATEKO MODUA
Muskulu barnean.
GORPUTZEKO LEKUA
Adinaren arabera: izterrean, kanpo muskulu bastoaren erdiko tertzioan edo deltoide
muskuluan, 90 graduko angeluaz.

2, 4 eta 6
hilabete
DTPa-VPI-HB+Hib
kargatutako xiringa
Muskulu barnetik,
graduko angelua
4 aste 36 hilabete
18 hilabete 6 hilabeteDTPa-VPI-HB+Hib
kargatutako xiringa
Muskulu barnekoa
angelua
5 urte
Poliomielitisaren aurkako VPI txertoak bateragarri dira haurren egutegiko txerto guztiekin eta
honako hauen aurka ematen diren txertoekin: tuberkulosia (BCG), Haemophilus influenzae
b motakoa, pneumokoko konjugatua, meningokoko konjugatua, elgorria, errubeola,
hazizurriak, difteria, tetanosa, pertussis eta giza papilomaren birusa.
KONTSERBAZIOA
INDIKAZIOAK
EAEko Haurren Txertaketa Egutegia.
Txertoa arrisku talde jakin batzuei ematea gomendatzen da (ikus arrisku taldeen txertaketaren
gaineko kapitulua).
KONTRAINDIKAZIOAK
Haurdunek eta edoskitze-garaian diren emakumeek ez dituzte kontraindikatuta VPI
txertoak, baina arrisku handi eta justifikatua dagoenean soilik eman behar da txerto hori
haurdunaldian.
Eszipiente hauek izan ditzakete poliomielitisaren aurkako txertoek: formaldehidoa,
fenoxietanola, polisorbato 80a, trometamola, aluminio-hidroxidoa, magnesio-kloruroa,
sakarosa eta aminoazido esentzialak, besteak beste. Ez daramate merkurio-deribaturik.
TXERTOA EMATEKO
LEKUA
GUTXIENEKO
TARTEA DOSIEN
ARTEAN
EMATEKO
ADINA
GEHIENEZKOA
EMATEKO
ADINA

Hipersentikortasuna izan daiteke txerto konbinatuen edo sei balioko txertoen printzipio
aktiboei, haien eszipienteren bati edo neomizinari, polimixinari edo estreptomizinari (ikus
fitxa teknikoak).
BIBLIOGRAFIA
Vaccine-Preventable Diseases. Chapter 18. Poliomyelitis. Hamborsky J, Kroger
Disponible en: http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/polio.html
2. The Green Book. Immunisation against infectious disease. updated 2015.
Chapter 26 Poliomyelitis. Salisbury D and Ramsay M. Public Health England.
Department of Health, Social Services and Public Safety. UK. Disponible en:
https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/
file/148141/Green-Book-Chapter-26-Polio-updated-18-January-2013.pdf
4.14 Poliomyelitis.. Australian Government. Department of Health. Disponi-
ble en: http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/
Content/Handbook10-home~handbook10part4

3.5. HAEMOPHILUS INFLUENZAE
TIPO b MOTAKOA
Gaixotasun inbaditzailea bereziki larria da urtebetetik beherako haurretan, eta Haemophilus
influenzae-ren andui kapsulatuek sortua izaten da kasurik gehienetan. Txertoa erabiltzen
hasi aurretik, b serotipoa zen denetan usuena (Hib). Meningitisa da gaur egun Hib-
ek eragindako gaixotasun inbaditzailearen agerpenik ohiko eta arruntena. Gaixotasun
inbaditzaileak baditu hain ohikoak ez diren beste agerpen kliniko batzuk ere: epiglotitisa,
artritis septikoak, zelulitisa, pneumonia eta perikarditisa.
Andui ez-kapsulatuak (ez-tipagarriak, alegia) arnasbideetako infekzioekin eta erdiko otitisekin
lotzen dira batez ere.
Gaitza harrapatzeko joera aldatuz doa adinarekin: alegia, immunitatea adinarekin gehituz
doanez, gaitzaren suszeptibilitateak behera egiten du urteekin batera. Immunitatea modu
aktiboan eskura daiteke, infekzioa jasan ondoren, edo baita modu pasiboan ere, amaren
antigorputzak plazentan zehar eskuratuz haurdunaldian edo txertaketa bidez bestela.
Immunizazioko programaren helburu nagusia 5 urtetik beherako haurrak babestea da, baina
baita Hib-ek eragindako gaixotasun inbaditzailea jasateko arriskuan dauden adin horretatik
aurrerakoak ere.
AGENTE ERAGILEA
Haemophilus influenzae goiko arnasbideetako flora normalean bizi den kokobazilo Gram-
negatibo bat da. Germena 2 modutara isola daiteke: kapsulatua nahiz ez-kapsulatua. Eta
forma kapsulatu barruan 6 serotipo deskribatu dira (a-f bitartekoak).
Gizakia da H. influenzae-ren erreserborio edo gordailu bakarra. Eramaile asintomatikoaren
tasak asko aldatzen dira ikerketa batetik bestera (0tik % 9ra), eta askoz ere handiagoak dira
umeetan helduetan baino.
TRANSMITITZEKO MODUA
Sudurreko nahiz faringeko tantatxo eta jariakinen bidez.
INKUBAZIO-ALDIA
Ez da ongi ezagutzen, baina bi-lau egunekoa izango da seguruenik.
Txertaketak ematen duen babesa epe luzekoa izango dela pentsatzen da gaur egun.

Txerto polisakarido konjugatuak erabiltzen dira, eta horietan polisakarido kapsularra (PRP)
proteina garraiatzaile batekin konjugatzen da, toxoide tetanikoarekin (PRP-T) adibidez.
Prozesu horren ondorioz, T antigenoarekiko ez-mendeko izatetik T antigeno-mendeko
izatera pasatzen da polisakaridoa, eta horrek ikaragarri gehitzen du txertoaren ahalmen
immunogenikoa.
Adituen estimazioen arabera, txertoaren eraginkortasuna % 95-100 bitartekoa da.
KONPOSIZIOA
Une honetan bada merkatuan txerto monobalente bat, eta bere konposizioa hau da: b motako
Haemophilus influenzae-ren polisakaridoa, 10 mikrogramo, eta proteina garraiatzaile bezala
toxoide tetanikoarekin konjugatua, 25 mikrogramo gutxi gorabehera.
Gainerakoak txerto konbinatuak dira, eta horien artean badira txerto pentabalenteak,
Difteria-Tetanos-Kukutxeztul-mb Poliomielitis- eta b motako Haemophilus influenzae-
ren kontrakoak (DTPa-IPV+Hib) edo hexabalenteak, Difteria-Tetanos-Kukutxeztul-mb
Poliomielitis-B Hepatitis-eta b motako Haemophilus influenzae-ren kontrakoak (DTPa-IPV-
VHB+Hib).
ESKURA DAUDEN AURKEZPENAK ETA TXERTOAK
ADMINISTRAZIO-MODUA
Muskulu barnean.
LEKU ANATOMIKOA
Izterrean, izterreko kanpoko muskulu bastoaren erdiko herenean hain zuzen ere, 90º-ko
angelua emanez ziztadari, txertoa benetan muskuluraino iristen dela bermatuz betiere
(horrela, muskulu-masak duen lodieraren arabera, orratz-mota egokitu egingo da kasu
batetik bestera).
TXERTOAK
PRP-T (monobalentea)1
DTPa-VPI+Hib1
DTPa-VPI+Hib1
DTPa-VPI-VHB+Hib1
DTPa-VPI-VHB-Hib
IZEN KOMERTZIALA
Hiberix
Infanrix-VPI+Hib
Pentavac
Infanrix-hexa
Hexyon
1 Aurkezpen-modu hauek jarri aurretik, txertoa berrosatu beharra dago.
LABORATEGIA
GlaxoSmithKline GSK
GlaxoSmithKline GSK
Sanofi Pasteur MSD
GlaxoSmithKline GSK
Sanofi Pasteur MSD

TXERTOA EMATEKO
LEKUA
GUTXIENEKO
TARTEA DOSIEN
ARTEAN
EMATEKO
ADINA
GEHIENEZKOA
2, 4 eta 6
hilabete
DTPa-VPI-HB+Hib
kargatutako xiringa
EMATEKO
ADINA
Muskulu barnetik,
graduko angelua
4 aste 36 hilabete
LEHEN TXERTAKETA: 4 DOSI
kargatutako xiringa
Muskulu barnekoa
angelua
6 hilabete 5 urte
KONTSERBAZIOA
Behin berrosatu ondoren, ahalik eta lasterren injektatu behar da.
INDIKAZIOAK
b motako Haemophilus influenzae-ren kontrako txertoa EAEko txertaketa-egutegiaren barruan
sartua dago.
Arrisku-taldeetako beste indikazio batzuetarako: ikus “Txertaketa arrisku-taldeetan”
(eskuliburuko 6. eta 7. kapituluak).
KONTRAINDIKAZIOAK
Kontuan eduki txerto guztien kontraindikazioak eta arreta-neurri orokorrak, eta baita txerto
konbinatuek dituzten arrisku eta neurri bereziak ere. Txerto hau kontraindikatua dago
aurreko txerto-dosi bat jarri ondoren osagairen baten kontrako erreakzio larri bat eduki
duten pertsona guztientzat. Eta baita 6 astez azpiko haurtxoentzat ere, litekeena baita
azken horiek tolerantzia immunologikoa garatzea.
b motako Haemophilus influenzae-ren kontrako txerto diferenteek eszipiente ugari eduki
ditzakete beren konposizioan: formaldehidoa, sodio kloruroa, sodio fosfato dihidratoa,
sodio fosfato dibasikoa, potasio dihidrogenofosfatoa, trometamola, fenoxietanola, aluminio
hidroxidoa, sakarosa edo nahitaezko aminoazidoak, beste batzuen artean (ikus fitxa
teknikoak). Ez daukate merkurio-eratorririk.

Printzipio edo osagai aktiboekiko edo eszipiente batekiko hipersentikortasuna, edo baita
txerto konbinatuetan nahiz txerto hexabalenteetan dauden neomizina, polimixina edo
estreptomizinarekiko hipersentikortasuna (ikus fitxa teknikoak).
ALBO-ONDORIOAK
Sarrienik jakinarazitako albo-ondorioen artean hauek aipa daitezke: ziztada-lekuan sentitzen
den mina, suminkortasuna, negarra eta gorriunea edo eritema injekzioa jarri den lekuan
(Ikus 60. orrialdea).
BIBLIOGRAFIA
Vaccine-Preventable Diseases. Chapter 13. Haemophilus influenzae type b.
Hamborsky J, Kroger A, Wolfe S, eds. 13th ed. Washington D.C.: Public Health
Foundation, 2015. Disponible en: http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/
hib.html
2. Salisbury D, Ramsay M. and Noakes K. Immunisation against infectious
disease. Haemophilus influenzae type b (Hib): The Green Book, chapter 16
(updated 2013). Published by The Stationery Office. Department of Health. UK.
2013. Disponible en https://www.gov.uk/government/publications/haemophilus-
influenzae-type-hib-the-green-book-chapter-16
3. The Australian Immunisation Handbook 10th Edition (updated june 2015). 4.3.
Haemophilus influenza type b. Australian Government. Department of Health.
Disponible en: http://www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.
nsf/Content/Handbook10-home
4. National Advisory Committee on Immunization. Haemophilus Type b Vaccine.
Canadian Inmunization Guide. En http://www.phac-aspc.gc.ca/publicat/cig-gci/
p04-hea-eng.php.

3.6. GAIXOTASUN
MENINGOKOZIKOA
Gaixotasunaren ezaugarria da bat-batean hasten dela, eta sukarra, burukomin handia,
goragalea eta, maiz, gorakoa dakartzala, baita lepoko zurruntasuna, eta sarritan, orban
arrosakaradun petekia-erupzioak eta babak ere. Zenbaitetan, oso eboluzio azkarra izaten
du, eta bat-bateko ahulezia, ekimosia eta txokea dakartza hasietarik. Gurean % 5 eta % 10
bitarteko hilgarritasuna du.
N. meningitidis bakterioaren sintomarik gabeko eramaile dira herritarren % 5 eta % 15
bitarte, eta kolonizatuta dituzte sudur-faringeak.
AGENTE ERAGILEA
Gaixotasunaren infekzioa Neisseria Meningitidis gram (-) diplokokoak sortzen du, eta 20
serotalde ditu. Horietatik, talde ugalduenak dira A, B (Euskadin nabarmentzen da), C, D,
X, Y, Z, 29E, W-135, H, I, K eta L taldeak. Gizakiari soilik eragiten dio infekzioa Neisseria
meningitidis bakterioak, eta ez dago animalia-erreserboriorik. Txertaketa baino lehen, C
serotaldea zen ugariena gurean.
TRANSMISIO MODUA
Gaixotasuna tanten bidez transmititzen da, eta kontaktu zuzena izanda pertsonatik pertsonara,
sudur-faringeetako jariakinen bidez.
INKUBAZIO-DENBORA
Inkubazio-denbora 2 eta 10 egun bitartekoa izan daiteke, baina, normalean, 3-4 egunekoa
izaten da. Kutsakortasunak indarrean dirau harik eta meningokokoak desagertzen diren
arte sudur eta ahoko jariakinetatik. Meningokokoari kaltegarri zaion mikrobioen aurkako
tratamendua hasi ondorengo 24 orduetan gertatzen da hori.
Ostalariaren ezaugarriek baldintzatzen dute sudur-faringean meningokokoa barneratu
ondoren gaixotasun inbaditzaile bat izateko arriskua, baina baita, neurri handi batean,
anduiaren ezaugarri zehatzek ere. Anduien ehuneko txiki batek eragiten ditu gaixotasun
inbaditzaileen kasu gehienak.
Infekzioa gertatu eta eramaile-izaera eskuratu ondoren, taldeko immunitate espezifikoa
gertatzen da, iraupen ezezagun batekin.

Txerto mota bat baino gehiago dago Neisseria meningitidis bakterioaren aurka:
Polisakarido kapsularren txertoak
Antigeno polisakarido puruak daramatzaten txertoek ez dute proteinadun antigenoak
daramatzaten txertoek bezain beste bizkortzen sistema immunea; beraz, erantzunaren
iraupena oso laburra izaten da eta oso apala 2 urtetik beherako haurrengan.
Txerto konjugatuak
Txerto polisakarido puruek dakartzaten mugak gainditzeko sortu ziren txerto konjugatuak,
polisakarido puruek erantzun T-independentea baitakarte eta, ondorioz, erantzun apala,
memoria immunologikorik ez dakarrena. Polisakaridoari proteina gehitzean, erantzuna
T-mendekoa izatea lortzen da, eta horrek erantzun immunologiko handiagoa eta luzeagoa
dakar, memoria immunologikoa sorraraz dezakeena.
Txerto konjugatuek eraginkortasun handia dute, %94,8 (IC% 95: % 93,3-95,9)
ingurukoa; hala, % 98,8koa da (IC% 95: % 97,6-99,3) txertoa hartu ondorengo 12
hilabeteetan eta % 90,9koa (IC% 95: % 87,8-93,2) txertoa hartu ondorengo urtea
igaro ondoren.
EMATEKO MODUA
Muskulu barnean.
PROTEINA ERREKONBINANTEDUN TXERTOA
C serotaldea
A, C, W, Y serotaldeak
Menjugate 1
Meningitec 2
NeisVac-C 1
Menveo
Nimenrix
Hauekin konjugatua
Difteriaren toxoidea
CRM197
CRM197
Tetanosaren toxoidea
CRM197
Tetanosaren toxoidea
GlaxoSmithKline GSK
Nuron Biotech
Baxter
GlaxoSmithKline GSK
Pfizer
B serotaldeko
meningokokoa
Bexsero GlaxoSmithKline GSK
1 Lehen txertoetan gomendatuak urtebeteko adinetik beherakoentzat.
2 Dosi indargarri moduan gomendatua urtebeteko adinetik gorakoentzat.
ANTÍGENOS
MENINGOCOCO
IZEN KOMERTZIALA LABORATEGIA
TXERTO POLISAKARIDO PURUAK
A y C serotaldeak
A y C serotaldeak
Mencevax ACc
Antimeningocócica A+C Sanofi PasteurMSD
TXERTO KONJUGATUAK

GORPUTZEKO LEKUA
Adinari eta masa muskularrari begiratu behar zaio. Haur txikiei izterraren kanpoko muskulu
bastoaren erdiko tertzioan eman behar zaie 90 graduko angeluaz, muskuluan ematen dela
ziurtatuta (masa muskularrari begiratuko zaio zer orratz mota erabili behar den erabakitze-
ko). Deltoidean haur handi eta helduei.
4 hilabete
C Men
aurrez kargatutako
xiringa
Muskulu barnetik,
erdiko tertzioan,
90 graduko angelua
4 aste
12 hilabete
12 urte Deltoidean,
90 graduko angelua
6 hilabete
2 urte
< 6 hilabete
Arrisku taldeei (6. eta 7. kapituluak)
B Men 3 + 1 (lehen
txertoa +
oroitzapenekoa)
hilabete 1 12 eta 23
hilabete artekoa
Ez da 50
urtetik
gorakoen
gaineko
daturik
6-11 hilabete 2 + 1 2 hilabete Bizitzako
bigarren urtea
12-23 hilabete
2 + 1 2 hilabete
12 eta 23
hilabete artekoa
2 urtetik
gorako haurrak
eta helduak
2 hilabete 1
-
ACWY Men
12-23 hilabete Nimenrix -
-
-1
2 urtetik
gorako haurrak
eta helduak
TXERTOA GUTXIENEKO
TARTEA DOSIEN
ARTEAN
EMATEKO
ADINA
GEHIENEZKOA
EMATEKO
ADINA
B Men
JARRAIBI-
DEA
OROITZAPEN
DOSIA
TXERTOA EMATEKO
LEKUA
GUTXIENEKO
TARTEA DOSIEN ARTEAN
EMATEKO
ADINA
Nimenrix
Menveo

KONTSERBAZIOA
INDIKAZIOAK
EAEko Haurren Txertaketa Egutegian dago eta haur guztiei eman behar zaie, 3 dosiko
jarraibidea ezarrita 4 eta 12 hileko eta 12 urteko adinetan.
Indikazio gehiagoren berri izateko, ikus “Arrisku taldeen txertaketa” (gidaliburuko 6. kapitulua).
KONTRAINDIKAZIOAK
Txertoaren osagairen batekiko sentikortasun handia duten pertsonak.
Beste txerto batzuekin batera eman daiteke, baldin eta antigenoen artean baldin badituzte
Difteria-Tetanosa-Kukutxeztul azelularra, Poliomielitis, B hepatitisa, Haemophilus influenzae b
motakoa eta pneumokokoaren txerto konjugatuak, 7-10 eta 13 serotipokoak.
Ez da gomendatzen emakume haurdunei ematea.
C meningokokoaren aurkako txerto monobalenteak:
• Arinak: erreakzio lokalak injekzio-lekuan (mina, eritema o hantura), apetitua
gutxitzea, gorakoak, negarra, logura, burukomina, sukarra, faringitisa-errinitisa,
diarrea, larruazaleko erupzioak eta dermatitisa, azkura, mialgia edo linfadenopatia.
• Arraroak eta oso gutxitan gertatzen direnak: betazaleko edema, zirkulazioko kolapsoa,
ekimosia, muskulu-eskeletoaren zurruntasuna lepo eta artikulazioetan, gripearen
antzeko gaixotasuna.
B meningokokoaren aurkako txerto monobalentea (Bexsero)®:
Ikusi da erreakzio lokalen proportzio handia (sentsibilitate lokala, eritema eta hantura) eta
≥38 ºC-ko sukarra dituztela txertatutako bularreko haurrek (% 41 eta % 58 artean), batez
ere egutegiko beste txerto batzuekin batera ematen bada; kasu horretan, sukarra ≥38 ºC-koa
izan zen haurren % 96an, edozein Bexsero dosi eman ondoren.
Nerabeen eta helduen artean, hauek izan ziren saiakuntza klinikoetan maizen hautemandako
kontrako erreakzio lokalak eta sistemikoak: mina injekzioa jarritako lekuan, ondoez orokorra,
zefalea, mialgia eta artralgia.

BIBLIOGRAFIA
1. Centers for Disease Control and Prevention. Prevention and Control of Meningo-
coccal Disease: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization
Practices (ACIP). MMWR 2013;62,(No. RR-02):1-22.
2. Garrido-Estepa et al. Changes in meningococcal C epidemiology and vaccine
effectiveness after vaccine introduction and schedule modification. Vaccine
2014;32:2604-2609.
3. Salisbury D, Ramsay M. and Noakes K. Meningococcal. Meningococcal meningitis
and septicaemia notifiable: The Green Book, chapter 22 (updated 2012).
Published by The Stationery Office. Department of Health. UK. 2006. Disponible
en: www.gov.uk/government/collections/immunisation-against-infectious-disease-
the-green-book
4. Department of Health. Public Health England. National Health Services. 7 may
2013. Changes to the schedule for meningococcal serogroup C conjugate vaccine.
Disponible en: https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_
data/file/197618/MenC_letter_FINAL.pdf
Meningococcal disease. Australian Government. Department of Health. Disponi-
ble en: www.immunise.health.gov.au

3.7. PNEUMOKOKOA
Streptococcus pneumoniae bakterioa da herritarren artean pneumonia komunitarioaren
eragile nabarmenena eta haurrei erdiko otitisa eragitearen arrazoi nagusia.
Gaixotasunaren eta heriotzaren kausa nabarmen bat da pneumokokoaren ondoriozko
gaixotasun inbaditzailea, eta haren eragina bereziki nabarmentzen da muturreko adinak
dituzten pertsonengan, asplenia duten pertsonengan eta immunoeskasiak dituzten
pertsonengan. Munduan heriotza gehien eragiten dituen mikroorganismoa da pneumokokoa,
eta, gure ingurunean, hilkortasun handiena dakarren gaixotasun infekziosoa da.
AGENTE ERAGILEA
Gram (+) bakterioa da pneumokokoa (Streptococcus pneumoniae). Kanpo-kapsula bat du,
gaitasun antigenikoa duten polisakaridoez osatua, eta hark dakarkio birulentzia. Guztira,
100 serotipo kapsular baino gehiago identifikatu dira. Serotipo gutxi batzuek sortzen dituzte
infekzio gehienak. Adinaren eta eremu geografikoaren arabera aldatzen dira serotipoen
prebalentziak.
TRANSMISIO-MODUA
Gizakien arnas traktua kolonizatzen duten pneumokokoek, eta hura da infekzioaren
erreserborio bakarra. Pertsonatik pertsonara transmititzen da, kontaktu zuzena izanda,
arnas jariakinen bidez. Sintomarik gabeko eramaileen tasa aldatu egiten da adinaren
arabera (haurrengan handiagoa da), esparruaren arabera eta arnasaren goiko traktuan izan
daitezkeen asalduren arabera. Urtarokoa da kolonizazioaren maiztasuna eta neguaren erdian
handitzen da.
INKUBAZIO-DENBORA
Inkubazio-aldi laburra du, 1-3 egunekoa izaten baita, oro har.
Sentikortasuna unibertsala da, eta handiagoa haurrengan, adinekoengan eta bestelako
gaixotasunak dituzten pertsonengan. Infekzioaren ondoren, immunitate espezifikoa sortzen
da serotipoarekiko, hainbat urtetarako.
Pneumokokoaren aurkako bi txerto mota daude eskuragarri:
Polisakarido kapsularren txertoak (VNP23)
Antigeno polisakarido puruak daramatzaten txertoek ez dute proteinadun antigenoak
daramatzaten txertoek bezain beste bizkortzen sistema immunea; beraz, erantzunaren
iraupena oso laburra izaten da eta oso apala 2 urtetik beherako haurrengan.

VNP23 txertoaren inmunogenizitatea eta efikazia:
Helduosasuntsuen%80kbainogehiagokgaratzendituztetxertoakdaramatzanantigenoen
aurkako antigorputzak, eta gutxienez 5 urtez irauten dute. Dena den, azkarrago apaltzen
da haien kopurua atzetik gaixotasunak dituzten pertsonengan. Erantzun apala ematen
diote 2 urtetik beherako umeek; beraz, eraginkortasunik ez duenez, ez da gomendatzen
adin horretakoei ematea. Ez du sintomarik gabeko infekzioarekiko (eramailearen
egoerarekiko) babesik ematen.
Txerto konjugatuak
Txerto polisakarido puruek dakartzaten mugak gainditzeko sortu ziren txerto konjugatuak,
polisakarido puruek erantzun T-independentea baitakarte eta, ondorioz, erantzun apala,
memoria immunologikorik ez dakarrena. Polisakaridoari proteina gehitzean, erantzuna
T-mendekoa izatea lortzen da, eta horrek erantzun immunologiko handiagoa eta luzeagoa
dakar, memoria immunologikoa sorraraz dezakeena.
Gaur egun, 2 txerto konjugatu daude eskuragarri:
• 10-baliokoa (VNC10): polisakaridoak D proteinarekin konjugatzen dira (Haemophilus
influenzae-tik eratorria), baina horren salbuespen dira 18C polisakaridoa, tetanosaren
toxoidearekin konjugatua, eta19F polisakaridoa, difteriaren toxoidearekin konjugatua.
• 13-baliokoa (VNC13): CRM197 proteinarekin konjugatzen dira polisakaridoak
(difteriaren toxinaren mutante atoxikoa)
ANTIGENOA IZEN KOMERTZIALA LABORATEGIA
TXERTO POLISAKARIDO PURUAK
TXERTO KONJUGATUAK
Pneumokokoaren serotaldeak:
1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N,
9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B,
17F, 18C, 19A, 19F, 20, 22F,
23F y 33F
Pneumo 23
Sanofi PasteurMSD
Pneumovax 23
Pneumokokoaren serotaldeak:
1, 4, 5, 6B, 7F, 9V, 14, 18C,
19F y 23F
Synflorix
Prevenar 13Pneumokokoaren serotaldeak:
1, 3, 4, 5, 6B, 7F, 9V, 14, 18C,
19A, 19F y 23F
GlaxoSmithKline GSK
Pfizer
VNC txertoaren immunogenizitatea eta efikazia:
Saiakuntza klinikoek erakutsi dute zazpi balioko txertoak (jada merkatutik kanpo) % 95etik
gora murrizten duela txertoak daramatzan serotipoek sortutako gaixotasun inbaditzailea;

hala, pneumokokoak eragindako gaixotasun globalaren murrizketa oso handia eragiten
du. Horrez gainera, ikusi zen murriztu egin zituela erdiko otitisaren kasuak eta sudur-
faringeko eramaileen kopurua.
Txerto 10-baliokoen eta 13-baliokoen gaineko azterketak egin ondoren, egiaztatu da txerto
horiek antigenoei aurre egiteko sorrarazten dituzten antigorputzen mailak parekagarriak
direla zazpi balioko txertoek sortutakoekin, eta, horrez gainera, txerto horietan sartzen
diren antigeno berriekiko babesa ematen dutela.
EMATEKO MODUA
Muskulu barnean eman behar dira bi txerto mota horiek. Txertoa emateko lekurik egokienak
dira izterreko kanpo-bastoaren erdiko tertzioa haurrengan, eta deltoide muskulua gainerako
pertsonengan.
2 eta 4
hilabete
VNC13
aurrez kargatutako
xiringa
Muskulu barnetik,
erdiko tertzioan,
90 graduko angelua
4 aste
12 hilabete 6 hilabete
TXERTOA EMATEKO
LEKUA
GUTXIENEKO
EMATEKO
ADINA
Arrisku-taldeei
TXERTOA GUTXIENEKO
EMATEKO
ADINA
< 2 urte VNC13
JARRAIBIDEA
bizitzako lehen urtean 3 dosi +
dosi 1 bigarren urtean
≥ 2 urte aurretik
txertorik hartu
gabeak
3 + 1
12 hilabete VNP23 txertorik
Helduak
1 + 1
8 aste
1
(2 dosi asplenia
dutenei)
VNP23 5 urte
VNC13 1 + 1
VNP23 1 + 1 5 urte
VNC13
VNP23 12 hilabete VNC13 txertorik
5 urte VNP23 txertorik
1

Gure erkidegoan VNP23 txertoaren dosi bakarra hartzea gomendatzen da 65 urte bete ondoren.
TXERTOA BERRIRO EMATEA
Gaur egun, eta salbuespenezko kasu berezietan izan ezik, ez dago txerto konjugatua berriro
emateko premiarik.
Ez da ebidentziarik ikusi VNP23 txertoaren dosi gehiago hartzeak babesa handitzen
duela frogatzen duenik; hala ere, lehen dosia hartu eta 5 urtera berriro txertoa hartzeko
gomendatzen zaie 65 urtetik beherakoak izan eta arrisku handikoak diren pertsonei. Txertoa
berriro behin bakarrik hartzea komeni da, eta ez da inoiz ere bi aldiz baino gehiago errepikatu
behar (3 dosi, guztira).
KONTSERBAZIOA
2 º eta 8 ºC bitartean. Ez dira izoztu behar.
INDIKAZIOAK
Txertaketa unibertsala EAEko haurren txerto-egutegian.
Ikus arrisku taldeen txertaketaren gaineko kapitulua 6. eta 7.
KONTRAINDIKAZIOAK
Kontrako erreakzio lokalak dira gehien ageri direnak.
VNP23 txertoarekin: mina, hantura, eritema, sukarra. Erreakzio horiek sarriago ageri dira
bigarren dosia hartu ondoren. Ez dira ohikoak erreakzio sistemikoak.
VNC13 txertoaren laugarren dositik aurrera handitu egiten da erreakzio lokalen kopurua
haurrengan, eta horrez gainera, apetitua gutxitzea, suminkortasuna eta loaren asaldurak
gerta daitezke. VNC13 + VNP23 jarraibide mistoa hartzen duten helduengan maiz ageri
dira erreakzio lokalak VNC23 txertoa hartu ondoren, baina ez dira handiak izaten.
BIBLIOGRAFIA
1. CDC. Prevention of Pneumococcal Disease Among Infants and Children – Use of
13-Valent Pneumococcal Conjugate Vaccine and 23-Valent Pneumococcal Po-
lysaccharide Vaccine. Recommendations of the Advisory Committee on Immu-
nization Practices (ACIP). MMWR 2010; 59 (No. RR-11). Disponible en http://
www.cdc.gov/mmwr/PDF/rr/rr5911.pdf.

2. National Advisory Committee on Immunization. Pneumococcal Vaccine. Cana-
dian Immunization Guide. Disponible en http://www.phac-aspc.gc.ca/publicat/
cig-gci/p04-pneu-eng.php.
3. Pneumococcal disease. CDC. Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preven-
table Diseases. The Pink Book: Textbook. 13th Edition (2015). Washington DC.
Public Health Foundation. 2015 (http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/
pneumo.html.
4. Salisbury D, Ramsay M. and Noakes K. Immunisation against infectious di-
sease. Pneumococcal: The Green Book, chapter 25 (updated 2013). Publis-
hed by The Stationery Office. Department of Health. UK. 2006. Disponible
en: https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/
file/263318/Green-Book-Chapter-25-v5_2.pdf.
5. The Australian Immunization Handbook 10th Edition (updated July 2015). Part
4. Vaccine-Preventable Diseases. 4.13. Pneumococcal disease. Australian Go-
vernment. Department of Health. Disponible en: http://www.immunise.health.
gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Handbook10-home~handboo
k10part4~handbook10-4-13.

3.8. B HEPATITISA
Mundu osoan zabaldutako gaixotasun infekziosoa da B hepatitisa eta, kalkuluen arabera,
350 milioi pertsona birus horren eramaile kroniko dira. Gizakia du ostalari ezagun bakarra.
Eboluzio klinikoa ez da beti berbera izaten; hala, sintomarik gabeko kasuak eta kasu
larriagoak izan daitezke adinaren arabera. Beste hepatitisekin gertatzen den moduan,
ohikoak ditu sukarra, goragalea, sabeleko mina, nekea, gorakoak, min horia, kolore iluneko
gernua eta kolore grisaxkako gorotzak.
Jaioberriek eta haurrek ez dute, normalean, gaixotasunaren zeinurik ageri, eta haur
helduagoen eta pertsona helduen % 30-50ek izaten dituzte sintomak. Oro har, ondoriorik
gabe sendatzen dira kasuen % 90-95, baina kasuen % 5-10 izaera kronikoa hartzen dute, eta
gibeleko gaixotasun larriak sorraraz ditzakete (gibelaren zirrosi edo minbizia). Jaioberriaren
ama birusaren eramailea baldin bada, bilakaeran izaera kronikoa hartzeko arrisku handia
izaten du haurrak (% 70-90).
Gurean, B hepatitisaren prebalentzia apala da (< % 2). 2009ko inkestaren emaitzei
begiratuta, antigorputzek B hepatitisaren core antigenoarekiko (hori da birusarekiko
esposizioaren markatzailea) duten prebalentzia oso txikia da, haurtzaroko txertoen eraginez,
30 urtetik beherakoengan (% 0,6), eta adin horretatik aurrera, prebalentzia % 6,3koa da
40-59 urte bitartekoengan. Bestalde, kasuen intzidentzia apala dela erregistratu da.
Arrisku-faktoreen artean, probabilitate handienekoak dira sexu-bidezko transmisioa, lurralde
endemikoetara egindako bidaiak eta bide parenteraletik hartutako drogak.
AGENTE ERAGILEA
B hepatitisaren birusa (VHB) ADN motakoa da, kate bikoitzekoa eta hepadnaviridae
klasekoa. Gibelean erreplikatzen da birusa, eta 7 genotipo nagusi ditu (A, B, C, D, E, F eta
G). Genotipoek ez dute banaketa geografiko bera munduan. Birusaren mutazio naturalak
eta birusen aurkako tratamenduekiko mutazio sekundarioak hauteman dira. Mutazio horiek
ondorioak ekar ditzakete zenbait alderditan, eta txertoarekiko erantzuna izan daiteke
horietako bat.
VHB birusaren gainazaleko antigenoa da HBsAg, eta markatzaile hori serumean hautematen
da infekzioaren laugarren astetik aurrera; beraz, VHB birusari lotua ageri da, egoera hauetan
izan ezik: infekzioaren inkubazioko lehen hilabetean; infekzioaren erresoluzio-fasean, baldin
eta antigenoa negatibizatu baldin bada HB-ren antigorputzak garatu gabe; eta salbuespenez,
birusaren mutazioetan.

TRANSMISIO MODUAK
Gorputzaren substantzia hauen bidez transmiti daiteke B hepatitisaren birusa: odola eta
hemoderibatuak; listua; likido zefalorrakideoa; peritoneo, pleura, perikardio eta giltzadurako
likidoak; likido amniotikoa; hazia eta aluko jariaketak eta odola daramaten gorputzeko
gainerako likidoak; eta finkatu gabeko ehun eta organoak. Azalaren barneko esposizioak
dakar transmisioa (zainaren bidez, muskuluaren bidez, larruazalaren azpitik edo dermisaren
barnetik), eta mukosen bidez transmititzen da gorputzeko likido infektatzaileetara.
B hepatitisaren birusa transmititzeko arriskua handitzen da sexu-harremanen bidez, infekzioa
duten pertsonekin bizitzean, amak jaio-inguruan fetuari transmititzean, droga injektagarriak
kontsumitzeko materiala konpartitzean eta prozedura inbaditzaileak baliatzean baldintza
higieniko eta sanitarioak bete gabe (piercinga, akupuntura, etab.).
INKUBAZIO-DENBORA
Inkubazio-denbora 45 egunetik 180 egun bitartekoa da. Infektibitate-aldia zenbait astetakoa
da, harik eta sintomak hasi eta fase akutua amaitzen den arte.
B hepatitisaren birusak eragindako infekzioa izan eta erantzun duten pertsonek immunitatea
eskuratzen dute, eta immunitate horrek bizitza osoan iraun dezake. VHB birusaren infekzioa
berritu daiteke, baldin eta tratamendu immunogutxitzaileak, eta batik bat, biologikoak
hartzen baldin badira, haiekin batera tratamendu antibiral profilaktikorik hartu gabe.
Ez dago zehaztuta zer immunitate-denbora ematen duen txertoak. Lehen txertoa hartzean
izaten den erantzunaren araberakoa da denbora hori. Ac babes-maila da honako hau:
HB> 10mU/ml. Txertoaren hiru dosik babes-mailak sorrarazten dituzte gizabanako
osasuntsuengan, baina erantzuna apalagoa da gazteengan (serumaren konbertsioa %
99koa da 2-19 urte bitartean), helduengan baino (serumaren konbertsioa % 75ekoa da
>60 urtekoengan). Gaixotasun klinikoarekiko babesa eskuratzen dute txertoa hartu ondoren
erantzun immunitario egokia garatzen duten pertsonek, eta erantzun immunea garatzen dute
historia kliniko osorako, birusarekin kontaktuan. Horrenbestez, ez zaie herritar osasuntsuei
gomendatzen oroitzapen-dosirik hartzeko edo serumaren testik egiteko, baldin eta ez badira
arrisku handiko esposizio-egoeraren batean izatekoak.
Gaur egun, inaktibatuak eta birkonbinatzaileak dira B hepatitisaren aurkako txertoak. HB
antigenoz araztutako partikulak, Saccharomyces legamiatik sortutakoak, dituzte osagai,
haiei antigenoa kodetzeko gen bat barneratu ondoren.
OSAERA
Balio bakarreko txertoak eta B hepatitisarekin konbinatutako txertoak daude, haur-
nerabeentzat eta helduentzat prestatutako formulazioetan.

ANTIGENOA
VHB
VHB
VHB
VHB
VHB
VHB
VHA+VHB
VHA+VHB
DTPa-VPI-VHB+Hib
DTPa-VPI-VHB-Hib
IZEN KOMERTZIALA
Engerix B 10 µg
Engerix B 20 µg
HBVaxpro 5 µg
HBVaxpro 10 µg
Fendrix 20 µg
HBVaxpro 40 µg
Twinrix pediatrikoa
Twinrix
Infanrix-hexa
Hexyon
LABORATEGIA
GlaxoSmithKline GSK
GlaxoSmithKline GSK
Sanofi Pasteur MSD
Sanofi Pasteur MSD
GlaxoSmithKline GSK
Sanofi Pasteur MSD
GlaxoSmithKline GSK
GlaxoSmithKline GSK
GlaxoSmithKline GSK
Sanofi Pasteur MSD
EMATEKO MODUA
Muskulu barnean.
GORPUTZEKO LEKUA
muskuluan, 90 graduko angeluaz. Deltoide muskulua erabiltzea gomendatzen da 18
hilabeteko adinetik aurrera.
2, 4 eta 6
hilabete
DTPa-VPI-HB+Hib
kargatutako xiringa
Muskulu barnetik,
graduko angelua
4 aste 36 hilabete
TXERTOA EMATEKO
LEKUA
GUTXIENEKO
TARTEA DOSIEN
ARTEAN
EMATEKO
ADINA
GEHIENEZKOA
EMATEKO
ADINA

Engerix B 10 µg
Engerix B 20 µg
HBVaxpro 5 µg
HBVaxpro 10 µg
Fendrix 20 µg*
HBVaxpro 40 µg
Twinrix pediátrico
Twinrix
ADINA
0-15 urte
≥16 urte
0-15 urte
≥16 urte
≥15 urte
Helduak
1-15 urte
≥16 urte
*Dialisian edo dialisi aurrekoan
• B hepatitisaren aurkako txertoa emateko jarraibide estandarra 3 dosikoa da, karga
antigeniko estandarra duen txertoarekin.
• AgHB daramaten amen haur jaioberriek jaio ondorengo lehen 12 orduetan hartu
behar dute txertoa, VHBren aurkako immunoglobulina espezifikoarekin batera.
- Haurrak 2.000 g. baino gutxiagoko pisua baldin badu, ez da jaiotzako dosia
kontatuko eta haurren egutegiko hiru dosiak emango zaizkio (0-1-2-6 hilabete).
- Haurrak ≥ 2.000 g. baino gehiagoko pisua baldin badu: 0-1-6 0-2-6 hilabeteko
jarraibidea bete daiteke.
VHB birusaren eramaile diren emakumeen haur guztiekin zehaztuko da zer HBsAg
duten eta HB aurkakoen zer titulazio duten 9 hilabeteko adina betetzean, eta berriro
txertoaren 3 dosi hartzea gomendatuko da, baldin eta txertoa hartu ondoren HB
kontrakoen tasa < 10 mUI/ml baldin bada.
• Dialisia egitekoak diren edo egiten ari diren pertsonekin, jarraibide estandarra
erabiliko da, Fendrix® edo karga antigeniko bikoitzeko txertoekin.
• Babes egokia azkar eskuratzea komeni baldin bada, jarraibide azkartuak erabil
daitezke, dosien arteko tarteak laburtuz. Jarraibide azkartuak erabiliz gero, 4. dosi
gehigarri bat eman behar da, epe luzerako babesa ziurtatzeko.
• VHB txertoari emandako erantzuna apalagoa izan daiteke paziente
immunodeprimituengan, gainerako herritarrengan baino. Pertsona horiei oroitzapen-
dosi bat emateko aukera aztertu behar da, baldin eta B hepatitisaren gainazaleko
antigenoarekiko antigorputzen maila (HBsAg aurkakoak) 10 UI/ml baino txikiagoa
baldin bada lehen txertoa hartu ondorengo 1 eta 3 hilabete bitartean.
VHB birusaren aurkako txertoak bateragarriak dira haurren egutegiko txerto guztiekin eta
tuberkulosiaren aurkako txertoekin (BCG).Trukagarriak dira B hepatitisaren aurkako txerto
inaktibatu guztiak. Baina ezin dira trukatu jarraibide berean txerto monobalenteak eta A+B
DOSIA
3
3
3
3
4
3
3
3
TXERTOA EMATEKO
JARRAIBIDEA
0-1-6 hilabete
0-1-6 hilabete
0-1-6 hilabete
0-1-6 hilabete
0-1-2-6 hilabete
0-1-6 hilabete
0-1-6 hilabete
0-1-6 hilabete
JARRAIBIDE
AZKARTUA
0-1-2-12 hilabete
0-7-21 egun-12 hilabete
0-1-2-12 hilabete
0-1-2-12 hilabete
0-1-2-12 hilabete

txerto konbinatuak, A birusaren zama antige nikoa desberdina delako; hau da, B hepatitisaren
birusarekin erantzuna antzekoa bada ere, ez du entzun bera izaten A birusarekikoak.
KONTSERBAZIOA
INDIKAZIOAK
Txertaketa unibertsala EAEko haurren txerto-egutegian.
Arrisku taldeetako helduei (ikus 7.2. kapitulua).
KONTRAINDIKAZIOAK
Ez da aztertu zer ondorio duten emakume haurdunengan, baina birus inaktibatuak direnez,
arriskua txikia izango da. Ez da aztertu, ezta ere, zer eragin duen amaren edoskitzean.
B hepatitisaren aurkako txertoek honako eszipiente hauek izan ditzakete (ikus 10.8.
eranskina), besteak beste: formaldehidoa, sodio-kloruroa, sodio-fosfato dihidratoa, sodio-
fosfato dibasikoa, potasio dihidrogenofosfatoa, trometamola, fenoxietanola, aluminio-
hidroxidoa, sakarosa eta aminoazido esentzialak (ikus fitxa teknikoak). Ez daramate
merkurio-deribaturik.
Hipersentikortasuna izan daiteke txerto konbinatuen edo sei balioko txertoen printzipio
aktiboei, haien eszipienteren bati edo neomizinari, polimixinari edo estreptomizinari (ikus
fitxa teknikoak).
Arretaz zaintzekoak: Gaixotasun moderatu edo larria.
- Mina edo gorritasuna injekzio-lekuan.
- Burukomina, goragalea edo gorakoak.
- Sukarra >37,5 ºC.
- Logura.
- Zorabioak.
- Azkura edo parestesia (arraroa).

BIBLIOGRAFIA
Vaccine-Preventable Diseases. Chapter 10. Hepatitis B. Hamborsky J, Kroger
Disponible en: http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/hepb.html
Chapter 18 Hepatitis B. Salisbury D and Ramsay M. Public Health England.
https://www.gov.uk/government/publications/hepatitis-b-the-green-book-chap-
ter-18
4.5 Hepatitis B. Australian Government. Department of Health. Disponible en:
www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Hand-
book10-home
4. Ganem D, Prince AM. Hepatitis B virus infection. Natural history and clinical
consequences. N Engl J Med. 2004;350:1118-29.
5. Zeitz J, Mullhaupt B, Fruehauf H, Rogler G, Vavricka SR. Hepatic failure due to
hepatitis B reactivation in a patient with ulcerative colitis treated with predniso-
ne. Hepatology. 2009 Aug;50(2):653-4.

3.9. ELGORRIA-ERRUBEOLA-
HAZIZURRIAK
GAIXOTASUNEN EZAUGARRIAK
• Elgorria: gaixotasun exantematikoa da, oso kutsagarria, eta hasieran, sukarra, koriza
eta eztula ageri ditu, eritema-orban txiki batzuekin batera. Orban horiek Koplik
orbanak deritzote, erdialde zurikoak dira, eta ahoko mukosan ageri dira. Sintomak
hasi ondorengo hirugarren eta zazpigarren egunen bitartean azaldu ohi da exantema.
Aurpegian ageri da lehenik, eta gero gorputz osora zabaltzen da.
• Errubeola: Sukar-sindrome arina eta erupzio makulo-papulosoak, puntu-formakoak eta
hedatsuak, ageri ditu, elgorriaren edo eskarlatinaren antzekoak. Infekzioa subklinikoa
izaten da sarritan. Helduek, zenbaitetan, bost eguneko prodromo bat izaten dute,
eta denbora horretan, sukar arina, buruko mina, ondoez orokorra, koriza minimoa eta
konjuntibitisa izaten dute. Linfadenopatia izaten da gaixotasunaren zeinu bereizgarria,
bai aurikularen eta garunaren atzekoak, bai okzipitala, eta erupzioa baino 5-10 egun
lehenago ageri ohi da, baina ez beti. Artikulazioetako mina edo artritisa izaten ditu
konplikazio, eta zenbaitetan, entzefalitisa eta tronbozitopenia, batik bat helduengan.
Errubeolaren gaixotasuna duten amengandik jaioberri diren haurren % 90 arteko
ehunekoak izan dezake jaiotzetiko errubeolaren sindromea. Horrez gainera, haurrek
uteroaren barnean hiltzeko arriskua dute, amek abortu espontaneoak izan ditzakete,
eta haurrek jaiotzetiko malformazioak izan ditzakete: gorreria, kataratak, mikroftalmia,
jaiotzetiko glaukoma, mikrozefalia, meningoentzefalitisa, adimen-atzeratasuna, etab.
• Hazizurriak: sukarra eta listu-guruin baten edo gehiagoren, normalean parotida-
guruinaren, hantura izaten ditu bereizgarri. Aldez aurretik beste sintoma zehaztugabe
batzuk ageri ohi dira; hala nola, sukarra, buruko mina, ondoeza, mialgiak edo anorexia.
Ez da beti hazizurrien birusa izaten parotida-guruinaren hanturaren eragile, bai
baitaude eragin hori izan dezaketen beste birus batzuk, baina, hark ez bezala, ez dute
epidemiarik sortzen.
AGENTE ERAGILEA
RNA birusek sortzen dituzte hiru gaixotasunak.
• Elgorria: Paramyxoviridae familiako birusa, Morbillivirus generokoa (23 genotipo ditu).
• Errubeola: Togaviridae familiako birusa, Rubivirus generokoa (13 genotipo ditu).
• Hazizurriak: Paramixoviridae familiako birusa, Rubulavirus generokoa (12 genotipo
ditu, A – L).
Gizakia da hiru gaixotasun horien erreserborio bakarra.
TRANSMISIO MODUA:
• Elgorria: arnas bideetatik transmititzen da, kanporatutako tantak barreiatzean edo
airean esekitzean, baita infektatuta dauden pertsonen sudurreko edo faringeko
jariakinak ukitzean ere. Gaixotasun transmitigarri kutsakorrenetakoa da elgorria.

• Errubeola: infektatutako pertsonen sudur eta faringeko jariakinak ukitzean edo tantak
barreaiatzean. Jaio ondorengo hilabeteetan kanpora dezakete birusa jaiotzetik errubeola
duten bularreko haurrek.
• Hazizurriak: airetik transmititzen da, listu-tantak edo aerosolak barreiatzean, edo
infektatutako pertsonaren listuarekin kontaktu zuzena izatean.
INKUBAZIO-DENBORA
• Elgorria: gutxi gorabehera 10 egun igarotzen dira esposiziotik sukarra edo beste sintoma
zehaztugabe batzuk izan bitartean, eta 14 egun inguru exantema abiatu arte (7 eta 18
egun bitarte luzatzen da, eta, oso gutxitan, 21 egun egin arte). Transmitibilitate-aldia
exantema agertu aurreko lau egunetik (sukarra hasi baino bi egun lehenagotik) hura
agertu ondorengo lau egunera artekoa da.
• Errubeola: 14 egun, 12 eta 23 egun bitarteko lerrunarekin; erupzioa hasi baino astebete
lehenagotik eta ondorengo lau egunera bitartean irauten du transmitibilitateak,
gutxienez.
• Hazizurriak: inkubazio-denbora 16 -18 egun bitartekoa da, eta posibilitate-lerruna 14-
25 egunekoa; transmitibilitate-denbora gaixotasuna hasi aurreko 2 egunetatik haren
ondorengo 9 egunera bitartekoa da (transmititzeko arrisku handiena gaixotasuna hasi
aurreko 2 egunetatik hasi ondorengo 4 egunera bitartean ematen da).
• Elgorria: efikazia handia du elgorriaren aurkako txertoak: txerto hirukoitz birikoaren
lehen dosia hartu ondoren, % 95ek baino gehiagok garatzen dituzte antigorputzak,
eta txertoaren lehen dosiari erantzun ez dioten pertsona gehienak immunizatzen dira
bigarren dosiarekin.
• Errubeola: serumaren aldaketa % 95etik gorakoa izaten da errubeolaren aurkako
txertoaren lehen dosia hartu ondoren, eta iraupen iraunkorra izaten du; hala ere, kontuan
izan behar da kasu endemikoekiko kontaktuek badutela eraginik iraupen horretan.
• Hazizurriak: hazizurrien aurkako txertaketak efikazia handia du, txertoa hartu dutenen
% 90ek baino gehiagok garatzen baitituzte antigorputzak txerto hirukoitz birikoaren
lehen dosia hartu ondoren, baina galdu egiten dira 10-12 urte igarota (waning
immunitarioa esaten zaio).
Birus bizi indargetuak erabiltzen ditu txerto hirukoitz birikoak (elgorria-errubeola-
hazizurriak). Oilaskoen enbrioi-zeluletan sortzen da (elgorria eta hazizurriak osagai) edo
gizakien fibroblastoen zelula diploideekin 25-30 pase egin ondoren (errubeola).
OSAERA
Ez dago elgorriaren, errubeolaren edo hazizurrien aurkako txerto monobalenterik. Eskuragarri
daude elgorriaren, errubeolaren eta hazizurrien aurkako txerto konbinatua (hirukoitz birikoa)
eta lau birusekoa, elgorria, errubeola, hazizurriak eta barizela (BEHB) biltzen dituena.

ANTIGENOA
E-E-H
E-E-H
IZEN KOMERTZIALA
MMR-VaxPro
Priorix
LABORATEGIA
Sanofi-Pasteur-MSD
GlaxoSmithKline GSK
ADINA
12 hilabetetik aurrera
9 hilabetetik aurrera
EMATEKO MODUA
Larruazalpetik.
GORPUTZEKO LEKUA
12 hilabetetik beherako haurrei izterreko kanpo-bastoaren erdiko tertzioan, eta hortik
aurrerako adinetan, deltoidearen inguruan, 45 graduko angeluaz.
TXERTOA EMATEKO
LEKUA
GUTXIENEKO
TARTEA DOSIEN
ARTEAN
EMATEKO
ADINA
GEHIENEZKOA
12 hilabete eta
4 urte
EEH (Hirukoitz
birikoa)
Aurrez disolba-
tzailez kargatu-
tako xiringa +
bial liofilizatu 1
EMATEKO
ADINA
Larruazalpekoa. 12
hilabetetik beherako
haurrei izterreko
kanpo-bastoaren
erdiko tertzioan, eta
hortik gorako adinetan,
deltoidearen inguruan,
45 graduko angeluaz.
4 aste Ez du
• Aurretik dosirik hartu gabeko helduen txertaketa: dosi 1 edo 2, horien artean gutxienez
hilabeteko denbora tartea utzita (ikus indikazioak).
Emateko gutxieneko adina: 12 hilabete (agerraldietan, 6 hilabete). Ez dira baliozko
dosi moduan zenbatuko 12 hilabeteko adinaren aurretik hartutako dosiak, amaren
antigorputzekiko interferentziak gerta daitezkeelako.
Odola edo hemoderibatuak hartuz gero, txertoarekiko interferentziak sor daitezke. Horiek
hartu ondoren, gomendatzen da 5 hilabete itxarotea (6 hilabete immunodeprimituekin),
hirukoitz birikoa edo lauko txertoa eman baino lehen. Era berean, txertoa eman ondoren,
gutxienez 2 aste itxaron behar da immunoglobulinak emateko.

Txerto biziak dira hirukoitz birikoa eta lauko txertoa, eta beste txerto biziekin eman daitezke
txertaketa-ekintza berean. Ezin baldin badira batera eman, 4 aste itxaron behar da beste
txerto bizi bat emateko.
Trukagarriak dira merkatuan dauden hirukoitz birikoaren bi txertoak. Jarraibide berarekin
erabil daitezke biak.
KONTSERBAZIOA
INDIKAZIOAK
Txertaketa unibertsala haurren egutegian.
Gaixotasuna izan ez duten pertsonek, 1981etik aurrera jaiotakoak baldin badira, lehenbailehen
osatu behar dituzte txertoaren 2 dosi dokumentatu, ezarritako jarraibideen arabera.
Horrez gainera, 1980 eta 1971 bitartean jaiotako pertsonek, hartuta izan behar dute,
gaixotasuna izan ez baldin badute, txerto hirukoitz birikoaren dosi bat.
Arrisku handia duten pertsonak (ikus arrisku taldeen txertaketaren kapitulua).
KONTRAINDIKAZIOAK
Atzeratu egin behar da txertoa emateko unea ≥ 38 ºC-ko sukarra izanez gero.
Txertoa kontraindikatuta dago haurdunaldian. Txertoa hartu ondoren hilabetean haurdun ez
geratzeko ahalegina egin behar dute haurdun geratzeko sasoian dauden emakumeek, eta
emakume horien historian adierazi behar da ohartarazpen hori egin zaiela.
Era berean, kontraindikatuta dago txertoa immunogutxitze larria duten pertsonei ematea,
baita leuzemia linfoblastikoa dutenei, zelula ama hematopoietikoen transplatea hartu
dutenei, organo solidoen transplanteren bat hartu dutenei, GIB infekzioa dutenei eta
jaiotzetiko edo gerora eskuratutako immunoeskasia dutenei ere (T zelulen eskasia,
immunoeskasia konbinatuak, sistema fagozitikoaren eskasiak eta immunitatearen jaiotzetiko
eskasiak). Bestelako immunoeskasietan nola jokatu behar den jakiteko, ikusi arrisku taldeen
txertaketari dagokion kapitulua.
Oilasko-enbrioien zelula-kulturetan prestatutako osagaiak ditu, txerto hirukoitz birikoak.
Hala ere, lasai asko har dezakete txerto hori arrautzari alergia dioten pertsonek, baldin
eta ez baldin badute erreakzio anafilaktiko larrien aurrekaririk. Arrautzari alergia dioten
pertsonei txertoa ospitalean eta ikuskaritzapean ematea komeni den aztertu behar da, baldin
eta bihotz-biriketako agerraldi larriak izan baldin badituzte edo asma kroniko aktiboaren
agerraldiekin batera bizi baldin badute arrautzarekiko alergia.

Ez zaie txertoa eman behar neomizinari sentikortasun handia dioten pertsonei, txerto
hirukoitz birikoak antibiotiko horren aztarnak baititu osagaien artean.
Sorbitola darabil. Ez dute txertoa hartu behar fruktosarekiko intolerantzia hereditarioa
dutenek.
KONTUAN HARTZEKOAK
Mantoux proba: txerto hirukoitz birikoak aldi batean apal dezake larruazalak tuberkulinari
dion sentikortasuna. Tuberkulinaren proba egitekotan komeni da txertoa eman aurretik
izatea, txertoa emateko unean edo txertoa eman denetik 4-6 aste igarotzen direnean,
emaitza negatibo faltsurik ez izateko.
Gizakien gammaglobulinak edo odol-transfusioak: gizakien zenbat globulina eman diren
kontuan hartuta, geroratu egin behar da txertaketa hiru hilabetez edo gehiagoz (11 hilabe-
tera arte), antigorputzen interferentziarik ez izateko.
Erreakzio lokalak gerta daitezke eta, maiz, mina sortzen da injekzio-lekuan.
Hauek ager daitezke: sukarra, linfadenopatia, artralgia, rash. Tronbozitopenia ager daiteke
txertoa hartu duten 30.000 pertsonetatik batengan, eta oso bakanetan agertzen da entze-
falopatia (1 baino gutxiago/milioi dosiko).
BIBLIOGRAFIA
Vaccine-Preventable Diseases. Chapter 12. Measles. Hamborsky J, Kroger A,
Wolfe S, eds. 13th ed. Washington D.C.: Public Health Foundation, 2015. Dis-
ponible en. http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/meas.html
2. The Green Book. Immunisation against infectious disease 2013. Chapter 21
Measles. Salisbury D and Ramsay M. Public Health England. Department of
uk/government/publications/measles-the-green-book-chapter-21
Measles. Australian Government. Department of Health. Disponible en: www.
4. Centers for Disease Control and Prevention. Epidemiology and Prevention of Vac-
cine-Preventable Diseases. Chapter 19. Rubella. Hamborsky J, Kroger A, Wolfe
S, eds. 13th ed. Washington D.C.: Public Health Foundation, 2015. Disponible
en: http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/rubella.html

Rubella. Salisbury D and Ramsay M. Public Health England. Department of
uk/government/publications/rubella-the-green-book-chapter-28
Rubella. Australian Government. Department of Health. Disponible en: www.
7. Centers for Disease Control and Prevention. Epidemiology and Prevention of Vac-
cine-Preventable Diseases. Chapter 14. Mumps. Hamborsky J, Kroger A, Wolfe
S, eds. 13th ed. Washington D.C.: Public Health Foundation, 2015. Disponible
en. http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/mumps.html
Mumps. Salisbury D and Ramsay M. Public Health England. Department of
uk/government/publications/mumps-the-green-book-chapter-23
Mumps. Australian Government. Department of Health. Disponible en: www.

3.10 BARIZELA
Gaixotasun biriko oso kutsakorra da, eta haurtzaroko gaixotasun exantematiko sarriena.
Zoster barizelaren birusak (VVZ) eragindako lehen infekzioa azaleratzen du. Sukarra da
gaixotasunaren lehen adierazpena, eta exantema makulo-papuloso azkuraduna ageri da
ondoren. Gaixotasuna 5-7 egun bitartean zabaltzen da, baben, pustulen eta zarakarren
faseak igarota, batera, bakoitza bere heltze-prozesuarekin. Hasiera batean, buruan,
aurpegian eta goiko gorputz-adarrean ageri dira lesioak, eta ondoren, gorputzaren gainerako
ataletara zabaltzen dira modu zentrifugoan. Hasierako infekzioaren ondoren, bizkarrezur-
muineko edo garezur-bikotetako gongoil errakideoetan kokatzen da. Gerora, suspertu egin
daiteke, eta herpes zoster deritzona sorraraz dezake.
AGENTE ERAGILEA
Zoster-barizelaren birusa DNA birusa da, herpesviridae familiakoa eta alphaherpesviridae
azpifamiliakoa (3 tipoko giza herpes birusa).
TRANSMISIO MODUA
Airetik edo larruazaleko babetatik irteten den likidoekin kontaktu zuzena izanda transmititzen
da (zarakar bihurtzen direnean uzten diote lesioek infekzioso izateari). Erraz transmititzen
da (% 90eko eraso-tasa du).
INKUBAZIO-DENBORA
Inkubazio-aldia 14 eta 16 egun bitartekoa da (10-21 eguneko lerruna), baina luzeagoa
izan daiteke immunitate-egoera ahula duten pazienteengan eta zoster-barizelaren aurkako
gammaglobulina hartu dutenengan.
Immunizazioa bi eratara lortzen da: infekzio naturalaren bidez eta 12 hilabeteko adinetik
aurrera modu egokian egindako immunizazioaren bidez. Immunogenizitate handia dute haur
osasuntsuek, eta txertoa hartu ondoren seruma bihurtzen dute % 95ek baino gehiagok, eta
10-20 urtetan irauten die. Txerto bidezko immunitatea apalagoa da heldu eta nerabeengan.
Arrisku handiko haurrengan, dosi bat hartu ondorengo serum bihurketa % 80tik gorakoa
da, eta % 95etik gorakoa bigarren dosiaren ondoren. Zenbaitetan, “breakthrough barizela”
edo arraileko barizela ageri da: birus basatiak sortutako barizela da, txertoa hartu eta 42
egunera gertatzen dena. Gaixotasun nabarmen arinagoa da, lesio gutxiago izaten ditu –50
baino gutxiago normalean–, eta horietako asko makulak eta papulak dira, eta ez babak.
Kasu gehienetan ez da sukarrik ageri, eta ez da konplikazio larririk antzeman. Maiztasun
txikiagoz ageri da txertoaren 2. dosia hartu duten pertsonengan.

Txerto bizi indargetua da barizelaren aurkako txertoa, Oka anduikoa eta gizakien zelula
diploideetan sortua.
OSAERA
Eskuragarri daude, bai txerto monobalentea, bai lau birusekoa, elgorria-errubeola-hazizurriak
eta barizela batzen dituena.
ANTIGENOA
VVZ
VVZ
IZEN KOMERTZIALA
Varivax
Varilrix
LABORATEGIA
Sanofi-Pasteur-MSD
GlaxoSmithKline GSK
EMATEKO MODUA
Larruazalpetik.
GORPUTZEKO LEKUA:
12 hilabetetik beherako haurrei izterreko kanpo-bastoaren erdiko tertzioan, eta besteei
deltoidearen inguruan, 45 graduko angeluaz.
EAEko Haurren 2016ko Txertaketa Egutegia
TXERTOA EMATEKO
LEKUA
GUTXIENEKO
15 hilabete eta
4 urte (2015ean
eta gerora
jaiotakoak)
VVZ (Barizela)
kargatutako xiringa
EMATEKO
ADINA
Larruazalpekoa. 12
hilabetetik beherako
haurrei izterreko
kanpo-bastoaren
erdiko tertzioan, eta
besteei deltoidearen
inguruan, 45 graduko
angeluaz.
4 aste
10 urte (2 dosi)
(1995etik
2014ra bitartean
jaiotakoak)
• Behin-behineko izaeraz, 2015a baino lehen jaio diren pertsonekin eutsi egingo
zaio 10 urteko adinean txertoaren bi dosi emateko jarraibideari, harik eta 2015eko
belaunaldikoek adin hori iristen duten arte.

Helduak
• Heldu sentikorrek (gaixotasunaren eta txertoen gaineko historia dokumentaturik gabeak
eta proba serologiko negatibokoak), osasun-sistemara jotzen baldin badute haurrekin
harreman estua dutelako, txertoa har dezakete gaixotasun naturalak helduengan eragin
ditzakeen konplikazioak baztertzeko. Bereziki komeni da haurdun geratzeko adinean
dauden emakumeei txertoa ematea, baita osasun-langileei (batik bat, pediatriakoak),
haur-eskoletako eta Lehen Hezkuntzako irakasleei, 10 urtetik beherako adingabekoekin
hartu-eman gertukoak dituzten pertsonei eta paziente immunogutxituekin hartu-eman
gertukoak dituzten pertsonei ere.
EAEko txerto-egutegian ezarritakoari jarraituz, eman beharko zaizkie txertoaren bi dosiak
bizitzako aurreneko urtean (hau da, 12 hilabeteak bete arte, hilabete hori barne) barizela
pasatzen duten haurtxoei, adin horretan izandako infekzio naturalak ez baitu bermatzen
gaixotasunaren aurkako babesa.
Barizelarenaurkakotxerto-dosibakarrajasoondorenlaborategiakberretsitako“breakthrough”
barizela izaten duten umeek ez dute bigarren txerto-dosi bat behar barizelaren aurka
babestuta egoteko.
Arrisku taldeak (ikus 6. eta 7. kapituluak).
Odola edo hemoderibatuak hartuz gero, txertoarekiko interferentziak sor daitezke. Horiek
hartu ondoren, gomendatzen da 5 hilabete itxarotea (6 hilabete immunodeprimituekin),
hirukoitz birikoa edo lauko txertoa eman baino lehen. Era berean, txertoa eman ondoren,
gutxienez 2 aste itxaron behar da immunoglobulinak emateko.
Txerto biziak dira barizelaren aurkako txertoa eta lau biruseko txertoa, eta beste txerto
biziekin eman daitezke txertaketa-ekintza berean. Ezin baldin badira batera eman, 4 aste
itxaron behar da beste txerto bizi bat emateko.
Ez dago barizelaren (VVZ) edo lau biruseko txertoaren (EEHB) aldi bereko txertaketaren
gaineko daturik, ez C meningokokoaren aurkako txerto konjugatuekin, ez giza papilomaren
birusaren aurkako txertoekin.
Trukagarriak dira merkatuan dauden barizelaren aurkako bi txertoak. Jarraibide berarekin
erabil daitezke biak.
KONTSERBAZIOA
INDIKAZIOAK
Haurren egutegiko txertaketa.
Heldu sentikorrak.
Arrisku handia duten pertsonak (6. eta 7. kapituluak).

KONTRAINDIKAZIOAK
Ez da komeni txertoa ematea gaixotasun moderatu eta larriak dituzten pertsonei, harik eta
sendatzen diren arte.
Kontraindikatuta dago haurdunaldian; horrez gainera, txertoa hartu ondorengo hilabetean
haurdun ez geratzeko ahalegina egin behar dute haurdun geratzeko sasoian dauden
emakumeek, eta emakume horien historian adierazi behar da ohartarazpen hori egin zaiela.
Kontraindikatuta dago txertoa immunodepresio larria duten pertsonentzat (ikus arrisku
taldeen txertaketa).
KONTUAN HARTZEKOAK
Gizakien gammaglobulinak edo odol-transfusioak: gizakien zenbat globulina eman diren
kontuan hartuta, atzeratu egin behar da txertaketa hiru hilabetez edo gehiagoz (11 hilabetera
arte), antigorputzen interferentziarik ez izateko.
Salizilatoekin tratamendu kronikoa hartzen ari diren pazienteengan, txertoa hartu eta gero
tratamendua 6 astez etetea gomendatzen da.
Erreakzio lokalak gerta daitezke eta, maiz, mina, gorritzea eta hantura izaten dira injekzio-lekuan.
Oso ezohizkoa da txertoko birusa pertsona osasuntsuetatik pertsona osasuntsuetara
transmititzea.
• Gutxitan gertatzen dira: buruko mina, gorakoak, linfadenopatia, artralgia edo rash.
BIBLIOGRAFIA
Vaccine-Preventable Diseases. Chapter 22. Varicella. Hamborsky J, Kroger A,
Wolfe S, eds. 13th ed. Washington D.C.: Public Health Foundation, 2015. He-
men eskuragarri: http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/varicella.html
Varicella. Salisbury D and Ramsay M. Public Health England. Department of
Health, Social Services and Public Safety. UK. Hemen eskuragarri: https://www.
gov.uk/government/publications/varicella-the-green-book-chapter-34.
Varicella. Australian Government. Department of Health. Hemen eskuragarri:
www.immunise.health.gov.au

3.11. GIZA PAPILOMAREN
BIRUSA
Sexu bidez transmititzen da, eta hura da nabarmenena, bide horretatik transmititzen
diren gaixotasunen artean. Giza papilomaren birusak eragindako infekzio gehienek ez
dute sintomarik eragiten eta auto mugatuak dira; hala ere, infekzio iraunkorrak utero-
lepoko minbizia eragin diezaieke emakumeei, eta bestelako minbizi uzki genitaletakoak,
orofaringekoak eta genitaletako garatxoak gizon eta emakumeei.
Kalkuluen arabera, 2.000 kasu berri izaten dira urtean estatu espainiarrean, 40.000 kasu
prebalente, eta hilgarritasuna 600 kasukoa izaten da. Azken urteetan, % 1eko hazkundeari
eutsi zaio urtetik urtera. Euskadin, minbizi inbaditzaileko 9,5 kasu eta in situ minbiziko 29 kasu
gertatzen dira 100.000 emakumeko (2010eko datuak; iturria: Minbiziaren Euskal Erregistroa).
AGENTE ERAGILEA
Giza papilomaren birusaren 100 tipo baino gehiago hauteman dira, eta uzki-genitaletako
lesio intraepitelial eta inbaditzaileei lotuta ageri dira 40 tipo. Giza papilomaren birusak
eragindako infekzioak lotura epidemiologiko estua du, funtsezko eragile den aldetik,
neoplasia gaiztoetan eta, bereziki, umetoki-lepoko minbizian. Giza papilomaren birusaren
tipo batzuen infekzioa izan duten emakumeei soilik eragiten die umetoki-lepoko minbiziak,
eta adostasun zientifikoa iritsi da gertakari horren inguruan.
Birusak 100 serotipo baino gehiago ditu, eta minbizia eragiteko ahalmen txiki-handiaren
arabera sailkatzen dira. Minbizia sortzeko arrisku handia dute giza papilomaren birusaren
16, 18, 45, 31, 33 eta 35 tipoek. Umetoki-lepoko minbizi-kasuen % 70 baino gehiago
eragiten dituzte 16 eta 18 tipoek.
TRANSMISIO MODUA
Sexu-harremanen bidez transmititzen da giza papilomaren birusa, baina, transmisioa
gertatzeko, ez dago koitora iritsi beharrik, genitalen kontaktuak berak kutsa baitezake
birusa; gainera, preserbatiboak ez du babes osorik ematen. Gizonak eta emakumeak izan
daitezke birusaren eramaile sintomarik gabekoak.
INKUBAZIO-DENBORA
Emakumezko nerabeen % 50ek hartzen dute giza papilomaren birusa sexu-harremanei
ekin ondorengo 3-5 urteetan. Sexu-aktibitatea duten gizonen eta emakumeen % 75 giza
papilomaren birusarekiko esposizio-egoeran izan dira, behin edo behin, beraien bizitzan;
izan ere, sexu bidez transmititzen den infekzio ohikoena da giza papilomaren birusa, eta
% 20-40ko prebalentzia du sexu-aktibitatea duten 20 urteko emakumeengan. Infekzio
horietako gehienak, ordea, berez osatzen dira.

Hala ere, adin ertainetan (25-40 urteko adinean) emakumeen % 3 eta % 10 bitartek eusten
dio infekzioari, eta horietatik, hainbat urtetan birusaren infekzio iraunkorrari eusten dioten
emakumeak soilik hasten dira zenbait aldaketa izaten, harik eta utero-lepoko minbizia izan
arte. Hilabeteetako edo urteetako latentzia izan dezake gaixotasun horrek.
Infekzioaren ondoren, birusaren aurkako antigorputz zirkulatzaileak hautematen dira.
Deborarekin, gero eta gutxiago izaten dira, baina hautemateko moduko maila apaletan
mantentzen dira. Serumaren bihurketak immunitate tipo berariazkoa eragiten du gerorako
infekzioekiko.
Giza papilomaren birusaren aurkako bi txerto eskura daitezke gurean, 16 eta 18 serum
tipoen aurkakoa eta bi baliokoa (Cervarix®), eta lau balioko txerto bat (Gardasil®), 6, 11,
16 eta 18 serotipoen kontrakoa.
OSAERA
Cervarix® (GlaxoSmithKline GSK laborategia):
• Giza papilomaren birusaren 16 eta 18 tipoak (biek 20 µg dituzte). Txerto
errekonbinantea da, birusaren antzeko partikulen bidez egindakoa; zehazki, L1
proteinak erabiltzen dira, giza papilomaren birusaren antzekoak, eta proteina-
adierazpen hau dute: bakulobirusa eta, adjubantea, AS04.
• Gomendatuta dago 9 urteko adinetik aurrera, giza papilomaren birusaren tipo minbizi-
eragile jakinen ondoriozko gaiztotu aurreko lesio genitalak (umetoki-lepokoak,
alukoak eta baginakoak) eta umetoki-lepoko minbiziak prebenitzeko.
Gardasil® (Sanofi Pasteur-MSD laborategia):
• GPB: 6, 11, 16 eta 18 tipoak (6-18 tipoek 20 µg eta 11-16 tipoek 40 µg dituzte).
Txerto errekonbinantea da, birusaren antzeko partikulen bidez egindakoa; zehazki,
L1 proteinak erabiltzen dira, giza papilomaren birusaren antzekoak, eta proteina-
adierazpen hau dute: legamia eta, adjubantea, aluminio-gatzak.
• Gomendatuta dago 9 urteko adinetik aurrera, minbiziaren aurreko lesio genitalak
(umetoki-lepokoak, alukoak eta baginakoak) prebenitzeko, giza papilomaren
birusaren tipo minbizi-eragile jakin batzuk sortutako umetoki-lepoko minbizia
zerbikala prebenitzeko, eta GPBren tipo jakinek kausa-harremanaz sortutako garatxo
genitalak (condiloma acuminata) prebenitzeko.
ANTIGENOA
GPB 16, 18
GPB 16, 18, 6,11
IZEN KOMERTZIALA
Cervarix
Gardasil
LABORATEGIA
GlaxoSmithKline GSK
Sanofi Pasteur MSD

GORPUTZEKO LEKUA ETA EMATEKO MODUA
Sakon muskulu barnetik, deltoidearen inguruan, 90 graduko angeluaz. Muskuluan ematen
dela ziurtatu behar da (zer orratz mota erabili erabakitzeko, muskulu-masaren lodierari
begiratuko zaio).
EAEko Haurren Txertaketa Egutegia: 2 dosi, eta 6 hilabeteko tartearekin eman behar da
bigarrena. Bi dosiko jarraibide hori balia daiteke lehen dosia 9 eta 13 urte bitarteko adinean
(Gardasil®) edo 9 eta 14 urte bitarteko adinean (Cervarix®) eman baldin bada soil-soilik.
Fitxa teknikoari erreparatuta, txertaketa-jarraibide hauek balia daitezke:
Cervarix®:
• 9 eta 14 urteko adinen bitartean, biak barne: 2 dosi 0 eta 6 hilabete bitartean (1.
dosia eman eta 5 eta 13 hilabeteren bitartean eman behar da 2. dosia). Lehen
dosia eman denetik 5 hilabete igaro baino lehen ematen baldin bada bigarren dosia,
hirugarren dosi bat eman behar da beti.
• 15 urtetik aurrera: 3 dosi 0,1 eta 6 hilabeteko tarteekin, bigarren dosia emateko
gutxienez 4 asteko tartea utziz eta 5 hilabeteko tartea utziz 3. dosia emateko.
Gardasil®:
• 9 eta 13 urteko adinen bitartean, biak barne: 2 dosi 0 eta 6 hilabeteko tarterekin.
Lehen dosia eman denetik 6 hilabete igaro baino lehen ematen baldin bada bigarren
dosia, hirugarren dosi bat eman behar da beti. 15 urtetik aurrera: 3 dosi 0, 2 eta 6
hilabeteko adinetan, bigarren dosia emateko gutxienez 4 asteko tartea utziz eta 3
hilabeteko tartea utziz 3. dosia emateko.
Daturik ez dago giza papilomaren birusaren aurkako txertoak trukagarriak direla esateko; beraz,
jarraibidea prestakin berarekin osatzea gomendatzen da. Hala ere, akatsen bat edo bestelako
egoeraren bat gertatu delako, pertsonaren batek txertoaren 3 dosi osatu baldin baditu bi
prestakin ezberdinekin, GPBren 16 eta 18 serotipoekiko babesa duela onar dezakegu.
Bi txertoak aldi berean eman daitezke difteriaren (d), tetanosaren (T), kukutxeztularen
(osagai azelularra) (ap) eta/edo poliomielitisaren (inaktibatua) (IPV) (dTap, dT-IPV, dTap-IPV
txertoak) txertoekin, meningokokoaren aurkako txerto konjugatuarekin eta B hepatitisaren
aurkako txertoarekin, ez baita interferentzia adierazgarririk sortzen antigorputzek bi txertoen
osagaiei emandako erantzunean.
NOLA KONTSERBATU
2 eta 8 ºC bitartean. Ez dira izoztu behar.
INDIKAZIOAK
Giza papilomaren birusaren aurkako txertoa EAEko txertaketa-egutegian sartuta dago, Lehen
Hezkuntzako 6. mailako neskatila guztientzat.

KONTRAINDIKAZIOAK
Ez zaie giza papilomaren birusaren aurkako txertorik eman behar txertoaren bestelako
osagairen batekiko sentikortasun handia eta egiaztatua duten pertsonei.
Ez zaie giza papilomaren birusaren aurkako txertoa eman behar emakume haurdunei; hala
ere, eman daiteke bularra emateko garaian.
• Arinak: erreakzio lokalak injekzio-lekuan (mina, eritema edo hantura). Horien
maiztasuna alda daiteke dositik dosira.
• Sistemikoak: sukarra txertoa hartu ondorengo egunetan, buruko mina, nekea, mialgia
edo goragalea.
• Larriak: sentikortasun handia edo anafilaxia, baina oso gutxitan gertatzen da, eta ez
gainerako txertoekin baino maizago.
Europako Sendagaien Agentziak azterketa bat egin du ikusteko ea erlaziorik ba ote dagoen
emakume gazteei emandako papilomaren aurkako txertoen eta min erregionalaren sindrome
konplexuaren artean eta jarrera ortostatikoko takikardiaren sindromearen artean, baina haiei
buruzko datuak aztertu ondoren, egiaztatu du ez dagoela sindrome horien eta papilomaren
aurkako txertoen arteko erlazioak ezartzeko ebidentziarik.
BIBLIOGRAFIA
1. Human Papilomavirus. Centers for Disease Control and Prevention. Epidemiology
and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases. Atkinson W, Wolfe S, Hamborsky
J, eds. 12th ed., second printing. Washington DC: Public Health Foundation,
2012. Disponible en: http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/index.html
2. Salisbury D, Ramsay M. and Noakes K. Immunisation against infectious disease.
Human Papilomavirus: (updated 2014). Published by The Stationery Office.
Department of Health. UK. 2006. Disponible en: https://www.gov.uk/government/
publications/human-papillomavirus-hpv-the-green-book-chapter-18a
3. The Australian Immunisation Handbook 10th Edition (updated 2014). Part 4.
Vaccine-Preventable Diseases. 4.6. Human Papilomavirus. Australian Government.
Department of Health. Disponible en: www.immunise.health.gov.au
4. HPV vaccines: EMA confirms evidence does not support that they cause CRPS
or POTS. EMA/749763/2015

3.12. PERTSONA HELDU
OSASUNTSUEN TXERTAKETA-
EGUTEGIA
ALDERDI OROKORRAK
• Txertatzea ez da haurtzaroan soilik egin beharreko prebentzio-jarduera; aitzitik,
beti begiratu behar zaio zeregin horri helduen kontsultan. Alde horretatik, txertoen
alorrean herritar helduentzat ematen diren azken gomendioak izan behar dira
kontuan, zahartzea osasuntsua izateko.
• Gero eta gazte heldu gehiagok dakarte haurtzarotik txerto-egoera arautua. Populazio-
datuek adierazten dute 2014. urtean EAEko pertsona helduen % 28k zutela haurren
txerto-egutegia haurtzaroan; hori horrela, egunean izan behar da haien txertatze-egoera.
• Alderdi bati baino gehiagori begiratu behar zaio jakiteko helduak zer txerto hartu
behar dituen: adinari, haurtzaroan hartutako txertoei, osasun-egoerari, bizimoduari,
lanbideari, arrisku-jarduerei, bidaiei eta beste alderdi askori. Pertsona heldu
osasuntsuentzat ematen diren gomendio orokorrak biltzen ditu agiri honek. 7.
kapituluan azaltzen dira bestelako egoeretarako gomendio berariazkoak.
PERTSONA HELDU OSASUNTSUEN TXERTATZE SISTEMATIKOAREN
EGUTEGIA EAEN
Helduentzako txertatze-gomendioak 16 urtetik aurrera ezartzen dira, eta gomendio horiek
adieraztendituzteegoeraimmunitarioegokiaerdiestekodosiak.Adin-tartebakoitzean,txertatzeen
aurrekariak eta herritarren babes komunitarioa aintzat hartuta ezartzen dira gomendioak.
Pertsona helduen txertatze-alderdiak baloratzeko zailtasun handienetako bat da sarri ez dela
izaten txertoen gaineko dokumentazioa, eta horixe gertatzen da, batzuetan, haurtzaroan
behar bezala txertatuak izan zirenekin. Hori horrela, txertoen gaineko dokumentaziorik ez
baldin badago, banan-banan baloratu behar da pertsona bakoitzaren egoera, eta zenbait
alderdiri erreparatu behar zaie, iraganeko txertatze-probabilitateak zehazteko.
Txertatzeak gure erkidegoan izan duen bilakaera ezagututa, gure herritarrek zer gaixotasunen
aurkako txertoak jaso dituzten jakin dezakegu, eta informazio garrantzitsua da hori (ikus
10.5. eta 10.6. eranskinak).
Unean-unean indarrean izan den txertatze-egutegiaren arabera jarri zaizkie txertoak
1981etik aurrera jaiotakoei. Haurtzaroan txertoak hartu ez dituzten pertsonen txertatze-
egoera eguneratuko da. (Ikus 10.12. eranskina).
TETANOSAREN ETA DIFTERIAREN AURKAKO TXERTOA (Td)
Txertoa hartu ez duten pertsona guztiek dute tetanosaren arriskua. Infekzio naturalak ez du
bizi guztirako babesik ematen eta ez dago immunitate komunitariorik; beraz, finkatu egin

behar dira haurren egungo txertatze-maila handiak eta eutsi egin behar zaio immunitateari
helduaroan. Difteriaren aurka karga arineko antigenoak dituen txerto konbinatua (Td) hartzea
gomendatzen da, helduaroan difteriarekiko babes serologikoa hobetzeko.
EAEko haurrak txertatzeko egutegiak, gaur egun, 16 urterekin ematen du tetanosaren eta
difteriaren aurkako azken dosia.
Tetanosaren prebentzioaren alorrean errutinazko balorazioko egoeretarako (EZ zaurien
profilaxiaren alorrean) Osasun Sailak emandako azken gomendioen arabera (2010), baldin
eta helduak ez baziren txertatuak izan haurtzaroan, helduaroan 5 dosi osatu arteko esku-
hartzea egingo da:
• Tetanosaren aurkako txertorik hartu ez duten helduei tetanos-difteria txertoaren
(Td) hiru dosi emango zaizkie 0, 1, 6-12 hileko pautan eta lehen txertatze moduan,
eta oroitzapeneko bi dosi geroago, 10 urteko denbora-tartea utziz, harik eta 5 dosi
osatu arte.
• Txertatzea osatu ez duten helduei (3 dosi baino gutxiago hartu dituztenei) lehen txertatzea
osatzeko falta zaizkien Td dosiak emango zaizkie, eta oroitzapeneko bi dosi gomendatuko
dira, 10 urteko denbora-tartea utziz, harik eta 5 dosi osatu arte.
• Lehen edo bigarren dosia eman ondoren erreakzio lokal handia gertatzen baldin bada
injekzioaren lekuan, begiratuko da ea pertsona hori orain gutxi txertatua izan ote den
edo dosien kopuru handiago bat hartuta ote dagoen, eta, hala baldin bada, ez zaio
txerto gehiagorik jarriko.
• Heldu gazte osasuntsuek, haurtzarotik txertoen egutegi osoa bete baldin badute, ez
dute dosi gehiagorik beharko harik eta 65 urte betetzen dituzten arte, adin horretan
oroitzapeneko dosi bat hartzea gomendatzen baita.
Ez da tetanosaren aurkako txertoaren erabilera gehiegizkorik egin behar; beraz, oso kontuz
baloratu behar da zer dosi gehigarri behar diren, baldin eta txertoen gaineko dokumentaziorik ez
baldin badago. Egoera hori gertatuz gero, alderdi hauek har ditzakegu kontuan, besteak beste:
• Txertatzeak gure erkidegoan zer-nolako bilakaera izan duen eta, jaiotze-datari
begiratuta, zer txerto-eskema jarraitzen zen jakitea (ikus 10.5 eta 10.6 eranskinak).
• Gizonezkoek adierazten baldin badute soldadutza egin zutela eta txertatu egin
zituztela garai horretan, pentsa daiteke tetanosaren aurkako gutxienez bi dosi
hartu dituztela. Txertatze sistematiko nahitaezkoa 1967. urtean jarri zen indarrean
armadan; beraz, 1951. urtetik aurrera jaio eta soldadutza egin duten gizonezkoek
tetanosaren aurkako txertoaren bi dosi hartu dituzte gutxienez.
• Txertatze-estaldura. Herritarrek txertoa hartu izanaren aukera adierazten digu
txertatze-estaldurak. 1965ean, tetanosaren aurkako txertatze masiboak jarri ziren
abian, kanpainen bidez, eta % 70eko estaldurak erdietsi ziren. 1975ean, haurren
txerto-egutegi sistematikoa ezarri zen, eta ordutik, tetanosaren aurkako 6 dosi ematea
gomendatzen da haurren egutegian. Txerto-estaldurak % 90etik gorakoak ziren 80ko
hamarkadaren amaieran.
• Seroprebalentziari buruzko inkesta. Herritarren egoera immunitarioari buruzko
informazio egiazkoa ematen digute inkesta horiek, adin taldeka, eta, ondorioz, jakin
dezakegu ea txertatze gehigarririk agindu behar dugun eta zer adin taldek duen

gehigarrien premiarik handiena alor horretan. Seroprebalentziari buruzko I. inkestak
adierazi zuen EAEn 1980tik aurrera jaiotako herritarren % 96k zuela 2009an
tetanosarekiko immunitatea. Horrenbestez, korrelazio egokiak ezarri dira talde
horiekiko txerto-estaldurekin.
• Haurren txertaketa-egutegiaren jarraipena. Lehentasunezko lana da hautematea
zer herritarri ez zitzaion txertorik eman haurtzaroan, txertoen aurkako jarrerengatik,
familia-arazoengatik, gizarte-arazoengatik edo bestelako arrazoiengatik. Kasu horiek
hautemanda, eguneratu egin daiteke pertsona horien txertatze-historia eta duten
adinera egokitu, adin bereko herritar txertatuen egoera irits dezaten.
Bizitzan tetanosaren aurkako txertoaren dosiren bat hartu duten pertsonek 5 dosiko txertatze-
pauta iristeko behar dituzten dosiak soilik hartu behar dituzte. Horretarako, aurretik hartu
dituzten dosi guztiak kontatu behar dira, baldin eta dosien arteko denbora-tarte gutxienekoak
bete baldin badira. Ez da inoiz ere berriro hasiko txertatze-prozesuarekin. Ohar hori kontuan
izan behar dute, era berean, haurtzaroan txertatze-prozesuari ekin bai baina txertatze-pauta
osatu ez duten pertsonek.
KUKUTXEZTULAREN AURKAKO TXERTOA
• Haurdun dauden pertsona guztiei kukutxeztularen aurkako txertoa jartzea
gomendatzen da 2015. urtetik aurrera, eta bi helburu ditu gomendio horrek: batetik,
jaiotzekoa den haurra babestea plazenta igarotzen duten antigorputzen bidez, eta,
bestetik, ama babestea, ez dakion gaixotasuna transmititu haurrari.
• Lehentasunez txertatzeko denbora-epea haurdunaldiaren 27. eta 36. asteen
bitartekoa da (27. eta 31. asteen artean txertatzea da egokiena), haurduna aldez
aurretik zer immunizazio-egoeratan dagoen kontuan izan gabe.
• Gomendatutako txertoa da helduentzat eskuragarri dagoen bakarra. Txerto konbinatua da,
karga antigeniko arina duena difteriaren, tetanosaren eta kukutxeztularen aurka (dTpa).
• Haurdunaldi bakoitzean txertatzea da gomendioa.
• Haurdun dauden pertsonetan, txertatze-pauta osatzeko falta diren dosietako baten
ordezko izan daiteke dTpa txertoa, eta, horrez gainera, zauri tetanigenoen profilaxia
egiteko balia daiteke.
POLIOMIELITISAREN AURKAKO TXERTOA
• Polioaren aurkako txertatzea 1963. urtean hasi zen, haurren populazioaren txertatze
masiboarekin, eta 1975etik gaur egun arte iraun du, haurren egutegiko txertaketa
sistematiko gisa, 4 dosirekin.
• Erabaki horien adierazle argia da helduek eta haurrek duten immunitate-maila
handia; izan ere, seroprebalentziari buruzko inkestak 2009an adierazi zuen soilik
% 0,5 zela sentikorra 1 eta 2 poliobirusarekiko, eta % 2 soilik zela sentikorra 3
poliobirusarekiko. Egoera ona den arren, eutsi egin behar zaio poliomielitisaren

aurkako txertatzeari, munduko beste herrialde batzuetan poliomielitisa indarrean
dagoen bitartean.
• Hori horrela, haurtzaroan txertorik jaso ez zuten pertsonak hautemateko ahalegina
egingo da. Pertsona horientzat, nahikoa izango da helduaroan txerto inaktibatuaren
3 dosi hartzea.
TXERTO HIRUKOITZ BIRIKOA (ELGORRIA, HAZIZURRIAK ETA ERRUBEOLA)
• Haurtzaroko txertoen egutegia bete baldin badute, txerto hirukoitz birikoaren bi dosi
hartuta izan behar dituzte 1981etik aurrera jaiotako pertsona guztiek. Txertorik hartu
ez bazuten edo txertatze-pauta osatu ez baldin badute, txertatzea gomendatu behar
da, harik eta txerto hirukoitz birikoaren bi dosi osatu arte.
• 1971 eta 1980 bitartean jaiotako helduak elgorriarekiko sentikorrak baldin badira
(txertatu gabeak, elgorriaren gaineko historia dokumentaturik gabeak edo serum
negatibokoak), txerto hirukoitz birikoaren dosi bat hartu behar dute, baldin eta ez
badago horren kontrako kontraindikazio medikorik.
• Txerto hirukoitz birikoaren bigarren dosia ematea gomendatzen da elgorriarekiko
sentikorrak izan eta 1981. urtea baino lehen jaio direnei, baldin eta egoera
hauetakoren batean baldin badaude:
- Elgorria izatearen susmagarri den kasuren batekiko esposizio-egoeran izan bada
gaixotasunaren agerraldia gertatu den lekuren batean.
- Osasun-erakunderen batean lan egiten baldin badu.
- Gaixotasuna indarrean duen herrialderen batera bidaiatzekoa baldin bada.
- Ikastetxeren bateko langilea baldin bada.
• Ez zaie txerto hirukoitz birikoa eman behar emakume haurdunei, ezta txertoa eman
ondorengo 4 asteetan haurdun gera daitezkeen emakumeei ere.
• Txertatze dokumentatua duten pertsonek txerto hirukoitz birikoaren bi dosi hartuak
badituzte, ez da agindu behar test serologikoak egitea pertsona horien immunitatea
ebaluatzeko, immuneak direla uste baita, gerora elgorriaren, errubeolaren edo
hazizurrien emaitza serologikoek zer esaten duten aintzat hartu gabe.
• Emakume haurdunek errubeolaren aurkako 2 dosi dokumentatu hartu baldin
badituzte eta haiei egindako serologia-testetan IgG maila nabarmen positiborik ez
badute serumean, txerto hirukoitz birikoaren dosi gehigarri bakar bat jasoko dute
haurdunaldiaren ondoren, eta ez dute bestelako proba serologikorik egin behar
errubeolarekiko immunitatea egiaztatzeko.
• Seroprebalentziari buruzko EAEko I. Inkestaren datuek adierazten dute herritarren %
96k baino gehiagok dituela, adin-tarte guztietan, errubeolaren aurkako antigorput-
zak, eta portzentajea % 97tik gorakoa da adin guztietako emakumeen artean.

BARIZELAREN AURKAKO TXERTOA
• Seroprebalentziari buruzko EAEko I. Inkestaren datuek adierazten dute pertsona
helduen % 96 baino gehiago barizelarekiko immuneak direla, eta horrek esan nahi
du helduen ehuneko txiki bat dela sentikorra birusarekiko.
• Heldu sentikorrek (gaixotasunaren eta txertoen gaineko historia dokumentaturik
gabeak eta proba serologiko negatibokoak), osasun-sistemara jotzen baldin badute,
txertoa har dezakete gaixotasun naturalak helduengan eragin ditzakeen konplikazioak
baztertzeko. Bereziki komeni da haurdun geratzeko adinean dauden emakumeak
txertatzea, baita osasun-langileak (batik bat, pediatriakoak), haur-eskoletako eta
Lehen Hezkuntzako irakasleak, 10 urtetik beherako adingabekoekin hartu-eman
gertukoak dituzten pertsonak eta paziente immunogutxituekin hartu-eman gertukoak
dituzten pertsonak ere.
• Pauta, kasu guztietan, 2 dosikoa da, gutxienez 4 asteko denbora-tartea utziz.
• Ez zaie administratu behar emakume haurdunei, ezta txertoa eman ondorengo 4
asteetan haurdun gera daitezkeen emakumeei ere.
• Ez da salizilatorik erabili behar txertatu ondorengo 6 asteetan.
B HEPATITISAREN AURKAKO TXERTOA
Haurren txertaketa-egutegiak hala ezarrita, modu sistematikoan txertatu dituzte 1981etik
haurrera jaiotako haurrak. Bere garaian txertatu ez bazituzten, txertoen egutegia eguneratzean
har dezakete txertoa.
GIZA PAPILOMAREN AURKAKO TXERTOA
• Haurren txertaketa-egutegiak hala ezarrita, modu sistematikoan txertatu dituzte
1995etik aurrera jaiotako emakumeak. Bere garaian txertatu ez bazituzten, txertoen
egutegia eguneratzean har dezakete txertoa.
• Sexu-harremanei ekitea ez da txertoa hartzeko kontraindikazioa; hala ere, txertoaren
eraginkortasunari erasateko arriskua dago, baldin eta emakumea txertoak duen
serotiporen batekin infektatua baldin badago.
• Emakume helduentzat hiru dosiko txertatze-pauta gomendatzen da (0-1-6 hilabete).
C MENINGOKOKOAREN AURKAKO TXERTOA
C meningokokoaren aurkako txertoa –eta, zehazki, txerto konjugatua– 2000. urtean sartu
zen haurren txertaketa-egutegian, eta aurretik taldeen catch- up bat egin zen, 1984. urtera
arte. Haurtzaroan edo nerabezaroan txertorik hartu ez bazuten, 26 urtetik beherako helduek
C meningokokoaren aurkako txerto konjugatuaren dosi bat hartu behar dute.

1 Haurtzaroko txerto guztiak hartuta edukiz gero, ez dago dosi gehiago hartu beharrik, harik eta 65 urtera iritsi arte.
2 Aldi baterako neurria, kukutxeztularen kasu asko dauden bitarterako.
3 Haurdun geratzeko adinean dauden emakumeak, osasun-langileak (batik bat, pediatriakoak), haur-eskoletako eta
Lehen Hezkuntzako irakasleak, 10 urtetik beherako adingabekoekin hartu-eman gertukoak dituzten pertsonak eta
paziente immunogutxituekin hartu-eman gertukoak dituzten pertsonak.
PERTSONA HELDU OSASUNTSUEN TXERTAKETA-EGUTEGIA
BIZITZAN ZEHAR OSATU BEHAR DIREN DOSIAK
1981ETIK
AURRERA JAIOAK
TXERTOAK
NACIDOS A
PARTIR DE 1981
1971 BAINO LEHENA-
GO JAIOAK <65 URTE
1980 ETA 1971
BITARTEAN JAIOAK
65 URTE EDO
GEHIAGO
5 dosi Osatu
0-1-6/12 hilabete
-10 urte-10 urte
TETANOSA-
DIFTERIA (Td)1
NACIDOS A
PARTIR DE 1981
5 dosi Osatu
0-1-6/12 hilabete
-10 urte-10 urte
5 dosi Osatu
0-1-6/12 hilabete
-10 urte-10 urte
5 dosi osatu
0-1-6/12 h-10-urte 10 urte
Oroitzapeneko dosi 1 haur-
egutegia osatuta
KUKUTXEZTULA
(dTpa)
NACIDOS A
PARTIR DE 1981
Dosi 1 emakume
haurdunei, haurdunaldi
bakoitzean2
Dosi 1 emakume
bakoitzean2
Dosi 1 emakume
bakoitzean2
POLIOMIELITISA (VPI)
NACIDOS A
PARTIR DE 1981
3 dosi
0-1-6/12 hilabete
3 dosi
0-1-6/12 hilabete
ELGORRIA-ERRUBEO-
LA-PAROTIDITISA (HB)
NACIDOS A
PARTIR DE 1981
2 dosi Dosi 1
(2 dosi osasun-langileei)
BARIZELA
NACIDOS A
PARTIR DE 1981
2 dosi
(serum negatiboko
sentikorrak, kutsatzeko
arrisku handia dutenak3)
2 dosi
(serum negatiboko
2 dosi
(serum negatiboko
2 dosi
(serum negatiboko
B HEPATITISA 3 dosi
GIZA PAPILOMA
3 dosi
(1995etik aurrera jaio-
tako emakumeak solilik)
C MENINGOKOKOA Dosi 1
(26 urtetik beherakoak)
23V NEUMOKOKOA Dosi 1
GRIPEA Dosi 1 urtean
NEUMOKOKOAREN AURKAKO TXERTOA (NEUMOKOKO KONJUGATUA -
23 SEROTIPOKO TXERTO POLISAKARIDOA)
Gaur egun, 64 urtetik gorako pertsona guztiei txertoa jartzea da aholkua. Aholku Batzordeak
zalantzak ageri ditu, egokiagoa izan baitaiteke pauta konbinatua erabiltzea, 13 balioko
txerto konjugatua (VNC13) emateko lehenik, eta gero, 12 hilabetera, 23 balioko txerto
polisakaridoa (VNP23) emateko; hala ere, VPN23 txertoa soilik jasotzen du egun indarrean
den egutegiak.
Egoera berezi batzuetan izan ezik (ikus osasun-baldintzen araberako txertatzeak), ez da
berriro txertatzerik gomendatzen.
GRIPEAREN AURKAKO TXERTOA
Gaur egun, 64 urtetik gorako pertsonak dosi batekin txertatzea gomendatzen da.

BIBLIOGRAFIA
1. Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). General Recommenda-
tions on Immunization Recommendations of the Advisory Committee on Immu-
nization Practices (ACIP). MMWR 2014 Jan 28;60(2).
2. Amela C et al. EPIDEMIOLOGÍA DE LAS ENFERMEDADES INCLUIDAS EN UN
PROGRAMA DE VACUNACIÓN. 2004.
3. Arteagoitia JM et al. I Encuesta de Seroprevalencia de la CAPV. 2011.
4. Australian Government Department of Health and Ageing OoHP. The Australian
Immunisation Handbook 10th Edition. 2013.
5. EUSTAT. Población de la CAPV según año de nacimiento y territorio histórico.
2014 Dec 9.
6. Huerta González, I. Calendario de Vacunaciones del Adulto y vacunación en
situaciones especiales Asturias 2014. 2014.
7. Huong Q.McLean, Amy Parker Fiebelkorn, Jonathan L.Temte, Gregory S.Wallace
M. Prevention of Measles, Rubella, Congenital Rubella Syndrome, and Mumps,
2013: Summary Recommendations of the Advisory Committee on Immunization
Practices (ACIP). Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR) 2013 Jun 14;
62(RR04).
8. Mañes Pradas JP. LÁJ. Vacunación en el Ejército del Aire (2005 y 2011). Sanid
mil 2013; 69 :112-5.
9. MARTIN SIERRA F. Vacunaciones en las Fuerzas Armadas: Un largo camino
recorrido y por recorrer. Sanid Mil 2012;68(2):71-2.
10. National Vaccine Advisory Committee. Recommendations from the Natio-
nal Vaccine Advisory Committee: Standards for Adult Immunization Practice.
2014. Report No.: March–April 2014 / Volume 129.
11. OMS. Position de l’OMS concernant les vaccins antitétaniques. Weekly epide-
miological recordRelevé épidémiologique hebdomadaire 2006;(No. 20, 2006,
81):197-208.
12. Public Health Agency of Canada. Canadian Immunization Guide:Immunization
of Immunocompromised Persons. 2014.
13. Public Health England. The Green Book:Immunisation of individuals with un-
derlying medical conditions. 2014

3.13. GRIPEA
Gaixotasun infekziosoa da gripea, eta herritar orok izan dezake. Gripearen sintomak bat-
batean agertzen dira, eta haren sintoma orokorrak dira sukarra, ondoez orokorra, zefalea,
mialgia eta arnasarekin lotutako sintomak; hala nola, eztula, eztarriko mina eta arnasestua.
Diagnostiko klinikoa, epidemiologikoa eta laborategikoa du.
Pertsona helduek, haur txikiek eta osasun-egoera jakinetan dauden pertsonek gainerako
pertsonek baino arrisku handiagoa dute gripearen ondoriozko konplikazioak izateko.
AGENTE ERAGILEA
Gripea (influenza) RNA birus batek sortzen du eta A, B eta C tipoak ditu. Birus hori
Orthomyxoviridae familiakoa da. Bere gainazaleko proteina batzuk ditu A tipoak,
hemaglutinina (H) eta neuraminidasa (N), funtsezkoak infekzio-prozesuan. Horiek dira
erantzun immunearen xedeko antigeno nabarmenenak. Aldagarritasun antigenikoa da gripe-
birusen ezaugarri adierazgarrietako bat, batik bat A tipoarena, eta ez hainbeste B tipoarena.
Horrek esan nahi du urtero alda daitezkeela gripe-birus zirkulatzaileak, eta txertoak horietara
egokitu behar izaten direla.
TRANSMISIO MODUA
Gripearen birusa airetik transmititzen da batik bat, infektatutako pertsonek eztul edo
doministiku egitean isurtzen dituzten Flügge (> 5μm) tanten bidez. Hurbileko hartu-eman
bat gertatu behar da (1-2 metrokoa) transmisioa gertatzeko. Zeharkako kontaktuen bidez ere
transmiti daiteke, birusa leku komunetan gertatzen baldin bada arnas jariakinen bitartez.
INKUBAZIO-DENBORA
Inkubazio-aldia 1-5 egunekoa da; eta, batez beste, 2 egunekoa. Transmisioko epea sintomak
garatzen hasi aurreko 24-48 ordutan hasten da, eta egoera klinikoa hasi ondorengo 5 edo
6 egunera arte irauten du.
Infekzioaren ondoren, birus tipo zehatzarekiko eta antigenoen ikuspegitik antzekoak diren
birusekiko immunitatea sortzen da. Immunitatea dakarten birusen eta gaixotasuna eragiten
duten birusen antzekotasun genetikoaren maila zehatzak erabakitzen du eskuratuko den
immunitatearen iraupena eta hedadura.

Gripearen aurkako hiru balioko txerto inaktibatua da gehien erabiltzen dena. Gripearen
birusaren hiru andui ditu (A tipoko bi eta B tipoko bat), eta epidemiaren hurrengo denboraldian
zirkulazioan izateko probabilitate handiena duten birusak biltzen ditu. Munduko Osasun
Erakundeak txertoaren gaineko bi gomendio ematen ditu urtero, bat hego-hemisferiorako
eta bestea ipar-hemisferiorako.
Oiloen enbrioidun arrautzetan hazitako birusak erabiltzen dira txertoa egiteko. Birus horiek
inaktibatu eta zatitu egiten dira.
Gaur egun, bada zelula-kulturaz sortutako txertorik, lau balioko txertoak, A biruseko bi
andui eta B biruseko bi andui dituztenak, eta hotzera egokitutako txerto bizi indargetuak,
sudur-barnetik emateko.
Hainbat faktorek baldintzatzen dute urte-sasoiko gripearen aurkako txertoen eraginkortasuna:
zirkulatzen ari diren anduiekiko konkordantzia, populazioaren ezaugarriak (adina, oinarrian
izan ditzaketen gaixotasunak, aurretiazko immunitatea), aztertutako emaitza-aldagaiak
(gripe-gaixotasun klinikoa, arnas gaixotasun akutua, ospitaleratzea, hilgarritasuna, eta
laborategiko, PCR-ko edo hazkuntzako konfirmazioa), gripe-sasoiaren intzidentziak edo
azterketaren diseinuak (kohortea, kontrol-kasua, screening-a). Ezaugarri horiek guztiek
baldintzatuta, txertoaren eraginkortasuna % 35-80 bitartekoa da. Eraginkortasun handiagoa
lortzen du heldu gazteengan, eta txikiagoa haurrengan eta adin handieneko pertsonengan.
OSAERA
Gripearen aurka erabiltzen diren urte-sasoiko txerto erabilienak.
• Zatitu eta araztutako txertoak (split), eta haien osagai dira hemaglutinina (HA),
neuraminidasa (NA), nukleoproteinako zati bat eta M proteina.
• Soilik gainazaleko HA eta NA antigenoez osatutako azpiunitateko txertoak.
• Txerto adjubatuak (MF-59).
• Birosoma edo liposometan bideratutako txertoak.
• Dermisaren barneko txertoak.
• Gainazaleko antigenoen txertoak, zelula-kultura bidez lortuak (MDCK).
• Sudurretik hartzeko txerto indargetua, hotzera egokitua.

ANTIGENOA
Hiru balioko zatikatua
Gainzaleko Ag hiru baliokoa
(dermisaren barnetik)
Hiru balioko adjubatua
(MF59)
Trivalente Adyuvada
(MF59)
Lau balioko
zatikatua
Lau balioko indargetua
(sudurretik)
IZEN KOMERTZIALA
Gripearen aurkako txertoa
Pasteur
Vaxigrip
Mutagrip
Fluarix
Chiroflu
Influvac
Certat
Intanza
Chiromas
Dotaricin
Fluarix-Tetra
Fluenz-Tetra
LABORATEGIA
Sanofi-Pasteur-MSD
Sanofi-Pasteur-MSD
Sanofi-Pasteur-MSD
GlaxoSmithKline
Novartis Vaccines
Abbott Laboratories
Alentia biotech
Sanofi-Pasteur-MSD
Novartis Vaccines
Alentia biotech
GlaxoSmithKline
Medimmune
ADINA
6 hilabetetik gorakoa
Soilik ≥65 urtekoak
Soilik ≥65 urtekoak
3 urtetik gorakoa
Soilik >24 hilabete
eta <18 urtekoak
EMATEKO MODUA
Muskulu barneko injekzioa.
GORPUTZEKO LEKUA
Urtebetetik beherakoengan, izterraren kanpo-bastoaren erdiko tertzioan, 90 graduko
angeluarekin. Haur handiagoengan eta helduengan, deltoide muskuluan, 90 graduko
angeluarekin. Muskuluan sartzen dela ziurtatu behar da.
ADINA
6-35 hilabete
3-8 urte
≥9 urte
DOSIA
0,25 ml
0,50 ml
0,50 ml
Dosi 1 urtean
2 dosi, baldin eta ez bada txertoa hartzen den lehen aldia
(gutxienez 4 asteko tarteaz)
Dosi 1 urtean
2 dosi, baldin eta ez bada txertoa hartzen den lehen aldia
(gutxienez 4 asteko tarteaz)
Dosi 1 urtean
Beste txerto batzuekin batera eman daiteke.
ESKURAGARRI DAUDEN TXERTOAK

KONTSERBAZIOA
2-8 ºC bitartean. Ez da izoztu behar.
INDIKAZIOAK
1. Adinean 65 urte edo gehiago dituzten pertsona guztiak.
2. Gripearen ondoriozko konplikazioak izateko arrisku handia duten pertsonak:
• Gaixotasun kardiobaskular kronikoak (arteria-hipertentsio isolatua izan ezik) edo
biriketako gaitzak (besteak beste, bronkio eta biriketako displasia, fibrosi kistikoa eta
aldiro berritzen den asma larria) dituzten haurrak (6 hilabetetik gorakoak) eta helduak.
• Honako hauek dituzten haurrak (6 hilabetetik gorakoak) eta helduak:
- Gaixotasun metabolikoak, eta horien artean diabetes mellitusa.
- Obesitate morbidoa (gorputz-masaren indizea ≥40 helduengan, ≥ 35 nerabeengan
edo ≥3 DS haurrengan).
- Giltzurrunetako gutxiegitasuna.
- Hemoglobinopatiak eta anemiak.
- Asplenia.
- Gaixotasun hepatiko kronikoa.
- Gaixotasun neuromuskular larriak.
- Immunogutxitutako pazienteak, GIB infekzioaren, sendagaien edo transplanteen
ondorioz.
- Koklearen inplantea hartutakoak edo inplantearen zain daudenak.
- Disfuntzio kognitiboa dakarten trastorno eta gaixotasunak: Down sindromea, de-
mentziak eta bestelakoak.
Talde horretan, bereziki zaindu behar dira mediku-jarraipen aldirokoa behar duten
pertsonak eta aurreko urtean ospitaleratuak izan direnak.
• Erakunde itxietan bizi diren pertsonak, 6 hilabeteko adinetik gorakoak, baldin eta
prozesu kronikoak bizi baldin badituzte.
• Sei hilabete eta 18 urte bitarteko haur eta nerabeak, baldin azido azetilsalizilikoarekiko
tratamendu luzean badaude, gripearen ondoren Reye sindromea garatzeko
arriskuagatik.
• Haurdun dauden emakumeak, haurdunaldiaren edozein hiruhilekotan.

3. Gripea konplikazioak izateko arrisku handia duten pertsonei transmiti diezaioketen
pertsonak:
• Osasun-zentroetakoetalarrialdisanitarioetakolangileak,lehenarretaespezializatukoak
eta ospitale publikoak zein pribatuetakoak. Bereziki erreparatuko zaie adierazi diren
arrisku handiko talde horietako pazienteak hartzen dituzten profesionalei.
• Geriatria-erakundeetan edo gaixo kronikoei arreta emateko zentroetan lan egiten
duten pertsonak, eta bereziki, egoera ahulean dauden pertsonekin etengabeko hartu-
emana duten langileak.
• Arrisku handiko pazienteei edo adineko pertsonei etxeko zainketa-zerbitzuak ematen
dizkieten pertsonak.
• Etxean arrisku handiko talderen bateko kidea den norbaitekin bizi diren pertsonak,
haurrak barne, baldin eta egoera kliniko berezia dutelako baldin badaude talde
horretan (2. puntuan adierazitakoak dira).
4. Komeni da txertoa beste talde hauetako pertsonei ematea:
• Funtsezko zerbitzu publikoetan lan egiten dutenei:
- Poliziei.
- Suhiltzaileei.
- Babes zibileko zerbitzuetako langileei.
- Espetxeetan eta erabaki judizialek agindutako barneratze-zentroetan lan egiten
duten pertsonei.
• Indar patogeno handiko hegazti-gripearen birusarekin infektatuta dauden hegaztiekin
edo birus hori izatearen susmopean dauden hegaztiekin lan egiten duten pertsonak,
eta bereziki:
- Zuzenean agerraldiak kontrolatu eta desagerrarazteko lanak egiten dituzten
pertsonak (hildako animaliak suntsitzen eta eremuak garbitzen eta desinfektatzen
aritzen direnak).
- Agerraldiak izan dituzten hegazti-haztegietan edo gaixotasunen susmopean
daudenetan bizi eta/edo lan egiten duten pertsonak.
KONTRAINDIKAZIOAK
Ez zaie gripearen aurkako txertoa eman behar txertoaren osagaiekiko alergia-erreakzio
larrien (anafilaxiaren) aurrekariak dituzten pertsonei edo beste noizbait gripearen aurkako
txertoa hartu ondoren horrelako koadroak izan dituzten pertsonei. Antibiotikoen aztarnak
izan ditzakete gripearen aurkako zenbait txertok: neomizina, gentamizina, B polimixina edo
kanamizina.
Haurraribularraemateaketaimmunogutxitzeakezdakartetxertoahartzekokontraindikaziorik,
baina txertoarekiko erantzun immunologikoa apalagoa izan daiteke immunogutxituetan.

Alergia arrautzari eta gripearen txertoari
Arrautzari alergia izateak ez dakar gripearen aurkako txertoa hartzeko kontraindikaziorik,
baldin eta alergia horrek adierazpen kliniko arinak baldin baditu. Konfirmatuta baldin
badago arrautzari zaion alergiak erreakzio larriak (anafilaktikoak) dakarzkiola pertsonari,
espezialista batek aztertu behar du pertsona horri oilo-enbrioiaz egin den gripearen aurkako
txertoa eman behar zaion ala ez.
Gaur egun, ez dago larruazalaren gaineko aurretiazko proba berariazko bat egiteko premiarik
txertoa eman baino lehen; hala ere, arrautzaren albumina gutxi duen txerto bat erabiltzea
gomendatzen da, eta prozedura hauetakoren bat erabiltzea:
• Zatika ematea, hau da, txertoaren dosiaren 1/10 ematea lehendabizi eta 30 minutuko
behaketa-denbora itxarotea; sintomarik ageri ez baldin bada, dosiaren gainerako
zatia emango da, eta beste 30 minutuko behaketa-denbora itxarongo da.
• Adinerako egokia den dosi bakar bat ematea, eta 30 minutuz behatzea.
Kasu batean zein bestean, anafilaxia larriko egoeretarako ekipamendu egokia izan behar da,
berehala erabiltzeko berrikusia (ikus 10.9. eranskina).
• Arinak: erreakzio lokalak injekzio-lekuan (mina, eritema edo indurazioa), sukarra,
zefalea, mialgia eta artralgia.
• Ezohikoak eta oso gutxitan gertatzen direnak: azkura, tronbozitopenia, linfadenopatia,
neuralgia, baskulitisa.
Begi eta arnaseko sindromeak begietako kongestio alde bikoa dakar, arnasketako sintomak
ageri ditu (lepoko mina, eztula, txistu-hotsa, toraxaren herstura, arnasa hartzeko zailtasuna
eta erlastura) edo aurpegiko edema, txertoa hartu eta 2 eta 48 ordu bitartean azaltzen dena,
< 48 orduko iraupen tipikoarekin; hala ere, zenbait kasu isolatutan, astebete baino gehiago
iraun dezake.
Fort-Dix gunean 1976an gertatutako intzidentearen ondoren, txertoarekin lotu izan da
Guillain-Barré Sindromea (SGB) eta txerrien gripearen aurkako txertoaren erabilera. Egin
berri diren azterketek adierazten dute SGB izateko arriskua 16 aldiz handiagoa izan
daitekeela gripearen gaixotasuna izan ondoren (RR=16,6, IC % 95: 9,3-27,5); beraz,
gripearen aurkako txertoak, oro har, SGBren aurkako babesa ematen du.
Fenitoina, teofilina eta warfarinaren tankerako sendagaien plasma-mailak alda ditzake
gripearen aurkako txertoak.
Gripearen aurkako txertoak aldi baterako alda ditzake laborategi-proben emaitzak (ELISA
positibo faltsuak), GIB-1, C hepatitisa eta HTLV-1 diagnostikatzean. Txertoarekiko IgM
erantzunak eragin ditzake positibo faltsu horiek, eta positiboak ezeztatzeko, Western Blot
teknika erabili behar da.

BIBLIOGRAFIA
Vaccine-Preventable Diseases. Chapter 10. Influenza. Hamborsky J, Kroger A,
Wolfe S, eds. 13th ed. Washington D.C.: Public Health Foundation, 2015. Dis-
ponible en: http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/flu.html
2. Centro Nacional de Epidemiología. Instituto de Salud Carlos III. Red Nacional
de Vigilancia Epidemiológica. Protocolos de la Red Nacional de Vigilancia Epi-
demiológica. Madrid, 2013.
3. Diario Oficial de la Unión Europea. Decisión de la Comisión de 28 de abril de
2008 (2008/426/CE)
4. Ministerio de Sanidad, Servicios Sociales e Igualdad. Gonierno de España.
http://www.msssi.gob.es/ciudadanos/enfLesiones/enfTransmisibles/gripe/gripe.
htm#Prev1
5. Tam C et al. Guillain-Barré Syndrome and Preceding Infection with Campylobac-
ter, Influenza and Epstein-Barr Virus in the General Practice Research Databa-
se. Plos One 2007; 4(e344): 1-6
4.7 Influenza. Australian Government. Department of Health. Disponible en:
www.immunise.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/Hand-
book10-home
Chapter 19. Influenza. Salisbury D and Ramsay M. Public Health England.
https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/
file/456568/2904394_Green_Book_Chapter_19

BESTE TXERTO BATZUK
4. Kapitulua

BESTE TXERTO BATZUK 127
4.1. A HEPATITISA
Gaixotasun infekziosoa da A hepatitisa, automugatua normalean, eta birusak sortzen du.
Birusa gibelean erreplikatzen da, eta gorotzen bidez kanporatzen da. Gizakia da haren
erreserborio nagusia, eta mundu osoan zabalduta dago.
Sintoma tipikoak ditu ikterizia, koluria, anorexia, goragalea, aldizkako gorakoak, ondoez
orokorra, sukarra, zefalea, sabeleko mina, gorozki zurbilak eta pisu-galera. Helduek eta
hepatopatia kronikoak dituzten pertsonek arrisku handiagoa dute infekzio larriak garatzeko
eta bat-bateko hutsegite hepatikoak izateko. A hepatitisaren hilgarritasun orokorra %
0,5ekoa da, eta % 1,8koa 50 urtetik gorako pertsonengan. EAEko seroprebalentziari buruzko
2009ko inkestaren datuek adierazten dute 45 urtetik beherako adin taldeak oso sentikorrak
direla A hepatitisarekiko, eta 35 urtetik beherakoen % 90 sentikorrak direla.
Euskadin apala da A hepatitisaren prebalentzia, eta izaten diren kasu gehienen sorburu
epidemiologikoa janarietako agerraldiak, eremu endemikoetara egindako bidaiak eta
arriskuko sexu-praktika jakinak izaten dira.
AGENTE ERAGILEA
A hepatitisaren birusa (VHA) ARN birus esferiko eta estaldurarik gabea da, Pikornabirus
familiakoa, Hepatobirus generoaren barnean. Guztira, 7 genotipo ezagutzen dira (4
gizakiengan eta 3 tximinoengan), baina VHA birusaren serotipo bakarra ezagutzen da
munduan.
TRANSMISIO MODUAK
Bide ahotiko eta fekaletik kontagiatzen da A hepatitisa. Ur edo janari kutsatuak irenstean
zabaltzen da. Sexu-praktikak dira transmititzeko beste modu bat. Infekzioaren agentea
gorotzetan, odolean eta gernuan izan daiteke. A hepatitisa ez da listuaren bidez kontagiatzen.
INKUBAZIO-DENBORA
Gripearen inkubazio-aldia 1 eta 50 egun artekoa da eta batez bestekoa 28-30 egunekoa da.
Infekzio-arrisku handieneko epea ikterizia agertu edo entzima hepatikoen maila igo aurreko
2 astetik hasi (orduan gertatzen da birusaren kontzentrazio handiena gorozkietan) eta
astebete ondoren amaitzen da. Ez da VHA birusaren ezabatze kronikorik behatu gorozkietan.
A hepatitisaren birusak ez du infekzio kronikorik sortzen, baina hilabetetak iraun ditzake
gaixotasunak, eta immunitatea bizitza osorakoa izan daitekeela uste da.

Gizakien zelula diploideek sortutako birus inaktibatuko txertoak dira A hepatitisaren aurkako
txertoak.
OSAERA
Txerto monobalenteak eta B hepatitisarekin konbinatutako txertoak daude, haur-nerabeentzat
eta helduentzat prestatutako formulazioetan.
TXERTOA (ANTIGENOA)
A Hepatitisa
A Hepatitisa
A Hepatitisa
A Hepatitisa
A+B Hepatitisak
A+B Hepatitisak
IZEN KOMERTZIALA
Havrix 720 U
Havrix 1440 U
Vaqta 25 U
Vaqta 50 U
Twinrix pediátrico
Twinrix
LABORATEGIA
Sanofi-Pasteur-MSD SA
Sanofi-Pasteur-MSD SA
EMATEKO MODUA
Muskulu barnean.
GORPUTZEKO LEKUA
muskuluan, 90 graduko angeluaz.
ADINA DOSIA TXERTAKETA-
JARRAIBIDEA
JARRAIBIDE
AZKARTUA
Havrix 720
Havrix 1440
Vaqta 25 U
Vaqta 50 U
Twinrix pediátrico
Twinrix
2
2
2
2
3
3
0,6-12 hilabete
0,6-12 hilabete
0,6-18 hilabete
0,6-18 hilabete
0-1-6 hilabete
0-1-6 hilabete
-
-
-
-
0-7-21 egun-12 h
0-7-21 egun-12 h
1-18 urte
≥19 urte
1-17 urte
≥18 urte
1-15 urte
≥16 urte

• A hepatitisaren aurkako txerto monobalenteek 2 dosiko jarraibidea dute epe luzeko
babesa emateko (frogatu da antigorputzek iraun egiten dutela azken dosia hartu eta
10 urte baino gehiago igarota).
• A eta B hepatitisen aurkako txerto konbinatuak erabiltzen direnean, 3 dosirekin osatu
behar da jarraibidea epe luzeko babesa eskuratzeko; izan ere, txerto monobalenteek
baino A hepatitisaren karga antigeniko arinagoa dute txerto konbinatuek.
Antigorputzen erantzun optimoa lortzeko, A hepatitisaren birusarekin izango den
esposizioaren aurretik egin behar da lehen immunizazioa (2 aste lehenago gutxienez, baina
egokiagoa da 4 aste lehenago egitea). Esposizioaren ondorengo profilaxi moduan ere erabil
daiteke txertoa.
Ez da gomendatzen pertsona immunokonpetenteei txertoa hartu ondorengo testak egiterik.
A hepatitisaren aurkako txertoak bateragarriak dira txerto hauekin: Difteria, tetanosa eta
kukutxeztula (DTP), poliomielitisa (VPO eta VPI), Haemophilus influenzae b motakoa (Hib),
elgorria, errubeola, hazizurriak (hirukoitz birikoa), B hepatitisa, amorrua, sukar horia, kolera,
sukar tifoidea (ahotikoa eta muskulu barnetikoa) eta entzefalitis japoniarra.
Trukagarriak dira A hepatitisaren aurkako txerto monobalente guztiak. Ez dago A hepatitisaren
aurkako eraginkortasuna adierazten duen daturik, A hepatitisaren txerto monobalenteak eta
A+B txerto konbinatuak darabiltzaten jarraibide mistoen gainean. Ezin da bateratu.
KONTSERBAZIOA
INDIKAZIOAK
Txertoa zenbait arrisku talderi ematea gomendatzen da (ikus arrisku taldeen txertaketari
buruzko kapitulua).
KONTRAINDIKAZIOAK
Ez da aztertu zer ondorio duten emakume haurdunengan, baina birus inaktibatuak direnez,
arriskua txikia izango da.
A hepatitisaren aurkako txertoek formaldehidoa, aluminio-hidroxidoa, injektatzeetarako
aminoazidoak, fosfato disodikoa eta monopotasikoa, polisorbato 20, sodio-boratoa, potasio-
kloruroa edo sodio-kloruroa izan dezakete; beraz, ez zaie eman behar osagai horietakoren
batekiko hipersentikortasunaren aurrekariak dituzten pertsonei (ikus fitxa teknikoak).
Ez zaie txertoa eman behar neomizinari sentikortasun handia dioten pertsonei, A hepatitisaren
aurkako txertoek antibiotiko horren aztarnak baitituzte osagaien artean.

- Mina injekzio-lekuan (haurren % 15, helduen % 53).
- Zefalea (helduen % 14-16).
- Oso arraroak dira erreakzio sistemikoak (nekea, sukar poxia...).
- Ez da erreakzio larririk adierazi.
BIBLIOGRAFIA
Vaccine-Preventable Diseases. Chapter 9. Hepatitis A. Hamborsky J, Kroger
Disponible en: http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/hepa.html
2. The Green Book. Immunisation against infectious disease. updated 2015. Chapter
17 Hepatitis A. Salisbury D and Ramsay M. Public Health England. Department
of Health, Social Services and Public Safety. UK. Disponible en: https://www.
gov.uk/government/publications/hepatitis-a-the-green-book-chapter-17
3. The Australian Immunisation Handbook 10th Edition (updated june 2015). 4.4
Hepatitis A. Australian Government. Department of Health. Disponible en: www.

4.2. ERROTABIRUSA
Gorakoak, sukarra eta diarrea urtsua dakartzan gastroenteritisa da, eta bularreko umeei eta
haur txikiei erasaten die. Deshidratazio larria eragin dezake.
AGENTE ERAGILEA
Reoviridae familiako errotabirusa. A taldea izaten dute bularreko haurrek. Talde horretako
lau serotipo handi eta, gutxienez, 10 serotipo txiki ezagutzen dira, gainazaleko 7 proteinaren
aldaera antigenikoei erreparatuta.
TRANSMISIO MODUA
Bide ahotiko fekala.
INKUBAZIO-DENBORA
24 eta 72 ordu bitartekoa.
Haur gehienek errotabirusaren aurkako antigorputzak garatzen dituzte 3 urteko adinean.
TXERTOEN EZAUGARRIAK ETA OSAERA
Errotabirusaren aurkako bi txerto indargetu daude:
ANTIGENOA
G1,G2,G3,G4etaP1Aerrotabirusa
RIX4414 errotabirusa
IZEN KOMERTZIALA
Rota Teq
Rotarix
LABORATEGIA
Sanofi Pasteur MSD SA
EMATEKO MODUA
Ahotik hartzekoa. Ez da injektatu behar.
HASTEKO
GUTXIENEKO
ADINA
HASTEKO
GEHIENEKO
ADINA
TXERTOA DOSIAK GUTXIENEKO
TARTEA DOSIEN
ARTEAN
JARRAIBIDEA
AMAITZEKO
ADINA
6 aste 20 aste Rotarix 2 4 aste 24 aste
6 aste 12 aste Rotateq 3 4 aste 32 aste

NOLA KONTSERBATU
2 eta 8º C bitartean. Ez dira izoztu behar.
INDIKAZIOAK
Ez da txertaketa unibertsala gomendatzen haurren egutegian.
Jaioberri prematuroentzat gomendatzen da, haurdunaldia ≤ 32 astekoa izan baldin bada,
ospitaleko alta hartu ondoren emateko (6.1 kapitulua)
KONTRAINDIKAZIOAK ETA KONTUAN HARTZEKOAK
Hipersentikortasuna txertoaren osagairen batekiko edo txertoaren aurreko dosiren batekiko.
Heste-inbaginazioaren aurrekaria.
Traktu gastrointestinalaren sortzetiko malformazioa.
Immunoeskasia konbinatu larria duten pertsonak.
Errotabirusaren txertoa hartzean, txerto horren zati bat berriro ahora ekartzen baldin bada
edo okatzen baldin bada, ez da berriro emango txertoa, salbu eta txerto guztia edo ia guztia
galdu dela ikusten baldin bada. Horrela gertatuz gero, beste dosi bat eman daiteke. Ordezko
dosi bakar bat eman daiteke bisita berean. Egoera hori errepikatzen baldin bada berriro, ez
da ordezko dosi gehiagorik emango.
• Maiz gertatzen dira: diarrea, suminkortasuna; goiko arnasbideko infekzioa eta pirexia
(Rotateq).
• Gutxitan gertatzen dira: sabeleko mina, haize-mina, dermatitisa.
• Oso gutxitan: heste-inbaginazioa.
BIBLIOGRAFIA
1. Prevention of Rotavirus Gastroenteritis Among Infants and Children Recommen-
dations of the ACIP . MMWR, February 6, 2009, Vol 58, #RR-02
2. Rotavirus: the green book, chapter 27b .Update patch to chapter 27b: 28
August 2015. Public Health England.
3. Ficha técnica de la vacuna: http://www.ema.europa.eu/docs/es_ES/document_
library/EPAR_-_Product_Information/human/000639/WC500054789.pdf
4. http://www.ema.europa.eu/docs/es_ES/document_library/EPAR_-_Product_
Information/human/000669/WC500054185.pdf

4.3. B MENINGOKOKOA
Gaixotasunaren ezaugarria da bat-batean hasten dela, eta sukarra, burukomin handia,
goragalea eta, maiz, gorakoa dakartzala, baita lepoko zurruntasuna, eta sarritan, orban
arrosakarazko petekia-erupzioak ere. Zenbaitetan, agerpen fulminantea du, eta koadroaren
hasieratik ageri ditu bat-bateko ahulezia, ekimosia eta shocka. Gurean, % 5 eta % 10
bitarteko hilgarritasuna du.
Sintomarik gabeko eramaile izanda, herritarren % 5 eta % 15 bitartean du nasofaringea N.
meningitidis mikroorganismoaz kolonizatuta.
AGENTE ERAGILEA
Infekzioa Neisseria Meningitidis diplokoko gram negatiboak sortzen du, eta haren 20
serotipo ezagutzen dira. Talde hauek dira aipagarrienak: A, B (Euskadin nabarmentzen
dira bi horiek), C, D, X, Y, Z, 29E, W, H, I, K eta L. Gizakia soilik infektatzen du Neisseria
meningitidis diplokokoak, eta ez dago animalia-erreserboriorik.
B serotaldeak sortzen ditu endemia-mailak. Txertaketaren aurretik, C serotaldea zen ugariena.
TRANSMISIO MODUA
Gaixotasuna tanten bidez edo, zuzenean, pertsonatik pertsonara transmititzen da, sudur-
farinjeetako jariakinen bitartez.
INKUBAZIO-DENBORA
Inkubazio-aldia 2 eta 10 egun bitartekoa da, eta, batez bestekoa, 3-4 egunekoa.
Meningokokoak sudurreko eta ahoko jariakinetatik desagertu artean transmititzen da
gaixotasuna, eta zehazki, meningokokoei erasaten dien mikrobioen aurkako tratamendua
hasi ondorengo 24 orduetan desagertzen dira.
Sudur-faringeetan meningokokoa hartu ondoren gaixotasuna garatzeko arriskua ez da
beti bera, aldatu egiten baita ostalariaren ezaugarrien arabera; era berean, eskuratutako
anduiaren ezaugarriek ere eragin handia dute balizko garapen horretan. Andui gutxi batzuek
sortzen dituzte gaixotasun inbaditzailearen kasu gehienak.
Infekzioa hartu ondoren eta eramaile-egoera igarota, talde zehatzarekiko immunitatea
eskuratzen da, baina ez denbora jakinerako.

Gurean txerto bakarra dago merkatuan Neisseria meningitidis B mikroorganismoaren aurka,
eta haren izena Bexsero© da.
Osaeran, Neisseria meningitidis mikroorganismoaren B taldeko 3 proteina errekonbinante
ditu (NHBA, NadA, fHbp), Escherichia coli zeluletan sortuak, DNA errekonbinanteko
teknologiaren bidez. Era berean, Neisseria meningitidis B taldeko NZ98/254 anduiaren
kanpo-mintzeko besikulak ditu (Por A P1.4 antigenoa). Lau antigenoak aluminio-hidroxidoan
absorbatuta daude.
ANTIGENOA
B Meningokokoa
IZEN KOMERTZIALA
Bexsero
LABORATEGIA
GlaxoSmithKline GSK
EMATEKO MODUA
Muskulu barnetik.
GORPUTZEKO LEKUA
angeluaz.
JARRAI-
BIDEA
IMMUNIZAZIO
PRIMARIOA
DOSI PRIMARIOEN
ARTEKO GUTXIENEKO
TARTEA
OROITZAPEN-DOSIA
2-5 hilabete
ADIN
TALDEA
3+1 3 dosi Hilabetea Dosi bat 12-23 hilabeteen
bitartean
6-11 hilabete 2+1 2 dosi 2 hilabete Dosi bat bizitzako bigarren urtean,
lehen txertoa hartu denetik 2
hilabeteko tartea utzita, eta
oroitzapen dosia
12-23 hilabete 2+1 2 dosi 2 hilabete Dosi bat 12-23 hilabeteko
tartearekin, lehen txertaketaren eta
gogoratze-dosiaren artean
2-10 hilabete 2 2 dosi 2 hilabete Ez da zehaztu
11 urtetik
aurrerakoak eta
helduak
2 2 dosi Hilabetea Ez da zehaztu

KONTSERBAZIOA
INDIKAZIOAK
Arrisku talde jakinetan (ikus 6. eta 7. kapituluak).
KONTRAINDIKAZIOAK
Ez zaie B meningokokoaren aurkako txertorik eman behar txertoaren bestelako osagairen
batekiko sentikortasun handia eta ezaguna duten pertsonei: sodio-kloruroa, histidina,
sakarosa eta aluminio-hidroxidoa.
Ez dago haurdunaldian edo bularra emateko garaian izan dezakeen erabilerari buruzko
daturik.
INTERAKZIOAK BESTE MEDIKAMENTU BATZUEKIN
Bexsero® txertoa beste txerto-antigeno hauetako edozeinekin batera erabil daiteke, txerto
monobalente gisa izan, edo txerto konbinatu gisa: difteria, tetanosa eta kukurruku-eztul
azelularra, Haemophilus influenzae b motakoa, poliomielitis ez-aktibatua, B hepatitisa,
neumokoziko konjugatu heptabalentea, elgorria, paperak, errubeola eta barizela.
Ez dago daturik C serotaldeko txerto antimeningokoziko konjugatuekin edo 10 eta 13
serotipoko txerto antineumokoziko konjugatuekin batera emateari buruz. Bi aste tartea utzi
behar da C meningokokoaren txerto bateratua eman eta gero.
Ikusi da erreakzio lokalen proportzio handia (sentsibilitate lokala, eritema eta hantura)
eta ≥38ºC-ko sukarra dituztela txertatutako bularreko haurrek (% 41 eta % 58 artean),
batez ere egutegiko beste txerto batzuekin batera ematen baldin bada; egoera horietan,
sukarra ≥38ºC-koa izan zen haurren % 96an, Bexsero® dosiren bat eman ondoren. Horrez
gainera, beste hauek hauteman dira: mina injekzioaren lekuan, jateko ohituren aldaketa eta
suminkortasuna. Horrenbestez, posible baldin bada, txertoak banaka eman behar dira beti.
BIBLIOGRAFIA
1. Centers for Disease Control and Prevention. Prevention and Control of Meningo-
coccal Disease: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization
Practices (ACIP). MMWR 2013;62,(No. RR-02):1-22.

2. Salisbury D, Ramsay M. and Noakes K. Meningococcal. Meningococcal menin-
gitis and septicaemia notifiable: The Green Book, chapter 22 (updated 2012).
Published by The Stationery Office. Department of Health. UK. 2006. Dispo-
nible en: www.gov.uk/government/collections/immunisation-against-infectious-
disease-the-green-book
Meningococcal disease. Australian Government. Department of Health. Disponi-
ble en: www.immunise.health.gov.au
4. Informe de utilidad terapéutica de la vacuna meningocócica del grupo b, BEX-
SERO. Ministerio de Sanidad, Servicios Sociales e Igualdad. Agencia Española
de Medicamentos y Productos Sanitarios. Abril 2013.
5. Ficha técnica de Bexsero® (EPAR EMA). Disponible http://www.ema.europa.eu/
docs/es_ES/document_library/EPAR_-_Product_Information/human/002333/
WC500137881.pdf
6. Información sobre la vacuna frente al meningococo B. Disponible en http://www.
osakidetza.euskadi.eus/contenidos/informacion/vacunas_epidem/es_4330/ad-
juntos/Información%20sobre%20la%20vacuna%20frente%20al%20meningo-
coco%20del%20grupo%20B.pdf

EMAKUME HAURDUNEN
TXERTAKETA
5. Kapitulua

EMAKUME HAURDUNEN TXERTAKETA 141
Sarrera
Emakume haurdunak pertsona zaurgarriak dira, erasana dutelako erantzun immunea eta
infekzioak eskuratzeko nahiz infekzio jakin batzuen aldaera larriak garatzeko arriskua dutelako,
gainerako pertsonek baino handiagoa. Egoera ideala litzateke ernaltze-unearen aurretik
berrikustea haurdun geratzeko asmoa duten emakumeen egoera immunologikoa, eta une
horretan eguneratzea beraien txertoak. Horrela egiten ez baldin bada, emakumearen txertatze-
egoera ebaluatzeko aukera izango da haurdunaldia.
Emakume haurdunen txertaketan, bereizi beharrekoak dira txerto biziak eta txerto inaktibatuak.
Txerto inaktibatu edo toxoideek ez dute, ebidentziei erreparatuta, inolako arriskurik sortzen
haurdunaldian. Birus biziduneko txertoek, ordea, badakarte arriskurik amarentzat eta
fetuarentzat, eta kontraindikatuta daude, ondorioz, haurdunaldian.
Ama, eta haren ondotik, fetua eta jaioberria babestea da haurdunaldian jartzen diren txertoen
helburua.
Haurdunaldian gomendatutako txertoak
GRIPEAREN AURKAKO TXERTO INAKTIBATUA
Egungo ebidentziak gripearen aurkako txerto inaktibatuaren segurtasuna eta
immunogenizitatea erakusten ditu; gainera, laborategiek egiaztatu dute eraginkorra dela
gripe-arriskua murrizteko haurdun dauden emakumeei eta beren sei hiletik beheragoko
haur jaioberriei, plazentaren bidez transferitzen baitira antigorputz babesgarriak.
Horrenbestez, emakume haurdun guztiei gripearen aurkako txertoa jartzea gomendatzen da,
haurdunaldiaren edozein hiruhilekotan, gripe-denboraldia hasi aurretik.
DIFTERIAREN, TETANOSAREN ETA KUKUTXEZTULAREN AURKAKO
TXERTOA (dTpa)
Gaur egun EAEk duen epidemiologia-egoerari erreparatuta, emakume haurdun guztiak dTpa
txertoarekin txertatzea gomendatzen da, haien aurretiko immunizazio-egoerari begiratu
gabe. Haurdunaldiaren 27. astetik aurrera jarri behar zaie txertoa, eta lehentasunez,
27. eta 31. asteen bitartean. Emakume haurdunak ez baldin badu dTpa txertoa hartzen
haurdunaldian, erditu bezain laster jarri behar zaio txertoa. Amek txertoa hartu ondorengo
urtean izaten dituzten antigorputz zirkulatzaileen mailek ez dute bermatzen fetuak babes
egokia izango duenik, eta ondorioz, dTpa dosi bat hartu behar dute haurdunek haurdunaldi
bakoitzean. Denbora-tarte laburretan erditze bat baino gehiago izaten dituzten emakumeei
haurdunaldien bitarteetan tetanosaren toxoidea berriro ematea komeni den baloratu behar
da, eta banan-banan aztertu behar da egoera bakoitza.

Gripea Inaktibatua
1. TAULA. HAURDUNALDIAN GOMENDATUTAKO TXERTOAK
TXERTOA TXERTO MOTA TXERTATZE-HISTORIA TXERTATZE-JARRAIBIDEA OHARRAK
Dosi 1 Edozein
hiruhilekotan
dTpa Inaktibatua,
toxoidea
Txerto osoa Dosi 1
(27. eta 36. asteen
bitartean)
Haurdunaldi
bakoitzean
Txertaketa osatu
gabea
Osatu; dTpa gehitu (27.
eta 36. asteen bitartean)
Txertaketa
ezezaguna/
Txertaketa gabea
1. Td (2. hiruhilekoan)
2. dTpa (27. eta 36.
asteen bitartean)
3. Td (6-12 hilabete
geroago)
Haurdunaldian gomendagarriak izan daitezkeen
txertoak
A HEPATITISAREN TXERTOA
A hepatitisaren txertoa inaktibatua da, segurua haurdunaldian. Gomendatua dago
haurdunarentzat arriskukoak diren egoeretarako (A hepatitisaren kasu diagnostikatu
batekin hartu-emanak baditu haurdunak, drogak hartzen baditu bide parenteraletik eta
zonalde endemikoetara baldin badoa) eta gibeleko gaixotasun kronikoetarako, A hepatitisa
gaiztotzeko arriskua handitu dezaketenetarako.
B HEPATITISAREN TXERTOA
Arrisku-egoera hauetan dauden emakume haurdun seronegatiboei gomendatzen zaie B
hepatitisarentxertoa:VHBinfekzioadutenpertsonekinbizidirenei,drogakbideparenteraletik
hartzen dituztenei, aurreko 6 hiletan sexu-bikote bat baino gehiago izan dituztenei, GIB
infekzioa dutenei, hemoderibatuak hartzen edo okupazio-arriskuko egoeran daudenei,
B hepatitisa gaiztotzeko arriskua dakarten egoeran daudenei (hemodialisia egiten duten
pazienteak, transplante-programetan daudenak eta hepatopatia kronikoak dituztenak).
TETANOSAREN ETA DIFTERIAREN AURKAKO TXERTOA
Tetanosaren oroitzapen-dosia beharrezkoa izanez gero, dTpa txertoa emango da,
haurdunaldiaren 27. eta 36. asteen bitartean, jaioberriarenganako antigorputzen transmisioa
optimizatzeko.
Immunizazio-egoeraren berririk ez baldin badugu edo egoera osagabea baldin bada,
tetanosaren eta difteriaren toxoideak dituzten hiru dosi eman behar dira, 0, 4 aste eta 6-12

hilabeteko jarraibidean. Hala, Td dosietako bat dTpa-rekin ordeztu behar da, haurdunaldiko
27. eta 36. asteen bitartean lehentasunez.
Haurdunaldian tetanosaren kontrako txertoaren dosia jaso beharko lukeen zauria egingo
balitz, 27. eta 36. asteen artean dTpa txertoa jarri behar da.
PNEUMOKOKOAREN AURKAKO TXERTOA (KONJUGATUA ETA
POLISAKARIDOA)
10 eta 13 serotiporen aurka konjugatutako pneumokokoaren aurkako txertoak segurutzat
hartzen dira haurdunaldian. Txerto polisakarido 23 baliokoak ez du ondorio negatiborik
eragin haurdunei oharkabean eman zaienean.
Gaur egungo joera da txerto konjugatu immunogenikoenak erabiltzea, txerto polisakaridoak
baino luzaroago babesten dutenak. Txerto horiek haurdunaldian eman dakieke
pneumokokoagatiko infekzio inbaditzailearen arrisku handia duten emakumeei (asplenia,
LZR fistulak, immunodepresioa, leuzemia, linfoma, organo solidoaren edo zelula
hematopoietikoen transplantea, giltzurrunetako gaixotasun kronikoa, GIB –ikus helduen
arrisku taldeen gaineko agiria–); hala ere, txertoa haurdunaldia baino lehen ematea da
egokia, klinikoki aholkatuta dagoen egoeretan.
MENINGOKOKOAREN AURKAKO TXERTOA (KONJUGATUA ETA
POLISAKARIDOA)
Meningokokoaren aurkako txerto polisakarido 4 baliokoak (MPSV4) eta 4 balioko
txerto konjugatuak (Men ACYW) ez diote ondorio kaltegarririk ekarri haurdunari edo
fetuari, haurdunaldian oharkabean eman direnetan. Bi txerto mota horiek seguruak eta
immunogenikoak dira haurdunaldian. Gomendatuta daude asplenia duten emakumeentzat
eta konplementuaren osagaien gabeziak dituzten emakumeentzat.
Haurdunari Men ACYW emateko aukera baloratuko da, baldin eta Saharaz azpiko zerrendako
herrialdeetara baldin badoa urte-sasoi lehorreko meningitisaren garaian (abendua-ekaina)
eta Mekara joan badoa erromesaldian.
Datu klinikorik ez dago meningokokoaren aurkako 4CMenB txertoaren esposizioak
haurdunaldian zer ondorio dakartzan argitzeko; beraz, arriskuaren arabera aztertu behar da
erabili ala ez.
POLIOMIELITISAREN TXERTO INAKTIBATUA (SALK)
Poliomielitisaren aurkako txerto inaktibatuaren (VPI) erabileraren ondorio negatiborik ez da
deskribatu haurdunetan eta fetuetan. Hala ere, esposizio-arriskua duten emakumeentzat
baino ez da gomendatzen oroitzapen-dosia, baldin eta poliomielitisaren eremu endemikoetara
baldin badoaz, birusa basa ageri denean.

SUKAR HORIAREN AURKAKO TXERTOA
Sukar horiaren aurkako txertoa kontraindikatuta dago emakume haurdunentzat, salbu eta
ezinbestean bidaiatu behar baldin badute transmisio-arrisku handiko zonaldeetara. Txertatze-
ondoko kontrol serologikoa egitea gomendatzen da, txertoaren immunogenizitateari eragiten
baitio haurdunaldiak eragindako immunodepresioak.
Txertoa jarri ostean, haurdun geratzea saihestu behar da 4 astez, eta ez da komeni bularra
ematea 12 hilabetez, txertoaren birusa bularreko haurrari transmititzeko arriskua dagoelako.
AMORRUAREN AURKAKO TXERTOA
Txerto inaktibatua da, eta ez da fetuaren gaineko ondorio kaltegarririk frogatu haurdunaldian
erabili denean.
Amorruaren gaixotasuna indarrean duten herrialdeetako arrisku handiko eremuetara
edo amorrua izan dezaketen animaliekin kontaktua izateko arriskua dagoen eremuetara
bidaiatzen duten emakumeei ematea gomendatzen da, esposizioaren aurretik.
Haurdun izateak ez dakar txertoa hartzeko kontraindikaziorik, gaixotasunak ondorio larriak
baitakartza eta hilkortasun handia baitu.
SUKAR TIFOIDEAREN AURKAKO TXERTOA (PARENTERALA)
Ez da ikerketarik egin haurdunetan. Eremu endemikoren batera joatekoa baldin bada,
haurdunari txerto parenteral polisakaridoa ematea azter daiteke, baldin eta txertoa jartzeak
duen arriskua gainditzen baldin badu esposizio-arriskuak.
ENTZEFALITIS JAPONIARRAREN AURKAKO TXERTOA
Entzefalitis japoniarraren aurkako txertoak birus inaktibatuak ditu. Esposizio-arrisku handiko
eremuetara bidaiatzen duten emakume haurdunei ematea gomendatzen da.
EUROPA ERDIALDEKO ENTZEFALITISAREN AURKAKO TXERTOA
Birus inaktibatuko txertoa da, eta emakume haurdunei gomendatzen zaie, baldin eta
zonalde endemikoetara bidaiatzekoak baldin badira eta leku irekietan jarduerak egin behar
badituzte edo infekzio-arriskua handi dezaketen egoerak biziko baldin badituzte.
KOLERAREN AURKAKO TXERTOA
Ahotiko txerto inaktibatua da (Dukoral), eta haurdunaldian eta edoskitze-garaian eman
daiteke. Zonalde endemiko eta epidemikoetara bidaiatu behar bada soilik gomendatzen da.

A Hepatitisa Inaktibatua
2. TAULA. HAURDUNALDIAN GOMENDA DAITEZKEEN TXERTOAK
TXERTOA TXERTO MOTA GOMENDIOAK
A hepatitiseko kasu diagnostikatu batekin kontaktua
izatea, gaixotasun hepatiko kronikoa, drogak bide
parenteraletik hartzea, bidaiak zonalde endemikoetara.
B Hepatitisa Inaktibatua VHB infekzioa dutenekin bizitzea, drogak bide parenteraletik
hartzea, aurreko 6 hiletan sexu-bikotekide bat baino gehiago
izatea, GIB infekzioa, hemoderibatuen hartzaileak edo
okupazio-arriskuan daudenak, hemodialisia, transplante-
programak, hepatopatia kronikoak.
Difteria-Tetanosa Inaktibatua/
toxoidea
Tetanosaren oroitza-dosi bat behar izanez gero, eman
Td dosi bat.
Txertaketa osagabea baldin bada edo ez bada jakina
txertoa jaso ote duen, hiru Td dosi eman. Dosietako bat
dTpa-rena izan behar du eta 27. eta 31. asteen bitartean
eman behar da, lehentasunez.
Neumokokoaren
aurkako txerto
konjugatua eta
polisakaridoa
Inaktibatua Asplenia, LZR fistulak, immunodepresioa, leuzemia,
linfoma, organo solidoaren edo zelula hematopoietikoen
transplantea, giltzurrunetako gaixotasun kronikoa,
GIB*Kontsultatu beste arrisku talde batzuk
Meningokoko
konjugatu eta
polisakaridoa
Inaktibatua Epidemia-egoera, asplenia, konplementuaren osagaien
gabeziak.
Poliomielitisa Inaktibatua Birusa basa dabilen zonaldetara bidaiatzean.
Sukar horia Birus biziak Kontraindikatua, transmisio-arrisku handiko lekuetara
bidaiatzean izan ezik. Ez da gomendatzen txertoa hartu
ondoren 12 hilabetean bularra ematerik.
Amorrua Inaktibatua Bidaia arriskutsua bada, eman esposizioaren aurretik.
Kontaktu arriskutsua gertatuz gero, eman esposizioaren
ostean.
Sukar tifoidea Inaktibatua Txerto parenteral inaktibatua arrisku handiko egoeretan.
Entzefalitis
japoniarra
Inaktibatua Arriskua handia baldin bada, eta onurak eta arriskuak
aztertu ondoren.
Europa
erdialdeko
entzefalitisa
Inaktibatua Jarduerak egiten baldin badira zonalde endemikoetako
leku irekietan.
Kolera Ahotiko
Inaktibatua
Arriskua handia baldin bada, eta onurak eta arriskuak
aztertu ondoren.

Haurdunaldian kontraindikatutako txertoak
GIZA PAPILOMAREN BIRUSAREN KONTRAKO TXERTOA
Ez dago daturik giza papilomaren birusaren aurkako txertoa haurdunentzat segurua ote den
jakiteko; beraz, haurdunaldian ez erabiltzea gomendatzen da. Oharkabean dosi bat eman
bada, ez da bestelako esku-hartzerik egin behar. Haurdunaldia amaitu arte atzeratu behar
dira gainerako dosiak.
TXERTO HIRUKOITZ BIRIKOA (ELGORRIAREN, ERRUBEOLAREN ETA
PAROTIDITISAREN AURKAKOA)
Txerto hirukoitz birikoa kontraindikatuta dago haurdunaldian, birus bizien txertoek arriskuak
baitakartzate haurdunarentzat eta fetuarentzat. Txertoa hartu eta hilabete igaro ondorenera
atzeratu behar da haurdun geratzeko unea. Kontraindikazio horren berri eman behar da eta
historian idatzi behar da ohartarazpen hori egin dela.
Haurdunaldian txerto hirukoitz birikoaren dosi bat oharkabean ematea ez da haurdunaldia
eteteko arrazoia; hala ere, arrisku-egoera teorikoaren berri eman behar zaio emakume
haurdunari eta zaintza-jarraibideak finkatu behar dira.
Errubeolaren infekzioak haurdunaldian fetuari sorraraz diezaiokeen arriskuari buruzko
informazioa jaso behar dute errubeolaren aurkako txertaketa-programa akastunak dituzten
herrialdeetako emakume haurdunek, eta txertoa eman behar zaie haurdunaldia amaitu
bezain laster.
Agiri bidez konfirmatzen baldin bada hirukoitz birikoaren bi txerto hartu direla, ez da berriro
txertoa emango, baldin eta analisien emaitza negatiboa baldin bada.
BARIZELAREN AURKAKO TXERTOA
Haurdunaldian kontraindikatuta dago barizelaren aurkako txertoa, eta ez da komeni haurdun
geratzea hura hartu ondorengo hilabete batean. Kontraindikazio horren berri eman behar
da, eta historian adierazi behar da ohartarazpen hori egin dela. Oharkabean dosi bat emanez
gero, ez dago haurdunaldia eten beharrik.
Barizelaren birusarekiko esposizioan egonez gero, haurdun dagoen emakumeak
immunoglobulina espezifikoaren (VZIG) dosia jaso behar du seronegatiboa bada amaren
konplikazioak prebenitzeko, nahiz eta ez dagoen frogatuta baliagarria denik biremia
prebenitzeko, ezta fetua kutsatzeko arriskua prebenitzeko ere. Barizelaren aurkako txertoa
emateko unea 5 hilabetez atzeratu behar da, VZIG eman ondoren.
Emakume haurdunak ez badu barizelarik izan eta seronegatiboak badira, erditu bezain
laster txertoa hartzeko gomendatuko zaio, gerorako haurdunaldiak babesteko.

ZOSTER HERPESAREN AURKAKO TXERTOA
Zoster herpesaren aurkako txertoa birus bizien txertoa da eta kontraindikatuta dago
haurdunaldian. Ez da komeni haurdun geratzea txertoa hartu ondorengo 4 asteetan.
Haurdun geratzen baldin bada, fetuan izan ditzakeen ondorio kaltegarrien berri eman behar
zaio emakume haurdunari.
BCG TXERTOA
Bazilo indargetuez osatutako txertoa da, kontraindikatua haurdunaldian. Emakume
haurdunei oharkabean eman zaienean, ez da ondorio kaltegarririk antzeman fetuan.
SUKAR TIFOIDEAREN AURKAKO TXERTO INDARGETUA (AHOTIKOA)
Ez da ikerketarik egin haurdunetan. Ahotiko txertoak Salmonella tiphy-ren (Ty21a) andui
indargetua du, hortaz, kontraindikatuta dago haurdunaldian.
GRIPEAREN AURKAKO TXERTOA, SUDURRETIKOA
Birus bizien txertoa da eta kontraindikatuta dago haurdunaldian.
POLIOMIELITISAREN AURKAKO TXERTO INDARGETUA
Poliomielitisarenaurkakobirusbiziindargetuentxertoakontraindikatutadagohaurdunaldian.
Giza papiloma-
ren birusa
Inaktibatua
TXERTOA TXERTO MOTA OHARRAK
Segurtasunari buruzko daturik ez.
Txerto hirukoitz
birikoa
Birus biziak Oharkabeko immunizazioa ez da haurdunaldia eteteko
arrazoia.
Barizela Birus biziak Oharkabeko immunizazioa ez da haurdunaldia eteteko
arrazoia.
Zoster
herpesa
Birus biziak
Ez dago eskuragarri EAEn
BCG Bazilo biziak
Sukar tifoidea,
ahotikoa
Bizia
indargetua
Gripearen
aurkakoa,
sudurretikoa
Birus biziak Ez dago haurdunen gaineko segurtasun-daturik.
Poliomielitis Birus biziak
3. TAULA. HAURDUNALDIAN KONTRAINDIKATUTA DAUDEN TXERTOAK

Bibliografia
1. CDC. General recommendations on immunizations.Recommendations of the
Advisory Committee on Immunizations Practices (ACIP). MMWR January 28,
2011, Vol.60, No. 2 http://www.cdc.gov/mmwr/pdf/rr/rr6002.pdf
2. CDC.Guidance for Vaccine Recommendations for Pregnant and Breastfeeding
Women .Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), Updated March
2014. http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/preg-guide.htm
3. CDC. Updated Recommendations for Use of Tetanus Toxoid, Reduced Diphtheria
Toxoid, and Acellular Pertussis Vaccine (Tdap) in Pregnant Women — Advisory
Committee on Immunization Practices (ACIP), 2012. Morbidity and Mortality
Weekly Report. http://www.cdc.gov/mmwr/pdf/wk/mm6207.pdf
4. WHO.Meeting of the Strategic Advisory Group of Experts on immunization, April
2015: conclusions and recommendations. WER No.22, 2015, 90, 261-280
http://www.who.int/wer/2015/wer9022.pdf?ua=1
5. Public Health Agency of Canada. Canadian Immunization Guide. Part 3.
Vaccination of specific popilations (2013). http://www.phac-aspc.gc.ca/
publicat/cig-gci/p03-eng.php
6. Vilajeliu A, et al. Vacunación integral en la embarazada. Prog Obstet Ginecol.
2013. http://dx.doi.org/10.1016/j.pog.2013.09.005
7. Zaman K, et al. Effectiveness of maternal influenza immunization in mothers
and infants. N Engl J Med. 2009;360:648.
8. Jamieson DJ, et al. Benefits of influenza vaccination during pregnancy for
pregnant women. Obstet Gynecol. 2012; 207(3 Suppl):S17—20.
9. Campins M, et al. Tosferina en España. Situación epidemiológica y estrategias
de prevención y control. Recomendaciones del Grupo de Trabajo de Tosferina.
Enferm Infecc Microbiol Clin. 2013;31(4):240–253
10. Donegan K, et al. Safety of pertussis vaccination in pregnant women in UK:
observational study. Vigilance and Risk Management of Medicines, Medicines
and Healthcare products Regulatory Agency, London. BMJ 2014;349:g4219
doi: 10.1136/bmj.g4219 (Published 11 July 2014)
11. Healy C.M, et al. Evaluation of the Impact of a Pertussis Cocooning Program
on Infant Pertussis Infection. The Pediatric Infectious Disease Journal 2015,
34(1):22-26
12. The American College of Obstetricians and Gynecologists.Commitee opinion
Number 566, June 2013. Update on Inmunization and Pregnancy: Tetanus,
Diphtheria, and Pertussis Vaccination. http://www.acog.org/-/media/Committee-
Opinions/Committee-on-Obstetric-Practice/co566.pdf?dmc=1&ts=2015112
6T0933008209

13. Abu Raya B, Srugo I, Kessel A, Peterman M, Bader D, Gonen R, Bamberger
E. The effect of timing of maternal tetanus, diphtheria, and acellular pertussis
(Tdap) immunization during pregnancy on newborn pertussis antibody levels -
a prospective study. Vaccine. 2014 Oct 7;32(44):5787-93. doi: 10.1016/j.
vaccine.2014.08.038. Epub 2014 Aug 28.
14. Abu Raya B, Bamberger E, Almog M, Peri R, Srugo I, Kessel A. Immunization
of pregnant women against pertussis: the effect of timing on antibody avidity.
Vaccine. 2015 Apr 15;33(16):1948-52. doi: 10.1016/j.vaccine.2015.02.059.
Epub 2015 Mar 3.

PEDIATRIA-ADINEAN DAUDEN
ARRISKU TALDEEN TXERTAKETA
6. Kapitulua

PEDIATRIA-ADINEAN DAUDEN ARRISKU TALDEEN TXERTAKETA 153
Alderdi orokorrak
• Jaiotzean 2.000 gramo baino gutxiagoko pisua dutenek VHBren aurkako txertaketa-
jarraibide bat bete behar dute, 4 dosikoa (0,1,2,6 hilabete).
• Oinarrizko patologia bat duten haurrek, immunodreprimituak izan ala ez, gaixotasun
immunoprebenigarri gehienen aldaera larriak izateko arrisku handiagoa dute.
Horrenbestez, txertaketa-egutegi zuzen bat bete behar dute, beraien egoerara egokitua.
Kasu bakoitzean azaltzen diren salbuespenezko egoeretan izan ezik, EAEko haurren
txertaketa-egutegiko txerto guztiak hartu behar dituzte arrisku taldeetako haurrek.
• Egoera jakin batzuetan, ezjakintasunaren edo beldurraren ondorioz, kontraindikatu egiten
zaizkie txertoak talde horiei. Horrenbestez, jakin beharrekoa da zer egoeratan gomendatzen
diren txertoak haur horientzat eta zer kontraindikazio faltsu zabaltzen diren.
• Ezaugarri berezi batzuk ditu haur immunodeprimituen txertaketak. Alde batetik, haien
erantzun immunea eta erantzun horren iraupena txikiagoak dira. Eta beste alde batetik,
arriskugarriak zaizkie mikroorganismo bizien txertoak.
• Immunoeskasia duten pertsonen txertaketarako gomendioak egiteko, immunoeskasiaren
izaerari eta mailari begiratu behar zaie. Nahasmendu immunologikoaren izaerari
begiratuta, eskasia primarioak eta sekundarioak daude, eta immunoeskasiaren mailari
begiratuta, maila handikoak eta txikikoak.
• Tratamendu immunogutxitzaileari ekin baino gutxienez 4 aste lehenago eman behar dira
txerto bizi indargetuak (BCG, hirukoitz birikoa, barizela, polio ahotikoa, etab.). Komeni
da immunogutxitzeari ekin baino gutxienez 2 aste lehenago ematea txerto inaktibatuak.
• Tratamendu immunogutxitzaile bat amaitu ondoren, 3 eta 24 hilabete bitarteko denbora
igaro ondoren hasi daiteke berriro txertoak ematen; hartutako terapiari eta txerto motari
erreparatuta, betiere.
• Haur horiekin bizi diren pertsonek eta haur horiek zaintzen dituzten osasun-langileek
eguneratu egin behar dute beraien txertaketa-egutegia, gripearen aurkako urteko txertoa
hartu behar dute eta, sentikorrak baldin badira, baita hirukoitz birikoa eta barizelaren
aurkakoa ere. Exantema bat agertzen baldin bada barizelaren aurkako txertoa hartu
ondoren, komeni da txertoa hartu duenak kontaturik ez izatea immunodepresioa duen
haurrarekin, harik eta exantema desagertzen den arte. Haurraren immunoeskasia oso
larria baldin bada, haurra eta bizikideak bereizteko aukera aztertuko da, txertoa hartu
ondorengo sei asteetan.
• Pazienteimmunodeprimituekinbizidirenpertsonekezdituztehartubeharpoliomielitisaren
eta sukar tifoidearen aurkako txerto indargetu ahotikoak. Txertoa hartzeko premia baldin
badute, txerto inaktibatu parenteralak erabili behar dira.
• Errotabirusaren aurkako txerto ahotikoa har dezakete pertsona immunodeprimituekin
bizi diren haurrek (immunodeprimitu gabeak), baina eskuen higienea zorrotz betetzea
gomendatzen da txertoaren birusa ez transmititzeko.

• HBsAg (+) duten emakumeen seme-alabek 3 dosiko pauta bat jasoko dute 0, 1, 6 hilabete
dituztenean edo 0, 2, 6 hilabete dituztenean, garaiaren aurretik eta 2.000 gramo baino
pisu gutxiagorekin jaio direnen kasuan izan ezik; kasu horietan 4 dosi jaso beharko dituzte
(0-1-2-6 hilabete). VHB birusa duten emakumeen haur guztiei HBsAg-a aztertuko zaie
eta anti-HBs titulurik baduten, 9 hilabete dituztenean, eta berriz txertatzea aginduko da
(beste 3 dosi) txertoa jaso osteko anti-HBs-aren tasa 10 mUI/ml baino txikiagoa bada.
Zortzi arrisku talde hauek aztertzen dira
1. Jaio berri goiztiarrak.
2. Immunoeskasia primarioa duten pazienteak.
3. Hartutako GIB immunoeskasia duten pazienteak.
4. Asplenia anatomikoa edo funtzionala duten pazienteak.
5. Onkologiako pazienteak.
6. Transplanteak hartu dituzten pazienteak.
7. Gaixotasun kronikoak dituzten pazienteak.
8. Immunogutxitzea eragiten duten tratamenduak hartzen dituzten pazienteak.
1. HAUR GOIZTIARREN TXERTAKETA
Klinikoki goiztiarra den haur batek aurreikusitako datan txertoa hartu behar duen ala ez
erabakitzeko, ez zaie begiratu behar haurdunaldiko denborari eta jaiotzeko pisuari. Beraien
adin kronologikoaren arabera eman behar zaizkie txertoak haur goiztiarrei, haurdunaldiko
denborari eta pisuari begiratu gabe; hala, jaio ondorengo 2. hilabetean ekin behar zaio
txertaketa-programari, ospitaleratuta izan arren.
Gaur egun uste da 32 astetik beherako haur goiztiarrek dutela infekzioak hartzeko arrisku
handiena, haien erantzun immunea garatu gabe dagoelako oraindik eta plazentaren
bidez amaren antigorputz gutxiago eskuratu dituztelako. Haur horien artean, 29
astetik beherakoak eta/edo 1000 gramotik beherako pisua dutenak dira gaixotze-tasa
eta heldugabetasun immunologiko handienak dituztenak; izan ere, ia ez zaie amaren
antigorputzik iristen plazentatik.
Gomendioak
• Haurdunaldia osatu dutenei ematen zaien karga antigeniko bera eman behar zaie
txerto bakoitzean, ez baita dosi erdirik eman behar.
• Txerto konbinatuak dira egokienak.
• Jaioberri goiztiarrak 32 aste edo gutxiago baldin baditu, pneumokokoaren aurkako
txertoa (VNC13) hartu behar du bi hilabete egin ondoren, 3 dosi +1 jarraibidearekin.
• Biriketako, bihotzeko edo alor neurologikoko hondar-gaixotasunak dituzten haur
goiztiarrek gripearen aurkako txertoa hartu behar dute sei hilabete bete ondoren.

• Errotabirusaren aurkako txertoa eraginkorra, segurua eta immunogenoa da haur
goiztiarrengan. Haur goiztiarrak 32 aste edo gutxiago dituenean ematea gomendatzen
da, infekzio larriak eta ospitaleratzeetan infekzio nosokomialak hartzeko arrisku
handiagoabaitute.Txertoarendosiak(2edo3,prestakinarenarabera)jaioondorengo6.
eta 32. asteen artean emango dira ospitalean alta jaso ondoren, jaioberrien unitatean
birusa zabaltzeko arriskuagatik. Kontraindikatuta dago hesteetan malformazioak,
inbaginazioaren aurrekariak eta digestioaren patologia larriak dituzten haurrentzat.
• B hepatitisa: HBsAg (+) duten emakumeen haur goiztiarrak < 32 aste edo 2.000 gramo-
tik beherako pisua baldin badu, 4 dosiko jarraibidea osatu behar du (0,1,2,12 hilabete).
2. IMMUNOESKASIA PRIMARIOA DUTEN HAURREN TXERTAKETA
Infekzioen erasan handiagoa eta larriagoa izaten dute immunoeskasia primarioa duten
pazienteek, eta barreiatze-arriskua egoera immunologiko konpetentea dutenengan baino
handiagoa da. Txertoekiko erantzun immunea herritar osasuntsuengan baino apalagoa eta
iraupen laburragokoa da. Horrez gainera, infekzio barreiatuen arriskua izaten dute, baldin
eta mikroorganismo bizien txertoak ematen bazaizkie.
Gomendioak
• Immunoeskasiaren motari erreparatu behar zaio gomendioak eta kontraindikazioak
zehazteko (3. taula).
• Mikroorganismo bizien txertoak kontraindikatuta daude T zelulen eskasia mota
batzuetan, immunoeskasia konbinatuetan, fagozito-sistemaren eskasietan eta
sortzetiko immunitate eskasietan.
• Mikroorganismo hilen, toxoideen eta zelula-frakzioen txertoek ez dakarte arriskurik,
baina haiekiko erantzuna apala, eta sarri, txikiegia izan daiteke.
• Pazienteak immunoglobulinen bidezko tratamendu ordezkoa hartu baldin badu, ematen
zaizkion txertoekiko erantzunaren eraginkortasuna apalagoa izango da, ziur asko.
• Pazienteari hemoderibatuak eman baldin bazaizkio, gutxienez 3 hilabete itxarotea
komeni da txerto bizi indargetuak emateko. Denbora-tartea aldatu egingo da, motaren
eta dosiaren arabera (4. taula).
• Immunoeskasiahumoralakdituenhaurrakimmunoglobulinakhartzenbaldinbaditualdiro,
programatutako dosia hartu aurreko egunetan eman behar zaio txertoa, interferentziak
murriztu eta erantzun immunitarioa hobetzeko. Txerto inaktibatuak seguruak dira haur
horientzat, baina erantzunak partzialak izan daitezke, zelularrak soilik.
• Immunoeskasia konbinatu larria baldin badu haurrak, komeni da kontaktu esturik ez
izatea barizelaren aurkako txertoa jaso berria dutenekin, gutxienez 6 astetan.
• Pneumokokoaren aurkako txertoa gomendatzen da, jarraibide mistoarekin (VNC13
+VNP23):

- Haurrak 2 urte baino gutxiago baldin baditu, VNC13 txertoaren 4 dosi emango
zaizkio (3+1). Haurrak 2 urte edo gehiago baldin baditu eta aldez aurretik txertorik
hartu ez baldin badu, 2 dosi emango zaizkio, gutxienez 2 hilabeteko denbora-
tartea utziz.
- Txertatzen VNP23-rekin hasiz gero, 12 hilabeteko tarte egokia utzi behar da
VCN13 txertoa jartzerako. Baina behar izanez gero, 8 hilabetera murriztu daiteke
tarte hori.
- Haurrak 2 urte bete ondoren emango da VNP23 txertoa, eta oroitzapen-dosi bat
emango da 5 urte igarota.
• Konplementuaren defizita duten haurrentzat gomendatua dago B meningokokoaren
aurkako txertoa.
IMMUNOESKASIA TXERTO
GOMENDATUAK
TXERTO
KONTRAINDIKATUAK
Humoral larriak
- Agammaglobulinemia
- Inmunoeskasia komun aldakorra
Immunoeskasia konbinatuak
(humoralak eta zelularrak)
- Inmunoeskasia konbinatu larria
- Di George
- Ataxia telangiektasia
- Wiskott-Aldrich
- Hiper IgM
CD4≥ 500/
mm3 eta
CD8≥200/
mm3
izanda
CD4< 500/
mm3 eta
CD8<200/
mm3
izanda
Egutegiko txertoak
VNC13 eta VNP23
Gripea
Egutegiko txerto inakti-
batuak
VNC13 eta VNP23
Gripea
Polio ahotikoa, sukar horia, errotabiru-
sa, BCG eta tifoide ahotikoa.
Mikroorganismo bizien txertoak: polio
ahotikoa, sukar horia, errotabirusa,
elgorria-errubeola-hazizurriak, barizela,
BCG eta tifoide ahotikoa.
Humoral partzialak
- Polikasaridoen aurkako antigorputzen eskasia
- IgA isolatu sintomatikoaren eskasia
- IgG azpiklaseen eskasia
Egutegiko txertoak
VNC13 eta VNP23
Gripea
BCG
Tifoide ahotikoa
Sukar horia
Polio ahotikoa
Konplementuaren eskasia
(bide klasikoa edo alternatiboa)
- Properdinaren eskasia
- B faktorearen eskasia
Egutegiko txertoak
VNC13 eta VNP23
C meningokokoa ACWY
mningokokoa
B meningokokoa
Gripea
Ez du
Fagozitoen eskasia
G. granulomatoso kronikoa
Sortzetiko neutropenia
Loturako molekulen akatsak
Chediak Higashi
Egutegiko txertoak
VNC13 eta VNP23
Gripea
Mikroorganismo bizien txertoak: polio
ahotikoa, sukar horia, errotabirusa,
Txerto bizi bakterianoa
(BCG eta tifoide ahotikoa)
Ez du
Egutegiko txerto inaktiba-
tuak
VNC13 eta VNP23
Gripea
Sortzetiko immunitate-akatsak
- IL-12/INFgamma asaldura
Aktibatu gabeko txertoak
VNC13 eta VNP23
Gripea
Mikroorganismo bizien txertoak:
polio ahotikoa, sukar horia, errotabirusa,
3. Taula
Haurraren txertaketa-egutegiaren gaineko gomendio gehigarriak immunoeskasia primarioak
dituzten haurrentzat

TXERTOA ADINA JARRAIBIDEA
VCN13 ≤ 24 hilabete
Jarraibide mistoa pneumokokoaren aurka
3+1
bizitzako lehen urtean 3 dosi + dosi 1 bigarren
urtean
2 urtetik aurrerako
haurrak.
Aurretik txertorik
hartu gabeak
2 (2 hilabeteko denbora-tartea)
VPN23 ≥ 2 urte 1+1 (5 urteko denbora-tartea)
ACWY Men
Gripea 6-35 hilabete
3-8 urte
≥ 9 urte
Dosi 1 (0,25ml) urtean
2 dosi (0,25 ml) txertoa hartzen duen lehen
aldia baldin bada
(gutxienez 4 asteko denbora-tartea)
Dosi 1 (0,5 ml) urtean
aldia baldin bada
Dosi 1 (0,5 ml) urtean
≥ urte 1 edo 2
txertoaren arabera
1
(gutxienez 2 hilabeteko denbora-tartea C menin-
gokokoaren txertoarekin)
B Men
5 urte
VNC13 VNP23 VNP23
12 hilabete (gutxienez 8 aste)
2-5 hilabete 3+1
Dosi 1 12-23 hilabete bitartean
6-11 hilabete
2+1
Dosi 1 bizitzako bigarren urtean, 2 hileko
gutxieneko tartearekin azken dositik
12-23 hilabete 2+1
Dosi 1 12-23 hilabeteko tartearekin, lehen txer-
taketaren eta gogoratze-dosiaren artean
2-10 urte Ez da zehaztu
11 urtetik aurrera
eta helduak
Ez da zehaztu

4. Taula
Denbora-tarteak hemoderibatuak tartekatzean bai elgorria-errubeola-hazizurrien
txertoarekin (hirukoitz birikoa), bai barizelaren txertoarekin
IM immunoglobulina (adb.:
A hep. aurk.)
0,02-0,06 ml/kg
0,25 ml/kg
0,5 ml/kg
100-200 mg/kg
400 mg/kg
400 mg/kg (zenbat dosi)
1000 mg/kg
1600-2000 mg/kg
IV immunoglobulina
3
5
6
5
8
9
10
11
IMMUNOGLOBULINA BALIOANITZA
IMMUNOGLOBULINA ESPEZIFIKO HIPERIMMUNEA
CMVren aurkako Ig-a 150 mg/kg ( IV) 6
B hepatitisaren aurkako Ig-a 0,06 ml/kg (IM) 3
Tetanosaren aurkako Ig-a 250 UI (IM) 3
Amorruaren aurkako Ig-a 20 UI/kg (IM) 4
Barizelaren aurkako Ig-a 125 UI/10 kg (IM) 5
VRS antigorputz monoklonalak 15 ml/kg/4 sem(IM) Tarterik ez
BESTE HEMODERIBATU BATZUK
Hematie garbituak 10 ml/kg Tarterik ez
Adenina-salinaz garbitutako
hematieak
10 ml/kg 3
Hematien kontzentrazioa 10 ml/kg 5-6
Odol osoa 10 ml/kg 6
Plasma edo plaketak 10 ml/kg 7
HEMODERIBATUAK DOSIAK ETA EMATEKO
MODUA
HIRUKOITZ BIRIKOA ETA
BARIZELAREN TXERTOAK
EMATEKO TARTEAK, HILETAN

3. GIB INFEKZIOA DUTEN HAURREN TXERTAKETA
GIB infekzioa izan eta tratamendurik jaso ez duten haurrek galdu egiten dituzte, arian-
arian, TCD4 linfozitoak, eta horrek infekzio immunoprebenigarriak izateko arriskua dakar
eta apaldu egiten du txertoekiko erantzuna. Horregatik guztiagatik, txertoak ahalik eta
goizen ematea komeni da. Erretrobirusen kontrako tratamendua hartu eta TCD4 linfozitoen
kopurua berreskuratzen baldin badu, hobetu egingo da haurraren txertoekiko erantzuna.
Gomendioak
• Oro har, bizitzaren lehen urteetan iraun egiten du erantzun immunologikoak, bai
humoralak, bai zelularrak.
• Ondo hartzen dituzte txertoak eta babesa ematen diete, baina herritar arruntengan
baino eragin txikiagoa eta laburragoa dute haur horiengan.
• TCD4 linfozitoen kopurua da txertoekiko erantzunaren aurre-esale onena.
Immunoeskasia baldin badu pazienteak, erretrobirusen kontrako eraginkortasun
handiko tratamendua abiatzea edo doitzea gomendatzen da, txertoa hartu aurreko
immunitatea berrezarri eta harekiko erantzuna hobetzeko.
• Txertoinaktibatuakseguruakdiraegoeraimmunologikoguztietan;halaere,antigorputz
babesleen tituluak herritar arruntengan baino azkarrago egiten du behera.
• Mikroorganismo bizien txertoek infekzio barreiatuak sorraraz ditzakete immunogutxitzea
handia baldin bada txertoa hartzen denean; beraz, kontraindikatuta daude egoera horretan.
• BCG txertoa kontraindikatuta dago, gaixotasun lokal edo barreiatuaren arriskua
baitago immunogutxitze ebolutiboetan.
+VNP23):
tartea utziz.
tarte hori.
• Herritar arruntengan baino hilgarritasun-tasa handiagoa du elgorri naturalak, eta
barizelak errekurrentziak sorraratzen ditu. Gaixotasun horien aurkako txertoak hartzea
gomendatzen da, baldin eta haurra sintomarik ez baldin badu edo sintoma arinak
baldin baditu (N1 eta A1 estadioak), CD4 linfozitoen ehuneko hauekin:

< 5 urte: CD4 ≥ % 15 (txertoa hartu aurreko sei hiletan).
Ez baldin badakigu zer % duen, CD4 linfozitoen kopuru osoari begiratuko zaio:
• CD4 > 750 / mm3 urtebetetik beherakoak.
• CD4 > 500 / mm3 urtebete eta 5 urte bitartekoak.
≥ 5 urte: CD4 ≥% 15 eta CD4 ≥ 200 / mm3 (aurreko 6 hiletan).
• Elgorria/errubeola/hazizurriak eta barizela: baldin eta CD4 > % 15 bada aurreko 6
hiletan. Immunizazioa eraginkorra izateko, hirukoitz birikoaren eta barizelaren lehen
dosia 12 hilabeteko adinean ematea gomendatzen da. Hilabetea igaro ondoren
bigarrena, sistema immunea narriatu egingo dela aurreikusten baldin bada edo
egoera epidemiologikoak horren premia badakar.
• VHA txertoa gomendatzen da, baldin eta hepatotoxikotasuna edo gomendio espezifikoa
baldin badago: 2 dosi (0, 6-12 hilabete).
5. Taula
Haurren txertaketa-egutegian gomendatzen diren txerto gehigarriak GIB infekzioa
duten haurrekin.
VCN13 < 2 urtekoak, txertorik
hartu gabeak
3+1
bizitzako lehen urtean 3 dosi + dosi 1
bigarren urtean
> 2 urtekoak, txertorik
hartu gabeak
2 dosi (2 hilabeteko tartea)
VPN23 2 urtetik aurrera 1+1 (gutxienez 5 urteko tartea)
Gripea
6-35 hilabete
3-8 urte
≥ 9 urte
dosi 1 (0,25ml) urtean
aldia baldin bada
aldia baldin bada
5 urte
VNC13 VNP23 VNP23

4. ASPLENIA ANATOMIKOA EDO FUNTZIONALA DUTEN HAURREN
TXERTAKETA
Barea erauzitako pazienteek eta asplenia funtzionala dutenek (drepanozitosia, talasemia
majorra, asplenia-sindromea edo poliesplenia) arrisku handiagoa izaten dute bakterio
kapsulatuen ondoriozko infekzioak hartzeko; hala nola, Streptococcus pneumoniae, b
motako Haemophilus influenzae-a eta Neisseria meningitidis, baita germen Gram negatiboak
hartzekoa ere.
Gomendioak
• Esplenektomia edo bare-erauzketa programatua egin behar bada, ebakuntza egin
baino gutxienez 2 aste lehenago komeni da ematea txertoa.
• Presazko bare-erauzketa bat egin behar baldin bada, ebakuntza egin eta 2 aste igaro
ondoren ekingo zaio txertaketari, baina aldez aurretik kimioterapia jaso baldin badu
pazienteak, hilabete itxaron behar da. Esplenektomia edo bare-erauzketaren ondoren
kimioterapia edo erradioterapia gomendatu baldin bada, gutxienez 3 hilabetez
atzeratu behar da txertaketa.
+VNP23):
tartea utziz.
tarte hori.
• H. influenzae b motakoaren aurkako txertoa gomendatzen da, adinari dagokion
txertaketa-eskemaren arabera.
• Adinari erreparatuta emango da C meningokokoaren aurkako txertoa, eskema mistoak
erabilita ACYW txerto konjugatuarekin.
• Gomendatua dago B meningokokoaren aurkako txertoa.
• Gomendagarria da gripearen urteko txertoa hartzea jaio eta 6 hilabeteko adina
iritsi ondoren, Influenza birusaren infekzioak infekzio bakterianoak hartzeko joera
sorrarazten baitu (S. pneumoniae eta S. aureus).
• Ez dago txertorik kontraindikatuta, eta gomendatuta daude, besteak beste, sukar ho-
riarena, sukar tifoidearena eta Europa erdialdeko entzefalisarena. Aitzitik, optimizatu
egin behar da txertaketa, baldin eta haurrak bidaiatu egin behar baldin badu.

6.Taula
Haurraren txertaketa-egutegian gomendatzen diren txerto gehigarriak esplenektomia
egin edo asplenia funtzionala diagnostikatu ondoren.
C meningokokoa: osatu egutegia, eta haurrak ez baldin badu dosi bat hartu bi urte egitean, eman dosi bat
esplenektomiaren ondoren, nerabezarora arte zain egon gabe.
B meningokokoa: ez dago zehaztuta C meningokokoaren eta ACWY meningokokoaren txertoekin utzi beharreko
tarte optimoa. Ezta VCN10 , VCN13 eta VNP23 txertoekikoa ere.
VCN13 < 2 urtekoak, txertorik
hartu gabeak
3+1
bigarren urtean
hartu gabeak dosi 2 (2 hilabeteko tartea)
VNP23 2 urtetik aurrera 1+1 (gutxienez 5 urteko tartea)
Haemophilus
influenzae b
< 18 hilabete txertatu
gabeak
> 18 hilabetekoak, txerto-
rik hartu gabeak
Egutegiaren arabera: 2, 4, 6, 18 hilabete
dosi 1
ACWY Meningokokoa dosi 1
Gutxieneko tartea C meningokokoaren txerto
konjugatuarekin: 2 hilabete
B Meningokokoa
Gripea
6-35 hilabete
3-8 urte
≥ 9 urte dosi 1 (0,25ml) urtean
2 dosi (0,25 ml) txertoa hartzen duen lehen aldia
baldin bada (gutxienez 4 asteko denbora-tartea)
dosi 1 (0,5 ml) urtean
2 dosi (0,25 ml) txertoa hartzen duen lehen aldia
baldin bada (gutxienez 4 asteko denbora-tartea)
3+1
2+1
Dosi 1 bizitzako bigarren urtean, 2 hileko gutxieneko
tartearekin azken dositik
12-23 meses 2+1
Dosi 1 12-23 hilabeteko tartearekin, lehen
txertaketaren eta gogoratze-dosiaren artean
2-10 años Ez da zehaztu
Desde 11 años y
personas adultas Ez da zehaztu
2-5 meses
6-11 meses
5 urte
VNC13 VNP23 VNP23

5. MINBIZIA DUTEN HAURREN TXERTAKETA
Kimioterapiak, erradioterapiak eta minbiziak immunogutxitze kuantitatibo eta kualitatibo
bat dakarte, eta T eta B zelulei erasaten die. Zenbat eta txikiagoa izan haurra, orduan eta
handiagoa da narriadura immunologikoaren eta antigorputzen galeraren arriskua, eta orduan
eta luzeagoa izaten da tratamendua amaitu ondoren immunitatea berreskuratzeko behar
den denbora. Oro har, tratamendua amaitu ondorengo 6-12 hiletan berreskuratzen dira
asaldura kuantitatiboak. Gaixotasunaren aurretik emandako txertoek antigenoekiko ematen
duten immunitatea galaraz dezake aldi baterako immunogutxitze horrek. Zenbait kasutan,
beharrezkoa izan daiteke, tratamendu immunogutxitzailea amaitu ondoren, txertoaren dosi
gehiago ematea eta berriro immunizatzea.
Gomendioak
• Oro har, ez zaie txertaketa-egutegiko txertoak eman behar kimioterapia intentsiboa
hartzen ari diren pazienteei. Hala ere, eman dakieke txertoak mantentze-terapiaren
garaian. Kasu horietan, ez dira egutegia osatzeko dosi baliozkoak izango, izaera
immunogeno apalagoa baitute egoera horretan.
• Kimioterapia amaitu eta 3 hilabete igaro ondotik eman daitezke txerto inaktibatuak,
immunitate humorala eta zelularra berreskuratzean. Erantzun hobeago bat lortzea
izango da txertaketa horren helburua.
• Ezdagomendatzenbirusbizidunekotxertoakemateatratamenduimmunogutxitzaileak
hartzeko garaian. Kimioterapia amaitu eta 6 hilabeteren ondotik eman daitezke,
txerto motari erreparatuta.
• Txertaketa-egutegia eguneratzeko, kontuan izango da gaixotasuna izan aurretik hura
osatu den ala ez.
• Txertaketa-egutegia osatzeko behar diren dosiak emango zaizkie aldi baterako
immunogutxitzea edo immunogutxitze apala duten pazienteei.
• Leuzemia, linfomak edo neoplasiak dituzten pazienteek kimioterapia intentsiboa
jaso baldin badute, beharrezkoa izan daiteke txerto guztien dosi indargarriak ematea
kimioterapia amaitzean.
Txertaketa-egutegia
Kimioterapia hartu aurretik txertaketa-egutegia osatua duten haurrak: Leuzemia, linfomak
edo neoplasiak dituzten pazienteek kimioterapia intentsiboa behar baldin badute,
beharrezkoa izan daiteke egutegiko txerto guztien dosi indargarriak (dosi 1) ematea
kimioterapia amaitzean, 3 eta 6 hilabete bitartean igaro ondoren. Txerto motari begiratuko
zaio denbora hori zehazteko:
- Txerto inaktibatuak 3 hilabetetik aurrera.
- Txerto indargetuak (hirukoitz birikoa eta barizela) 6 hilabetetik aurrera.
Kimioterapia hartu aurretik txertaketa-egutegia osatugabea duten haurrak: kontuan izan
behar dira gaixotasunaren aurretik hartutako dosiak eta haurrari eman zaion tratamendu
mota, txertaketa-egutegia berrezartzeko.

Gripea: 9 urtetik beherakoei 2 dosi lehen txertoa baldin bada, hilabeteko denbora-tartearekin.
DTPa/IPV/Hib/HB: adinari begiratuta, agerpen bat baino gehiago erabil daiteke, fitxa teknikoak dioenaren ara-
bera. Posible den neurrian, erabili sei balioko agerpenak (< 3 urte) edo bost baliokoak (3 - 5 urte bitartekoei).
Pneumokokoa: Kimioterapiari ekin aurretik ematea komeni da. Pneumokokoaren aurkako txertoa gomendatzen
da, jarraibide mistoarekin (VNC13 +VNP23):
Barizela berritzeko edo bigarren tumore bat izateko aukerari aurre egiteko, egokia da txertoa ematea
tratamendua amaitu eta urtebetera. Barizelaren gaixotasuna duen pertsonaren batekin kontaktu estua izanez
gero, gammaglobulina espezifikoa emateko aukera aztertu behar da, haurraren immunogutxitzearen mailari
begiratuta.
*GPB: ez da kasuistikarik, eta ondorioz, zehazteko dago zenbat dosi eman behar zaizkion pazienteari,
baldin eta aldez aurretik hartu baldin badu txertoa.
Beste txerto batzuk: A hepatitisaren gomendio zehatzak baldin badaude, 2 dosi (0-6 hilabete) tratamendua amaitu
eta 3 hilabetera. Aldez aurretik txertoa hartutakoa baldin bada, dosi 1 tratamendua amaitu eta 3 hilabetera.
7. Taula
Immunogutxitze handia duten paziente minbizidunen txertaketa
TXERTOA EGUTEGI OSAGABEA
KIMIOTERAPIAREN AURRETIK
EGUTEGI OSATUA
KIMIOTERAPIAREN AURRETIK
GripeA Adinaren araberako jarraibidea Urtekoa
DTPa/IPV/Hib Tratamendua amaitu eta 3 hilabetera osatu
egutegia
Dosi 1 tratamendua amaitu eta 3 hilabetera
B Hepatitisa Tratamendua amaitu eta 3 hilabetera
osatu egutegia
2 dosi tratamendua amaitu eta 3 hilabetera
C Meningokokoa Tratamendua amaitu eta 3 hilabetera
osatu egutegia
VCN13 Jarraibide osoa tratamendua amaitu eta
3 hilabetera
VNP23 Dosi 1 tVNC13 hartu eta 6 hilabetera Dosi 1 tVNC13 hartu eta 6 hilabetera
Elgorria / Errubeola /
Hazizurriak
Osatu egutegia 3 hileko tartez emandako 2
dosirekin tratamendua amaitu eta 6 hilabetera
Barizela Osatu egutegia 3 hilabeteko tartez emandako
2 dosirekin tratamendua amaitu eta urtebetera
Dosi 1 tratamendua amaitu eta urtebetera
Papiloma GPB* Osatu egutegia 2 dosirekin (0-6 hilabete)
tratamendua amaitu eta 3 hilabetera
*
5 urte
VNC13 VNP23 VNP23

6. ZELULA AMA HEMATOPOIEKTIKOEN TRANSPLANTEA JASO DUTEN
HAURRAK
Zelula ama hematopoietikoen transplantearen ondoren txertoekiko izango den erantzun
immunearen nolakoa baldintzatzen dute transplante motak (alogenikoa da immunogutxitze
nabarmenena dakarrena), egokitzapen-erregimenaren intentsitateak, ostalariaren aurkako
mentu-gaixotasunek, eta transplantearen ondotiko tratamendu immunogutxitzaileek.
Transplantea egin ondorengo 3-6 hilabete bitartean, normala izan ohi da immunoglobulinen
kopurua, baina kopuru hori txikiagoa izan daiteke IgG2 eta IgG4 azpiklaseetan, Ag
polisakaridoekiko erantzunari atxikita daudenetan,18-24 hilabete iritsi arte.
Gomendioak
• Zelula ama hematopoietikoen emaileek immunitate-mailaren bat, (adopzioko
immunitatea) ematen dute transplantearekin, eta ondorioz, emailearen txertaketa-
egutegia eguneratzea gomendatzen da eta txertoen dosi indargarriak ematea, aintzat
hartuta, beti, ez dutela birus bizien txertorik hartu behar zelulak eman aurreko
hilabetean.
• Hartzaileari ez zaizkio birus biziko txerto indargetuak eman behar transplantea egin
aurretik ematen den tratamendu immunogutxitzailea hasi aurreko hilabetean.
• Paziente horiek arrisku berezia dute pneumokoaren, b motako Haemophilus
influenzaeren eta meningokokoaren infekzioak eskuratzeko. Posible baldin bada,
lehentasunezkoa izan behar du haurraren txertaketa-egutegia eguneratzea, infekzio-
arrisku handieneko fasean izango duen babesa hobetzeko.
• Transplantearen ondoren, txertaketa oso bat egin behar da, pazienteak galdu egin
baititu txertoetako antigorputzak. Transplantea egin eta sei hilabete igarotzen
direnean eman daitezke txertoak, inaktibatuak, berriro.
• Transplantea egin eta 24 hilabete igaro ondorenetik aurrera txerto hirukoitz
birikoa ematea gomendatzen da, baldin eta haurra ez baldin bada tratamendu
immunogutxitzaile bat hartzen ari eta ez baldin badu ostalariaren aurkako mentu-
gaixotasunik.
• Barizelaren aurkako txertoa eman daiteke transplantea egin eta 24 hilabete igaro
ondorenetik, baldin eta ez badu immunogutxitzailerik eta herpesaren aurkako
sendagairik hartzen, T linfozitoak > 200/mm3 baldin badira eta ez baldin badu
ostalariaren aurkako mentu-gaixotasunik.
• Funtsezkoa da egunean jartzea bizikideen eta osasun-langileen txertoak, eta arriskua
izan dezaketenei gripearen urteko txertoa, barizelaren txertoa eta hirukoitz birikoa
ematea. Barizelaren txertoa hartu berria duten pertsonak zelula ama hematopoietikoen
transplantea hartzeko prozesuan diren haurrengandik 6 astez bereizteko neurria
baloratzea gomendatzen da.

8. Taula
Zelula ama hematopoietikoen transplantea duten haurren txertaketarako gomendioak*
TXERTOA
DENBORA TRANSPLANTEAREN
ONDOREN DOSIEN KOPURUA
Difteria/ Tetanosa/ Kukutxeztula 6-12 hilabete 3
Haemophilus influenzae b 6-12 hilabete 3
C Meningokokoa 6-12 hilabete 1
Polio inaktibatua 6-12 hilabete 3
B Hepatitisa 6-12 hilabete 3
VNC13 3 -6 hilabete 2, 3 ó 4
VNP23 3 -6 hilabete 2
Gripearen txerto inaktibatua 4-6 hilabete 1 ó 2
Giza papilomaren birusa 6-12 hilabete 2
Elgorria / Errubeola / Hazizurriak ≥ 24 hilabete 2
Barizela ≥ 24 hilabete 2
* AEP elkartearen txertoei buruzko eskuliburutik aldatua. Dosien arteko gutxieneko tartea 2 hilabetekoa dela
kontuan hartuta, egutegi pertsonalizatu bat egingo da eta eskura dauden txerto balioanitzak erabiltzeko aukera
baloratuko da, pazientearen adinari erreparatuta.
C meningokokoa: C meningokokoaren aurkako txertoaren dosi bat gutxienez
VNC13 pneumokokoaren aurkakoa: urtebeterik ez duten haurrei VCN13 txertoaren 3-4 dosi adinaren arabera,
eta 2 dosi 12 hilabetetik gorakoei.
VPN23: 2 urtetik gorakoei, (2 dosi 5 urteko tartearekin).
Gripea: bederatzi urtetik beherakoei 2 dosi emango zaizkie txertoa lehen aldiz hartzen baldin badute, hilabeteko
tartearekin 0,25 ml-ko dosi erdia < 3 urtekoei , eta dosi osoa (0,5 ml) 36 hilabetetik gorakoei (fitxa teknikoa).
Elgorria / Errubeola / Hazizurriak: osalariaren aurkako mentu-gaixotasunik ez baldin bada emango da.
Barizela: Transplantearen ondorengo tratamendu immunogutxitzailea amaitu eta 24 hilabete igarotzean eman
behar da, salbu eta CD4-en kopurua 200/mm3 baino txikiagoa baldin bada, terapia immunogutxitzailea hartzen
baldin badu edo birusen aurkako medikamentuak hartzen baldin baditu. Ez du immoglobulinen tratamendurik
hartu behar, eta hartu baldin badu, 8 eta 11 hilabete bitarteko denbora igaro behar du eta ez du mentu-
erreakziorik izan behar ostalarien aurka.
Beste txerto batzuk: A hepatitisa: Gomendio espezifikoa du: 2 dosi (0-6 hilabete) tratamendua amaitu eta 3
hilabetera. Aldez aurretik txertoa hartutakoa baldin bada, dosi 1 tratamendua amaitu eta 3 hilabetera.
7. ORGANO SOLIDO BATEN TRANSPLANTEA JASO DUTEN HAURRAK
Organo solidoen transplantea izan duten pazienteek transplantearen ondoren izaten dute
immunogutxitzea, errefusari aurre egiteko ezartzen zaien tratamenduaren ondorioz. Paziente
gehienek bizitza osoa eman beharko dute egoera horretan.

9. Taula
Organo solidoa transplantatu ondorengo txertaketa-gomendioak
TRANSPLANTEAREN AURREKO FASEA
Hilabete lehenagotik daude kontraindikatuta birus bizien txertoak
Eguneratu txertaketa-egutegia (egutegi azkartua erabili, hala behar badu)
Hirukoitz birikoa*: 6 hilabeteko adinera aurrera daiteke edoskitze-garaian izan eta organo solidoren baten
transplantea har dezaketenekin
> 6 hilabete: 2 dosi hilabeteko tartearekin
> urte 1: 2 dosi gutxienez 6 asteko tartearekin
Barizela: 6 hilabeteko adinera aurrera daiteke edoskitze-garaian izan eta organo solidoren baten trans-
plantea har dezaketenekin 2 dosi, 3 hilabeteko tartearekin
Pneumokokoaren aurkako txertoa, jarraibide mistoarekin:
VCN13 (dosien kopurua adinaren arabera) + VNP23 ≥2 urte 2 dosi, 1. dosia hartu eta 5 urtera 2. dosia
Gripearen aurkako urteko txertoa
VHB: kontrolatu HB aurkako Ag, eta titulua ez-babeslea baldin bada, berriro eman txertoaren 3 dosia
(karga bikoitzekoa 10 urtetik gorakoentzat).
TRANSPLANTEAREN ONDORENGO FASEA
DTPa / dTpa eta Polio VPI indargarriak
Berriro bete eta egokitu txertaketa-egutegia 6 hilabete igarotzean
Kontraindikatuta daude mikroorganismo bizien txertoak
Gripearen aurkako urteko txertoa
Pneumokokoaren aurkako txertoa, eskema mistoekin
Gomendioak
• Organo solidoren baten transplantea jaso dezaketen haurrek lehentasunezko egitekoa
dute transplantearen aurretik txertoak hartzea. Premiazkoa baldin bada, eskema
azkartuak edo dosi aurreratuak erabiliko dira.
• Tratamendu immunogutxitzailearen ondorioz, txertoekiko erantzuna nabarmen
apaltzen da transplantearen ondoren, eta batik bat, transplantearen ondorengo lehen
bi urteetan.
• Transplantearen aurreko hilabetean kontraindikatuta daude birus bizien txertoak.
• Eguneratu egin behar da bizikideen txertaketa. Arrisku-egoeran izan daitezkeen
bizikideek gripearen urteko txertoa, hirukoitz birikoa eta barizelaren aurkakoa hartzea
gomendatzen da. Txertoa hartutako bizikideren batek txertoa hartu ondorengo
barizela hartzen baldin badu, haurrarengatik urruntzea gomendatzen da, harik eta
erabat osatzen den arte.
Hirukoitz birikoa*: urtebeteko adina bete aurretik ematen baldin bada, ez da dosi hori kontatuko.
Beste txerto batzuk: VHA: gomendatua dago gibelaren transplantea jaso dezaketenentzat eta/edo gibelean
toxikotasun farmakologikoa izateko arriskua dutenentzat.
Bi dosi, 0, 6-12 hilabete jarraibidearekin edo 3 dosi, baldin eta VHB-rekin konbinatutako agerpenean ematen
baldin bada (0-1-6 hilabete).

8. GAIXOTASUN KRONIKOAK DITUZTEN HAURREN TXERTAKETA
Immunogutxitzeko prozesuren bat izan gabe ere, oinarriko patologia kronikoa duen haurrari
desoreka handia ekar dakioke gaixotasun immunoprebenigarri bat hartzeak, eta gertakari
horrek pertsona osasuntsuengan baino hilgarritasun handiagoa dakarkie paziente horiei;
horrenbestez, agerikoa da txertaketa optimo oso eta goiztiarraren garrantzia. Zenbaitetan,
zaila izaten da helburu hori lortzea, haurren txertaketa motz geratzen baita zenbait arrazoiren
ondorioz: haur horiei txertoa ematean sortzen diren beldur faltsuak, prozesuen larritze-
uneak eta elkarren arteko errekurrentziak.
Talde horretan sartzen dira:
• Gaixotasun kroniko kardiobaskularrak, zianosia dakarten sortzetiko kardiopatiak, eta
bihotz-gutxiegitasunarekin edo asaldura hemodinamikoekin ageri diren kardiopatiak.
• Biriketako gaixotasun larriak, eta horien artean bronkio eta biriketako displasia,
fibrosi kistikoa, bronkiektasia eta asma larria.
• Haur batek asma larria du baldin eta Fluticasona-ren >200 µg edo Budesonida-ren
>400µg hartu behar badu egunean eta/edo eta aurreko urtean ospitaleratu behar
izan baldin badu asmaren ondorioz, edo aurreko urtean asmaren 3 agerraldi baino
gehiago izan baldin baditu eta agerraldi horietan ekintza laburreko ß2 agonista
adrenergikoaren premia izan baldin badu (CDC, GEMA).
• Gaixotasun metabolikoak, eta horien artean I. tipoko diabetes mellitusa,
obesitate morbidoa (adin eta sexurako IMC>3 desbideratzeak), giltzurrun gaineko
gutxiegitasunak eta azidemia organikoak.
• Nefropatia kronikoa.
• Hepatopatia kronikoa.
• NSZ: gaixotasun neuromuskularrak, entzefalopatia moderatu eta larriak, bizkarrezur-
muineko lesioak, garun-paralisia, koklearen inplantea, deribazio bentrikulu-
peritonealeko balbula eta araknoidearen azpiko fistula.
• Larruazalaren eta mukosaren gaixotasun kroniko larriak, eta horien artean epidermolisi
builosoa eta dermatitis atopiko larria.
• Tratamendu immunogutxitzailea behar duten gaixotasun kronikoak: hanturazko
gaixotasun kronikoak, gaixotasun erreumatikoak eta gaixotasun autoimmuneak.
Gomendioak
• Gomendatutako epeak betetzea da gaixotasun kronikoak dituzten pazienteekin
dagoen jardunbide egokiena, baina zenbait kasutan egokia izan daiteke pazientearen
aldi egonkorrak baliatzea txertoak emateko.
• Egoera batzuetan, jarraibide azkartuak gomendatzen dira, terapia bati ekin baino
lehen emateko dosi egokiak.
• Adinean sei hilabete dituztenetik har dezakete gripearen aurkako txertoa gaixotasun
kronikodun haurrek.

• Gomendatuta baldin badago eta immunogutxitzerik ageri ez baldin bada, adinean 12
hilabete dituztenetik har dezakete haurrek barizelaren aurkako txertoa, eta zehazki,
haren 2 dosi hilabeteko denbora-tartearekin. Bizikide sentikorrei txertoa ematea
gomendatzen da.
• A hepatitisaren eta B hepatitisaren aurkako txertoa eman behar zaie gibeleko
gaixotasunak dituztenei, eta gibelean toxikotasuna eragin dezaketen sendagaien,
hala nola, azido balproikoaren, hartzaile kronikoei.
• Haur epileptikoek ez dute, hasiera batean, kontraindikatutako txertorik. DTPa
txertoak, eta oso gutxitan, hirukoitz birikoaren edo barizelaren txertoek handitu egin
dezakete konbultsioak izateko arriskua, baina konbultsio horiek automugatuak izaten
dira, sukarrari lotuak, eta ez dute ondoriorik uzten. Patologia neurologiko ebolutiboa
duten haurrek kontraindikatuak dituzte DTPa eta dTpa txertoak.
• Txertoekin lotuta hantura dakarten gaixotasun neurologiko autoimmuneak
(entzefalomielitisa, Guillain-Barré sindromea) izan dituzten haurrek ez dute dosi
gehiagorik hartu behar.
10. Taula
Haurren txertaketa-egutegirako txertaketa-gomendio gehigarriak, oinarriko gaixotasun
kronikoaren arabera
Txertoak Bihotz/
biriketakoa
Giltzu-
rrune-
takoa
Gibelekoa Neurologikoa Larruaza-
lekoa
Metabo-
likoa
Hanturazkoak
tratamendu
immunogutxi-
tzaileekin
Hematologikoa
Hemofilia
VNC13 + + + + + +
VNP23 + + + + + +
AHB + +
VVZ + +
Gripea + + + + + +
Giltzurrunetakoa: VHA txertoa hemodialisiarekin
Larruazalekoa: barizelaren txertoa hartu ondoren exantema sarria azalduz gero, Aciclovir-ekin trata daiteke.
Txertoa eman dakieke tacrolimus bidezko tratamendua hartzen ari diren pazienteei. Pimecrolimus bidezko
tratamendua jasotzen dutenek erasan handia baldin badute larruazalean, txertoa tratamendurik gabeko
garaietan ematea gomendatzen da.
Hantura dakarten gaixotasun kronikoak: txertoa lehenbailehen ematea komeni da, immunogutxitzaileak
hartzeko premia izan baitezakete.
9. TRATAMENDU IMMUNOGUTXITZAILEAK HARTZEN DITUZTEN
HAURREN TXERTAKETA
Haur horien immunogutxitze-maila baldintzatzen dute erabilitako agenteak, dosiak,
tratamenduaren iraupenak eta oinarriko gaixotasunak. Oro har, paziente immunogutxituen

txertaketa-arau berak bete behar dira. Hantura dakarten gaixotasun kroniko eta
autoimmuneekin erabiltzen diren tratamendu immunogutxitzaileek eta biologikoek baliatzen
dituzten medikamentuen eragina immunitate zelularrean kontzentratzen da, baina izan
ditzakete eraginik immunitate humoralean, antigorputzen produkzioa murriztu baitezakete.
Hauek dira gehien erabiltzen direnak:
• FAME I eta II (hanturaren aurkako medikamentuak, gaixotasuna eraldatzekoak):
Metotrexato, Azatioprina, Ciclofosfamida, Mycofenolato, Sulfasalazina, Leflunomida
eta Ciclosporina.
• Agente biologikoak (loturako molekulen, zitokinen edo B eta T linfozitoen aurka
egiten dute):
- TNRren aurkakoak (tumore-nekrosiaren faktore antagonistak): Etanercept,
Infliximab, Adalimumab.
- IL-1 antagonistak: Anakinra.
- IL-6 antagonistak: Tocilizumab.
- B linfozitoen aurkakoak: Rituximab.
- T linfozitoen aurkakoak: Abatacept
- Konplementuaren frakzio terminalen inhibitzailea: Eculizumab.
Gomendioak
• Tratamendu horietakoren bat hartzekoa baldin bada pazientea, egunean jarri behar
da bere txertaketa-egutegia, eta behar baldin bada, txertaketa-jarraibide azkartuak
erabili behar dira. Erantzun egokia lortzeko, antigorputz babesgarri nahikoa izango
dituena, medikamentu mota hori darabilen tratamendua hasi baino 2 edo 3 aste
lehenago eman behar dira txertoak.
• Tratamendua hasi baino gutxienez 2 aste lehenago eman daitezke txerto inaktibatuak,
eta amaitu eta 3 hilabetera. Mikroorganismo bizien txertoak (hirukoitz birikoa eta
barizela) kontraindikatuta daude immunogutxitze agerikoa dakarten medikamentuen
bidezko tratamenduak hartzen dituzten pazienteentzat. Terapia immunogutxitzaileari
ekin baino, gutxienez, hilabete lehenago eman daitezke txerto horiek.
• Ez da gomendagarria mikroorganismo bizien txertoak ematea tratamenduan zehar.
Tratamendua eteten denean, eman daitezke txertoak, medikamentu bakoitzari
dagokion denbora-tartea utzita.
Denbora-tarte hauek utzita eman daitezke txertoak:
- Tratamendua hasi baino, gutxienez, hilabete lehenago.
- 1-3 hilabete kortikoideen dosi handiak hartu baldin badira.
- ≥ 3 hilabete anakinra eta etanercept darabiltzaten tratamenduak amaitu ondoren.
- ≥ 6 hilabete hauek hartu ondoren: adalimumab, abatacept, certolizumab,
infliximab eta rituximab.
• Haurrak eculizumab hartzen baldin badu edo tratamendu hori hartzekoa baldin bada,
B meningokokoaren aurkako txertoa ematea gomendatzen da.

VNC13 < 2 urtekoak, txertorik
hartu gabeak
3+1
bigarren urtean
hartu gabeak
dosi 2 (2 hilabeteko denbora-tartea)
VNP23 2 urtetik aurrera 1+1 (gutxienez 5 urteko tartea)
Gripea
6-35 hilabete
3-8 urte
≥ 9 urte dosi 1 (0,25ml) urtean
2 dosi (0,5 ml) txertoa hartzen duen lehen aldia baldin
bada (gutxienez 4 asteko denbora-tartea)
2 dosi (0,5 ml) txertoa hartzen duen lehen aldia baldin
bada (gutxienez 4 asteko denbora-tartea)
11. Taula
Haurren txertaketa-egutegirako txertaketa-gomendio gehigarriak, tratamendu immuno-
gutxitzaileak hartzen dituzten haurrentzat
B Meningokokoa
5 urte
VNC13 VNP23 VNP23
3+1
2+1
Dosi 1 bizitzako bigarren urtean, 2 hileko
gutxieneko tartearekin azken dositik
12-23 meses 2+1
Dosi 1 12-23 hilabeteko tartearekin, lehen
txertaketaren eta gogoratze-dosiaren artean
2-10 años Ez da zehaztu
Desde 11 años y
personas adultas
Ez da zehaztu
2-5 meses
6-11 meses

Bibliografia
1. Rubin LG, Levin MJ, Ljungman P, Davies EG, Avery R, Tomblyn M, Bousvaros
A, Dhanireddy S, Sung L, Keyserling H, Kang I. 2013 IDSA Clinical Guideline
for Vaccination of the Immunocompromised Host. Clinical Infectious Diseases
2014; 28(3): e44-100.
2. Immunisation of HIV-infected persons. The Australian Immunisation handbook.
10th edition 2013. http://www.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/
Content/handbook
3. Immunisation against Infectious disease – The Green Book 2013 (DH).
Immunisation of individuals with underlying medical conditions. http://www.
govuk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/fil...aidsinfo.nih.
gov/contentfiles/Ivguidelines/OI_Guidelines_Pediatri
4. Canadian Immunization Guide, Evergreen Edition: Immunization of
immunocompromised Persons. http://www.phac--aspc.gc.ca/publicat/cig-gci/
p03-07-eng.php
5. General Recomendations on Immunization ACIP 2015 (CDC). http://www.cdc.
gov/vaccines/hcp/acip-recs/index.html
6. Moreno-Pérez D, Alvarez García F, Arístegui Fernández J, Cilleruelo Ortega MJ,
Corretger Rauet M, García Sánchez N, at al. Calendario de vacunaciones de la
Asociación Española, de Pediatría: recomendaciones 2014, An Pediatr (Barc),
2014; 80:55.e1-55, e37.
7. Mellado Peña MJ, Moreno-Pérez D, Ruiz Contreras J, Hernández-Sampelayo
Matos T, Navarro Gómez ML, grupo de colaboradores del Documento de
Consenso SEIP-CAV de la AEP. Documento de Consenso de la Sociedad Española
de Infectología Pediátrica y el Comité Asesor de Vacunas de la Asociación
Española de Pediatría para la vacunación en inmunodeprimidos. An Pediatr
(Barc)2011;75:413.el-22.
8. American Academy of Pediatrics. Vaccination in immunocompromised children.
In: Pickering LK, Barker CJ, Kimberlin DW, Long SS, eds. Red Book: 2012
Report of the Committee on Infectious Diseases. 29th Ed. Elk Grove Village, IL:
American Academy of Pediatrics; 2012: 74-90.
9. Davies JM, Lewis MPN, Wimperis J, Rafi I, Ladhani S, Bolton-Maggs PHB. Review
of the guidelines for the prevention and treatment of infection in patients with
an absent or dysfunctional spleen: prepared on behalf of the British Committee
for Standards in haematology by a working party of the Haemato-Oncology Task
Force. Br J Haematology 2011;155:308-17.

10. Huerta González I. Calendario de Vacunaciones del Adulto. Vacunación en
situaciones especiales. Asturias 2014. Guía de indicaciones y pautas. Dirección
general de salud pública. Consejería de Sanidad. Oviedo. 2014.
11. 013 Infectious Diseases Society of America Clinical Practice Guidelines Immunization
of the Immunocompromised Host. Pediatrics 2014;133;e490; originally published
online January 27, 2014; DOI: 10.1542/peds.2013-2622. Disponible en: http://
pediatrics.aappublications.org/content/133/2/e490.full.html
12. Vaccination in children with inborn errors of metabolism. Menni F, Chiarelli G, Sabatini
C, Principi N, Esposito S. Vaccine 2012;30:7161-7164 http://dx.doi.org/10.1016/j.
vaccine.2012.10.012
13. Moreno Pérez, D. Hernández Sampelayo, T. Vacunación en niños con enfermedades
crónicas (cardiacas, respiratorias, neurológicas, metabólicas, genéticas, renales,
hepáticas, hemoglobinopatías y otras). En: Comité Asesor de Vacunas de la Asociación
Española de Pediatría (CAV-AEP). Vacunas en Pediatría. Manual de la AEP 2012, 5.ª
ed. Madrid: Exlibris ediciones SL; 2012. p. 223-28.
14. Infectious Diseases Society of America Clinical Practice Guidelines Immunization of the
Immunocompromised Hosts. Pediatrics 2014; 133: e490; originally published online
January 27 2014; DOI: 10.1542/peds.2013-2622. http://pediatrics.aappublications.
org/content/133/2/e490.full.html
15. Grupo de Trabajo MenB. Vacuna frente a enfermedad meningocócica invasora por
serogrupo B y su posible utilización en salud pública. Ponencia de Programas y Registro
de Vacunaciones. Comision de Salud Publica del Consejo Interterritorial del Sistema
Nacional de Salud. Ministerio de Sanidad, Servicios Sociales e Igualdad, 2013.
Disponible en: http://www.msssi.gob.es/profesionales/saludPublica/prevPromocion/
vacunaciones/docs/MenB.pdf [ultima consulta el 6 de febrero de 2014]
Estekak
• General Recommendations on Immunization ACIP 2011 (CDC).
http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr6002a1.htm?s_cid=rr6002a1_w
• Immunisation against infectious disease - 2015 (DH).
https://www.gov.uk/government/collections/vaccine-uptake
• AEP elkartearen txertoei buruzko eskuliburua.
http://vacunasaep.org/documentos/manual/manual-de-vacunas

• Pink Book. Epidemiology and Prevention of Vaccine Preventable Diseases 2012 (CDC).
www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/index.html
• Yellow Book. Travelers’ Health 2014 (CDC).
http://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2014/table-of-conte
• AEP elkarteko Txertoen alorreko Ahoku Batzordea. Txertaketa azkartua.
http://vacunasaep.org/sites/vacunasaep.org/files/CalVac_acelerados_AEP_2...
• AEP elkarteko Txertoen alorreko Ahoku Batzordea. Txertoen fitxa teknikoak.
http://vacunasaep.org/profesionales/fichas-tecnicas-vacunas
• Canadian Immunization Guide Evergreen Edition: Immunization of Immunocompromi-
sed Persons.
http://www.phac-aspc.gc.ca/publicat/cig-gci/p03-07-eng.php
• Australian Immunisation Handbook, 10th Edition, 2013 (NHMRC). Groups with
special vaccination requirements.
http://www.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/handbo...

ARRISKU TALDEETAKO
HELDUEN TXERTAKETA
7. Kapitulua

ARRISKU TADEETAKO HELDUEN TXERTAKETA 179
Alderdi orokorrak
• Zenbait gaixotasun kronikok gaixotasun larriak garatzeko joera handia izaten dute infekzioen
ondoren, gaixotasunak organismoan eragin duen egoera fisiopatologikoaren eraginez. Egoera
horietan, pazienteek zer gaixotasun kroniko duen aztertu ondoren, berariaz izan daiteke ego-
kia txerto jakin batzuk ematea paziente horiei, babes handiagoa izan dezaten.
• Gero eta gehiago ikusten dira immunodepresioko egoerak; batik bat, medikamentu berriak
hartu edo transplanteak eta beste ebakuntza terapeutiko batzuk egin ondorenean, nolabai-
teko immunogutxitze bat, handiagoa edo txikiagoa, eragin baitezakete. Egoera horietan,
handitu egin daiteke prebentzio immunologikoa izan dezaketen infekzioen arriskua edo
larritasuna, eta hala gertatuz gero, berariazko gomendioak betetzea komeni da.
• Bizitzeko modu jakin batzuk izaten edo arrisku-praktikak egiten baldin badira, handitu
egin daiteke txertoa duten gaixotasun jakin batzuk hartzeko arriskua; beraz, berariazko
gomendio batzuk eman behar ditugu egoera horietarako.
Zortzi arrisku talde hauek hartzen dira kontuan:
7.1. Txertoa hartzeko beharrizana, osasun-egoerarengatik:
7.1.1. Immunoeskasiak.
7.1.2. GIB.
7.1.3. Tratamendu immunogutxitzaileen ondoriozko immunoeskasiak.
7.1.4. Asplenia anatomikoa edo funtzionala.
7.1.5. Giltzurrunetako gutxiegitasun larria, hemodialisia.
7.1.6. Hepatopatia kronikoak.
7.1.7. Diabetes mellitusa.
7.1.8. LZR fistulak.
7.1.9. Kokleako inplanteak.
7.1.10. Beste gaixotasun kroniko batzuk.
7.2. Txertoa hartzeko beharrizana, egoera berezietan:
7.2.1. Emakume haurdunak.
7.2.2. Osasun-langileak.
7.2.3. Immunodeprimituen zaintzaileak eta bizikideak.
7.2.4. A hepatitisarekin kontaktuan daudenak.
7.2.5. B hepatitisarekin kontaktuan daudenak.
7.2.6. Drogak bide parenteraletik hartzen dituztenak.
7.2.7. Sexu-harremanak pertsona askorekin dituztenak.
7.2.8. Gizonekin sexu-harremanak dituzten gizonak.
7.2.9. Endemia handiko herrialdeetara bidaiatzen dutenak.

7.1. OSASUN-EGOERAREN
ONDORIOZ TXERTOA
HARTZEKO BEHARRIZANA
DUTEN PERTSONAK
Pertsonen osasun-egoera jakin batzuek handitu egin dezakete gaixotasun infekzioso batzuk
hartzeko arriskua edo norberak oinarrian duen gaixotasunean konplikazioak sortzekoa, eta on-
dorioz, komeni da pertsona horiei txertoa ematea edo txertoen dosi gehigarriak ematea, babes
egokia izan dezaten.
Arau orokor moduan, helduaren txertaketa-egutegia eguneratzeko baliatuko da egoera hori, eta
egoera bakoitzerako berariaz gomendatuta dauden txertoak gehituko zaizkio egutegi horri.

1.Taula.Txertoahartzekobeharrizanberariazkoak,osasun-egoerarenondorioz
Txertoa
Lehenmailako
immunoeskasia
IgAeskasia
sintomarikgabekoa
izanezik
GIBinfekzioa
CD4zk.
≤200>200
Tratamendu
immunogu-
txitzailea
Asplenia
anatomikoaedo
funtzionala/eskasia
konplementuan
Giltzurrunen
gutxiegitasuna
4.eta5.estadioa
Hemodialisia
Hepatopatia
kronikoak
Diabetes
mellitusa
Biriketakogaix.
etakardiopatia,
asmaizanezik
Koklearen
inplanteak
LZRfistula
Gripea
Txertohirukoitzbirikoa
Barizela
Tetanosa,difteria,(Td)
VCN13pneumokokoa
VNP23pneumokokoa
BHepatitisa
AHepatitisa
ACWYmeningokokoa
Bmeningokokoa
Hib
Kategoriahorretantxertorikhartugabedauden/aurretikinfekziorikizanezdutenpertsonaguztientzat.
Helduosasuntsuenegutegisistematikoarenarabera.
Kontraindikazioa.
Gibeleko
zirrosiasoilik
Ttdhepatotoxikoan
Ttdhepatotoxikoan

TXERTOADOSIAK
JARRAIBIDE
OPTIMOA
(JARRAIBIDE
AZKARTUA)
DENBORA-TARTE
OPTIMOA
DENBORA-TARTE
MINIMOA
BIDEAOHARRAK
Txertohirukoitzbirikoa24asteSCBaloratuhartutakotxertoenhistoria.
Barizela24asteSCBaloratusentikortasuna.
Tetanosa,difteria,(Td)5IM
Aurretiazko
historiarenarabera
Pneumokokoa:
VNC13/VNP23
sekuentziamistoaren
jarraibidea
1VNC13
1VNP23
Gehienez3
dosiVNP23
VNC13-VNP23bada
VNP23-VCN13bada
VPN23-VPN23
6-12hilabete
12hilabete
5urte
8aste
12hilabete
5urte
IM
IM
IM
VCN13-rekinhasteakomenida.
<65urtekoekin,bestedosibat65etikaurrera.
Gripea1UrtekoaIM
VNP23pneumokokokoa15urteIM<65urtekoekin,bestedosibat65etikaurrera
Haemophilusinfluenzaeb1IM
MeningokokoaACYW1IMTxertokonjugatua.
Bmeningokokoa28asteIM
Bhepatitisa30-1-3IM
0-1-6
(0-1-2-12hilabete)0-1-6Kargabikoitzekotxertoa,hemodialisiaegindakoei
edoberariazkotxertoa
Ahepatitisa20-6IM0-6/12
A+Bhepatitisa30-1-6IM
0-1-6
(0-7e-21e-12h)
Baloratuhartutakotxertoenhistoria.
2.Taula.Taldearriskugarrietanerabilitakotxertoenezaugarriak

7.1.1. IMMUNOESKASIA PRIMARIOAK
• Oro har, immunoeskasia primarioak hereditarioak izaten dira, eta horien bereizgarria
da osagai zelularren, humoralen edo immunitatea dakarten bi osagai horien gabezia
edo eskasia kuantitatiboa dutela.
• Bestalde, hartutako immunoeskasien bereizgarria da osagai immune zelularren edo
humoralen galera edo eskasia kualitatiboa dakartela, gaixotasun baten ondorioz edo
gaixotasun horren tratamenduaren ondorioz. Immunoeskasia sekundarioren adibide
dira GIBaren infekzioa, zenbait gaixotasun hematopoietiko gaiztoen tratamenduen
ondoriozkoak, erradiazio bidezko tratamenduen ondoriozkoak eta medikamentu
immunogutxitzaileekin (agente alkilatzaileak eta metabolitoak dituztenak
barne) egindako tratamenduen ondoriozkoak. Mediku batek zehaztu behar du
immunogutxitzearen nolakoa, erabiltzen diren medikamentuei erreparatuta.
• Ez da beti bera izaten immunogutxitzearen maila, immunoeskasiaren nolakoaren eta
tratamendu motaren araberakoa baita; hori horrela, immunogutxitzea ia ezdeusaren
eta larriaren artekoa izan daiteke, eta prebentzio immunologikoa izan dezakeen
gaixotasuna hartzeko arriskua hartzen da kontuan. Honako hauek sortzen dituzte
immunogutxitze-mailarik handienak:
- Immunoeskasia konbinatu larriek.
- Minbiziaren aurkako kimioterapiak.
- Organo solidoen transplanteen ondorengo lehen bi hilabeteek.
- CD4 < 200 mailako GIBak.
- Kortikoideen tratamendu sistemikoa hartzen duten pazienteak, egunean 60 mg
prednisona edo horren baliokideren bat hartzen dutenak astebetez baino gehiagoz.
Printzipio orokorrak
• Oro har, immunoeskasia duten pertsonek ez dute txerto bizirik, bakteriano edo birikoak
hartu behar, txertoaren agenteak berak gaixotasuna eragiteko arriskua baitago. Hala
ere, txerto horiek ematea plantea daiteke kasu zehatz eta jakin batzuetan, egoera
bakoitzean izan daitezkeen arriskuak eta onurak baloratu ondoren. Ez da txerto bizirik
eman behar, egoera hauetan izan ezik:
- Immunoeskasia arina baldin bada eta txertoa erabiltzearen aldeko datuak baldin
badaude.
- Infekzio natural bat hartzeko arriskua handiagoa baldin bada txertoak dakarrena baino.
• Ohiko gomendioak beteta, txerto inaktibatuak har ditzakete immunoeskasia duten
pertsonek, ez baitakarte ondorio kaltegarriak handitzeko arriskurik. Txertoaren
babes-eragina txikiagoa izan daiteke kolektibo horrengan; beraz, posible baldin bada,
erantzun immune handiena lor daitekeen unean jarri behar da txertoa:
- Immunogutxitzea hasi baino, gutxienez, 15 egun lehenago jarri behar da txertoa.
- Immunogutxitzea aldi baterakoa baldin bada, atzeratu egin behar da txertatzea
(atzeratzea segurua baldin bada).

• Sentikortasuna eta babes-maila aldatu egiten dira immunogutxitze-mailarekin batera.
• Pazientearen ingurukoei txertoa jartzea baloratu behar da:
- Harekin bizi direnei txertoa jartzea.
- Paziente horiek hartzen dituzten osasun-langileei txertoa jartzea.
Immunoeskasia primarioak dira antigorputzen sorreren defizientziak, konplementuarenak,
zelulen bidezko immunitatearen alderdiren batenak edo gehiagorenak eta defizit mistoak.
Antigorputzen eta konplementuaren eskasiak dituzten pertsonek sentikortasun handia diete
bakterio kapsulatuei eta enterobirusei, eta T zelulen eskasia edo eskasia mistoak dituzten
pertsonek sentikortasun handia diete zelula barneko patogenoei.
Paziente immunogutxituen ezaugarria da infekzioen erasan handia dutela, eta infekzio horiek,
gainera, egoera immune konpetentea duten pertsonenak baino larriagoak eta barreiatuagoak
izaten direla; horrenbestez, txertoa ematea da prebentzio-neurri egokietako bat. Txertoekiko
erantzun immunea heldu osasuntsuengan baino txikiagoa eta iraupen laburragokoa izaten
da. Bestalde, infekzio barreiatuak izateko arriskua izaten dute, mikroorganismo bizien
txertoak jartzen baldin bazaizkie.
Berariazko gomendioak
• Mikroorganismo hilen, toxoideen edo zelula-frakzioen txertoek ez dakarte arriskurik,
baina erantzuna apala eta txikiegia izan daiteke. Pazienteari immunoglobulinen
bidezko tratamendu ordezkoa eman bazaio, gerta daiteke jartzen zaizkion txertoei
emandako erantzuna ez izatea erabat eraginkorra.
• Hemoderibatuak hartu ondoren, gomendatzen da gutxienez 3 hilabetez atzeratzea
txerto bizi indargetuak emateko unea. Denbora-tartea aldatu egiten da motaren eta
emandako dosiaren arabera.
• Immunoeskasia konbinatu larria izanez gero, gomendatzen da gertuko kontakturik ez
izatea 6 astetan barizelaren kontrako txertoa hartu duten pertsonekin, eta 2 astetan
errotabirusaren txertoa jaso duten haurren pixoihalekin.
Pneumokokoaren aurkako txertoa
Pneumokokoaren kontrako jarraibide mistoa (VNC13+VNP23) gomendatuta dago:
VNC13 dosi bat + VNP23 dosi bat, 12 hilabeteko tartearekin
(gutxieneko tartea 8 hilabetekoa)
Ezin bada hasi txerto bateratuarekin, orduan:
VNP23 dosi bat + VNC13 dosi bat, gutxienez 12 hilabeteko tartearekin
Txertaketa 65 urte baino lehenago egiten zaienei, VNP23-ren dosi osagarri bat emango
zaie 65 urtetik aurrera, betiere 5 urte behitzat igaro badira aurreko VNP23 dosia eman
zitzaienetik.
Ez da gomendatzen sistematikoki ematerik VNP23ren gogoratze-dosiak.

Dosi bat urtean.
B meningokokoaren aurkako txertoa
Properdina-eskasia edo konplementuaren faktore terminalen eskasia duten pertsonentzat
da egokia. Jarraibidea da bi dosi ematea, 4 asteko denbora-tartea utzita bien artean.
7.1.2. GIB+ DUTEN PAZIENTEAK
Immunogutxitzearen maila ez da beti bera izaten paziente horiengan, eta ulertzen da
immunogutxitze-arrisku apala dutela sintomarik gabekoek eta CD4-ren > 200 maila duten
pazienteek.
Erretrobirusen kontrako eraginkortasun handiko tratamenduak hobetu egiten du
immunogutxitzea eta txertoekiko erantzuna, baina ez du erabat berrezartzen immunitate
espezifikoa, eta ondorioz, txertatze-gomendio berariazkoak ezarri behar dira.
• Txertoak ondo hartzen dituzte eta babesa ematen diete, baina pertsona arruntengan
baino tolerantzia eta iraupen apalagoak izaten dituzte.
• TDC4-aren zifra da txertoekiko erantzunaren aurre-esale onena.
• Txerto inaktibatuak seguruak dira egoera immunologiko guztietan, baina antigorputz
babesleen kopurua pertsona arrunten kasuan baino azkarrago murrizten da.
• Mikroorganismo bizien txertoek infekzio barreiatuak sor ditzakete immunogutxitze
handiak gertatu badira txertoa emateko unean; beraz, kontraindikatuta daude
egoera horietan.
Pneumokokoaren kontrako jarraibide mistoa (VNC13+VNP23) gomendatuta dago.
Dosi bat urtean
B hepatitisaren aurkako txertoa
Txertaketa estandarra, 3 dosiko jarraibidean: 0-1-6.
B hepatitisaren (VHB) aurkako txerto estandarrarekiko antigorputzen erantzuna apalagoa
izan daiteke GIBdun pertsonengan. Komeni da antigorputzen maila aztertzea txertoa
hartu eta hilabete edo bi hil pasa ondoren. Ez baldin bada HBen aurkako ≥10mIU/mL
titulurik lortzen, beste jarraibide bat ezarriko da, hiru dosikoa, eta ez da txertoaren dosi
gehiagorik gomendatuko edo bestelako serologia-testik eskatuko.

BCG
Txerto hirukoitz
birikoa
Barizela
Ahotiko kolera
Ahotiko
poliomielitisa
Zoster herpesa
Gripea
Ahotiko tifoidea
Suhar horia
CD4-ri erreparatuta
CD4-ri erreparatuta
Baloratu arriskua
Indargetua
Indargetua
Indargetua
Indargetua
Indargetua
Indargetua
Indargetua
Indargetua
Indargetua
CD4> 200 duten sintomarik gabeko
GIBdunentzat gomendatua
CD4> 200 duten sintomarik
gabeko GIBdun seronegatiboentzat
gomendatua
Txerto kontraindikatuak
7.1.3. TRATAMENDU IMMUNOGUTXITZAILEEN ONDORIOZKO
IMMUNOESKASIAK
Azken urteetan agente immunogutxitzaileak darabiltzaten tratamendu berriak garatu dira,
terapia biologikoak batik bat, eta handitu egin da, beraz, tratamendu horiek hartzen dituzten
pazienteen kopurua.
Tratamendu mota hori egoera askotan erabil daiteke: gaixotasun inflamatorio kronikoen kasu
batzuetan, gaixotasun autoimmuneetan, gaixotasun hematologiko gaiztoetan (leuzemia,
mieloma, linfoma), tumore solidoekin, eta transplanteen aurreko eta ondorengo pazienteekin
(organo solidoen transplanteak –OST–, zelula ama hematopoietikoen transplanteak –GHT–).
Kasu horietan, immunogutxitzea ekar dezaketen tratamenduak administratzeak sor dezake
immunoprebenigarriak diren gaixotasunekiko arriskua.
• Tratamenduek eragindako immunogutxitzea ez da beti bera izango, eta ondorioz,
faktore ugari hartu behar dira kontuan immunogutxitzearen nolakoa zehazteko eta
txertatze-beharrizan espezifikoak erabakitzeko.
- Medikazio mota eta erabilitako dosia.
- Tratamenduaren iraupena.
TXERTO
MOTA
GOMENDIOA OHARRAKTXERTOA

- Medikamentu immunogutxitzaileak konbinatuz gero, handitu egiten da arriskua.
- Bere horretan irauten du tratamenduaren aurretik hartutako txertoek sortutako
immunitateak, baina txikiagoa izan daiteke.
• Medikamentu immunogutxitzaile batzuekin ez da txertatze-jarraibide berariazkorik
jarraitu behar:
- Esteroide bidezko terapiak ez du beti jarduera immunogutxitzailerik eratortzen,
ez baitu halakorik sortuko epe labur batean egiten baldin bada (2 aste baino
gutxiagotan), dosi txikiak edo neurritsuak baldin badira (60 mg baino gutxiago
eguneko), kortikoideak aerosolen bidez eta modu topikoan (begietan edo
larruazalean) administratzen baldin badira, edo artikulazioen barruan injektatzen
baldin badira tendoian. Kasu horietan, herritar arruntei ematen zaizkien txertatze-
gomendioak eman behar dira.
- Dosi txikiko tratamenduek –hala nola, metotrexatoa ≤ 0,4 mg/kg/aste, Azatriopina
≤ 3 mg/kg/egun edo 6-mercaptopurina ≤ 1,5 mg/kg/egun– immunogutxitze-maila
apalak dakartzate. Immunogutxitzearen maila handitu egiten da dosi handiagoak
ematen baldin badira edo beste agente biologiko batzuekin –esaterako, TNFren
kontrakoekin eta rituximab agentearekin– konbinatzen badira.
• Botiken ondorioz immunogutxitze maila handia duten pazienteen artean sartzen dira
tratamendu hauek behar dituztenak:
- Minbiziaren aurkako kimioterapia.
- Organo solido baten transplantearen ondorengo bi hiletako tratamenduak.
- Kortikoideak edo prednisona ≥ 60 mg dosietan hartzen dutenak egunero eta
astebetez baino gehiagoz.
- Immunomodulatzaile biologikoen bidezko tratamenduak, TNFren kontrakoak.
Eragin immunogutxitzailea izan dezaketen zenbait medikamentu mota daude:
1. Glukokortikoideek interleukina-1aren sorrera inhibitzen dute.
2. Makrolidoek (ciclosporina, tacrolimus, sirolimus) interleukina-2ren sorrera edo
erabilera inhibitzen dute, eta horrekin, inhibitu egiten da T linfozito zitotoxikoen klon
baten bizkortzea, gizakien linfozitoetako antigenoen mota espezifikoen aurkakoa.
3. Antimetabolitoek (micofenolato mofetil, azatioprina) purinen ekoizpena inhibitzen
dute, eta zelulen ugaltzea gutxitzen.
4. Antigorputz monoklonalek (adalimumab, etanercept, infliximab, rituximab,
anakinra, eculizumab) aldatu egiten dute zelulen gainaldean diren markatzaileen
funtzio arrunta, eta inhibitu egiten dute, ondorioz, T linfozitoen klonen bizkortzea,
antigeno estrainioen aurkakoak.

• Mota horretako tratamenduren bat erabili nahi baldin bada, inportantea da
txertoen egutegia egunean jartzea tratamendua hasi baino gutxienez 2-3 aste
lehenago, antigorputz babesleen mailak izango dituen erantzun egokia lortzeko.
• Mikroorganismo bizien txertoak kontraindikatuta daude immunogutxitze
nabarmena eragiten duten medikamentuak darabiltzaten tratamenduak dituzten
pertsonentzat.
• Txerto inaktibatuek ez dakarte arazorik tratamendu orotan, baina haren erantzuna
apalagoa izan daiteke tratamendua abiatu ondoren.
Immunogutxitzea dakarten tratamenduak hartzen dituzten pertsonek arrisku handiagoa
dute pneumokokoaren infekzioa eta gripea izateko; beraz, pneumokokoaren aurkako eta
gripearen aurkako txertoak hartzea gomendatzen zaie.
Pneumokokoaren kontrako jarraibide mistoa (VNC13+VNP23) gomendatuta dago.
Dosi bat urtean.
B hepatitisaren aurkako txertoa
Txerto hau eman behar zaie aurrez txertorik jaso ez eta gibelean eragin toxikoa
duten terapiak hartzen ari diren pertsonei. Jarraibide estandarra erabili behar da.
Antigorputzek B hepatitisaren (VHB) aurkako txertatze estandarraren aurka izan
dezaketen erantzuna apalagoa izan daiteke pertsona immunogutxituengan. Indikazioak
aldekoak badira, antigorputzen maila aztertzea komeni da, txertoa ematetik hilabete
edo bi hilabete igarotzean. B hepatitisaren aurkako ≥10mIU/mL titulurik lortzen ez
baldin bada, berriro eman behar dira txertoaren hiru dosi gehiago eta berriro egin
behar da serumaren proba; negatiboa izaten jarraitzen baldin badu, ez da txertoaren
bestelako dosirik gomendatuko, eta erantzunik gabea dela ulertuko da.
B meningokokoaren aurkako txertoa indikatuta dago eculizumab jasotzen duten edo
jasotzekoak diren pertsonentzat. Jarraibidea 2 dosikoa da, hilabeteko denbora-tartea
utziz bien artean.
Organo solidoaren transplantea (OST)
Organo solido baten transplantea izan duten pazienteek transplantearen ondoren izaten
dute immunogutxitzea, errefusari aurre egiteko tratamenduaren ondorioz. Egoera horrek,
kasu gehienetan, bizitza osoan irauten du.

• Organo solidoren baten transplantea jaso dezaketen pertsonek lehentasunez hartu behar
dute txertoa transplantearen aurretik, baita eskema azkartuak erabilita direnean ere.
• Helduaren txertaketa-egutegi sistematikoa eguneratua izatea gomendatzen da, eta
egutegi horretan pertsonaren egoera zehatzerako gomendatzen diren txertoak hartzea.
• Transplantatutako organoari erreparatuta, epe luzerako tratamendu immunogutxi-
tzaileak hartzen dituzte organo solidoaren hartzaileek, eta lehen 3 eta 6 hilen bi-
tartean izaten dituzte tratamendu horiek immunogutxitze mailarik handienak.
Gaixotasun inbaditzaileak izateko arriskua dute pneumokokoaren eta Haemophilus
influenzae b-ren ondorioz, eta barizelaren ondoriozko konplikazioak izan ditzakete.
• Tratamendu immunogutxitzailearen ondorioz, txertoekiko erantzuna nabarmen apaltzen
da transplantearen ondoren; batik bat, transplantearen ondorengo lehen bi urteetan.
• Birus bizien txertoak kontraindikatuta daude transplantearen aurreko hilabetean.
• Eguneratu egin behar da transplantea jasoko duenaren bizikideen txertaketa-egoera.
Gripearen aurkako urteko txertoa, txerto hirukoitz birikoa eta barizelaren aurkakoa
hartu behar dituzte bizikide sentikorrek.
• B hepatitisa.
• Gripea.
• Pneumokokoa: Pneumokokoaren kontrako jarraibide mistoa (VNC13+VNP23)
gomendatuta dago.
Organo solidoaren transplantea egingo duen ospitaleko zerbitzuak transplantea hartuko
duen helduarentzat ezartzen duen txertatze-protokoloak bete behar ditu agiri honek ematen
dituen jarraibideak.
Zelula ama hematopoietikoen transplantea
Immunogutxitzearen mailak baldintzatzen du zelula ama hematopoietikoen transplantea
jaso duten pertsonek txertoei emango dieten erantzun immunea, eta erantzun horrek
harreman zuzena izango du transplante motarekin (alogenikoa izanez gero, larriagoa),
egokitze-erregimenaren intentsitatearekin, ostalarien aurkako mentu-gaixotasunekin eta
transplantearen ondorengo tratamendu immunogutxitzailearekin. Immunoglobulinen
kopurua normala izan ohi da transplantea egin ondorengo 3. eta 6. hilen bitartean, baina
IgG2 eta IG4 subklaseak, antigeno polisakaridoekiko erantzunari lotutakoak, gutxituak
suerta daitezke 18-24 hilen bitartean.
• Transplantatutako zelula ama hematopoietikoak lor daitezke, gaur egun, bai hezur-
muinetik, bai odol periferikotik, bai zilborresteko odoletik.
• Infekzioak prebenitzeko txertoen gaineko gomendioak antzekoak dira transplante
autologo eta heterologoentzat.
• Emaileak txertoak hartu baldin baditu, zelula immuneak transferitzen dira
txertoarekin, eta haiek atzitzen baditu hartzaileak, emailearen antzeko egoera
immunitarioa izango du (harrerako immunitatea). Frogatu da, hala ere, immunitate

hori epe laburrekoa dela, eta ondorioz, berriro immunizatu behar direla paziente
guztiak. Hala ere, transplantea egin baino lehen, egokia izan daiteke emailearen
txertaketa-egutegia osatzea eta errefortzuko txerto-dosi bat administratzea, harrerako
immunitatea hobetu eta hartzailearen babesa luzatzeko.
• Oro har, kontuan izan behar da pazienteek galdu egingo dutela zelula ama
hematopoietikoen transplantearen aurretik eskuratu duten immunitatea, eta
horregatik, berariazko txertaketa-programa batean sartzea gomendatzen da.
• Gutxienez 24 hilabete itxaron behar da txerto bizi indargetuak administratzeko, eta
denbora hori igarotzean, kasu honetan soilik administratu behar dira: pazientea
ez baldin bada tratamendu immunogutxitzaileak jasotzen ari eta ez baldin badu
ostalariaren aurkako mentu-gaixotasunik.
• Txerto inaktibatuek ez dakarte arazorik, baina haien erantzun efektiboa aurreikusten
denean ematea aholkatzen da.
• Odol-zelulen sorrera normala edo ia normala izaten da transplantea egin ondorengo 4-8
asteren bitartean, baina oneratze immunitarioa askoz ere mantsoagoa izaten da, eta
oneratze hori baldintzatzen dute bai transplante motak, bai atzean dagoen gaixotasunak,
bai egokitzapen-erregimenak, bai ostalariaren aurkako mentu-gaixotasunek.
• Immunoglobulinen kopurua normala izan ohi da transplantea egin ondorengo 3.
eta 6. hilen bitartean, baina IgG2 eta IG4 subklaseak, antigeno polisakaridoekiko
erantzunari lotutakoak, gutxituak suerta daitezke 18-24 hilen bitartean.
• Zelula ama hematopoietikoen transplantea izan duten pazienteak
- B hepatitisa.
- Haemophilus influenzae b.
- Gripea.
- Pneumokokoa: 3 VNC13 dosi transplatearen ondorengo 3-6 hil igarotakoan eta
VNP23 dosi bat transplantea egin eta 24 hiletara.
- Transplantea egin eta 24 hilera txerto hirukoitz birikoa ematea gomendatzen da,
baldin eta pazientea ez baldin bada tratamendu immunogutxitzailerik hartzen ari
eta ez baldin badu ostalariaren aurkako mentu-gaixotasunik.
- Barizelaren aurkako txertoa eman daiteke transplantea egin ondoren 24 hilabete
igarota, baldin eta pazienteak ez badu immunogutxitzailerik eta herpeen aurkako
medikamendurik hartzen, T linfozitoak > 200/mm3 baldin badira eta ez baldin
badu ostalariaren aurkako mentu-gaixotasunik.
• Zelula ama hematopoietikoen emaileentzat gomendatutako txertoak
- B hepatitisa.
- Haemophilus influenzae b.
- Tetanosa / difteria.

5 urte
VNC13 VNP23 VNP23
• Zelula ama hematopoietikoen transplantea izango dutenen bizikideentzat
gomendatutako txertoak
- Gripea.
- Hirukoitz birikoa: elgorria, errubeola eta hazizurriak (pertsona sentikorrentzat).
Agiri honek emandako jarraibideak bete behar ditu transplantea egin duen ospitaleko
zerbitzuak, ama zelula hematopoiektikoen transplantea jaso duten helduen txertaketa-
protokoloa zehaztean.
7.1.4. ASPLENIA ANATOMIKOA EDO FUNTZIONALA
Esplenektomia bat izan edo asplenia funtzionala duten pertsonak: drepanozitosia, talasemia
handia eta asplenia edo poliesplenia sindromea dutenek arrisku handiagoa dute bakterio
kapsulatuek eragindako infekzio larriak izateko; hala nola, Streptococcus pneumoniae,
Haemophilus influenzae b, Neisseria meningitidis eta Gram negatiboak.
• Esplenektomia programatua egiten baldin bada, komeni da kirurgia-saioa baino
gutxienez 2 aste lehenago ematea txertoa, eta ziurtatzea eguneratu egiten dela
helduaren txertatze-egutegia eta berariaz gomendatutako txertoak ematen direla.
• Presazko esplenektomia bat egin behar baldin bada, interbentziotik 2 aste igaro
ondoren emango dira txertoak. Ez da halakorik egingo pazienteak kimioterapia hartu
baldin badu aurretiaz. Pertsona horiekin hilabete itxarongo da, eta esplenektomia egin
ondoren kimioterapia edo erradioterapia agindu baldin bada, 3 hilez atzeratuko da.
gomendatuta dago.
Txertaketa 65 urte baino lehenago egiten zaienei, VNP23-ren dosi osagarri bat emango
zaie 65 urtetik aurrera, betiere 5 urte behitzat igaro badira aurreko VNP23 dosia eman
zitzaienetik.
Ez da gomendatzen sistematikoki ematerik VNP23ren gogoratze-dosiak.
• H. influenzae b: dosi bat.
• Meningokokoa:
- Meningokokoaren aurkako AC Y W txerto konjugatua. Dosi bat.
- Meningokokoaren aurkako B txerto: 2 dosi, hilabeteko gutxieneko denbora-tartean.
• Gripea: Gripearen urteko txertoa hartzea komeni da, bakterioen ondoriozko infekzio
sekundarioen arriskua txikitzeko.
Ezin bada txerto konjugatuaz hasi, orduan
VNP23 VNC13 VNP23
12 hilabete 12 hilabeta
5 urte

7.1.5. GILTZURRUN-GUTXIEGITASUNA 4. ETA 5. ESTADIOAK HEMODIALISIA
Paziente mota horrek T zelulen disfuntzioak izan ditzakete eta gerta daiteke erantzun
optimorik ez ematea txertoei; ondorioz, karga bikoitzeko txertoa erabili behar da B
hepatitisaren aurka, edo berariazko txertoa.
• Urteko gripea.
gomendatuta dago.
• B hepatitisa: jarraibide estandarra karga antigeniko bikoitzeko txertoaz edo berariazko
txertoaz.
Helduen txertaketa-egutegi sistematikoko txertoek ez dute kontraindikaziorik.
7.1.6. HEPATOPATIA KRONIKOAK
Gibelaren afekzioak dituzten pertsonek asaldatua dute funtzio fagozitikoa eta antigorputzen
opsonizazioa. Entzefalopatia hepatikoak eta alkoholaren kontsumo kronikoak aspirazio
bidezko pneumonia sorraraz dezakete, eta paziente horiek arrisku handiagoa dute
pneumokokoaren eta gripearen infekzioak hartzeko.(9)
• Urteko gripea.
• Pneumokokoa:
- VNP23: dosi bat.
- Pneumokokoaren kontrako jarraibide mistoa (VNC13+VNP23) gomendatuta dago
zirrosia daukan pertsonentzat.
• B hepatitisa: 3 dosi (0-1-6).
• A hepatitisa: 2 dosi (0-6).
• A+B hepatitisen txerto konbinatua emateko, 0-1-6 da jarraibidea.
• Helduen txertaketa-egutegi sistematikoko txertoek ez dute kontraindikaziorik.
7.1.7. DIABETES MELLITUS
Diabetes mellitusa duten pertsonek, gibelaren afekzioak izateaz gain, asaldatuak dituzte
funtzio fagozitiko eta neutrofiloa. Pneumokokoarekiko eta gripearekiko arrisku handia dute
pertsona horiek.

• Urteko gripea.
• VNP23: dosi bat. Bi VNP23 dosi hartu baldin badira 64 urte egin baino lehen,
hirugarren bat emango da 65 urtetik aurrera, baldin eta 5 urte edo gehiago igaro
baldin badira aurreko dositik.
7.1.8. LZR FISTULAK
• Urteko gripea.
gomendatuta dago.
7.1.9. KOKLEAREN INPLANTEAK
• Urteko gripea.
gomendatuta dago.
• Helduen egutegi sistematikoko txertoek ez dute kontraindikaziorik.
7.1.10. BESTE GAIXOTASUN KRONIKO BATZUK
Gaixotasun kroniko kardiobaskularra
Griprearen eta pneumokokoaren infekzioek desorekatu egin dezakete oinarrian duten
patologia eta handitu egin daiteke pertsona horien ospitaleratze-kopurua.
• Urteko gripea.
• VNP23: dosi bat. Bi VNP23 dosi hartu baldin badira 64 urte egin baino lehen,
hirugarren bat emango da 65 urtetik aurrera, baldin eta 5 urte edo gehiago igaro
baldin badira aurreko dositik.

Arnas gaixotasun kronikoak (asma larria barne)
• Urteko gripea.
• VNP23: dosi bat.
• Aholku Batzordeak zalantzak ditu egokiena jarraibide konbinatua erabiltzea ote den,
VCN-13 txertoa lehendabizi, eta 12 hilabete geroago, VPN-23 txertoa erabilita. Hala
ere, VPN-23 txertoa soilik jasotzen du indarrean den txertaketa-egutegiak.
- Asma larria du pazienteak beharrezkoa baldin badu oinarrizko tratamendu moduan
>200 µg Fluticasona edo >400µg Budesonida/egun, eta/edo ospitaleratze bat
izan baldin badu aurreko urtean asmaren erasanarengatik, edo aurreko urtean
3 erasanaldi izan baldin baditu ß2 agonista adrenergikoaren edo ekintza
laburrekoaren premiarekin (CDC, GEMA).
Beste gomendio batzuk
Urritu psikiko instituzionalizatuentzako erakundeetako egoiliarrak
Hemoderibatuen hartzaileak
• Komeni da hartzaile kronikoek A hepatitisaren aurkako txertoa hartzea: 2 dosi (0-6)

7.2. EGOERA BEREZIETARAKO
TXERTOAK
Egoera berezi batzuetan, osasuntsu dauden pertsonek gaixotasun infekziosoak hartzeko
arrisku handiagoa izan dezakete, eta ondorioz, txerto gehiago eman behar zaizkie, babes
egokia izateko.
Arau orokor moduan, helduaren txertaketa-egutegia eguneratzeko baliatuko da egoera hori,
eta egoera bakoitzerako berariaz gomendatuta dauden txertoak gehituko zaizkio egutegi horri.
7.2.1. HAURDUNALDIA. IKUS 5.2. KAPITULUA
7.2.2. OSASUN-LANGILEAK
Osasun-langileen egoeraren bi alderdiri erreparatu behar zaie, txertoen bidez prebeni
daitezkeen infekzioen ikuspegitik:
• Langile diren aldetik izan behar duten babes pertsonalaren alderdiari, pazienteek
infekzioak transmititu baitiezaiekete langileei.
• Herritarrei dagokien alderdiari, infekzioak transmititu baitiezaiekete osasun-langileek
haien arreta jasotzen duten pertsonei.
• Urteko gripea
• B hepatitisa.
• Elgorria, errubeola, hazizurriak (sentikorrentzat).
• Barizela (sentikorrentzat).
Txerto hauek izan daitezke egokiak mikroorganismoak behatzeko laborategietan lan egiten
duten osasun-langileentzat: polioa, BCG, amorrua, meningokokoa, A hepatitisa.
Gripea
Gripea inkubazioaren garaian edo infekzio subklinikoak gertatzean transmititu daiteke, eta
ondorioz, gripearen garaia hasi aurretik hartu behar dute txertoa osasun-langileek.
Osasun-langileek txertoa hartzean, helburu hauek lortuko dira: langileak ez dira gaixotuko
eta ez diete gaixotasuna transmitituko pazienteei, eta horrez gainera, kontuan izango dute
txertoen gaineko aholkuak emateko.

Elgorria
Elgorria desagerrarazteko plana betetzeko, falta diren dosiak osatu behar dituzte, 2 dosira arte,
50 urte baino gutxiago izan eta elgorria izanaren aurrekaririk ez dituztenek eta/edo elgorriaren
aurkako txertoaren edo hirukoitz birikoaren bi dosi hartu ez dituztenek. Horretarako, hirukoitz
birikoaren txertoa erabiliko da, 4 asteko gutxieneko denbora-tartea betez.
Ez dago serologia egin beharrik txertoa gomendatzeko; aitzitik, nahikoa da elgorriaren
aurkako txertoen aurrekariak (aurkezpen baliobakarra edo konbinatua) eta gaixotasuna
eduki izanarenak ebaluatzea. Zalantzarik bada, txertoa hartzea gomendatzen da.
Barizela
Gaixotasunaren aurrekariak ebaluatuko dira, eta gaixotasuna izanaren aldez aurreko
historiarik ez baldin bada edo zalantzarik baldin bada, serumaren proba egingo da. Seruma
negatiboa duten langileei txertoaren bi dosi ematea gomendatzen da, dosien artean gutxienez
4 asteko denbora-tartea utziz.
7.2.3. PAZIENTE IMMUNOGUTXITUEKIN BIZI DIRENAK ETA PAZIEN-
TEEN ZAINTZAILEAK
• Pazientearen inguruko pertsonak, bai harekin bizi direnak, bai haren zaintzaileak,
gaixotasun infekziosoen transmisio-iturri izan daitezke; beraz, ezinbestekoa da
txertoen gaineko gomendioak ematea.
• Gripea: urtean dosi bat ematea gomendatzen da, txerto inaktibatu batekin.
• Barizela: gaixotasuna inoiz izan ez eta txertorik jaso ez dutenei txertoaren 2 dosi
ematea gomendatzen da, serum negatiboa baldin badute.
• Hirukoitz birikoa: 1971ren ondoren jaiotakoei txertoaren bi dosi ematea gomendatzen
da, baldin eta ez badituzte hiru gaixotasun horiek izan eta aldez aurretik ez baldin
bazaie txerto hori jarri.
• Zuzen eguneratua izatea haurren eta helduen txertaketa-egutegiak.
• Txerto indargetu batzuk emateko aukera baloratu behar da, baldin eta pazienteari
transmititzeko arriskua baldin badago:
- Polioaren ahotiko txertoa: ez da kontakturik izan behar pazientearekin txertoa
jarri ondorengo 45 egunetan.
- Tifusaren aurkako ahotiko txertoa: ez da kontakturik izan behar pazientearekin
txertoa jarri ondorengo 3 egunetan.
- BCG txertoa: ez da kontakturik izan behar ziztatze-zonarekin gutxienez 3 hiletan.
- Errotabirusen aurkako txertoa: ez ukitu pixoihalik astebetean.
Oso gertaera apartekoa da birusa txertoaren bidez transmititzea, eta ez da, ondorioz, neurri
berezirik hartu behar. Horren salbuespen izango dira immunoeskasia konbinatu larria duten

gaixoak, ez baitute kontaktu gertukorik izan behar barizelaren txertoa hartu eta besikulako
eritema bat garatu duten pertsonekin. Era berean, errotabirusen txertoa jaso duten haurren
pixoihalik ez ukitzea gomendatzen da.
7.2.4. KONTAKTUAK A HEPATITISA DUTENEKIN
Espainiako Osasun Sistemako Lurralde arteko Kontseiluak txertatzea eta gammaglobulinaren
bidezko profilaxia gomendatzen ditu, A hepatitisa dutenekin kontaktuan izan ondorengo
neurri moduan, infekzioak prebenitzeko.
A hepatitisaren aurkako txerto baliobakarra gomendatzen da, 0-6 jarraibidearekin
7.2.5. KONTAKTUAK B HEPATITISA DUTENEKIN
Espainiako Osasun Sistemako Lurralde arteko Kontseiluak txertatzea eta profilaxi kimikoa
gomendatzen da, B hepatitisa dutenekin kontaktuan izan ondorengo neurri moduan,
infekzioak prebenitzeko.
B hepatitisaren aurkako txertoa gomendatzen da, 0-1-6 jarraibidearekin.
7.2.6. DROGAK BIDE PARENTERALETIK HARTZEN DITUZTEN PERTSONAK
A eta B hepatitisarekin infektatzeko arrisku handiagoa dute.
• B hepatitisaren aurkako txertoa: 0-1-6 jarraibide estandarra.
• A hepatitisaren aurkako txertoa: 0-6 jarraibide estandarra.
• B Hepatitisa: jarraibide estandarra (0-1-6).
6.2.8.GIZONEZKOEKINSEXU-HARREMANAKDITUZTENGIZONEZKOAK(GSG):
• B Hepatitisa: jarraibide estandarra (0-1-6).
• A hepatitisa: jarraibide estandarra (0-6).
7.2.9. ENDEMIA HANDIKO HERRIALDEETARA BIDAIATZEN DUTENAK.
IKUS 9. KAPITULUA

3.Taula.Txertatzekohartzekobeharrizanberariazkoakegoeraberezietan
Multzohonetandaudenetaaldezaurretiktxertoendokumentaziorik/infekziorikezdutenpertsonaguztientzat.
Helduarentxertaketa-egutegisistematikoarenarabera.
Gripea
Barizela
Txertohirukoitzbirikoa
Tetanosa,difteria,(Td)
Bhepatitisa
Ahepatitisa
Osasun-
langileak
Immunogutxituekin
bizidirenak
KontaktuakA
hepatitiseko
kasuekin
KontaktuakB
hepatitiseko
kasuekin
Drogenerabilt-
zaileak
Sexu-harremanak
askorekin
Sexu-harremanak
gizonekgizonekin
Endemia-
lekuetara
doazenak
Txertoa

4. Taula. Txertoak, argibideen arabera, arrisku-taldeetan
TXERTOA NOIZ EMAN
Haurdunaldia, immunoeskasia, asplenia, giltzurrunetako
gaixotasuna, bihotz-hodietakoa, arnasketakoa, gibeleko
gaixotasuna, diabetes mellitus, kokleako inplantea, LCR
fistulak, immunodeprimituekin bizi direnak eta zaintzaileak,
obesitate morbidoa.
Immunodeprimitu infektaberekin bizi direnak eta zaintzaileak.
Immunodeprimitu infektaberekin bizi direnak eta zaintzaileak.
Immunoeskasia, asplenia, 4. eta 5. aldietako giltzurrunetako
gutxiegitasuna, zirrosi hepatikoa, kokleako inplantea, LCR
fistula,organosolidoentransplantea,enborhematopoietikoen
transplantea.
Immunoeskasia, asplenia, 4. eta 5. aldietako giltzurrunetako
gaixotasuna, zirrosi hepatikoa, kokleako inplantea, LCR
fistula, bihotz-hodietako gaixotasuna, BGBK, organo solidoen
transplantea, enbor hematopoietikoen transplantea.
Tratamendu hepatotoxikoa, 4. eta 5. aldietako
giltzurrunetako gutxiegitasuna, gibeleko gaixotasuna,
organo solidoen transplantea, enbor hematopoietikoen
transplantea, gutxiegitasun psikikoen egoitzetan daudenak,
hemoderibatuen hartzaileak, kasu baten kontaktuak,
bide parenteraleko droga-erabiltzaileak, sexu-harreman
asko dituztenak, gizonezkoekin sexu-harremanak dituzten
gizonezkoak.
Tratamendu hepatotoxikoa, 4. eta 5. aldietako giltzurrunetako
gutxiegitasuna, gibeleko gaixotasuna, hemoderibatuen
hartzaileak, kasu baten kontaktuak, bide parenteraleko
droga-erabiltzaileak, gizonezkoekin sexu-harremanak izaten
dituzten gizonezkoak.
Asplenia, osagarrien eta properdinaren gutxiegitasuna,
eculizumab-en tratamendua, aurretiazko gaixotasun menin-
gokoziko inbaditzailea.
Asplenia, osagarrien gutxiegitasuna.
Asplenia, enbor hematopoietikoen transplantea.
Haurdunaldia, enbor hematopoietikoen transplantea.
Gripea
Hirukoitz birikoa
Barizela
VCN13 Pneumokokoa
VNP23 Pneumokokoa
B hepatitisa
A hepatitisa
B meningokokoa
ACWY meningokokoa
Hib
dTpa

Bibliografia
1. Huong Q.McLean, Amy Parker Fiebelkorn, Jonathan L.Temte, Gregory S.Wallace
M. Prevention of Measles, Rubella, Congenital Rubella Syndrome, and Mumps,
2013: Summary Recommendations of the Advisory Committee on Immunization
Practices (ACIP). Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR) 2013 Jun 14;
62(RR04).
2. Ismael Huerta González. Calendario de Vacunaciones del Adulto y vacunación en
situaciones especiales Asturias 2014. 2014.
3. Public Health Agency of Canada. Canadian Immunization Guide:Immunization
of Immunocompromised Persons. 2014.
4. AdvisoryCommitteeonImmunizationPractices(ACIP).GeneralRecommendations
on Immunization Recommendations of the Advisory Committee on Immunization
Practices (ACIP). MMWR 2014 Jan 28;60(2).
5. Haut Conseil de la santé publique. relatif aux recommandations vaccinales
spécifiques des personnes immunodéprimées ou aspléniques Width1. 2012
Feb 16.
6. Ministry of Health New Zealand. Immunisation Handbook 2014. New Zealand
2014
7. Agarwal N, Ollington K, Kaneshiro M, Frenck R, Melmed GY. Are immunosup-
pressive medications associated with decreased responses to routine immuniza-
tions? A systematic review. Vaccine 2012 Feb 14;30(8):1413-24.
8. Intervals Between PCV13 and PPSV23 Vaccines: Recommendations of the
Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). Weekly September
4, 2015 / 64(34);944-947. http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/
mm6434a4.htm#Tab
9. Red Nacional de Vigilancia Epidemiológica. Protocolo de Vigilancia de la hepatitis
A. 2013.
10. Immunisation of HIV-infected persons. The Australian Immunisation handbook.
10th edition 2013. http://www.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/
Content/handbook
11. Immunisation against Infectious disease-The Green Book 2013 (DH). Immu-
nisation of individuals with underlying medical conditions. http://www.govuk/
government/uploads/system/uploads/attachment_data/fil...aidsinfo.nih.gov/con-
tentfiles/Ivguidelines/OI_Guidelines_Pediatri...
12. Canadian Immunization Guide, Evergreen Edition: Immunization of immuno-
compromised Persons. htp://www.phac--aspc.gc.ca/publicat/cig-gci/p03-07-
eng.php

13. Rubin LG, Levin MJ, Ljungman P, Daviers EG, Avery R, Tomblyn M, et al. 2013
IDSA Clinical Practice Guideline for Vaccination of the immunocompromised
host. Clin Infect Dis 2013; 58: e44-100. doi: 10.1093/cid/cit684.
14. Advisory Committee on Immunization Practices. Recommended adult immuni-
zation schedule: United States, 2014. Ann Intern Med 2014. :160:190-197.
Downloaded From: http://annals.org/ on 09/10/2014
15. Centers for Disease Control and Prevention. Vaccines &Immunizations. Immuni-
zation Schedules. 2014. Disponible en: http://www.cdc.gov/vaccines/schedules/
hcp/imz/adult.html
16. Castellano G. Manzano ML Tratamiento y profilaxis de la hepatitis B en pacientes
inmunosuprimidos Gastroenterol Hepatol. 2012;35 (Espec Congr 1):1-19
17. Consenso sobre vacunación antineumocócica en el adulto con patología de base.
Rev esp Quimioter 2013; 26(2):81-91
18. Guía practica y protocolos de actuación. Vacunación en adultos y mayores
Cisterna R. (GESVA). Ed. Sociedad Española de geriatría y gerontología 2011
19. Lu Ying et al. Inmunizations in Patients with Inflammatory Bowel Disease.
Clinical Review. Inflamm Bowel Dis 2009; 15:1417-1423
20. Melmed GY, Agarwal N, et al. Patients with inflammatory bowel disease are at
risk for vaccine-preventable illnesses. Am. J . Gastroenterol., 101(8): 1834-40,
2006
21. Zurawska U, Hicks L, Woo G, Bell C, Krahn M, Chan K, et al. Screening for
hepatitis B virus (HBV) prior to chemotherapy: a cost-effectiveness analysis.
Hepatology. 2011;54 Suppl:601
22. Markowitz L Human Papillomavirus Vaccination. Recommendations of the
Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP)MMWR / August 29,
2014 / Vol. 63 / No. 5
23. MacNeil J, Rubin L, McNamara L, Briere E, Clark T, Cohn A et al. MMWR
2014;63:527-530 Use of MenACWY-CRM vaccine in children aged 2 through
23 months at increased risk for meningococcal disease: Recommendations of
the Advisory Committee on Immunization Practices, 2013
24. Centers for Disease Control and Prevention. Guidelines for preventing oppor-
tunistic infections among hematopoietic stem cell transplant recipients: re-
commendations of CDC, the Infectious Disease Society of America, and Ame-
rican Society of Blood and Marrow Transplantation. MMWR 2000; 49 (No.
RR-10): 1-127. Disponible en: http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/
rr4910a1.html

25. Centers for Disease Control and Prevention (CDC); Advisory Committee on Im-
munization Practices. Prevention of pneumococcal disease among infants and
children - Use of 13-valent pneumococcal vaccine and 23-valent pneumococcal
polysaccharide vaccine. MMWR 2010;59(RR11):1-18.
26. Davies JM, Lewis MPN, Wimperis J, Rafi I, Ladhani S, Bolton-Maggs PHB. Re-
view of the guidelines for the prevention and treatment of infection in patients
with an absent or dysfunctional spleen: prepared on behalf of the British Com-
mittee for Standards in haematology by a working party of the Haemato-Oncology
Task Force. Br J Haematology 2011;155:308-17.
27. Huerta González I. Calendario de Vacunaciónes del Adulto. Vacunación en si-
tuaciones especiales. Asturias 2014. Guía de indicaciones y pautas. Dirección
general de salud pública. Consejería de Sanidad. Oviedo. 2014.
28. Memoli MJ, Athota R, Reed S, Czajkpwski L, Bristol T, Proudfoot, et al. The
natural history of influenza infection in the severely immunocompromised vs
nonimmunocompromised hosts. Clin Infect Dis 2014;58:214-24.
29. Public Health Agency of Canada. Canadian Immunization Guide. Immunization
of Immunocompromised Persons. Disponible en http://www.phac-aspc.gc.ca/pu-
blicat/cig-gci/p03-07-eng.php
30. 2013 Infectious Diseases Society of America Clinical Practice Guidelines Immu-
nization of the Immunocompromised Host. Pediatrics 2014;133;e490; origina-
lly published online January 27, 2014; DOI: 10.1542/peds.2013-2622. Dispo-
nible en: http://pediatrics.aappublications.org/content/133/2/e490.full.html
31. Comité Asesor de Vacunas de la Asociación Española de Pediatría (CAV-AEP).
Vacunación frente a la gripe estacional en la infancia y la adolescencia. Reco-
mendaciones del CAV-AEP para la campaña 2013-2014. Disponible en: http://
vacunasaep.org/documentos/recomendaciones-vacunación-gripe-2013-14
32. Shapiro AJ, Esther CR, Leigh MW, Dellon EP. Vaccine induced Hepatitis A and
B protection in children at risk for cystic fibrosis associated liver disease. Vac-
cine. 2013;31:906-11. Soon IS, deBruyn JC, Wrobel I. Immunization history of
children with inflammatory bowel disease. Can J Gastroenterol. 2013;27:213-6.
33. Immunisation against infectious disease – The Green Book 2013 (DH). https://
www.gov.uk/government/collections/immunisation-against-infectiou...

Estekak
• Espainian merkaturatutako txertoen fitxa teknikoak:
http://vacunasaep.org/profesionales/fichas-tecnicas-vacunas
http://www.aemps.gob.es/cima/fichasTecnicas.do?metodo=detalleForm
• General Recommendations on Immunization ACIP 2011 (CDC).
http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr6002a1.htm?s_cid=rr6002a1_w
• Immunisation against infectious disease - The Green Book 2013 (DH).
https://www.gov.uk/government/collections/immunisation-against-infectiou...
• Sempsph Sociedad española de Medicina Preventiva Salud Publica e Higiene
• AEV Asociación Española de Vacunología
• Pink Book. Epidemiology and Prevention of Vaccine Preventable Diseases 2012
(CDC).
http://www.cdc.gov/vaccines/pubs/pinkbook/index.html#chapters
• Yellow Book. Travelers’ Health 2014 (CDC).
http://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2014/table-of-conte
• General Recommendations on Immunization ACIP 2011 (CDC). http://goo.gl/7NDcB
• Immunisation against infectious disease - The Green Book 2013 (DH).
https://www.gov.uk/government/collections/immunisation-against-infectiou...
• Australian Immunisation Handbook, 10th Edition, 2013 (NHMRC). Groups with
special vaccination requirements.
http://www.health.gov.au/internet/immunise/publishing.nsf/Content/handbo...

TXERTORIK HARTU EZ DUTEN
PERTSONEN EDO TXERTAKETA
OSATU GABE DUTEN PERTSONEN
TXERTAKETA-EGUTEGIA EGOKITZEA
8. Kapitulua

TXERTORIK HARTU EZ DUTEN PERTSONEN EDO TXERTAKETA OSATU GABE DUTEN PERTSONEN TXERTAKETA-EGUTEGIA EGOKITXEA 207
Txertaketa-historia modu sistematikoan berrikusi behar da, eta ez pediatrian soilik. Helduen
kontsultan ere egin behar da berrikuste-lan hori. Gero eta heldu gehiago joango dira kontsul-
tetara, haurtzaroan txertaketa-egutegi sistematikoa izan ondoren. Haurren lehen txertaketa-
egutegia 1975ean ezarri zen, eta ondorioz, pentsatzekoa da haurtzarotik hartu izan dituztela
txertoak urte horretatik aurrera jaio diren pertsonak; hori horrela, beren txertaketa-historiaz
galdetu behar zaie pertsona horiei.
Bizitza osoan da indarrean pertsonen txertaketa-historia, eta deboraren iraganak ez du hura
baliogabetzen. Horregatik guztiagatik, oso inportantea da historia klinikoan eta txertaketako
kartila edo agirian behar bezala jasotzea pertsona bakoitzak hartu dituen txertoak (2.4. kapi-
tulua. Txertoen erregistroak).
Txertoen historia eguneratzeko arrazoi dira:
• Bestelako txertaketa-eskema bat duen herrialderen batetik etorri izana.
• Bere garaian hasitako txertaketa-egutegia bertan behera utzi izana eta txertaketa-historia
osatugabe izatea.
• Inoiz ere txertorik jaso ez izana.
• Norberak zer txerto hartu dituen ez jakitea.
Txertaketa-egutegia egokitzeko prozesu bera egin behar da kasu guztietan, egutegi zuzena
ez izatearen arrazoia alde batera utzita; horrenbestez, prozedura berari jarraitzen zaio
kasu guztietan.
PROZEDURA
1. Pertsonaren txertaketa-dokumentazioa (txertoen kartila, txertoa hartu izanaren
ziurtagiriak, etab.) edo txertoen erregistro-informazioa aztertzen da.
2. Gure erkidegoan indarrean den txertaketa-egutegia eta egutegi horretan denboran
zehar egin diren aldaketa guztiak dira erreferentzia.
3. EAEn adin bera duten pertsonen txertaketa-historiarekin konparatzen da pertsona
bakoitzaren txertaketa-egoera.
4. Txertaketa-egutegi bat egiten da, txertaketa-egoerak parekatzeko.
Dokumentatutako txertaketa-historia ezagutzea eta
ebaluatzea
• Txertoen gaineko agiri guztiak lortzeko ahaleginean saiatu behar da.
• Ontzat eman behar dira agiri ofizial guztiak, baina ziurtatu egin behar da bete egiten
direla dosien eta txerto indargetuen artean utzi behar diren gutxieneko denbora-tarteak.

• Behar bezala identifikatu behar dira txertoen gainean ematen dizkiguten datuak, eta kontuan
izan behar da posible dela norbaitek gaur egun erabiltzen ez diren txertoak hartu izana.
• Aintzat hartu behar dira pertsona atzerritarrek izan ditzaketen berezitasunak, gerta
baitaiteke gurean merkaturatu ez diren txertoak, edo, epidemiologia-arrazoiak medio,
Euskal Autonomia Erkidegoan jartzen ez diren txertoak hartu izana.
• Pertsonak 12 hilabete egin aurretik hartu baldin badu elgorriaren aurkako txertoa,
txertatze hori ez da baliozkotzat hartuko, amaren antigorputzek egindako interferentziaren
ondorioz. Hamabi hilabete bete ondoren, txerto hirukoitz birikoa hartu behar da.
Atzerritarren egokitzapena
Euskal Autonomia Erkidegoan bizi diren atzerritarren erdia baino gehiago garapen-bidean
diren herrialdeetatik etorriak dira, eta herrialde horietan txertaketa-egutegi sistematikoak
“minimoak” izaten dira, eta aldatu egin ohi dira eremu geografiko batetik bestera; hori horrela,
herrialde horietan Munduko Osasun Erakundearen Immunizazio Programa Zabalduko txertoak
soilik jartzen dituztenez, bertako herritarren txertaketa-egoerarekin berdindu behar da pertsona
horien egoera.
IMMUNIZAZIO PROGRAMA ZABALDUAK GOMENDATUTAKO TXERTO OINARRIZKOAK
1974 BCG, VPO (3 dosi) DTP (3 dosi) ELGORRIA
1993 B HEPATITISA (3 dosi)
1998 Hib (3 dosi) ERRUBEOLA (2 dosi) ELGORRIKO 2. dosia
Ikuspegi Immigrazio Behatokiaren datuek esaten dute Maroko eta Errumaniatik etortzen direla
atzerritar gehien, eta horien atzetik, atzerritarren jatorriko herrialde nabarmenenak dira Bolivia,
Kolonbia, Portugal, Algeria, Txina, Paraguay, Nikaragua eta Brasil.
Atzerritarren ehunekoa aldatu egiten da probintziatik probintziara; hala, Bizkaian bizi dira
atzerritar gehien, haren atzetik dator Gipuzkoa eta, azkenik, Araba.
Osasun-zentroetara egiten dituzten bisita guztiak baliatu behar dira atzerritarren txertaketa-
egoera eguneratzeko, bai haurrena, eta bai txertaketa-egutegia osatuta izan dezaketen heldu
gazte guztiena.
Beste herrialde batzuetatik etorritako pertsona guztiek izan edo jaso behar
dituzte EAEn adin berarekin biziz gero jasoko lituzketen txerto berak, gaur
egun gomendatuta daudenak.
Zailtasun bat baino gehiago topa ditzakegu atzerritarrek dakartzaten dokumentuak baloratzean:
karaktereak irakurtezinak izatea, beste hizkuntzaren batean idatzita izatea, txertoen siglen
esanahia ez jakitea edo horiek oker interpretatzea.

BOST BALIOKOA (latinoamerikan)= DTP-VHB+Hib
DTP = DTC = DPT = DTPw = Difteria-Tetanosa-kukutxeztula (zelula osoa)
TV = SRP = MMR = ROR = SaRuPa = Elgorria-Errubeola-Hazizurriak
SR= Elgorria-Errubeola
AP=Polioa (ahotikoa)
Rougeole = Elgorria
Hemen kontsulta daiteke autonomia-erkidegoetan gaur egun dauden haurren txertaketa-egu-
tegiak: http://www.msssi.gob.es/ciudadanos/proteccionSalud/infancia/vacunaciones/programa/
vacunaciones.htm eta beste herrialde batzuetakoak: http://apps.who.int/immunization_monito-
ring/globalsummary
Erkidegoko txertaketa-egutegia eta bere bilakaera
ezagutzea
Jaiotako haurren talde jakinetan bete izan dira haurren txertaketa-egutegietan egin diren
aldaketak; beraz, txertaketa-egoera adin bereko gainerako herritarrekin parekatzeko, pertsona
bakoitzarekin zer txertaketa-eskema erabili den jakin behar da.
Pertsonaren txertaketa-historia eta gure egutegia
konparatzea
Adin bereko herritarrekin erabili zen egutegia hartu behar erreferentzia moduan, eta konprobatu
behardapertsonakekarritakodokumentazioakjasotzenditueladagozkiontxertoaketadosikopuruak.
Pertsonak dokumentaziorik ez badakar, banan-banan baloratuko da egoera bakoitza.
Pertsonak behar duen txertaketa-egutegia prestatzea
Txertaketa-plan banakatua prestatuko da pertsona bakoitzarentzat. Prestatze-prozesu horri
laguntzeko,beheanerakustendeneskemaerabildaiteke,egokitzapenaerrazegiteko(4.1.irudia).
1975etik aurrera jaio direnekin
erabili diren txertaketa-eskemak eta
jaiotze-urtearen araberako txertaketa-
bilakaera adierazten da 10.5 eta 10.6
eranskinetan.

Pertsonari harrerako unean dagokion adin taldearen zutabean kokatu behar da lehendabizi, eta
beherantz egin behar da, zer txerto hartuta izan behar lituzkeen eta, egun duen adinean, zer
txerto eman diezaiokegun jakiteko. Ondoren, «neurrira egindako txertaketa-egutegia» prestatuko
da pertsona horrentzat. Beti zaindu behar dira zutabe bakoitzean adierazten diren dosi-arteko
gutxieneko denbora-tarteak; harik eta eguneratze kronologikoa iristen den arte. Une horretatik
aurrera, gainerakoen moduan jarraituko du egutegiak.
4.1. Irudia
EAEko txertaketa-egutegira egokitzea haurren txertaketa-jarraibidea. (10.11. eranskina)

4.2. Irudia
EAEko txertaketa-egutegira egokitzea helduen txertaketa-jarraibidea. (10.12. eranskina)
Honako hauek hartu behar dira kontuan txertaketa-egutegia egitean:
• Pertsonak harrera-unean duen adina.
• Aurrez hartutako dosien kopurua.
• Pertsonak duen adinarekin hartuta izan behar lituzkeen txertoak eta dosien kopurua.
• Txertogintzaren oinarrizko alderdi batzuk.
Txertogintzaren oinarrietako batzuk jakitea komeni da, baliagarriak baitira txertoekin egiten diren
ekintza guztietan:
• Jarritako dosia, dosi kontatua.

• Ez zaio berriro ekin behar pertsona immunokonpetenteen txertaketa-jarraibide edo
-pautari, iragandako denborari erreparatu gabe. Osatu egin behar da.
• Txerto-dosien arteko gutxieneko denbora-tarteak soilik hartuko dira kontuan.
• Indargetuak direnean soilik hartuko dira kontuan txerto desberdinen arteko denbora-tarteak.
Eskuragarri dauden txertoen berezko ezaugarriak azaltzen dituzte txertoen fitxa teknikoek, baina
txertaketa-egutegia eguneratu beharrean dauden pertsonen egoerari erreparatzean, kontuan
izan behar da ez dela gomendatzen txerto jakin batzuek hartzea adin jakin batetik aurrera. Era
berean, txertoen laburdurak eta adin taldeen arabera dituzten mugak jakitea komeni da:
DTP: Difteria, haurrentzako dosia (antigeno ugariduna) -Tetanosa -Zelula osoko
kukurruku-eztula, haurrentzako dosia (antigeno ugariduna). Gaur egun ez da
erabiltzen gure ingurunean.
DTPa: Difteria, haurrentzako dosia (antigeno ugariduna) -Tetanosa -Zelularik
gabeko kukurruku-eztula, haurrentzako dosia (antigeno ugariduna). 7 urte bete
arte erabiltzen da.
dTpa: Difteria (antigeno urrikoa), Zelularik gabeko tetanosa eta kukurruku-eztula,
antigeno urrikoa. 4 urtetik aurrera erabiltzen da eta oroitzapen-dosi modura.
DTPa-VPI-VHB+Hib: Difteria, haurrentzako dosia (antigeno ugariduna)-
Tetanosa -Zelularik gabeko kukurruku-eztula, haurrentzako dosia (v ugariduna)-
Polio inaktibatua -B hepatitisa, haurrentzako dosia+Haemophilus influenzae b
serotipoa. 36 hilabete bete arte.
DTPa-VPI+Hib: Difteria, haurrentzako dosia (antigeno ugariduna)-Tetanosa
-Zelularik gabeko kukurruku-eztula, haurrentzako dosia (antigeno ugariduna)-
Polio inaktibatua+Haemophilus influenzae b serotipoa. 5 urte bete arte
erabiltzen da.
DT: Difteria, haurrentzako dosia (antigeno ugariduna)-Tetanosa. Gaur egun ez
dago eskuragarri.
T: Tetanosa. Gaur egun ez dago eskuragarri.
Td: Difteria, helduentzako dosia (antigeno urrikoa)-Tetanosa. 7 urtetik aurrera
erabiltzen da.
Hib: Haemophilus influenzae b serotipoa, monobalentea. 5 urte bete arte egokia
(arrisku-taldeak salbuetsita).
VPO: Polio indargabetua, monobalentea, aho bidezkoa. Gaur egun ez da
erabiltzen.
Men C: Meningokokoa C serotipoa, konjugatua.
SRP: Elgorria, errubeola eta parotiditisa (hirukoitz birikoa).
VPH: Giza papilomaren birusa.
VNC13: Pneumokokoaren aurkako txerto konjugatua 13, balentea.
Var: Barizela.

Egokia da zenbait txertoren denbora-tarteak, adinen araberako jarraibideak eta jarraibide
azkartuak ezagutzea, lagungarriak baitzaizkigu txertaketa-egutegia egiteko. (Ikus 1. kapitulua)
Balorazio hori egin ondoren, jarduera hautatuko dugu:
1. ZER EGIN INOIZ ERE TXERTORIK HARTU EZ DUTEN PERTSONEKIN
Egoera honetan izan daitezke haurren txertaketa-egutegiko txertorik hartu ez duten haurrak
eta helduak, bere garaian gurasoek uko ezin ziotelako haurrari txertoak jartzeari eta orain
iritzia aldatu eta txertaketari ekin nahi diotelako, eta baita gizarte-arazoak dituzten pertsonak
ere, ez baldin badituzte osasun-gomendioak bete.
Txertaketari ekin behar zaio
Haurrak eta heldu gazteak etortzen baldin bazaizkigu (1975etik aurrera jaio direnak),
kontuan izango dugu txertaketa-egutegia indarrean zela jaio zirenean, eta aurreko eskema
horri jarraituko diogu, zenbait txertoren mugak kontuan izanda:
Txertaketa sistematikoa egindakoak izan daitezke gure erkidegoan 1975etik aurrera jaio
diren pertsona guztiak.
ADIN BEREKO HERRITARREN TXERTAKETA-EGOERA BERERA IRISTEA DA HELBURUA
Txertaketa-egutegia eta jaiotze-urtearen arabera hartu ahal izan diren txertoak kontsulta
daitezke 10.5 eta 10.6 eranskinetan.
2. ZER EGIN TXERTAKETA OSATUGABEA DUTEN PERTSONEKIN
Ez zaio hasieratik ekingo txertaketari. Txertaketa eten zen unetik jarraitu behar da.
Gutxieneko denbora-tarteak bete dituzten dosi guztiak kontatuko dira, eta pertsonari zer
dosi hartzea falta zaion erabakiko da, pertsona horri zegokion egutegiari erreparatuta eta
egun duen adinerako gomendatuta dauden txertoak aintzat hartuta.
3. ZER EGIN DOKUMENTAZIORIK IZAN EZ ETA ZER TXERTAKETA-
EGOERA DUTEN EZ DAKITEN PERTSONEKIN
Egoera bat baino gehiago gerta daitezke:
• 1956a baino lehen jaio direnak eta haurtzaroan txertorik hartu ez dutenak.
Tetanosaren aurkako txertoa hartutakoak izan daitezke, baldin eta soldadutza egin
baldin bazuten.
• 1956 eta 1964 bitartean jaio direnak polioaren aurkako txertoa hartutakoak izan
daitezke, urte haietan ahotiko txertoa ematen baitzen urtean bitan, eta % 95eko
estaldurak lortzen baitziren. Era berean, tetanosaren aurkako txertoak hartutakoak
izan daitezke, baldin eta soldadutza egin baldin bazuten.

• Haurren txertaketa-egutegi sistematikoa izan dute 1975etik aurrera jaiotakoek.
Pertsona horiekin egutegian egiten ziren aldaketen arabera egokitu zen beraien
txertaketa-eskema (ikus 10.10. eranskina). Pertsona horiei zegokien txertaketa-
eskemaren erreferentzia hartuko da, eta haren jarraipena baloratuko da. Horretarako,
ahoz ematen diguten informazioa hartuko dugu kontuan, zer txertaketa-estaldura
lortzen ziren eta seroprebalentziari buruzko EAEko inkestak erakutsi dituen emaitzak.
- Gurasoek edo tutoreek emandako informazioa.
- Txertoak non hartu zituzten.
- Txertaketa-egutegia bete duten.
- Eskolan hartutako txertoak.
- Soldadutza egin izana (gizonek).
- Lehen urteetan (1979 bitartean) txertaketa-estaldurak % 88 ingurukoak ziren,
eta 90eko hamarkadan gora egin zuten ehunekoek, % 90eko langa gainditu arte.
- Seroprebalentziari buruzko inkestaren emaitzak, babes-mailara iristen diren
pertsonen %:
Jaiotze Polioa I Polioa II Polioa III Tetanosa Kukutxeztula Barizela Elgorria Errubeola
urtea emakumeetan
2004-2007 98,8 98,8 98,9 87,7 18,9 77,9 95,4 97,6
2000-2005 100 98,7 97,5 97,3 43 91,3 95 100
1995-1999 100 100 96,6 96,5 29,4 97,8 88,9 100
1990-1994 98,9 98,9 97,8 98,9 29,5 97,8 92,3 97,7
1985-1989 98,3 97,4 97,4 97,3 17,9 97,4 96,6 96,5
1980-1984 97,4 97,4 94,2 96 13,4 96,9 94,8 97,4
1970-1979 97,4 97,4 92 89,8 14,8 96,7 98,2 98,9
1950-1969 97,1 98,5 92,3 70,2 13,9 96,8 97,7 97,4
Bere garaian txertoa hartu izanaren probabilitatea baloratuko da, eta txertaketarekin
jarraitzea edo harekin hastea erabakiko da.

Bibliografia
1. WHO: REGIONAL COMMITTEE FOR AFRICA. CURRENT STATUS OF ROUTINE
IMMUNIZATION AND POLIO ERADICATION IN THE AFRICAN REGION:
CHALLENGES AND RECOMMENDATIONS. 2010 Aug 19. Report No.: AFR/
RC60/14.
2. Generalitat Valenciana.Conselleria de Sanitat. Guía de Vacunaciones para
inmigrantes. 2006.
3. Gobierno de Cantabria. VACUNAS EXTRANJERAS Y NACIONALES. In: Gobierno
de Cantabria, editor. 2012.
4. Ikuspegi. Población extranjera en la CAPV 1998-2013. Ikuspegi 2013Available from:
URL: http://www.ikuspegi-inmigracion.net/documentos/powerpoints/capv2013prov.pdf
5. Navarro JA , Bernal P . Inmigración y enfermedades inmunoprevenibles. Vacuna
2001;02 ( 03):110-7.
6. OMS. RESUMEN SOBRE INMUNIZACIÓN. 2012.
7. 65.ª ASAMBLEA MUNDIAL DE LA SALUD Proyecto de plan de acción mundial
sobre vacunas. 2012 May 11. Report No.: A65/22
8. Departamento de Sanidad.Gobierno Vasco. Recomendaciones para la Asistencia
Médica al Niño Inmigrante. PLAN VASCO DE INMIGRACIÓN. 2008.
9. Sociedad Española de Epidemiología. Epidemiología de las Enfermedades
Incluidas en un Programa de Vacunación. 2006.
10. Fullaondo A, Moreno G, Martín MJ. VARIACIONES RESIDENCIALES Y PO-
BLACIÓN EXTRANJERA. Ikuspegi@k - Observatorio Vasco de Inmigración 2014
March 13Available from: URL: http://www.ikuspegi-inmigracion.net

LURRALDE ENDEMIKOETARA
DOAZEN BIDAIARIAK
9. Kapitulua

LURRALDE ENDEMIKOETARA DOAZEN BIDAIARIAK 219
Pertsona ugarik, gero eta gehiagok, egiten dituzte nazioarteko bidaiak, askotariko arrazoiak
bultzatuta: profesionalak, sozialak, aisiakoak edo humanitarioak. Horren ondorioz, bidariak
osasun-arriskuen eraginpean gerta daitezke ezagunak ez dituzten inguruneetan. Txertoak dira
arrisku horiek minimizatzeko prebentzio-neurri eraginkorretako bat.
Bidaiak denbora nahikoaz prestatzea komeni da, atzerriko herrialdean sartu baino lehen iriste-
ko babes-maila egokia.
Nazioarteko bidaia bat egin baino lehen, kanpo-osasuneko edo nazioarteko
txertaketarako zerbitzuak kontsultatu behar dira, gutxienez 30 eguneko
aurrerapenarekin. Komeni da, hala ere, bidaiak zer helmuga izango duen
jakitean egitea kontsulta hori.
Kanpo-osasuneko edo nazioarteko txertaketa-zerbitzuek dute herrialde bakoitzaren egoera
sanitarioaren gaineko informazio eguneratua, eta haiei dagokie, ondorioz, txertoak hartze-
ko gomendioak ematea, bidaiaren eta bidaiarien ezaugarriak kontuan hartuta. Hori horrela,
funtsezkoa da kontsultak egitea Osasun Ministerioaren mende dauden Nazioarteko Txertaketa
Zentroetan (Kanpo Osasuna). Probintzietako hiriburuetan daude zentro horiek:
BILBO
Kale Nagusia 62, erdiko ataria, 1. ezk. 48071 - Bilbo
Telefono-zenbakia: 94 450 90 20 (Telefonogunea) (astelehenetik ostiralera, 9:00-14:00)
Helbide elektronikoa: sanidad_exterior.bizkaia@seap.minhap.es
Aurretiazko hitzordua Internet bidez: AURRETIAZKO HITZORDURAKO esteka
Faxa: 94 450 91 20
DONOSTIA
Pio XII plaza, zk./gb. (Gobernuak Gipuzkoan duen Ordezkariordetzaren eraikina).
20010 - Donostia
Aurretiazko hitzordurako telefono-zenbakiak: 943 989 346 / 49
Telefono-zenbakia: 943 989 000 (Ordezkariordetzako telefonogunea)
Faxa: 943 989 146
GASTEIZ
Olagibel kalea 1 (Gobernuak Araban duen Ordezkariordetzaren eraikina).
01071. Gasteiz
Telefono-zenbakia: 945 759 406
Faxa: 945 759 301
Bidaiak egitera doazen pertsonei eman beharreko gomendioak, baldin eta endemia handiko
lurraldetara joan behar baldin badute eta gaixotasun horiek txertoen bidez prebeni badaitezke:
• Nazioarteko txertaketa-zentrora joatea, prebentzio-neurriak (txertaketa barne) adieraz
ditzaten, gaixotasun infekziosoen arriskua baloratu ondoren. Gutxienez 4 asteko
aurrerapenez joan behar da (baina beti komeni da bidaiaren helmuga jakin bezain
laster egitea). Balorazioa indibiduala da, eta ondorioz, txertaketa-gomendioa bidaiari
bakoitzarentzat idatziz egiteko eskatu behar da. Nazioarteko txertaketa-zentroek
entregatzen dituzte balorazio horiek.

• Egiten diren gomendio guztiak bete behar dira, eta gomendatu den profilaxia ez betetzeak
dakartzan arriskuez ohartarazi behar da.
• Bidaian zehar beti gorde eta eskura izan behar da txertaketa-agiria, hartutako txertoen
berri ematen duena. Derrigorrezkoak diren txertoek nazioarteko ziurtagiri bat behar dute,
eta Osasun Ministerioak homologatutako zentroek (nazioarteko txertaketa-zentroek) soilik
eman dezakete ziurtagiri hori.
• Zerbitzu horietara jo behar dute gure erkidegoan bizi diren atzerritarrek, haiek ere
arriskupean izan baitaitezke beren herrialdera itzultzean.
• Aurretiazko txertaketa-historia egiaztatu behar da; batik bat, txertoak haurren txertaketa-
egutegiaren arabera hartu zituzten pertsonena (1975etik aurrera jaioak). Beren
txertaketa-egutegiaren arabera, B hepatitisaren txertoa hartuta izan behar dute 1981etik
aurrera jaio direnek (ikus Egutegiaren bilakaera EAEn). B hepatitisaren aurkako txertoa
hartu dutenek ez dute berriro txertoa hartzeko edo seruma aztertzeko premiarik (egoera
jakinetan izan ezik).
• Nahitaezkoa ez baldin bada, 2 urtetik beherako haurrek ez dute gaixotasun tropikalen
arriskua duten herrialdeetara bidaiatu behar.
• Bidaiatzen duen haur orok eguneratua izan behar du txertaketa-egutegia, eta horrela
behar baldin badu, jarraibide azkartuak emango dira hura osatzeko.
Endemia handiko herrialdeetara egindako bidaietan
gaixotasunak prebenitzeko erabiltzen diren txertoak
Zenbait faktoreri begiratu behar zaie bidaiek dakarten gaixotasun-arriskua, eta ondorioz, go-
mendatu beharreko txertoak zehazteko: bidaiaren ibilbideari, bidaia motari, bidaiaren datari
eta iraupenari, bidaian egin beharreko jarduerei eta bidaiariaren ezaugarriei (adinari, gaixota-
sunen historiari, aurretiko txertaketa-historiari).
Txertoen gaineko aholku hauek eman daitezke:
• Derrigorrezko txertoak: sukar horiaren aurkako txertoa da nazioarteko arauek araututako
bakarra. Gaur egun, derrigorrezkoa da, era berean, ACWY meningokokoaren aurkako lau
balioko txertoa Mekara doazen erromesentzat.
• Gomendatutako txertoak: nazioarteko txertaketa-zentroak egindako balorazioari begiratuta
eta herrialde bakoitzaren endemia-egoeraren zenbait alderdiri erreparatuta, hauen aurkako
txertoak gomenda daitezke: amorrua, sukar tifoidea, A hepatitisa, B hepatitisa, kolera,
polioa, entzefalitis japoniarra, akainek eragindako entzefalitisa, ACWY meningokokoa eta
sukar horia (4.1. taula). Horrez gainera, haurren egutegiko txertoak egunean izatea komeni
da; batik bat, tetanosaren, difteriaren eta elgorriaren aurkakoak.
• Malaria edo paludismoa prebenitzeko profilaxi gomendatua: gaixotasuna ez garatzeko
sendagai profilaktikoa da, eta ez txertoa.

Bidaietarako txertoak emateko zirkuitua
Nazioarteko txertaketa-zentroetan
Sukar horia, ACWY meningokokoa eta Europa erdialdeko entzefalitisa. Tasa bat ordaindu behar da.
Osakidetzako zentroetan
Finantzatuta daude: A hepatitisa, B hepatitisa, A+B hepatitisa, polioa, amorrua, Td,
elgorria-errubeola-hazizurriak (hirukoitz birikoa).
Ez daude finantzatuta (farmazia-bulegoetan errezeta pribatuekin): kolera, sukar tifoidea,
entzefalitis japoniarra. Helmugako herrialdeek exijitzen dituzten txertoak, eremua
endemikoa ez izateagatik osasun publikorako arriskurik ez badago, ez dira finantzatuko.
Hemen ikus daitezke Osasun Ministerioak bidarientzat ematen dituen gomendioak:
http://www.msc.es/profesionales/saludPublica/sanidadExterior/salud/home.htm

1.Taula.Bidaiarieiematenzaizkientxertoenezaugarriak
TXERTOATXERTOMOTAEMATEKO
MODUA
JARRAIBIDEAINTERFERENTZIAKADINABABESAREN
IRAUPENA
KONTUAN
HARTZEKOAK
KONTRAINDIKAZIOAK
Sukar
horia
Biruzbizi
indargetuak
LarruazalpekoaDosi1hamarurteroTxertobiziak>9hilabete10urteHerrialdeansartu
bainogutxienez
10lehenagohartu
behardatxertoa.
Emakumehaurdunak
6hilabetetikbeherakohaurrak
Immunodeprimituak
Alergiaarrautzarenalbuminari
edoaminoglukosidoei
AmorruaInaktibatuaMuskulubarnekoa
Aurretiazkoesposizioa
0-7-21edo28egun
EzduEzdaerabili
behar
2-5urteErreakzioalergikolarria
aurretiazkodosiariedo
txertoarenosagairenbati
Sukar
Tifoidea
InaktibatuaMuskulubarnekoaDosi1Ezdu≥2urte2-3urteErreakzioalergikolarria
IndargetuaAhotikoa3dosis(2egun)Malariarenaurkakoak
Antibiotikoak
Poliomielitisaren
aurkakoahotiko
txertoa
>3hilabete5urteEmakumehaurdunak
Immunodeprimituak
Erreakzioalergikolarria
KoleraInaktibatuaAhotikoa
≥6urte:2dosi(0-1
aste)
2-6urte:3dosi
(0-1-1aste)
Ezdu2urtetik
aurrera
2urteErreakzioalergikolarria
KoleraIndargetuaAhotikoaDosi1Malariarenaurkakoak
Tifoidearen
aurkakoak
Antibiotikoak
≥2urte6hilabeteEmakumehaurdunak
Immunodeprimituak
Erreakzioalergikolarria
Entzefalitis
japoniarra
InaktibatuaMuskulubarnekoa0-28egun
Oroitzakoaurteaigarota,
arriskuaindarreanbada
Azkartua:0-7-14
Ezdu≥2urte1urteErreakzioalergikolarria
Europa
erdialdeko
entzefalitisa
(Ezdamerka-
turatzen.
Nazioarteko
txertaketa-
zentroetan
soilik)
InaktibatuaMuskulubarnekoa0-1edo3-9edo12
hilabete
Azkartua:0-7-21
egunetaindargarria
azkendositik12edo
18hilabetera
Ezdu≥2urte12-18hilabeteErreakzioalergikolarria
ACWYMe-
ningokokoa
Inaktibatua
(komnjagatua)
MuskulubarnekoaDosi1EzduMenveo®≥
2urte
Nimenrix®≥
12hilabete
EzezagunaErreakzioalergikolarria

Bibliografia
1. López-Vélez R, Martín Echevarria E. Geografía de las infecciones tropicales.
Junio 2005
2. López-Vélez R, García Rodriguez F, Gimenez Sánchez F, et al. La salud del
inmigrante con especial referencia a la población pediátrica. 2006
3. Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasunerako Ministerioa. Viajeros “La salud
también viaja”. http://www.msc.es/profesionales/saludPublica/sanidadExterior/
salud/home.htm
4. World Health Organization. International travel and health: situation as on 1
January 2012.

ERANSKINAK 227
10.1. HOTZ-KATEAREN
ALGORITMOA
HOZTE-KATEA
ETETEA
Gertaerarendeskribapena
testuadeskargatuetaebaluatu
Gehienezkoetagutxienekotenperatura
Iraupena
Gehienez>8ºCGutxienez<0ºC
Txertoguztiak
inaktibatzeaizozteagatik
kanporatusistematikoki
zentrotik
JUAPbatzordearijakinarazi
Bidaliintzidentzia-orriaEpidemiologia
Saileraedotaeskualdekoarduradunari
(10.3.eranskina)
Arrazoiaaztertu
Neurrizuzentzaileakinplementatu
Txertohauek
bestegorabeherarik
izandute?
EzBai
Batuorduaketatenperatura
Behatutaula
10.4.eranskina
Txertoinaktibatuak:
kanporatusistematikoki
zentrotik
Txertoezinaktibatuak:
erabiliegindaiteke.
Errotulatuordukopurua
etagehienezhartutako
tenperaturaadieraziz
EZERABILITXERTOAKETA2ºCETA
8ºCBITARTEKOTENPERATURA
ZIURTATUAHALIKETAAZKARREN

10.2. TENPERATUREN
EGUNEROKO KONTROLARI
DAGOKION ORRIA

ERANSKINAK 229
10.3. TXERTOEKIN LOTUTAKO
GORABEHEREN ORRIA

10.4. TXERTOEN TERMO-
EGONKORTASUNA
BILTEGIRATZETENPERATURA
TXERTOA
VACUNAVACUNAVACUNAVACUNA
OHARRAK
BCGTuberkulosiaIraungipen-data
%20-30ekogalera
progresiboa3
hilabetean
%20kogalera
progresiboa3-14
egunean
*Argiareneraginpetikbabestu.
Ezdaizoztubehar.
2-8ºC22-25ºC35-37ºC>37ºC
Polioa,ahobidezkoa
VPO
Iraungipen-data
Ezegonkorra.
%50ekojarduera-
galera20egunean
Osoezegonkorra.
Tituluonargarrien
galera1-3egunigaro
ondotik
%50ekojarduera-
galeraegun1igaro
Izoztuegindaiteke.
Argiareneraginpetikbabestu.
Polioinaktibatua
VPI
Iraungipen-data
1motakoantigeno-
mailajaitsiegitenda
20.egunetikaurrera
*Ezdaizoztubehar.Argiaren
eraginpetikbabestubeharda.
DTP/DTPa/dTpaIraungipen-dataastebete**
Ezdaizoztubehar.
Bota,izoztubada.
TdDitanrixIraungipen-data72ordu**
Txertohirukoitz
birikoaPriorix
Iraungipen-data72ordu**
Argiareneraginpetikbabestu.
Ezdaizoztubehar.
Bota,izoztubada.
BhepatitisaEngerix®Iraungipen-dataastebete72orduEzdagoeskuragarriEzdaizoztubehar.
Bota,izoztubada.
.
AhepatitisaHavrixIraungipen-data72orduEzdagoeskuragarriEzdagoeskuragarriEzdaizoztubehar
Bota,izoztubada.
A+BhepatitisIraungipen-dataastebeteEzdagoeskuragarriEzdagoeskuragarriBota,izoztubada.
Tifoideinaktibatua
Typherix
Iraungipen-dataastebete**
Cmeningokoziko
konjugatua
(Meningitec®)
Iraungipen-dataEgonkorra3hilabeteEzda25ºCbainogehiagoanegonbehar24
ordubainogehiagoan
Ezdaizoztubeharetaezda
2ºCazpitikegonbehar.
Ezedukiargitan.
Cmeningokoziko
konjugatua
(Menjugate®)
Iraungipen-dataEgonkorra6hilabeteLiofilizadoreakegonkoreustendio3
hilabetez30ºCgraduan,etadisolbatzaileak
18hilabetez30ºCgraduan.
Cmeningokoziko
konjugatua
(NeisvacC)
Iraungipen-dataEgonkorra9hilabeteEgonkor30eguneztenperaturahonetan:
<40ºC
1motakoantigeno-
mailajaitsiegitenda
20.egunetikaurrera

ERANSKINAK 231
BILTEGIRATZETENPERATUA
TXERTOA
VACUNAVACUNAVACUNAVACUNA
OHARRAK
2-8ºC22-25ºC35-37ºC>37ºC
MencecaxACWYIraungipen-data72ordu*Egonkorizoztuondoren.
NimenrixIraungipen-data*Egonkorizoztuondoren.
GripeaIraungipen-dataEzgainditusekula
tenperaturahau:20ºC
*Ezdaizoztubehar.
Ezedukiargitan.
Prevenar13Iraungipen-data4egun*Ezdaizoztubehar.
Neumokoko
polisakaridoa
Iraungipen-dataEgonkorhainbatastez*Ezdaizoztubehar.
72ordu
AstebeteAstebete
BarizelaVarilrixIraungipen-data24egun*Egonkorizoztuondoren.
Haemophilus
influenzaebHiberix
Iraungipen-dataAstebeteAstebeteEgonkorizoztuondoren.*
SynflorixIraungipen-dataAstebete*
Hexavalente
Infanrix-hexa®
Iraungipen-data72ordu*Ezdaizoztubehar.Argiaekidin.
Pentavalente
Infanrix-IPV-Hib
Iraungipen-data72ordu*Ezdaizoztubehar.
Ezedukiargitan.
Pentavalente
Pentavac®
Iraungipen-data14egun*Ezdaizoztubehar.Argiaekidin.
VPHGardasil®Iraungipen-data130hilabete*>42ºC3hilabetez.
Ezgainditutenperaturahau:50ºC
CervarixIraungipen-dataastebete*
RotaTeqIraungipen-data48ordu
26-30ºC:12ordu
*Ezdagoeskuragarri.
RotarixIraungipen-dataastebete*Egonkorizoztean.
*Informazioaezdagoeskuragarri.

Bibliografia:
1. Temperature sensitivity of vaccines. Department of Immunization, Vaccines and
Biologicals. Family and Community Health. World Health Organization. 2006.
2. Kim Causer. South East London. Vaccine Incident Working Group. May 2005.
3. Murcia Salud. Osasun eta Kontsumo sailburuordetza.
http://www.murciasalud.es/recursos/ficheros/125571-TEV08062015.pdf
4. Txertoen biltegiratzeari buruzko informazioa. GSKlaborategia.

ERANSKINAK 233
10.5. HAURREN TXERTO-
EGUTEGIAREN BILAKAERA EAEN
DTP+VPO: 3,5,7 h
DT+VPO: 15 h
T: 6, 14 urte
BAZTANGA: 20 h
1975
DTP+VPO 3,5,7 h
Elgorria: 9 h
DT+VPO: 15 h
Baztanga: 20 h
T+VPO: 6, 14 urte
Errubeola: 11 urteko neska-
txoak bakarrik.
DTP+VPO: 3,5,7 h
Elgorria: 9 h
DT+VPO: 15 h
T+VPO: 6, 14 urte
txoak bakarrik.
1980
DTP+VPO: 3,5,7 h
Txerto hirukoitz birikoa: 15 h
DT+VPO: 15 h
T+VPO: 6, 14 urte
txoak bakarrik.
1981-1986ko iraila
BCG:
DTP+VPO: 2, 4, 6 y 18 h
DT+VPO: 6 urte
T: 10 urtean behin
Txerto hirukoitz birikoa: 12 hilabete,
11 urte (mutikoak eta neskak)
1986ko urria-1993eko iraila
BCG: 1 h
DTP+VPO: 2, 4, 6 eta 18 h
DT+VPO: 6 urte
T: 10 urtean behin
txoak bakarrik.
1986ko urria-1991eko iraila
BCG: Hilabete 1
DT+VPO: 6 urte
T: 10 urtean behin
Txerto hirukoitz birikoa: 12 hila-
bete eta 11 urte
B hepatitisa: 13 urte
1998ko iraila-1999
BCG: 1 h
DTP+HB+VPO: 2, 4, 6 h
DTP+Hib+VPO: 18 h
DTPa+VPO: 6 urte
TV: 12 h y 4 urte
Td: 16 urte eta 10 urtean behin
BCG: 1 h
DTP+HB+VPO+ C meningococo:
2, 4, 6 h
DT+VPO: 6 urte
TV: 12 h y 4 urte
2000ko urria-20032000ko urtarriletik irailera
C MENINGOKOKOAREN AURKAKO TXER-
TOAREN KANPAINA (1994-01-01 ETA
2000-07-3 A BITARTEAN JAIOTAKOAK
TXERTOHIRUKOITZBIRIKOARENKANPAINA
(1989-1995 BITARTEAN JAIOTAKOAK)
() Parentesiek txerto konbinatua adierazten
dute. Kolore gorriz, egutegi-aldaketak.
BCG: 1 h
DT+VPO: 6 urte
T: 10 urtean behin
B hepatitisa: 13 urte (2000 ur-
tearen aurretik jaioetakoentzat)
1994-1995
BCG
DT+VPO: 6 urte
10 urtean behin
Txerto hirukoitz birikoa: 12 hilabe-
te eta 11 urte
1977ko martxoa-1998ko abuztua
BCG 1 h
DTP+hib+VPO: 2, 4, 6 y 18 h
DT+VP O: 6 urte
T: 10 urtean behin
Txerto hirukoitz birikoa: 12 hila-
bete eta 11 urte
1996-1997ko otsaila
A+C MENINGOKOKOAREN AURKAKO
TXERTOAREN KANPAINA (1976/09/15 ETA
1996/04/30 BITARTEAN JAIOTAKOAK)
1977

BCG 1 h
(DTPa-VPI+Hib)+HB+C meningoko-
koa : 2, 4, 6 h
(DTPa-VPI+Hib): 18 h
DTPa: 6 urte
TV: 12 h eta 4 urte
2004-2005
BCG 1 h
(DTPa-VPI+Hib)+HB+C meningoko-
koa : 2, 4, 6 h
(DTPa-VPI+Hib): 8 h
DTPa: 6 urte
TV: 12 h eta 4 urte
Barizela: 10 urte (1995ean jaiotakoak)
BCG: 1 h
(DTPa-VPI+VHB+Hib): 2, 4, 6 h
C meningokokoa: 2, 4, 12 h
DTPa+VPI+Hib: 18 h
DTPa: 6 urte
TV: 12 h eta 4 urte
Barizela: 10 urte
2006ko martxoa-2007ko azaroa2005eko urria - 2006ko otsaila
C MENINGOKOKOAREN AURKAKO TXERTOAREN
KANPAINA (1984-1995 BITARTEAN JAIOTAKOAK)
BCG 1 h
DTPa-VPI+VHB+Hib 2, 4, 6 h
C meningokokoa: 2,4, 12 h
DTPa+VPI+Hib: 18 h
DTPa: 6 urte
TV: 12 h eta 4 u
VPH: 13 urte (soilik 1995etik
aurrera jaiotako neskatoak)
Barizela: 10 urte
BCG: 1 h
DTPa-VPI+VHB+Hib: 2, 4, 6 h
C meningokokoa: 2,4, 12 h
DTPa+VPI+Hib: 18 h
DTPa: 6 urte
TV: 12 h eta 4 urte
VPH: 13 urte
Td: 16 urte eta 65 urterekin
Barizela: 10 urte
DTPa-VPI+VHB+Hib 2, 4, 6 h
C meningokokoa:: 2, 4, 12 h
DTPa+VPI+Hib: 18 h
DTPa: 6 urte
TV: 12 h eta 4 urte
VPH: 13 urte
Barizela: 10 urte
2013-20142010-2012
DTPa-VPI+VHB+Hib: 2, 4, 6 h
Neumokokoa: 2,4, 12 h
C meningokooa: 4, 12 h, 12 u
DTPa+VPI+Hib: 18 h
DTPa 6 urte
TV: 12 h eta 4 u
VPH: 12 urteko neskatoak (2 dosi 0-6)
Barizela: 10 urte
2015
DTPa-Hib-VPI+HB: 2, 4, 6 h
Neumokokoa: 2,4, 12 h
C meningokokoa: 4, 12 h, 12 u
DTPa+VPI+Hib: 18 h
DTPa: 6 u
TV: 12 h eta 4 u
VPH: 12 urteko neskatoak (2 dosi 0-6)
Barizela: 15 h eta 4 urterekin
(2015etik aurrera jaiotakoak).
10 urte (1995-2014 bitartean
jaiotakoak)
2016
() Parentesiek txerto konbinatua adierazten dute. Kolore gorriz, egutegi-aldaketak.
2007ko abendua-2009ko abendua

ERANSKINAK 235
10.6. TXERTOA HISTORIA
JAIOTZE-DATAREN ARABERA
EAEKO HERRITARREN ARTEAN
BCG
1956-1961
BAZTANGA
T Armada
BAZTANGA
T+VPO 14 u
T Armada
1962-1963
BCG, DTP+VPO (3 dosi)
BAZTANGA
T+VPO 6, 14 u
T Armada
1964-1967
BAZTANGA
T+VPO 6, 14 u
Errubeola 11 u (neskatoak)
T Armada
1968-1970
BAZTANGA
T+VPO 6 u
1971-1974
DTP+VPO 3,5,7 h
DT+VPO 15 h
BAZTANGA 20 H
T+VPO 6 u
T 16 u
1975
TXERTOEN LEHEN EGUTEGIA
DTP+VPO 3,5,7 h
DT+VPO 15 h
BAZTANGA 20 h
T+VPO 6 u
T 16 u
1976
DTP+VPO 3,5,7 h
Sarampión 9 h
DT+VPO 15 h
BAZTANGA 20 h
T+VPO 6 u
T 16 u
1977
DTP+VPO 3,5,7 h
Elgorria 9 h
DT+VPO 15 h
BAZTANGA 20 h
T+VPO 6 u
T 16 u
1978-1979
DT+VPO 3, 5, 7 h
DT+VPO+TV 15 h
T+VPO 6 u
T 16 u
1980
DTP+VPO 3,5,7 h
DT+VPO+TV 15 h
DT+VPO 6 u
TV 11 u
B hepatitisa 13 u
Td 16 u
1981-1983
() Parentesiek txerto konbinatua adierazten dute. Lauki laranjak esan nahi du, kanpaina moduan, berriz jarriko dela txertoa
A+C Meningokokoa 09/15etik
aurrera jaiotakoak; BCG A+C Meningokokoa; BCG
A+C Meningokokoa; BCG A+C Meningokokoa; BCG A+C Meningokokoa; BCG

DTP+VPO 3,5,7 h
DT+VPO+TV 15 h
DT+VPO 6 u
TV 11 u
B hepatitisa 13 u
Td 16 u
1984
DTP+VPO 2, 4, 6, 18 h
TV 12 h, 11 u
DT+VPO 6 u
B hepatitisa 13 u
Td 16 u
1985-1986
BCG 1 hilabete
DTP+VPO 2, 4, 6, 18 h
TV 2 h, 11 u
DT+VPO 6 u
B hepatitisa 13 u
Td 16 u
1987-1989
BCG 1 hilabete
DTP+VPO 2, 4, 6, 18 h
TV 12 h, 10 u
DT+VPO 6 u
B hepatitisa 13 u
Td 16 u
1984
BCG 1 hilabete
DTP+VPO 2, 4, 6, 18 h
TV 12 h, 9 u
DT+VPO 6 u
B hepatitisa 13 u
Td 16 u
1991
BCG 1 hilabete
DTP+VPO 2, 4, 6, 18 h
TV 12 h, 8 u
DT+VPO 6 u
B hepatitisa 13 u
Td 16 u
19921990
BCG 1 hilabete
DTP+VPO 2, 4, 6, 18 h
TV 12 h, 4 u
DT+VPO 6 u
B hepatitisa 13 u
Td 16 u
1984
BCG 1 hilabete
DTP+VPO 2, 4, 6, 18 h
TV 12 h, 4 u
DTPa+VPO 6 u
B hepatitisa 13 u
Td 16 u
1994
BCG 1 hilabete
DTP+VPO 2, 4, 6, 18 h
TV 12 h, 4 u
DT+VPO 6 u
Barizela 10 u
VHB+VPH 13 u
Td 16 u
19951993
BCG 1 hilabete
DTP+Hib+VPO 2, 4, 6, 18 h
TV 12 h, 4 u
DTPa+VPO 6 u
Barizela 10 u
VHB+VPH (neskak) 13 u
Td 16 u
1984
BCG 1 hilabete
TV 12 h, 4u
DTPa+VPO 6 u
Barizela 10 u
Td 16 u
1997
BCG 1 hilabete
TV 12 h, 4 u
DTPa+VPO 6 u
Barizela 10 u
Td 16 u
1998-19991996
A+C Meningokokoa eta C konj.;
BCG
BCG
BCG
A+C Meningokokoa eta C konj. A+C Meningokokoa eta C konj.A+C Meningokokoa eta C konj.
Meningococo A+C y conj. C;
BCG
Meningococo A+C y conj. C;
BCG

ERANSKINAK 237
BCG 1h
(DTP-VHB+Hib)+VPO+McC 2,4,6 h
TV 12 h, 4 u
(DTP+VPI+Hib)+VPO 2002ko ekaina 18 h
DTPa 6 u
Barizela 10 u
VPH (neskak) 13 u
Td 16 u
1984 2002
BCG 1h
(DTP-VHB+Hib)+VPO+CMc 2,4,6 h
TV 12 h, 4 u
(DTP-VPI+Hib) 18 h
DTPa 6 u
Barizela 10 u
VPH (neskak)+CMc 12 u
Td 16 u
19842003-2005eko iraila
BCG 1h
(DTP-VHB+Hib)+VPO+CMc 2, 4 h
(DTPa-VPI-VHB+Hib) 6 h
CMc+TV 12 h
(DTPa-VPI+Hib) 18 h
TV 4 u
DTPa 6 u
Barizela 10 u
Td 16 u
1984Octubre 2005-2007
BCG 1h
(DTPa-VPI-VHB)+Hib)+CMc 2, 4 h
CMc+TV 12 h
(DTPa-VPI+Hib) 18 h
TV 16 u
dTpa 4 u
Barizela 10 u
Td 16 u
19842008-2012
(DTPa-VPI-VHB+Hib)+CMc 2, 4 h
CMc+TV 12 h
(DTPa-VPI+Hib) 18 h
TV 4 u
dTpa 6 u
Barizela 10 u
Td 16 u
19842013-2014
(DTPa-VPI-VHB+Hib)+neumo 13v 2 h
(DTPa-VPI-VHB+Hib)+neumo 13v+CMc 4 h
CMc+TV 12 h
Barizela 15 h
(DTPa-VPI+Hib) 18 h
TV+Barizela 4 u
dTpa 6 u
Td 16 u
1984 2015
BCG 1h
(DTP-VHB+Hib)+VPO 2,4,6 h
C Meningokokoa 2000ko abuztua 2,4,6 h
TV 12 h, 4 u
(DTP+Hib)+VPO 18 h
DTPa+VPO 6 u
Barizela 10 u
VPH (neskak) 13 u
Td 16 u
19842000-2001

10.7. ZAURIETAN PROFILAXI
ANTITETANIKOA EGITEKO
JARRAIBIDEAK
a Immunodeprimituak eta bide parenteralez drogak hartzen dituzten pertsonak badira, immunoglobulina dosi
bat emango da zauri tetanigenoetan, txerto-egoera edozein izanik ere.
b IGT: immunoglobulina antitetanikoa. Txertoa emandako lekuaz aparteko leku batean emango da. Oro har,
250 UI emango dira. 24 ordu baino gehiago igaro badira, 90 kg baino gehiagoko pertsonak badira, eta
kutsatzeko arrisku handia duten zauriak, erredurak, hausturak edo infektatutako zauriak agertzen badira,
500 UI-ko dosia emango da.
1 Zauri tetanigenoak: desbitalizatutako ehun asko samar agertzen duten zauri edo erredurak, ziztada-zauria
(bereziki lurzorua edo simaurra ukitu bada), gorputz arrotzez kutsatutako zauriak, zauri eta guzti duten
hausturak, hozkadak, izozketak, kirurgia-ebakuntza behar dutenak (ebakuntza hori 6 ordu baino gehiagoz
atzeratzen bada), eta septizemia sistematikoa duten pazienteek dituztenak.
2 Kasu gutxi batzuetan, bereziki oso tetanigenoak diren zaurietan, esporak eduki ditzakeen material askoz
kutsatutakoak edota desbitalizatutako ehun-alde handiak agertzen direnean, immunoglobulina dosi bat
jasoko dute.
EZ< 3 dosi edo zehazteke
TXERTOAREKIN LOTUTAKO
AURREKARIAK
ZAURI GARBIA ZAURI TETANIGENOA1
VACUNA (Td) IGHbTXERTOA (Td) IGHb
BAI
(txertoa osatu)
BAI
(txertoa osatu)
BAI
EZ3 edo 4 dosi EZ
(Dosi bat eman, azken
dositik 10 urte baino
gehiago igaro badira)
EZ
(Dosi bat eman, azken
dositik 5 urte baino ge-
hiago igaro badira)
EZ2
EZ5 dosi edo gehiago EZ
(Azken dositik 10 urte
baino gehiago igaro
badira, dosi gehigarri bat
eman edo ez balioetsi,
zauriaren arabera)
EZ2EZ
Zaurietan profilaxi antitetanikoa egiteko jarraibideaka

ERANSKINAK 239
10.8. TXERTOEN
ESZIPIENTEEN ZERRENDA
OSAGAIA IZEN KOMERTZIALA ANTIGENOA
Azido. klorhidrikoa MMRVaxPro Elgorria-Errubeola-Parotiditisa
Giza albumina Varilrix Barizela
Varivax Barizela
Antirrábica Merieux Amorrua
MMRVaxPro Elgorria-Errubeola-Parotiditisa
Adipato disodico Rotarix Errotabirusa
AS04 adjubantea Cervarix Papilomabirusa
B Anfoterizina Rabipur Amorrua
Borax/Borato sodikoa Gardasil Papilomabirusa
HB-Vaxpro B hepatitisa
Sodio bikarbonatoa MMRVaxPro Elgorria-Errubeola-Parotiditisa
Potasio-kloruroa Varivax Barizela
Intanza Gripea
Sodio kloruroa Varivax Barizela
Gardasil Papilomabirusa
Cervarix Papilomabirusa
Intanza Gripea
Menveo ACWY Meningokokoa konjugatua
Nimenrix ACWY Meningokokoa konjugatua
Rabipur Amorrua
Typherix Sukar tifoidea
Typhim vi Sukar tifoidea
Ditanrix Td
Diftavax Td
Infanrix DTPa
Synflorix 10v Pneumokoko konjugatua
Twinrix A+B hepatitisa
Sodio zitratoa Rotateq Errotabirusa
Klortetraziklina Rabipur Amorrua
Edetato disodikoa Rabipur Amorrua

Estreptomizina Pentavac DTPa-IPV+Hib
Fosfatoa/ aluminio hidroxidoa Boostrix dTpa
Infanrix hexa DTPa-VHB-IPV+Hib
Aluminio fosfatoa Meningitec C Meningokokoa
Prevenar 13 13v Neumokoko konjugatua
Triaxis dTpa
Boostrix dTpa
Synflorix 10v Neumokoko konjugatua
Sodio fosfatoak Cervarix Papilomabirusa
Varivax Barizela
Intanza Gripea
Menveo ACWY Meningokoko konjugatua
MMRVaxPro Barizela
Rotateq Errotabirusa
Potasio fosfato dihidrogenoa Menveo ACWY Meningokoko konjugatua
Varix Barizela
MMRVaxPro Barizela
Formaldehidoa Boostrix dTpa
Fluarix Gripea
Havrix A hepatitisa
Infanrix IPV+Hib DTPa-IPV+Hib
Influvac Gripea
Intanza Gripea
Ditanrix Td
Infanrix DTPa
Fenola Pneumovax 23 23 v Pneumokoko Polisakaridoa
Fenoxietanola Infanrix IPV+Hib DTPa-IPV+ Hib
Triaxis dTpa
Pentavac DTPa-IPV+Hib
Gelatina Varivax Barizela
Vivotif

ERANSKINAK 241
Gentamizina Fluarix Gripea
Influvac Gripea
Glutaraldehidoa Pentavac DTPa-IPV+Hib
Monosodio glutamatoa Varivax Barizela
Rabipur Amorrua
Aluminio hidroxidoa Cervarix Papilomabirusa
Engerix-B B hepatitisa
Havrix A hepatitisa
Infanrix IPV+Hib DTPa-IPV+Hib
NeisVac-C C Meningokokoa
Boostrix dTpa
Ditanrix Td
Diftavax Td
Infarix DTPa
Sodio hidroxidoa Rotateq Errotabirusa
Kanamizina Chiroflu Gripea
Chiromas Gripea
Laktosa Priorix Elgorria-Errubeola-Parotiditisa
Varilrix Barizela
Legamia Engerix-B B hepatitisa
HB-Vax pro B hepatitisa
Infanrix hexa DTPa-VHB-IPV-Hib
L-Histidina Gardasil Papilomabirusa
Manitola Priorix Elgorria-Errubeola-Parotiditisa
Varilrix Barizela
MF59C.1 Chiromas Gripea
Neomizina Fluvax Gripea
Havrix A hepatitisa
Infanrix IPV+Hib DTPa-IPV+ Hib
Intanza Gripea
Priorix Elgorria-Errubeola-Parotiditisa
Varilrix Barizela
Varivax Barizela

Vaxigrip Influenza
Rabipur Amorrua
Antirrábica Merieux Amorrua
Polimixina Fluvax Gripea
Infarix hexa DTPa-VHB-IPV-Hib
Infarix IPV+Hib DTPa-IPV+Hib
pentavac DTPa-IPV+Hib
Poligelina Rabipur Amorrua
Polisorbatoa edo sorbitola Boostrix dTpa
Fluarix Gripea
Havrix 720 A hepatitisa (haurrak)
Infanrix IPV DTPa-IPV
Influvac Gripea
Prevenar 13 13v Neumokoko konjugatua
RotaTeq Errotabirusa
Varilrix Barizela
Infanrix DTPa
Arrautza-proteina Todas las vacunas Gripea
antigripales
Fluarix Influenza
Fluvax Influenza
Influvac Influenza
Vaxigrip Influenza
Oilasko-proteina Rabipur Amorrua
Sakarosa Varivax Barizela
Menveo ACWY Meningokoko konjugatua
Nimenrix ACWY Meningokoko konjugatua
Rabipur Amorrua
Rotarix Errotabirusa
Rotateq Errotabirusa
Potasio tiozianatoa HB-Vaxpro B hepatitisa
Trometamola Nimenrix ACWY Meningokoko konjugatua
Rabipur Amorrua

ERANSKINAK 243
10.9. TXERTO BAT JARRI OSTEAN
ANAFILAXIA BATEN AURREAN
JARDUTEKO MODUA
Txertoa jarri osteko anafilaxia oso konplikazio ezohikoa eta arraroa da. Erreakzio alergiko
akutu eta orokor modura agertzen da, eta heriotza eragin dezake. Beste prozesu batzuetatik
bereizi behar da; esate baterako, txertoa jarri ondoren gerta daitekeen sinkope basobagaletik.
Sinkopeak ezaugarri hauek ditu:
• Txertoa jarri eta berehala hasten da.
• Larruazala izerditsu, hotz eta heze egoten da.
• Arnasketa normala da.
• Bradikardia eta hipotentsio iragankorra gerta daitezke.
• Goragaleak eta okadak ere ager daitezke.
• Kontzientzia-galera iragankorra da, eta erantzuna ona izaten da gorputz-jarrerako
mugimenduak egiteko (hankak altxatu, etab.).
Anafilaxiaren ezaugarriak:
• Minutu gutxiren buruan gertatzen da, normalean txertoa jarri eta 3-15 minutu pasa
ostean (baina, zenbaitetan, ordu batzuk geroago gertatzen da).
• Larruazalean eta muki-mintzetan eragiten du (urtikaria orokorra, azkura betazal
inguruan eta ahoan, genitaletan, esku-ahurretan eta belarriaren kanpoaldean,
eritema, beroaldiak, larruazal laztua).
• Arnasketa erasanda dago: eztula, sudur-jarioa, txistu-hotsa, marranta, arnasteko
zailtasunaren zantzuak (takipnea, zianosia, estridorea, saihetseko uzkurdura), goiko
arnasbideen hantura (ezpainak, mihia, eztarria, aho-gingila, laringea), zianosia.
• Bularraldeko mina, arteria-hipotentsioa edo disfuntzio organikoarekin lotutako
sintomak (hipotonia, sinkopea, okadak, beherakoa, esfinter-inkontinentzia, eta abar)
ere ager daitezke.
• Kontzientzia galtzea ere gerta daiteke, eta gorputz-jarrerako mugimenduak egiteko
erantzun egokirik ezin emana.
• Aurrez adierazitako horrekin batera, oro har, antsietate eta herstura larria gerta
daiteke.

Txertoak jartzen diren zentro batean anafilaxiari aurre egiteko beharrezkoa den materiala:
• Jarduteko moduaren inguruko prozedura idatzia, eguneratuta.
• Fonendoskopioa.
• Esfigmomanometroa.
• Oxigenoa (Ambua).
• BBB prozedura egiteko behar bezala prestatutako ohatila.
• Zain barneko bide bat prestatzeko materiala.
• Xiringak (zenbait bolumenetakoak) eta orratzak (zenbait kalibretakoak).
• Adrenalina-anpoilak (1/1000).
• Dexclorfeniramina-anpoilak (5 mg).
• Metilprednisolona-anpoilak.
• Salbutamola aerosolean.
Oso garrantzitsua da aldizka material hori berraztertzea: egoera, iraungitze-datak, etab.
Halaber, ezinbestekoa da erizainek horiek erabiltzeko prestakuntza jaso izana.
TXERTOA JARRI OSTEKO ANAFILAXIA-ERREAKZIO BATEN AURREAN
JARDUTEKO MODUA.
Urrats hauei jarraitu beharko zaie:
1) 112 telefono-zenbakira deitu, ospitalera eramatea prestatzeko.
• Adrenalina 1/1000 (1 mg/ml) muskulu barneko injekzioa sartu behar da, eta ahalik
eta lasterren, diagnosia oso zehatza izan ez arren:
- Dosia 0,01 mg/kg (0,01 ml/kg) da, gehienez 0,5 mg (0,5 ml) dosi bakoitzeko.
Adrenalina sartzeko, muskulu barneko bidea hautatuko dugu, izterraren barneko
aurpegian.
- Behar izanez gero, aurrez kargaturiko auto-injektoreak erabil daitezke, dosi hone-
kin: 0,15 mg 10-25 kilogramo arteko haurretan (1-6 urte bitartekoak) eta 0,3 mg
pisu gehiago duten haurretan.
- Dosia 5-15 minututik behin errepika daiteke, hobekuntza klinikoa nabaritzen den
arte.
- Dosia zehatz-mehatz zer ordutan sartu den erregistratu beharko da.
- Ohikoa da albo-ondorio arin eta iragankorrak agertzea (zurbiltasuna, dardara, ezi-
negona, takikardia, zefalea, zorabioa), eta horrek maila terapeutikora iritsi dela
adierazten du.

ERANSKINAK 245
2) Jarri zain barneko bidea, serum fisiologikoarekin.
3) Eman antihistaminikoak: dexclorfeniramina zain barnetik astiro:
• Helduak: Polaramine® anpoila bat (5 mg).
• Haurrak: Polaramine® anpoila erdia (5 mg).
4) Eman esteroideak: metil-prednisolona (80 mg) zain barnetik. (40 mg-ko Urbason,
bi anpoila).
5) Egin tornikete bat inokulazio-puntutik hurbil, eta 1-2 minutuz laxatu 5-10 minututik
behin, zirkulazio-arazorik ez egoteko.
6) Aurrekoa eginda erantzunik lortzen ez bada, berriro adrenalina sartu beharko da
1:10.000 proportzioan, hau da, 1 ml-ko anpoila bat diluitu beharko da soluzio fisiolo-
gikoan (10 ml), zain barnetik astiro.
Bibliografia
1. F. Estelle R. Simons. Anaphylaxis. J Allergy Clin Immunol 2010: 161-81
2. Saez I, Aguirre G et al. Guía Bolsillo de Vacunas. Osasun Saila. Eusko Jaurlaritza.
2011.
3. Cardona et al. Galaxia: Guía de actuación en anafilaxia. 2009ko urria.
GUTXI GORABEHERAKO ADINA ETA PISUA ADRENALINA-DOSIA
<1 urte (5-10 kg gutxi gorabehera) 0,05-0,1 ml
1-2 urte (10 kg gutxi gorabehera) 0,1 ml
>12 urte (50 kg gutxi gorabehera) 0,5 ml

10.10. TXERTOEI BURUZKO
GALDERA EDO ZALANTZEN
ERANTZUNAK
1. GAIXOTASUN INFEKZIOSOAK DESAGERTUTA EGONGO LIRATEKE
TXERTORIK GABE, HIGIENE ETA OSASUN ARLOKO HOBEKUNTZEI
ESKER
Higienea eta elikadura hobetuz, beste faktore batzuen artean, gaixotasun batzuen intzidentzia
murriztu daiteke, bai. Haatik, txertoa erabili aurretik eta ondoren gaixotasun baten kasu
kopurua jasotzen duten datuek erakusten dutenez, gaixotasun-tasetan izaten diren jaitsiera
handienen eragile dira txertoak. (ikusi, adibidez, elgorriaren edo polioaren bilakaera)
Gaixotasun- eta heriotza-tasa nabarmenki jaistearen eragileak txertoak direla —eta ez
higienea— frogatzeko adibide onena MCC gaixotasunaren aurkako txertoa da, seguruenik.
2. INFEKZIO BAT IZATEN DUTEN PERTSONA GEHIENEK TXERTOA
HARTU DUTE
“Zenbakien jokoa” dugu aurrez aurre. Esaten denez, izurrite batean gaixo kopurua handiagoa
izango da txertoa hartu dutenen artean txertorik hartu ez dutenen artean baino. Horrenbestez,
txertoa hartzeak ez du zentzurik. Ez dago % 100ean eraginkorra den txertorik eta horretan
oinarritzen da goiko adierazpena. Gainera, zenbakiak asmo gaiztoz erabiltzen dira. Adibide
honetan ikusiko dugu hori: ikastetxe batean elgorri-agerraldia baldin badago eta txertoaren
eraginkortasuna % 99koa bada, txertoa hartu dutenen artean %1ek gaixotasuna harrapatuko
du, baina, eskola-ume gehienek txertoa hartu dutenez, haiengan agertuko da maiztasun
handiagoz. Fenomeno horren interpretazioa oso ezberdina da. Txertoa hartu ez dutenen
artean % 100ak harrapatuko du gaixotasuna eta txertoa hartu dutenen artean % 1ek soilik.
Are gehiago, txertoa inork hartu izan ez balu, eskola-ume guztiek gaixotasuna harrapatuko
lukete.
3. ERAGIN KONTRAKOAK ETA HERIOTZAK SORRARAZTEN DITUZTEN
LOTE KALTETUAK
Txertoak herritarren artean erabili aurretik aditu profesionalek azterketa oso zorrotza egiten
dute, nazioartean onartutako protokoloei jarraituz.Merkaturatu ostean etengabe behatzen
da bilakaera, eta, horri esker, arriskua duten loteak hauteman daitezke. Hori gertatzen
denean lotea geldiarazi eta baztertu egiten da.

ERANSKINAK 247
4. “TXERTO BIDEZ PREBENITUTAKO GAIXOTASUNAK IA DESAGERTUTA
DAUDE HERRIALDE ASKOTAN ETA DAGOENEKO EZ DA BEHARREZKOA
HAURREI TXERTOA JARTZEN JARRAITZEA”
Txertoeiesker, hain zuzen, haurrei jarritako txertoarekin prebenitzen diren gaixotasun
gehienak desagertu egin dira gure ingurunean. Poliomielitisa, elgorria, difteria edo sortzetiko
errubeola dira txertoaren eraginkortasunaren erakusgarri. Dena den, kontuan hartu behar da
gaixotasun horiek osasun-arazo handi-handia direla oraindik munduko herrialde askotan,
eta txertatzen jarraitzen ez badugu, gaixotasunak berragertu egin daitezke, migrazio-
mugimenduek eraginda batez ere.
Txerto-tasa murriztuz gero, “gaixotasuna harrapa dezaketen pertsonen poltsa” sortzen
da, eta, horren ondorioz, agerraldiak izango dira eta gaixotasuna hedatu egingo da, baita
jada agertzen ez zirenak ere. Oso garrantzitsua da hori kontuan hartzea. Halaxe gertatu da
herrialde askotan (Erresuma Batuan kukurruku-eztularekin gertatu zen 70eko hamarkadan,
elgorriarekin 2000. urtean; SESBekoak ziren herrialdeetan difteriarekin, eta abar.)
5. “ALDI BEREAN ANTIGENO UGARIREN ERAGINPEAN EGOTEAK
ALBO-ONDORIOAK IZAN DITZAKE; IZAN ERE, IMMUNITATE-SISTEMARI
GEHIEGIZKO GAINKARGA EZARTZEN ZAIO”
Amerikako “Institute of Medicine” (IOM) institutuko adituek erabat baztertzen dute
gaur egungo txerto-estrategiek halako arriskuak dituztela; eta, izan ere, gaur egun
erabiltzen diren prestakinak aurreko hamarkadetan erabiltzen zirenak baino purifikatuak
eta espezifikoagoak dira. Horri esker, substantzia antigeniko askoz ere gutxiago hartuz
prebentziozko ondorio handiagoak lortzen dira. Ongi frogatuta dago haurraren organismoa
gai dela antigeno natural ugariren aurreko antigorputz eraginkorrak sortzeko, txerto bidez
emandakoak baino askoz gehiago sortzeko, eta txertoek infekzioen aurkako babes pixka
bat ere ematen dutela. Horregatik, txertoa sistematikoki txertatu denetik, gaixotasun
infekziosoen intzidentzia murriztu egin da, txerto dutenak izan zein ez. Gainera, jaiotzean,
haurtxoek mikroorganismo ugarirekin kontaktua dute, eta horiek dituzten antigenoak askoz
ere gehiago eta askotarikoagoak dira txertoetan agertzen direnak baino.
6. TXERTOEN ONDORIOZ, KONTRAKO ALBO-ONDORIOAK IZATEN DIRA,
BAITA HILGARRIAK ERE. GAINERA, KONTRAKO ONDORIOAK SORRARAZ
DITZAKETE ZEHAZTU EZIN DEN DENBORA BATEZ.
Txertoak dira farmazia-industria osoan segurtasun-azterketa gehien eta zorrotzenak
dituzten produktuak. Gizakietan erabili aurretik, txertoen segurtasuna eta eraginkortasuna
animaliekin aztertzen da, kontrako ondorio larriak hautemate aldera. Merkaturatu aurreko
fasean (I., II. eta III. faseetako azterketak), txertoak gizakiengan zer eragin duen aztertzen
da, ohiko erreakzioak identifikatzeko. Erreakzio horiek arinak izaten dira. Milaka pertsonak
parte hartzen du azterketa horietan. Merkaturatu ondoren (IV. fasea), haren eraginkortasuna
aztertu eta kontrako ondorioen jarraipen zorrotza egiten da. Onurak arriskuak baino askoz
ere gehiago direla frogatzen denean soilik merkaturatzen da produktu bat. Merkaturatu

ondoren jarraipena egitea funtsezkoa da ezohiko erreakzioak identifikatzeko, jakinak diren
erreakzioen igoera zaintzeko, lote kaltetuak identifikatzeko eta azterketa zehatzak eskatzen
dituzten balizko erreakzioen zantzuak identifikatzeko. Gaur egun, txertoen segurtasun-
profila egokia da.
EZTABAIDAK
Nahasmendu neurologikoak eta neurogarapenarenak
a) Autismoa eta txerto hirukoitz birikoa
Wakefieldek eta beste zenbaitek (Wakefield et al., 1998) txerto hirukoitz birikoaren eta
espektro autistari dagozkion gaixotasunen garapenaren arteko kausa-erlazioa ezarri nahi
izan zuten, oso eztabaidatua izan zen ikerlan batean.
Horren froga-ebidentziarik ez dagoenez, Ameriketako Estatu Batuetako “Institute of
Medicine” institutuak, duela gutxi, erabat baztertu du SRP txertoaren eta autismoaren
arteko kausa-erlazioa. Haiek argudiatutako erlazioa denboran bat etortzea da soilik,
immunizazioa eta autismoaren diagnostiko klinikoa haurraren bizitzaren 2. urtean
egiten baitira.
b) Neurogarapenaren nahasmendua eta tiomersala
Tiomersal (edo timerosal) izeneko germizida kontserbagarri modura erabili izan da
zenbait hamarkadatan txerto inaktibatu ugaritan. Duela urte batzuk, susmoa sortu zen
eragina izan zezakeela autismoaren eta haurren garapen neuropsikikoarekin lotutako
beste nahasmendu batzuen agerpenean (arreta-falta eta hiperaktibitatearen sindromea,
mintzamenaren atzerapena, eta abar.).
Ez dago tiomersalaren eta autismoaren arteko kausa-erlazioa identifikatu duen ikerlanik,
eta, horregatik, IOM institutuak berretsi du ez dagoela loturarik tiomersalaren eta haurren
neurogarapeneko nahasmenduen artean. Gaur egun, ez dira erabiltzen timerosala duten txertoak.
Bularreko haurraren bat-bateko heriotza
Duelazenbaiturtetik,haurreijarritakotxertoenetaSMSLbat-batekoheriotzarensindromearen
arteko kausa-erlazioari buruzko hipotesia aztertu da. IOM institutuaren “Immunization
Safety Review Committee” batzordeak 2003ko martxoan ondorioztatu zuenez, ebidentzia
zientifikoek ukatu egiten dute DTPe txertoaren eta SMSL sindromearen artean kausa-
erlazioa dagoela, bai eta sindrome horren eta bularreko haurrei jartzen zaizkien bestelako
txertoen artean izatea ere.
Gaixotasun autoimmuneak
a) Heste-hanturazko gaixotasuna
1995ean elgorriaren aurkako txertoaren eta heste-hanturazko gaixotasunaren (EII)
artean akaso kausa-erlazio bat zegoelako hipotesia sortu zen Britainia Handian, arrazoi
metodologiko ugarirekin ezbaian jarritako ikerketa batean.

ERANSKINAK 249
Ondoren, ikerlari bakar batek ere ez du frogatu birusak hestean lesiorik eragin dezakeenik.
Gauza bera esan behar da immunizazioa aplikatzen den adinari dagozkion balizko ondorio
mesedegarrien edo EII gaixotasunaren familia-aurrekarien inguruan.
b) NSZren desmilienizazioa sortzen duten gaixotasunak
Frantzian, B hepatitisaren aurkako txertoak (VHB) esklerosi anizkoitza sorraraz
zezakeelako susmoa zabaldu zen. Izan ere, 1994an jaioberriengan eta nerabeengan
B hepatitisaren (HB) aurkako txertaketa sistematikoa egin ondorengo hilabeteetan
gaixotasun horren intzidentzia areagotu egin zela argitaratu zen. Gerora egin diren
ikerketa analitiko epidemiologikoek ukatu egin dute lotura hori.
Bibliografia
1. Bayas José M. ¿Está en cuestión la seguridad de las vacunas actuales? Medicina
Preventiva Vol. XVII, N.º 3: 5-7, 2011.
2. Centro Nacional de Epidemiología. Instituto de Salud Carlos II. Razones
importantes para vacunar a los niños. 2013
3. Herzog Verrey R. Conocimiento, creencias y actitudes del personal sanitario
respecto a las vacunas: ¿están relacionados con su intención de vacunar a la
población que atienden? [Tesis doctoral]. 2011.
4. Intramed. ¿Cómo responder a las campañas antivacunas? 21-5-2012
5. IOM Institute of medicine. 2012Adverse effects of vaccines: Evidence and
causality. Washington, DC. The National Academies Press.
6. Corretger JM. JATH-S. Las recientes imputaciones a las vacunas: interpretación
actual. Vacunas Investigación y práctica 2004;(5):87-91.
7. Millsa E. Systematically reviewing qualitative studies complements survey
design: An exploratory study of barriers to paediatric immunisations. Journal of
Clinical Epidemiology 2005;58:1101-8.
8. Myers M. and Pineda D. Misinformation about vaccines. Vaccines for Biodefense
and Emerging and Neglected Diseases. Chapter 17.Pp 255-270. Elsevier Ed.
First Edition. 2009. ISNB 978-0-12-369408-9
9. Navarro Alonso JA. Razones para seguir vacunando. JANO 2005 Jun
17;69(1570):31-4.
10.Telekomunikazioekin eta informazioaren gizartearen behatoki nazionala Los ciudadanos
ante la e-sanidad. 2012

11. Offit PA et al. Addressing Parents’ Concerns: Do Multiple Vaccines Overwhelm
or Weaken the Infant’s Immune System? Pediatrics 2002;109:124-9.
12. Plotkin S, Orestein W, Picazo JJ. Evidencias científicas disponibles sobre la
seguridad de las vacunas. VACUNAS. 2011;12(1):3-34
13. Urbistondo Perdices L. Mitos y controversias de las vacunas. 2013.
14. Van Esso Arbolave D, Marés Bermúdez J, De la Flor J, Casanovas J. Vacunas
para enfermería pediátrica de atención primaria. 2012
15. WHO. Vaccine Safety web sites meeting credibility and content good information
practices criteria. Geneva, World Health Organization, 2009. http://www.who.
int/immunization_safety/safety_quality/approved_vaccine_safety_websites/en/
index.html

ERANSKINAK 251
10.11. HAURREN TXERTAKETA
EGUTEGIRA EGOKITZEA

10.12. HELDUEN TXERTAKETA
EGUTEGIRA EGOKITZEA

ERANSKINAK 253
10.13. KARTELA. POSTER
2016KO HAURREN
TXERTAKETA EGUTEGIA

10.14. KARTELA. 2016KO
OSASUN ONEKO HELDUAREN
EGUTEGIA

Txertaketen eskuliburua

More Related Content

Similar to Txertaketen eskuliburua (20)

More from Irekia - EJGV (20)

Txertaketen eskuliburua