UNIT 3 - RETORIKA (KAWASTUHANG PANGGRAMATIKA, KAWASTUHANG PANG RETORIKA)
- 13. Pangngalan Panghalip Pandiwa Pang-uri Pang- abay Pang-angkop Pang-ukol Pangatnig
- 16. mga salitang ginagamit ng nakararami at siyang itinuturo sa mga paaralan.
- 17. mga salitang ginagamit ng mga manunulat sa masining na pagpapahayag. Halimbawa a.pusong sugatan b. daing ng bagting ng gitara c. inaanay na budhi d. mga piping hinaing ng isang sawing nilalang e. nakalalasing na tagumpay
- 18. mga salitang ginagamit sa partikular na probinsya. Halimbawa: Batangas - Imisin mo ang iyong mga gamit. Ang ibig sabihin ay ayusin o ligpitin mo ang iyong mga gamit.
- 19. Laguna - Bulangan mo ng sinulid ang karayom. Ang ibig sabihin ay suotan mo ng sinulid ang karayom. Quezon - Natahi siya ng damit. Ang ibig sabihin ay nanahi siya ng damit.
- 20. mga salitang karaniwang ginagamit ng mga kabataan at mga tao sa lansangan. Halimbawa a. tsibug - pagkain b. haybol - bahay c. inaalaska - iniinis d. yugyugan - sayawan e. ermat - ina
- 23. Ito ay karaniwang ginagamit na pangatnig sa mga hugnayang pangungusap at ito ang panimula ng katulong na sugnay. a. Mag-aral kang mabuti nang makapasa ka sa eksam. b. Nagsisimula na ang programa nang dumating ang mga panauhin. Halimbawa:
- 24. a. Nagpasa si Marvin ng proyekto nang maaga. Nagmula sa “na” at inaangkupan ng “ng” at inilalagay sa pagitan ng pandiwa at panuring nito. b. Nagdasal nang taimtim ang mga deboto. Halimbawa:
- 25. Ginagamit ito sa gitna ng dalawang salitang- ugat na inuulit, dalawang pawatas o neutral na inuulit at dalawang pandiwang inuulit. a. Sayaw nang sayaw si Nene para sa kanyang Tiktok. b. Aral nang aral si Josh para sa nalalapit na pagsusulit. Halimbawa:
- 26. a. Bumili siya ng pasalubong para sa kanyang anak. Ito ay ginagamit na pananda sa tuwirang layon ng pandiwang palipat. b.Nagtanim ng palay ang mga magsasaka. Halimbawa:
- 27. Ito ay ginagamit na pananda ng tagaganap ng pandiwa sa tinig balintiyak. a. Pinangaralan ng guro ang mga mag-aaral. b. Tinulungan ng binata ang matanda sa pagtawid. Halimbawa:
- 28. Ito ay ginagamit kapag nagsasaad ng pagmamay-ari ng isang bagay o katangian. a. Ang pera ng bayan ay kinurakot ng ilang buwayang politiko. Halimbawa: b. Ang pagsabog ng bulkan ay nag- iiwan ng mapait na alaala sa mga Ita.
- 30. Ito ay pangatnig na panubali at ito’y karaniwang ginagamit sa hugnayang pangungusap. a. Malulutas ang mga suliranin ng bayan kung makikiisa ang mga mamamayan sa pamahalaan. b. Siya ay sasama sa inyo kung papayagan siya ng kanyang mga magulang. Halimbawa:
- 31. Ito ay nanggaling sa panghalip na panaong ko at inaangkupan lamang ng “ng”, a. Nais kong tulungan ka ngunit tulungan mo muna ang iyong sarili. Halimbawa: b. Ibig kong malaman ang kasaysayan ng ating Wikang Pambansa.
- 32. Halimbawa c. Ang kaibigang kong matalik ay maaasahan sa oras ng pangangailangan. d. Ang mga kasama kong kaklase ay pawang tutulong sa atin. Ito ay nanggaling sa panghalip na panaong ko at inaangkupan lamang ng “ng”,
- 33. Shaira Lou O. Letran
- 34. a. Si Ezekiel ay may kasamang iba. Ginagamit ang MAY kapag sinusundan ng pangngalan. balik-aral: Ang pangngalan ay tumutukoy sa ngalan ng tao, bagay, hayop, o pangyayari. Halimbawa: b. May pag-asa ang tao habang nabubuhay.
- 35. a. May nabanggang bata. balik-aral: Ang pandiwa ay nagsasaad ng kilos o galaw, pangyayari, o katayuan. Ito’y ginagamit kapag sinusundan ng pandiwa. b. Ang mga bata ay may inaasahang regalo mula sa’yo. Halimbawa:
- 36. a. May bago siyang kasintahan. MAY ang ginagamit kapag sinusundan ng pang-uri. balik-aral: Ang pang-uri ay naglalarawan ng pangngalan o panghalip. b. Ang kanyang pinsan ay may busilak na puso. Halimbawa:
- 37. a. Ang pamilya ni Aiah ay may kani- kanilang sasakyan. Ang MAY ay ginagamit kapag sinusundan ng panghalip na panao sa kaukulang paari. balik-aral: Ang panghalip na panao ay panghalili sa ngalan ng tao. b. Ang bawat tao ay may kanya-kanyang problema. Halimbawa:
- 38. a. Mayroon bang magagandang tanawin dito? Ang MAYROON ay ginagamit kapag may napapasingit na kataga sa salitang sinusundan nito. b. Si Maloi ay mayroon ding pusa tulad ng kay Gwen. Halimbawa:
- 39. a. May aklat ka bang dala? Mayroon. Ang MAYROON ay ginagamit na panagot ng tanong. b. May iba ka na ba? Mayroon. Halimbawa:
- 40. a. Si Sheena ay mayroon kaysa sa kanyang kaibigan. Ang MAYROON ay ginagamit kung mangangahulugan ng pagka- maykayang buhay. b. Ang asawa ni Mikha ay mayroon sa kanilang bayan. Halimbawa:
- 41. May o Mayroon? Iniiwasan niyang makibarkada sa ___________ sapagkat siya’y mahirap lamang.
- 42. Shaira Lou O. Letran
- 43. a. Susubukin ang iyong lakas sa pamamagitan ng bunong-braso. Ito’y nangangahulugan ng pagsusuri o pagsisiyasat sa uri, lakas o kakayahan ng isang tao o bagay. b. Magandang subukin ang kanyang natatanging talino. Halimbawa:
- 44. a. Bakit ko susubukan ang kanyang ginagawa? Ito’y nangangahulugan ng pagtingin upang malaman ang ginagawa ng isang tao o mga tao. b. Subukan mong gayahin si Staku sa kanyang pagsasayaw. Halimbawa:
- 45. Susubukin o Susubukan? Huwag mong ____________ ang ginagawa ng ibang tao.
- 47. Ito ay tumutukoy sa kilos na nangangahulugan ng pag-alis o pagpawi sa isang bagay, alisin ang bagay. Halimbawa: a. Pahirin mo ang pawis ng bata. b. Pinahid ni Gerald ang dumi sa kanyang leeg.
- 48. Ang lunan o bahagi ng lunan o bagay na pinanggalingan ng bagay na pinahid. sa ganitong gamit ang pahiran ay may layon. Halimbawa: a. Ang muka ni Gerald ay pinahiran ng dumi. b. Ang noo ni Linet ay pinahiran niya ng pawis.
- 49. Nagagamit ding ang pahiran sa kahulugang paglalagay ng kaunting bagay at karaniwan ay sa bahaging katawan. Halimbawa: a. Pinapahiran ng langis ni Linet ang kanyang batok. b. Pahiran mo ng kaunting pulbos ang iyong pisngi.
- 51. Tinutukoy ng operahin ang tiyak na bahaging tinitistis. Halimbawa: a. Ooperahin na ang bukol sa tuhod ni Gerald. b. Ang mga mata ng matanda ay ooperahin na bukas.
- 52. Tinutukoy nito ang tao at hindi ang bahagi ng katawan. Halimbawa: a. Ooperahan na ng doktor ang bukol sa tuhod ni Gerald. b. Si aling Linet ay inoperahan na kahapon.
- 53. Rafael R. Rabino
- 54. tinutukoy nito ang tao at hindi ang bahagi ng katawan Halimbawa a. Namatay ang haligi ng tahanan at nagluksa ang mga anak. b. Ang dalaga ay namatay sa biglang dalamhating sumapit sa kanyang buhay.
- 55. tinutukoy nito ang tao at hindi ang bahagi ng katawan Halimbawa c. Ang kawal ay namatay upang mabuhay sa puso ng madla. d. Namatay ang ilaw at naghari ang kadiliman sa buong kabahaya.
- 56. Ito’y karaniwang ginagamit sa tao o hayop na pianaslang ng kapwa tao o hayop. Halimbawa a. Napatay ng pusa ang daga. b. Si Rod ay napatay ng kanyang kagalit. c. Ang asong ulol ay napatay ng mga lalaking humahabol dito.
- 57. Rafael R. Rabino
- 58. Ang kahuluganng bumangon ay gu,ising o tumindig mula sa pagkakahiga. Ito’y isang pandiwang katawan at hindi ngangailangan ng layon. Halimbawa a. Bumangon ka na at tanghali na. b. Siya’y bumangon nang maaga dahil sisimba siya.
- 59. Ang kahuluganng bumangon ay gu,ising o tumindig mula sa pagkakahiga. Ito’y isang pandiwang katawan at hindi ngangailangan ng layon. Halimbawa c. Bakit hindi ka pa bumabangon ay mahuhuli ka sa klase? d. Bumangon na kayo ng makaalis na tayo.
- 60. Ang magbangon ay nangangahulugan ng matayo, magtindig at magtalag. Ito’y isang pandiwang palipat at ngangailangan ng tuwirang layon. Halimbawa a. Ang mga katipunero ay nagbangon ng isang pag-aalsa laban sa mga Espanyol. b. Nagbangon siya ng mga punong saging na ibinuwal ng bagyo.
- 61. Ang magbangon ay nangangahulugan ng matayo, magtindig at magtalag. Ito’y isang pandiwang palipat at ngangailangan ng tuwirang layon. Halimbawa c. Tumulong kang magbangon ng mga haligi ng ating bahay. d. Ang magkakasama ay nagbangon ng mga punungkahoy na nabuwal sa lakas ng hangin.
- 62. Jerald Acopra
- 63. Ang sumakay ay isang pandiwang katawanin at hindi nangangailangan ng tuwirang layon Halimbawa a. Saan ka sumakay? b. Sumakay ka na at aalis na ang bus
- 64. Ang sumakay ay isang pandiwang katawanin at hindi nangangailangan ng tuwirang layon Halimbawa c. Sumasakay siya sa dyip araw-araw d. Sasakay na ako sa dumarating na bus.
- 65. Ang magsakay ay pandiwang palipat na nangangailangan ng tuwirang layon a. Nagsakay sila ng kabang-kabang bigang sa trak b. Hindi ka dapat nagsakay ng mga pasahero sa mga bawal na lugar Halimbawa
- 66. Ang magsakay ay pandiwang palipat na nangangailangan ng tuwirang layon c. Sa Divisoria ka ba magsasakay ng mga paninda? d. Nagsakay ang drayber ng pitong batang papasok sa paaralan. Halimbawa
- 67. 1. Ako ay _______ ng bus papasok ng paaralan. 2. Nakita ko ang sasakyan na _______ ng pasahero sa pagitan ng intersection, sumbong ng isang mag - aaral. 3. Saan ako maaaring ______ papuntang Alulod?
- 68. Jerald Acopra
- 69. Ang mga katagang rin at raw ay ginagamit kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa patinig at sa malapatinig w at y a. Tayo ay kasama rin sa mga inanyayahan b. Siya ay katulad mo rin na masikap sa pag-aaral Halimbawa
- 70. Ang mga katagang rin at raw ay ginagamit kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa patinig at sa malapatinig w at y c. Ikaw raw ay napiling “Mag - aaral ng Taon” d. Sasakay raw siya sa unang bus na daraan Halimbawa
- 71. Ang mga din at daw ay ginagamit kung ang salitang sinusundan ay natatapos sa katining maliban sa w at y. a. Takot din siyang magsinungaling kagay mo. b. Malakas din ang patahian nila katulad ng patahian ninyo Halimbawa
- 72. Ang mga din at daw ay ginagamit kung ang salitang sinusundan ay natatapos sa katining maliban sa w at y. c. Masakit daw ang kanyang ulo kaya hindi sasama sa atin. b. Kung ang kabanalan daw ang gawang magdasal, ang mabuting gawa’y lalong kabanalan. Halimbawa
- 73. Rin, Din, Raw, o Daw? Nasaan ____ ang pambili ng gin, tanong ni Paul.
- 75. Ang sila ay panghalip panao. Ang sina ay panandang pang-kayarian sa pangngalan.
- 76. • Tunay na mapag kakatiwalaan sila. • Sila ang mga kabataan ng bagong panahon. • Sina Nenita at Liza ay mabubuting anak. • Pumunta sina Louie at Luis sa paaralan kahit naulan. Halimbawa: Halimbawa:
- 77. Sila o Sina? _____ Alex at Cabbie ay naguluhan nang malaman ang buong katotohanan kaya ______ ay agad na nagtanong.
- 78. Walang salitang kila sa Gramatikang Filipino. Ang kina ay panandang pangkayarian sa pangngalan katulad ng sina.
- 79. • Ang guro ay nagtanong kina Ben at Rey kung tutulong sila. • Malayo ba rito ang kina Lily? Halimbawa:
- 80. Ang hagis ay ginagamit bilang pangngalan. Ang ihagis ay isang pandiwang pautos.
- 81. • Mahusay ang hagis mo ng bola. • Hindi tinamaan ni Greg ang hagis ni Dindo. • Ihagis ko na ba ang bola? • Ayaw niyang ihagis ang bola at baka ka raw masaktan. Halimbawa: Halimbawa:
- 82. Hagis o Ihagis? Malakas ang _____ ng bola ni Melba.
- 84. • tinutukoy nito ay ang ginagawang pag-iisang dibdib ng dalawang nilalang na nagmamahalan.
- 85. • Napakasal na sina Alex at Rhoda na malaon nang magkasintahan. • Si Vilma ay napakasal sa sarili niyang kapasyahan. • Kailan napakasal sina Danny at Lota? • Napakasal ka na nga ba sa iyong katipan? Halimbawa: Halimbawa:
- 86. • ito ay tumutukoy sa taong naging punong-abala o siyang nangasiwa upang makasal ang isang lalaki at babae.
- 87. • Ang mag-asawa ay nagpakasal ng anak na panganay. • Si Aling Luisa ay nagpakasal ng pamangking binata sapagkat ulila na ito. • Ang mayamang babae ay nagpakasal ng mga lalaki at babaeng nagsasama nang hindi kasal. • Nagpakasal si Aling Mercy ng kamag- anak na maralita. Halimbawa: Halimbawa:
- 89. • Ito ay ang isinasara o binubuksan, pansara sa tahanan, gusali atbp. na mamaring yari sa kahoy o metal.
- 90. • Kumatok si Vilma sa pinto ng tahanan ng kanyang guro • Pinipintahan ang pinto ng paaralan. • Binuksan ni Necy ang pinto dahil may kumakatok. • Laging malinis ang pinto ng silid ni Michelle. Halimbawa: Halimbawa:
- 91. • Ito ay ang daanan ng tao atbp. kapag binuksan na ang pinto. Pasukan Labasan
- 92. • Isa-isang pumasok sa pintuan ng silid- aralan ang mga mag- aaral. • Lumabas sa pintuan ang ina at tinawag ang anak na naglalaro sa bakuran. • Walisan mo ang pintuan at maraming pira-pirasong papel. • Mabilis na pumasok sa pintuan ang pusang hinahabol ng aso. Halimbawa: Halimbawa:
- 93. Nhilet B. Matias
- 94. ~ May kaisahan ang pangungusap kung tumutulong ang bawat bahagi sa isang pangunahing diwa. Nagmamadaling bumangon si Nelia, naligo, nag-ayos ng katawan, kumain ng almusal at pumasok sa paaralan. Halimbawa:
- 95. ~ Hindi dapat paghiwalayin ang mga salitang magkakaugnay. Mali: Mamaya si Marina pupunta sa paaralan. Wasto: Pupunta mamaya sa paaralan si Marina. Mga halimbawa:
- 96. Mali: Ang mag-aaral ay binasa ang “Noli Me Tangere.” Wasto: Ang mag-aaral ay bumasa ng “Noli Me Tangere.” Wasto: Binasa ng mag-aaral ang “Noli Me Tangere.” ~ Kalimitang ginagamit ang pandiwang nasa tinig balintiyak, sa halip ng nasa tukuyan. Mga halimbawa:
- 97. ~ Kinakailangan ang wastong pag- aayos ng mga salita sa pagbibigay-diin. May kahinaan: Mag-aral ka raw na mabuti, ang sabi ng Nanay mo. Maayos: Ang sabi ng Nanay mo ay mag-aral ka raw ng mabuti. Mga halimbawa:
- 98. Tukuyin kung alin sa dalawang pangungusap ang Wasto at Hindi wasto. 1.Si Sky ay kinuha ang hinog na papaya sa puno. 2. Kinuha ni Sky ang hinog na papaya sa puno. HINDI WASTO WASTO
- 99. Bakit nga ba kritikal na malaman ang gramatika ng pagpapahayag kung hindi naman ito pansinin lalo na sa pang-araw-araw na midyum?
- 103. 1. Antas ng wikang Filipino na kung saan ang mga salita ay ginagamit sa partikular na probinsiya. 2. Linggo, wika, pagkakaisa, bayanihan ay isang halimbawa ng ___________. 3. Antas ng wikang Filipino na kung saan ang mga salita ay karaniwang ginagamit ng mga kabataan at mga tao sa lansangan. 1-3. Panuto: Tukuyin ang bawat pangungusap kung ito ay Pambansa, Pampanitikan, Lalawiganin, o Pabalbal.
- 104. 4. _____ Klarisa at Roberto ay matagal nang magkasintahan. 5._____ ni Kaloy ang dugo sa kanyang sugat. 6. Iniiwan ng mga pinoy ang kanilang tsinelas sa labas tuwing sila ay papasok sa ______. 7. Wika ng matatanda, sa buhay _____ na ito panalo ang marunong makisama. 4-10. Panuto: Piliin ang salitang pupuno sa bawat pangungusap. may sina daw pinto pintuan sila raw pinahid pahiran operahan operahin
- 105. 8. Nahihirapan na siya sa kanyang tumor, ______ na po ninyo si Karding. 9. Ang grupo nila Jho ay ______ hinihintay sa labas. 10._____ mo Josel ng vicks ang kanyang dibdib. Panuto: Piliin ang salitang pupuno sa bawat pangungusap. may sina daw pinto pintuan sila raw pinahid pahiran operahan operahin
- 106. 11. Ang rin at raw ay ginagamit kung ang sinusundang salita ay nagtatapos sa katinig maliban sa w at y. 12. Susubukin ni Colet ang kanyang talento sa pagkanta sa pamamagitan ng pagkanta sa ilalim ng tubig. 13. Ang salitang namatay ay karaniwang ginagamit sa tao o hayop na pinaslang ng kapwa tao o hayop. 11-13. Panuto: Tama o Mali. Isulat ang TAMA kung ang pangungusap ay tama, MALI naman kung hindi.
- 107. 14-15. Panuto: Magbigay ng dalawa sa Mga Kailangan ng mga Mabisang Pangungusap.